Professional Documents
Culture Documents
Khoaluan 2
Khoaluan 2
2.
3.
4.
1.2.
Dc l......................................................................................................... 4
1.3.
1.4.
1.5.
2.2.
L thuyt HPLC........................................................................................... 22
2.3.
Phn loi..................................................................................................... 22
2.4.
2.5.
2.6.
C ch tch................................................................................................. 30
2.7.
Cu to my................................................................................................ 30
U D UV28................................................................................................... 35
3.1.
u d hp th UV....................................................................................... 35
3.2.
u d DAD28.............................................................................................. 39
5.
nh ngha.................................................................................................. 57
5.2.
THC NGHIM.......................................................................................................... 82
TI LIU THAM KHO.............................................................................................. 83
TNG QUAN
1. TNG QUAN C NGI BN
1.1.
Tn khoa hc
Gii
Ngnh
Lp
Phn lp
B
H
Chi
Loi
(a)
1.2.
(b)
Hnh 1.1: Cy Ngi bn: (a) Cy; (b) Hoa; (c) C
(c)
Dc l
1.3.
Thnh phn ha hc
1.3.1.
Cc hp cht chalcone
R1
OCH3
OH
R1
Geranyl
H
R2
OH
OCH3
Helichrysetin9
Tn hp cht9
OH
OCH3
2,4,6-Trihydroxydihydrochalcone
Uvangoletin
R2
OH
OCH3
R3
H
OH
Tn hp cht10
2,4-Dihydroxy-3-geranyl-6-methoxychalcone
Flavokawain C
2,6-Dihydroxy-4-methoxydihydrochalcone12
R
H
OCH3
Tn hp cht14
2-Hydroxy-4,6-dimethoxychalcone
2-Hydroxy-4,4,6-trimethoxychalcone
1.3.2.
R1
OCH3
OH
OH
R2
OH
OH
OCH3
Cc hp cht Prenylchalcone
R1
OH
OH
OCH3
R2
OH
OCH3
OH
R1
OCH3
OH
OH
R2
OH
OH
OCH3
Tn Cht12, 17, 16
(+)-Panduratin A
(+)-4-Hydroxypanduratin A
(+)-Isopanduratin A
Tn hp cht10, 12
(-)-2-Hydroxyisopanduratin A
(-)-Nicolaioidesin B
()-Isopanduratin A1
(+)-Panduratin D5
(+)-Panduratin E5
(+)-Panduratin F5
(-)-Panduratin G5
(+)-Panduratin B1 v B25
Isopanduratin A2 10, 12
(+)-Panduratin C9
(+)-6-Methoxypanduratin A10
Boesenbergin B10
Boesenbergin A6
7
R1
OCH3
OH
R2
OH
Tn hp cht12
(+)-Nicolaioidesin C
OCH3
((+)-Karachaizin A)
(+)-Krachaizin B
R1
OCH3
OH
R2
OH
Tn hp cht12
(-)-Nicolaioidesin C
OCH3
((-)-Karachaizin A)
(-)-Krachaizin B
1 Cc hp cht Flavanonoid
R
Tn hp cht6, 12
OCH3 Pinostrobin
OH
Pinocembrin
Sakuranetin2,12
R1
OH
OH
OCH3
R2
Geranyl
Geranyl
H
R3
OCH3
OH
OH
R4
H
H
OH
Tn hp cht 10, 12
(2S)-6-Geranylpinostrobin
6-Geranylpinocembrin
7,4-Dihydroxy-5-methoxyflavanone
(2R)-8-Geranylpinostrobin10, 12
(2S)-7,8-Dihydro-5-hydroxy-2-methyl-2-(4methyl-3-pentenyl)-8-phenyl-2H,6H-benzo[1,2b:5,4-b]dipyran-6-one 10, 12
R
OCH3
OH
Tn hp cht12, 18
Rotundaflavone Ia, Ib
Rotundaflavone IIa, IIb
R
OH
OCH3
Quercetin12, 19
Tn hp cht12, 18
5,7-Dihydroxy-8-geranylflavanone
7-methoxy-5-Hydroxy-8-geranylflavanone
Kaempferol12, 19
5,7-Dimethoxyflavanone18, 12
R1
H
H
H
H
H
OCH3
OCH3
OCH3
OCH3
R2
OH
OH
OCH3
OCH3
OCH3
OH
OH
OCH3
OH
R3
H
H
H
H
OCH3
H
H
H
OCH3
R
H
OCH3
R4
H
OCH3
H
OCH3
OCH3
H
OCH3
H
OCH3
7,4'-Dihydroxy-5-methoxyflavanone12
Tn hp cht18
Tectochrysin
5-Hydroxy-7,4'-dimethoxyflavone
5,7-Dimethoxyflavone
5,7,4'-Trimethoxyflavone
5,7,3',4'-Tetramethoxyflavone
5-Hydroxy-3,7-dimethoxyflavone
5-Hydroxy-3,7,4'-trimethoxyflavone
3,5,7-Trimethoxyflavone
5-Hydroxy-3,7,3',4'-tetramethoxyflavone
Tn hp cht12, 14
3,5,7,4-Tetramethoxyflavone
3,5,7,3,4-Pentamethoxyflavone
Hesperidin19
10
Naringin19
Hnh . Cc hp cht flavaonoid phn lp c t c Ngi Bn
1.3.3.
axit Chlorogenic19
Dihydro-5,6-dehydrokawain2, 19
axit Caffeic19
Geranyl 2,4-dihydroxy-6-
Geranyl-2,4-dihydroxy-6-phenylbenzoate 19
phenethylbenzoate10
11
Axit p-coumaric19
5,6-Dehydrokawain10, 12, 19
1.3.4.
Cc hp cht tinh du
20
Tricyclene :
Camphor
Linalool
Camphene
-Pinene
-Pinene
-Terpineol
-Phellandrene
-Terpinene
Terpinolene
Terpinen-4-ol
-Elemene
-Elemene
-Elemene
12
Sabinene
-Thujene
cis-Linalool oxide
3-Carene
(Z)--Ocimene
13
(E)--Ocimene
14
15
1.4.
1.5.
Hp cht
(0.1 mol)
Pinocembrin chalcone
Cardamonin
Pinocembrin
Pinostrobin
4-Hydroxypanduratin A
Panduratin A
Trp-P-1
Phn trm c ch
Trp-P-2
PhIP
(50 ng)
93
98
94
95
91
87
(20 ng)
83
97
88
86
88
89
(250 ng)
82
88
85
86
82
81
Nm 2002, Patoomratana Tuchinda v cng s[2] tin hnh th hot tnh chng
vim i vi 2 hp cht 4-hydroxypanduratin A v panduratin A phn lp c t c
Ngi bn ti Thi Lan trn TPA (12-O-tetradecanoylphorbol-13-acetate) vi cht i
chng dng l diclofenac gy ra ph n tai chut thu c kt qu nh bng 1.3.
Bng 1.3: Kt qu th hot tnh chng vim
Hp cht
dy ph n tai
Phn trm c ch
sau 10h
54
75
73
Nm 2003, Supinya Tewtrakul v cng s [22] tin hnh th hot tnh khng enzyme
protease HIV-1 (HIV-1 PR) trn 4 hp cht phn lp c t c Ngi bn ti Thi Lan,
vi cht i chng dng l acetyl pepstatin, kt qu thu c nh bng 1.4.
Bng 1.4: Kt qu th hot tnh khng enzyme protease HIV-1
Hp cht
Pinostrobin
Phn trm c ch
22,52 0,56
17
IC50 (g mL-1)
> 100
Pinocembrin
Cardamonin
Alpinetin
Acetyl pepstatin
25,48 0,44
75,11 1,44
23,76 3,65
98,47 0,27
> 100
31,0
> 100
0,32
Mu th
Tinh du
Cao methanol
Cao nc
Hp cht
Pinostrobin
Pinocembrin
Panduratin A
4-Hydroxypanduratin A
Pinostrobin chalcone
Cardamonin
Catechin
IC50 (M)
230
15
210
70
38
4,5
17
Nm 2006, Sarot Cheenpracha v cng s [9] tin hnh th hot tnh khng enzyme
protease HIV-1 (HIV-1 PR) t 7 hp cht phn lp c t c Ngi bn ti Thi Lan,
vi cht i chng dng l acetyl pepstatin, thu c kt qu nh bng 1.7.
Bng 1.7: Kt qu th hot tnh khng enzyme protease HIV-1 PR
Hp cht
Panduratin C
Panduratin A
4-Hydroxypanduratin A
Helichrysetin
2,4,6-Trihydroxyhydrochalcone
Uvangoletin
18
IC50 (M)
> 100 (43,1 %)
18,7 0,8
5,6 0,7
> 100 (14,1 %)
> 100 (7,5 %)
> 100 (2,7 %)
Cardamonin
Acetyl pepstatin
( ): % c ch ti nng 100 M
Nm 2006, Chandra Kirana v cng s [4] nghin cu v pht hin hp cht
panduratin A c phn lp t c Ngi bn ti Singapore c kh nng gy c t
bo ung th v MCF-7 (IC50 = 3,75 M) v t bo ung th i trng HT-29 (IC 50 =
6,56 M).
Nm 2007, Nwet Nwet Win v cng s [10] tin hnh th hot tnh gy c dng
t bo ung th tuyn ty ngi PANC-1 trn 24 hp cht phn lp c t c Ngi
bn ti Myanmar, vi cht i chng dng l arctigenin thu c kt qu nh bng
1.8.
Bng 1.8: Kt qu th hot tnh gy c t bo PANC-1
PC100
Hp cht
(M)
Nicolaioidesin B
2,5
Panduratin A
Isopanduratin A1
6-Geranylpinocembrin
Geranyl-2,4-dihydroxy-6-phenethylbenzoate
2,4-Dihydroxy-3-(1-geranyl)-6-methoxychalcone
2-Hydroxyisopanduratin A
16
Isopanduratin A2
4-Hydroxypanduratin A
7,8-Dihydro-5-hydroxy-2-methyl-2-(4-methyl-3pentenyl)-8-phenyl-2H,6H-benzo[1,2-b:5,4-b
]dipyran-6-one
Pinocembrin
64
6-Methoxypanduratin A
Boesenbergin A
Boesenbergin B
8-Geranylpinostrobin
128
6-Geranylpinostrobin
Flavokawain C
> 256
Cardamonin
19
Pinostrobin
Alpinetin
7,4-Dihydroxy-5-methoxyflavanone
Panduratin C
Tectochrysin
5,6-Dehydrokawain
Taxol
Arctigenin
> 256
1
Nm 2007, Mohd Aspollah Sukari v cng s [11] tin hnh th hot tnh gy c
dng gy ung th t bo mu ngi HL-60 trn cao v 5 hp cht phn lp c t c
Ngi bn ti Malaysia, thu c kt qu nh bng 1.9.
Bng 1.9: Kt qu th hot tnh gy c t bo HL-60
Cao / Hp cht
Hexane
Chloroform
Methanol
Boesenbergin A
Alpinetin
Cardamonin
Pinostrobin
Pinocembrin
IC50 (g/L)
8,5
5,8
> 30,0
5,8
11,0
23,2
> 30,0
> 30,0
Nm 2009, Supinya Tewtrakul v cng s[24] tin hnh th hot tnh c ch vic
sn sinh ra gc t do NO trn t bo RAW264.7 vi cht i chng dng l caffeic acid
phenethyl ester t cc hp cht phn lp c ca c Ngi bn ti Thi Lan kt qu thu
c nh bng 1.10.
Bng 1.10: Kt qu th hot tnh c ch vic sn sinh ra gc t do NO trn t bo RAW264.7
Hp cht
Panduratin A
4-Hydroxypanduratin A
Cardamonin
Helichrysetin
Panduratin C
Uvangoletin
2,4,6-Trihydroxyhydrochalcone
L-Nitroarginine (L-NA)
20
IC50 (M)
5,3
13,3
24,7
62,3
67,8
74,7
96,2
61,8
1.5.1.
5,6
Khi nim v sc k
Liquid
2.2.
L thuyt HPLC
Phng php sc k lng hiu nng cao (HPLC) ra i nm 1967-1968 trn c s pht
trin v ci tin t phng php sc k ct c in. HPLC l mt phng php chia tch trong
pha ng l cht lng v pha tnh cha trong ct l cht rn c phn chia di dng tiu
phn hoc mt cht lng ph ln mt cht mang rn, hay mt cht mang c bin bng lin
21
2.3.
Phn loi
Da vo s khc nhau v c ch tch chit s dng trong HPLC, ngi ta chia HPLC thnh 4
loi:
2.4.
23
2.4.2.
C X ( SP )
C X ( MP )
H s phn b K cho ta bit kh nng phn b ca cht tan X trong pha tnh v pha ng,
h s K ty thuc vo bn cht pha tnh, pha ng v cht phn tch.
24
mX ( SP )
mX ( MP )
1 H s tch ()
H s tch hay cn gi l thi gian lu tng i ca hai cht A v B, c tnh bng t
l thi gian lu thc hoc l hng s dung lng ca hai cht A v B. H s tch ty thuc bn
cht v thnh phn dung mi pha ng, pH ca mi trng, bn cht ca pha tnh, nhit . Hai
cht tch c khi 1 v cng ln th s tch ca hai cht A v B cng r, = 1 khng c s
tch sc k gi A v B (hai pic sc k A v B trng nhau).
t ' A k ' A (t A tO )
t 'B k 'B
tO
k'
(t R tO )
tO
25
2.4.3.
ct sc k
S a l thuyt ca ct (N) trn 1 mt chiu di ct l i lng c trng cho ct sc k,
c coi nh l s lp cht tan c chiu cao l H. Chiu cao H ph thuc vo nhiu yu t:
-
L W 2
.( )
16 t R
t
L
16.( R ) 2
H
W
Trong , tR l thi gian lu ca cht tan v W l chiu rng y pic sc k ca cht tan.
nh gi ng kh nng v hiu ca ct sc k trong mi trng hp c th ngi ta
thng quan tm ti s a hiu dng Nef v chiu cao hiu dng Hef.
H ef
N ef
L W 2
.( )
16 t 'R
t'
L
16.( R )2
H ef
W
T cc cng thc trn ta thy Hef lun ln hn H v Nef lun nh hn N. ng thi Hef v
Nef l nhng hng s c trng cho nhng qu trnh tch sc k ca mt h pha vi hn hp mu
26
nht nh. Nu gi tr Nef l qu nh th qu trnh tch khng tt, hoc s tch khng hon ton.
Nef cng ln th hiu qu tch cng cao, Nef ca mt ct tch nm trong vng t 5000 8000 l
va , cho nhng cht khng qu phc tp . Nhng nu Nef l qu ln th cng khng cn thit.
V khi pic sc k ca cc cht tch xa nhau qu v vic ra gii tn nhiu pha ng.
2.4.4.
phn gii l i lng cho bit mc tch ca cc cht tan trong mt h pha.
phn gii c xc nh theo cng thc:
RAB
WAB WA WB
WAB WA WB
27
(a) Ti thiu c th tch hai pic (R 0.75) (b) hai cht tch ra khi nhau (R 1)
(c) Hai cht tch xa nhau (R 1.5)
Trong thc nu R > WA +WB gim thi gian ra gii cn s dng qu trnh ra gii
gradient thnh phn pha ng (tuyn tnh hay tng bc) cht th hai c ra gii ra
nhanh hn.
Theo quy tc Rayley, ta c cng thc:
1 ( 1)
R .
.( N ef ) 2
4
hay
1
1 ( 1) k '
R .
.
.N 2
4 (k ' 1)
1.05
1.10
1.15
1.25
1.50
ng vi R
R =1.00, cn N
7.000
3.500
2.700
1950
1050
2.4.5.
R = 1.50, cn N
16.000
11.500
7.300
5.500
3.000
28
2.5.
Nguyn l hot ng
2.6.
C ch tch
Qu trnh tch l qu trnh quan trng nht trong phng php sc k ni chung v sc k
lng ni ring. Hiu qu ca qu trnh ny ph thuc rt nhiu vo tng tc gia cc cht trong
pha tnh v pha ng. Mc ch chnh ca sc k l tch v nh tnh cc cht trong hn hp cht
phc tp. Tuy nhin trong thc t khng phi lc no vic tch cc cht cng xy ra han ho do
cc tng tc l rt phc tp v tng tc ca mi cht khi nm ring r v nm trong hn hp
29
li phn no khc nhau Do s tng tc khc nhau gia cc cht phn tch v vt liu nhi ct
m qu trnh tch xy ra.
2.7.
Cu to my
Thit b sc k lng hiu nng cao bao gm cc b phn chnh: bm, b phn tim mu,
ct sc k phn tch, u d, b phn iu khin v x l s liu.
2.7.1.
Bm cao p
M t ng c bm
Bung bm v b o p lc
H van vo v van ra ca pha ng
Cc b kim tra v iu chnh p sut bm ht v y pha ng
B trn pha ng v n nhit
H in t iu khin v kim tra qu trnh lm vic ca bm
2.7.2.
B phn tim mu
31
tch l: 10, 20, 50 L cho mc phn tch v 1.000, 5.000, 10.000 L cho bn iu ch v iu
ch.
C hai cch tim mu: Tim mu bng tay s dng micro-xylanh, nh vng mu c th
tch xc nh; Tim mu t ng theo chng trnh. Khi lng mu phn tch nh hn th tch
vng mu m ta khng mun pha long mu th c th bm trc tip bng micro-xylanh.
Ct sc k phn tch
32
u d
u d l thit b thu nhn v pht hin cc cht phn tch da theo mt tnh cht ha,
ha l hay vt l no ca cht phn tch hay dng hp cht ca n i ra t ct tch, v d nh
s hp thu quang, s pht quang, s thay i dng in, dn in, chit sut ca cht. Mt s
u d thng dng cho k thut HPLC.
3. U D UV26
34
3.1.
u d hp th UV
IO
klc
IT
35
d (log
IT
)
IO
dc
kl
Log
IT
Io
= klc = A
A = k' lc
(A) hp thu
(A) c dng xc nh nhy ca u d,
gi tr ca (A) l s thay i hp thu cung cp mt t l signal-to-noise.
(c) nhy nng u d hoc nng pht hin thp nht.
Do , hai u d c cng nhy ngha l c cng pht hin ti thiu, khng nht
thit phi c cng nhy nng cht tan. Ch cn di bung o ca hai cm bin ging ht
nhau th hai u d s cng nhy.
u d UV c th c s dng ch ra gii Gradient bng cc dung mi khng c
tnh hiu hp thu ng k trong di bc sng ang c s dng cho pht hin. Trong sc k
pha o, cc dung mi ra gii thng l nc, methanol, acetonitril v tetrahydrofuran (THF),
cc dung mi ny trong sut i vi nh sng UV trn tng phm vi bc sng thng c s
dng bi cc u d UV. Trong sc k pha thng cn thn trng hn trong vic la chn dung
36
thu nhn s liu nn nhng k thut ly trung bnh s liu khc nhau c th c s dng lm
gim ting n v tng nhy.
-
u d UV a bc sng 27
u d a bc sng s dng mt ngun sng pht ra nh sng qua mt lot cc bc
sng. S dng mt h thng quang hc thch hp (mt lng knh hoc cch t nhiu x), nh
sng c bc sng c th c la chn cho cc mc ch pht hin, ti cht tan cn phn tch
c hp thu cc i cung cp nhy ti a. Ngoi ra, quang ph hp thu ca cht ra gii
c th nhn dng bng cch qut qua mt lot cc bc sng.
C hai loi u d a bc sng c bn, u d phn tn v u d mng diode, u d
mng diode l ph bin hn. Tt c cc u d a bc sng yu cu ngun sng pht ra nh
sng rng nh n xenon hoc n deuterium, n deuterium l nht ph bin.
Hai loi u d a bc sng c nhng khc bit quan trng. Trong cng c phn tn,
nh sng b phn tn trc khi n i vo t bo cm bin nh sng v do hu nh nh sng l
n sc khi i qua bung o. Tuy nhin, nu nh sng ti l mt bc sng c th kch thch cc
cht tan pht hunh quang ti bc sng khc, khi nh sng ri trn t bo nh s cha nh
sng ti cng vi bt k nh sng hunh quang c th c to ra. Theo , nh sng c
gim st bi cc t bo nh c th khng n sc v nu c nh sng ca bc sng khc s lm
gim tnh cht tuyn tnh ca phn ng. Hiu ng ny s khng ng k trong hu ht cc
trng hp, nhng vi mt s vt liu hunh quang hiu ng c th l ng k. u d mng
diode hot ng kh khc bit. nh sng ca tt c cc bc sng c to ra bi n deuterium
i qua bung o v sau c phn tn qua mt mng diode. Nh vy, s hp thu ca cc
nhm bc sng ring bit c theo di lin tc mi diode. Tuy nhin, nh sng chiu vo
mt diode ring bit c th cha nh sng c to ra bi s kch thch hunh quang bng nh
sng c bc sng ngn hn. T bo c tip xc vi nh sng ca tt c cc bc sng pht ra
bi ngun sng v v vy s pht hunh quang c nhiu kh nng. Nh vy, o nh sng truyn
38
qua c th lin quan n nh sng hunh quang v quang ph hp thu thu c ca mt cht c
th l mt hnh thc suy thoi ca ng cong hp thu ng.
u d a bc sng l tng s l mt s kt hp ca c hai h thng u d phn tn
v u d mng diode. S sp xp ny s cho php mt chm nh sng n sc tht s i qua
u d v sau chm tia truyn s c phn tn mt ln na ln mt mng diode. Ch diode
cm bc sng ca nh sng ti s c s dng gim st vic truyn qua. Bng cch ny,
loi b c nh sng hunh quang, s hp thu ng s c o v cm bin n sc chnh xc
c th t c.
u im: La chn c nhiu bc sng o; tng cng nhy pht hin bng
cch chn bc sng m cht quan tm c hp thu mnh v cht nn trong hn hp khng
cho tn hiu hp thu.
3.2.
u d DAD26
39
Nguyn l hot ng
2 1
n
40
41
3.2.2.
42
S dng u d mng diode kim tra tnh ton vn ca pic ra gii bng cch tch hng
lot cc hydrocarbon thm trong hnh 32. Cc pic ca tng cht xut hin r rng n l hp l
gi nh rng tt c cc nh l tinh khit
43
250 nm
255 nm
rng rng ui pic cha tp cht bi v hnh dng hnh ch nht sch ca pic l khng c hin
th. Cc pic t l m t trong hnh 33 cho thy r rng s hin din ca mt tp cht trn pic
anthracene.
250 nm
255 nm
v thi gian
44
Ct pha o: Chromolith RP-18e, (100 x 4.6 mm i.d.; 2 m) (Merck) provided with guard
cartridges RP-18e (5 x 4.6 mm i.d.; Merck).
46
Pha ng s dng: H dung mi gradient: 0.1% axit Phosphoric (A) and Acetonitrile (B)
(Merck). (0.5 pht, 80% A, 20% B; 4.5 pht, 65% A, 35% B; 5.0 pht, 40% A, 60% B;
47
48
49
Pump,
u d: DAD
Pha ng s dng: h dung mi gradient
acetonitrile trong 0.5 pht, sau trn gradient tuyn tnh bt u vi 80% axit
phosphoric, gim dn xung 70% trong 5pht v gi trong 7 pht v 50% trong 20 pht
-
50
WatersR 2707 Autosampler, WatersR 2489 UV/Visible Detector, and WatersR 600.
Tc dng: 1.5 ml/pht.
H dung mi: 80 % water-phosphoric acid v 20 % acetonitrile for 0.5 pht, sau trn
51
Ct pha o: Waters Xbridge RPC18 column (2.1 x 50 mm, particle size 2.5 m)
u : PDA
Pha ng s dng: hn gradient gia acetonitrile v nc t 10 n 100% (v / v) trong 7
pht.
Tc dng: 0,5 ml / pht
Nhit ct: 40 C.
trong Nc
Tc dng: 12 mL / pht c p dng trn 50 pht.
chpnteackp
hdetniad
ku
nm
g)i
Pha ng: Gradient tuyn tnh s dng 0,5% axit formic v acetonitrile
u d: DAD
Nhit ct: 40 C.
X l mu HPLC
C BR ti (10g) t 16 mu ring bit c chit trong 90 ml methanol 30 pht. Mt phn
chit xut c lc (mng 0.22 m), dch lc c s dng phn tch. Cc hp cht tinh khit
1-6 c s dng nh l cht chun. nh lng c tnh ton t cc ng cong hiu
chun ca cc hp cht 1-6 da vo nng tnh bng h s dp tt phn t ca chng.
55
1
29 18
2
78 52
3
56 16
56
4
118 53
5
7.8 4.1
6
30 16
nh ngha
Thm nh phng php l s khng nh bng vic kim tra v cung cp bng chng
khch quan chng minh rng phng php p ng c cc yu cu t ra. Kt qu ca
thm nh phng php c th c s dng nh gi cht lng, tin cy ca kt qu phn
tch. Thm nh phng php phn tch l mt phn khng th thiu nu mun c mt kt qu
phn tch ng tin cy.
nh tr phng php, nh gi phng php, xc nhn gi tr s dng ca phng php,
ph duyt phng php l nhng cch gi khc nhau ca thm nh phng php (method
validation).
Da vo ngun gc c th phn loi cc phng php thnh hai nhm:
- Cc phng php tiu chun: cc phng php th theo tiu chun quc gia, quc t, hip hi
khoa hc c chp nhn rng ri trn th gii nh TCVN, ISO, ASTM, AOAC
- Cc phng php khng tiu chun hay phng php ni b (nonstandard/ alternative/in-house
method): l cc phng php do phng th nghim t xy dng, phng php theo hng dn
ca nh sn xut thit b, phng php theo cc tp ch, ti liu chuyn ngnh...
Theo yu cu ca ISO 17025, phng php phn tch phi c thm nh hoc thm
nh li khi:
- Phng php p dng khng phi l phng php tiu chun (nonstandard method)
- Phng php do phng th nghim t xy dng mi trc khi a vo s dng thnh thng
quy.
- C s thay i v i tng p dng nm ngoi i tng p dng ca phng php thm
nh hoc phng php tiu chun.
- C s thay i cc iu kin thc hin phng php c thm nh (v d: thit b phn
tch vi cc c tnh khc bit, nn mu, ngi phn tch).
5.2.
Ch tiu thm nh
Theo cc quy nh ca USFDA, AOAC, USP v ICH, i vi cc phng php phn tch
ha hc cc thng s cn thm nh bao gm:
- Tnh ph hp h thng (System suitability determination)
57
Phn tch vi
Phn tch a
Xc nh gii
tnh
lng
lng
hn tp cht
(Specification/Selectivity
)
LOD (Limit of detection)
LOQ
+/-
+/-
+
+
(Ruggedness/Robustness)
(-) khng cn thc hin thm nh; (+) cn thc hin thm nh
Cc thng s thm nh
ng
(Trueness)
chm
(Precision)
c hiu, chn lc
(Limit of quantitation)
tuyn tnh
(Linearity/range)
vng (n nh)
Phn tch nh
Phn tch vi
Phn tch a
Xc nh gii
tnh
lng
lng
hn tp cht
59
c hiu, chn lc
(Specification/Selectivity
)
LOD (Limit of detection)
LOQ
(Limit of quantitation)
tuyn tnh
(Linearity/range)
vng (n nh)
(Ruggedness/Robustness)
(-) khng cn thc hin thm nh; (+) cn thc hin thm nh
5.2.1.
5.2.1.1
Tnh c hiu/chn lc
nh ngha
Tnh c hiu: L kh nng pht hin c cht phn tch khi c mt cc tp cht khc
nh cc tin cht, cc cht chuyn ha, cc cht tng t, tp cht... Trong php phn tch nh
lng, l kh nng xc nh chnh xc cht phn tch trong mu khi b nh hng ca tt c cc
yu t khc, nhm hng n kt qu chnh xc. Tnh c hiu thng lin quan n vic xc
nh ch mt cht phn tch.
Tnh chn lc: L khi nim rng hn tnh c hiu, lin quan n vic phn tch mt s
hoc nhiu cht chung mt quy trnh. Nu cht cn xc nh phn bit r vi cc cht khc th
phng php phn tch c tnh chn lc. Nh vy, tnh chn lc c th bao trm c tnh c hiu.
Do cc phng php phn tch thng c nhiu cht cng xut hin nn khi nim tnh chn lc
thng mang tnh khi qut hn.
5.2.1.2
Cch xc nh
Trng hp chung
xc nh tnh c hiu/chn lc ca phng php nh tnh, nh lng cn b tr cc
th nghim nh sau:
- Phn tch cc mu trng, lp li ti thiu 6 ln i vi tng loi nn mu. Mu trng
phi khng c cho tn hiu phn tch. Nu mu trng c hn 10% dng tnh hoc xut hin
tn hiu th cn phi thay i phng php loi tr cc nh hng.
60
61
62
5.2.1.3
5.2.2.
Hnh 3: Khong tuyn tnh (linear range) v khong lm vic (working range)
5.2.2.1
cht l ha. Trong khi cc k thut s dng khc nhau nh hng ln n di ngn ca
khong tuyn tnh. V d, k thut HPLC nu s dng detector UV-Vis hoc DAD c th cho
khong tuyn tnh n 106 thm ch n 107, trong khi nu s dng detector hunh quang hay
ch s khc x th ch cho khong tuyn tnh khong 104 105.
5.2.2.2
Xy dng ng chun
( x X )( y Y )
(x X ) ( y Y )
i
v h s tng quan:
66
0,99 R2 1
Trong :
Ct CC
100
CC
khng c vt qu 15% cho tt c cc nng , ring nng LOQ c th chp nhn gii
hn 20%.
68
5.2.3.
5.2.3.1.
Cch xc nh
LOD =
SD0
x0
+ 3SD0
(x
Vi
Trong :
x0
0i
x0 ) 2
n 1
, v lch chun SD
LOD = 3 x SD
69
SD0
(x
0i
x )2
n 1
/ LOD
Trong :
3.3 SD
a
5.2.4.
71
LOD x0 10SD0
LOD 10SD0
10SD
a
72
5.2.5.
chnh xc ( ng v chm)
Hin nay c nhiu cch hiu khc nhau v thut ng chnh xc. Trc y v n by
gi nhiu ti liu c ni v ng v chnh xc nh l hai khi nim khc nhau. Trong ti
liu ny chng ti s dng hai thut ng ng v chm din t chnh xc ca mt
phng php phn tch theo quan im mi nht ca tiu chun quc t (ISO 5725 1- 6:1994) v
tiu chun quc gia (TCVN 6910 1-6:2005). ng ch mc gn nhau gia gi tr trung
bnh ca kt qu th nghim v gi tr thc hoc gi tr c chp nhn l ng . chm ch
mc mc dao ng ca cc kt qu th nghim c lp quanh tr gi trung bnh. Hnh 9
m t s mi quan h gia chm, ng v chnh xc.
chnh xc (accuracy) = chm (precision) + ng (trueness)
5.2.5.1. chm
Trong nhiu trng hp cc php th nghim trn nhng i tng v vi nhng iu
kin khc nhau thng khng cho kt qu ging nhau. iu ny do cc sai s ngu nhin ca
mi quy trnh gy ra, ta khng th kim sot c hon ton tt c cc yu t nh hng n kt
qu th nghim. Do , kim sot c cc sai s ny, phi dng n khi nim chm.
chm ch ph thuc vo sai s ngu nhin v khng lin quan n gi tr thc. chm l mt
khi nim nh tnh v c biu th nh lng bng lch chun hay h s bin thin.
chm cng thp th lch chun hay h s bin thin cng ln.
73
SD
( x x)
n 1
RSD% CV %
SD
100
x
Trong :
SD: lch chun
N: s ln th nghim
xi
x
: gi tr tnh c ca ln th nghim th I
: Gi tr trung bnh ca cc ln th nghim
74
Da trn kt qu phn tch lm trn mu thc trong nhiu tun, t nht l 10 mu, c th
l cc nn mu khc nhau, nng khc nhau nhng phi c kt qu lm lp 2 ln .
Trng hp cc mu c nng , hm lng gn nh nhau. Tnh lch gia hai kt qu
lp ca mi mu di ri tnh lch trung bnh dtb, sau tnh lch chun s:
di
xi
Di
Dtb
RSD %
Dtb
100
1.118
Tiu ch nh gi
i chiu gi tr tnh c vi gi tr mong mun hay gi tr yu cu hoc so vi RSD%
lp li cho trong bng 7 (RSD% tnh c khng c ln hn gi tr trong bng hm lng
cht tng ng). chm thay i theo nng cht phn tch. Nng cht cng thp th kt
qu cng dao ng nhiu (khng chm) ngha l RSD cng ln.
Bng : lp ti a chp nhn ti cc nng khc nhau (theo AOAC)
TT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Hm lng %
100
10
1
0.1
0.01
0.001
0.0001
0.00001
0.000001
0.0000001
T l cht
1
10-1
10-2
10-3
10-4
10-5
10-6
10-7
10-8
10-9
n v
100%
10%
1%
0.1%
100 ppm
10 ppm
1 ppm
100 ppb
10 ppb
1 ppb
RSD (%)
1.3
1.8
2.7
3.7
5.3
7.3
11
15
21
30
5.2.5.2. ng (trueness)
ng ca phng php l khi nim ch mc gn nhau gia gi tr trung bnh ca
kt qu th nghim v gi tr thc hoc gi tr c chp nhn l ng (). i vi a s mu
phn tch, gi tr thc khng th bit mt cch chnh xc, tuy nhin n c th c mt gi tr quy
chiu c chp nhn l ng (gi chung l gi tr ng).
Ging nh chm, ng l mt khi nim nh tnh. ng thng c din t
bng chch (bias).
Trong :
X tb
100
: chch (bias), %
Xtb: Gi tr trung bnh ca kt qu th nghim
: Gi tr thc hoc gi tr c chp nhn l ng
Cch xc nh ng
Mun xc nh ng cn phi tm c gi tr ng, c nhiu cch khc nhau xc
nh ng, bao gm vic so snh kt qu thc nghim vi kt qu thc hin bi mt phng
php i chiu hoc s dng mu bit nng (mu kim tra hoc mu chun c chng
nhn) v phng php xc nh thu hi ( tm li).
Cch 1: So snh vi phng php chun/i chiu
Phn tch mu chun hoc mu th, thc hin 10 ln bng phng php kho st v bng
mt phng php i chiu. Phng php i chiu tt nht l phng php tiu chun ca cc
t chc c uy tn, nu khng phng php i chiu l phng php qua thm nh cho kt
qu tin cy trong di o ang thc hin. Tnh ton cc kt qu trung bnh v lp li (h s bin
thin) ca hai phng php.
76
nh gi tng ng v chm ca hai phng php bng cch so snh phng sai
s2 ca hai phng php , dng tiu chun F (Fisher) v so snh hai tr gi trung bnh bng tiu
chun t (Student). Vic b tr cc th nghim phi c thc hin theo phng php tham chiu
mt cch nghim ngt v cc php o phi c tin hnh di iu kin lp li.
- So snh hai phng sai (chun F Fisher)
Chun F dng so snh lp li ca hai tp s liu hoc hai phng php khc nhau.
Vi tp s liu nh, tnh ton gi tr Ftn (F thc nghim) theo cng thc sau y v so snh vi
gi tr Fc (F tra bng).
Ftn
Trong :
Ftn
S12
1
S22
: Gi tr F thc nghim
S12 S2 2
S12 S2 2
,
: Cc phng sai ca hai phng php vi quy c
>
Nu: Ftn Fc (, k1, k2): Hai phng php c lp li ( chm) ging nhau
Nu: Ftn > Fc (, k1, k2): Hai phng php c lp li ( chm) khc nhau trong trng
hp ny nu lp li ca phng php th nghim khc vi phng php chun th cn xem
xt thm v lp li nh m t trong phn trn
Trong : Fc (, k1, k2): Gi tr F tra bng (ph lc 2) vi:
k1, k2: Bc t do (k1 = n1 -1; k2 = n2 -1)
n1, n2: S ln lm thc nghim ca hai phng php
: Mc ngha (significance level), thng thy = 0.05 (tng ng
vi tin cy (confidence level) 95%).
- So snh hai gi tr trung bnh (chun t Student)
Sc 2
( n1 1) S12 ( n2 1) S2 2
n1 n2 2
x1 x2
ttn
Sc 2 (
1 1
)
n1 n2
k n1 n2 2
Trong :
x2
x1 x2
S12 S 2 2
(
)
n1 n2
S2 S 2
( 1 2 )
n1 n2
S12 S 2 2
n 2
n1
n1 1
n 2 1
78
Vt liu chun (cn gi l mu chun) l mu phn tch c hm lng cht phn tch
c xc nh trc v l ng. C nhiu cp vt liu chun khc nhau, trong cao nht l
CRM (certified reference material vt liu chun c chng nhn) c cung cp bi cc t
chc c uy tn trn th gii.
Cc mu CRM lun c kt qu km theo khong dao ng, do khi phn tch mu
CRM c th nh gi c ng da vo khong dao ng cho php (v d: Mu tht, ch tiu
clenbuterol l 1 ng/g 0,05 ng/g; nu kt qu phn tch c trong khong t 0,95-1,05 th t).
Nu khng c cc mu CRM c th s dng cc mu kim tra (QCQuality Control) bit nng
. Phng th nghim c th t chun b cc loi mu ny, hoc s dng cc mu thc c hm
lng bit hoc s dng cc mu lu t chng trnh so snh lin phng th nghim. Trong
trng hp khc phng th nghim c th s dng cc mu thm chun nh gi ng, ni
dung ny s c m t c th trong cch 3 di y. Nhiu t chc c uy tn nh USFDA,
EURACHEM, ICH... quy nh tnh chch (bias) xc nh ng nh sau:
x
100
Trong :
: chch (bias), %
x
Trong :
x
S2
n
Cm c Cm
100
Cc
- i vi mu trng:
R%
Trong :
Ctt
100
Cc
Sau tnh thu hi chung l trung bnh ca thu hi cc ln lm lp li. Thm cht
chun ba mc nng l mc thp, trung bnh v cao trong khong nng lm vic. Theo
quy nh ca hi ng chu u i vi cc ch tiu an ton (cc ch tiu thuc nhm c, c quy
80
nh gii hn cho php, v d tn d hormon, khng sinh, ha cht bo v thc vt...) thm chun
vo mu trng ba mc nng ti 0,5 ln, 1 ln v 2 ln gii hn cho php (MRL).
Hi ng chu u cng quy nh i vi cc mu phn tch hng ngy (routine) cc ch
tiu thuc cng nhm (v d: ha cht bo v thc vt nhm clo hu c) cn kim sot cht
lng bng cch phn tch mu thm chun ti thiu 10% s lng cht, cc cht khc cn thay
phin kim tra vi tn sut ti a 1 nm/ln cho tng cht.
Tiu ch nh gi
Sau khi nh gi thu hi, so snh kt qu vi cc gi tr cho trong bng 8. thu hi
cc nng khc nhau c k vng khc nhau. Trong trng hp phn tch cc cht hm lng
vt c th tham kho tiu chun ca hi ng chu u (bng 9).
Bng: thu hi chp nhn cc nng khc nhau (theo AOAC)
TT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Hm lng %
100
10
1
0.1
0.01
0.001
0.0001
0.00001
0.000001
0.0000001
T l cht
1
10-1
10-2
10-3
10-4
10-5
10-6
10-7
10-8
10-9
n v
100%
10%
1%
0.1%
100 ppm
10 ppm
1 ppm
100 ppb
10 ppb
1 ppb
thu hi (%)
98-102
98-102
97-103
95-105
90-107
80-110
80-110
80-110
60-125
40-120
5.2.6.
n v
1 ppb
1-10 ppb
10 ppb
thu hi [%]
50-120
70-110
80-110
THC NGHIM
82
83
15.
Shindo, K. K., M.; Kinoshita, A.; Kobayashi, A.; Koike, Y., Analysis of
antioxidant activities contained in the Boesenbergia pandurata Schult. rhizome.
Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry 2006, 70 (9), 2281-2284.
16.
Yoshikawa, M. M., T.; Funakoshi, K.; Ochi, M.; Pongpiriyadacha, Y.; Matsuda,
H., Medicinal foodstuffs. XXXIII.1 Gastroprotective principles from Boesenbergia
pandurata (Zingiberaceae)-absolute stereostructures of Diels-Alder type addition
prenylchalcones. Heterocycles 2008, 75 (7), 1639-1650.
17.
Tuntiwachwuttikul, P. P., O.; Reutrakul, V.; Byrne, L.T., (1'RS, 2'SR, 6'RS)-(2,6Dihydroxy-4-methoxyphenyl)-[3'-methyl-2'-(3''-methylbut-2''-enyl)-6'-phenylcyclohex-3'-enyl]methanone (Panduratin A)-a constituent of the red rhizomes of a
variety of Boesenbergia pandurata. Australian Journal of Chemistry 1984, 37 (2),
449-453.
18.
Jaipetch, T.; Reutrakul, V.; Tuntiwachwuttikul, P.; Santisuk, T., Flavonoids in the
black rhizomes of Boesenbergia pandurata. Phytochemistry 1983, 22 (2), 625-626.
19.
L. J. Jing, M. M., A. Rahmat, M. F. A. Bakar,, Phytochemicals, antioxidant
properties and anticancer investigations of the different parts of several gingers
species (Boesenbergia rotunda, Boesenbergia pulchella var attenuata and
Boesenbergia armeniaca) Journal of Medicinal Plant
Research 2010, 4 (1), 2732.
20.
Ibrahim, B. J. I., B.; Abu, S.A.; Nor, A.M.A.; Abdul, R.A.; Halijah, I. ,
Constituents of the rhizome oils of Boesenbergia pandurata (Roxb.) Schlecht from
Malaysia, Indonesia and Thailand. Flavour and Fragrance Journal 2001, 16 (2), 110
112.
21.
Sukari, M. A. S., N.W.M.; Yap, A.L.C.; Tang, S.W.; Neoh, B.K.; Rahmani, M.; Eei,
G.C.L.; Taufiq, Y.H.; Yusof, U.K., Chemical constituents variations of essential oils
from rhizomes of four Zingiberaceae species. The Malaysian Journal of Analytical
Sciences 2008, 12 (3), 638 - 644.
22.
Tewtrakul, S.; Subhadhirasakul, S.; Puripattanavong, J.; Panphadung, T., HIV-1
protease inhibitory substances from the rhizomes of Boesenbergia pandurata Holtt.
Songklanakarin Journal of Science and Technology 2003, 25 (2), 504-508.
23.
Sariga, Z.; Anuchit, P.; Niwat, K., Cytotoxic and free radical scavenging
activities of Zingiberaceous rhizomes. The Songklanakarin Journal of Science and
Technology 2005, 27 (4), 799-812.
24.
Supinya, T.; Sanan, S.; Chatchanok, K.; Chanita, P.; Sarot, C., Antiinflammatory effects of compounds from Kaempferia parviflora and Boesenbergia
pandurata. Food Chemistry 2009, 115 (2), 534-538.
25.
Lun, P., Phng Php Phn Tch Sc K V Chit Tch, chng 1. Nh xut
bn Bch Khoa H Ni, 2014.
26.
Scott, R. P. W., Liquid Chromatography Detectors. License Agreement (EULA):
2003.
27.
Yusuf, N. A. M. A., M Suffian2; Khalid, Norzulaani3, Existence of bioactive
flavonoids in rhizomes and plant cell cultures of 'Boesenbergia rotund' (L.) Mansf.
Kulturpfl. Australian Journal of Crop Science 2013, 7 ( 6 ), 730-734.
28.
Tan, B. C.; Tan, S. K.; Wong, S. M.; Ata, N.; Rahman, N. A.; Khalid, N.,
Distribution of Flavonoids and Cyclohexenyl Chalcone Derivatives in Conventional
Propagated and In Vitro-Derived Field-Grown Boesenbergia rotunda (L.) Mansf.
Evidence-based Complementary and Alternative Medicine : eCAM 2015, 2015,
451870.
29.
Ata, N.; Yusuf, N. A.; Tan, B. C.; Husaini, A.; Mohd Yusuf, Y.; Majid, N. A.; Khalid,
N., Expression profiles of flavonoid-related gene, 4 coumarate: coenzyme A ligase,
84
85