290

Ch<mg 11

HNG TN KHO
(INVENTORIES)
i tng chng:
J, Cc nh ngha hng tn kho (Definitions)
2. o ng gi tr hng tn kho (Measurement o f inventories)
3. Gi thnh ca cc ti sn sinh vt v sn phm nng nghip thu hoch t cc ti sn sinh vt l
(Cost o f biological assets & agricultural produce harvested from biological assets).
4. Cc phng php tnh gi vn hng tn kho (Inventory costing methods/ cost formulas)
5. Nguyn tc thn trng (Principle o f conservatism).
6. K khai nh k v k khai thng xuyn (Periodic, Perpetual)
7. Cc phng php c tnh gi vn hng tn kho (Methods o f estimating inventories)
8. Gh nhn ch ph (Recognition as an expense)
9. Trnh by bo co ti chnh (Disclosure)
***

Hng tn kho l mt phn quan trng trong ti sn ngn hn ca nhiu doanh nghip, Do vy
nh gi v trnh by hng tn kho c mt nh hng quan trng trong vic xc nh v trnh
by tnh hnh ti chinh v kt qu li l ca cc hot ng ca mt doanh nghip. Mc ch
ca chun mc VAS 02/ IAS 02 Hng tn kho l quy nh v hng dn cc nguyn tc
v phng php k ton hng tn kho, gm: o lng gi tr v k ton hng tn kho vo chi
ph; Ghi gim gi tr hng tn kho cho ph hp vi gi tr thun c th thc hin c v
phng php tnh gi tri hng tn kho im c s ghi s k ton v lp bo co ti chnh.

1. Cc nh ngha hng tn kho (Definitions)

Hng tn kho (Inventories) cc ti sn hu hnh (a) c gi bn trong tin trnh bnh
thng ca doanh nghip (b) trong qu trnh sn xut bn (c) c s dng trong qu
trnh sn xut hng ha hoc dnh v bn.
Hng tn kho bao gm
- Hng ha mua v bn: Hng ha tn kho, hng mua ang i trn ng, hng gi i
bn , h n g h a g i i g ia c n g ch bin ;

- Thnh phm tn kho v thnh phm gi i bn;

K TON T! CHNH

chng 11: Hng tn kho

291

_ Sn phm d dang: Sn phm cha hon thnh v sn phm hon thnh cha m th tc
nhp kho thnh phm;
- Nguyn liu, vt liu, cng c, dng c tn kho, gi gia cng ch bin v mua ang
trn ng;
- Chi ph dch v d dang.
Gi tr thun c th thc hin c (Net realisable value) gi bn c tnh ca hng tn
kho tro n g qu trnh s n xu, kinh doan h bnh th n g tr (-) ch i p h c tnh hon thnh

sn phm v ch ph c tnh cn thit cho vic bn chng.

Gi (ph) hin hnh (Current cost) khon tin phi tr mua mt loi hng tn kho
tng t ti ngy lp bng cn i k ton.
Trong mt h thng tn kho nh k, khi gi vn ca hng ha sn c ch bn c phn b
cho gi vn ca hng bn v hng ha tn kho cui k, th vn ch yu l n nh gi gc
ca hng ha tn kho cui k. Tuy nhin, bn phi nh rng khi n nh gi vn hng ha tn
kho cui k th ng thi bn cng ang xc nh vn ca hng bn. iu ny ng v hng
ha tn kho cui k c tr khi gi vn ca hng ha sn c ch bn xc nh gi vn
ca hng bn'.

2. o lng gi tr hng tn kho (Measurement of inventories)

Mt bc cn thit trong k ton hng tn kho l xc nh gi vn hay gi thnh ca hng tn
kho cui k. Gi vn hng tn kho cui k c tnh bng (=) lng hng tn kho cui k
nhn (x) n gi hng tn kho cui k.

2.1. Xc nh s lng hng tn kho (Determining the quantity of inventory)

Hu ht cc doanh nghip u thc hin kim k cui nm xc nh hng tn kho cui
nm. Cng tc kim k c t chc nh th no s tho lun phn 2.3. Trc tin chng ta
phi xc nh xem nhng khon no c tnh trong hng tn kho.
Hng tn kho ca mt doanh nghip bao gm tt c hng ha thuc quyn s hu ca doanh
nghip , c tn tr bn, khng cn bit vo thi im kim k, hng ha c ct gi
u. Khi vn dng nguyn tc ny, cn phi tnh tt c cc khon mc, khng c b qua
oi no v khng loi no c tnh hai ln. Tuy nhin hng ang vn chuyn, hng ha
bn nhng cha giao, hng ha ang gi, hng ha c v h hng l nhng khon mc cn
c c bit quan tm.
Hng ang c vn chuyn t bn cung cp n doanh nghip trong ngy thc hin kim k
c c tnh vo hng ha tn kho ca doanh nghip hay khng? Cu tr li cho cu hi ny
ph thuc vo quyn s hu hng ha c chuyn t nh cung cp sang doanh nghip
hay cha? Nu quyn s hu chuyn qua cho bn mua ri th hng ha phi c tnh
vo hng tn kho ca bn mua. Thng thng nu bn mua c trch nhim tr ph tn chuyn
Trn Xun Nam - MBA

292

Phn Mi: K TON CC Ti SN KHNG PHI TIN V N PHI TR

ch th quyn s hu c chuyn qua bn mua ngay khi hng ha c cht ln cc phng

tin vn ti (Nh trnh by chng trc, l phng thc gi FOB ti phn xng hoc
kho bn bn). Ngc li nu bn bn phi tr chi ph chuyn ch th quyn s hu hng ha
ch c chuyn qua bn mua khi hng ha n ni giao hng (FOB ni giao hng).
Hng k gi i l (Consigned goods) l hng c ch nhn ca chng (the consignor) gi
cho ngi khc hoc cng ty khc v nhng ngi ny (consignee) nhn hng gi bn cho
ch nhn. Hng gi bn thuc quyn s hu ca ngi gi v phi c tnh vo hng ha
tn kho ca ngi gi.
Hng ha h hng, mt gi tr hoc c k khng c tnh vo gi tr hng tn kho nu chng
khng th bn c. Nu s hng ny c th bn c vi gi b gim th chng c tnh
vo hng ha tn kho vi s c lng thn trng v gi tr thun c th thc hin c (net
realizable value) (gi bn tr i chi ph bn hng), iu ny nguyn nhn gy ra khon l
trong k k ton c hng ha b h hng, mt gi tr hoc c k.

2.2. Xc nh n gi hng tn kho (Determining the unit cost of inventory)

Trc tin chng ta phi xem xt gi tr hng tn kho bao gm nhng yu t no, Gi hng
tn kho l gi gc (Cost principle) ch khng phi gi bn. Trng hp gi tr thun c th
thc hin c thp hn gi gc th phi tnh theo gi tr thun c th thc hin c.
2.2.1. Gi gc hng tn kho (Cost o f Inventories)
Gi gc hng tn kho bao gm chi ph mua, chi ph ch bin v cc ch ph lin quan trc
tip kh c p h t sinh c c h n g tn kho a im v tr n g th i hin t i

2.2.2. Chi ph mua (Costs o f purchase)

Chi p h mua ca hng tn kho bao gm gi mua, cc lo thu khng c hon li, chi ph
vn chuyn, b c xp, b o qun tro n g qu trnh m ua h n g v c c chi p h kh c c lin quan

trc tip n vic mua hng tn kho. Cc khon chit khu thng mi v gim gi hng mua -:
d o h n g m ua kh n g n g qu y cch, p h m ch t c tr (-) kh i ch i p h mua.

2.2.3. Chi ph ch bin (Cost of conversion)

Chi p h ch bin hng tn kho bao gm nhng chi ph c in quan trc tip n sn phm
sn xut, nh ch i p h nhn c n g tr c tip, chi p h sn x u t ch u n g c nh v ch i p h sn x u t
ch u ng bin i p h t snh tro n g qu trnh chuyn h a n guyn liu, v t iu thnh thnh ph m .

Chi p h sn xut chung c nh (Fixed Production Overheads/Fixed Factory Overheads) l

nhng chi ph sn xut gin tip, thng khng thay i theo s lng sn phm sn xut,
nh ch i p h khu hao, ch i p h b o d n g m y m c th i t b, nh x n g v ch i p h qun l hnh
chnh c c p h n x n g s n xut.

Chi ph sn xut chung bin i (Variable Production Overheads) nhng chi ph sn xut
g i n tip, th n g th a y i tr c tip h o c g n nh tr c tip theo s n g sn p h m sn xut,

nh ch ph nguyn vt iu gin tip, ch ph in nc cho sn xut.

K TON TI CHNH

Chng 11: Hng tn kho

293

Chi ph sn xut chung c nh phn b vo chi ph ch bin cho mi n v sn phm c

da trn cng sut bnh thng ca my mc sn xut. Cng sut bnh thng l s lng sn
phm t c mc trung bnh trong cc iu kin sn xut bnh thng.
V d: Mt phn xng c mc sn xut 1 triu sn phm, tng ng vi 8.000 h my
hoat ng mt nm. Tuy nhin, do th trng tiu th, nh my ch sn xut 500.000 sn
phm 1 nm, tng ng 4.000 h my hot ng. Nh vy cng sut bnh thng y s l
500.000 sn phm mt nm hay 4.000 h my hot ng. T l phn b chi ph sn xut
chung thng c tnh nh trc trn c s s k hoch (ngn sch) cho c mt nm.
phn tnh gi thnh sn phm v phn b chi ph sn xut chung tnh gi thnh sn phm
thng nm trong phn VIII gi thnh sn xut. Tuy nhin, trong phn ny chng ta ch gii
thiu nguyn tc phn b m thi. V vic phn b ny nh hng n vic tnh gi thnh sn
phm v do vy nh hng n cc bo co ti chnh.
Khi phn b chi ph sn xut chung cho cc sn phm, cn tp hp v phn b ring nh ph
v bin ph sn xut chung. Thng thng cc nh ph v bin ph c cc tiu thc phn b
khc nhau. Nguyn tc ca phn b chi ph sn xut chung l quan h nhn qu. Ci g
to nn chi ph th hy dng n xn c s phn b chi ph . Cc tiu thc ph bin
thng c dng phn b chi ph sn xut ch u ng v o gi thnh sn phm l (1) g i n h n

cng trc tip hay chi phi nhn cng trc tip, nu phn xng dng sc ngi/ lao
ng chn tay chim t trng ln, (2) Gi my hot ng, nu phn xng dng my mc
thit b nhiu, dng sc ngi t.
V d: nh ph sn xut chung ch yu ca phn xng hon thin giy v sinh tissue l tin
khu hao, thu mt bng, lng ca cn b qun l phn xng. Cc nh ph sn xut chung
ny c th c phn b vo gi thnh sn phm cc loi sn phm giy tissue da theo s
gi nhn cng trc tip lm cho tng loi sn phm hay chi ph lng trc tip ca nhn cng
trc tip lm cho tng loi sn phm. Tuy nhin bin ph sn xut chung ca phn xng nu
tnh v ghi trc tip c cho sn phm no th nn ghi trc tip vo chi ph ca sn phm .
Cc chi ph khng ghi trc tip c cho cc sn phm nh cc chi ph in, nc, vt t tiu
dng mt n. Cc chi ph ny pht sinh ch yu ty thuc vo s gi my hot ng. Gi
my hot ng cng nhiu, cc bin ph ny cng ln, nu my dng th cc bin ph hu nh
khng ng k. Do vy tiu thc phn b cc bin ph ny vo cc sn phm c th cn c
vo gi my hot ng ch khng cn c vo gi nhn cng trc tip.
Mt s cng ty hin ny ha dng tiu thc chi ph nguyn liu trc tip hay chi ph
nguyn liu trc tip v nhn cng trc tip lm t l phn b chi ph sn xut chung cho
cc sn phm. iu ny thng s thiu chnh xc v khng hp l. V cc chi ph sn xut
chung thng t c mi lin quan trc tip n chi ph nguyn liu trc tip. Ngha l nu
nguyn liu trc tip cho mt sn phm cao, khng c ngha l n i hi phi c chi ph sn
xut chung cao theo t l tng ng.
Hy xem mt v d v cng ty g X phn b chi ph sn xut chung cho sn phm theo chi
ph nguyn liu trc tip. G teak loi c gi cao gp 3 n gi g bch n, do vy ci bn
c sn xut bng g teak phi chu chi ph sn xut chung cao gp ba n ci bn c sn
Trn Xun Nam - MBA

294

Phn II!: K TON CC TI SN KHNG PHI TiN V N PHI TR

xut bng g bch n. G teak cng hn g bch n v c gi tr cao hn nn cng nhn

cn nhiu thi gian sn xut mt ci bn bng g teak hn mt ci bn bng g bch n
Cc chi ph sn xut chung ca phn xng bao gm tin thu mt bng, khu hao, chi ph
in, chi ph lng qun l phn xng cho ci bn bng g teak c th cao hn khong 20%
so vi ci bn bng g bch n. Trong trng hp ny chng ta c th dng gi nhn cng
trc tip hay gi my hot ng cho hai sn phm ny lm tiu thc phn b chi ph sn xut
chung. Nh vy s chnh xc v hp l hn so vi dng chi ph nguyn liu trc tip.
VAS 02 yu cu:
- Trng hp mc sn phm thc t sn xut ra cao hn cng sut bnh thng th chi ph sn
xut chung c nh c phn b cho mi n v sn phm theo chi ph thc t pht sinh.
- Trng hp mc sn phm thc t sn xut ra thp hn cng sut bnh thng th chi ph
sn xut chung c nh ch c phn b vo chi ph ch bin cho mi n v sn phm theo
mc cng sut bnh thng. Khon chi ph sn xut chung khng phn b c ghi nhn l
chi ph sn xut, kinh doanh trong k.
Chi ph sn xut chung bin i c phn b ht vo chi ph ch bin cho mi n v sn
phm theo chi ph thc t pht sinh.
Trng hp mt quy trnh sn xut ra nhiu loi sn phm trong cng mt khong thi gian
m chi ph ch bin ca mi loi sn phm khng c phn nh mt cch tch bit, th chi
ph ch bin c phn b cho cc oi sn phm theo tiu thc ph hp v nht qun gia
cc k k ton.
Trng hp c sn phm ph, th gi tr sn phm ph c tnh theo gi tr thun c th
thc hin c v gi tr ny c tr () kh chi ph ch bin tp h p ch u ng ch o sn
phm chnh.

2.2.4. Chi ph trc tip khc (Other direct costs)

Chi ph lin quan trc tip khc tnh vo gi gc hng tn kho bao gm cc khon chi ph
khc ngoi chi ph mua v chi ph ch bin hng tn kho. V d, trong gi gc thnh phm c
th bao gm chi ph thit k sn phm cho mt n t hng c th.

2.2.5. Chi ph khng tnh vo gi gc hng tn kho

(Costs excluded from the cost o f inventories)
Chi ph khng c tnh vo gi gc hng tn kho, gm:
(a) Chi ph nguyn liu, vt liu, chi ph nhn cng v cc chi ph sn xut, kinh doanh khc
pht sinh trn mc bnh thng (abnormal amounts);
(b) Chi ph bo qun hng tn kho tr cc khon chi ph bo qun hng tn kho cn thit cho
qu trnh sn xut tip theo.
(c) Chi ph bn hng;
(d) Chi ph qun l doanh nghip.
K TON TI CHNH

Chng 11: Hng tn kho

295

2 2.6. Chi ph cung cp dch v (Cost o f inventories o f a service provider)

Chi ph cung cp dch v bao gm chi ph nhn vin v cc chi ph khc lin quan trc tip
n vic cu n g cp dch v, nh chi ph gim st v cc chi ph chung c lin quan.
Chi ph nhn vin, chi ph khc lin quan n bn hng v qun l doanh nghip khng c
tnh vo chi ph cung cp dch v.
Tm li: Tr gi vn ca mt khon mc tn kho bao gm tin ghi trn ha n tr (-) chit
khu cng (+) vi mi khon chi ph tng thm hoc hoc chi ph ph a sn phm
vo v tr sn sng ch bn hay ch s dng. Cc chi ph tng thm c th bao gm thu nhp
khu, chi ph chuyn ch, thu kho, bo him v tt c cc chi ph thch hp khc, th d nh
cc chi ph pht sinh trong sut qu trnh sn phm.
Nu pht sinh, tt c nhng iu cp n trn phi tnh vo gi tr vn ca hng tn
kho. Tuy nhin khi nh gi hng tn kho, rt nhiu doanh nghip khng xem xt chi ph ph
ca qu trnh mua hng. H nh gi hng tn kho ch cn c n ha n. V kt qa l, cc
chi ph ph c phn b cho gi tr vn ca hng bn trong k m cc chi ph ny pht sinh.
v thuyt, mt phn ca chi ph ph phi c phn b cho cc n v hng ha mua vo.
iu ny l nguyn nhn gy cho mt phn ca chi ph ph c a vo tn kho v chuyn
sang k sau tng xng vi thu nhp ca k m hng tn kho c bn, Tuy nhin chi ph
cho vic tnh ton chi ph trn mt ech chnh xc c th nh hng nhiu n li nhun. Do
, iiu doanh nghip p dng nguyn tc tnh cht trng yu v tnh cc chi ph ny cho gi
vn ca hng bn.

2.3. Thc hin kim k cui k (Counting Inventories)

Kh phng n kim k nh k c s dng, s tin ca hng tn kho cui k c xc
nh nh sau: m s ng ca tng loi sn phm hin c ri nhn s lng vi tr gi
vn tng ng ca tng loi v cui cng cng tt c cc tr gi ca tt c cc loi vi nhau.
Trong qu trnh m s lng, mt loi hng ha s t b m lm hai ln hoc b b qun nu
cc phiu kim k c nh s th t c s dng (Bng 11-1)
Trc khi bt u cuc kim k, s lng phiu kim k t nht mt phiu cho mi loi sn
phm c trong tay, c pht hnh cho cc gian hng ca ca hng hay kho. Sau , mt
nhn vin m s lng ca tng loi sn phm. T bng gi c gn trn hng ha, nhn
vin ny s in cc thng tin cn thit vo phiu kim k v gn n vo loi hng ha
c m. Sau khi cng vic hon tt, mi ca hng (kho) c kim tra li xem cn b
st li hng ha no khng v bt k sn phm no cha c gn phiu kim k u cha
c kim ti. Sau khi tt c cc loi hng ha u c m v u c gn phiu kim k,
cc phiu kim k s c thu li v chun sang phng k ton hon tt vic kim k.
m bo l khng c phiu no b mt hoc b st li, tt c cc phiu kim k c nh s
pht hnh c gii thch s dng nh th no khi chng c tp hp v phng k ton.
Trn Xun Nam - MBA

296

Phn Hi: K TO N C C TI SN KH N G PHI TIN V N PHI TR

Bng 11-1: PHIU KIM K (c treo vo hng ha tn kho khi chng c kim k)_____________
Phiu kim k s 0001
Loi
S lng m c

Ph tng
100

Gi bn

50.000

Gi vn

35.000

Ngy mua vo

15/12/2009

Ngi m

TXN am

Ngi kim k

Sao

Ti phng k ton, cc thng tin v s lng v tr gi trn cc phiu c tp hp li bng

cch nhn s lng n v ca tng ioi sn phm vi gi tr n v ca chng. iu ny cho
ta tng s tin ca tng loi sn phm tn kho v tng tt c cc sn phm l tng s tin ca
hng h a tn kho.

3. Gi thnh ca ti sn sinh vt v sn phm nng nghip thu

hoch t cc ti sn sinh vt (Cost of biological assets and
agricultural produce harvested from biological assets)
C mt s khc nhau gia VAS v IAS trong vn ny c trnh by nh sau\
- Theo VAS. Cc sn phm nng nghip v ti sn sinh vt ghi theo gi gc hay chi ph ban
u. Khng theo gi tr hp l tr chi ph im bn hng nh IAS 41.
- Theo IAS 41 Nng nghip (Agriculture), hng tn kho bao gm cc ti sn sinh vt v
cc sn phm nng nghip m doaih nghip thu hoch t cc ti sn sinh vt ca n c o
lng ghi nhn ban u theo gi tr hp l (fair value) ca chng tr i chi ph im bn
hng c tnh (estimatedpoint-of-sale costs).
Chng ta hy tho lun su hn v IAS 41 Nng nghip nhu dxri y:

3.1. Cc nh ngha (Definitions)

Hot ng nng nghip (Agricultural activity) cc hot ng c qun tr bi mt doanh
nghip chuyn ha sinh vt hc ca cc ti sn sinh vt (biological assets) cho vic bn
hng, thnh c c sn p h m n n g n gh ip (a g ricu ltu ra l p r o d u c e ), h o c c c t i s n snh v t g ia

tng (additional biological assets),

Cc sn phm nng nghip (agricultural produce) cc sn phm thu hoch ca cc ti
sn sinh vt ca doanh nghip.
Ti sn sinh vt (biological asset) l mt ng vt sng hay cy trng cn sng.
Chuyn ha sinh vt (biological transformation) bao gm qu trnh tng trng, thoi ha,
sn xut v sinh sn m chng to ra s thay i v cht lng hoc so ng trong mt ti
sn sinh vt.
Thu hoch (harvest) vic tch ri ca sn phm t mt ti sn sinh vt hoc vic dng
qu trnh sng ca mt ti sn sinh vt.
K TON Ti CHNH

Chng 11: Hng tn kho

297

Cc hot ng nng nghip (agricultural activity) bao gm nhiu hot ng khc nhau nh
cc h o t n g chn nui s c v t (r a is in g livestock), tro n g r n g (foresty), thu h och c y lu

nm hay cy trng ngn hn, trng vn cy n qu v trng n in (plantation), trng

hoa, nui trng thy sn (aquaculture) nh nui c, tm, cua, nghu, s.

3.2. Cc c im chung ca cc hot ng nng nghip

(Common features)
(a) C kh nng thay i (Capability to change). Cc ng vt sng v cy trng sng c
kh nng chuyn ha sinh vt hc.
(b) Qun tr vic thay i (Management of change). Vic qun tr lm cho tt hn vic
chuyn ha sinh vt bng vic tng thm hay t nht l lm n nh, cc iu kin cn thit
cho vic ch bin c din ra (v d nh hm lng inh dng, m, nhit , kh nng
sinh sn hay tnh trng mu m v nh sng). Nhng hot ng qun l nh vy lm cho cc
hot ng nng nghip khc cc hot ng khc. V d nh thu hoch t cc ngun li khng
qun l nh nh c i ng v s ph rng khng phi cc hot ng nng nghip.
(c) o Ing s thay i (Measurement of change). S thay i trong cht lng (v d cc
gien di truyn tt, mt , s chn mui, mc bo, hm lng protein v khe ca cu
trc/ si th) hoc s lng (v con ci, trng ng, mt khi, i th/ si hoc ng
knh cy g v s hoa, lc) c mang li t vic chuyn ha sinh vt c o lng v kim
sot nh l mt chc nng qun tr thng ngy.

3.3. Qu trnh chuyn ha sinh vt dn n cc kt qu trong cc loi u ra

nh sau (Biological transformation results in the following types of outcomes)
(a) Ti sn thay i qua vic (i) tng trng (tng s lng hoc cht lng ca vt nui cy
trng); (ii) s thoi ha (vic gim trong s lng hoc cht lng ca vt nui hoc cy trng)
hoc (iii) s sinh sn (to ra thm cc vt nui hoc cy trng) hoc
(b) sn xut ra cc sn phm nng nghip nh nha m (cao su, thng) hay bp ch, len v sa.

3.4. Ghi nhn v o lng (Recognition and measurement)

Mt doanh nghip, s ghi nhn mt ti sn sinh hc hoc mt sn phm nng nghip khi v
ch khi:
(a) doanh nghip kim sot ti sn nh l mt kt qu ca cc s kin trong qu kh;
(b) n c th c cc li ch kinh t tng lai gn lin vi ti sn s chy vo doanh nghip; v
(c) gi tr hp l hoc gi v n c a ti sn ny c th c o l ng m t cch ng tin cy.

- Trong hot ng nng nghip, vic kim sot c th c bng chng bng vic (v d quyn
s hu hp php ca vt nui v thng hiu hoc cc du khc c nh, in hay eo vo
sc vt khi mi mua hay mi sinh. Cc i ch tng lai thng c nh gi bng vic o
lng cc thuc tnh vt cht quan trng.
Trn Xun Nam - MBA

298

Phn III: K TON CC TI SN KHNG PH! TIN V N PHi TR

- Mt ti sn snh vt c o lng v ghi nhn ban u v vo ngy ca bng cn i

k ton theo gi tr hp l (fair value) ca chng tr i ch ph im bn hng c tnh
(estimated point-of-sale costs) tr trng hp c bit khi gi tr hp l khng th c o
lng mt cch ng tin cy (cannot be measured reliably).
- Sn phm n n g nghip c thu hoch t cc ti sn sinh vt ca doanh nghip
(agricultural produce harvested from an enterprises biological assets) c o lng theo gi
tr hp l (fair value) ca chng tr i chi ph im bn hng c tnh (estimated pointof-sale costs) ti thi im thu hoch (point of harvest).
- Chi ph im bn hng (point-of-sale costs) bao gm tin hoa hng cho cc nh mi gii,
cc i l, cc loi thu hay l ph ca cc cp chnh quyn v s giao dch hng ha
(commodity exchanges) v cc loi thu chuyn giao. Chi ph bn hng khng bao gm tin
vn ti v cc chi ph cn thit khc a cc ti sn ti th trng.
- Vic xc nh gi tr hp ca mt ti sn sinh vt hoc mt sn phm nng nghip c th
c thun li hn bng vic nhm cc t sn sinh vt hoc cc sn phm nng nghip theo
tng thuc tnh quan trng; v d nh theo tui hay theo cht lng. Mt doanh nghip la
chn cc thuc tnh tng ng cc thuc tnh c s dng trn th trng nh l mt c s
cho vic nh gi.

- Cc doanh nghip thng k cc hp ng bn cc ti sn sinh vt ca h hoc cc sn

phm nng nghip vo mt ngy tng lai. Cc gi trong hp ng khng nht thit lin quan
n vic xc nh gi tr hp l, v gi tr hp l phn nh th trng hin ti m trong
ngi mua v ngi bn sn sng chp nhn giao dch. Nh mt kt qu, gi tr hp l ca
mt ti sn sinh vt hoc sn phm nng nghip khng c iu chnh v s tn ti ca mt
hp ng. Trong mt s trng hp, mt hp ng bn mt ti sn sinh vt hoc sn phm
nng nghip c th l mt hp ng c ri ro ln (onerous contract) nh nh ngha trong :
IAS 7 v VAS 18, D phng, ti sn v n tim tng. AS 37/ VAS 18 c p dng cho cc
hp ng c ri ro ln.
- Nu mt th trng thc th (active market) tn ti cho cc ti sn sinh vt hoc cc sn;
phm nng nghip, gi trch dn (quoted price) trong th trng l c s hp l xc nh
gi tr hp l ca ti sn . Nu mt doanh nghip tham gia vo nhiu th trng thc th,
doanh nghip s chn th trng no l lin quan nhiu nht, tc th trng m doanh nghip
d nh s dng n.
- Nu mt th trng thc th khng tn ti, doanh nghip s dng mt hoc nhiu hn cc
ch dn di y khi n c sn xc nh gi tr hp l.
(a) Gi ca giao dch th trng gn nht, c cung cp rng khng c mt s thay i ln
trong tnh hnh kinh t gia ngy ca giao dch vi ngy ca bng cn i k ton;
(b) Gi th trng ca cc ti sn tng t vi s iu chnh phn nh cc s khc nhau; v
(c) Cc im so snh trong lnh vc nh gi tr ca mt vn cy n qu c din t trn
mi khu xut khu, hay mi hecta, v gi tr ca cc vt nui c tinh trn mi kg tht.
K TON TI CHNH

Chng 11: Hng tn kho

299

Trong mt vi trng hp, cc ngun thng tin trn c th a ra cc kt lun khc nhau v
gi tr hp l ca ti sn sinh vt hoc sn phm nng nghip. Doanh nghip phi xem xt cc
l o cho s khc nhau , i n mt c tnh ng tin cy nht ca gi tr hp l vi mt
dy hp lin quan cho cc c tnh mt cch hp l.
-Trong mt s trng hp, cc gi th trng hoc gi tr c th khng c sn cho cc ti sn
sinh vt trong iu kin hin ti ca n. Trong nhng tnh hung , doanh nghip s dng
gi tr hin ti ca cc dng tin thun c tnh t cc ti sn c chit khu theo t l trc
thu c xc nh ca th trng hin ti trong vic xc nh gi tr hp l.
- Mc tiu ca vic tnh gi tr hin ti ca cc dng tin thun c tnh l xc nh gi tr hp
l ca mt ti sn sinh vt trong iu kin v v tr hin ti ca 1. Mt doanh nghip quan
tm n vn ny trong vic xc nh mt t l chit khu ph hp c s dng trong vic
c tnh cc dng tin thun hy vng thu c. Tnh trng hin ti ca mt ti sn sinh hc
khng bao gm vic tng gi tri t vic chuyn ha sinh vt tng thm v cc hot ng tng
lai ca doanh nghip, nh l cc hot ng lm tng vicchuyn ha sinh vt tng lai lin
quan, thu hoch v bn.
- Doanh nghip khng bao gm bt c cc ng tin no cho vic ti tr ti sn, thu, hoc ti
thit lp i cc ti sn sinh vt sau khi thu hoch (v d, chi ph ca vic trng li cy trong
vic trng rmg sau khi thu hoch).
- Gi vn (cost) i khi c th l gn ng ca gi t hp l, c bit khi:
(a) S chuyn ha sinh hc t mi pht sinh t chi ph ban u mi ny sinh (v d, chi cy n
qu mi trng ngay trc ngy ca bng cn i k ton), hoc
(b) nh hng ca vic chuyn ha sinh vt ln gi c c tnh l khng quan trng (v d,
cho cc rng trng ban u trong mt chu k sn xut trng rng thng 30 nm)
- Cc ti sn sinh vt thng gn lin vi t (v d, cy trng trong mt khu rng trng). C
th khng c th trng ring bit cho cc ti sn sinh vt m n gn lin vi mnh t
nhng trong mt th trng thc th c th tn ti cho cc ti sn c kt hp vi nhau, l
cc ti sn sinh vt, t khng v t c chnh trang, nh l mt gi ti sn. Doanh
nghip c th s dng thng tin lin quan n cc ti sn kt hp xc nh gi tr hp l
cho cc ti sn sinh vt. V d, gi tr hp l ca t th v t chnh trang c th c rt
ra t cc ti sn kt hp xc nh c gi tr hp l ca cc ti sn sinh vt.

3.5. Khng c kh nng o lng gi tr hp l mt cch ng tin cy

(Inability to measure fair value reliably)
C mt iu gi nh rng gi tr hp l c th c o lng mt cch ng tin cy cho mt
ti sn snh vt. Tuy nhin, gi nh c th b bc b ch khi vic ghi nhn ban u cho mt
t i sn sinh v t ch o c c g i c x c nh b i th tr n g h o c g i tr m n kh ng c sn v

cho cc c tnh thay th ca gi tr hp c xc nh l khng ng tin cy (to be

clearly unreliable). Trong trng hp , ti sn sinh vt cn c o ng theo gi ph ca
n tr cc khon khu hao ly k 'v cc khon gim gi tr ly k (accumulated
Trn Xun Nam - MBA

300

Phn Mi: K TON CC TI SN KHNG PHI T!N V N PH! TR

impairment losses). Mt kh gi tr hp ca mt ti sn sinh vt tr nn c th o lng

mt cch ng tin cy, doanh nghip cn o ng n theo gi tr hp tr i cc chi ph
im bn h n g.

- Mt oanh nghip m trc o lng cc ti sn sinh vt theo gi tr hp l tr i chi

ph im bn hng c tnh tip tc o lng ti sn sinh vt theo gi tr hp l tr i chi ph
im bn hng c tnh cho n khi bn hay thanh l n.
- Trong tt c cc trng hp, mt doanh nghip o lng cc sn phm nng nghip ti thi
im thu hoch gi tr hp tr i cc chi ph im bn hng c tnh. Tiu chun ny
phn ah quan nim rng gi tr hp l ca sn phm nng nghip thi im thu hoch c
th lun c o lng mt cch ng tin cy.

3.6. Trnh by bo co ti chnh v bn thuyt minh

(Presentation & disclosure)
Doanh nghip s trnh by s tin thc hin (carying amount) (gi tr ghi s) ca cc ti sn
sinh vt ca chng ring bit trn b mt ca bng cn i k ton.
- Doanh nghip trnh by tng hp li hoc l pht snh trong k hin ti t vic ghi nhn ban
u ca cc ti sn sinh vt v cc sn phm nng nghip v t s thay i trong gi tr hp l
tr i c tnh chi ph im bn hng ca cc ti sn sinh vt.
- Doanh nghip cn cung cp din gii mi nhm ca cc ti sn sinh vt.

- IAS 41 cn a ra nhiu yu cu trnh by chi tit khc nh bn cht ca cc hat ng ca

n, cc phng php v cc gi nh p dng trong vic xc nh gi tr hp l ca tng nhm;
ti sn sinh vt hay nhm sn phm nng nghip. Trng hp s dng gi ph tr i cc;
khon khu hao, l gim gi tr o lng, doanh nghip s gii thch ti sao li khng th ;
o lng gi tr hp l c? nu c th nn a ra mt vng c tnh gi tr hp l ca cc
ti sn sinh vt v sn pnm nong
Cng ty chn nui b sa Ba Vi ABC
Trch mt phn Bng cn i k ton {Balance Sheet)

31/12/2009

31/12/2008

550.000

480.000

n b sa- trng thnh {Dairy livestock-mature)

4.150.000

4.230.000

Tng n b sa (ti sn sinh vt) (subtotal-bioiogica assets)

4.700.000

4.710.000

Bt ng sn, nh xng v thit b (Property, Plant, Equipment)

15.700.000

14.900.000

Tng ti sn di hn (Total non-current assets)

20.400.000

19.610.000

Ti sn di hn (Non-current assets)
n b sa- cha trng thnh (Dairy livestock-immature)

4.

Cc phng php tnh gi vn hng tn kho

(Inventory costing methods/ Cost formulas)

Trh n gi hng tn kho s rt n gin khi tt c cc n v hng mua u c mua vi

cng mt gi n nh t k ny sang k khc. Tuy nhin, khi cc loi hng ha ging nhau
K TON TI CHNH

301

Chng 11: Hng tn kho

c mua vi nhng gi khc nhau th pht sinh vn l s dng gi vn no cho hng ha

tn kho cui k v gi vn no cho hng ha bn ra. Theo VAS 02/ IAS 02, c 4 phng
php tnh gi vn hng tn kho cui k v tr gi vn ca hng bn. l (1) Gi ch danh;
(2) Gi vn bnh qun gia quyn; (3) Nhp trc, xut trc (FIFO); (4) Nhp sau, xut trc
(LIFO). Tt c 4 phng php ny u thuc cc nguyn tc k ton c tha nhn chung
ca M hay Vit Nam. Tuy nhin IAS mi khng chp nhn phng php LIFO.
> minh ha 4 phng php trn, hy xem v d sau:
Trong thng 8/2009 c cc d liu ban u nh sau:
Din gii

Lng

Gi

Tin

100

100

Ngy 08/8 mua

40

1,2

48

Ngy 12/8 mua

200

1,5

300

Tng hng mua

240

Tng hng c bn

340

Hng tn kho u k
Mua trong k:

Hng tn cui
Gi vn hng bn

348
448

80

260

Hy tnh gi vn ca hng tn kho cui thng 8, gi vn ca hng bn trong thng 8/2009

theo cc phng php tnh khc nhau.

4.1. Phng php gi ch danh (Specific unit cost)

Mt s doanh nghip m n gi hng tn kho rt ln, nh cc trang sc t tin, cc bt
ng sn, t m c th nhn in c tng loi hng ha tn kho vi tng ln mua vo v
ha n ca n th phng php nh gi hng tn kho theo nhn din ring bit (specific
inventory pricing) c th c s dng xc nh gi vn.
V d: Trong s 260 sn phm bn ra, doanh nghip bit rng c 80 an v sn phm tn kho u
k, 20 sn phm ca hng mua ln th nht v 160 sn phm ca ln mua cui. Gi vn ca s
sn phm bn ra v tn kho cui thng c tnh theo phng php gi ch danh nh sau:
80 sn phm u k

X 1,0

= 80$

20 sn phm mua ln u

X 1,2

= 24$

160 sn phm hng mua ln cui

X 1,5

240$

Tng 260 sn phm bn ra

= 344$

Do vy 80 sn phm tn kho cui k s bao gm:

20 sn phm tn u k

X 1,0

20 sn phm hng mua ln u

'X 1,2 = 24$

40 sn phm hng mua ln cui

X 1'5

Tng 80 sn phm tn kho cui thng Trn Xun Nam - MBA

= 20$

= 60$

= 104$

302

Phn III: K TON CC TI SN KHNG PHI TN V N PHI TR

4.2. Gi vn bnh qun gia quyn (Weighted average cost)

N a trn c s gi vn bnh qun ca hng c bn trong k, c tnh bi vic chia
tng s tin ca hng c bn (hng tn kho u k cng vi hng mua trong k) cho s
lng n v hng c bn.
Sau khi gi vn bnh qun gia quyn ca mt n v c xc ri, s bnh qun ny c
dng tnh gi vn ca hng ha tn kho cui k v gi vn ca hng bn nh sau:
n gi hng c bn

Tng s tin hng c bn

,
Tng s n v hng c bn

Vy tng hng c bn
Hng tn cui
Gi vn hng bn

340

1,32 = 4 4 8

80

1,32 = 105

260

1,32 = 343

-1 ,3 2

488
340

4.3 Nhp trc, xut trc (First - in, First - out, FIFO)
Phng php nhptrc, xut trc gi nh l cc n v trong tn kho u k s c bn
trc tin, s sn phm c bn thm sau c gi nh theo th t m chung c mua
vo. Hng tn kho cui k bao gm nhng n v mua vo sau cng. Theo v d trn, hng
tn kho cui k v tr gi vn ca hng bn c tnh nh sau:
Lng
Tng hng c bn
Tr hng tn kho cui k

Gi

Tin
448

340
80

1,5

= 120

(Gi ca ln nhp sau cng 1,50)

= Gi vn hng bn ra

= 328

260

Bao gm cc n v sn phm sau:

- Hng tn kho u

100

- Hng mua ln u

40

- Hng mua ln cui

120

Tng gi vn hng bn ra

X1

= 100

X 1,2

= 48

1,5

-1 8 0

4.4. Nhp sau, xut trc (Lastin, First-out, LIFO)

i ngc vi phng php FIFO, phng php nhp ~ sau, xut- trc gi thit rng hng
bn ra l nhng hng va mi mua vo, nh vy nhng hng tn kho cui k l nhng hng
tn kho u k v nhng hng mua c nht. Tr gi vn ca hng ha c mua sau cng
c tnh cho tr gi vn ca hng bn. Hn na, phng php ny c chp nhn cho
hng ha vn ng khng theo cn c nhp sau, xut trc.

K TON TI CHNH

Chng 11: Hng tn kho

303

Ivt l l ng h cho vic s dng phng php LIFO l da trn quan im: Mt doanh nghip
lnh doanh lin tc phi c sn phm thay th hng ha tn kho c bn. Khi hng ha c
bn, hng ha thay th c mua vo. Nh vy, chnh s bn to s thay th ca hng ha.
Nu sau chi ph v thu nhp phi c tng xng vi nhau th tr gi vn ca hng ha thay
th phi ph hp vi doanh s gy ra s thay th ny. Mc d chi ph ca ln mua gn nht
khng nht thit phi ging nh tr gi vn ca hng ha thay th, chi ph vn l chi ph hin
hnh nht. Do vy, chi phi ca ln mua gn nht tng i st vi tr gi vn ca hng ha thay
th. Nh vy phng php LIFO c dng lm ph hp chi ph vi doanh thu, hng ha tn
kho cui k c nh theo gi vn ca 80 n v c mua lu nht.
Theo phng php LIFO, chi ph c xc nh cho 80 n v sn phm X cn tn kho v
cho gi vn ca hng bn nh sau:
Lne
Tng hng c bn

Gi

340

Tin
448

Tr: Hng tn kho cui l 80 n v

ca hng tn kho u
= Gi vn hng bn

80

X1

260

= 80
- 368

Bao gm:
- Hng nhp ln cui

200

- Hng nhp ln u

40

X1

- Hng tn kho u k

20

Tng gi vn hng bn

260

1,5
1,0

= 300
= 48
= 20
- 368

4.5. So snh cc phng php (Cortiparision of the inventory methods)

4.5.1. Tm tt bng tnh hng tn kho theo cc phng php

(Summary of inventory methods)

Cc d liu ban u trong thng 8/2009 nh sau:
Din gii

Lng

Gi

Tin

100

100

Ngy 08/08 mua

40

1,2

48

Ngy 12/08 mua

200

1,5

300

Tng hng mua

240

348

'340

Hng tn kho u k
Mua trong k:

Tng hng c bn
Hng tn cui
Gi vn hng bn

Trn Xun Nam - MBA

80

448
?

- 260

304

Phn III: K TON CC TI SN KHNG PHI TIN V N PHI TR

Hy tnh gi vn hng bn ca hng tn kho cui thng 8, gi vn ca hng bn

8/2009 theo cc phng php tnh khc nhau:
a) Phng php bnh qun (Average cost method)
n gi hng c bn =

Vy tng hng c bn
Hng tn cui
Gi vn hng bn

Tng s tin hng c bn

448

Tng s n v hng c bn

340

Lng

Gi

Tin

340

X 1,32

~ 448

80

X 1,32

= 105

260

X 1,32

= 343

= 1,32

b) Phng php nhp trivc, xut trc (FIFO cost method)

Tng hng c bn
Tr hng tn kho cui k (gi ca

340
80

448
X 1,5

- 120

hng nhp ln sau cng 1,50)

= Gi vn hng bn ra

260

- 328

Bao gm cc n v sn phm sau:

X1

= 100

40

X 1,2

= 48

- Hng mua ln cui

120

X 1,5

= 180

Tng gi vn hng bn

260

- Hng tn kho u

100

- Hng mua ln u

328

c) Phng php nhp sau, xut trc (LIFO Cost Method)

Tng hng c bn

340

448

Tr hng tn kho cui, l 80

n v ca tn kho u
Gi vn hng bn

X1

80

-3 6 8

260

Bao gm:
- Nhp hng ln cui

200

1,5

= 300

- Hng nhp ln u

40

1,2

= 48

- Hng tn kho u k

20

1,0

Tng gi vn hng bn

260

20

= 368

4.5.2, So snh cc phng php (Compariskm o f the inventory methods)

Chng ta c th t ra cu hi v vic nh gi cc phng php hng tn kho l (1) mi
phng php trn p ng tt n mc no s ph hp gia chi ph hng tn kho - Gi
vn hng bn vi doanh thu trn bo co kt qu; (2) Phng php no bo co hng tn kho
K TON TI CHNH

305

Chng 11: Hng tn kho

trn bng cn i k ton (BCKT) vi gi ph hp nht ti ngy ca BCKT; (3) Cc

phng php nh hng nh th no n li v thu thu nhp doanh nghip.
Trong mt th trng n nh, khi gi khng i, vic la chn phng php nh gi hng
tn kho no khng quan trng lm. Khi gi khng i t k ny sang k khc th tt c cc
phng php u cho cng mt kt qu. Tuy nhin trong mt th trng khng n nh, khi
gi ln xung tht thng, mi phng php c th cho mt kt qu khc nhau. Nhng s
khc nhau ny c minh ho trn Bng 11.2 di, vi gi s doanh s ca sn phm X l
520.000$ v cc chi ph hot ng kinh doanh l 70.000$. Hy ghi nh nhng im khc nhau
trn Bng 11.2 o s la chn phng php hng tn kho khc nhau, V gi mua vo tng ln
qua cc k nn phng php FIFO cho kt qu gi vn ca hng bn thp nht, li nhun cao
nht. Ngc li, phng php LIFO cho kt qu gi vn ca hng bn cao nht, li gp thp
nht v li thun thp nht. Nh bn c th c lng c, kt qu ca phng php bnh
qun gia quyn s nm gia hai phng php FIFO v LIFO, cn kt qu ca phng php
theo gi ch danh th hon ton ph thuc vo sn phm no thc t c bn hay tiu dng.
Bn phng php trn u c tha nhn v c th c nhng l l ng h cho vic s ng
mi phng php. Phng php gi ch danh c th c ng h v n hon ton ph hp
gia chi ph v doanh thu. Tuy nhin, phng php ny ch c s dng khi cc loi hng
ho c gi tr cao v do vy ch ph hp vi cc cng ty c mt s t loi sn phm c gi tr
cao hng tn kho v bn. Phng php bnh qun gia quyn c khuynh hng che du s bin
ng ca gi. Phng php FIFO cung cp cch nh gi hng tn kho trn bng cn i k
ton st vi gi hin hnh ca hng ho thay th nht. Phng php LFO chn chi ph pht
sinh sau cng xc nh gi vn ca hng bn, do kt qu ca n l s tng xng tt
nht gia chi ph hin hnh v doanh thu trn bo co kt qu.
Bng 11-2: BO CO KT QU LP THEO CC PHNG PHP GI VN HNG TN KHO
n v: USD
Gi ch danh
gia quyn

Bnh qun

FIFO

LIFO

520

520

520$

520

- Tn kho u k, 1/1

100

100

100

100

- Mua vo

348

348

348

348

- Gi vn hng c bn

448

448

448

448

-Tn kho cui k 31/12

104

105

120

80

- Gi vn hng bn

344

343

328

368

176

177

192

152

Z0

Z0

70

Doanh thu
Tr gi vn ca hng bn:

Li gp
Ch ph kinh doanh
Li trc thu

106

107

122

82

Chi ph thu thu nhp

21

21

24

16

Li rng sau thu

Trn Xun Nam - MBA

306

Phn ii: K TON CC Ti SN KHNG PHI TIN V N PH TR

Do phng php nh gi hng tn kho thng c nh hng n n cc bo co ti chnh

nn s la chn phng php no phi c cng khai trong phn thuyt minh cc bo co ti
chnh, thng tin ny rt quan trng ngi c c th hiu c cc bo co v cng l
yu cu ca nguyn tc cng khai ton b (full disclosure principle).

4.6. Thu v phng php LIFO (Taxation & LIFO method)

Cc bo co trn Bng 11-2 c gi s l ca mt cng ty c phn. Do , cc bo co kt
qu bao gm ch ph thu v thu thu nhp (gi s thu sut l 25%). V gi mua lin tc tng
ln nn khi s ng phomg php LIFO s c li trong vic tnh thu. iu ny t c l
khi gi mua tng n, phng php LIFO xc nh chi ph ln nht cho gi vn ca hng
bn v kt qu l i nhun c bo co thp nht, do vy chi ph thu thu nhp l thp nht.

4.7. Nguyn tc nht qun (Consistency principle)

V cch la chn phng php nh gi hng tn kho c th nh hng n cc bo co ti
chnh, mt s cng ty c th c khuynh hng mi nm chn la li mt ln. Mc ch ca
cc cng ty ny l lm sao chn c phng php no c th lp c bo co ti chnh
thun li nht. Tuy nhin, nu iu ny cho php, ngi c bo co ti chnh s tht kh m:;
so snh cc bo co ca mt cng ty qua cc nm, Neu li tng ln, ngi xem bo co s kh
xc nh l s tng ln ny c phi l t hot ng hiu qu hn hay t vic thay i phng
php k ton. Nguyn tc nht qun gip cho iu ny khng th c xy ra.
Nguyn tc nht qun i hi mt cng ty phi s ng cc phng php k ton ging nhau
t k ny sang k khc, c nh vy bo co ti chnh ca cc k lin tip vi iihau mi c th
so snh c. Phng php nht qun khng ch gii hn trong trng hp cc phng php
nh gi hng tn kho, m bt c lc no cng ty cng phi c s la chn gia cc phng
php c tha nhn.
Tuy nhin, nguyn tc nht qun khng c ngha mt cng ty khng bao gi c th
phng php k ton. ng hn, nu cng ty kim nghim mt phng php hoc mt th
tc k ton khc c chp nhn nh mt s c i tin trong qu trnh l p b o co t i chnh
th s thay i c th c thc hin. Tuy vy, kh c s thay oi ny, nguyn tc cng khai
ton b i h i bn ch t ca s th a y i, kim nghim i v i s th a y i v nh h n g ca

s thay i n li rng; tt c phi c cng khai trong phn thuyt minh cc bo co

ti chnh.

5. Nguyn tc thn trng (Principle of conservatism)

5.1. nh ngha (Definition)
Nguyn tc thn trng trong k ton ngha l trnh by tt c cc s liu c th chp nhn
c trong cc bo co ti chnh. N c hng dn l: Khng ghi cc khon li on
trc (cha chc chn) nhng tha nhn tt c cc khon l c the Anticipate no gains,
but provide for all probale losses v Nu c nghi ng, hy ghi chp ti sn s tin thp
nht c th chp nhn c v mt khon n s tin cao nht c th chp nhn c
K TON TI CHNH

Chng 11: Hng tn kho

307

Nguyn tc thn trng c li g cho doanh nghip? Cc nh qun l thng nhn gc lc

quan, sng sa cc hot ng kinh doanh ca doanh nghip v c th nh gi li nhun v ti
sn cao hn thc t. Nhiu nh k ton xem nguyn tc thn trng nh cn bng xu hng
lac quan ca cc nh qun l. Mc ch l lm cho bo co ti chnh trnh by nhng con s
thc nht c th c. Nguyn tc thn trng yu cu khi gi tr thun c th thc hin (gi th
trng) xung thp hn gi vn th k ton ghi chp v bo co theo gi tr thun c th thc
hin, nhng khi gi tr thun c th thc hin ln cao hn gi gc th k ton vn ghi theo gi
gc (vn).

5.2. Nguyn tc gi thp hn gia gi gc hc gi tr thun c th thc hin

(Lower of cost or net realisable value).
Nh chng ta bit, chi ph gi vn hng tn kho cui k c xc nh bng cch s dng
mt trong bn phng php nh gi (FIFO, LIFO, bnh qun gia quyn, hoc gi ch danh).
Tuy nhin, tr gi vn ca hng ho tn kho cha l con s c bo co trn bng CKT,
VAS 02/ IAS 02/ cc nguyn tc k ton chung c tha nhn ca M i hi hng tn kho
phi c bo co theo gi thp hn gia gi gc v gi tr thun c th thc hin, l
nguyn tc gi thp hn gia gi vn hay gi th trng.
Theo VAS 02/ IAS 02, Gi tr thun c th thc hin (net realisable value) l gi bn c
tnh ca h n g tn kho tro n g k sn xut, kinh doan h bnh th n g tr (-) ch p h c tnh

hon thnh sn phm v<3 chi ph c tnh cn thit cho vic bn chng.
Gi tr hng tn kho khng thu hi khi hng tn kho b h hng, li thi, gi bn b gim,
hoc chi ph hon thin, chi ph bn hng tng ln. Vic ghi gim gi gc hng tn kho cho
bng vi gi tr thun c th thc hin c l ph hp vi nguyn tc ti sn khng c
phn nh ln hn gi tr thc hin c tnh t vic bn hay s dng chng.
Cui k k ton, khi gi tr thun c th thc hin c ca hng tn kho nh hn gi gc th
phi lp d phng gim gi hng tn kho. s d phng gim gi hng tn kho c lp l s
chnh lch gia gi gc ca hng tn kho ln hn gi tr thun c th thc hin c ca
chng. Vic lp d phng gim gi hng tn kho c thc hin trn c s tng mt
hng tn kho. i vi dch v cung cp dang, vic lp d phng gim gi hng tn kho
c tnh theo tng loi dch v c mc gi ring bit.
Vic c tnh gi tr thun c th thc hin c ca hng tn kho phi da trn bng chng
tin cy thu thp c ti thi im c tnh. Vic c tnh ny phi tnh n s bin ng ca
gi c hoc chi ph trc tip lin quan n cc s kin din ra sau ngy kt thc nm ti chnh,
m cc s kin ny c xc nhn vi cc iu kin hin c thi im c tnh.
Khi c tnh gi tr thun c th thc hin c phi tnh n mc ch ca vic d tr hng
tn kho. V , gi tr thun c th thc hin c ca lng hng tn kho d tr m bo
cho cc hp ng bn hng hoc cung cp dch v khng th hy b phi da vo gi tr trong
hp ng. Nu s hng ang tn kho ln hn s hng cn cho hp ng th gi tr thun c
th thc hin c ca s chnh lch gia hng ang tn kho ln hn s hng cn cho hp
ng c ih gi trn c s gi bn c tnh.
Trn Xun Nam - MBA

308

Phn III: K TON CC TI SN KHNG PHI TiN V N PHI TR

Nguyn liu, vt liu v cng c, ng c d tr s ng cho mc ch sn xut sn phm

khng c nh gi thp hn gi gc nu sn phm do chng gp phn cu to nn s c
bn bng hoc cao hn gi thnh sn xut ca sn phm. Khi c s gim gi ca nguyn liu,
vt liu, cng c, dng c m gi thnh sn xut sn phm cao hn gi tr thun c th thc
hin c, th nguyn liu, vt liu, cng c, dng c tn kho c nh gi gim xung bng
vi gi tr thun c th thc hin c ca chng.
Cui k k ton nm tip theo phi thc hin nh gi mi v gi tr thun c th thc hin
c ca hng tn kho cui nm . Trng hp cui k k ton nm nay, nu khon d
phng gim gi hng tn kho phi lp thp hn khon d phng gim gi hng tn kho lp
cui k k ton nm trc th s chnh ch ln hn phi c hon nhp m bo cho
gi tr ca hng tn kho phn nh trn bo co ti chnh l theo gi gc (nu gi gc nh hn
gi tr thun c th thc hin c) hoc theo gi tr thun c th thc hn c (nu gi gc
ln hom g tr thun c th thc hin c).
V d, gi s hng ha c mua vi gi 200$ v c nh gi bn ban u l 240$. Vo
cui nm, s gim gi chung dn n gi tr thay th l 180$, Tuy nhin, gi s hng ha
ni trn b km phm cht ngi qun l d kin hng ha c th c bn vi gi 190$
nu trc n c chi bng vi chi ph l 20$. Nh vy gi tr thun c thc hin c l
190$ - 20$ hay 170$. Do gi tr thun thc hin c l 170$ thp hn tr gi vn hng ha
thay th (1 8 0 $ ) nn hng h a phi c ghi m c gi tr thun c th thc hin c 170$.

Nguyn tc gi thp hn gia gi gc v gi tr thun c th thc hin c p d n g trn c

s cho tng sn phm hay nhm sn phm nu tng sn phm rt kh thc hin, V :
gi s hng tn kho cui k ca mt cng ty gm c 3 oi sn phm (X,Y}Z) vi gi vn v
gi tr thun c th thc hin (CTTH) nh sau:
Sn

phm

lng

n qi
Gi vn

Tng

G tr CTTH

gi vn

Tng gi tr

Mc thp nht ca gi vn

thun CTTH

hay g tr thun CTTH

100

900

800

800

10

60

70

60

20

11

220

160

160

1.180

1,030

102

Khi ton b hng ha tn kho c nh gi theo gi tr thun c th thc hin, tng l 1.030$,
thp hn tr gi vn 150$ (=1180 - 1030). Tuy nhin khi mc gi thp nht ca gi von hay
gi tr thun C th thc hin c p dng mt cch rng bit cho tng sn phm, hng
ha th tng s tin ch l 1.020$. Theo VAS 02 v IA S 02 ch c php dng cch th 2,
cch thn trng hn vi mc gi tr thp nht ca c hai l 1.020$.
Theo GAAP ca M, cc n gu yn tc k ton chung c tha nhn i hi hng tn kho
phi c bo co theo gi th trng nu gi th trng thp hn gi gc, l n g u yn
tc gi thp hn gia gi vn hay gi th trng -lower of cost or market rule/ LCM). Nguyn
ta c g i th p hn c a g i g c h oc g i th tr n g yu cu m t ti sn c bo co trn bo

K TON TI CHNH

Chng 11: Hng tn kho

309

co ti chnh theo gi no thp hn ca gi gc (historical cost) hoc gi th trng (market

value) ca n. Gi th trng c ngha gi ph hng thay th hin thi (current replacement
cost). Khi vn dng mc gi thp nht ca tr gi vn hay tr g th trng i vi hng ho
tn kho, t th trng trong k ton c ngha ! g? i vi mc ch xc nh mt gi tr
cho hng tn kho, gi tr th trng thng c ngha l gi vn ca hng ho thay th
(replacem ent cost). iu ny c ngha l gi m cng ty s phi tr nu cng ty mua hng ho
mi thay th s hng ho trong tn kho c bn ra. Khi chi ph thay th hng ha h
xung thp hn chi ph ban u, th gi bn ca hng ha cng gim tng t. Do , hng
ha c gi tr thp hn i vi cng ty v phi c ghi gim xung theo gi vn ca hng
ha thay th (hay th trng).

5.3. Hng tn khng c nh gi mc thp hn gi tr thun c th

thc hin tr i s li gp bnh thng (VAS khng c yu cu ny,
nhtmg US GAAP yu cu)
Ngoi l th hai ca quan im th trng ngha l tr gi vn hng thay th khng bao gi
c vo s thp hn mc gi tr thun ty thc hin c tr i s d li gp bnh thng
(ng cho cc cng ty bn l, siu th). minh ha, gi s mt cng ty thng mua hng vi
gi 70$ v bn vi gi 100$. Li gp ca 30$ l 30% ca gi bn. By gi, gi s gi bn
gim t 100$ xung cn 90$. s d li gp bnh thng s l 90$ X 30% = 27$. Do hng
ha tn kho khng c vo s thp hn 63$ (90$ - 27$) cho d tr gi vn hng ha thay th
thp h 63$. Nu hng ha tn kho c vo s mc thp hn 63 th bo co kt qu ca
k hin hnh s phn nh mt s d li gp thp khc thng, v khi hng ha c bn vi
gi 63$ trong k hin hnh s phn nh mt s d li gp thp khc thng. V khi hng ha
c bn vi gi 90$ trong k tip theo th bo co kt qu ca k ny s phn nh mt s li
gp cao khc thng.

6. K khai nh k v k khai thng xuyn (Periodic, perpetual)

6.1. Phng php k khai nh k (Periodic inventory system)
Trong chng 5 K ton doanh thu v k ton cho doanh nghip thng mi, chng ta tho
lun k v k ton hng tn kho theo phng php k khai thng xuyn v nh k. Khi s
ng phng php k khai nh k bn phi ht sc cn thn vi hng ha tn kho cui k.
Nu b sai st th iu ny s gy nn sai lm v gi vn ca hng bn, i gp, li thun, ti
sn ngn hn v vn ch s hu. Hn na, hng ha tn kho cui k ca k ny cn l hng
ha tn kho u k ca k tip theo. Do sai st s c chuyn tip qua k sau v gy nn
sai lm lin tc qua cc k ca gi vn hng bn, li gp v li thun. Horn na v gi tr hng
ha tn kho thng rt ln nn s sai st c th dn n sai lm nghim trng trong cc
bo co ti chnh.
minh ha cc nh hng ca vic tnh sai hng tn kho, hy gi s rng trong cc nm
2007, 2008 v 2009, cng ty t 100.000$ doanh s. Nu cng ty duy tr mc tn kho l
20.000$ qua cc k v thc hin 70.000$ mua vo mi nm, gi vn ca hng bn hng nm
Trn Xun Nam - MBA

310

Phn III: K TON CC TI SN KHNG PHI TIN V N PH TR

l 70.000$ v li gp hng nm l 30.000$. Tuy nhin, gi s cng ty tnh sai hng tn kho
cui k l 17.000$ vo ngy 31/12/2007 thay v phi l 20.000$. S tnh sai ny c nhng nh
hng c trnh by trn Bng 11-3 di y:
Bng 11-3: NH HNG CA VIC TNH SAI HNG TN KHO
n v tnh: USD
2007

2008

2009

100.000

100.000

100.000

- Tn kho u k

20.000

17.000*

20.000

- Mua vo

70,000

70.000

70.000

Doanh s
Gi vn hng bn:

90.000

87.000

90.000

17.000*

20.000

20.000

Gi vn ca hng bn

73.000

67.000

70.000

Li gp

27.000

33.000

30.000

- Hng sn c bn
Tn kho cui k

* ng l l 20,000$

Hy quan st thy trn Bng 11-3 c 20.000$ hng tn kho vo ngy 31/12/2007 b tnh thiu
gy nn 3.000$ gi vn ca hng bn nm 2007 b tnh tha v 3.000$ li gp v li thun ca
nm 2007 b bo co thiu. Tng t, v tn kho cui nm 2007 tr thnh tn kho u nm
2008 nn sai lm gy nn mt vic bo cp thiu 3.000$ v gi vn ca hng bn trong
nm 2008 dn n 3.000$ bo co d cho li gp v i thun. Tuy nhin, n nm 2009 th
sai lm ny khng cn gy nh hng,
Trn Bng 11-3, tn kho vo ngy 31/12/2007 b bo co thiu. Nu 1 c bo co tha s
gy ra nh hng ngc vi nh hng nu trn. Li thun ca nm 2007 s c bo co
tha v li thun ca nm 2008 s c bo co thiu.
V tnh sai hng tn kho c th t sa bng cch to ra mt sai lm b tr trong nm k tip
nn bn c th c khuynh hng cho rng cc sai st khng c g nghim trng. ng ngh
nh vy. Nh qun l, cc nh cho vay, cc nh u t c rt nhiu quyt nh quan trng da
trn cc bin ng ca li thun c bo co. Do , cc sai st trong hng tn kho phi
c loi tr.

6.2. Phng php k khai thng xuyn (Perpetual Inventory System)

Nh chng trc chng ta nghin cu v k khai nh k. Theo phng php nh k,
ti khon Hng ha tn kho ch cp nht mt n vo cui k k ton. Sau , ti khon
Hng ha phn nh s d hin hnh ca hng tn kho n khi nghip v mua hoc bn u
tin c thc hin trong k tip theo. T , ti khon Hng ha khng cn phn nh s
d hin hnh na.
Ngc li, phng php k khai thng xuyn ghi chp bin ng Hng tn kho sau mi
giao dch nhp xut (hay mua hoc bn) xy ra. Ngay khi cc bt ton c vo s l ti
khon cho bit s lng hin hnh ca hng ha tn kho hin c. Phng php c t tn l
phng php k khai thng xuyn do vic ti khon Hng tn kho c cp nht thng
xuyn. Khi phng php k khai thng xuyn c s ng, nh qun l c kh nng gim
K TON Ti CHNH

311

Chng 11: Hng tn kho

st hng ha tn kho hin c mt cch lin tc. iu ny gip cho nh qun l lp k hoch
mua trong tng lai.

6.3. So snh cc bt ton nht k ip theo hai phng php ghi chp
phng php ghi chp nh k theo h thng k ton ca Vit Nam c tho un k
chng 5: Ke ton doanh thu v k ton cho doanh nghip thuomg mi. thun tin cho
vic so snh gia hai phng php k ton hng tn kho, chng ta hy xem v d sau:
Cng ty VINA vo u k c s hng tn kho l 10 n v sn phm, n gi 20$/sn phm.
Trong k cng ty mua vo 100 sn phm vn vi gi 20$/sn phm v bn c 80 sn
phm cha thu tin. Cui k kim k hng tn kho cn 25 sn phm. B qua thu VAT (
trnh by chng 5), cc bt ton ghi chp v kha s hai phng php nh sau:
Bng 11-4: CC BT TON THEO PHNG PHP K KHA NH K V K KHAI THNG XUYN
Phng php k khai nh k
(Theo thng l quc t)

Phng php k khai thng xuyn

1- Mua chu 100 n v sn phm vi gi 20$/ n \i

N Mua hng

- Mua chu hng ha 2.000$

2.000

C Cc khon phi tr

N Hng tn kho
2.000

2.000

C Cc khon phi tr

2.000

2- Tr li 5 n v sn phm mua ni trn

N Cc khon phi tr

100

C Hng mua tr li

N Cc khon phi tr
100

3- Bn 80 sn phm, gi 30$ cha thu tin

N Cc khon phi thu

100

C Hng tn kho

100

- Ghi doanh thu bn hng, gi bn 30$

2.400

N Cc khon phi thu

2.400

C Doanh thu

2.400

C Doanh thu

2.400

- Ghi gi vn hng bn, n gi 20$

N Gi vn hng bn

1.600

C Hng tn kho

1.600

4- Cc bt ton kha s:
a) Kha s doanh hu, ghi hng n kho cui k:
N Hng tn kho (cui k)
N Doanh thu

500

N Doanh thu

2.400

N Hng mua tr li

2.400

C Xc nh kt qu

2.400

100
3.000

C Xc nh kt qu
b) Kha s cc ti khon ch ph v kt chuyn
Hng tn kho u k:
N Xc nh kt qu

2.200

C Hng tn kho (u k)

N Xc nh kt qu
200

C Mua hng

1.600

C Gi vn hng bn

1.600

2.000

c) Kt chuyn li, gi s ch ph bn hng v chi

ph chung khng c:
N Xc nh kt qu
C Li cha phn phi/ li lu gi

800

N Xc nh kt qu
800

C Li cha phn phi/ li lu gi

800
800

312

Phn III: K TON CC TI SN KHNG PHI TIN V N PHI TR

Bn hy quan st cc bt ton ca nghip v mua vo th nht trn Bng 11-4. phng php
thng xuyn khng s dng ti khon Mua hngthay vo , chi ph ca cc khon mc
mua vo c ghi trc tip vo N ti khon Hng tn kho. Hn na, trong nghip v 2
h thng thng xuyn ghi C t gi vn ca hng mua li trc tip cho ti khon
Hng tn kho thay v dng ti khon Hng mua v tr li.
Nghip v 3 lin quan n vic bn hng ha. Hy ghi nh l phng php thng xuyn cn
bt ton vo s nghip v bn, mt vo s doanh thu v mt vo s gi vn hng bn.
Nh vy, ti khon Gi vn hng bn c ng trong phng php thng xuyn. Trong
phng php nh k, cc yu t ca gi vn hng bn thng khng c chuyn qua ti
khon ny v thay vo chng c chuyn vo ti khon Xc nh kt qu (Income
Summary) trong qu trnh ghi s cc bt ton kha s.
Cc bt ton kha s theo hai phng php c trnh by trn khon mc 4 Bng 11-4.
Theo phng php nh k, tt c cc yu t lin quan n tn kho c chuyn qua ti khon
Xc nh kt qu. Trong khi , theo phng php thng xuyn, cc yu t chi ph ny
c vo s cho ti khon Gi vn hng bn. Nh vy, cc bt ton kha s ch n gin
chuyn s d ca ti khon Xc nh kt qu. D nhin, Doanh s phi c kha s cho
c hai phng php tn kho.
Trn Bng 11-4, c hai phng php tn kho u c chung mt kt qu doanh s, gi vn
hng bn v hng ha tn kho cui k.

6.4. Cc s sch b sung hng tn kho theo phng php thng xuyn
(Perpetual method: Additional book for inventories)
Mt doanh nghip c rt nhiu loi hng ha khc nhau, nn khi s dng phng php tn
kho thng xuyn, bn cnh s ci ti khon Hng tn kho, k ton m cc th kho k ton
S chi tit kho (Stock card). Trong c hai phng php th kho u phi gi th kho (Bind
card) ghi chp theo di lng hng nhp, xut tn ca kho. v c bn th kho k ton
ging vi th kho ca th kho, ch khc nhau ch th kho ca th kho ch ghi chp thun ty
v lng cn th kho k ton ghi c lng ln tin.
Bng 11-5:

MU TH KHO K TON

Cng ty VINANUCHA
Hng A
_
S lng ti a: 27

Ngy

V tr trong kho: Thng s 8

s lng t thiu: 2
Nhp

S
phiu

Lng

.gi

Tn

Xut
Tin

Lng

.gi

Tn

01/06

10

06/06

01 ox

11/06

092N

30/06

011X

Tng

Lng

11

220

220

10

100

10,667

213

22
2

20

Tin

8
20

.gi

10

20
10,667

106,67

20

K TON TI CHNH

313

Chng 11: Hng tn kho

Th kho k ton (stock card) c m cho tng loi hng ha kim sot vic nhp xut tn
^o ca tng loi hng ha, vt t v i chiu vi th kho ca th kho v tng s d ca cc
hng ha trong cc th chi tit c i chiu vi s ci hng tn kho.
Vic ip th kho k ton ty thuc vo vic doanh nghip p dng phng php tnh gi hng
tn kho no.
a) Theo phng php bnh qun:
Bng 11*5: XC NH HNG TN KHO THEO PHNG PHP BNH QUN

ct nhp k ton ghi c s lng v s tin nhp kho, nhng ct xut v ct tn, thng
thng nu lm bng tay, hng ngy k ton ch ghi chp s lng xut v tn ca tng loi
hng v cui thng mi tnh n gi bnh qun ca s hng xut v hng tn kho cui k theo
cng thc cp phn trn v sau tnh ra tng s tin hng xut trong thng v hng
tn cui thng bng cch ly tng hng xut v tng hng tn nhn gi bnh qun, s chi tit
ny c th lu gi trong my tnh hoc ong s sch vit tay. Trong c hai trng hp, ti iu
ghi chp cho tng loi sn phm cho thy s lng v tin mua vo ca tng oi, s lng v
tr gi vn ca tng loi bn v s d ca tng loi c trong tay.
Bng 11-5 cho thy mt v v ti liu b sung ghi chp hng ha tn kho, ti liu ny ghi
chp i vi sn phm A, tn tr trong thng s 8 trong kho. Qua trng hp ny, ti liu
cng cho thy chnh sch d tr ca cng ty i vi sn phm A l khng d tr qu 27 sn
phm hoc t hn 2 sn phm.
b) Phng php nhp trc, xut trc:
Bng 11-6:

XC NH HNG TN KHO THEO PHNG PHP FIFO

Cng ty VINANUCHA
Hng A
S lng ti a : 27

Ngy

V tr trong kho:Thng s 8
s lng ti thiu: 2
Nhp

S
phiu

Lng

.gi

Xut
Tin

Lng

.gi

Tn
Tin

01/06
06/06
11/06

8
20

11

2
20

80

220

30/06
Tng

10

220

10

10

Lng

.gi

Tin

10

10

100

10

20

10

20

20

11

220

20

20

11

220

100

20

220

Trong Bng 11-6, hy ghi nh hng ha tn kho u k c 10 n v sn phm vi gi gc

10$/sn phm. Giao ch th nht pht sinh vo ngy 06/6 v c 8 n v sn phm c bn.
Sau , 20 sn phm c mua vo ngy 11/6 vi gi vn 1 l$/sn phm. V ngy 30/6, c 2
sn phm c bn. Quan st thy rng 2 sn phm ny c tnh gi vn hng bn l
Trn Xun Nam - MBA

314

Phn III: K TON CC TI SN KHNG PHI TIN V N PHI TR

10$/sn phm, iu ny ch r l cn c nhp trc, xut trc c vn dng cho sn phm

ny. Cc bt ton trn s Nht k chung cho cc giao dch nh sau:
30/6 N 111 Tin mt/131 Phi thu (Cash/Accounts Receivable) XXX
C 511 Doanh thu bn hng (Sales Revenue)
30/6 N 632 Gi vn hng bn (Cost of Saes)
C 156 Hng tn kho (Inventory)
(2 X 10,00$ = 20,00$)

XXX

20,00
20,00

c) Phng php nhp sau, xut trc (LIFO)

Kim k thng xuyn cng c th c k ton theo cn c nhp sau, xut trc. Khi iu
ny c thc hin, mi nghip v bn c vo s nh chnh chng l nhng sn phm
c nhp sau cng. Khi s lng ny vt qu s lng nhp ln sau cng th hng ha
c xem nh l ln mua k cht. Th d, nu LIFO c s dng cho sn phm A, ti liu
ghi chp b sung ca hng ha tn kho s nh Bng 11-7.
So snh Bng 11-7 (LIFO) vi Bng 11-6 (FIFO):
Quan st thy l trong c hai Bng 11-6 v 11-7, nghip v bn ca 8 sn phm vo ngy 6/6
c vo s nh nhau. Tr gi vn ca sn phm ny c tnh t 10 n v tn kho u k. Tuy
nhin, nghip v bn ca 2 sn phm vo ngy 30/6 c vo s khc nhau gia LIFO v FIFO.
Gi s theo LIFO, nh trong Bng minh ha 11-7, nghip v bn ngy 30/ c tnh vi Gi
vn xut l 1l$/sn phm. iu ny dn n kt qu l s d tn kho ca sn phm A l 218$,
trong c hai sn phm c tnh vi gi 10$ cng vi 18 sn phm c tnh vi gi 11 $.
Bt ton nht k phn nh giao dch bn vo ngy 30/6 theo cn c LFO nh sau:
30/6 N 111 Tin m t/131 Phi thu (Cash/ Accounts Receivable) XXX
C 511 Doanh thu bn hng (Sales Revenue)
XXX
30/6 N 632 Gi vn hng bn (Cost of Goods Sold)
C 156 Hng tn kho (Inventory) (2x11$ = 22$)
Bng 11-7:

22

XC NH HNG TN KHO THEO PHNG PHP UFO

Cng ty VINANUCHA
Hng
S lng ti a : 27
Ngy

22

S
phiu

V tr trong kho:Thng s 8
s lng ti thiu: 2

Lng

Nhp
.gi

Tin

Lng

Xut
.gi

Tin

01/06
06/06
11/06

8
20

11

30/06
Tng

2
20

10

80

220

220

10

11

22
102

Lng

Tn
.gi

Tin

10

10

100

10

20

10

20

20

11

220

10

20

18

11

198

20

218

K TON TI CHNH

315

Chng 11: Hng tn kho

) S khc nhau gia LIFO trong phng php nh k vi LIFO trong phng php
thng xuyn
Hy xem Bng 11-7 v ghi nh l cc chi ph c tnh cho tr gi vn ca hng bn i vi
cc giao dch bn vo ngy 6/6 v 30/6. Trong mi trng hp, cc gi vn u c tnh
theo gi vn ca ln mua vo mi nht. Nh vy, gi vn ca giao dch bn vo ngy /
c tnh theo tr gi vn ca hng tn kho u k v chng l nhng n v sn phm s |n c
vo ngy /. iu ny ngha l, bng cch s dng LIFO, phng php kim k thng
xuyn v phng php kim k nh k a ti kt qu khc nhau v gi vn ca hng bn
(v hng tn kho cui k). Vi phng php kim k nh k, 8 n v c bn trong k s
c tnh theo gi ca cc n v sn phm mua vo trong k. Trong trng hp sn phm A,
s khc nhau gia LIFO (theo phng php thng xuyn) v LIFO (theo phng php nh
k) c tm tt bng sau:
LIFO (phng php thng xuyn)
Gi vn hng bn:
Hng bn ngy 6/6: 8 x 1 0 $ = 80$
Hng bn ngy 30/6 : 2 X 11$ = 22$
Tng
102$
*1 \ gi ca hng mi mua ngy /06

LEFO (phng php nh k)

10 X 11$* = 110 USD

7. Cc phcrag php c tnh gi vn hng tn kho

(Methods of estimating inventories)
Thng thng cc cng ty phi lp bo co ti chnh tm thi hng thng, qu. Nhng rt t
cng ty c th tin hnh kim k hng thng v s tn km thi gian v tin ca. V vy nu
doanh nghip s dng h thng k ton hng tn kho nh k th h phi c tnh tr gi
vn hng tn kho cng nh tnh gi vn hng bn. Mt khc ha hon hoc lt li c th
ph hy hng tn kho; c ti liu yu cu i bo him, doanh nghip cn phi tnh gi tr
ca nhng thit hi . V c hai l do trn cc doanh nghip cn phi c tnh hng tn kho
m khng cn kim k. C hai phng php c tnh gi tr hng tn kho l phng php
li gp v phng php gi bn l.

7.1.

Phng php li gp (Gross margin method/ Gross profit method)

Phng php li gp l phng php c tnh hng tn kho da trn t i li gp thng c

doanh nghip tnh gi vn hng bn v sau tnh hng tn kho cui k theo cng thc:
Hng tn kho u k .
+ Hng mua trong kv
= Hng c bn
- Gi vn hng bn
= Tn kho cui k
Trn Xun Nam - MBA

316

Phn Mi: K TON CC T! SN KHNG PHI TN V N PHI TR

s dng phng php li gp, cn phi c sn mt s thng tin k ton. Chng bao gm
thng tin v s d li gp bnh thng hoc t sut li gp binh thng, tr gi vn hng tn
kho u k, gi vn thc mua v chi ph chuyn ch, doanh s v doanh s ca hng ha bn
b tr li.
Th d, gi s hng tn kho ca Cng ty TICALOLO b tiu hy hon ton bi cuc ha hon
ch Bnh nh vo ngy 15/7/2008. T l li gp bnh qun ca cng ty trong 5 nm qua l
20% so vi doanh thu thun. V vo ngy cuc ha hon xy ra, cc ti khon ca cng ty c
s d di y:
Doanh thu
Doanh thu bn hng b tr li
Tn kho 1/1/2008
Thc mua
Chi ph chuyn ch

110.000$
10.000$
19.000$
90.000$
1.000$

Vi thng tin ny, phng php li gp c th s dng c tnh gi tr hng ha tn kho

ca cng ty b thit hi. p dng phng php li gp, bc u phi nhn din xem phn
no ca doanh thu thun l li gp, phn cn li s l gi vn ca hng bn. Nh vy, nu t
l bnh qun ca li gp ca cng ty l 20% th 20% ca doanh thu thun l li gp v 80%
gi vn hng bn, Bng 11-8 cho thy bng cch no con s 80 % ny c s dng c
tnh hng ha tn kho b tiu hy.
Bng 11-8:

VN DNG PHNG PHP LI GP

c TNH HNG HA TN KHO

Hng ha sn c bn:
Tn kho 1/1/2008

19.000$

Thc mua

90.000$

Cng ch ph chuyn ch

1.000$

91.000$

110.000$

Hng ha sn c bn
Tr chi ph ca hng ha bn c tnh;

110.000$
(10.000)$
100.000$

Doanh thu
Tr doanh thu b tr li
Doanh thu thun
Gi vn ca hng bn c tnh (80%

X100.000$)

Hng tn kho c tnh ngy 15/7 b tiu h

(80.000)
30.000$

hiu r hn Bng 11-8, hy nh li l trong trng hp bnh thng th tn kho cui k

c tr ra khi hng c bn xc nh gi vn ca hng bn. Do xem trn Bng 11 -8
thy rng qu trnh ngc li c thc hin. Gi vn ca hng bn c tnh c tr khi
hng ha c sn bn nhm xc nh hng ha tn kho cui k c tnh.
Nh chng ta cp n phng php li gp thng c s dng c tnh s tin i
bi thng. Ngoi ra, i khi n c k ton s dng xem gi t hng tn kho c xc
nh bng cch kim k cc loi hng ha hin c c ng v hp l hay khng.
K TON TI CHNH

317

Chng 11: Hng tn kho

7,2. Phng php gi l (Retail Inventory Method)

7 21. Cch tnh (Methods)
phng php gi l c p dng trong cc ca hng bn l. Khi phng php theo gi bn l
c s dng c tnh tr gi vn hng tn kho, s sch ca ca hng phi ch r gi tr
vn tn kho ca hng c vo lc u theo tr gi vn v theo gi bn l. Gi tr theo gi bn l
ca hng ha tn kho n gin ngha l gi tr ca hng tn kho theo gi bn c ghi ca loi
hng .
Ngoi ti liu v gi tr hng tn kho u k, s sch k ton cng phi ch ra gi tr ca hng
ha mua vo trong k theo gi vn v theo gi . Ngoi ra, s sch k ton cng phi ch r
doanh s bn l thun. y l s d ca ti khon Doanh thu tr Cc khon tr li hoc
chit khu bn. Vi thng tin ny, gi tr hng ha tn kho cui k c c tnh qua cc
bc sau:
Bc l : Tnh gi tr ca hng ha sn c ch bn trong k theo gi vn v theo gi l.
Bc 2: Chia gi tr ca hng ha sn c theo gi vn cho gi tr ca hng ha sn c ch bn
theo gi l c t s gi vn (Cost ratio).
Bc 3: Tr doanh s (theo gi l) ra khi gi hng ha sn c ch bn (theo gi l) xc
nh gi tr tn kho cui k theo gi .
Bc 4: Nhn gi tr hng tn kho cui k theo gi l vi t s gi vn xc nh gi tr
hng ha tn kho theo gi vn.
Cc bc thc hin ny c minh ha trn Bng 11-9:
Bng 11-9

Bc 1:

Gi vn

Gi l

Hng tn kho u k

19.500

30.000

Hng mua thun

55.500

70.000

Tng hng c bn

75.000

100.000

Bc 2:

T s gi vn (75.000/100,000 = 75%)

Bc 3:

Tr doanh thu rng theo gi !

80.000

= Tr gi hng n cui k theo gi l

Bc 4:

20.000

Tr gi hng tn kho cui klheo gi vn

(20.000x75% = 15.000)

15.000

Din gii Bng 11-9: (1) Ca hng c 100.000 $ hng ha (theo gi bn) ch bn trong k. (2)
S hng ha ny c gi vn bng 75% ca tng gi t 100.000$ tnh theo gi l. (3) s sch
k ton ca ca hng (ti khon doanh thu) cho bit c 80.000$ ca s hng ha ny c
bn, li 20.000$ cha c bn v c c tnh trong tn kho cui k. Do , (4) v gi
vn ca ca hng l 75% ca gi l nn tr gi vn c tnh ca lng hng ha tn kho ny
l 15.000$.
Trn Xun Nam - MBA

318

Phn III: K TON CC TI SN KHNG PHI TIN V N PHI TR

Gi tr hng ha tn kho cui k tnh theo cch minh ha trn Bng 11 -9 l mt s c tnh c
c bng cch tr doanh s ca hng bn ra khi tr gi hng ha ch bn nh cp
phn trn, phng php ny c th c s dng cho cc bo co tm thi hoc cho cc bo
co cui nm. Tuy nhin, t nht mt ln trong nm doanh nghip phi thc hin mt ln kim
k iu chnh nhng sai st.

7.2.2. S dng phng php kim k gi l lm gim gi tr hng tn kho qua

kim k thc t thnh gi tr hng tn kho theo gi vn
Trong mt cng ty bn l, cc khon mc ch bn thng c phiu gi (th quy hng) c
gn vo bit gi bn. Do , khi cng ty thc hin mt cuc kim k c th th cng ty
thng tnh gi tr ca hng tn kho theo gi bn c ghi trn phiu quy hng (phiu gi).
Sau cng ty tr bt tng s tin ca loi hng ha tn kho ny c gi t tnh theo gi
vn bng cch vn dng t s gi vn.
Th d, gi s cng ty bn l nh trn Bng 11-9, ngoi vic c tnh gi tri hng tn kho theo
phng php gi l, cng ty cng thc hin mt cuc kim k thc s theo gi bn ca cc mt
hng tn kho. Gi s thm rng tng s tin theo gi l ca cuc kim k ny l 19.000$ theo cc
gi thit trn, cng ty c th tnh c gi vn cho lng hng ha tn kho ny on gin bng
cch vn dng t s gi vn ca hng tn kho cho tng g tr theo gi l 19.000$ m khng cn
phi xem li gi vn n ha n ca tng khon mc tn kho nh sau:
19.000$ X 75% - 14.250$
Con s 14.250$ l gi vn tnh cho hng ha tn kho qua kim k cui k l m s thch hp
i vi mc ch lp bo co cui nm.
7.2.3. Thiu ht trong tn kho (Shortage o f inventories)
Gi s hng tn kho c xc nh nh trn Bng 11-9 l mt s c tnh ca gi tri hng ha c
trong tay, tuy nhin v con s ny c c do ly gi tr ca hng ha ch bn tr doanh s, nn
n khng nu bt c bt k s thiu ht no v cc nguyn nhn hng ha h hng, mt mt
hoc b trm cp. Tuy nhin, bn c th c tnh c nhng s thiu ht ny bng cch so snh
kt qu tnh c trn Bng 11-9 vi kt qu c c qua kim k c th.
Th d, trn Bng 11-9, chng ta d kin gi tr hng ha tn kho cui k theo gi l l
20.000$, tuy nhin, phn 2 chng ta gi s rng ca hng ny thc hin mt cuc kim
k thc t v ch c c 19.000$ gi tr hng ha c trong tay (theo gi l). Do , ca hng
phi c mt gi tr thiu ht tnh theo gi l l:
20.000$ 19.000$ = 1.000$
Nu biu hin theo gi vn th s tin thiu ht ny l:
1.000$ X 75% = 750$
7.2.4. Ln gi v h gi bn l (Mark-Up & mark-down retail price)
Qu trnh tnh ton t s gi vn thng khng n gin nh trnh by trn Bng 11 -9. N
khng n gin v, sau khi hng ha c mua vo v nh gi bn l, cc cng ty bn l, cc
K TON Ti CHNH

319

Chng 11: Hng tn kho

ca hng c th c quyt nh thay i gi bn l bng cch ln gi hoc h gi. Khi hng ha

c mua v v c nh gi bn ln u tin, t l phn trm m gi bn c nh cao hn
gi vn c gi l t l tnh thm (mark-up) bnh thng. Th d, nu t l tnh thm bnh
thng ca mt ca hng l 50% trn gi vn mua vo, p dng t l ny tnh gi bn i
vi mt loi sn phm c gi vn mua vo l 10$ th gi bn l s c nh gi l 15$. T l
tnh thm bnh thng xut hin trong qu trnh tnh ton t s gi vn ca ca hng nh s
chnh lch ca thc mua theo gi vn vi thc mua theo gi l.
Sau khi hng ha c nh gi ln u theo t l tnh thm bnh thng, m gi c tng
ln th phn gi tng thm ny c gi mc tng gi (markups). Cn nu gi h xung th
phn gi h bt c gi l mc h gi (mark-downs). Cc ca hng c th cng thm mc
tng gi cho gi ca hng ha v cht lng hoc chng loi ca hng ha lm chng c
bit li cun khch hng. Hng ha thng b h gi v hng ha c bn ra qu chm.
Khi s dng phng php kim k theo gi l, ca hng phi vo s cc mc tng gi v mc
h gi. Thng tin ny c s dng trong qu trnh tnh ton gi tr hng tn kho cui k trnh
by trn Bng 1-10.
Bng 11-10: NH HNG CA CC MC TNG GI V H GI TRONG PHNG PHP KlM k
Hng ha c sn bn
Tn kho u k
Thc mua

Theo Qi vn

Theo ai l

19.500$

30.000$

55.500

70.000

75.000$

102.000$

Cng mc tng bnh thng

Hng ha c sn bn

t h e o g i

li

2.000

T l vn {75.000$ : 102,000$) X 100 = 73,53%

Doanh s bn l

80.000$

Mc h gi (Mark-down)

2.000$

Tng cng doanh thu v mc h gi

82.000$

Tn kho cui k theo gi l (102.000$ - 82.000$)

20.000$

Tn kho cui k theo g vn {20.000$ X 73,53%)

1.4,706$

Trn Bng 11-10 th hin gi tr hng ha ch bn ca ca hng theo gi l l 102.000$ b

gim v bn l 80.000$ v v h gi 2.000$. hiu c mc h gi, hy hnh dung nh
hng ca mc h gi. Ca hng c mt loi hng ha bn trong k vi gi bn l 25$.
Loi hng ha khng bn c do nh qun l quyt nh h gi xung t 25$ cn 20$.
Qua hnh ng ny, gi tr hng ha c bn ca ca hng theo gi l b gim 5$/ci, dn
n tng ca cc mc h gi trong nm l 2.000$.
Trong qu trnh tnh ton trn Bng 11-10, thy rng gi tr hng ha c bn ca ca hng
theo gi l i 102.00$ b gim do bn l l 80.000$ v o b h gi l 2.000$, li gi tr c
tnh ca hng ha tn kho cui k theo gi l l 20.000$. Do , v t s gi vn l 73,53%
nn gi tr hng ha tn kho cui k theo gi vn l 14.706$.
Xem trn Bng 11-10 thy rng mc tng thm c tnh trong phn tnh ton t s gi vn
nhng mc h gi th li khng. Ti sao mc h gi l khng c tnh vo phn tnh ton t
Trn Xun Nam - MBA

320

Phn 111: K TON CC TI SN KHNG PHI TIN V N PHI TR

s gi vn? L do l v cn c mt gi tr hng ha tn kho cui k gn vi mc thp nht ca

gi vn hoc gi th trng.

8. Ghi nhn chi ph (Recognition as an expense)

Khi bn hng tn kho, gi gc ca hng tn kho bn c ghi nhn l chi ph sn xut,
kinh doanh trong k ph hp vi doanh thu lin quan n chng c ghi nhn. Tt c cc
khon chnh lch gia khon d phng gim gi hng tn kho phi lp cui k k ton ln
hn khon d phng gim gi hng tn kho lp cui k k ton trc, cc khon hao ht,
mt mt ca hng tn kho, sau khi tr phn bi thng do trch nhim c nhn gy ra v chi
ph sn xut chung khng phn b, c ghi nhn l chi ph sn xut kinh doanh trong k.
Trng hp khon d phng gim gi hng tn kho c lp cui k k ton ny nh hn
khon d phng gim gi hng tn kho lp cui k k ton trc, th s chnh lch lri;
hn phi c hon nhp gh gim chi ph kinh doanh.
Ghi nhn gi tr hng tn kho bn vo chi ph trong k phi m bo nguyn tc ph hp
gia chi ph v doanh thu.
Trng hrp mt s loi hng tn kho c s dng sn xut ra ti sn c nh hoc s
dng nh nh xng, my mc, thit b t sn xut th gi gc hng tn kho ny c hch
ton vo gi tr ti sn c nh.

9. Trnh by bo co ti chnh (Disclosure)

VAS 02 yu cu doanh nghip phi trnh by bo co ti chnh:
(a) Cc chnh sch k ton p dng trong vic nh gi hng tn kho, gm c phng php
tnh gi tr hng tn kho;
(b) Gi gc ca tng s hng tn kho v gi gc ca tng loi hng tn kho c phn loi
ph hp vi doanh nghip;
(c) Gi tr d phng gim gi hng tn kho;
(d) Gi tr hon nhp phng gim gi hng tn kho;
(e) Nhng trng hp hay s kin dn n vic trch lp thm hoc hoi nhp d phng gim
gi hng tn kho;
(f) Gi tr ghi s ca hng tn kho (Gi gc tr d phng gim gi hng tn kho) dng
th chp, cm c m bo cho cc khon n phi tr.
Trng hp doanh nghip ti gi tri hig tn kho theo phng php nhp sau, xut trc th
bo co ti chnh phi phn nh s chnh lch gia gi tr hng tn kho trnh by trong bng
cn i k ton vi:
(a) Gi tr hng tn kho cui k c tnh theo phng php nhp trc, xut trc (nu gi
t hng tn kho cui k tnh theo phng php nhp trc, xut trc nh hn gi tr hng
K TON TI CHNH

Chng 11: Hng tn kho

tn kho cui k tnh theo phng php bnh qun gia quyn v gi tr thun c th 4
c); hoc
_ Vi gi tr hng tn kho cui k c tnh theo phng php bnh qun gia quyn (nu gi
tri hng tn kho cui k tnh theo phng php bnh qun gia quyn nh hn gi tr hng tn
kho cui k tnh theo phng php nhp trc, xut trc v gi tr thun c th thc hin
c); hoc
- Vi gi tr hng tn kho cui k c tnh theo gi tr thun c th thc hin c (nu gi tr
hng tn kho cui k tnh theo gi tr thun c th thc hin c nh hn gi tr hng tn kho
tnh theo phng php nhp trc, xut trc v phng php bnh qun gia quyn); hoc
(b) Gi tr hin hnh ca hng tn kho cui k ti ngy lp bng cn i k ton (nu gi tr
hin hnh ca hng tn kho ti ngy lp bng cn i k ton nh hn gi tr thun c th thc
hin c); hoc vi gi tr thun c th thc hin c (nu gi tri hng tn kho cui k tnh
theo gi tr thun c th thc hin c nh hn gi tr hng tn kho cui k tnh theo gi tr
hin hnh ti ngy lp bng cn i k ton).
Trnh by chi ph v hng tn kho trn bo co kt qu sn xut, kinh doanh c phn loi
chi ph theo chc nng.
Phn loi chi ph theo chc nng i hng tn kho c trnh by trong khon mc Gi vn
hng ban trong bo co kt qu kinh doanh, gm gi gc ca hng tn kho bn, khon d
phng gim gi hng tn kho, cc khon hao ht mt mt ca hng tn kho sau khi tr phn
bi thng do trch nhim c nhn gy ra, chi ph sn xut chung khng c phn b.
-

AS 02 yu cu trnh by hng tn kho theo phn loi sau:

Hng thng mi (Merchandise)
Cng c ng c cho sn xut (Production supplies)
Nguyn liu (Materials)
Sn phm d dang (Work in progress)
Thnh phm (Finished goods)

10. Kim sot ni b hng tn kho (Internal control of inventories)

Hng tn kho d tip cn, tip, xc hn so vi tin, nn h thng kim sot ni b phi c sn
bo v hng tn kho.
- Cc nh bn l thng phi i mt vi vic mt mt hng tn kho do khch hng hay nhn
vin cm nhm bi vy thng phi t camera gim st.
- Cc cng ty phi coi chng cc nhn vin ca mnh. Theo thng k c th khong 30-40%
hng thiu l do nhn vin.
- Khng c php hay hn ch ti a vic vo kho hng hay tip cn vi hng ha khi khng
c nhim v.
Trn Xun Nam - MBA

322

Phn ll: K TON CC TI SN KHNG PH TIN V N PHI TR

- Hng ha phi c trong kho c kha an ton bo v an ton khi b trm, cp. Lun
m bo kho rong tnh trng tt khng b dt, m thp trnh hng b h hng, thit hi do
thi tit, ma gi, m mc hay chut b, mi mt.
- i vi cc hng ha c bit cn c ch bo qun khoa hc trnh nhng thit hi do
cht lng hng ha b h hng. V d nh mt s ha cht, thc phm phi trong kho
lnh hay trong nhng kho c bit.
" Lun c cc bin php cn thit nh k hay thng xuyn xem xt cht lng hng ha
c nhng bin php kp thi- V d nhng loi g hay b mt phi nh k phun thuc tr v
phng mi mt.
- Phi kim k hng tn kho t nht mi nm mt ln. Thng thng phi kim k thng
xuyn hay nh k ty theo c im tng mt hng.
- Duy tr mt h thng cc th tc mua hng, nhn hng, kim tra cht lng v thanh ton
tin hng mt cch hiu qu.
- Ngi gi s k ton khng c va l ngi trng coi kho.
- Cho cc hng ha c gi tr cao nn s dng h thng ghi chp hng tn kho thng xuyn.
- S dng h thng ABC trong vic qun l kho. L h thng qun l hng tn kho m n
chia hng tn kho thnh 3 nhm A 3 v c theo trt t gim dn mc quan trng v mc
qun l trn c s gi tr hng tn kho. p dng quy tc 20/80, ngha l quan tm nhiu hon
n 20 phn trm danh mc hng ha nhng chim ti 80% gi tr ca tng s hng. Bn cn
c bit quan tm qun tr nhng hng ny hn v nhng hng ha nhy cm d b m t
- p dng m hnh n t hng kinh t (EOQ): s lng mi n t hng c tnh ton
va phi, lm sao gim chi ph hng tn kho.
- Gi hng tn kho mc an ton ngn chn tnh trng thiu hng bn, mt doanh thu.
- Khng gi hng tn kho qu ln v chi ph cao v ri ro hng lu li thi hay khng s
dng c do cht lng hng ha hay th hiu th trng thay i.
- S dng ti a h thng ng thi gian (Just In Time - JIT) khi c th m bo nguyn
liu, hng ha v n ng vo thi im cn cho sn xut, bn hng.
- S dng h thng k hoch yu cu nguyn iu (MRP System). p dng cc khi nim
n hng kinh t v my tnh so snh nhu cu cho sn xut v s d nguyn liu sn c
v xc nh khi no cn t hng cho cc hng khc nhau trn c s bng tnh nguyn liu
tiu chun.

Tm lc chng (Chapter summary)

1. K ton hng tn kho l b phn rt quan trng trong k ton ca doanh nghip, c bit l
trong cc doanh nghip thng mi. Hng tn kho c xc nh bng mt trong 4 phng
php sau: 1) Gi ch anh, 2) Bnh qun gia quyn, 3) Nhp trc, xut trc (FIFO); 4)
Nhp sau, xut trc (LIFO). Khi gi trn tmg ha n c dng xc nh gi hng ha
tn kho, mi loi trong tn kho c nhn din v gi vn ca mi loi c xc nh theo
K TON Ti CHNH

Chng 11' Hng tn kho

323

ha n mua vo ca n, vi gi vn bnh qun gia quyn, tng gi vn ca tn kho u k

ca hng mua vo c em chia cho s lng sn c xc nh gi vn bnh qun gia
quyn ca mi n v. Gi vn bnh qun gia quyn ny s c nhn vi s lng trong tn
cho cui k xc nh gi vn ca hng tn kho. nh gi theo phng php FIFO, gi vn
hng tn kho cui k c tnh cn c trn gi thit l n v no c mua trc tin th s
c bn trc tin. Phng php LIFO a trn gi thit hng ha bn ra l nhng hng ha
Xii c mua gn y nht. Tt c cc phng php ny u c VAS cng nhn.
2. Khi mc thp nht ca gi vn hay gi th trng c p dng cho hng ha tn kho, gi
th trng c ngha l gi vn ca hng ha thay th. Nhng gi th trng khng bao gi
c cao hn gi tr thun c th thc hin c. Mc thp nht ca gi vn hay gi th
trng c th p dng ring l cho tng loi sn phm hay cho tt c cc loi hng ha tn
kho ni chung.
3. Khi phng php tn kho nh k c s dng, mt sai lm trong qu trnh tnh ton hng
ha tn kho cui k s nh hng n ti sn (tn kho), li thun (gi vn hng bn) v vn
ch s hu. Hng tn kho cui k l tn kho u k ca k k tip nn sai lm cui k ny
s nh hng n gi vn hng bn v li nhun ca k k tip. Nhng kt qu ny cui k
tip s b tr cc kt qu bo co ti chnh ca k trc .
4. Theo phng php tn kho thng xuyn, hng mua vo v hng mua tr li c vo s
i khon Hng tn kho. Vo thi im doanh thu c vo s, gi vn ca hng bn c
ghi C vo ti khon Hng tn kho. K it qu l, ti khon Hng tn kho c cp nht
trong k k ton.
5* c tnh hng tn kho m khng cn kim k, chng ta c th s dng phng php li
gp hoc phng php gi l. Vi phng php li gp, doanh s c nhn vi mt t s li
gp c tnh gi vn ca hng bn. Sau , kt qu c tr khi gi vn ca hng sn c
bn nhm c tnh gi vn hng ha tn kho cui k.
Khi phng php theo gi l c s dng, doanh s c tr khi gi tr bn l ca hng ha
c sn bn nhm xc nh gi t hng ha tn kho cui k theo gi l. Gi tr ny c
nhn vi t s gi vn c gi tr hng ha tn kho cui k theo gi vn. tnh t s gi
vn, gi vn ca hng ch bn c chia cho gi bn l ca hng ha ch bn (bao gm c
mc tng thm nhng khng bao gm mc h gi).

Cu hi v bi tp chrig (Questions & exercises)

Bi 1
1. Khon no trong nhng khon sau l ln nht v tin:
a. Hng tn kho u k
b. Hng mua trong k
c. Gi vn hng c bn
d. Hng tn kho cui k
e. Gi vn hng bn
Trn Xun Nam - MBA

324

Phn III: K TON CC TI SN KHNG PHI TIN V N PHI'TR

2. Ca hiu bng nhc m c 15.000 albumstereo, trong bao gm 1.000 albums l hng
k gi ca ca hiu Vng. Doanh nghip mua thm trong k 2.000 chic theo iu
kin FOB ni n. Nhng hng ny vn ang trn ng i. n gi ca mi album l 3 4$
Gi vn ca hng tn kho c bo co trn bng cn i k ton l:
a. 47.600
c. 54.400
b. 51.000
. 57.800
3. Phng php tnh hng tn kho no l ph hp nht gia chi ph hin ti vi doanh thu
hin ti:
a. em gi ch danh (Specific)
b. Gi vn bnh qun gia quyn (Weighted average cost)
c. Nhp trc, xut trc (FIFO)
d. Nhp sau, xut trc (LIFO)
e. FIFO hoc LIFO ty thuc vo gi ph hng tn kho tng hoc gim.
4. Nguyn tc nht qun c nhng tc ng trc tip nht i vi:
a. C bao gm hoc khng bao gm mt khon mc trong hng tn kho.
b. C s thay i t phng php tnh hng tn kho ny sang phng php khc.
c. C ghi chp hng tn kho xung thp theo gi th trng khi gi th trng th trng
thp hn gi vn.
d. C s dng h thng hng tn kho thng xuyn hoc tn kho nh k
5. Vic p dng nguyn tc gi thp hn gia gi tr c th thc hin c (gi th trng) v
gi gc thng dn n kt qu l:
a. Hng tn kho cui k cao hn
b. Hng tn kho cui k thp hn
c. Li trong vic tnh s d cui k
d. S thay i phng php t phng php hng tn kho ny sang phng php khc.
Bi 2
1. Mt nh bun bn mt v tuyn truyn hnh thu c 800$ tin mt, gi vn l 600$. Bn
hy ghi bt ton nht k cho 4 ti khon b nh hng bi nghip v ny:
N........
C .............
N .......
C .............
2. Phng php tn kho thng xuyn l g?
3. Bn hy vit mt phng trnh ch ra gi vn hng bn c xc nh nh th no bng
phng php tr li.
4. Trong phng trnh trn lm th no tm ra cc tng sau:
a. Hng tn kho cui k:
b. Hng tn kho u k:

K TON T! CHNH

325

Chng 11: Hng tn kho

5 T thng tin cho di y, bn hy tnh gi vn hng bn cho thng 7 v tn kho cui

thng 7 bng phng php (a) FIFO, (b) LIFO v (c) Bnh qun gia quyn

Hng tn kho, 01/07

Mua vo, 15/07
Tng hng c bn
Hng tn kho,31/07

S lng

oii gi

400
200

1.000$
1.200$

Tng s tin

Phng php s dng Gi vn hng bn Hng tn kho 31/07

FIFO
LIFO
Bnh qun gia quy

6. Trong thi k lm pht, nhiu cng ty s ng phng php LIFO trong vic tnh ton thu
nhp chu thu. V sao vy?

Tr li bi tp (Answers)
Bail

l.c

2.a ( 15.000- 1.000 )x 3, 4 = 47.600

3.d

4.b

5.b

Bi 2

1. N Tin mt
C Doanh thu
N Gi vn hng bn
C Hng ha

800
800
600
600

2. Vic ghi chp cho cc khon mc, cho bit cc khon nhp, xut v s cn tn kho.
3. Gi vn hng bn = Hng tn kho u k + Hng mua trong k - Hng tn cui k
4.

a, Bng cch ly s lng hng tn kho thc t

b. Bng tn kho cui k trc cho u k ny.

5.
a. FIFO
b. UFO
c. Bnh qun gia quyn

Gi vn hng bn
300$
340$

320$

Hng tn 31/7
340$
300$
320$

6. N cho gi vn hng bn cao hn v do thu nhp chu thu thp hn.

Trn Xun Nam - MBA