Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

BLMSEL ARATIRMA VE LTERATR TARAMA

Farmastik Kimya ABD
Ders I

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

0. Derse Giri
Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama
Dersi Veren: Yrd. Do. Dr. Serhan Trkylmaz
Adres: .. Eczaclk Fak., Farmastik Kimya ABD, 10 Numaral Ofis
Ofis: (212) 440 0000 Dahili: 13458
E-Posta: serhan.turkyilmaz@istanbul.edu.tr
Ders Saatleri: aramba 16:00-17:00
Ders Yeri: Eczaclk Fak., A Blok, A Kk Amfi
Ofis Saati: Randevu ile
Notlama: %30 Ara snav, %70 Final (%50 Final Snav + %20 devler)
2

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1. Bilim Nedir?
TIP

ECZACILIK

Farmastik Kimya
Farmastik Teknoloji
Farmakoloji
Farmakognozi
Farmastik Toksikoloji
Farmastik Mikrobiyoloji
Farmastik Botanik
Analitik Kimya
Eczaclk Tarihi
Eczacane letmecilii

LENGSTK

MATEMATK

FZK
TARH

BYOLOJ

BLM

PSKOLOJ

KMYA

EKONOM

SOSYOLOJ
CORAFYA
JEOLOJ
STATSTK
3

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1. Bilim Nedir?
Biyolojik lek hakknda bir hatrlatma:

http://cnx.org/resources/7b4d03a7fc1e724f75950258ae6d2356

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1. Bilim Nedir?

5
https://en.wikipedia.org/wiki/File:The_Scientific_Universe.png (S.T. tarafndan Trkeletirilmitir)

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1. Bilim Nedir?
TDKya gre:1
Evrenin veya olaylarn bir blmn konu olarak seen, deneye dayanan
yntemler ve gereklikten yararlanarak sonu karmaya alan dzenli bilgi, ilim
Genel geerlik ve kesinlik nitelikleri gsteren yntemli ve dizgesel bilgi
Belli bir konuyu bilme isteinden yola kan, belli bir amaca ynelen bir bilgi
edinme ve yntemli aratrma sreci
Wikipediaya gre:2
Bilim, evren hakknda test edilebilir aklamalar ve ngrler gelitirmek amac
ile sistematik bir ekilde bilgi edinmeyi ve elde edilen bilgileri tasnif etmeyi
amalayan bir uradr.
1.
2.

http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.561ac9cbcdd042.22128004
https://en.wikipedia.org/wiki/Science

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1. Bilim Nedir?
Richard Feynmana (Fizik Nobeli, 1965) gre:1
Btn uralar iinde sadece bilim nceki nesillerin en yce
bilgelerinin yanlmazlna inanmann tehlikelerini retir
bize. Dorusunu isterseniz bilimi farkl bir ekilde de
tanmlayabilirim: Bilim, uzmanlarn cehaletine inanmaktr.
Richard Feynman
(Fiziki, 1918-1988)
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1a/
RichardFeynman-PaineMansionWoods1984_copyrightTamikoThiel_bw.jpg

Bruce Railsbacke (Georgia niversitesi) gre:2

Bilim, gzlenebilir fiziksel kantlarla evrenin tarihini ve evrenin nasl ilediini
anlamaya ynelik sistematik insan faaliyetlerinin btndr. Bilim doa olaylarnn
ve/veya doal prosesleri simle eden kontroll deneylerin gzlenmesi ile yaplr.
1.
2.

American Scientist 1999, 87,462

http://www.gly.uga.edu/railsback/1122science2.html

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1. Bilim Nedir?
Bilim Hakknda Genel Gerekler
Bilim geree ulamak iin bir abadr
Bilim insanlar tarafndan yaplr ve hatalara aktr
Bilimsel hatalar gene bilim insanlar tarafndan dzeltilirler
Bilim deikendir, devrimlere ve paradigma deiimlerine aktr
Bilim materyalist bir uradr (maddi olgularla ilgilenir)
Bilim genel olarak doal veya kontroll deney gzlemlerine dayanr
Bilim nesneldir
Bilimsel aratrmann sonular kii ve mekandan bamsz olarak
tekrarlanabilir olmaldr
Bilimsel aratrmalar insanla faydal ve ktlar
teknolojilerin gelitirilmesinin temelidir

ngrlebilir
8

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1.1. Demarkasyon Problemi

Demarkasyon Problemi: Demarkasyon problemi (ing. Demarcation Problem) bilimsel
olan uralarla bilimsel olmayanlarn ayrt edilmesi sorununun formal ismidir. Bilim
felsefesinin temel problemlerinden bir tanesidir, halen tartlmaktadr.
Aristoya gre bir nermenin bilimsel olmas iin
sebep-sonu ilikisi, mantksal ispat/gereklilik ve
apodiktik kesinlik* gereklidir.
*Apodiktik nerme:1 Bu nermeler, baka trl olmas olanakl
olmayan, kesin nermelerdir. Yklemde bulunan zelliin doruluu
zorunlu olarak bilinir. Dolaysyla bu nermeler, her zaman ve her
koulda doru nermelerdir. Formel bilimlere ait nermeler, bu tip
nermelerden oluur. "Havaya den ta, yere der." nermesi ya da
"Drt kere drt, on alt eder." nermesi, yklemin zorunlu olarak
doru olduu nermelerdir.

Aristo
(M.. 384-322)
https://en.wikipedia.org/wiki/File:Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg

1. http://www.felsefe.gen.tr/mantik/zorunlu_onerme_apodiktik_nedir_ne_demektir.asp

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1.1. Demarkasyon Problemi (devam)

Karl Popper ve Yanllanabilirlik lkesi: Poppera gre

bir nermenin bilimsel olmas o nermenin, hipotetik
(farazi) olarak da olsa, yanl olduu bir durumun var
olabilmesine baldr. Bir nermenin yanllanabilir
olmas o nermeyi bilimsel hale getirir, ancak
yanllanabilirlik o nermenin yanll veya doruluu
hakknda bir yarg iermez. Yanllanabilir bir nerme,
yanllanmad srece bilimsel ve (geici olarak) doru
kabul edilir. Yanllanabilir bir nerme yanlland
takdirde halen bilimseldir, fakat yanltr ve terk edilir.
Karl Popper
(1902-1994)
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/
commons/4/43/Karl_Popper.jpg

10

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1.1. Demarkasyon Problemi (devam)

Karl Popper ve Yanllanabilirlik lkesi (devam):

yanlislama!

Galile'nin
gzlemleri

11

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1.1. Demarkasyon Problemi (devam)

Dier Yaklamlar:
Rasyonel Pozitivizm: Dorulama ilkesi (1950lerde terkedildi)
Thomas Kuhn: Bilimde paradigma kaymalar
Imre Lakatos: Popper ve Kuhnun badatrlmas
Paul Feyerabend: Sistemik anarist yaklam (Bilimde metod yoktur)

Thomas S. Kuhn
(1922-1996)
https://upload.wikimedia.org/
wikipedia/en/8/87/Thomas_Kuhn.jpg

Imre Lakatos
(1922-1974)
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons
/c/c0/Professor_Imre_Lakatos%2C_c1960s.jpg

Paul Feyerabend
(1924-1994)
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/
commons/e/e2/Paul_Feyerabend_Berkeley.jpg

12

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1.2. Bilimsel Aratrma ve Nitelikleri

Bilimsel aratrmann nitelikleri:1
Bilimsel aratrma problem zmeye ynelik belli aamalar kapsayan, yansz,
sistemli almalar srecidir.
Bilimsel aratrma, doruluu test edilmi, sistemli ve organize, daha nceki
bilgilerden hareket ederek literatrde bulunmayan yeni bir bilgiye ulamaya
alr.
Bilimsel aratrma kendini yenilemeye aktr. Belirlenen deikenler llebilir,
gzlenebilir olmal ve baka istatistik yntemlerle analiz edilip aratrma
tekrarlanabilmelidir.
Bilimsel aratrmann dayanaklar bilimsel ortak ltler olmal. Kiisel kanlar
ve duygusal yaklamlar olmamaldr.
1. Yazcolu, Y., Erdoan S. 2007. SPSS Uygulamal Bilimsel Aratrma Yntemleri, s.16.

13

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1.2. Bilimsel Aratrma ve Nitelikleri (devam)

Bilimsel aratrmann nitelikleri (devam):1
Bilimsel aratrma tarafsz ve tm eletirilere ak olmaldr.
Bilimsel aratrmada verilerin belli bir sistem btnlnde yaymlanmas
zorunludur. Yorumsuz aratrma eksiktir, tamamlanmamtr.
Bilimsel aratrma; bilim adamlar ve aratrmaclar iin anlaml ve nemli
olmaldr
Bilimsel aratrma doal olaylar ve olgular aras ilikiler sistemini ortaya koyar

1. Yazcolu, Y., Erdoan S. 2007. SPSS Uygulamal Bilimsel Aratrma Yntemleri, s.16.

14

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

1.3. Bilimsel Metod

Ders I
S. Trkylmaz

Rube Goldberg Machine

15

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1.3. Bilimsel Metod

Genel
Teoriler Gelistirin
Genel teoriler var olan ogu/tum
veriler ve var olan teorilerle
uyumlu olmali

Hipotezinizi
Olusturunuz
Gzlemledigim seylerin
genel sebebi nedir?

16

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1.4. Bilimsel Aratrma ve Literatr

Bilimsel Literatr: Bilimsel literatr (ksaca literatr) formal, fiziksel, doa ve
sosyal bilimlerinde orijinal empirik ve teorik almalarn yer ald yaynlardr.

Doal veya deneysel gzlemler bilimsel aratrmann kaynadr

Literatr bilimsel aratrmann hem rn hem de kayna olabilir

17

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1.4. Bilimsel Aratrma ve Literatr (devam)

Bilimsel aratrmaya bilginin gelitirilip eklendii birikimli bir sretir denilebilir
Bu konuda kim, ne zaman, neyi aratrd, hangi bulgulara ulat? Bu konuda
aratrlmayan noktalar nelerdir? gibi sorularn cevabnn bilinmesi gerekir. Bu
inceleme srasnda konu hakknda nceden yaplm bir alma olup olmadn
belirler. Bu yzden aratrmalarda nceki aratrmalar taramak veri toplamann
nemli bir aamasdr.

Literatr Taramas: Veri toplama ve toplanan verinin neminin tartlmas,

toplanan verilerin problemle ilikisinin kurulmas ve bilginin snflandrlmas
aamalarndan oluan bir sretir. Ksaca var olan kaynak ve belgeleri inceleyerek
veri toplamaya literatr tarama denir.

18

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1.4. Bilimsel Aratrma ve Literatr (devam)

Literatr Taramasnn Ama ve levi: Literatr taramas problemin nemini
gsterme, aratrmann gelitirme ve aratrma bulgularn nceki bilgiyle
ilikilendirme amacyla yaplr. Literatr taramasnn bu dorultudaki ilevleri yle
sralanabilir:
Aratrmay tarihsel bir perspektife yerletirmek, konunun tanmlanma ve
snrlandrlmasna yardmc olmak,
Aratrmay tarihsel bir perspektife yerletirmek,
Aratrmada istenmeyen tekrarlar nlemek,
Uygun yntem ve llerin seilmesinde yardmc olmak,
Bilgilerin nceki bilgiyle ilikilendirilmesine
aratrmalara imkan vermek.

yardmc

olmak

ve

19

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1.4. Bilimsel Aratrma ve Literatr (devam)

Bu balamda bir aratrmann aamalar u ekilde yle sralanabilir:
1.

n kaynak taramas

2.

Aratrmann amacnn ve konusunun saptanmas

3.

Detayl kaynak taramas

4.

Kaynaklarn gzden geirilmesi (okunmas)

5.

Uygulama blm iin aratrma plan yaplmas, uygulanmas ve

deerlendirilmesi

6.

Aratrmann raporlanmas (dev, seminer, rapor, makale, tez yazm)

20

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

1.4. Bilimsel Aratrma ve Literatr (devam)

Bilimsel aratrmann admlar:1

1. Bailey, K.D.. 1987, Methods of Social Research (Trkeletirilmitir ve yeniden izilmitir)

21

Bilimsel Aratrma ve Literatr Tarama

Gz 2015

Ders I
S. Trkylmaz

Haftaya: Bilimsel Literatr ve Literatr Taramas

22