POREZ = 0 KM JE

MOGUA MISIJA

Impressum
E-book je besplatni edukativni materijal namijenjen pretplatnicima portala chronos.ba. Izdaje se
iskljuivo u elektronskoj formi i dio je edukativnog segmenta portala.
Stavovi i miljenja autora izneseni u ovoj publikaciji ne predstavljaju nuno stavove i miljenja nadlenih dravnih, entitetskih i kantonalnih organa i institucija.

Izdava
CHRONOS doo
Branilaca Bosne 2A
Zenica
Bosna i Hercegovina
www.chronos.ba
T +387 32 442 750
F +387 32 202 581

Naslov publikacije
E-book Porez = 0 KM je mogua misija

Autorica:
Sanela Agaevi

Urednica
Sanela Agaevi

Grafiki dizajn
Hana Kazazovi
Fotografije preuzete sa
www.freedigitalphotos.net

Mjesto i godina izdavanja

Zenica, juni 2015.

POREZ = 0 KM JE
MOGUA MISIJA
Moe li se legalno
neplaati porez?
Moe. U stvari, sve
se moe kad se hoe
(i zna, logino).
Uobiajno je miljenje da
onaj ko ne plaa poreze
neto muti, vrda,
izbjegava, ne prikazuje
prihod, ne vodi poslovne
knjige itd. Ali, ne mora
biti tako. Svaki poreski
sistem, pa tako i na (mada
na njega esto bacamo
i drvlje i kamenje), daje
mogunosti za neplaanje
poreza. Nije ba da je
izdaan u tome ali ipak
3

www.chronos.ba

je donekle stimulativan.
Te mogunosti su date u
vidu odreenih olakica,
poticaja, umanjenja,
kako god da ih nazovete.
Meutim, treba poznavati
propise da bi se znalo
koje su to olakice i, to
je moda najbitnije, koji
su (tano) uslovi da bi se
iste mogle koristiti. I jedna
bitna napomena vaee
olakice (da zaokruimo
tim terminom) umanjuju
poreznu osnovicu (ono na
ta primjenjujemo stopu
poreza), a ne poreznu
obavezu. Bar to se tie
poreza na dobit. I jo jedna

napomena: olakice o
kojima se govori u ovom
tekstu odnose se na pravna
lica, a ne na poduzetnike,
obrtnike i druge samostalne
djelatnosti.
Jednostavnosti radi,
odsustvo obaveze plaanja
poreza u navoditi po
vrstama poslovnih radnji i
po odreenim situacijama,
a ne po vrstama poreza i
propisima, i obuhvatiu
Federaciju Bosne i
Hercegovine, Republiku
Srpsku i Brko Distrikt.

PREDUZEA KOJA SE BAVE

IZVOZOM ROBE ILI PROIZVODA
Ovo je prva kategorija obveznika koja je u
dva poreska sistema osloboena plaanja
poreza (porez na dodanu vrijednost kao indirektni porez i porez na dobit kao direktni
porez).
U sistemu poreza na dodanu vrijednost
preduzea koja izvoze primjenjuju tzv. nultu
stopu PDV-a za svu vrijednost izvezenih dobara (roba i proizvodi). Prednost primjene
tzv. nulte stope PDV-a je u tome to izvoznici imaju pravo da izvre povrat cjelokupnog priznatog pretporeza (ulaznog PDV-a).
Uslov je registracija u sistem PDV-a.
Na primjer, preduzee se bavi samo izvozom i po osnovu toga nema izlaznog PDV-a
(jer se na izvoz primjenjuje nulta stopa), ali
ima 2.000 KM ulaznog PDV-a. Ono ostvaruje pravo na povrat svih 2.000 KM ulaznog
PDV-a (kao pretporeza). Povrat PDV-a se
u praksi uredno obavlja, iako mu najee
prethodi kontrola poreznih inspektora :)
4

www.chronos.ba

Preduzea koja se bave izvozom takoe su

osloboena i plaanja poreza na dobit, uz
odreene razlike unutar BiH. Preduzea
koja posluju na podruju FBiH i bave se
izvozom, osloboena su plaanja poreza na
dobit ako im prihod od izvoza uestvuje u
ukupnom prihodu vie od 30%.
Na primjer, preduzee ima prihod od izvoza
robe i proizvoda u vrijednosti 260.000 KM,
a ukupan prihod 601.000 KM. Prihod ostvaren po osnovu izvoza uestvuje sa 43,26%
u ukupnom prihodu i ovo preduzee nee
platiti niti jedan KM po osnovu poreza na
dobit u toj godini, bez obzira na visinu ostvarene dobiti.
Ovakav vid olakice nije predvien u poreskom sistemu RS-a, dok se u BD izvoznici
oslobaaju od obaveze da plaaju porez
na dobit za iznos dvostruko srazmjernog
uea prihoda od izvoza u ukupno ostvarenom prihodu.

PREDUZEA KOJA VRE

ODREENE VRSTE USLUGA
Obino se u praksi uje termin izvozna
usluga, to meni lino zapara ui. Usluga
se ne moe izvoziti, iz prostog razloga to
nije materijalizovana. Ona se samo moe izvriti stranom licu, pa da nam u tom sluaju
lii na izvoz, ali samo lii i nita vie :)
Uslugama koje se obavljaju izmeu
domaih i ino preduzea bavi se posebno
porez na dodanu vrijednost, i tu imamo
odreene sluajeve kada se, kako se to
uobiajeno kae, ne obraunava bosanski
PDV, pri emu automatski i nemamo obavezu za PDV-om. Koji su to sluajevi?
Najbolje ih je pojasniti po principima
oporezivanja.

Princip oporezivanja je prema mjestu

gdje se nalazi nekretnina, bez obzira na
5

www.chronos.ba

to gdje je sjedite prodavca, a gdje kupca.

Ako se usluga vri na nekoj nekretnini, a ta
nekretnina se nalazi van BiH, fakturisanje te
usluge se vri bez obraunavanja bosanskog PDV-a. Znai, nema obaveze za PDV.
U sluaju da se nekretnina na kojoj je vrena usluga nalazi u BiH, onda se zaraunava PDV, bez obzira na to u kojoj dravi je
sjedite kupca.

U sluaju meunarodnog prevoza, PDV

se obraunava samo na dio koji se odnosi
na prevoz unutar BiH. Za uslugu prevoza
van granica BiH se ne obraunava PDV.

Princip oporezivanja je mjesto gdje je

usluga izvrena, bez obzira na to gdje je
sjedite prodavca, a gdje kupca.

znakova i drugih prava intelektualne svojine, zatim usluga reklamiranja, savjetnika,

inenjera, advokata, revizora, raunovoa,
tumaa, obrade podataka i davanja podataka, u potpunosti ili djeliminog odustajanja
od vrenja neke djelatnosti ili koritenja nekog prava, bankarskim, finansijskim
uslugama i uslugama u oblasti osiguranja
i reosiguranja (osim iznajmljivanja sefova), stavljanja osoblja na raspolaganje (tzv.
ustupanje radnika), pruanja telekomunikacionih usluga (prijenos, emitiranje ili prijem
znakova, signala, teksta, slika, zvukova ili
informacija putem kablovskih, optikih ili
drugih elektromagnetnih sistema) ukljuuPrincip oporezivanja je sjedite primao- jui i pravo na koritenje takvog prijenosa,
ca usluge.
emitiranja ili prijema, iznajmljivanja pokretnih stvari, osim prijevoznih sredstava, i
Ukoliko se radi o uslugama prijenosa,
ustupanja, proputanja i stavljanja nekome ove usluge se fakturiu ino kupcu ne
na raspolaganje imovinskih prava, autorskih obraunava se bosanski PDV.
prava, prava na patente, licence, zatitnih
Ukoliko su usluge utovara, istovara, pretovara i sline usluge, zatim usluge iz oblasti
kulture, umjetnosti, obrazovanja i nauke,
sporta, zabavno-estradne i sline usluge,
usluge organiziranja manifestacija i sa njima
povezane usluge, uslugama procjene vrijednosti pokretne imovine, usluge izvrene
na pokretnoj imovini obavljene u BiH, onda
preduzee koje fakturie te usluge mora
obraunati bosanski PDV. Meutim, ukoliko preduzee iz BiH fakturie ove usluge,
a one su izvrene van BiH, onda se ne
obraunava bosanski PDV, bez obzira na
to u kojoj dravi je sjedite kupca.

www.chronos.ba

PREDUZEA KOJA
ZAPOLJAVAJU NOVE
RADNIKE
Olakica za preduzea koja zapoljavaju
nove radnike je ugraena samo u sistemu
poreza na dobit, ali uz prisutne razlike unutar BiH.
Preduzea koje posluje na teritoriji FBiH,
a zapoljavaju vie od 50% lica sa invaliditetom ili lica sa posebnim potrebama, osloboena su od plaanja poreza na dobit
u toj godini. Uslov je da radni odnos lica
sa posebnim potrebama ili lica sa invaliditetom bude u toku cijele godine. Propisi
u FBiH su jedini u BiH koji su olakicu ove
vrste usmjerili ka ovoj kategoriji, licima sa
invaliditetom i posebnim potrebama.

FBiH. Preduzee koje koristi (ili bolje rei

stekne uslov da koristi) ovu olakicu u
RS-u, samo umanjuje svoju poresku osnovicu za iznos plaenih doprinosa na
isplaene plae. Ukoliko se desi da je poreska osnovica vea od plaenih doprinosa,
preduzee e, ipak, morati da plati razliku
poreza. U FBiH preduzee, ako ispunjava
navedeni uslov, ne plaa porez na dobit
bez obzira na visinu plaenih doprinosa i
bez obzira na injenicu da li je uope (pa
ak i da li e uope) platiti doprinose.

BD u svom propisu o oporezivanju dobiti

takoe predvia olakicu za upoljavanje novih radnika, pri emu se umanjuje
Olakica za zapoljavanje novih radnika u porezna osnovica u visini isplaenih bruto
RS je ograniena na zapoljavanje najman- plaa novozaposlenih radnika, slino kao
je 30 radnika koji su bili na evidenciji Biroa i u RS-u, ali bez ogranienja na broj noza zapoljavanje. Zapoljavanje manjeg
vouposlenih radnika.
broja radnika od 30 ne donosi pravo umaZbog navedenih razlika se moe rei da se
njenja poreske obaveze.
u FBiH radi o oslobaanju, a u RS i BD o
Jo jedna specifinost je prisutna u ovoj
umanjenju poreske obaveze koja moe, ali
poreskoj olakici u RS-u u odnosu na
ne mora biti 100% umanjenje.
7

www.chronos.ba

PREDUZEA KOJA
INVESTIRAJU U IMOVINU
U sistemu poreza na dobit FBiH, RS i BD
predviene su olakice po osnovu investicija u imovinu, meutim, i one su bitno
drugaije rijeene. Ovo je, inae, vrsta
olakice ili poticaja koja je veoma prisutna
i veoma popularna u sva tri dijela BiH.
U FBiH preduzea koja investiraju u proizvodnu djelatnost, s tim da vrijednost investicije bude minimalno 20 miliona KM
u periodu do pet godina, i sa obavezom
da se u prvoj godini investira minimalno 4
miliona KM, te da se investira na teritoriji
FBiH, oslobaanju se od plaanja poreza
na dobit u periodu od pet godina. I vie
nego oigledno je da je ova olakica namijenjena samo velikim preduzeima i korporacijama.
Preduzea koja posluju na podruju RS
imaju pravo na umanjenje poreske osnovice za izvrena ulaganja u proizvodnju, sa
uslovima da se sredstva u koja se investira
koriste neposredno u proizvodnji, da su se
poela koristiti u poslovnom procesu.
8

www.chronos.ba

Propisima BD je predvieno da preduzea

koja izvre ulaganje u pokretnu i nepokretnu imovinu za obavljanje neproizvodne
djelatnosti, imaju pravo na umanjenje
porezna osnovica za iznos tog ulaganja u
toj godini, ali maksimalno 50 %. To znai,
praktino, da se po ovom osnovu moe u
najboljoj varijanti prepoloviti poreska osnovica.
Sa druge strane, preduzee koje obavlja
proizvodnu djelatnost i koje izvri ulaganja u pokretnu ili nepokretnu imovinu
za obavljanje proizvodne djelatnosti,
porezna osnovica se umanjuje za puni
iznos izvrenog ulaganja u toj godini i nije
ogranieno umanjenje na max. 50%.
Meutim, olakica se ne odnosi na
nabavku putnikih automobila i kancelarijskog namjetaja, osim za taksi prevoz,
rent-a-car, obuku vozaa i specijalne putnike automobile sa ugraenim ureajima
za bolesnike, namjetaj za opremanje hotela, motela i restorana.

PREDUZEA KOJA SU
POSLOVALA SA GUBITKOM
Ova olakica, odnosno umanjenje osnovice 2009. godine, i ne plaamo nita poreza
za porez na dobit je, opet u sistemu poreza na dobit. Po zavretku 2012. godine ostaje
nam na raspolaganju dio gubitka iz 2009.
na dobit, prisutna u FBiH, RS i BD.
godine (2.800 KM), i oba cijela gubitka
Preduzee iz FBiH ili RS (ova vrsta olakice iz 2010. i 2011. godine, znai ukupno sa
je definisana na isti nain), koje je poslova- 2009. godinom 19.800 KM gubitaka mlaih
lo sa gubicima, moe te gubitke koristiti za od pet godina i iskoristivih u narednoj,
umanjenje porezne osnovice u periodu od 2013. godini.
pet godina. To praktino znai da se moe
iskoristiti svaki gubitak mlai od pet go- Propisi u BD nisu predvidjeli ovu vrstu
dina, ako smo poslovali pozitivno u godini umanjenja porezne osnovice.
kada elimo koristiti te gubitke kao umanjenja.
Na primjer, 2009. godine smo ostvarili
gubitak od 10.000 KM, 2010. godine gubitak od 5.000 KM i 2011. godine gubitak od
12.000 KM. U 2012. godini smo poslovali
pozitivno i dobit iznosi 7.200 KM. Tih 7.200
KM dobiti umanjujemo za dio gubitka iz
9

www.chronos.ba

Da pokuamo navesti nekoliko primjera gdje je mogue

neplaati PDV i porez na dobit:
1. Preduzee sa sjeditem u FBiH se bavi izvozom roba ili proizvoda primjenjuje
nultu stopu PDV-a i ostvaruje povrat ulaznog PDV-a. Ostvaruje izvoz vei od 30% u
odnosu na ukupan prihod ne plaa porez na dobit.
2. Preduzee sa sjeditem u RS se takoe bavi izvozom roba ili proizvoda - primjenjuje nultu stopu PDV-a i ostvaruje povrat ulaznog PDV-a. Investira u proizvodnu
djelatnost i ukoliko je investicija najmanje u visini porezne osnovice ne plaa porez
na dobit.
3. Preduzee sa sjeditem u BD recimo da se bavi pruanjem usluga na nepokretnoj
imovini u inostranstvu bosanski PDV se ne obraunava. Ukoliko ima novouposlene radnike za koje je platio doprinose najmanje u visini porezne osnovice ne
plaa porez na dobit.

Ovo su samo neke od varijanti koje govore u prilog mogunosti koritenja olakica, ali njihova osnovna mana jeste to nisu
usaglaene (ili harmonizirane, kako se to danas voli rei) na nivou
BiH. Jer ne posluju sva preduzea samo u okvirima svog entiteta
i distrikta.
10 www.chronos.ba