Professional Documents
Culture Documents
Bai Giangkiem Dinh Phi Tham So
Bai Giangkiem Dinh Phi Tham So
KHOA C BN
CHNG
MC TIU
Kt thc chng 9, ngi hc c kh nng:
Nhn bit v cch s dng kim nh du v tng hng
Wilcoxon cho trung v ca tng th
Bit cch din t v thc hin kim nh Mann-Whitney
Phn tch phng sai ANOVA bng kim nh phi tham s
Kruskal-Wallis
Thc hin kim nh c 2
Kim nh tham s c thc hin trong iu kin tng th c
phn phi chun. Khi tng th khng tha mn iu ny th
khng th s dng cc cng c c. Trong chng ny, xem
xt cc cng c gip kim nh cc gi thuyt khi tng th c
phn phi bt k, khng theo phn phi chun. Kim nh phi
tham s (Nonparametric Tests) ph hp khi d liu phn tch l
loi d liu nh tnh (thang o nh danh v th bc) hay cc d
liu nh lng khng c phn phi chun.
Bng sau lit k mt s kim nh phi tham s v kim nh tham
s tng ng
Phi tham s
Tham s
Kim nh gi thuyt v tr trung bnh
tng th
Kim nh du v hng
Kim nh s bng nhau ca 2 tr
Wilcoxon
trung bnh trong trng hp mu phi
hp tng cp
Kim nh tng hng
Kim nh s bng nhau ca 2 tr
Wilconxon
trung bnh trong trng hp 2 mu
1
c lp
Kim nh Kruskal-Wallis
t gi thuyt H 0 : M = m0 v H a : M > m0
Gi s phn phi ca tng th lin tc P (X M ) = 0.5 . Gi X i
l quan st th i v gi N + l s quan st c gi tr ln hn m0 .
Chng ta bc b H 0 nu n+ s quan st ca N + qu ln. Kim
nh ny gi l kim nh du. Ti mc ngha a , s bc b H 0
nu n+ k , vi k c chn nh sau:
P (N + k | M = m0) = a
1
. V vy s
2
= P (N n ) = C
=g
i =k
+
i
n
V d: Cho dy s liu:
1.51 1.35 1.69
1.48
1.29
1.27
1.54
1.39
1.45
Gii:
Chng ta kim nh: H 0 : M = 1.4 v H a : M > 1.4
Thay nhng gi tr ln hn 1.4 bng du (+) v nh hn bng du
(- ) , ta c:
+- +- - +- +
1
2
c trung bnh np =
Gi thuyt:
i thuyt
Min bc b
H a : M > m0
Z Za
H a : M < m0
Z - Za
H a : M m0
| Z | Za
2
+
Thng k:
Z=
2N - n
n
H 0 : M = 4.5 v
H a : M > 4.5
2N + - n
20- 14
= 1.6
14
V a = 0.05, tra bng Gauss Z0.05 = 1.645 . V vy min bc b
n
H 0 : M = m0
H a : M m0
2. Xp hng mi Zi
vi th hng ca n. Nu hai gi tr Zi
Hoc
a
2
P (W + c2) =
a
2
v H a : M 1.4
Zi =| xi - 1.4|
D
u
Hng
(R)
6
1.5
1
1.3
5
1.6
9
1.4
8
1.2
9
1.2
7
1.5
4
1.3
9
1.4
5
0.11
0.05
0.29
0.08
0.11
0.13
0.14
0.01
0.01
+
+
+
+
+
5.5
3
9
4
5.5
7
8
1.5
1.5
n(n + 1)(2n + 1)
24
Do , gi tr thng k
1
n(n + 1)
4
Z=
n(n + 1)(2n + 1) / 24
W+-
H 0 : M = m0
M > m
H a : M < m0
M m0
1
W + - n(n + 1)
4
Z=
n(n + 1)(2n + 1) / 24
i thuyt
Gi tr thng k:
Z > Z
a
Z < Z
a
| Z |> Za / 2
Min bc b:
Zi =| xi - 750|
425
960
142
5
655
325
210
700
95
302
D
u
+
+
+
Hn
g
19.5
25
23
6
18
8
102
5
750
670
975
660
880
125
0
780
870
930
550
575
425
900
525
180
0
545
840
765
950
108
0
0
80
225
90
130
500
30
120
180
200
175
325
150
225
1050
205
90
15
200
330
*
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
3
16.5
4.5
8
22
2
7
11
12.5
10
19.5
9
16.5
24
14
4.5
1
12.5
21
H0 : M = 0
n(n + 1)(2n + 1)
24
Do , gi tr thng k
1
n(n + 1)
4
Z=
n(n + 1)(2n + 1) / 24
W+-
Sau:
172 191 172 230 178 199 171 201
S dng mc ngha 5%, c th kt lun chng trnh thc s
lm gim trung v khi lng ca tng th khng?
Gii:
t M l s khc trung v ca tng th trc v sau khi thc hin
chng trnh:
t gi thuyt:
H 0 : M = 0 v H a : M < 0
Thay mi gi tr khc nhau ln hn 0 bng du (+) v nh hn
bng du (- ) . Ta c:
S khc
-8 -8 -3 4 -11 -6 2 -10
bit
Du
+ + V n = 8, N + = 2 , ta c gi tr thng k:
Z=
2N + - n
n
4- 8
8
= - 1.414
n1(n1 + 1)
2
R1
U 2 = n1n2 +
n2(n2 + 1)
2
R2
n1, n2 c mu ca mu mt v mu hai,
n1n2
2
n1n2(n1 + n2 + 1)
12
U - E (U )
var(U )
rij = R(yij )
ni
nhm:
ri =
ri
, (- = 1, k)
ni
k
3. Gi r = ri =
i =1
N (N + 1)
r
N +1
v r = =
2
N
2
N (N + 1) i =1
hoc
k
ri2
12
H =
- 3(N + 1) ]
N (N + 1) i =1 ni
13
5. Bc b H 0 nu: H c
trong hng s c c chn t gi tr c th ca a
Phn phi ca H rt phc tp, ph thuc vo kch thc mu
n1, n2, L , nk do vy khng c bng tnh gi tr c th no cho
N (N + 1) i =1
330
360
294
522
474
432
S dng mc ngha 5% , hy kim nh trung v mc ph bo
him ca 3 cng ty l nh nhau.
Gii:
438
336
318
H0 : M1 = M2 = M 3 = 0
Ta c gi thuyt:
Ha : M 1 M 2 M 3 0
i thuyt:
n1 = 4, n2 = 3, n3 = 5 . Do , N = ni = 12 quan st. Gi Y l cc
i =1
348
360
378
396
432
N (N + 1) 12.13
=
2
2
Gi tr thng k:
2
k
ri
12
- 3(N + 1)
N (N + 1) i =1 ni
12
242 232 312
=
+
+
- 3.13 = 0.42564
12.13
3
5
4
H =
Tra bng:
2
c 0.05
(2) = 5.991. Min bc b l H 5.991. Vy ta chp
9.5.1 Kim nh s c lp
Trong thc t nhiu khi chng ta gp phi mt s tnh hung
i hi phi tm hiu mi lin h gia cc bin nh tnh, chng
hn mi lin h gia kt qu hc tp v vic c hay khng c
ngi yu, mi lin h gia bn ca hn nhn vi thi gian
yu nhau trc khi kt hnKim nh chi bnh phng s gip
chng ta tin hnh vic tm hiu mi lin h ny c tht s tn
ti hay khng.
Kim nh s c lp hay quan h gia hai bin nh tnh l mt
tnh hung hay gp, gi thuyt chung cho loi kim nh ny l:
H 0 : Hai bin nh tnh c lp
H a : Hai bin nh tnh khng c lp
theo tiu
thc th hai
1
O11
O12
O1c
R1
2
O21
O22
O2c
R2
r
Or1
Or2
Orc
Rr
C1
C2
Cc
n
Bc 1: t gi thuyt:
H 0 : Khng c mi lin h gia hai tiu thc
H a : C tn ti mi lin h gia hai tiu thc
C j Ri
n
16
Bc 3: Gi tr kim nh: c 2 =
i =1 j =1
(O
ij
- E ij )
E ij
17
=
2
i=1
(Oij - E ij )2
j=1
E ij
2
(3) So snh c 2 = 129,83 > (2-1)(3- 1),0,005 = 10,597
bc b gi
thuyt H 0
Vy: mc ngha 0,5 % gi thuyt H 0 b bc b, ngha l c
mi lin h gia gii tnh v s a thch cc nhn hiu nc gii
kht.
9.5.2 Kim nh s ph hp
Kim nh s ph hp l kim nh xem gi thuyt v phn
phi ca tng th v s liu thc t ph hp (thch hp) n mc
no vi gi nh v phn phi tng th.
Trong cc kim nh tham s nghin cu, rt thng
chng ta gp phi gi nh d liu ly t tng th c phn phi
chun. vy lm th no kim nh d liu ca chng c phn
phi chun, hay mt phn phi no theo d kin. Chng ta
dng kim nh chi bnh phng v s ph hp xc nh d
liu mu c ng c chn t mt tng th c phn phi theo
gi thuyt hay khng. Dng kim nh 2 bnh phng, c thc
hin theo cc bc sau:
Bc 1: Thit lp gi thuyt H 0 v H a v tng th
Bc 2: Tnh ton cc tn s l thuyt theo gi thuyt H 0
Bc 3: Tnh ton cc chnh lch gia tn s l thuyt hay cn
gi l tn s k vng (E) v tn s quan st thc t. T xc
nh gi tr kim nh chi bnh phng.
Bc 4: So snh gi tr kim nh tnh c vi gi tr trong bng
phn phi 2 v kt lun.
a) Kim nh s ph hp trong trng hp gi nh
bit cc tham s ca tng th
Bi ton tng qut: Gi s c mt mu ngu nhin vi n quan
st, mi quan st c th c phn vo mt trong k nhm.
Gi O1, O2 Ok : l s quan st nhm th 1,2,..., k
Gi p1, p2,..., pk : l xc sut gi thuyt mt quan st ri vo
nhm th 1; 2; ; k (gi thuyt H0). Cc xc sut ny c th bng
18
2
Bc b H0 nu =
i=1
(Oi - E i ) 2
> 2k- 1,
Ei
2
Trong : k- 1, : l gi tr tra bng 2 vi (k 1) bc t do.
20