7/21/2016

CHNG II: H PHNG TRNH TT

Bi 1: KHI NIM CHUNG

Bi 1:KHI NIM CHUNG

Bi 2:H PHNG TRNH TT TNG QUT

I. nh ngha h phng trnh tuyn tnh tng qut
II.nh ngha nghim
III. nh ngha h phng trinh cramer

Bi 3:H CRAMER

IV. nh ngha h phng trnh tuyn tnh thun

nht

Bi 4:H PHNG TRNH TT THUN NHT

1

21/07/2016

I. nh ngha h phng trnh tuyn tnh

tng qut

I. nh ngha h phng trnh tuyn

tnh tng qut

H phng trnh tuyn tnh l mt h gm m

phng trnh bc nht theo n n s c dng
tng qut nh sau:

a11x1 a12 x 2
a x a x
21 1
22 2

...
...

a m1x1 a m2 x 2
3

... a1n x n
... a 2n x n
...

...

... a mn x n

b1
b2
...

Ma trn h s

a11 a12

a
a 22
A 21

a m1 a m2

bm

a ij , bi R (i 1, 2,..., m; j 1, 2,..., n)

21/07/2016

21/07/2016

a1n

a 2n
M mn (R)

... a mn
...
...

I. nh ngha h phng trnh tuyn

tnh tng qut

21/07/2016

I. nh ngha h phng trnh tuyn tnh

tng qut

Ma trn ct ca h s t do

Ma trn ct ca n

b1

b
B 2 M m1 (R)


bm

x1

x
X 2 M n1 (R)


xn
Khi h (I) c vit di dng:

AX B
5

21/07/2016

21/07/2016

7/21/2016

I. nh ngha h phng trnh tuyn tnh

tng qut

I. nh ngha h phng trnh tuyn tnh

tng qut

Ma trn b sung

a11 a12

a
a
A B 21 22

a m1 a m 2

V d: Cho h phng trnh

a1n b1

... a 2n b 2
M m(n 1) (R)

... a mn b m

x1 x 2
2x 4x
2
1
x

3x
1
2
3x 7x
2
1
2x1 8x 2

...

21/07/2016

5
1

3x 3
4x 3

5x 4
9x 4
2x 4

3
14
22
21/07/2016

II. nh ngha nghim

2 c gi l mt nghim ca h (I) nu:

n
A B

V d: Xt h phng trnh

x1 x 2

2x1 x 2

2x 2

21/07/2016

2x 3
4x 3

4x 4

7x 3

4
3
5

Ta c 1; 1; 1; 1 l mt nghim
ca h.

Quy c: cho gn ta vit nghim di dng:

1 ; 2 ; ... ; n

2x 4
5x 4

II. nh ngha nghim

x 3

10

III. nh ngha h Cramer

21/07/2016

III. nh ngha h Cramer

H Cramer l h mt h phng trnh tuyn

tnh c s phng trnh bng vi s n s v
nh thc ca ma trn h s A khc 0.

V d: Cho h phng trnh

x1 2x 2

x2
3x1
2x
x 2
1

x3

2
6
1

H c 3 phng trnh, 3 n s.

det A 5 0.
Do h trn l h Cramer.
11

21/07/2016

12

21/07/2016

7/21/2016

IV. nh ngha h phng trnh tuyn tnh

thun nht

IV. nh ngha h phng trnh tuyn tnh

thun nht

H phng trnh tuyn tnh c gi l thun

nht khi tt c cc h s t do bng 0, ngha l
h c dng:

a11x1 a12 x 2
a x a x
21 1
22 2

...
...

a m1x1 a m2 x 2
13

... a1n x n
... a 2n x n

0
0

...
...
... a mn x n

...
0

a ij R (i 1, 2,..., m; j 1, 2,..., n)

V d:Cho h phng trnh tuyn tnh thun nht

x1 2x 2
3x 5x
1
2

4x

5x
2
1
3x1 8x 2
21/07/2016

4x 3

3x 4

6x 3
2x 3
24x 3

4x 4
3x 4
19x 4

0
0
0

14

21/07/2016

I. PHNG PHP GAUSS-JORDAN

nh l:

Bi 2: H PHNG TRNH
TUYN TNH TNG QUT

i).Nu A ~ R th
ii).Nu

AX 0 RX 0

A B ~ R B

th AX B RX B

I. Phng php Gauss-Jordan

II.nh l Kronecker-Cappelli

15

21/07/2016

16

I. PHNG PHP GAUSS-JORDAN

I. PHNG PHP GAUSS-JORDAN

gii h (I), ta dng phng php GaussJordan nh sau:

Bc 4: Vit li h phng trnh tuyn tnh

ng vi RX B

Bc 1: Vit h phng trnh tuyn tnh cho

v dng (I), tc l theo cc n x1;x 2 ;...;x n

Bc 2: Vit ma trn b sung A B ca h tng

ng
Bc 3: Dng cc php BSCTD a A v dng
bc thang (hoc bc thang rt gn) theo dng R.
Khi A B ~ R B
v AX B RX B
21/07/2016
17

21/07/2016

V d: Gii h phng trnh tuyn tnh sau

2x1 x 2 x 3 1

x 2 3x 3 3

2x x x 1
2
3
1
18

21/07/2016

7/21/2016

I. PHNG PHP GAUSS-JORDAN

I. PHNG PHP GAUSS-JORDAN

Ch :
Trong qu trnh thc hin bc 3, nu:
a)C 2 dng t l th ta xa di 1 dng.
b)C dng no bng 0 th ta xa i dng
c) C t nht mt dng dng 0,...,0 b ;b 0
th ta kt lun h (I) v nghim.

19

21/07/2016

V d: Gii h phng trnh tuyn tnh sau

2x1 x 2 3x 3 1

x1 2x 2 x 3 3
x
1 x 2 2x 3 4

20

II.NH L KRONECKER-CAPELLI

II.NH L KRONECKER-CAPELLI

t r r (A) ; r1 r (A B)

Ch :
C th chn cc n t do l cc n khng
ng u trong cc phng trnh ca h
tng ng vi RX B
Trng hp h c v s nghim, ta gi
nghim cha tham s l nghim tng qut.
Khi cho cc tham s gi tr c th ta c
nghim ring

a)Nu r r1 th h cho v nghim

b)Nu r r1 n (n l s n) th h cho c
nghim duy nht
c)Nu r r1 n th h cho c v s nghim
vi (n-r) n t do.Cc n t do ny s ly cc
gi tr ty , cc n cn li l cc n c bn(c
s) c tnh thng qua cc n t do ny
21

21/07/2016

22

V d:Gii h phng trnh tuyn tnh sau:

x1
x
2

3x1
4x1

23

2x 2 3x 3 4x 4

21/07/2016

21/07/2016

V d: Gii h phng trnh tuyn tnh sau

bng phng php Gauss-Jordan:

2x1 2x 3 3x 4 6
2x 2 2x 4 x 3 7
3x 2 2x 3 x 4 18

5x1 2x 2 5x 3 3x 4 3

4x1 x 2 3x 3 2x 4 1
2x 7x x
1
2
3
1

21/07/2016

24

21/07/2016

7/21/2016

V d: Gii h phng trnh tuyn tnh sau

bng phng php Gauss-Jordan:

V d: Gii h phng trnh tuyn tnh sau

bng phng php Gauss-Jordan:

5x1 2x 2 5x 3 3x 4 3

4x1 x 2 3x 3 2x 4 1
2x 7x x
1
2
3
1

x1 2x 2 3x 3 5x 4 1

x1 3x 2 x 3 x 4 2
2x 5x 4x 6x 1
2
3
4
1

25

21/07/2016

26

V d: Gii h phng trnh tuyn tnh sau:

V d: Tm iu kin ca m h phng trnh

tuyn tnh sau c v s nghim:

x1 6x 2 2x 3 5x 4 2x 5 4

2x1 12x 2 6x 3 18x 4 5x 5 5

3x 18x 8x 23x 6x 2
2
3
4
5
1

27

x1 2x 2 x 3 1

2x1 5x 2 3x 3 5
3x 7x m2 x 6
2
3
1

21/07/2016

28

V d:Tm iu kin ca m h phng trnh

tuyn tnh sau c v s nghim:

21/07/2016

V d:Tm iu kin ca m h phng trnh

tuyn tnh sau v nghim:

x3
1
x1 3x 2

2x1 6x 2 (m 1)x 3 4
4x 12x (3 m 2 )x m 3
2
3
1

x1 2x 2 x 3 1

2x1 5x 2 3x 3 5
3x 7x m2 x 6
2
3
1

29

21/07/2016

21/07/2016

30

21/07/2016

7/21/2016

V d:Bin lun theo m s nghim ca h phng

trnh tuyn tnh sau :

Ch :
1.Khi tm iu kin ca tham s h phng
trnh v nghim, ta c th tm iu kin h c
nghim. Sau ta kt lun ngc li.
2.Nu ma trn (A B) c cc ct u cha tham
s th ta c th i ct trong ma trn A(khng
c i vi ct h s t do)

31

21/07/2016

x 2 x3
x4
m
mx1

3x 2 2x 3 (5m 3)x 4 m 1
2x1
(m 1)x 3x 2x (m 2 m)x
4
1
2
3
4

32

21/07/2016

I.QUY TC CRAMER
Cho h Cramer AX B ;A Mn (R); det A 0.
H Cramer AX=B c nghim duy nht

Bi 3: H CRAMER

xj
I. Quy tc Cramer
II.Bin lun s nghim ca h Cramer

21/07/2016

34

( j 1, 2,..., n)

21/07/2016

II.BIN LUN S NGHIM H CRAMER

I.QUY TC CRAMER
V d: Gii h Cramer

Cho h AX B ;A Mn (R); A cha tham s m

TH1:Nu det A 0 th h c nghim duy nht.
TH2: Nu det A 0 v tn ti j {1, 2,..., n} sao
cho det A j 0 th h v nghim.
TH3: Nu det A det A j 0; j 1, 2,..., n th h
c th c v s nghim hoc v nghim.Khi
ta gii det A 0 tm m, sau thay trc tip
vo h ban u , ri gii.

2x1 x 2 x 3 1

x 2 3x 3 3

2x x x 1
2
3
1

35

det A

Trong cc ma trn A j nhn c bng cch

thay ct th j ca A bi ct B

III. Dng ma trn nghch o gii h Cramer

33

det A j

21/07/2016

36

21/07/2016

7/21/2016

III.DNG MA TRN NGHCH O GII H

CRAMER

II.BIN LUN S NGHIM H CRAMER

Ta cho h Cramer AX B (det A 0)

Khi
AX B X A1B
V d: Gii h Cramer

V d: Gii v bin lun h phng trnh

a)

1
mx1 x 2 x 3

x1 mx 2 x 3 m
2
x
1 x 2 mx 3 m

b) (m 7)x

37

10x1
12x
1

12x 2
(m 19)x 2

6x 3
10x 3

24x 2

(m 13)x 3

x1 3x 2 7x 3 1

2x1 x 2 2x 3 0
7x x 4x 1
2
3
1

m
2m
0

21/07/2016

38

Ch :
Ta lun gii c h Cramer bng phng php
Gauss-Jordan
21/07/2016

I.PHNG PHP GII H THUN NHT

Cho h phng trnh tuyn tnh thun nht

a11x1 a12 x 2
a x a x

22 2
(II) 21 1
...
...

a m1x1 a m2 x 2

Bi 3: H PHNG TRNH
TUYN TNH THUN NHT

... a1n x n
... a 2n x n

0
0

...
...
... a mn x n

...
0

AX 0
39

21/07/2016

40

I.PHNG PHP GII H THUN NHT

I.PHNG PHP GII H THUN NHT

Nhn xt
Do r(A) r(A B) nn h (II) lun c nghim
c bit, h (II) lun c nghim X 0 (0;.....;0)
Khi , X 0 l nghim tm thng ca (II)
Ch
Khi m = n v det A 0 th (II) c duy nht
nghim tm thng.
Khi m=n v det A 0 th (II) c v s nghim
41

21/07/2016

21/07/2016

Cch gii
gii h (II), ta dng phng php Gauss,
nhng ta ch cn thc hin php bin i trn
ma trn A thay v (A B)
Ch
Khi m n bin lun s nghim ca h
(II) ta dng nh l Kronecker_Capelli.

42

21/07/2016

7/21/2016

I.PHNG PHP GII H THUN NHT

I.PHNG PHP GII H THUN NHT

V d:Gii h phng trnh tuyn tnh thun nht

sau:

V d: Gii h phng trnh tuyn tnh thun nht

sau:

3x1 2x 2 5x 3 x 4
2x 3x x 5x
1
2
3
4

2x

4x
1
2
4

x1 x 2 4x 3 9x 4

x1
3x
1

4x1
3x1

0
0
0

43

21/07/2016

4x 3

3x 4

5x 2 6x 3 4x 4 0
5x 2 2x 3 3x 4 0
8x 2 24x 3 19x 4 0

44

I.PHNG PHP GII H THUN NHT

21/07/2016

I.PHNG PHP GII H THUN NHT

V d: Tm m h sau c nghim duy nht

V d: Tm m h sau c v s nghim

3x1 m2 x 2 (m 5)x 3 0

(m 2)x 2
x3
0

4x 2
(m 2)x 3 0

45

2x 2

x 2 (1 m)x 3 0
x1

(m

1)x
x 2
2x 3
0

1
2x
mx 2
3x 3
0
1

21/07/2016

46

II.NGHIM C BN CA H THUN NHT

21/07/2016

II.NGHIM C BN CA H THUN NHT

V d: Gii h phng trnh tuyn tnh sau:

V d:

1 1 2 2
1 1 2 2

d2 d2 2d1

A 2 3 4 1
0 1 0 3
d3 d3 3d1
3 4 6 3
0 1 0 3

x1 x 2 2x 3 2x 4 0

2x1 3x 2 4x 3 x 4 0
3x 4x 6x 3x 0
2
3
4
1

1 1 2 2

d3 d3 d 2

0 1 0 3
0 0 0 0

47

21/07/2016

48

21/07/2016

7/21/2016

II.NGHIM C BN CA H THUN NHT

II.NGHIM C BN CA H THUN NHT

Khi :Ta c cc khi nim sau:
1). X (2a 5b ;3b ;a ;b) (a,b R) c gi l
nghim tng qut ca h.
2).Ta bin i

H ban u tng ng vi

x1 x 2 2x 3 2x 4 0

x2
3x 4 0

X a(2 ;0 ;1;0) b(5 ;3;0;1) (a,b R)

x1 2a 5b
x 3b

2
(a, b R)
x3 a
x 4 b
49

Khi X1 (2 ;0 ;1;0);X2 (5 ;3;0;1) c gi

l nghim c bn ca h.
3).H nghim X1;X2 c gi l h nghim c
bn
21/07/2016

50

II.NGHIM C BN CA H THUN NHT

II.NGHIM C BN CA H THUN NHT

Tng qut:
Khi r(A) = r(A|B) < n( s n) th h (II) c v s
nghim ph thuc vo (n-r) tham s 1; 2 ;...; n r ;
ng vi 1; 2 ;...; n r ; ta c (n-r) nghim c bn

V d:Tm m h sau c nghim duy nht

x 2 (1 m)x 3 0
x1

2x 3
0
(m 1)x1 x 2
2x

mx

3x

0
1
2
3

X1;X2 ;...;Xn r ;

H nghim X1;X2 ;...;Xn r c gi l h nghim

c bn ca (II).
Khi , ta c nghim tng qut:
51

21/07/2016

X 1X1 2X2 ... n r Xn r ;

21/07/2016

52

21/07/2016