Rp sp tn v li !

(Phn I)
Ngy: 07/04/2013, Mc: Trng v Chm sc Tiu, ng bi: Nguyn Vnh, 49 phn hi

Nh ha vi b con nng dn cng ng Giatieu.com, bn Tieuphong gi n bi vit

chia s vi cng ng. Trn trng nhng ng gp qu bu ca mt nng gia giu tri thc
ln kinh nghim, Giatieu.com xin gii thiu nhng kinh nghim trng v chm sc tiu
ca Tieuphong nh mt ng gp vo kho tng kinh nghim ca nng dn trng tiu nc ta
hin nay.

Cc bn thn mn !
Sau 3 nm vt ln vi con rp sp, nay ti mo mui chia s mt s gii php l kinh
nghim ca bn thn v tng hp cc ti liu khoa hc phng tr. Rt mong nhn c
nhng phn hi chia s, nhng kin ng gp tch cc, chn tnh ca cng
ng Giatieu.com.
c im sinh hc v sinh thi

Rp sp l loi sinh trinh, c th sinh sn theo kiu n tnh v lng tnh (khng cn con
c). Rp sp trng thnh , mt con ci c th khong 300-400 trng, t l n trng
kh cao khong 80%. Rp sp trng sm, trng n sau 3-5 ngy, trng thnh sau 25-30
ngy l bt u trng, t khi n lc ngng v cht khong 20-30 ngy. Vy vng
i ca rp sp cng ph thuc vo thi tit, bin ng trong khong 45-60 ngy tui.
Chnh thi tit quyt nh phn ln s phn b, pht trin v hot ng cng nh s pht
sinh thnh dch ca rp sp. Nhit , y l yu t ngoi cnh rt quan trng, rp sp l loi
ng vt mu lnh nhit ca c th chng gn bng vi nhit ca mi trng chung
quanh v thay i cng vi s thay i ca nhit mi trng.

Rp sp n np di l tiu
Nhng v khch khng mi m n

Rp sp ng mng-sng c r ca cy tiu

Hn (rp sp) thng xut hin vo ma nng, l loi su hi nguy him vi cy tiu, sng
cng sinh vi cc loi kin , kin en Bn thn Hn di chuyn rt kh khn nn mi s
i li ca chng u ph thuc vo kin. Kin chm sc Hn rt chu o v ht cht mt do
hn tit ra. Trn cy tiu, Hn tr n trong h r ph bm quanh tr choi, mt di l, gi
hoa v trong khe nch chm qu thnh nhiu lp, nhiu la tui nm chng ln nhau.
di t, Hn lm (mng xng) di mt t chng 5-10cm su xung khong 40-60cm
tp trung ph hoi cc vng r. Mt s rp tng dn theo thi gian. Theo nhng nghin cu
khoa hc mi, khi ph hoi lu ngy r, chng cn cng sinh vi loi nm BORNETINA
trong t, si nm kt thnh lp dy to thnh nhng khi u ln c b mt x x mu trng
xm bao quanh c r v cc on r m nng dn mnh thng gi l ng mng xng
quanh r, bn trong c rt nhiu rp mi la tui cn ph. Cy tiu cn ci, l vng ho
dn v cht do b r b ph hy, khng cn kh nng ht nc v cht dinh dng nui cy.
Tic rng ti khng c nhiu thng tin v nm Bornetina sp. chia s vi cc bn.
Bin php phng tr

Chng ta c hai la chn, sinh hc hoc ha hc. C hai bin php trn u c th dit c
rp sp trn cy tiu hoc khi rp sp manh nha bm vo b r tiu. Trc khi tiu dit, ta
phi hiu c sinh l v i sng ca chng. Thuc tr su gc ha hc c rt nhiu loi
dit rp sp, c th s dng n hoc phi trn vi nhau. Tuy nhin rp sp v kin rt
tinh qui. Trn cy, chng lm trong h r ph nn khi phun, thuc khng tip xc c
vi rp. Di t cng vy, do h r nm su trong t nn ta kh a thuc n b mt ca
rp, nn cng kh tiu dit c rp nh mun.
S dng loi thuc no dit rp sp c hiu qu th t nht cng phi phun li ln hai
sau 7 ngy, v ln hai l ln dit l rp con mi n, v cng c th phun nhiu hn hai ln v
kin li tha rp ni khc n tm ngun thc n cho chng. V khng nm bt c
sinh l ca chng nn nng dn mnh thng ch quan khng phun lp li theo quy trnh,
thi gian sau thy rp bng pht li phun phun, xt xt nh th gy nn s ln thuc v
nhim mi trng.
Theo iu tra ca Cc y t d phng, hng nm nc ta c trn 5.000 trng hp nhim c
ha cht BVTV phi cp cu ti bnh vin v c trn 300 trng hp t vong. Th y, vy
m ch cch y vi hm thi khi xem bn tin tra ca i VTV1, ni v dch rp sp trn
cy c ph Lm ng gy hi trm trng v khuyn nng dn s dng thuc ha hc
phng tr, nghe m bun lm sao
Phng tr bng bin php sinh hc

Ti bit n u chia s n , c 4 loi sn phm ti s dng qua phng, tr rp sp

l Du khong, Du sp, Vi nm 3 mu, Nm xanh nm trng.

-Du khong, l sn phm ly t m du, khng mi hi, khng gy d ng, an ton cho con
ngi v mi trng. Ti s dng lu lm ri, c l hn 10 nm, nu ti nh khng
nhm th c u im tuyt vi l sau khi phun trn rau mu, cy n tri thi gian cch ly ch
c 2 ngy nhng ch tic rng hiu qu dit rp sp khng cao, ch khong 30%.
-Du sp, l sn phm sinh hc lm t du da, c u im dit rp sp rt cao sau 2 ln
phun. Tuy nhin do rp sp n np rt tinh qui (rp lm hang trong h r ph bm trn tr
tiu) nn kh a thuc vo tn hang ca chng. Nu c phi trn vi vi nm 3 mu th
vi nm s pht huy ng vai tr ca n l lng sc vo tn hang ca rp sp tiu dit
chng. Nhng vi nm cng c khuyt im l ch s dng khi nhit ngoi tri thp, hay
s dng vo ma ma th hiu qu cao hn.
-Nm xanh, nm trng cng l sn phm sinh hc, k sinh gy hi cn trng, c dng
h r. Hiu qu dit rp sp rt tuyt vi, nhng phi bit cch s dng v n l sinh vt
sng nh nm Tricoderma vy, khi a vo trong t phi km theo ngun thc n nui
vi nm.
Nhng nm xanh, nm trng cng khng sao dit c nm Bornetia sp. l nm cng sinh
vi rp sp. Ti cng dng nhiu loi thuc ha hc nhng cng khng sao tiu dit
c loi nm ny, l rp sp c nh c nm trong xe bc thp, chng c ung dung m
cn ph r tiu. Cho nn ph v c s cng sinh ca nm Bornetia sp. vi rp sp nh l
mt thch thc i vi nng dn trng tiu v s tin b ca nn khoa hc nng nghip hin
nay.
Theo ti canh tc nng nghip theo hng hu c sinh hc khng ch l s dng cc sn
phm hu c sinh hc m phi bit cn bng sinh thi trn vn cy ca mnh, bit nui
dng nhng loi thin ch, qun l nui dng c di, ta cnh to tn iu ha nhit
trong vn tiu ca mnh

Rp sp tn v li ! (Phn II)
Ngy: 11/04/2013, Mc: Trng v Chm sc Tiu, ng bi: Nguyn Vnh, 31 phn hi

Trng lc di che ph vn tiu Cm M, ng Nai

By lu nay chng ta mc mt sai lm ln v khng thc c rng li ch ln nht ca

cn trng chnh l loi n tht cn trng.

>> Phn I: Rp sp tn v li !
Nhiu loi cn trng nh chu chu sinh sn nhanh n ni chng c th bao ph Tri t
ch trong mt ma sinh sn. Tuy nhin li c hng trm loi cn trng khc n trng ca
chu chu, mt s loi th n c nhng con trng thnh. Vai tr ny trong sinh thi thng
c cho l ca chui thc n, mng li li thc n t nhin, gi chung l thin ch, c
vai tr cn bng v n nh h sinh thi. S quan tm vi vic kim sot dch hi bng thuc
tr su t ngun gc ha hc c th c tc dng ngc li, v chng ta khng nhn ra
rng trong t nhin chnh sinh vt t kim sot ln nhau v kim sot cc qun th c hi.
V th vic kim sot dch bnh bng thuc ha hc c th dn n s bng pht mt loi
dch bnh no
C di

Trong mt nhiu ngi, c di l nhng thc vt mc ni m con ngi khng mong

mun hoc l nhng th gy phin toi cho con ngi.
Tuy nhin, c di cng mang li nhiu li ch nh: lm gim vn tc dng chy, ngn chn
s xi mn gi t khng cho nc cun tri ; mt s loi c di hp th c cc khong
cht c c tnh, lc nc, chng nhim ngun nc, bo v mi trng ; duy tr m
ca t ; tng ph cho t.
Theo ti, nu chng ta canh tc cc loi cy ngn ngy nh bp, u, la, cc loi rau c
th ng l c di gy nhiu phin toi. Nhng trn nhng vn cy lu nm nh tiu, c
ph, cc loi cy n tri nhng nh khoa hc khuyn nh nng nn gi c di mt
cch c kim sot. V ngoi cc li ch nu trn, c di cn l ni tr n l tng ca nhiu
loi cn trng c ch. Ti quan st mi khi rp sp bng pht thnh dch, phn ln chng
ph hoi phn trn ca cy, ht cc cht dinh dng trn cc t non, phn cn li chng tr
n v chch ht phn r ca nhiu loi c di nh c ch, c chi hi, c gu
Trng hp nu khng c c di trong vn tiu th l rp sp cn ph u, ci g
ngoi cy tiu ra.
Nh vy, c di c nh hng hai mt n nng nghip v i sng con ngi, va c hi
va c li, do ty trng hp c th m phng tr trit chng, hay li dng chng lm
nhng vic c ch khc. Mt khi cn bng c sinh thi trong khu vn ca mnh vic
qun l dch bnh phn ln da vo bn tay ca cc loi thin ch hoc chng ta c th can
thip bng cch s dng cc sn phm sinh hc h tr thm tiu dit su bnh. Cho nn
nhng vn cy cha c ph kn bng lc di tm thi nn nui c di v c bin php

tch

cc

khng

ch

n.

Ngoi ra, vic ta chi to tn trn cy tr sng v ti tiu cng gp phn khng nh vo
vic qun l dch hi cy trng.

Rp sp, tn v li !

B u di cn ph
t tiu non

Nh chng ta bit thi tit quyt nh phn ln s pht sinh v pht trin thnh dch ca
cn trng, cho nn vic ta chi to tn hp l cy c bng rm trong ma nng hoc
trng xen canh nhng cy nh iu, bva c thm thu nhp va lm cy chn gi, che
nng v cy tiu rt thch hp vi nh nng tn x .Ti tiu cng vy, khi lp t h thng
ti nh git hoc ti bp xoay, nn lp t thm cc co ng ti tay phng khi nhng
nm hn hn bng pht dch bnh. Khi ti nc cng nn tm mt cho cy tiu, vic ny
gp phn hn ch s ly lan v bng pht dch bnh mt cch ng k.
Nn tiu dit kin nh k, c khong t 2-3 thng dng c ti + regent lm b dit kin.
Xin c nhc li, khi nm bornetina cng sinh vi rp sp ng mng xng bao quanh r,
bn thn ti cha tm c gii php hu hiu x l chng.
Vic s dng cc sn phm sinh hc cng l iu ng ni. Cc loi vi nm ni chung rt k
cc loi thuc gc ho hoc. Ra sch cc dng c phun thuc l iu rt quan trng, nu
khng v tnh chng ta tiu dit chng trc khi chng c s dng mt cch hu ch.
Trc khi t nim tin vo sn phm no hy kim tra tnh hiu qu ca n. Cch lm
n gin nh sau: sau khi phun thuc vo su, ry em chng vo nh ly ci r p ln
chng khong 5-7 ngy sau ly knh lp m soi nu vi nm pht huy tc dng th su s b
thi ra do nm k sinh vo chng, vi rp sp nu cn sng th chn chng ngo ngoe c
ng nu cht th chng nm im thn th kh teo li. Phi thay i cch lm thi, khng th
c i lm nng ca chng ta c phi chy theo ry, rp kh lm.