Bnh un vn

Ck1 nhi

BNH UN VN
THS.BS NGUYN TH THU BA

MC TIU
1.Nu c c im dch t hc ca bnh.
2.M t cc biu hin lm sng ca bnh .
3.Trnh by cch iu tr cc th lm sng ca bnh un vn.
4.Nu cch phng nga bnh un vn.
1. I CNG
y l bnh nhim trng nhim c do Clostridium tetani gy nn. Vi trng tit ra c t
tetanospasmin nh hng n h thn kinh, gy cng c vn, co git ton thn.
Bnh din bin kh lng trc c, iu tr phc tp, t vong cn cao
Bnh khng gy min dch nn khi khi bnh vn phi tim phng trnh ti pht.
Bnh c m t t thi thng c (1000 nm trc Cng nguyn); nhng mi n nm
1885, Nicolaier mi xc minh c tnh cht gy bnh ca vi trng mang tn ng t y (trc trng
Nocolaier)
c t un vn c Knub Faber phn lp nm 1886 v chng minh rng n l tc nhn gy ra
cc biu hin lm sng.
Roux v Vaillard ch ra huyt thanh khng c t un vn nm 1893.
Nm 1923, G. Ramon tm ra gii c t un vn, m mn k nguyn phng bnh un vn c
hiu qu.
2. TC NHN GY BNH
2.1. Vi trng un vn
Trc trng Gram dng di 4-10 m, rng 0,4-0,6 m, c lng quanh thn, di ng tng i
trong mi trng ym kh, lc cn non cha sinh nha bo.
Vi trng trng thnh s mt lng quanh thn v tr thnh nha bo
Nha bo cn non c hnh bu dc; trng thnh c hnh di trng. Nha bo l hnh thc
khng ca vi trng, c tm thy trong t, nc, bi, khng kh, phn sc vt v phn ngi. Nha
bo c sc khng rt cao i vi cc cht dit trng (sng 10 gi trong dung dch phenol 5% v 24
gi trong dung dch formalin 3%). Nha bo cng chu c sc nng un si t 1-3 gi. Mun dit
nha bo phi un tht si t nht 4 gi hay hp t 121 0C trong 15 pht.
2.2. c t un vn
c t un vn c sn sinh ra khi Clostridium tetani gp mi trng thun li in vitro hoc
in vivo, gm:
- Tetanospasmin (tetanus toxin) gy ra triu chng c hiu ca bnh un vn, c m ho
trn mt plasmid hin din tt c mi dng vi trng sinh c t.
Tetanospasmin l mt chui polypeptide 151 kDa gm chui nng 100 kDa (chia lm 2 on B
v C) v chui nh 50 kDa (on A) ni vi nhau bng cu disulfur.
on C ca chui nng gip c t gn vo t bo, xm nhp, di chuyn t t bo thn kinh
ny sang t bo thn kinh khc; sau on A pht huy tc dng c ch s phng thch cht dn
truyn thn kinh
- Tetanolysin: lm tan hng cu tng t pneumolysin ca pneumococcus, streptolysin cura
streptococcus tan huyt. Tuy nhin vai tr sinh bnh cha r.
3. C IM DCH T
Trang 1

Bnh un vn

Bnh hay gp vng ng dn c, kh hu nng m, t nhiu cht hu c, nht l khi c thm

nhng iu kin thun li nh trnh gio dc kinh t - x hi thp, thiu mng li y t c s
vng mnh trong chm sc sc khe ban u.
Tn sut bnh trn ton th gii khong 1 triu ca/ nm (18/100.000 dn). M c 35-70 ca/
nm, a s l ngi gi trn 60 tui do l l tim phng khi qu tui lao ng; him khi gp un
vn rn.
nhng nc ang pht trin, t sut un vn l 28/100.000, trong khi Bc M nh hn
0,1/100.000; bnh hay gp tr em do khng c tim phng y , c bit un vn rn chim
trng hp t vong do un vn cc nc ny.
Phi nam mc bnh nhiu hn phi n (2,5/1). Ti bnh vin Ch Qun Tp. HCM, nm 1982 1983 phi nam 61,5%, phi n 38,5%. Nam cng t vong nhiu hn n ( 57,4%/ 42,6%).
Ng vo:
- Vt thng da nim do tai nn giao thng, thng tch chin tranh, tai nn lao ng (nht l
cc vt thng bn v dp nt), vt bng, tim chch khng v trng, x l tai, xm mnh, ct rn bng
cc dng c bn.
- Vt thng da nim trng din: chm, lot da, ung th da, vim tai gia, l d vim xng
...
- Vt thng phu thut sn ph khoa, phu thut i trng
- Ph thai, khng v trng
M, 70% ng vo l cc vt thng da nim cp, 23% cc loi vt thng khc, 7% khng
tm thy ng vo. Mt nghin cu khc cho thy khong 23% khng d tm c ng vo.
4. SINH BNH HC
Bnh un vn mun pht sinh phi c ba iu kin:
- S xm nhp ca trc trng, bo t un vn qua vt thng da nim mc
- iu kin lan trn v pht huy tc dng gy bnh ca c t
- Min dch cha c hoc b suy gim di nng bo v ti thiu.
4.1. Ng vo
Bo t un vn tim cho sc vt th nghim khng gy c bnh un vn v b bch cu a
nhn thc bo. Mun gy bnh un vn thc nghim, khi tim bo t, cn kt hp vi mt cht c ho
ng ng m tnh i vi bch cu (acid lactic) hoc vi vi trng, hoc vi t hay mt cht bn no
. Nh vy mi lm cho bo t ny mm v sn sinh c t.
ng dng trn ngi, chng ta thy tm quan trng ca vic x tr vt thng tht tt, ph ht
cc ngc ngch, ly ht cc d vt v t chc hoi t, st trng k vi oxy gi nhm tiu dit hai iu
kin thun li cho vic pht trin bo t un vn: ym kh v nhim tp trng sinh m.
4.2. S lan trn v gy bnh ca c t un vn:
c t un vn c vi trng t ly gii phng thch ra, xm nhp vo cc m ln cn, mt phn
vo mu v bch huyt nhng phn ln thm nhp vao on ngoi vi ca neuron vn ng, ngc
dng in th, tin v sng trc ty sng vi tc vi mm/gi. c t un vn thm qua hng ro
mu mng no rt km v c th xm nhp dy thn kinh cm gic - t ng. Cui cng, c t v
n trung tm thn kinh sau mt thi gian ph thuc vo chieu di v hot tnh in hc ca dy thn
kinh .
Khi n h thn kinh trung ng, c t lan to n cc u tn cng ca t bo thn kinh c
ch, gm c hai loi neuron glycinnergic v neuron GABAergic thn no. c t tiu hy
synaptobrevin, mt loi protein cn thit cho s kt ni cc cht dn truyn thn kinh vi v tr phng
thch ca chng trn mng t bo tin synap. Bng cch ngn chn cht dn truyn thn kinh phng
thch t cc t bo ny, tetanospasmin lm cho cc neuron vn ng mt kh nng c ch.
Trang 2

Bnh un vn

4.3. Tnh trng khim khuyt min dch:

Bnh un vn xy ra khi nng khng th chng c t un vn < 0,01 UI/ml.y l nng
bo v ti thiu xut pht t nghin cu in vivo trn chut (1937) o bng phn ng trung ho khng
nguyn khng th. Nng bo v thc s trn ngi khng bit ro.
Nng khng th khng bo v trong trng hp khng c chng nga bng gii c
t`, hoc chng khng s mi cn thit, hoc chng nhng qu thi gian min dch m khng
c tim phng nhc li.
1. LM SNG
-

Thi k bnh: t lc b vt thng n khi xut hin triu chng u tin (cng hm), trung
bnh 7 14 ngy, ngn nht l 48 72 gi. Thi k ny cng ngn bng cng nng . Cng c
khi khng xc nh c thi k bnh v khng tm c ng vo hoc khng th bit nha
bo un vn nhim vo vt thng t lc no.

- Thi k khi pht: t khi cng hm cho n khi c cn co git v hoc cn co tht hu hng
thanh qun u tin, trung bnh t 2- 5 ngy. Thi k ny cng ngn bnh cng nng. Thi k
ny quan trng hn thi k bnh v chnh xc hn.

- Thi k ton pht: 10 14 ngy; xut hin bnh cnh lm sng y ca un vn.

-Thi k hi phc: trung bnh 3- 4 tun; c th co cng c ko di trong nhiu thng sau.

5. CC TH LM SNG

5.1. Un vn ton thn:

L th bnh thng gp nht. Bnh khi pht vi mt mi, nhc u, mi hm, nhai ni kh, nut
vng, ung sc.Dn dn hm cng khng h ln c. Thm khm s thy:

C nhai co cng, ni r khi c ng.

Dng cy li c m rng hm bnh nhn th hm cng kht li

Khng tm thy im au r rt vng quai hm.

Mi c gng nhai nut thc n mm u lm cc c mt co li.

Giai on ton pht ca un vn in hnh gm:

5.1.1. Co cng c:

au,lin tc, xut hin v lan trn theo mt trnh t nht nh, bt u t c nhai (cng hm) lan n
c mt (nt mt ci nhn risus sardonicus), ri n c gy, lng, bng, chi di v cui cng l
c chi trn, him khi c co cng cc c lin sn. Ty theo nhm c co cng u th m bng nhn
c mt trong nhng t th c bit sau:

Cong n ngi ra trc do co cng c pha sau ct sng (opisthotonos).

Gp ngi theo t th ging bo thai do co cng c trc ct sng (embrosthotonos).

Thng nh tm vn do co cng ng u cc c trc v sau ct sng (orthotonos).

Cong ngi sang mt bn do co cng mt bn ct sng (pleurothotonos).

5.1.2. Co git v co tht:

Bnh nhn co git cng ton thn t nhin hoc do kch ng bi ting ng, va chm, nh sng
chi,..

Nguy him nht l nhng cn co tht hu hng gy kh nut, sc m, co tht thanh qun a n
tm ti v ngng th.

5.1.3. Ri lon c nng:

Kh nut, kh ni, kh th do co tht hu hng, tng tit m nht, tc nghn ng h hp; i tiu
tin kh.

5.1.4. Du hiu ton thn:

Trang 3

Bnh un vn

Bnh nhn tnh to, khng st cao lc mi pht bnh v trong 48 gi u.

Khi bnh tin trin, bnh nhn c th st 38 38,5 , mch nhanh t 110 120 ln/ pht, khi co git
nhiu v co tht thanh qun lin tc, bnh nhn c th l m, hn m do thiu oxy no.

5.2. Un vn cc b

Co cng c khu tr v tr tng ng vi ni xm nhp ca vi khun un vn, hay gp trn ngi

c mim dch mt phn i vi un vn. Bnh thng nh v ko di; t khi.

5.3.Un vn th u:

Ng vo l vt thng khu vc u, mt, c, tai Thi gian bnh thng ngn; tuy nhin theo
nhng nghin cu gn y, bnh c khuynh hng din tin tt.

C hai loi biu hin

5.3.1. Th khng lit:

Khi u vi triu chng co tht hu hng lm bnh nhn kh nut v ung sc.

5.3.2. Th lit:

Thng gp hn th khng lit.

Lit mt ngoi bin: Thng gp nht, lit cng bn vi vt thng, lit c hai bn nu vt thng
ngay sng mi.

Lit dy thn kinh s III, IV, VI him gp hn.

5.4. Un vn rn

Thi gian bnh 3 5 ngy, ti a khng qu 28 ngy. Rn nhim trng t v rng sm vo ngy
4.

Tr b b, mt nhm, khc nh ri khng khc, bng cng, bn tay nm cht, chn co, st cao, git
nhiu, co tht, tm ti.

Bnh tin trin tt khi tr m mt, khc to dn, ht co git. T l t vong cn rt cao (60 70 %) do
suy h hp, bi nhim phi, suy dinh dng.

Nguyn nhn co git trn bnh nhn un vn:

c t un vn

Yu t kch thch: ting n, thay bng vt thng, chm sc m kh qun, to bn, xc ng, tc
nghn m, thm khm

St cao

Liu thuc chng co git cha

Nguyn nhn st cao:

- Ri loi thn kinh thc vt

- Co git nhiu

- Thiu nc in gii.

- D ng thuc mun do SAT hay Penicillin.

Da vo thi gian bnh, thi gian khi bnh v mt s cc c im lm sng, bnh un vn c

phn lm 3 nh sau:

Trang 4

Bnh un vn

BNG PHN BNH UN VN

Thi gian bnh

II

III

15 30 ngy

7- 14 ngy

< 6 ngy

> 5 ngy

2 5 ngy

< 48 gi

++

|+ + +

Thi gian khi bnh

Co git ton thn
Co tht thanh qun

+ +, ngng th

Ri lon thn kinh thc vt

++

6. CN LM SNG

6.1. Phn lp vi trng v xc nh c t

Bnh phm l m, cht tit t vt thng nghi l ng vo; cy trong iu kin ym kh nghim
ngt. T l cy dng thay i t 30 40%.
Th nghim sinh vt: c t gy ra chut bch lang bnh un vn in hnh. Trng hp dng
tnh phi lm phn ng trung ho c t bng khng c t c hiu.
6.2. o nng khng th trong huyt thanh bng hai phng php
-

Phn ng trung ho khng nguyn khng th in vivo: o IgG rt nhy, c th pht hin nng
khng th n 0,001 UI/ml; tuy nhin t tin v tn nhiu thi gian.

- Phn ng in vitro:

C 3 loi phn ng: Phn ng nhng kt hng cu th ng (passive hemagglutination Ha), phn
ng ELISA, phn ng in di min dch tia (radio immunoassay RIA). Nhng phn ng ny
nhanh, nhy, r tin, n gin nhng t c hiu hn phn ng in vivo. Ngoi ra nng khng th
o bng nhng phng php ny thng c kt qu cao hn gi to so vi phn ng in vivo.

Cc xt nghim huyt hc sinh ho cn thit cho hi sc cp cu, chng cc ri lon chuyn ho

v huyt ng hay gp trong cc th nng.
2. BIN CHNG
7.1. Bin chng h hp:
-

Ngng th t ngt do co tht c hu hng thanh qun hoc co cng cc c h hp.

- Suy h hp: l bin chng nguy him nht chim 50% cc nguyn nhn gy t vong trn bnh
nhn un vn. Suy h hp c th do:
-

Co git nhiu.

ng m di trong kh ph qun.

Bi nhim phi: vim phi, ph qun ph vim; trn kh, trn m mng phi.

Xp phi do tc ph qun

7.2. Bin chng tim mch:

Ngng tim t ngt, c th do tc ng ca c t trn hnh ty hoc c tim.

Trang 5

Bnh un vn

- Try tim mch do ri lon thn kinh thc vt, vim c tim, hu qu ca suy h hp hoc sc
nhim trng Gram m.
-

Thiu mu c tim, lon nhp tim, cn tng huyt p.

Tc ng mch phi.

Vim tnh mch chi di.

7.3. Ri lon thn kinh thc vt:

-

Triu chng ging nh u ty thng thn:

Xut hin tun 1 hoc tun 2 ca bnh.

Biu hin : st cao, v m hi, mch nhanh, huyt p tng, mch gim, co mch ngoi bin,
catecholamine tng cao trong mu v nc tiu.
7.4.Bi nhim:
Nhim trng vt m kh qun.
Nhim trng huyt.
Nhim trng da, cc ni l lot (vng gy, gt chn, vng xng cng ct, khuu tay). Vim tnh
mch do tim truyn.
Nhim trng tiu do t thng tiu.
7.5. Xut huyt:
Xut huyt tiu ho trong un vn nng do lot d dy thng do stress.
Xut huyt trong cc c do co git mnh.
7.6. Tai bin iu tr:
M kh qun: bi nhim ti vt m, bi nhim phi, hp kh qun sau khi rt canuyn.
Tai bin huyt thanh khng c t un vn xut hin t ngy 6 n ngy 7 sau khi tim: pht ban
d ng, sng hch khu vc hoc st cao, co git nhiu, tm ti, ngng th d a n t vong.
Liu an thn mnh v ko di c th lm cho hn m lu hi phc, a n ri lon tm thn.
3. DI CHNG
Bnh un vn t li di chng tinh thn v vn ng. Sau thi gian li sc di hay ngn ty thuc
mc nng nh ca bnh, thi gian iu tr v c a, bnh nhn c th bnh phc hon ton. tuy
nhin khong 15% cc trng hp c th li cc di chng :
8.1. Di chng vn ng:
-

Co rt gn c, c bit c co cng tay v cc ngn.

Tn thng thn kinh ngoi bin do b chn p bi mt u xng hoc lit do chn p dy thn
kinh tr hoc dy thn kinh hng khoeo ngoi trong lc hn m.

U xng cnh khp: xut hin trong thi gian t ngy 20 n ngy 60 vi du hiu lm sng
au khp, sau mi n du hiu X quang. khp xng nng, , au, hn ch c ng. hnh
nh X quang cho thy bng m c, b r phn mm quanh khp hay b mt xng,
khong gia lin khp vn nguyn vn. Bnh l ny a n cng khp v chn p dy thn
kinh; lin quan n mc nng ca bnh v vic s dng barbiturat.

Gy t sng lng v t c: him gp nu dng thuc an thn ng quy cch.

8.2. Di chng iu tr:

Hp kh qun sau m kh qun
Lit do huyt thanh, biu hin ca vim dy thn kinh.
9. CHN ON
Trang 6

Bnh un vn

9.1.Chn on xc nh:
Chn on un vn da hon ton vo lm sng v cc xt nghim khng c hiu v thng cho
kt qu chm. i vi cc th khng in hnh, cn phi theo di st cc biu hin co cng c, co
git trong 24 48 gi mi quyt nh chn on.
Chn on un vn c th da vo cc biu hin lm sng sau y:
Triu chng dng tnh:
C vt thng ng vo (lu 20 30 % khng c vt thng ng vo).
Cng hm.
Co cng c vi c im:au v lin tc
Xut hin theo mt trnh t nht nh: c nhai chi trn.
T th c nh.
Co git ton thn tng cn, tm ti, ngng th.
Triu chng m tnh:Tnh to,Khng st cao lc mi p ht bnh v t rong vng 48 72 gi u.
Sau thi gian ny, bnh nhn c th st cao, l m hoc hn m do co git nhiu, ri lon thn
kinh thc vt, thiu oxy no, bi nhim.
9.2. Chn on phn bit:
9.2.1. |Bnh nhn ch mi cng hm n thun: cn phn bit vi:
Cc bnh rng hm mt:
Tai bin rng khn.
Vim xng hm do su rng
Vim ty m amian.
Vim khp thi dng hm.
p xe chn rng.
i vi cc bnh l ny, ngoi triu chng ring bit ca tng loi bnh, c hai du hiu gip ta
phn bit vi bnh un vn l:
C im au r rt c th quai hm ( trong un vn, bnh nhn cm thy mi hm lan to).
Vi ng tc nh nhng, dng li c th m rng ming ra c.
Cc bnh thn kinh:
Vim dy thn kinh s V.
Lit dy thn kinh s VII.
Nhn no, u no, vim no.
Cng hm sau dng thuc an thn nh Chlorpromazin, Promethazin.
9.2.2. Khi c cn git ton thn: Cn phn bit vi:
Vim mng no: bnh nhn nhc u nhiu, nn i, khng cng hm
H ng huyt t ngt v nng cng gy co cng c, hn m.
Ng c Strychnine: cc cn co cng khi u chi v thn mnh, cng hm khng r v xut
hin sau cng.
Tetenie tr em: co cng c tp trung u chi, sau mi lan ra ton thn. Trng hp nng
mi co cng u, mt , c.
Hysterie: bnh nhn c nhng cn co cng co cng un cong na ngi, nhng cc cn co git
khng u, thng chy nc mt sau cn git.
Trang 7

Bnh un vn

Nhn chung, cc bnh k trn c 2 im khc vi bnh un vn:

Tt c u c biu hin ri lon thc tinh thn niu mc khc nhau ty theo nguyn nhn,
ngay t u lc bnh mi khi pht. Bnh nhn un vn ch m ian on mun, khi thiu Oxy
no trm trng.
Co git bt u cc chi; khng cng hm, nu c th biu hin th s v xut hin cui cng.
9.2.3. Un vn cc b chi: Cn phn bit vi cn ng king cc b Bravais Jackson: co git
khi u u chi hay mt, sau mi lan rng on chi k cn.
9.2.4. Un vn rn: Cn phn bit vi:
Nhim trng huyt theo sau nhim trng rn:
St cao, co git, b b, rn t, nhim trng, rng mun
Khng cng hm
Tnh trng nhim trng nhim c r
Cy mu: phn lp c vi trng gy bnh
Xut huyt mng no:
Tr b b, khng st hoc h thn nhit, da xanh ti, hng cu gim, hemoglobin gim.
Hi chng mng no, thp phng cng.
Rn rng hoc cha rng nhng cn t.
Co git tng hi, thnh thong c nhng cn ngng th, khng cng hm mc d c tnh trng tng
trng lc c.
Ton trng nng.
Vim mng no m:
St, co git, b b, khng cng hm.
C hi chng mng no.
Dch no ty: c, tng bch cu, tng albumin, ng gim nng.
10. IU TR
10.1. T chc sn sc iu dng:
-Phng iu tr un vn phi ring bit, cch ly vi cc phng bnh khc, yn tnh, nh sng du.
-C mt i ng bc s v iu dng chuyn trch c hun luyn, theo di v cc x tr hi
sc cp cu.
-Bo m dinh dng y : nhu cu nng lng ca bnh nhn un vn rt cao v co cng c, co
git nhiu, v m hi, nhim trng
Cn nui n cng sm cng tt. Nu khng n bng ming c do cng hm th dinh dng bng
thng d dy tt hn bng ng tnh mch v trnh c nguy c nhim trng v duy tr c
hot ng sinh l ca d dy, rut.
10.2. X tr vt thng:
-M rng, ct lc, ph b cc ngc ngch, ly ht d vt, ra nc mui, h khng thu kn. V
sinh hng ngy 1- 2 ln ty mc nhim trng.
-Nu d vt nng su trnh mi c gng ly ra ht v gy kch thch mnh, d a n t vong t
ngt.
10.3. Thuc s dng:
10.3.1. Huyt thanh khng c t un vn t nga (SAT): C mc ch trung ho c c t
un vn v lu hnh trong mu, khng trung ho c cc c t ngm vo t bo thn kinh.
Trang 8

Bnh un vn

SAT cho cng sm cng tt trong vng 48 gi u ca bnh, c tc dng lm gim nng v rt
ngn din tin bnh.
Tim bp SAT vi liu duy nht 20000 n v/ngi ln, 500 700 n v/Kg tr em v 1000
n v/Kg tr s sinh. Liu cao hn khng ci thin t l t vong m cn tng nguy c tai bin
mim dch. Trc khi chch, cn th test vi 75 n v tim di da. Nu test (+) cn chch theo
phong php Besredka; nguyn tc ca phng php ny l chch liu nh, tng dn nng
thuc, mi liu chch cch nhau 30 pht. Ch nn tim thuc cc ni c y phng tin hi
sc h hp - tun hon.
Thi gian bn hy ca thuc l 2 ngy.
10.3.2. Globulin mim dch un vn c ngun gc t ngi (HTIG):
-

Phn lp t huyt tng ca ngi kho mnh c min dch i vi bnh un vn. Thi gian bn
hy l 24,5 31,5 ngy, bo v c 8 14 tun. Rt him khi thuc gy tai bin phn v, c th
dng an ton cho bnh nhn d ng hoc mn cm vi huyt thanh nga; liu 3000 10000 n v
tim bp hay tim mch. Tuy nhin, thuc rt t tin v hin cha c ti Vit Nam.

10.3.3. Khng sinh: Lm gim s lng vi trng ti vt thng . In vitro, vi trng un vn nhy cm
vi Metronidazole, Penicillin, Cephalosporin, Imipenem, Macrolide, Tetracycline.
-

-Penicillin dng tim bp hay tim mch vi liu 100000 200000 n v/Kg/ngy x 10- 14
ngy.

Metronidazole:s dng an ton v c xem nh la chn u tin dit vi trng un vn.

Nghin cu ti Bnh vin Nhit i cho thy nhm bnh nhn dng Metronidazole cn t
thuc chng co git v gin c hn so vi nhm bnh nhn dng Penicillin; nh vy thi gian nm
vin cng ngn hn.
-

Metronidazole c th dng bng ng ung, truyn tnh mch hay ta dc. Tuy nhin cho
bng ng ta dc th hp thu tt hn v t co git hn khi cho bng ng truyn tnh
mch.

Liu 400 mg to dc/6 gi, hay 500 mg truyn mch/6 gi x 7 10 ngy.

Cc thuc thay th khc: Erythromycin, Tetracycline, Doxycycline, Chloramphenicol,

vancomycin.

10.3.4. Thuc chng co git:

Gip kim sot triu chng quan trng nht ca bng un vn l cng c v co git.
Tnh cht ca mt s thuc chng co git l tng:
-Kim sot c cn co git.
-Thi gian tc dng nhanh.
-Khng c ch h hp tun hon.
-C tc dng mm c, gim au, chng lo lng.
-D s dng, dung np tt khi chch bng ng tnh mch.
-Thi tr nhanh.
Hin thi cha c mt thuc chng co git no p ng y cc yu cu trn cn phi
hp thuc trong cc trng hp nng.
Liu l tng l liu khng ch c cn co git, bnh nhn nm yn hay trong trng thi ng g.
Liu ny thng khng tin lng c v thay i ty tng bnh nhn. Nn cho thng xuyn
mi 2 gi cc bnh nhn nng.
+Diazepam (Valium, Seduxen): thng dng nht trong iu tr un vn.
Thi gian tc dng 1 3 gi, thi gian bn hy t 20 72 gi.
Trang 9

Bnh un vn

Liu lng 1- 5 mg/Kg/ngy; liu ung gp i liu tim tnh mch.

Ct cn co git 0,1 0,3 mg/Kg/ 2- 4 gi tim tnh mch. Ch gim liu bnh nhn suy
gan.
+Midazolam (Hypnovel):
+Nhm Benzodiazepin.
Thi gian tc dng: 1 gi, thi gian bn hy: 2 3 gi.
Liu: 1- 8 mg/Kg/ngy chch tnh mch, ct cn co git: 0,05 0,2 mg/Kg/2 4 gi chch tnh
mch.
_Thuc gin c: Cn c kinh nghim s dng thuc gin c.
L phng php chn lc iu tr un vn nng, co git khng kim sot c v co git c
nguy c gy suy h hp. Cn nhiu trang thit b chi ph iu tr s tng.
Ch nn s dng nhng ni m kh qun c, c my th, c th theo di khi mu ng mch.
Dng gin c ht m thng, i t th, cho ng su.
Nn s dng thuc gin c khng kh cc c thi gian tc dng di (t lc tim thuc gin c
xong cho n khi xut hin nhng du hiu u tin ca hi phc khi s phong b thn kinh c)
khong mt gi nh (Arduan).
+Liu Pipercuronium: 0,02 0,08 mg/Kg tim mch hay truyn tnh mch trong 2 4 gi.
Cc thuc chng co git khc:Phenobarbital, Chlorpromazin, Papaldehyde, Mebrobamat.
Barbiturates (Phenobarbital, Gardenal): Tc dng ko di thi gian c ch tin synap. Thuc
lm suy yu cung phn x, lm gim s xung ng i ti v c ch cc p ng vn ng. Thuc
chng tc dng trc tip ca c t un vn bng cch ko di c ch. Phn ng bt li l d ng,
st, pht ban; nng nht l gy suy h hp.
Liu dng:Phenobarbital tim bp 0,2g (1 4 ng/ngy). Tr em 5 mg/Kg/liu.
+Chlorpromazin (Aminazin, Largactil
ng tim 2 5 ml cha 25 mg v 50 mg, tim bp hoc tnh mch 25 50 mg/ln (ngi ln), 0,5
mg/Kg/ln (tr em). C th dng t 3 4 ln trong 24 gi.
10.3.5. Chng suy h hp:
-Ht m.
-Th oxy.
-M kh qun:Ch nh:
+ Co tht hu hng thanh qun gy tm ti hay ngng th.
+C cn ngng th.
+ ng nhiu m di gy suy h hp.
+Co git lin tc, khng kim sot c bng thuc chng co git.
+C ch nh dng thuc gin c.
Bin chng:
Chy mu.
Trn kh di da.
Nhim trng vt m.
Nhim trng phi.
Khn ting.
Trang 10

Bnh un vn

Hi chng quen canuyn, so hp canuyn.

Sn sc hu phu:
Ht m v trng.
Thay bng m kh qun 1 2 ln ty mc nhim trng.
Ph tm gc t trn l canuyn.
Rt canuyn:
Khi ht ch nh m kh qun; t 10 14 ngy sau khi m kh qun.
Nn cho diazepam trc khi rt canuyn.
Sau khi rt phi theo di lin tc sau 6 gi lin v lun lun chun b mt canuyn khc s nh hn
phng nga trng hp cn t li canuyn.
iu tr suy h hp:
-Ch nh th my:
C biu hin suy h hp:
Thiu 02: SaO2 < 90%, PaO2 < 60 mmHg.
CO2 PaCO2 ng mch > 50 mmHg.
Co git lin tc, c d nh dng thuc gin c.
C cn ngng th hay nhp th < 8 ln/pht.
-Theo di:
H hp: nhp th, kiu th, da nim, u chi.Tri gic.Kh mu ng mch.SaO2.
11. PHNG NGA
11.1.Tim phng un vn:
i vi tr em, tim nga theo chng trnh tim chng m rng: Gy min dch c bn bng 3
mi DPT : bt u lc tr c 2 thng tui, mi th 2 lc tr 3 thng, mi th 3 lc tr 4 thng v
nhc li khi tr 18 thng tui.
i vi ngi ln v tr ln:VAT hoc DPT 3 mi , mi mi cch nhau 1 thng, nn sau nhc li
1 ln ,v sau c 5 nm nhc li 1 ln .Mi VAT 1 khng to c min dch; 2 4 tun sau khi
tim mi VAT 2, nng khng th mi t c > 0,01 UI/ml v tn ti hn 5 nm. Sau mi
VAT 4, min dch ko di 10 nm v sau mi VAT 5, min dch ko di 20 nm.
i vi ph n c thai cn chch 2 mi VAT sao cho nng khng th bo v t mc l tng;
tt nht l khong cch gia mi 1 v 2 l 4 tun v mi 2 n lc sinh l 1 2 thng.
Ph n tui sinh nn tim 5 mi.
11.2. Khi b vt thng:
X tr vt thng tht tt,ly ht d vt, ra nc mui, khng khu kn.
Tim phng un vn:
+Nu bnh nhn c tim phng y v cn trong thi gian min dch th tim VAT nhc
li.
+Nu cha tim phng hay tim phng khng liu hay qu thi gian c min dch th phi
tim SAT 1500 3000 n v (vt thng d, dp nt nhiu); ng thi phi tim VAT 3 mi.
11.3. Phng nga un vn rn:
-Tim phng un vn cho b m trong thi gian mang thai.
-Qun l thai nghn, trnh ri.
Trang 11

Bnh un vn

- v trng.
Ti liu tham kho

Trang 12