Professional Documents
Culture Documents
0C LC
Chng I.
Chng II:
Chng III
Chng IV.
Chng V
Chng VI :
Chng VII :
Chng VIII:
M U
DUNG MI MI -MI TRNG PHN TN
CHT LM KH
BT MU
CHT TO MNG
CNG NGH SN XUT SN
QU TRNH GIA CNG MNG SN
MT S PH GIA DNG TRONG SN
Chng I.
M U
da , du hng dng, du ng, du cao su...Cc loi nha thin nhin nh cnh kin,
nha thng, bi tum thin nhin...Cc loi bt nh cao lanh, oxit st.
n th k 20, cng vi s pht trin chung ca ngnh cng nghip ho cht, cng
nghip sn tng hp ra i v pht trin mnh, t bit l nhng nc c cng nghip ho cht
pht trin mnh. Ton th gii nm 1965 sn xut khon 10 triu tn sn, nm 1975 tng ln 16
triu tn.
Trong cng nghip sn ngy nay ngi ta s dng khon 2700 loi nha lm cht to
mng, 700 loi du, 2000 loi bt mu, 1000 loi dung mi v khon 600 cht ph gia.
Trc y, sn du chim u th trong cng nghip ch to sn. Nhng trong vng 10
nm tr li y sn tng hp tin ln chim u th hng u trong cc loi sn.
II/ Sn l g?
Trc y mt s nh nghin cu a ra mt vi khi nim nh sau:
- Sn l huyn ph ca bt mu, cht n trong dung dch cht to mng vi dung mi
tng ng (Lin X).
- Sn l t hp lng cha bt mu, khi ph ln nn thnh lp mng s to thnh mng
ph khng trong sut (M).
Hai nh ngha ny bao gm cc loi sn mu c, men (Pigment Paint)
Dng vt liu sn khng cha bt mu gi l vec ni - l dung dch to mng trong dung
mi thch hp.
nh ngha tng qut: Sn l h phn tn gm nhiu thnh phn (cht to mng, cht
mu... trong mi trng phn tn). Sau khi ph ln b mt vt lin nn n to thnh lp
mng
u n, bm chc, bo v v trang tr b mt vt liu cn
sn.
Nh vy: chc nng ca mng sn l trang tr v bo v vt liu nn.
III/ Phn loi sn:
C rt nhiu cch phn loi :
- Cn c vo bn cht ca cht to mng:
+ Sn du thun tu: Thnh phn cht to mng ch c du tho mcnn t dngdo khng
bn.
+ Sn du nha: thnh phn cht to mu gm du tho mc v nha ( thin nhin, nhn
to). Loi ny c dng ph bin trong i sng hng ngy nhng t dng trong cc nghnh k
thut.
+ Sn tng hp: Cht to mng l nha tng hp (gi tn cn c vo tn ca loi nha:
Sn epoxy, sn alkyd...)
- Cn c bn cht ca mi trng phn tn:
+ Sn dumg mi
mi trng phn tn l dung mi hu c
+ Sn nc
mi trng phn tn l nc.
+ Sn bt
khng c mi trng phn tn.
- Cn c vo ng dng:
+ Sn g.
+ Sn kim loi
+ Men trng gm, s...
+Sn chng h.
+sn cch in
+ Sn chu nhit
+ Sn bn ho cht
+ Sn bn kh quyn.
Trong sn, dung mi l hp phn chnh n thng chim khi lng ln hn so vi cht
to mng. Mt s loi sn, dung mi chim n 80%, ch c 20% l cht to mng nh: sn
nitro xenlulo, clo cao su...
Dung mi: l cht lng d bay hi dng ho tan cc cht to mng, cht ho
do...chuyn h sn vo trng thi thun li cho vic ch bin v s dng v s bay hi ht
trong qu trnh to thnh mng sn.
I/ Yu cu i vi dung mi.
1/ Kh nng ho tan.
- Mi dung mi ch c mt kh nng ho tan mt s cht to mng nht nh. Nu dung
mi v cht to mng c phn cc cng ging nhau th cng d ho tan.
V d: Axetat xenlulo l mt este c phn cc tng i nn tan trong nhng dung
mi c phn cc tng t l cc este hoc ceton nh axeton, etyl axetat hoc cao su l hp
cht khng phn cc nn khng tan trong nhng dung mi khng phn cc l cc hidrocacbon
thng hoc vng nh xng.
-Ngoi ra kch thc phn t cng c kh nng ho tan
V d: Xenlulo l hot cht rt phn cc, l ra ho tan trong nc nhng do khi lng
phn t ca n qu cao nn n ch trng trong nc ch khng tan.
Dung mi
Gasoline
Benzol
Methyl alchol
Ethyl alchol (99%)
Isopropyl alchol (99%)
Ethyl acetate
Sec-buthyl acetate
Aceton
Methyl ethyl keton
Hexane
Heptane
Octane
Process naphtha
VM P naphtha
Varsol # 1
Varsol # 2
Varsol B
Varsol C
Varsol high-flash
H.S.D. naphtha
Solvesso toluol
Solvesso xylol
Solvesso 100
Solvesso 150
High aromatic naphtha
Nhit
Nhit
chp t chy
o
chy
( F)
o
( F)
Gii hn n
(% th tch
trong khng
kh)
Th tch hi T trng
3
(Ft /gallon) hi
(khng
kh = 1)
0
13
52
57
59
26
60
6
24
0
22
45
21
55
105
110
105
105
112
122
45
81
110
149
140
Di
1,3
1,4
6
4
...
...
...
2,15
...
1.2
1
0,9
1
1,2
1,1
1,1
1,1
1,1
1,1
1,1
1,3
1
1
1
...
80 F 212 F
...
...
3-4
38
47
2,77
83
107
1,11
58
72
1,59
44
55
2,07
34
43
3,04
25
31
4
27
35
2
37
47
2,41
27
34
2,97
24
30
3,51
23
28
3,65
24
30
3,51
21
26
4,04
19
24
4,76
20
24
4,73
18
23
4,9
18
23
4,9
17
22
5,1
17
21
5,41
31
39
3,17
27
34
3,65
23
29
4,24
21
27
4,8
20
25
5,14
495
1070
1065
1034
1148
1130
...
1340
...
450
450
450
450
450
450
450
450
450
450
500
1026
900
900
900
...
Trn
6
8
36,5
14
...
...
...
13
...
6,9
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6,7
5,3
6
6
...
Khi
lng
lng
(pound /
gallon)
60oF
6,15
7,36
6,63
6,61
6,57
7,4
7,22
6,64
6,75
5,77
6,07
6,05
6,1
6,11
6,53
6,67
6,55
6,7
6,46
6,55
7,23
7,25
7,25
7,42
7,53
5/ n nh ho hoc:
- Khi dng dung mi phi lu xem dung mi c cha nhng nhm hot ng c kh
nng phn ng ho hc vi cc phn t khc hay khng, nu c s nh hng rt ln n tnh
nng ca mng sn.
- Dung mi c dng khng nn cha nhng hp cht sunfua v khng c c tnh
axit v n s n mn kim loi hoc phn ng vi mt s bt mu hoc nha trong sn.
+ Tnh axit c xc nh bng vic chun bng dung dch KOH, cht ch th
phenol Phtalein.
+Sunfua c xc nh bng cch nhng ming ng sch vo dung mi, nu ming ng
chuyn sang mu ti
c mt sunfua.
6/ Mi v mu:
- Mi mnh hoc kh chu trong dung mi c nh hng sinh l trm trng n cng nhn
v ngi s dng sn. Mi i lc do lng nh tp cht khng th tch ra c khi ung mi
gy nn hoc do bn cht ca dung mi .
CH3
_ Pinen
CH3
CH3 _ C _ CH3
( Ter Pinolen )
CH 3
CH2
CH3
CH3
_Pinen
CH3
_
H3C _ C CH 3
OH
_ Ter pineol
_
CH 2 = C CH 3
Di penten
CH3
H 3C
CH
_ CH
( P_ xynen )
CHO
O
Furan
Fufuran
Fufuryl Alcol
CH
2 OH
O
Tetra Hidro Fufuryl Alcol
CH 2OH
Chng III
CHT LM KH.
Pb
54
Co
40
Mn
45
Zn
41
Ca
43
Tallates (acid bo v acid nha
Pb
57,6
Pb
71,3
Co
45,4
Co
74,6
Mn
48,2
Mn
72,4
24
6
6
8
4
thng)
16
24
4
6
4
6
1,12
0,9
0,9
0,9
0,9
9,33
7,5
7,5
7,5
7,5
0,5
0,5
0,5
1,6
0,65
1.04
1,16
0,9
0,98
0,9
0,97
8,7
9,7
7,5
8,15
7,5
8,1
0,5
1,25
0,5
3,7
0,5
2,5
R2
COOH
R2
R2
11
COOH
R2
R2
R2
R2
R2
12
cht lm kh to cacbonat m cc cacbonat ny khng tan trong du. Dung dch x phng c
lc v thng cho vo lng d axit ci thin n nh ca cht lm kh.
Cc mui kim loi tan trong nc nh axetat ch, nitrat ch, sunfat colt hoc sunfat
mangan c cho t t vo dung dch x phng nng, khuy u n khi kt ta hon ton.
Tch lp nc kt ta ra vi ln bng nc nng ri lm kh bng cch gia nhit
nhit
2103000F tu thuc vo cht lm kh iu ch. N c th c bn dng 100% hm lng
cht rn hoc ho tan trong xng pha sn bn dng dung dch.
Cht lm kh kt ta thng c mu sng hn v hm lng kim loi ng u hn cht
lm kh nu chy .
III/ S dng cht lm kh:
Lng cht lm kh c tnh ton da trn hm lng kim loi bit.
Lng kim loi c tnh da vvo hm lng u. V d: vi vecni yu cht lm kh
da trn % kim loi so vi hm lng du trong vecni.
Vi cc nha tng hp: alkyl, silicol...th lng cht lm kh c dng trn c s % kim
loi so vi hm lng nha rn.
V d 1: 0,6% ch, 0,04 % cobalt, 0,004% mangan so vi
du. V d 2: 0,3% ch, 0,03% cobalt so vi hm lng nha
rn.
- Cht lm kh c dng ph bin nht trong sn oxi ho v ng rn nhit thng
(c mt oxi khng kh). Ngoi ra cn dng trong sn sy nng.
- Trong mi trng hp nn dng cht lm kh vi lng ti thiu va p ng yu
cu lm kh mng.
Nu dng d:
Tng gi thnh.
Tng khuynh hng bin mu ca mng sn theo thi gian hoc khi sy.
Gim mm do ca mng theo thi gian. Nu dng d cht lm kh cobalt v mangan c
th lm nhn mng trong sn sy nng v ngui, c bit nu mng dy hn bnh thng.
VI/ C ch tc dng ca cht lm kh:
Mt d cht lm kh c dng lu nhng c ch tc dng ca n n nay vn
cha r rng.
Tuy nhin, qua kho st ngi ta cho thy rng lc u xut hin giai on cm ng tc giai
on na khng c g thay i xy ra nhng nu thay v du thin nhin ta dng este glixerin ca
axit linolenic c tinh khit cao th thi gian cm ng khng cn. Do vy ngi ta cho rng
trong du thin nhin c cha cht chng oxi ho, cht ny c oxi ho bi cht lm kh trc
khi s oxi ho ca du xy ra to thnh mng.
Khi c mt cht lm kh th tc hp th oxi ca mng u tng do s thay i ho tr
m cht lm kh ly oxi phn t t bn ngoi khng kh bin thnh oxi nguyn t hot ng
hn ri truyn cho du thc y phn ng to mng.
Khi c mt cht lm kh, lng oxi tng cng c hp th bi mng trong qu trnh kh
2(RCOO)2 Mn + O2
4+
2(RCOO)2 Mn O
2Mn(RCOO)2 + 2 _ O _
Chng IV.
BT MU
620700
Khi chiu mt chm nh sng trng ln mt cht no c th c cc trng hp sau:
+ Cht phn x hon ton nh sng trng chiu vo s c mu trng.
+ Cht hp th hon ton nh sng trng chiu vo s c mu en.
+ Cht hp th mt vi tia ng vi mt vi bc sng v phn x phn nh sng cn li
th s mang mu ca nhng bc sng phn x.
Do vy mu ca b mt l do s hp th v phn x chn la nh sng trng chiu
vo. Ti sao cc cht hp th v phn x chn lc nh sng trng th c mu ?
Yu t c bn ca s to mu trong cc cht l do s sp xp v dao ng c trng ca
cc in t trong nguyn t v phn t. Nhng yu t ny thay i tu thuc vo cc yu t sau:
dng tinh th , dng ht, kch thc ht, mc phn tn trong mng sn v mt phn ph thuc
vo bn cht ca cht to mng.
Khi cc in t dao ng vi cc tng s tng ng bc sng no th s hp th tia
sng c bc sng v phn x phn cn li to nn mu ca cht .
V d: Cht c cu trc in t dao ng vi tng s tng ng vi bc sng nh sng
mu lc th n s hp th tia sng v phn x cc tia cn li lm cho cht c mu .
Kch thc ht cng lm thay i mu ca bt mu.
V d: khi thay i kch thc ht th Fe2O3 c th c mu t cam n sm.
Nh vy mt cht (hay bt mu) c th c cc mu sc c bn sau: 6 mu, , cam...,
en, trng, ghi (xm) l mu to nn do phi trn hai mu trng v
en.
V mt quang hc: en, trng, xm khng tng ng vi bc sng ring nn gi
l khng mu sc.
V mt cng ngh th cc mt ny vn c coi l c mu. Bt mu ta dng c th mang
mt trong 6 mu c bn hoc phi trn gia cc mu v phi trn mu trng vi en, xm.
Nhng cht hp th hoc phn x hon ton nh sng trng l nhng cht c (khng
trong sut). Nhng cht cho nh sng xuyn qua hon ton l nhng cht trong sut hon ton
(nc ct, ru tinh khit, thu tinh...). Nhng cht trong sut nhng vn c mu l mu ca
nhng tia sng xuyn qua.
V d: Dung dch Fe(CNS)3 c mu do Fe(CNS)3 hp th mnh tia mu xanh, xanh l
Khi pha mu, mun bit mu t cha ngi ta dng phng php so mu vt liu sn
vi nhng thang mu tiu chun. Hin cha c thang mu tiu chun chung mang tnh quc t
nhng nhiu nc tin tin hay nhiu hng sn xut ln c nhng thang mu tiu chun gn nh
nhau v lu hnh trn th trng nhng thang mu in sn trn giy nha hay kim loi.
Vic chn v pha mu trn thc t c tin hnh bng thc nghim, tin cy ph thuc
vo kinh nghim ca k thut vin.
-C s k thut pha mu l cc gin phng, tam gic, t gic...nhng ph bin nht
l s cu
I.
Bt mu.
1/ Khi nim:
Bt mu l thnh phn quan trng to mu cho mng sn. Bt mu khng ho tan trong
dung mi hoc du. N c nghin ng u vi cht ho do c tc dng che ph b mt,
chng xuyn thu ca tia t ngoi lm cho mng sn c mu, chu nc, chu kh hu, nng
cao cng mi mn, ko di tui th mng sn...
-Bt mu l nhng cht c mu sc, c nhiu cch phn loi cht mu: Theo mu sc,
theo thnh phn, theo tnh cht, theo lnh vc s dng,...
c tm nhn tng qut ta c th h thng di dng s :
CHT MAU
kh n g h oa ta
n
H u c
n ch
t
N gu yn g c
kt
Tac h
- Mc
Tan tron g d u
Bt
Mui t han
Al
Cu
Zn
Tha n nu ng
Azo
a vong
Tha n ch
Phc ni t
rozo
Pb
Tan tron g n
Tan tron g du ng mi
c
Mui k t
Tan tron g cn
- Thu
c
nhum:
x, si, vai, len
bng, t s i
Azo, axit
Mu i k t
phen yl
metal
v i t
Cht m au
t hc phm
tng hp
H p c h
t
Fe2 O 3, Pb3O4,Cr2O 3
Mui: Sunfat
Phc c h t:
H n hp:
Cng nghip sn s dng phn ln cht mu khng tan (bt mu, Pigment) v mt lng
nh cht mu tan trong du dng sn xut vecni.
Al
Zn
2,64
7,06
94% C
Pb
1,6 - 2
11,344
4. Bt mu vng
- Cromat ch
- Bt Cromo km
5. Bt mu , da cam
- Qung st Mumia
- Xuric st
- Xuric ch
6. Bt mu nu
- Oxid mangan
7. Bt mu tm
- Ph phm Pyrite
PbCrO4
m.ZnOn.CrO3
pK2Oq.H2O
6 - 6,12
........
Qung Fe2O3
Qung Oxid st
Pb 3O4
........
..........
8.3
Mn2O3n.H2O
Fe2O3
4,95
II/ Bt mu trng.
Bt mu trng l hp phn quan trng trong cc loi sn trng v sn mu sang (kem, ghi
nht, cm thch...). c dng rng ri nht l oxit titan, oxit km, litopon, sunpopon, cacbonat
ch.
- Cc bt mu cng khc nhau nhiu v tnh cht vt l v ho hc. Do vy ngi lp n
pha ch cn nm r c s khc nhau .
Bng: Mt s tnh cht vt l ca cc bt mu trng tiu biu
Bt mu
Gal/100lb
hp ph du* Ch s khc x
Lc ph**
1.94 - 2,09
15 - 25
Basic carbonate white lead 1,78
8 - 15
Basic sulfate white lead
1,9
10 - 14
1,93 - 2,02
13 - 16
Basic silicate white lead
3
15
......
12
Oxit ch
2,08
20
2,14
12 - 25
Sunfit km
3
22
2,37
58
Litopon
2,79
12 - 18
......
27
TiO2 (A)
3,08
20 - 25
2,55
115
TiO2 (R)
2,86
18 - 22
2,76
147
* s g du d thm t 100g bt mu
** n v l feet vung trn 1 puond bt mu. N ch c gi tr tng i v lc ph b nh hng bi nng
(kch thc) ca bt mu
TiO2 bn ho hc: Khng tan trong nc, chu c kim long, axit c, ch ho tan
hon ton trong hn hp sunfat amon v H2SO4 m dc, chu nhit cao (1840 + 100C mi
nng chy) khng b i mu di tc dng ca khi cng nghip.
TiO2 c dng nhiu trong hu ht cc loi sn mu sn men dng dung mi v tan
trong nc. TiO2 loi c mn cao v tinh khit c dng trong mc in.
2/ Ch trng:
C 3 loi c dng nhiu nht hin nay l:
Basic cacbonat white lead ( B. C. W. L), Basic sunfate white lead ( B. S. W. L) v basic
silicate white lead ( B. S. W. L)
a/ Basic carbonate white lead (carbonate ch trng):
C hai dng:
- Dng hn hp:
+ 4PbCO3.2Pb(OH)2.PbO
HO P b O P b O
O
C
Pb _ O
HO
Pb
C
O
O
O
C
O
O
C
O _ Pb _ OH
_ _
_
HO Pb O Pb O
+ 2PbCO3.Pb(OH)2
HO
Pb
O P b OH
O
C
Pb
- Carbonate ch PbCO3:
Carbonate ch c cc hot tnh ho hc vi axit trong cht to mng v mng sn b hn
carbonate ch kim do bn mng sn khi dng carbonate ch kim b hn khi dng d
carbonate ch thng.
b/ Basic sunfat white lead (sunfat ch trng):
c 5 dng:
- Tetrabasic ch sunfat (PbSO4.4PbO).
- Tribasic ch sunfat ngm nc (PbSO4.3PbOnH2O)
- Monoobasic ch sunfat (PbSO4.PbO)
- Ch sunfat bnh thng (PbSO4)
Sunfat ch kim cho mng sn c tnh cht tt hn sunfat ch thng do oxit ch trong bt
mu ch c vai tr quan trng quyt ng tnh cht ca mng sn.
c/ Basic silicate white lead (silicate ch trng)
Qu trnh tng hp c tin hnh nh sau:
4PbO.SO3 + SiO2 = 2PbO.SO3 + 2PbO.SiO2
4PbO + H2SO4
4PbO.SO3 + H O
2
Thnh phn sn phm thay i tu theo t l nguyn liu u. thng thnh phn ca n
nh sau:
PbO : 47,9%
SiO2 : 47,9%
SO3 : 4,2%
3/ Oxit km:
Bt mu oxit km c loi cha v khng cha ch. Nu oxit km cha > 5% sunfat ch th
c xem l oxit km - ch.
Oxit km c dng bt mu trng, cu trc tinh th, kch thc ht 0,1 0,5m
Kch thc ht ti u lc ph ln nht t 0,2 0,3m.
Khi ht cng mn th ph cng cao nhng cng nhy vi tc nhn kh quyn, quang
ho, ho hc.
ZnO l bt mu c tnh kim yu phn ng c vi axit bo t do trong du hay sn
phm phn hu ca cht to mng. Khi lng axit t do ny thp th hin tng ny lm tt tnh
thm t ca bt mu, gim sa lng bt mu trong sn, tng cht t tnh chu m ca mng. Nu
lng axit t do ln s lm keo t, mng sn m v km bm dnh.
- Nu lu ngoi khng kh s b carbonat ho lm tng mui tan trong nc v gim
lc ph.
- So vi TiO2, ZnO km v nhiu mt nhng nh c trng kh cao v gi thnh thp
nn c dng nhiu trong cc loi sn, mu, sn men cht lng trung bnh dng sn trong
nh.
4/ Litopon (ZnS + BaSO4):
L bt mu trng kt tinh (thu c bng cch ng kt ta ZnS v BaSO4 theo ng
lng) c ch s khc x 2,0
Khi tng Zn th lc ph tng
Bn kim, km bn axit. ZnS b axit long phn hu y H2S ra. Tuy vy n bn vi
axit bo t do trong du hay cht to mng, bn vi kh cng nghip hn ZnO.
- c dng trong sn c c dung mi v sn pha nc lm vic trong nh, ngoi tri,
ni c kh hu khng khc nghit.(Trong sn long litopon d b sa lng)
- Gi thp hn ZnO.
III/ Bt mu en:
T ngi dng than xng v mui t cc m chy c khi lm nguyn liu mu
en. Hin nay ngi ta vn dng than xng v mui lm bt mu en trong sn v trong mc
in. Ngoi ra mt s hp cht khc cng c dng lm bt mu en.
Mt s loi bt mu en:
Loai
-Mui t ng khoi
-Mui lo
-Mui en
-Graphic (Natural or synthetic)
-Than g
K2CO3
-Than a
-Oxit st (t nhin)
-Oxit st (tng hp)
-Antimon (t nhin)
-Antimon (tng hp)
Thanh phn
83
99
95
80
50
95 % C
99,5 % C
99,9 % C
98 % C
70 % C;
3050%CaCO3,
Fe2O3, SiO2, MgSiO3
Fe2O3, SiO2, t set
99% Fe3O4
khoan 65% Sb2S3
hu ht la Sb S
1/ Than mui:
Mui nh dn khi, mui l thuc loi than mui.
Mui ng dn khi c mu en m.
Mui l c mu en xm.
Than mui c dng rng ri lm bt mu en trong cng nghip sn, mc in. Cng
nnghip cao su dng khon 90% sn lng than mui. N dng vai tr l tc nhn gia cng v
n hn l to mu.
- Kch thc cng b th cng en v lc ph cng ln. Ngc li th c mu en xm.
- Thnh phn C t 83 95 % tp cht l mt lng nh khong
- Than mui c dng ht cu rt nh (bt cc mn) 0,01 0,6m b mt ring ln 5 30
m2/g, thm du cao 50 250g du 100g mui. T trng thc 1,75 2 g/cm3, t trng biu
kin 0,1 0,4 g/cm3 (do xp).
- Mui than hp ph cht lm kh trong sn cha du TV lm gim hiu lc kh.
2/ Mui n:
Mu v kch thc ht ging mui l nhng mm hn v d phn tn trong sn hn. N
c to thnh khi t nhin liu t du m vi khi lng khng kh khng t chy
hon ton, khi thay i lng khng kh th kch thc ht cng thay i. Nu lng kh tng th
sn lng bt mu gim nhng ht mn hn v mu en hn.
Kch thc ht: 0,06 0,1m
hp ph du: 50 150gam du / 100gam mui
T trng: 1,75 1,83
Cng mu v lc ph ln do kch thc ht b v gn nh hp ph hon ton nh
sng nhn thy.
2/ Than ch (graphic):
L loi bt mu en xm, c nh kim.
- Graphic thin nhin loi cht lng cao cha 80 85 % cacbon cn li l hp cht silic
v oxit st. Graphic tng hp t 98% cacbon.
CHT TO MNG.
L thnh phn quan trng quyt nh nhng tnh cht ca sn v mng sn.
i vi nhng loi sn v qu trnh to mng do hin tng vt l (bay hi dung mi) th
cht to mng c gi l khng chuyn ho, loi ny gm: cc polimer nhit do, nha thin
nhin ...Cn cc polimer nhit rn, sn phm cha du bo thuc loi cht to mng chuyn
ho nh s tham gia cc phn ng ho hc to mng khng gian lm cho mng bn vng vi
nhng iu kin khc nghit.
C th phn bit cc cht to mng nh sau:
+ Cht to mng thin nhin: du thc vt (du bo),nha thin nhin, bitum
thin nhin...
+ Cht to mng bn tng hp: cc dn xut ho hc ca polimer thin nhin (cao su...)
+ cht to mng tng hp.
1.
DU THC VT V DU C.
Du v du c thuc loi du thin nhin, n c dng trong sn, vecni, nha bin tnh
v lm cht ho do trong sn nitro xellulo. Du c ly t cy, ht, qu hoc mt s loi c.
Ni chung l c th c ngun gc t ng vt hoc thc vt. S dng nhiu nht l du thc
vt hay cn gi l du tho mc.
I/ Du tho mc:
1/ Cng thc chung:
Du tho mc l este ca glixeri vi axit bo v thuc loi triglixeric, c cha thm lng
rt t cht khng bo.
- Cng thc chung ca du:
CH 2 _ OCOR
CH
CH 2
OCOR '
OCOR "
22
100
> 60
23
33 66
12
< 33
01
Tuy nhin mt s nh nghin cu khc th cho rng s phn b axit bo trong du khng
tun theo quy lut phn b ng u m n phn b mt cch hn n.
- Ngoi axit bo, trong du cn c cc thnh phn khng bo ( chim khon 0,1 1 %
trng lng ) nh sp, photphatic, cht mu.
+ Sp: l este ca axit bo vi ru cao phn t.
V du: ru xerilic C26H53OH.
23
CH
OH
I _
_
_
CH2
NH2
P CH2
II
O
24
Nhit ca du c tch ra bng phng php trn t 170 180oF. khi lm lnh trong
thng cha, mt vi hp cht c tch ra (sterin, photphatic...) dng kt ta. Cho thm vo
cht tr lc ri tin hnh lc tch tp cht, sau cho vo thng cha. Du ny c bn
dng du th, lc hai ln c th dng lm sn ngoi tht, kho, sn xut linoleum (vi sn) v
nhng ng dng khc.
Chic bng dung mi:
u im ln nht ca phng php ny l hiu sut thu hi du t ht cao (99 99,5%).
u im na l cng nhn lao ng t (hin nay tt c cc nh my u dng thit b lin tc,
iu khin t ng). Du u nnh rt d chic bng phng php ny:
u c lm sch, cn nt, trn vi hi nc, to mnh v c a vo h thng chic
dung mi. Nhng mnh u nnh c cn mng khon 0,008 0,01 inch v vn bn khi
qua x l trong h thng chic. Nh vy s tch c du nhiu m khng to nhng ht mn do
s b, gy ca cc phin mng ny (s b, gy ny lm cn tr tc lc ca du).
Vi cc loi ht khng to phin mng bn nh ht lanh, bng th kt hp vi phng
php chic bng p lc hiu sut chic cao nht v loi b nhng vn do ht mn gy
nn.
Qu trnh chic c thc hin theo phng php ngc dng vi dung mi nng, hn
hp dung mi v du sau c tch bng cch cho bay hi v chng ct. Dung mi cn li
trong nhng ming ny c tch ra nh nhit v hi nc trc tip.
Dung mi l hexan hoc tricloruaetylen.
Yu cu ca dung mi:
+ Gi thnh thp.
+ Gii hn si hp
+ n nhit ho hi b
+ Khng gy c hi
+ Khng chy n
Tricloruaetylen t chy n hn so vi hexan.
4/ Lm s ch du:
L qu trnh tch cc hp cht khng bo dng huyn ph hay dng ho tan, cc acid
bo t do, cc cht mu.
Tc hi ca cc hp cht cn tch i vi mng sn:
- Hp cht khng bo dng huyn ph: lm mng sn km ng nht, km ng nh, d
ht nc v gy kh khn trong qu trnh sn xut nh lm bn thit b ho du.
- Hp cht khng bo dng ho tan c tnh keo nh photphatic, cht nhn lm mng sn
d ht nc do chng l nhng cht a nc, d trng trong iu kin thng nn d lm cho
mng sn b rn nt.
- Cc acid bo t do v sn phm phn hu ca chng l cc acid, andehyd phn t thp
lm gim tc kh ca mng sn, d tc dng vi bt mu ( to x phng) gy ra hin tng
keo ho, lm gim tnh cht ca mng sn.
- Cc cht mu: lm cho du c mu thm, do khng dng sn xut cc loi sn c
mu sng c.
V vy cn phi lm sch du trc khi s dng
a/ Phng php l ng:
lng trong thi gian nm ngy hoc hn, cc tp cht c hc s lng xung.
Phng php ny n gin nhng tn km thi gian nn t dng.Mun rt ngn thi gian
c th:
+ Nng nhit ln 35 405 C
+ Thm vo cc cht rn hot ng b mt nh t hot tnh.
+ Lc
qua
mng
lc.
b/ X l nhit:
un nng du ln nhit 220 3000C tht nhanh, cc cht keo ho tan v cc cht
nhn s keo t li, sau lng, lc hoc ly tm tch chng ra.
lng nhanh c th thm vo mt t t hot tnh (< 3%)
Do x l nhit cao nn s oxy ho d xy ra cc ni i lm nh hng n tnh cht
ca du ( ch s iot gim, ch s acid tng). V vy phi lm ngui nhanh.
c/ Phng php hydrat ho:
Lm cho cc cht keo tan trong du v photphatic tan trong du hp ph nc, trng ln
tch ra khi du dng nh bng ko theo cc tp cht c hc v mt phn cc cht mu.
C th hydrat ho bng cch dng nc hoc hi nc hoc dng dung dch cht in
gii ( mt s dung dch mui, HCl m c, H2SO4 ...).
V d: cho vo du lanh hoc du hng dng 5% nc un ln 70 800C, khuy hn
hp 45 pht.
Ch : vi cc phng php trn, trong cn du c cha kh nhiu du (3035%), c th
thu hi li bng 2 cch:
- Trch ly bng du xng.
- X phng ho du trong cn du thnh x phng ni ln ri em dng.
d/ Ty trng bng cch hp ph:
Dng t hot tnh hp ph cc tp cht c ln trong du. t hot tnh thng dng l
loi silicat nhm ngm nc: mAl(OH)3nSiO2pH2O.
- Mc ty trng t l thun vi thi gian ty nhng nu thi gian qu lu th tc ty
gim.
- Hm lng nc trong t cng nhiu th kh nng ty cng gim. Do , phi sy t
tht k trc khi s dng.
- Phng php ny tiu hao du kh nhiu do t hp ph du t 50 100% so vi khi
lng t. Do phi thu hi du t t bng cch:
+ Trch ly bng du xng (l dung mi ho tan du m khng ho tan cc hp cht khng
bo b t hp ph).
+ X l bng km bin du thnh x phng ri em dng.
+ Dng t sau khi hp ph lm mattit, cht gn ...
Thc hin:
un nng du ln 1001200C, khuy u v cho t hot tnh vo. Sau mt thi
gian dng my lc p tch cc tp cht v t ra. Nn tin hnh trong mi trng chn khng
(khong
0,8 atm) trnh s tip xc ca oxy khng kh (s oxy ho du).
Nhc im ca phng php ny l nhit 1001200C phng php ny khng tch
hon ton cc cht khng bo.
e/ Ty sch bng kim:
Dng dung dch kim trung ho cc acid t do c mt trong du. X phng to thnh
ko theo cc tp cht nh tp cht c hc, cht nhn..
cc tp cht lng nhanh ngi ta thng thm vo mt t nc nng hoc dung dch
mui n. Lng kim dng va trung ho cc acid bo t do (cn c vo ch s acid: s
mg KOH/1g mu).
Du x l bng kim c ch s acid thp nht, ti a khong 0,25 c xem l du tt
nht dng lm vecni v sn xut nh.
f/ T y bng acid:
Cho acid mnh H2SO4 vo du th trong thng cha. Khuy trn u, nn cho acid ch
va than ho cc tp cht v lm cho chng tch ra. Nc c cho vo dng phn
ng, acid c tch bng cch ra vi nc nng hoc hi nc.
Sau khi qua m lp du tch ra v c lm kh bng cch khuy trn cho nc
bay hi.
Du tinh ch bng acid c ch s acid cao do s to thnh mt vi hp cht sunfat. Ch s
acid cao thun li i vi vic nghin mt s bt mu trong sn trong nh nhng khng dng
trong sn c bt mu c hot tnh cao.
Thc t ngi ta thng kt hp mt s phng php trong vic x l lm sch du. V d:
phng php hydrat ho + ty sch bng kim + ty trng bng hp ph: hydrat ho bng cch
dng dung d ch HCl 0,25% vi lng 2% so vi du nhit 30500C, thi gian 30 40 pht.
Trung ho bng dung dch NaOH(150 bomme) nhit 50700C trong thi gian 30 40 pht
vi lng 100150%. Ra sch, tch v sy chn khng x phng to thnh. Ty trng
du trong chn khng vi 2% t hot tnh( t ny c sy k nhit 951000C) trong
khong mt gi. Sau lc ly du sch.
5/ X l du.
tng cht lng v p ng cc yu cu c bit ngi ta tin hnh x l du sau khi
lm sch bng mt s phng php sau:
a/ un:
Thng p dng i vi du lanh hoc du u nnh cng c th dng phng php ny.
- Gia nhit du n 4500F cho PbO vo v khuy trn u. Gia nhit tip n 5000F ri
cho binobat cobalt v mangan vo ri khuy trn.
C th dng axetat cobalt v manborat thay cho linoleat kim loi. Trong trng hp ny
mui kim loi c cho vo t t 4500F v nhit c tng n 5250F. M c gi
nhit ny n khi mui kim loi chuyn ho thnh x phng.
Vi mui axetat, im dng ca phn ng l khi nghe mi ca CH3COOH trong khi t
ni.
Du x l bng phng php un c dng phi hp vi sn mu hoc sn trng m
khng c thm cht lm kh.
b/Trng hp nhit:
Gia nhit du lm sch n nhit xc nh v gi nhit ny trong thi gian cn
thit nht t n gi tr xc nh.
Nhit xy ra trng hp nhit ca cc du nh sau:
- Du lanh: 575 6000F
- Ta t: :
575 6000F
- u nnh: 600 0F
- C:
550 560 0F
Nhit cng cao th tc trng hp cng ln. Tuy nhin khng c cao qu do:
+ im bc chy ca du vo khon 6100F nn phi trnh ph nng gy ho hon.
+ nhit cao du b phn hu to cc axit bo t do v cc hp cht c mu ti lm
gim cht lng ca du khi dng lm sn.
+ nhit cao tc oxi ho du ln lm gim s ni i trong du v xut hin cc
sn phm phn hu lm du c mu ti.
khc phc cc nhc im trn nn tin hnh trng hp du trong ni kn c sc kh tr
hoc trong mi trng chn khng.
- Khi tin hnh trng hp, ch s axit tng theo nhit . Nhit cng cao th ch s axit
cng cao do cc axit t do c to nn bi s phn hu nhit v phn hu oxi ho. Nu tin
RI
RI
CH
CH
I
CH
CH
II
CH
CH
I
CH
II
CH
I
R
R
CH = CH
CH
I
R,
Sn phm cng hp ien
R
R
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
R
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
,
R
CH
CH
,
R
R'
R
I CH
CH II
II CH
CH
I
CH
II
CH
RI
RI
CH
CH
II
CH
I
CH
I
CH
II
CH
CH
II
CH
I
CH
CH = CH
R'
R
'
CH
I
CH
II
CH
I
R'
II
CH
CH
I
CH = CH
R'
RI
CH2
I
CH
I
CH
II
II
CH
CH
I
2 CH2
I
CH
II
CH
I
CH2
I
R'
2 *CH
CH2
CH = CH
CH
CH = CH
CH2
R'
CH2
CH = CH
CH
CH = CH
CH
R'
I
CH
II
CH
I
CH2
I
R'
OCOR1
CH2
II
C
OCOR2
+
I
CH2
OCOR3
OCOR2
OCOR3
RCOOH
* Phn ng lm t lin kt C- C.
R
R
CH2
CH2
CH2
CH2
CH2
R'
R
CH2
R'
CH
CH3
= CH 2
= CH2
Giai on 1
Mu
Ch s It
Acid bo (%)
% du
Nguyn
liu u
11
185
0,8
100
Phn
Tinh ch
1
185
0,05
98,5
Phn tch
Cao
Trung bnh
en
170
1,8
1,5
1
210
0,03
48,5
1
160
0,07
50
H2C
C
HO
H2C
CH2
OH
CH2
OH
Pentaerithrytol
HOH2C
HOH2C
CH2
HOH2C
31
CH2
CH2
OH
CH2
OH
CH2
OH
dipentaerithrytol
Sorbitol
OH
HO
H2C
CH2
HO H2C
OH CH2
OH
OH
H2C
CH
CH
OH OH
OH
2,2,6,6
CH
CH
CH2
OH
OH
tetrametylol cyclohexanol
Nc ngot
Hi nc
Nc
Du
- Tch acid bo: Dng phng php chng v kt tinh.
Acid beo
- Phng php tch du: Du c th c tch hoc thu phn bng nhiu cch:
+ X phng ho du vi NaOH sau x l bng acid v c thu li acid bo.
+ Cho du v lng nh nc vo ni chu p sut cao thu phn du thnh acid bo
v glycerin.
Nhng phng php ny nu tin hnh gin on th khng kinh t bng phng php
lin tc. Phng php lin tc gi thnh sn phm thp v sn phm thu c c tinh khit
cao hn. Vi phng php ny, nc v du chy ngc chiu qua mt ct c gia nhit v p
sut, khng c xc tc. Du i ra bn trn ct v nc ngt (l nc c cha glycerin) i ra
y ct.Vng gia ct c thit k sao cho nc ri xung tng git nh qua du nhit
khong 5000F. Hiu sut ton phn khong 9899%.
Vic tch hn hp thnh tng phn ring l khng phi l n gin do tnh cht vt l ca
cc acid bo tng i gn nhau.
- Este ho bng cc acid bo:
Cc acid bo thu c c th em este ho vi cc alcol nhit thp hn im si ca
alcol mt t trong ni kn c sinh hn ngng t. C th dng xc PbO hoc Naphtanatcanci.
V d: Este ho du lanh vi Pentaerythritol.
Acid bo du lanh:
2130g
Pentaerythritol:
255g.
Gia nhit acid du lanh ln 3200F trong 30 pht v cho Pentaerythritol vo. Tng nhit
ti 4660F trong 45 pht v duy tr nhit ny dn khi t ch s acid yu cu (khong 8 n
10).
Pentaerythritol c ly d 10,5% t mc este ho gn nh hon ton.
Du sau khi tng hp c trng hp nhit bng cch tng nhit ln 5500F v gi
nhit ny n khi t nht cn thit.
g/ ng phn ho:
Mc ch ng phn ho l ci thin kh ca du bng cch thay i v tr ni i
trong phn t m khng thay i s ni i.
V d: ng phn ho ni i khng lin hp
R CH =
CH
CH2
,
R
CH = CH
CH
CH = CH
CH = CH
,
R
CH2
CH
CH = CH
H H
R
C= C
Cis
CH2
CH = CH
H
,
R
C=C
,
R
trans
OHH
13
12
11
R
H
+
H
H2SO4
H
C
C
O
S=
OH
Nhit phn
H2O
33
13
12
10
-H
SO
C
H
11
10
u tin xc tc acid phn ng vi nhm OH ca acid ricinoleic to este, sau nhit cao
s nhit phn xy ra v acid c tch ra.
Qu trnh phn ng khng ch to sn phm kh nc 9,11 m cn to sn phm 9,12.
ng thi vi hin tng kh nc, hin tng ng phn ho cng xy ra to 50% ng phn
cis v 50% ng phn trans.
R
H
H C
H C
H
H
H
C
C
H
H
,
cis 9,1R2
CiRs 9,11
H
,
trans R9,11
tranRs 9,12
R
H
C
R
H
O2
H
,
34
OH
OH
-2H
2O
R
H
H
O2
OH
OH
R
H
-2H
2O
,
R
,
R
OH C
H
C
R
,
R
CH
CH
R,
CH
CH
R
O
,
R
O
CH
CH
CH2
CH
CH
,
R
R
CH
CH
CH
CH
O
CH
O
,
R
O
R
O
CH
O O
O
O
,
R
O
35
k/ ng trng hp vi Styren:
mt vi kha cnh, du ng trng hp ging vi du maleic ho do chng c to
nn bng cch cng hp cc cu t khc vi phn khng no ca cc phn t du. Tuy nhin
trong du ng trng hp, cu t c cho vo phi c kh nng trng hp. V d: Stiren, (metyl stiren, cyclopentadien l nhng monomer c dng nhiu nht hin nay:
CH3
CH2 = C
CH = CH2
- Khi tin hnh ng trng hp du v styren c th bng hai phng php, dung
mi hoc khi:
* Phng php dung mi: Phn ng d iu khin, xy ra chm hn, nu sn phm i
hi khng cha dung mi th phi tch dung mi.
* Phng php khi: xy ra nhanh hn nhng c khuynh hng n trng hp ca styren
to sn phm khng trn ln do sn phm khng tng hp vi du. hn ch ngi ta dng
hn hp 25(35% (- metyl styren v 65( 75% styren thay v 100% styren s cho sn phm
ng nht vi cc loi du.
tng tc phn ng thng dng xc tc peroxit nh peroxit benzoyl...phn
ng
c tin hnh trong ni kn c thit b hi lu.
- Sn phm c bn kim, nc tt v kh bn lu (tui th), nhy vi dung mi thm
(do c PS). C th c dng trong sn kin trc v cng nghip.
C ch: rt phc tp.
Trong qu trnh trng hp gia styren vi du kh s xy ra mt s phn ng ng thi.
Phn ng no xy ra vi tc nhanh nht s l phn ng chim u th v quyt nh sn
phm to thnh.
(C 6H5COOH)2
....
2C6H6COO
__
C6H5 [ CH2
CH
2C6H5
__
CH n] CH2
(R
CH2
__
__
R __ R
+
__ __
+
__
2R
R__ __
2CO2
__ __
CH [ CH2__ CH ] nCH2
CH
__
Ni i ccng
) nhiu th xu hng ny cng cao..., nht cng ln v d b gel
ho. Ngo i ra cn+ c2 phn ng trng hp gia
styren v du:
CH
CH2 = CH
CH2__ CH
CH
__ CH
CH
CH
CH
__
CH2 __ CH
HC
CH
R'
R'
II/ S to mng:
Trong qu trnh kh khng kh, mng tip nhn 10 ( 12% oxi, to cu trc peroxit ng
thi to nn cc sn phm phn hu oxi ho. Lin kt ngang gia cc phn t du c hnh
thnh to sn phm polimer khu mnh.
- C ch to mng:
R
CH = CH
R
__
__
O2
R'
CH
__
CH
R
R'
R
CH2
CH2
CH
CH
CH2
+ O2
CH
CH2
*
C H
CH
+ OOH
CH
CH
CH
CH
CH
__
CH
__
CH = CH
R+ R
__
R'
R'__CH __ CH R'
R
R'
CH
CH
OH
CH2
CH2
CH2
CHOOH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
OH
CH
CH + O
or
CH
CH
CH
*
CH
CH
CH
CH
CHOOH
C
H
CH2
C H
C H
CH2
CH2hp n CH
(To ra hidr o p2eroxit c hu2 yn cc ni i
t khng lin
lin hp, t2o
thun li cho
R'
R'
R'
qu trnh
mch). R'
R'
khRu'
Vi phn ng u: Ch s iot gim.
Vi phn ng sau: Ch s iot khng i.
Trong qu trnh to mng, ch s peroxit, hidro peroxit tng.
+ Tip tc xy ra phn ng phn hu cc peroxit, hidro peroxit to mng li khng gian v
to sn phm ph. Chuyn mng du t dng lng sang rn.
. Sn phm ph c kh nng bay hi: H2o, H2O2, HCOOH, CH3COOH .. .
. Sn phm ph khng bay hi: Axit bo mch ngn, andehyd, xeton.. .
.
__ CH __ R'
R
CH
.
R
CH
O
CH
R'
__
R
R
O
CH = CH
R'
O
CH
_ R'
+
__
__
R __ CH = CH
__
37
R'
R'
__
R
OOH
CH
CH
R'
__ ' O
R
O
R
CH
__
CH
2
__ '
R
R
R__ CH
R'
__
CH =CH
CH2
CH R'
O
R CH =
CH
R'
__
OOH
__
CH
R'
H2 O
H 2O 2
R'
CH
CH = CH
CH
R'
CH
CH
CH
CH
CH
CH
R'
R'
R
CH
CH
CH
CH
R
CH
''
CH
__ '
R R'
CH
CH
CH
dien _ dien
CH
R
CH =
CH
CH
'
CH
CH
CH
R,
,
R
CH
CH
,
'
R
R
''''
CH
CH
CH
CH
CH
CH
(dien - trien)
R
''
CH
CH
CH
CH
CH
CH
'
CH
CH
CH
CH
R,
CH
CH
R,
(trien trien)
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH2
CH
CH2
.
CH
CH
CH
38
CH
CH
CH
CH
.
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
C
H
,
CH
R2
O
R3
CH
R4
CH
R1
O2
CH
R
HOH
OH
R4
R2
R1 C
H 2 O2
R3 CH
R4
CH
OH
O
O
CH
R2
OH
R2
O
R3
CH
CH
,
R C
,,
,
R
,,
R
RC HO
,
R C HO
CHO
HOC
CHO
O
O
HOC
CH2
CH
CH
CH2
CH
CH
+
CH2
CH
CH
CH
CH
b/
CH2
CH
CH
CH
CH
CH
CH2
CH
CH
CH 2
CH2
CH
CH
CH
CH
CH
CH
O2
CH
,
R
CH2
CH
CH
CH2
,
R
CH
CH2
CH
OOH
CH
CH
+
CH
O2
- 2H O
2
OOH
CH2
CH2
CH
CH
CH
CH
C H2
39
CH
CH2
,
R
H O
40
Turpentin
Dipenten
Sn phm thu c em lc, chng ct phn on tch phn bay hi v
nha thng th. Nha thng th c mu sm v c mt t cht mang mu. C th tch
cht mang mu bng mt trong cc phng php sau:
X l dung dch nha trong Naphta nng bng Fufurol, sau lm ngui,
lng s tch thnh 2 lp: nha trong Naphta v mu trong Fufurol.
a dung dch nha trong Naphta nng qua cc ct hp ph (t hot tnh,
gii hp bng Alcol - Naphta) gi li cc cht mu.
Nha thng g c khuynh hng kt tinh nhiu hn nha thng gm.
c im ca nha thng:
- V thnh phn:
Cha 90% Acid nha v 10% hp cht trung tnh.
Trong Acid nha ch yu l Acid abietic v c th b ng phn ho to Acid
levopimaric:
COOH
COOH
CH3
CH3
CH3
CH3
CH3
CH
a. abietic
CH3
a.levopimaric
CH
CH3
CH3
- C kh nng x phng ho:
+ Nhm -COOH c trung ho bi kim, Oxit km to nha thng kim ho v
Resinat km dng lm cht hot ng b mt.
+ To Resinat Mangan, cobalt, ch dng lm cht lm kh cho du v sn.
Tc dng vi cc Alcol to ra cc ester c th phi trn vi cc
loi nha khc v vi du lm sn hoc Vecni.
V d:nha thng cho tc dng vi Glycerin dng trong keo (cht tng dnh,
bt dnh), mc in, sn phn tn trong nc v mc:
O
H2C
O
CH3 C
CH
CH2 O
CH3
CH3
CH3
CH3
CH3
CH
CH3
CH
COOH
CH3
CH3
CH3
CH3
CH3
CH3
C OOH
CH3
CH3
O
CH
3
41O
CH3
CH3
H3
O
OH
+
CH3
...
CH2
CH2
OH
CH3
..
CH3
CH3
CH3
HO
CH3
CH2
CH2
COOH
CH3
CH2
O
CH2
HO
CH2
CH3
CH3
CH3
.
.
42
Nha cnh kin do su cnh kin nh ra. Lc u cnh kin dng thanh
hay dng ht gi l gomme lc. Ngi ta un gm lc vi nc si chuyn ha cht
mu c trong gm lc ri cn thnh tm rt mng, c mu vng gi l shel lc. Nh
vy shel lc l nha cnh kin qua ch bin.
- Thnh phn:
Thnh phn ch yu ca shel lc l ester ca Acid bo m ch yu l
Acid aleiritiric:
CH 3 ( CH2 )2 CH ( CH 2 ) CH
7
COOH
OH
OH
CO
O
CO
CH
OH
CH2OH
OH
CH 2OH
C
(A
CH2
OH
44
CH2OH
CH2O
H
OH
CH
OH
CH2
RCOOH
OH
CH2
OCOR
CH
OH
CH2
OH
CH 2
CO
CO
CH
CH2
CH 2
O
CO ...
CO
CH
CH2
...
O
CO
CO
COO
C3 H5
OOC
OOC
C3 H5
COO
OH
...
CO O
OCOR
CO O
C3 H 5
O
O OC
45 C
CO O
H5
O OC
CO
CO
COO
C3 H5
OH
46
..
...
OC
CH2
CH
CH
OOC
CH
CH
COO
CH2
CH
CH
COO
CH
...
CH
CH2
...
OC
CH
CH
CH
OOC
...
OH
CH2OH
CH2O
OH
OH
CH2OH
HO
OH
OH
C H
CH2
OH
CH2
H 2O
OH
CH2
OH
CH2
O H
(m + 1 )
OH
OH
nCH2O
CH2
nH2O
...
OH
CH2
OH
CH2
OH
CH2 OH
47 CH
OH
CH2
...
CH2 OH
CH2
CH 2
CH2
CH2
...
CH2
OH
...
CH2
CH2
CH2
OH
...
OH
CH3
CH3
OH
H2SO4
CH3
OSO2 OH
CH3
CH3
C
H2O
CH3
CH3
CH3
OSO2OH
OH
CH3
C
CH3
CH
OH
H2 SO 4
Sau 3 tin hnh a t alkyl phenol vi formalin. Nha alkyl phenol c dng
ch ti sn nn dng cho cc dng c, thit b s dng vng nhit i v m kh
cao.
48
1
2
OH
CH2 OH
+
CH2 OH
C4 H9OH
CH2 OH
CH2
C 4H 9
OH
CH2
CH2 OH
n
- C ch:
CH2 OC4 H9
CH2 OC4 H9
OH
...
H2O
CH2OH
CH2
O
...
CH2
(metylen quynon)
...
CH2
+
...
...
CH2
O
...
CH2
.
..
.
.
O
CH2
Nha PF bin tnh bng du thc vt cho mng sn tng i co gin, bn nc,
dung mi, thi tit nn thng dng sn xut sn men bn vi xng du, sn nhp
chu acid.
4/ Nha ure formonehyd:
UF dn, bm dnh km, tan trong mt s dung mi hn ch nn mun dng sn
xut sn phi bin tnh n bng ru (thng dng butanol). Sau khi bin tnh nha c
th tan trong rt nhiu dung mi tr du xng v du thng v c kh nng to thnh
mng sn tt. Tuy nhin t khi dng nguyn nha UF bin tnh m dng phi hp vi
cc loi nha khc nh glyphtal lm tng tnh n hi v bm dnh kim loi ...
Bin tnh UF:
To monometylol ure v dimetylol ure (nhit < 400C, mi trng kim yu
PH = 7 8,5).
NH2
NH
CO
CH2
CO
CH2O
NH
OH
OH
CH2
OH
CO
NH2
NH2
CH2
NH
Cho butanol vo v tin hnh ete ho trong mi trng acid yu (cho alhyric
photphoric hoc acid khc). imetylol ure ete ho khng hon ton to butaxymetyl ure.
NH
CH2
OH
CO
NH
NH
+
C4H9 OH
CH2OH
CH 2
CO
NH
OC4 H9
NH
CH 2
NH
CH2
OH
NH
OC4 H9
CO
CH 2
OH
CO
CH2
CH 2
OC4 H9
CO
CH2
CH2
OH
OH
CH 2
CH2
CH
CH 2
Cl
O
CH 3
CH 3
Cl
CH
C H2
OH
C H2
CH
CH 2
Cl
OH
CH 3
CH 2
CH
CH2
CH 3
C
OH
2 NaOH
CH2
CH
CH 3
CH 2
Cl
OH
CH 3
CH 2
CH
CH 2
CH
CH2
CH
CH2
+ 2 NaCl + 2 H2
CH
CH2
CH 2
CH
CH2
(n - 1 ) (Bic phenol A)
CH 3
CH 3
CH 2
CH
CH2
CH2
CH
CH2
O
( 2n -1 )
OH
CH 3
CH 3
CH
CH
CH
2
2
Cc phn ng ph:
O
+ Thu phn epiclohirin to glycerin (do
d).
kCiHm3
+ Thu phn nhm epoxy cui mch to mhm hiroxyl.
+ Trng hp mhm epoxy to ra cu trc khng gian (phn ng trng hp cn
c th xy ra gia nhm epoxy v nhm OH.
CH2
...
...
CH
CH2
CH
...
CH2
CH
...
CH2
CH
O
...
CH2
CH
.
CH 2
CH
...
...
CH 2
CH
OH
...
CH 2
CH
...
51
CH2
...
...
CH 2
CH
OH
CH2
...
CH2
CH2 O
CH2
CH2 O
CH2
CH2
CH
CH2
Cl
CH
...
CH2
CH2
CH
O
OH
OH
OH
CH
CH2
CH2 O
...
CH2
H2O2
H2O
CH
CH
,,
CH
,,
R + R COOH
CH
CH
CH
,
R
,,
R + RCOOH
CH
CH
OH
OCOR
,,
1/ ng rn nha epoxy:
Nha epoxy l nha nhit do nn khng th chuyn sang trng thi nng chy,
khng ho tan. Do mun cho nha c tnh cht c l tt ta phi thm vo cc cht
ng rn. Thng dng 3 loi cht ng rn: Cht ng rn loi amin, cht ng rn
loi axit v cc cht ng rn khc.
a/ ng rn bng amin v poliamid (ng rn ngui):
r ' _ c h _ c h2
o
r nh2
ch
I
oh
c h2 nhr
_c h _ c h r
2
'
o
ch
I
oh
ch 2
r
I
n
I
c h _ c h2
I
oh
*/
ng rn bng amin mch
thng:
(v d hexametylen iamin NH2- (CH2)6- NH2 ).
- Qu trnh ng rn xy ra rt nhanh ngay nhit thng v to nhit . thi
gian ng rn 1 ( 2 gi. Nu pha thm mt t dung mi loi ceton th thi gian s
dng lu hn (24 ( 48) gi.
- Lng amin cho vo phi tnh ton chnh xc sao cho mt nguyn t hir
hot
ng ca nhm amin tng ng vi mt nhm epoxy v nu d amin th cc nhm
52
(ch 2)6 _
nh 2 _ (ch 2)6_ nh
ch 3
I
ch 2 _ ch c h2 o _
I
h
(cnogi
l amin
I
_
cI
ch3
I
ch 2 _ ch c h2
I
oh xy ra
phn ng
_o
I
n h
ch2 _ ch _ o
_
o _ ch2 _ ch ch2 o
c h2 ch
h2
I
oh
o
+
_
_
r ' hooc r ' _ cooh
_
2
ch_c
ch3
I
_c _
I
r :
ch
c h_
_ _
o c
h
ch 2
_
ch
h
c h2 _ o _ r _ o _ c h 2
c
r h
I
oh
ch_ o
ch
c h_ c h_2 o
I
oh
r_
o_ c h_2 c h
I
oh
ch
I
oh
ch
2
I
oI
co
I
r'
I
co
I
ch 2
r (c o o h)2
ch2 _ c h
_ _
ch 2 o r
53
_
_ _
_
_
_ _
_
ch c h2 o r o c h2 c h c h 2
I
I
o co
oh
o co
I_
r ' co
I
r'
o
I
_ ch _
_
_ _ _
_
ch 2
C ch:
I _
ch oh
I
co
co
r'
I _
ch o c o _ r '_ c o o h
I
o
co
I
c h _ o c o _ r '_ c o o h + c h 2 _ c h
I
o
I _
_
_
c h o c o r_' c o o
I
+
I
ch
I
oh
c h2
ch
_
ch 2
ch
I
oh
I
I
ch
c h2
ch
I
oh
... _ c h _ c h 2
_
r _ c o o _ c h2 _ c h ...
I
54
o
oh
55
_h o
2
r co o_ c h_2 c _h...
I
oh
rcoo
ch 2 ch _ ...
I
oc or
Chun b
va phn
tch
nguyn
liu
Ph
i
trn
Nghi
n mn
Loc
Ph gia.
Pha
trn
Sn
ong
goi
Kim tra
Cht lm kh.
Bt mu.
Dung mi.
Cht to mng.
1/ Chun b v phn tch nguyn liu:
Trc khi a cc nguyn liu vo s dng phi kim tra li cht lng.
V d : i vi cht to mng phi kim tra li cc ch s nh: TLPT, nht,
ho tan...
2/ Phi tr n.
* Nguyn tc:
- Khi phi trn cht lng v cht rn ngi ta cho cht rn vo cht lng km theo
khuy trn.
Pha loang
Bt
mau.
-
anh paste
Nghi
n
- Dung mi.
- Phu gia.
Phi trn
Lo
c
3/ Nghin:
Kim tra
to phn tn ng nht trong ton b th tch sn.
- My nghin: Dng my nghin 3 trc hoc nghin bi:
+ My nghin 3 trc:
Vong goiV
1
V2
Khong cch 2 ( 3 ( 2 ( 1.
* Cc yu t nh hng n hiu qu nghin:
( Khong cch gia 2 trc.
( Vn tc v t tc ca cc trc.
Kh m bng hi:
Theo phng php ny cc chi tit kim loi c t trong hi dung mi nh
tricloetylen, hi dung mi ngng t v chy khi b mt kim loi ko theo m. Phng
php n gin ny rt hiu qu loi b cc loi du v m ho tan trong dung mi,
nhng n c th khng loi b c cc loi t khng ho tan. V vy phng php ny
thng c ci tin. V d kim loi c th c cho qua Zn hi sau c phun
dung mi lng v tip theo qua Zn hi khc. Nhng ci tin khc bao gm nhng kim
loi trong dung mi m sau qua zn hi hoc nhng trong cht lng si sau qua
cht lng m v hi. Vic sp xp th t nhm kch ng kim loi khi c nhng trong
cht lng thun li cho vic loi b cc cht bn rn. Cc phng php ny c th
vn hnh bng tay hoc t ng mt phn.
Hai loi dung mi c s dng rng ri nht l tricloetylen v percloetylen.
C hai loi dung mi u khng c kh nng gy chy trong Lu kin s dng kh m,
nhng Lm si ca chng khc nhau v nh vy nhit vn hnh kh m ca chng khc
nhau. V Yy tricloetylen c dng nhiu hn percloetylen v Lm si ca tricloetylen l
1880F, ca percloetylen l 2500F
dng mng photphat trn cc vt liu kim loi. Thp c nhng trong dung dch
H3PO4 cha km photphat bo ho. Mt vi acid c dng tn cng thp sau
mui km photphat kt tinh ln b mt ca thp to thnh mt lp ph tng i c
kht. Tnh cht ca lp ph c quyt nh bi thi gian v nhit ca qu trnh v
bi vic thm cc cht xc tc v cc cht ci bin khc.
Mng photphat st c to ra bng cch x l thp trong b H3PO4 c cha cc
mui nh amoni v nitrat acid photphat. Ngi ta cho rng do photphat st c to ra
bi s tn cng ca cc mui acid ln thp to ra mui khng tan trong b dung dch, t
to thnh mng ph trn b mt thp. Mng ph hnh thnh nh vy s ngn cn s
tn cng tip theo ca dung dch, v vy mng ph photphat st thng mng hn mng
ph photphat km.
Vic s dng mng ph sm nht vo nm 1869 nhng n nm 1908 mi a ra
thng mi vi pht minh ca Thomas Coslett. Sau vo nm 1929 Tanner v Darsey
pht hin rng thm mt lng nh ng vo b gia cng s gim thi gian gia cng t
1 gi xung cn 10 pht. thi gian gia cng c rt ngn hn na khi nm 1931 ngi
ta thm tc nhn Oxy ho oxy ho hidro c gii phng thnh nc, v vy loi b
c hidro trn mt phn chia gia kim loi v dung dch photphat. Sau ngi ta
rt ngn thi gian gia cng cn 2 pht bng cch tng t l ho cht ph trn hm lng
photphat cha trong dung dch x l. Gim thi gian cho vic photphat ho cho php
vic s dng n trong h thng bng chuyn v mng ph c to ra bi phng php
phun hoc nhng. Kim loi phi c lm sch bng mt trong cc phng php nu,
trong vn hnh quy m ln th cng on lm sch v cng on sy kh cui
cng c st nhp vo cng on photphat ho (to ra mt mun). Nhng cng
on ny thay i trong mt khong rng ph thuc vo yu cu x l. Cc ho
cht c bit c s dng x k st, thp nhm, km, cadimi cng nh cc dung
dch x l n l photphat ho thp, km nhm v cc hp kim ca chng.
Mng vi tinh th photphat hn ch s n mn vt kiu v to ra mt b mt m sn
dnh bm tt hn l b mt kim loi. Mng ph photphat cng ngn cn s n mn lan
to ca sn nu sn b ph hu bi phn ng ho hc.
Kt qu tng t cng c th t c bng cch lm sch v x l kim loi vi
dung dch H3PO4 nh m t trn nhng kt qu khng tt nh x l photphat. Khi
lm sch bng dung dch H3PO4 cn dung dch c nng t 15 n 20% v vi nng
nh vy khng th to mng ph photphat vng chc trn kim loi. Vi phng php
ny ch to ra 5 n 10 mg mng ph trn 1 ft2 trong khi phng php x l photphat
to ra 50 n 3000 mg/ft2 b mt kim loi.
I.4 Lm sch bng c hc:
Vic lm sch bng tay dng ba, bn chi, chi thp nhanh chng tr nn lc
hu v khng hiu qu i vi cc b mt ln khi xut hin cc dng c in, kh nn.
Vic lm sch bng tay ch thch hp i vi cc vt liu c kch thc nh v trong bo
tr (sa cha cc ch hng nh). Vy v g c th c loi b bng bn chi v chi
thp v sau thi bng kh nn. Tuy nhin vic lm sch bng tay kh loi b ht ccc
vy bm dnh cht.
Loi thit b in s dng rng ri nht l chi qut quay (ging nh chi qut
ng). N c nhiu hnh dng v kch c vi cc loi lng cng khc nhau. Thp vi
cht lng cao c th dng thng, xp gp hay dng n. Chi in loi b g v vy
khng bn (loose scale) d dng nhng phi c thit b in khc loi b nhng vy
bm chc. Nu b mt b nhim bn du hoc m nhiu th cn phi loi b chng bng
dung mi trc khi sng chi thp v chi c xu hng phn phi cc vt liu ny nhiu
Hm lng
90 gal
10 gal
16,5 lb
To thnh b mt mu trng c th c
washed off
Cissing (
Xut hin nhng din tch nh ca b mt
vt liu nn khng b ph sn
Craters (Cc h)
Nhng ch b ln xung dng hnh ging
trong mng sn. C th do cc ht gel, cht
bn, cc si, silicon khng ho tan, cc git
du.
Crawling and dewetting (s b v s khng Mt thi gian hoc ngay sau khi sn xut
thm t)
hin s co ca mng sn trn b mt vt
liu nn. Phn din tch b mt b trng ra
do mng sn co li gi l crawling.
Fat edges (mp ra)
Sn tch t ra ca b mt c sn
Fish eyes (mt c)
Cc Crater m tm ca n cha vng sn
ng nht dc bao quanh bi phn ln
xung c theo sau bi mt nh. Nguyn
nhn l do s thay i sc cng b mt
xung quanh ht bi v (hoc) s nhim bn
Floating (s ni)
S thay i mu sc hoc xut hin cc vt
m trn b mt sn sau khi mng sn hnh
thnh, kt qu l mng sn khng ng
nht v mu sc, xut hin cc sc hoc cc
vng trn trn b mt. Thng thng
nguyn nhn ny l do s tch ring ca
cc loi bt mu lm xut hin cc vng
mu khc nhau c dang bec na trn
Flooding (S lng)
L s thay i ng nht v mu sc trn
b mt ca mng sn sau khi c sn. S
khc nhau v kch thc, t trng, hnh
dng bt mu hoc s keo t to ra cc tc
lng khc nhau. S lng xy ra mnh
trong cc h thng c nht thp, cc h
thng kh chm v mng dy hn bnh
thng.
Haze (sng m)
Xut hin mt lp trn b mt lm gim
bng biu kin ca mng sn. Sng m c
th do: cc ph gia cha hiu lc
(sightly incompatible additives), cc cht
ny lm thay i sc cng b mt (v d
cht chng to bt, cht ci thin chy),
lm cho b mt tr nn x x do s ng t,
cc bec na li ti...
Orange peel (v cam)
B mt ca mng sn b nh ln v to
sng ging nh v qu cam. iu ny
c th do nht ca mng cao ngn cn
vic to s bng phng ca mng hoc do
sc cng b mt lm gim s chy. Thm
tc nhn kim sot chy, hoc dung mi c
tc
73
74
75
76
77
78
Ph gia trt v chy c sn xut t siloxan bin tnh hon ton ging nhau, v
hiu qu ca chng cng ging nhau. Thng, trng lng phn t ca nhng ph gia
ny thay i t 1.000 n 15.000. c hiu qu vi mt h thng cho sn, ph gia phi
tng thch vi cc dung mi, bao gm c nc. Cc ph gia cn phi tng thch tt
vi cht to mng s chy ri rm hoc s chy km khng xy ra trong sn lng
hoc mng kh.
3. S chy c ci thin nh th no?:
s chy l tng trong mng sn c th c xem nh l s to thnh mt b
mt ng nht, bng phng, b lp cho cc khim khuyt do cc ng dng c bit
nh du chi hoc gn sng do con ln. C th tng tng rng sc cng b mt ln
l nguyn nhn ca cc hin tng trn.
S chy tt hay xu khng ch ch ph thuc vo sc cng b mt ca sn m
quan trng hn l s ng nht v sc cng b mt trn ton b din tch b mt. Ph
gia chy hot ng b mt gip to c gradient sc cng b mt ny.
S bay hi ca dung mi t mng sn l nguyn nhn gy ra s khc nhau v sc
cng b mt, do s thay i nng ca dung mi theo hng vung gc vi b mt
phn chia pha vi khng kh. S di chuyn ring l ca cc phn t (khuch tn) cng
nh s di chuyn ca mt din tch ln lp sn xy ra nhm b vo s khc nhau ny.
Sa lng bt mu
S nh hng bt mu khng t
Floating ( Bnard)
bng khng ng u
Lc ph km
Chnh mu khh
*. ng dng:
bng cao.
Lc ph t cc i.
Cng mu ti u.
bng c ci thin.
Mc keo t.
88