You are on page 1of 15

Spreekwoorden verkennen met Pieter Brueghel de Oudere

geert.kraeye@pandora.be

14

17

121
25

92

60

24

108

78

66

122

101

50 9

38

31

10

93

105

53

56

71

42

30

103

29

115

87
89

99

73

31
31 tot
tot 40
40

90

79

6
83

125
21
21 tot
tot 30
30

81

86

118

82

11
11 tot
tot 20
20

45

84

112

21

11 tot
tot 10
10

48

95

23
85

41
41 tot
tot 50
50

51
51 tot
tot 60
60

47

61
61 tot
tot 70
70

71
71 tot
tot 80
80

81
81 tot
tot 90
90

59

91 tot 100

44

52
18
64

101 tot 111

123
112
112 tot
tot 130
130

geert.kraeye@pandora.be

57

126

102

104

62

43

33

98

65

32

40

20
41

75

77
67

120

110

58
106

68

22

117

54

28
8

116
16

13
49

72

96

19

15

109

61

80

111

55

113

107

69

26

63

119

46

27 39

70

114

36

91

35

51

37

34

74

124

11
94

100

12

76

88

97

De spreekwoorden en hun betekenis


Aan de veren kent men de vogel
Kinderen verloochenen hun afkomst niet

2.

Aan een been knagen


Langdurig vergeefs bezig zijn

3.

Aan een oud dak moet je veel herstellen


Verouderde zaken vergen nu eenmaal onderhoud

4.

Achter het net vissen


Een gelegenheid voorbij laten gaan

5.

Als de ene blinde de ander leidt vallen ze beiden in de gracht


Wanneer onbekwamen andere onbekwamen adviseren, gaat het fout

6.

Als het kalf verdronken is dempt men de put


Pas als het kwaad reeds is geschied, wordt er iets ondernomen

7.

Bij de duivel te biecht gaan


Geheimen aan de vijand verklappen

8.

Bij iemand in het krijt staan


Iemand iets verschuldigd zijn

9.

Daar hangt de po uit


Het is niet zoals het zou moeten zijn

10.

Daar hangt de schaar uit


Daar word je bedrogen

geert.kraeye@pandora.be

1.

1 tot 10

De spreekwoorden en hun betekenis


Daar hangt het mes uit
Een uitdaging

12.

Daar staan klompen


Tevergeefs wachten

13.

Daar steekt meer in dan een enkele panharing


Daar zit meer achter

14.

Daar zijn de daken met vlaaien bedekt


Er heerst overvloed

15.

Dat hangt als een schijthuis boven de gracht


Dat is overduidelijk

16.

De beren zien dansen


Erge honger hebben

17.

De bezem uitsteken
Doen en laten wat je wil als de baas er niet is

18.

De bijl naar de steel werpen


De moed geheel opgeven

19.

De bok slepen
Zich uitsloven om niets

20.

De cappe op den thuyn hangen


Het voor gezien houden

geert.kraeye@pandora.be

11.

11 tot 20

De spreekwoorden en hun betekenis


De duivel op het kussen binden
Met elke man raad weten

22.

De een rokkent wat de ander spint


Roddel napraten

23.

De een scheert schapen, de ander varkens


Het is in deze wereld ongelijk verdeeld

24.

De ene bedelaar ziet de ander niet graag voor de deur staan


Bang zijn voor concurrentie

25.

De ene pijl de andere nazenden


Misplaatste standvastigheid

26.

De galg beschijten
Nergens bang voor zijn

27.

De gekken krijgen de beste kaarten


Het geluk helpt de dommen

28.

De grote vissen eten de kleine


De machtigen verrijken zich ten koste van de armen

29.

De haan en de vos hebben elkaar te gast


Twee bedriegers zijn steeds op hun eigen voordeel uit

30.

De hennentaster
Iemand die zich druk maakt om ongelegde eieren

geert.kraeye@pandora.be

21.

21 tot 30

De spreekwoorden en hun betekenis

31 tot 40

De hond in de pot vinden


De laatste zijn en niets meer krijgen

32.

De kat de bel aanbinden


Iets al te publiekelijk ondernemen

33.

De kruik gaat zolang te water tot zij berst


De onvoorzichtige die niet naar goede raad wil luisteren, ondervindt daarvan vroeg of laat de
gevolgen

34.

De omgekeerde wereld
Niets is zoals het zou moeten zijn

35.

De ooievaar nakijken
Zijn tijd verdoen

36.

De reis is nog niet ten einde als men kerk en toren herkent
Je hebt je doel pas bereikt als alles gedaan is

37.

De rook kan het hangerijzer niet deren


Zinloze ondernemingen moet men achterwege laten

38.

De spindel valt in het vuur


De zaak is misgegaan

39.

De teerling is geworpen
Het besluit is gevallen

40.

De zeug loopt met de tap weg


Nalatigheid is hier troef

geert.kraeye@pandora.be

31.

De spreekwoorden en hun betekenis

41 tot 50

De zon niet in het water kunnen zien schijnen


Afgunstig zijn

42.

Den harinck braden om den roge oft kuyt


De haring braden om de hom of kuit
Iets opofferen om een kleinigheid

43.

Die draghen dwater in deene hant ende in dander tfier, geloef hem niet, daer no hier
Geloof nooit iemand die in de ene hand water en de andere hand vuur draagt
Wees niet lichtgelovig, niet iedereen is je vertrouwen waard

44.

Die zijn pap gemorst heeft kan niet alles weer oprapen
Schade is nooit meer helemaal goed te maken

45.

Door de mand vallen


Doorzien worden

46.

Door het oog van de schaar trekken


Afgezet worden

47.

Dune moets niet ute anders mans siden, eneghen breden rieme sniden
Je moet niet geen brede riem snijden uit andermans leer
Het is gemakkelijk met kwistige hand te beschikken over wat een ander toebehoort

48.

Een aal bij de staart hebben


Een moeilijke zaak die gedoemd is te mislukken

49.

Een deksel op zijn kop hebben


Opdraaien voor de schade

50.

Een ei in het nest laten


Iets achter de hand houden

geert.kraeye@pandora.be

41.

De spreekwoorden en hun betekenis


Een gat in het dak krijgen
betekenis niet geheel duidelijk

52.

Een hark zonder steel


betekenis niet geheel duidelijk

53.

Een kaars voor de duivel branden


Met iedereen slijmen

54.

Een morse muur is snel afgebroken


Iemand die niet sterk in zijn schoenen staat is snel van de plank

55.

Een oogje in het zeil houden


Opletten voor de anderen

56.

Een oorblazer
Een kwaadspreker

57.

Een pilaarbijter
Iemand zo schijnheilig dat hij zelfs kerkpilaren omhelst

58.

Een schuimspaan zijn


Een zuiplap; een klaploper

59.

Een stok in het wiel steken


Iets of iemand dwarsbomen

60.

Elkaar bij de neus nemen


Elkaar voor de gek houden

geert.kraeye@pandora.be

51.

51 tot 60

De spreekwoorden en hun betekenis

61 tot 70

Ergens de gek mee scheren


Iets of iemand bespotten

62.

Gode enen vlassenen baert maken


Voor God een baard van vlas maken
Schijnheilig zijn

63.

Hem roeckt niet wiens huys dat brant, als hi hem by de colen wermen mach
Hij geeft er niet om wiens huis in brand staat, als hij zich maar aan de gloed kan warmen
Elk voordeel is meegenomen

64.

Het bijltje zoeken


Een uitvlucht verzinnen

65.

Het is gezond om in het vuur te pissen


Men moet de woede afkoelen vooraleer men iets onderneemt

66.

Het is maar hoe de kaarten vallen


De toekomst ligt niet vast

67.

Het is onder het hoedje gespeeld


Iets in het geniep doen

68.

Het varken is door de buik gestoken


Alles was afgesproken werk

69.

Hi cust het rinscken van der deuren


Hij kust het ringetje van de deur
Hij is overdreven onderdanig

70.

Hi speelt op die kake


Hij stelt zich aan

geert.kraeye@pandora.be

61.

De spreekwoorden en hun betekenis


Hij draagt de dag met manden uit
Hij verdoet zijn tijd

72.

Hij kan door een eiken plank zien als er een gat in zit
Hij lijkt alleen maar een wonderdokter

73.

Hij laat de wereld op zijn duim draaien


Mensen doen alles wat hij wil

74.

Hij loopt alsof hij het vuur in zijn aars heeft


Hij loopt zeer hard

75.

Hij vangt vissen met zijn handen


Hij profiteert van het werk dat door anderen reeds is gedaan

76.

Iets door de vingers zien


Iets oogluikend toestaan

77.

In het harnas steken


Woedend zijn

78.

Lachen als een boer die kiespijn heeft


Gedwongen lachen

79.

Liefde is waar de geldbuidel hangt


Liefde is te koop

80.

Men heeft daar latten op het dak


Er wordt afgeluisterd

geert.kraeye@pandora.be

71.

71 tot 80

De spreekwoorden en hun betekenis

81 tot 90

Men kan niet gapen tegen een oven


Het onmogelijke wordt niet van je verwacht

82.

Men moet de schapen scheren al naar ze wol hebben


Niet tegen elke prijs voordeel willen nastreven

83.

Men moet zich krommen, wil men door de wereld kommen


Wie iets wil bereiken, moet daar wat voor over hebben

84.

Met hem kan men geen spies draaien


Met hem valt niet samen te werken

85.

Met het hoofd tegen de muur lopen


Het onmogelijke proberen

86.

Met moet geen rozen (paarlen) voor de zwijnen werpen


Iets verkwisten aan iemand die het niet waard is

87.

Naar het kippenei grijpen en het ganzenei laten lopen


Uit gierigheid een verkeerde keuze maken

88.

Niemand zo fijn iets spon of het kwam aan het licht der zon
De waarheid komt altijd aan het licht

89.

Niemant en soeckt de anderen in den oven of hi hefter selver in gewest


Niemand zoekt de ander in de oven, als hij er zich niet zelf in verstopt heeft
Alleen wie zelf slecht is, denkt slecht over anderen oftewel: Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn
gasten

90.

Niet van het ene brood tot het andere weten te geraken
Niet met geld kunnen omgaan

geert.kraeye@pandora.be

81.

De spreekwoorden en hun betekenis


Nood doet oude quenen draven
Nood doet zelfs oude vrouwen rennen
Angst geeft vleugels

92.

Onder de bezem getrouwd zijn


Zonder kerkelijke inzegening samenleven

93.

Onwert dieghene talre stont, die twee tonghen draghen in den mont
Wie twee tongen in hun mond dragen, zijn altijd onoprecht

94.

Op de wereld schijten
Overal maling aan hebben

95.

Op hete kolen zitten


Bang of ongeduldig zijn

96.

Paardenkeutels zijn geen vijgen


Laat je niets wijsmaken

97.

Pluimen in de wind waaien


Iets doen zonder nadenken

98.

Schelvis uitwerpen om kabeljauw te vangen


Een opoffering waar men niets mee opschiet

99.

Si trecken omt lanxte


Ze trekken om het langste eind
Ze willen allebei winnen

100. So ras het hecken van de dam is, lopender de verckens in het koren
Zodra het hek van de dam is, lopen de varkens in het koren
Als er geen toezicht is springen kinderen of ondergeschikten uit de band

geert.kraeye@pandora.be

91.

91 tot 100

De spreekwoorden en hun betekenis

101 tot 111

101. Tegen de maan pissen


Iets onmogelijks proberen
102. Tegen de stroom is het kwaad roeien (zwemmen)
Tegen algemene opvattingen kan men zich moeilijk verzetten
103. Tot de tanden bewapend zijn
Zwaar bewapend zijn
104. Tussen hemel en aarde hangen
Zich in een lastige situatie bevinden
105. Tussen twee stoelen in de as zitten
Helemaal niets uitvoeren
106. Twee honden aen eenen beene, si draghen selden wel overeene
Verbitterd om iets vechten
107. Twee vliegen in n klap slaan
Twee zaken die men in een moeite kan afdoen

109. Uit het raam groeien


Niet geheim kunnen blijven
110. Uit hetzelfde gat schijten
Onafscheidelijke kameraden
111. Van de os op de ezel springen
Slechte zaken doen

geert.kraeye@pandora.be

108. Twee zotten onder n kaproen


Een gek is niet graag alleen

De spreekwoorden en hun betekenis

112 tot 130

112. Veel geschreeuw en weinig wol


Veel drukte, maar weinig resultaat
113. Voor wint ist goet seylen
Voor de wind is het goed zeilen
Onder gunstige omstandigheden is het gemakkelijker succes te hebben
114. Waar aas is vliegen kraaien
Als er iets te halen valt, staat iedereen vooraan
115. Wat heb je aan een mooi bord als het leeg is?
Lichamelijke behoeften gaan voor zintuiglijke
116. Wie weet waeromme die ganzen bervoets gaan?
Wie weet waarom de ganzen blootsvoets gaan
Alles heeft zo zijn reden
117. Wilde beeren, die sijn by den ander gheeren
Wilde beren vertoeven graag bij soortgenoten
Soort zoekt soort

119. Zijn gat aan de poort vegen


Zich nergens druk om maken
120. Zijn geld in het water gooien
Zijn geld verkwisten

geert.kraeye@pandora.be

118. Zij hangt haar man de blauwe huik om


Zij bedriegt haar man

De spreekwoorden en hun betekenis

112 tot 130

121. Zijn huik naar de wind hangen


Zijn mening aan de omstandigheden aanpassen
122. Zijn last dragen
Ieder heeft zo zijn problemen
123. Zijn licht ergens op laten schijnen
Zeggen wat men ergens van vindt; iets begrijpelijk maken
124. Zijn pijlen verschieten
Te snel handelen of beslissen
125. Zo mak als een lammetje
Heel gedwee
126. Zorg dat daar geen zwarte hond tussen komt
Pas op dat het niet misgaat

geert.kraeye@pandora.be

You might also like