You are on page 1of 128

Mn hc

C HC NG DNG

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I

Nhng vn c bn ca
tnh hc vt rn tuyt i
GV: ThS. Nguyn Thanh Nh
B mn C K Thut Khoa Khoa Hc ng Dng 106B4
T: 08.38660568 0908568181
Email: thanhnhanguyendem@gmail.com

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
Vt rn tuyt i
Vt rn tuyt i l mt tp hp v hn cc cht im m khong cch
gia hai cht im bt k lun lun khng i.

Cn bng
Vt rn c gi l cn bng khi v tr ca n khng thay i so vi v
tr ca mt vt no c chn lm chun gi l h quy chiu.

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
Lc
Lc l mt i lng vector c dng o lng s tng tc c hc
gia cc vt cht vi nhau.
Lc l nguyn nhn gy ra s bin i trng thi chuyn ng c hc
ca vt, l nguyn nhn gy nn cc bin dng ca vt.

F ( Fx , Fy , Fz )

Fz

Fy
Fx

x
ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
Cc c trng ca lc
Lc l mt i lng vector, gm c im t, phng chiu v ln
b

A: im t ca lc F

Gi ab l phng ca lc F, hng F
ca l chiu ca lc tc dng

F : ln (cng ) ca lc F

a
K hiu ca lc:

N ;

ThS.NguynThanhNh

1 N 1 kg .m / s 2

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
Phn loi h lc
Cch 1 (ni v ngoi lc):
Ngoi lc: l nhng lc do nhng
i tng bn ngoi h thng kho
st sinh ra tc ng vo nhng v
tr bn trong h thng ang xt.

e
Fj

Ni lc: l nhng lc do nhng


i tng bn trong h thng kho
st sinh ra tc ng vo nhng
v tr bn trong h thng ang xt.

i
Fj

V d:
Xt h kho st gm ch c vt
P l ngoi lc.
Xt h kho
st gm vt +
ngi P l ni lc.
ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
Phn loi h lc
Cch 2 (dng hnh hc ca lc):
Lc tp trung: L loi lc ch tc dng ti mt im duy nht trn vt.

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
Phn loi h lc
Cch 2 (dng hnh hc ca lc):
Lc phn b: L loi lc tc ng cng lc ln nhiu im trn vt.
- Lc phn b trn ng: L loi lc phn b c cc im tc ng
ln vt to thnh mt loi ng hnh hc trn vt (ng thng,
ng trn, ellipse, ). n v: N/m

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
Phn loi h lc
Cch 2 (dng hnh hc ca lc):
Lc phn b: L loi lc tc ng cng lc ln nhiu im trn vt.
- Lc phn b trn mt: L loi lc phn b
m qu tch cc im tc dng ln vt to
thnh mt loi mt hnh hc trn vt. n v:
N/m2

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
Phn loi h lc
Cch 2 (dng hnh hc ca lc):
Lc phn b: L loi lc tc ng cng lc ln nhiu im trn vt.
- Lc phn b trn th tch: L loi lc phn b m qu tch cc im
tc dng ln vt to thnh mt loi th tch hnh hc. n v: N/m3

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
Quy i lc phn b
Tng qut

q(x)
Q
C

O
xA

B
x

B
xD

xC

xB
x

Q x q( x).dx

x q( x). x.dx Q x
C

D x

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
Quy i lc phn b
Trng hp lc phn b u

l
l 2

B
C

q.l

l 2

Q q.l

Trng hp lc phn b tam gic

q max
A

2l 3

q const

1
qmax .l
2

1
Q qmax .l
2

2l 3

l
ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
Moment ca lc
Di tc ng ca mt lc vt rn c th chuyn ng tnh tin,
chuyn ng quay, hoc va chuyn ng tnh tin va quay ng
thi. Tc dng ca lc lm vt rn quay s c nh gi bi i
lng moment ca lc

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
Moment ca lc
a) Moment ca lc i vi mt im:


m o (F )

F
B

O
d

ThS.NguynThanhNh

m o ( F ) F .d

m o ( F ) 2dt OAB

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
Moment ca lc
b) Moment ca lc i vi mt trc:


mo ( F )

F
A(x,y,z)

F'

m ( F ) mO ( F ')


m ( F ) hch [mO ( F )]
ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
H lc
L mt tp hp nhiu lc ang tc ng ln i tng kho st
K hiu h n lc:

Fj ,

j 1, n

H lc tng ng
Hai h lc c gi l tng ng vi nhau v c hc nu hai
h lc ny cng gy ra mt kt qu c hc trn mt vt rn.
K hiu h 2 lc tng ng:

( F j ) ~ (Qk )

j 1, n
ThS.NguynThanhNh

k 1, m

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
H lc cn bng
L loi h lc khng lm thay i trng thi c hc ca vt rn khi vt
chu tc ng ca loi h lc ny.
K hiu h lc cn bng:

ThS.NguynThanhNh

( F j ) ; j 1, n

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
Hp lc
Nu mt h nhiu lc tng ng vi mt h mi ch c duy nht
mt lc, lc duy nht c gi l hp lc ca h nhiu lc.
K hiu hp lc:

( Fj ) R

; j 1, n

Tnh cht ca hp lc:

Vector hp lc c xc nh bng vector R Fj

tng ca cc vector lc trong h.

j1

Hnh chiu ca mt vector lc ln mt trc l mt gi tr i s

Vector hp lc R ca h lc ch nm trn mt ng tc dng duy


3
nht trong khng gian R .

C nhng h lc lun c hp lc v cng c nhng h lc khng bao


gi c hp lc.
ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

1. Cc khi nim c bn
Lc lin kt v lc hot ng. Phn lc lin kt
Lc lin kt: Nhng lc c trng cho tc dng tng h gia cc
vt c lin kt vi nhau qua ch tip xc hnh hc.
Lc hot ng: L nhng lc khng b mt i cng vi lin kt.
Phn lc lin kt: Lc lin kt do cc vt gy lin kt tc dng ln
vt chu lin kt c gi l cc phn lc lin kt

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

2. H tin tnh hc
Tin 1: Tin v hai lc cn bng
iu kin cn v cho h hai lc cn bng l chng c cng
ng tc dng, hng ngc chiu nhau v c cng cng .

ThS.NguynThanhNh

F'

F'

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

2. H tin tnh hc
Tin 2: Tin thm bt hai lc cn bng
Tc dng ca mt h lc khng thay i khi thm hoc bt hai lc
cn bng

FB '

FB

FA

FB FB '

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

2. H tin tnh hc
Tin 2: Tin thm bt hai lc cn bng
H qu: Tc dng ca lc ln vt rn tuyt i khng thay i khi trt
lc trn ng tc dng ca n. (nh l trt lc)

FA

FA ' A

Ch : Tnh cht trn ch ng vi vt rn tuyt i

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

2. H tin tnh hc
Tin 3: Tin hnh bnh hnh lc
H hai lc cng t ti mt im tng ng vi mt lc t ti
im t chung v c vector lc bng vector ng cho hnh
bnh hnh m hai cnh l hai vector biu din hai lc thnh phn

F1

F2


F F1 F2
ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

2. H tin tnh hc
Tin 4: Tin tc dng v phn tc dng
Lc tc dng v lc phn tc dng gia hai vt c cng ng tc
dng, hng ngc chiu nhau v c cng cng

F'

F
A

F F '
Ch : Lc tc dng v phn tc dng khng phi l hai lc cn bng
v chng khng tc dng ln cng mt vt rn

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

2. H tin tnh hc
Tin 5: Tin ha rn
Mt vt bin dng cn bng di tc dng ca mt h lc th
khi ha rn li n vn cn bng di tc ng ca h lc

Si dy
Ha rn

Si dy

F
F

Thanh thp

F
F

Ha mm
Thanh thp

Ch : iu ngc li khng ng

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

2. H tin tnh hc
Tin 6: Tin gii phng kin kt
Vt khng t do (tc vt chu lin kt) cn bng c th c xem
l vt t do cn bng nu gii phng cc lin kt, thay th tc dng
ca cc lin kt c gii phng bng cc phn lc lin kt tng
ng

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cc khi nim c bn
Vt rn t do hon ton
L vt rn c th thc hin c mi dng chuyn ng trong khng
gian m khng c bt k cn tr no.

Bc t do ca vt rn
L s chuyn ng c lp m vt rn y c th thc hin ng thi
trong khng gian.
K hiu bc t do ca vt rn l Dof (Degree of freedom).

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cch xc nh BTD ca VR
Trong khng gian hai chiu - 2D

DofVR 3

: tnh tin thng theo phng ngang.

: tnh tin thng theo phng ng.


: quay.

C v th vt tnh tin theo phng xin.


C c th vt va tnh tin va quay ng thi.

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cch xc nh BTD ca VR

Trong khng gian ba chiu - 3D

DofVR 6

Ch : Mt chuyn ng c lp bao gm c hai chiu chuyn


ng theo mt phng.
ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Lin kt
L nhng i tng c tc dng hn ch kh nng chuyn ng ca vt
rn trong khng gian.
Rng buc
L s chuyn c lp b mt do lin kt
K hiu: Rlk
Rlk l mt thng s nh gi kh nng cn tr chuyn ng ca lin kt
i vi vt v n c nh ngha bng s chuyn ng c lp m vt
rn b mt i do lin kt y.

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


BTD ca h nhiu VR lin kt nhau
Kho st mt h thng c hc gm c n vt rn c lin kt vi nhau
bi m lin kt.
m

Tng cc rng buc ca cc lin kt trong h l:

lk
R
j
j1
m

Trong khng gian 2 chiu (2D):

Dof he 3n R lkj
j1
m

Trong khng gian 3 chiu (3D):

Dof he 6n R lkj
j1

Vi n l s vt rn trong h.
Dof h > 0: h khng lun cn bng vi mi loi ti tc ng.
Dof h 0: h lun cn bng vi mi loi ti tc ng.
ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Phn lc lin kt
L nhng lc do cc lin kt phn tc dng ln vt
Phn lc lin kt l nhng lc thuc loi lc th ng (b ng).

PA
ThS.NguynThanhNh

RA

RB

PB

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Tnh cht ca phn lc lin kt
Tnh cht 1: S phn lc lin kt ca mt loi lin kt s bng s rng
buc ca lin kt y.

Tnh cht 2: V tr t cc phn lc lin kt trng vi v tr ca cc lin


kt y (t ti v tr c lin kt).
Tnh cht 3: Phng ca cc phn lc lin kt s trng vi phng
ca cc chuyn ng c lp b mt i.
Tnh cht 4: Chiu ca cc phn lc lin kt s ngc vi chiu ca
cc chuyn ng c lp b mt i.

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cc dng lin kt c bn
1. Lin kt dy:

Rdy = 1
C 1 phn lc lin kt.

TA

TA
ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cc dng lin kt c bn
1. Lin kt dy:

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cc dng lin kt c bn
2. Lin kt ta nhn (ta trn khng ma st):

Rta = 1

C 1 phn lc lin kt.

NA
tip tuyn chung
A

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cc dng lin kt c bn
2. Lin kt ta nhn (ta trn khng ma st):

Rta = 1

NB

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cc dng lin kt c bn
3. Lin kt khp bn l c nh:

VA

Rblc = 2
C 2 phn lc lin kt.

HA

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cc dng lin kt c bn
3. Lin kt khp bn l c nh:

ThS.NguynThanhNh

Rblc = 2

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cc dng lin kt c bn
4. Lin kt khp bn l di ng:

NA

ThS.NguynThanhNh

NA

Rbld = 1
C 1 phn lc lin kt.

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cc dng lin kt c bn

Phn bit khp bn l ni v khp bn l ngoi:

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cc dng lin kt c bn
5. Lin kt khp cu:

YA

Rcu = 3
C 3 phn lc lin kt.

XA

ZA

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cc dng lin kt c bn
5. Lin kt khp cu:

ThS.NguynThanhNh

Rcu = 3

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cc dng lin kt c bn
6. Lin kt ngm phng:

VA

MA

ThS.NguynThanhNh

Rngm2D = 3
C 3 phn lc lin kt.

HA

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cc dng lin kt c bn
7. Lin kt ngm khng gian:

Rngm3D = 6

z
A
y

ThS.NguynThanhNh

xA

A
x

M
A
y
A y
A
Mz
B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cc dng lin kt c bn
8. Lin kt thanh:

Rthanh = 1 C 1 phn lc lin kt.

Kho st nhng thanh thng, cong, lin kt thanh xut hin khi:
- Thanh c trng lng rt b so vi cc lc m thanh phi chu.
- C 2 lin kt 2 u mt thanh thuc 1 trong 3 loi lin kt sau: bn l,
khp cu, ta nhn.
-Thanh ch chu ti hai u mt, khng chu lc gia thanh.
Cc phn lc nm trn ng ni lin 2 u mt ca thanh

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

3. Cc m hnh lin kt v phn lc lin kt


Cc dng lin kt c bn
8. Lin kt thanh:

ThS.NguynThanhNh

Rthanh = 1

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

4. iu kin cn bng v cc phng trnh cn bng ca h


lc khng gian
nh ngha vector chnh
Vector chnh ca mt h nhiu lc l vector tng ca cc vector lc trong
h lc y.

Rx' F jx
n

'
R ' F j R y F jy
j 1
'
Rz F jz
Tnh cht:
-i vi 1 h lc xc nh, vector chnh ca h lc l vector hng gi l
bt bin vi h lc .
-Vector chnh ca mt h lc l mt vector t do, c th nm trn ng
tc dng song song ty trong khng gian tn ti ca h lc.
Vector chnh Thnh phn c bn th nht ca mt h lc
ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

4. iu kin cn bng v cc phng trnh cn bng ca h


lc khng gian
nh ngha vector moment chnh
Vector moment chnh ca mt h lc i vi mt tm l vector tng ca cc
vector moment tng lc thnh phn trong h ly i vi cng tm y.

M Ox
n

M O M O M Oy
j 1

M Oz

M Ox ( F j ) M x ( F j )

M Oy ( F j ) M y ( F j )

M Oz ( F j ) M z ( F j )

Vector moment chnh Thnh phn c bn th hai ca mt h lc

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

4. iu kin cn bng v cc phng trnh cn bng ca h


lc khng gian
Thu gn h lc khng gian v tm O
a. nh l 3 lc
Nu vt rn cn bng vi h 3 lc th h 3 lc y s tha mn ng
thi 2 iu kin:
- ng phng
- Hoc ng quy, hoc song song

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

4. iu kin cn bng v cc phng trnh cn bng ca h


lc khng gian
Thu gn h lc khng gian v tm O
b. nh l di lc song song
C th di di song song mt lc n mt im t mi nm ngoi ng
tc dng c ca n nu ta thm vo trong qu trnh di song song y mt
vector moment bng vector moment ca lc trc khi di di ly i vi
tm s c di n.

lA
l A // lB

A
B


M B (F )
ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

4. iu kin cn bng v cc phng trnh cn bng ca h


lc khng gian
Thu gn h lc khng gian v tm O
c. nh l thu gn h lc
Mi h lc khi thu gn v 1 tm bt k trong khng gian tn ti ca h lc
bao gi cng tng ng vi vi hai thnh phn c bn ca h lc
i vi tm thu gn chn.


( F j ) [ R, M O ], O R 3 , j 1, n

FA

lA

FB

A
B

l A // lB


( FA ) [ FB , M B ( FA )]


M B ( FA )
ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

4. iu kin cn bng v cc phng trnh cn bng ca h


lc khng gian
Cc dng ti gin ca h lc
Da vo hai thnh phn c bn ca h lc khi thu gn v mt tm, ta c 4
dng ti gin ca cc h lc nh sau:
Dng chun 1: Khi 2 thnh phn u = 0

R ' 0 & MO 0

H lc cn bng

Dng chun 2:

R ' 0 & M O 0 H lc Ngu, khng c hp lc,


h chuyn ng quay thun ty

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

4. iu kin cn bng v cc phng trnh cn bng ca h


lc khng gian
Cc dng ti gin ca h lc
Dng chun 3:

MO 0


R ' 0 & R'.M O 0
H lc c hp lc chnh l vector chnh ti O, vt chuyn
ng tnh tin

R ' M O H lc c hp lc nhng hp lc ny khng i qua O


MO

M O ( R, R '')
R ''
R'
O

d
O
ThS.NguynThanhNh

MO
OO ' d
R

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

4. iu kin cn bng v cc phng trnh cn bng ca h


lc khng gian
Cc dng ti gin ca h lc
Dng chun 4:



R ' 0 & R'.M O 0

H lc khng c hp lc m s tng ng vi 1 lc v 1
vector moment H xon vt ng

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng I: Nhng vn c bn ca tnh hc vt rn tuyt i

4. iu kin cn bng v cc phng trnh cn bng ca h


lc khng gian
iu kin cn bng ca h lc
iu kin cn v h lc khng gian cn bng l vector chnh
v moment chnh ca h lc i vi mt im bt k phi ng thi
b trit tiu.

Rx' F jx 0
n

'
R ' F j 0 R y F jy 0
j 1

'

Rz F jz 0
( Fj ) O

M Ox M Ox ( F j ) 0


M O M O ( F j ) 0 M Oy M Oy ( F j ) 0

j 1

M Oz M Oz ( F j ) 0

ThS.NguynThanhNh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Mn hc

C HC NG DNG

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II

Ni lc v V biu ni lc

GV: ThS. Nguyn Thanh Nh


B mn C K Thut Khoa Khoa Hc ng Dng 106B4
T: 08.38660568 0908568181
Email: thanhnhanguyendem@gmail.com
B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II

Ni lc v V biu ni lc

1. Cc khi nim c bn v C hc vt rn bin dng


2. Cc thnh phn ni lc v cch xc nh
3. Lin h gia cc thnh phn ng sut v cc thnh phn ni lc
4. Bi ton phng
5. Biu ni lc cho bi ton phng

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

1. Cc khi nim c bn v C hc vt rn bin dng


Nhim v v i tng
C hc vt rn bin dng nghin cu nhng dch chuyn tng i
gia cc cht im thuc vt rn khi n chu tc dng bi h lc cn
bng. t ta c th tnh ton sc chu ng ca vt liu
P2
P1

P3

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

1. Cc khi nim c bn v C hc vt rn bin dng


Nhim v v i tng
M hnh nghin cu: Thanh thng, Khung
Thanh: vt th c kch thc 1
phng ln hn 2 phng kia
nhiu ln
Tm v: vt th c kch thc 2
phng ln hn phng cn li
nhiu ln
Khi: vt th c kch thc 3
phng tng ng nhau
Vt liu:

n hi _ Lin tc _ ng hng

M hnh bin dng b


ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

1. Cc khi nim c bn v C hc vt rn bin dng


Ni lc
a. nh ngha:
Ni lc l tng ca lc lin kt gia cc phn t thuc vt rn khi
vt th chu tc dng ca h lc cn bng.
b. Phng php kho st: Phng php mt ct ngang

(A)
(A)

(B)

Ngoi lc
ThS. Nguyn Thanh Nh

Ni lc

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

1. Cc khi nim c bn v C hc vt rn bin dng


Ni lc
b. Phng php kho st: Phng php mt ct ngang

Hp lc ca chng l mt vector R

H ni lc phn b trn ton mt ct

bt k.

Khi a v trng tm ca mt ct

Thu c mt vector R

v mt momentM

P1

P2

M'

( A)

P3
ThS. Nguyn Thanh Nh

R'

P4
P5

( B)

Pn

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

1. Cc khi nim c bn v C hc vt rn bin dng


ng sut
Cc khi nim v ng sut:
Xt mt din tch rt nh
Hp lc ca ni lc trn

F ti mt im C trn mt ct ca phn A.

F l P

P
ptb
nh ngha ng sut trung bnh ti C:
F

P dP
p lim

ng sut thc ti C:
F 0 F
dF
ng sut p c phn thnh 2 thnh phn:

: ng sut php hng theo php tuyn mt ct

: ng sut tip nm trong mt ct

p2 2 2
ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

1. Cc khi nim c bn v C hc vt rn bin dng


ng sut

P
p

P1

P2

( A)
C

P3

P4

ThS. Nguyn Thanh Nh

( B)

P5

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

1. Cc khi nim c bn v C hc vt rn bin dng


ng sut
Gn 1 h trc Cxyz sao cho Cz trng vi phng php tuyn mt ct,
ta c 3 thnh phn ng sut theo cc phng nh sau:
* ng sut php:
* ng sut tip:
* ng sut tip:

z
zx
zy

hng theo phng z


hng theo phng x
hng theo phng y

zy

( A)

zx
x
ThS. Nguyn Thanh Nh

* ng sut php: gy ra bin dng di


* ng sut tip: gy ra bin dng gc
B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

2. Cc thnh phn ni lc v cch xc nh


a. Cc thnh phn ni lc:
Ti trng tm O ca mt ct ta gn vo h trc ta Oxyz
Chiu hai thnh phn thu gn
ta

Mz

Qx
x

Mx
O
My

Qy
y

ThS. Nguyn Thanh Nh


R, M

ca h ni lc ln cc phng

+ Lc dc Nz (hng theo trc z)


+ Lc ct Qx (hng theo trc x)
+ Lc ct Qy (hng theo trc y)

Nz

+ Moment un Mx (quanh trc x)


+ Moment un My (quanh trc y)
+ Moment xon Mz (quanh trc z)

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

2. Cc thnh phn ni lc v cch xc nh


b. Cc xc nh cc thnh phn ni lc:
n

N z Piz 0
i 1

Q y Piy 0
i 1

Qx Pix 0

i 1

ThS. Nguyn Thanh Nh

M z M z ( Pi ) 0
i 1

M x M x ( Pi ) 0
i 1

M y M y ( Pi ) 0

i 1

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

3. Lin h gia cc thnh phn ng sut v cc thnh phn ni lc


zy
p

( A)
Mz
Qx

zx

Mx

Nz

My
x

Qy
y

ThS. Nguyn Thanh Nh

N z z dF
F

Q y zy dF
F

Q dF
x zx

M x z ydF
F

M y z xdF
F

M ( y x )dF
zy
z zx

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

4. Bi ton phng
Khi ngoi lc tc dng nm trong mt mt phng cha trc thanh th
ni lc cng nm trong mt phng .

z
x
y

z
y
ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

4. Bi ton phng
Dng phng php mt ct ngang:

z
x
y

z
y
ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

4. Bi ton phng

Mx
Qy

Nz M x

Nz

Qy

Ch c 3 thnh phn Nz, Mx, Qy nm trong mt phng yOz


ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

4. Bi ton phng

*** Quy c du ***


Mx 0

Mx 0
Nz 0

z z
Nz 0

Qy 0

Qy 0

+ Nz > 0: khi c chiu dng hng ra ngoi mt ct


+ Qy > 0: khi quay vector php tuyn 1 gc 900 theo chiu kim ng
h
+ Mx > 0: khi lm cng th dng ca trc y (th di)

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

4. Bi ton phng

*** Quy c du ***


Th chu nn

( )

Mx 0

()
Th chu cng (ko)

Mx 0
ThS. Nguyn Thanh Nh

( )
()
Th chu nn

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

5. Biu ni lc cho bi ton phng


- Biu ni lc: l th biu din s bin thin ca ni lc theo v
tr, t ta suy ra mt ct nguy him l mt ct ti tr s ni lc l
ln nht.
- Phng php gii tch: Ta dng mt mt ct bt k c honh z,
vit biu thc ni lc theo z ri v th.
Quy c:
- Biu ni lc ct Qy ,moment un Mx tung dng biu din
trn trc honh ((+) th v trn, (-) th v di).

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

5. Biu ni lc cho bi ton phng

Trnh t v biu ni lc
Phng php gii tch
Bc 1: Gii phng lin kt, xc nh cc phn lc
Bc 2: Phn on theo iu kin sao cho mi on thanh khng c
s thay i t ngt v lc (i vi khung cn thm iu kin: trn
mi on khung khng c s thay i v phng ca khung).
Bc 3: Phn tch cc thnh phn ni lc trn tng on thanh, sau
dng phng trnh cn bng tnh hc vit biu thc cho tng
on.
Bc 4: V biu ni lc (tng t nh kho st hm s)

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

5. Biu ni lc cho bi ton phng

Trnh t v biu ni lc
Phng php v nhanh
Bc 1: Gii phng lin kt, xc nh cc phn lc
Bc 2: Phn on theo iu kin sao cho mi on thanh khng c
s thay i t ngt v lc.
Bc 3: Xc nh v biu t tri sang phi hoc t phi sang tri.
Dng mt ct ct ln lt theo chiu v chn
Bc 4: V nhanh cc biu ni lc
Mx 0

Mx 0

Nz 0

z
y

Qy 0

z
Nz 0

Qy 0

Quy c du khi v t tri sang phi

Quy c du khi v t phi sang tri

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

5. Biu ni lc cho bi ton phng

Trnh t v biu ni lc
Phng php v nhanh
Bc 4: V nhanh cc biu ni lc
Biu lc dc trc Nz: (Quan tm cc thnh phn lc theo phng z)
- Nz = tng cc lc theo phng z tnh t mt ct ang xt n phn
thanh cn li
- Cc lc cng chiu vi quy c dng ca Nz s mang du m (-)
(lc nn)
- Cc lc ngc chiu vi quy c dng ca Nz s mang du dng(+)
(lc ko)

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

5. Biu ni lc cho bi ton phng

Trnh t v biu ni lc
Phng php v nhanh
Bc 4: V nhanh biu ni lc
Biu lc ct Qy: (Quan tm cc thnh phn lc theo phng y)
- Qy = tng cc lc theo phng y tnh t mt ct ang xt n phn
thanh cn li
- Cc lc cng chiu vi quy c dng ca Qy s mang du m (-)
- Cc lc ngc chiu vi quy c dng ca Qy s mang du dng(+)

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

5. Biu ni lc cho bi ton phng

Trnh t v biu ni lc
Phng php v nhanh
Bc 4: V nhanh biu ni lc
Biu moment un Mx: (Quan tm cc thnh phn lc theo phng y v cc
moment tp trung)
- Mx = tng cc moment do cc lc theo phng y, cc moment tp trung
gy ra i vi mt ct ang xt (tnh t mt ct ang xt n phn thanh
cn li)
- Cc moment lm cng th di s mang du dng (+)
- Cc moment lm cng th trn s mang du m (-)

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

5. Biu ni lc cho bi ton phng


V d:

q 20kN / m

P 20kN

M 20kNm

1m
1m
1m

*** Xem file hng dn bi tp ***


ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng II: Ni lc v V biu ni lc

5. Biu ni lc cho bi ton phng

Mt s c im cc biu ni lc
Ta c:

dM x z
dz Q y z

dQ y z q z
dz

(Tham kho thm sch)

1. Trn thanh, on c lc phn b l hng s th biu Qy l ng bc


nht, Mx l ng cong bc 2 (parabol)
2. Nhng on khng c lc phn b, biu Qy l hng s, Mx l ng bc
nht.
3. th Mx t cc tr ti v tr Qy = 0.
4. Xt t tri sang phi, nu Qy tng th Mx lm, nu Qy gim th Mx li.
5. Ti v tr c lc tp trung, biu Qy s c bc nhy, ln bc nhy l
ln lc tp trung.
6. Xt t tri sang phi, chiu ca bc nhy l chiu ca lc tp trung.
7. Ti v tr c moment tp trung, biu Mx c bc nhy, ln bc nhy
l ln ca moment tp trung.
8. Ti v tr c moment phn b, biu Mx l ng bc nht
ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Mn hc

C HC NG DNG

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III

ng sut v Bin dng

GV: ThS. Nguyn Thanh Nh


B mn C K Thut Khoa Khoa Hc ng Dng 106B4
T: 08.38660568 0908568181
Email: thanhnhanguyendem@gmail.com
B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

1. Trng thi ng sut ti mt im


nh ngha
Trng thi ng sut ti mt im l tp hp tt c nhng ng sut
trn cc mt i qua im y.

Nghin cu trng thi ng sut l tm c im v lin h gia


v
, tm
ng sut ln nht, nh nht kim tra bn hoc gii thch, bit c dng
ph hng ca vt th.
ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

1. Trng thi ng sut ti mt im


Phng php nghin cu
Tch phn t hnh hp bao quanh im ta cn kho st trng thi ng
sut. H trc ta nh hnh v.

-ng sut php:

yz

-ng sut tip:

yx
x

xy
x

y
ThS. Nguyn Thanh Nh

xy , yx , zx , xz , yz , zy

zx
xz

x , y , z

zy

xy
mp vung gc
vi trc x

phng // trc y

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

1. Trng thi ng sut ti mt im

Phn loi trng thi ng sut


L thuyt n hi
Ti mt im ta lun lun tm c mt phn t m trn cc mt ch c
ng sut php. Mt gi l mt chnh, phng ng sut php gi l
phng chnh, ng sut php gi l ng sut chnh.
K hiu ng sut chnh:
Qui c:

1, 2 , 3

1 2 3

Trng thi ng sut khi: 3 ng sut chnh khc khng


Trng thi ng sut phng: 2 ng sut chnh khc khng
Trng thi ng sut n: 1 ng sut chnh khc khng
Nghin cu trng thi ng sut:
Tm phng chnh, ng sut chnh, ng sut tip cc i
ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

2. Trng thi ng sut phng


Xt 1 phn t c ng sut trn mt c php tuyn song song trc x bng
khng.
. Chiu ln mt Oyz
xy
xz

yz

yz

yx
x

xy
x

zx
xz

zy

zy

zy
yz

y
ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

2. Trng thi ng sut phng


ng sut trn mt ct nghing bt k

yz
zy
z

uv

zy

yz

y
ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

2. Trng thi ng sut phng

yz

ng sut trn mt ct nghing bt k

u
uv

z y

2
z y
2

z y
2

cos 2 zy s in2

zy

uv

s in2 zy cos 2

zy

yz

Ti mt vung gc vi mt c php tuyn u ( 900 )

z y

vu

z y

Nhn xt:
ThS. Nguyn Thanh Nh

z y
2

cos 2 zy s in2

s in2 zy cos 2

u v z y const
uv vu

Bt bin ca
US php
lut i ng
US tip

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

2. Trng thi ng sut phng


ng sut chnh Phng chnh
Mt chnh l mt c ng sut tip bng khng. tm mt chnh:

uv

z y
2

Hai tr s
Thay vo

s in2 0 zy cos 2 0 0 tg 2 0

uv 0

2 zy

z y

(*)

khc bit nhau 900 Hai phng chnh

u , thu c cc ng sut chnh

max 1,3
min

ThS. Nguyn Thanh Nh

z y
2

( z y ) 2 4 zy2
2

(**)

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

2. Trng thi ng sut phng


Hai trng hp c bit

max 1,3
min

z y
2

1
( z y ) 2 4 zy2
2

(**)

a. Trng thi ng sut phng c bit

z ; y 0; zy
Thay vo (**) ta c:

max
min

1
1,3
2 4 2
2 2

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

2. Trng thi ng sut phng


Hai trng hp c bit

max 1,3

z y
2

min

( z y ) 2 4 zy2
2

(**)

b. Trng thi ng sut trt thun ty

z y 0; zy
Thay vo (**) ta c:

max 1,3 hay 1 3


min

tg 2 0 0

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

2. Trng thi ng sut phng


ng sut tip cc tr

z y

s in2 zy cos 2
uv
2

d uv
0
d

z y
2

z y
2 cos 2 2 zy sin 2 tg 2
2 zy

1
So snh vi (*), thu c: tg 2
tg 2 0

0 k

Mt c s tip cc tr to vi mt chnh
mt gc 450

Thay vo uv thu c:

max
min

( z y ) 2 4 zy2
2

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

3. TTS trong bi ton phng P.P th


C s ca phng php

z y

z y

cos 2 zy s in2

2
2
y
uv z
s in2 zy cos 2
2
Chuyn

z y
2

qua vtri, bnh phng 2 v, cng 2 v cho

uv2

Ta thu c phng trnh vng trn Mohr ng sut

z y
2

z y
2
uv
zy
u

2
2

Tm:

y 2;0

z y

R
ThS. Nguyn Thanh Nh
Bn knh:

zy

Trc honh:
Trc tung:

Ta cc im trn vng trn Mohr


ng sut cho ta gi tr cc s php v
s tip nm trn nhng mt khc nhau
i qua im c trng thi s ta ang xt.
B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

3. TTS trong bi ton phng P.P th


Cch v vng trn Mohr
Cho mt phn t ng sut.
Bit: z , y , zy

Tm: max , min , max , min , cc phng chnh,


s php, s tip ti mt nghing bt k

-Dng h trc ta :

z y
-Xc nh tm C vng trn: C
;0
2

z
y
2
-Xc nh bn knh R ca vng trn: R

zy

-Xc nh im cc P:

ThS. Nguyn Thanh Nh

P y ; zy
B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

3. TTS trong bi ton phng P.P th


Cch v vng trn Mohr

uv u

max
uv
zy

min

min

min

ThS. Nguyn Thanh Nh

max

1
B

max
max

min

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

4. Lin h gia ng sut v Bin dng


nh lut Hooke tng qut
Quan h gia ng sut php v bin dng di

Trong : E l
module
n
hi, l hng s
vt liu

Theo phng vung gc vi phng gc vi phng ta cng c

'
ThS. Nguyn Thanh Nh

Trong : l h s poison, l hng


s vt liu
B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

4. Lin h gia ng sut v Bin dng


nh lut Hooke tng qut
trng thi ng sut khi vi
phng ng sut chnh 1

1,2,3

.Ta tm bin dng di

theo

p dng nguyn l cng tc dng

Bin dng theo phng 1 do 1 gy ra:

11

Bin dng theo phng 1 do 2 gy ra:

12

Bin dng theo phng 1 do 3 gy ra: 13

2
E

E
1
1 11 12 13 1 ( 2 3 )
E
1
1
(
)

2
3 3 (1 2 )
Tng t: 2
1
3
E
E
ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

4. Lin h gia ng sut v Bin dng


nh lut Hooke tng qut

i vi trng thi ng sut khi tng qut:

1
x x ( y z )
E

1
y ( x z )
E

1
z z ( x y )
E

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng III: ng sut v Bin dng

4. Lin h gia ng sut v Bin dng


nh lut Hooke v trt (ct)
Khi phn t b trt thun ty, ch c
vi theo nh lut Hooke v trt.

, bin dng gc quan h

G
Trong : G l module n hi
trt, l hng s vt liu

E
G
2(1 )

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Mn hc

C HC NG DNG

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng IV

L Thuyt Bn

GV: ThS. Nguyn Thanh Nh


B mn C K Thut Khoa Khoa Hc ng Dng 106B4
T: 08.38660568 0908568181
Email: thanhnhanguyendem@gmail.com
B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng IV: L Thuyt Bn

1. Khi nim v l thuyt bn


Kim tra bn thanh chu ko, nn ng tm (trng thi ng sut
n ch c z ), ta c cc iu kin:

max 1 k

Tnh ton, th
nghim n
gin v l trng
thi ng sut
n

min 3 n

Tnh t chng 3

T thc nghim

Khi phi kim tra bn mt im trng thi ng sut phc tp c 1 , 2 , 3


Kh khn trong th nghim (ko nn 3 phng)
a ra cc gi thuyt v bn ca vt liu (thuyt bn)

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng IV: L Thuyt Bn

1. Khi nim v l thuyt bn


Thuyt bn l nhng gi thuyt v nguyn nhn ph hoi ca vt liu v dng
nh gi bn ca mi trng thi ng sut trong khi ch bit bn ca vt
liu trng thi S n (th nghim ko nn).

Trng thi ng sut bt k


Xc nh mt hm
So snh

1, 2 , 3

td f ( 1 , 2 , 3 )

td k ,n
Mc ch: Tm hm f

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng IV: L Thuyt Bn

2. Cc thuyt bn c bn
2.1. Thuyt bn S php cc i (TB1)
Nguyn nhn vt liu b ph hoi l do ng sut php cc i ca phn t
TTS phc tp t n ng sut php nguy him ca phn t TTS n.

td 1 1 k

td 1 3 n
u khuyt im:
- Khng k n cc ng sut chnh cn li
- Khng ph hp thc t, ch p dng cho TTS n

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng IV: L Thuyt Bn

2. Cc thuyt bn c bn
2.2. Thuyt bn bin dng di cc i (TB2)
Nguyn nhn vt liu b ph hoi l do bin dng di cc i ca phn t
TTS phc tp t n bin dng di trng thi nguy him ca phn t
TTS n.

1
1 1 ( 2 3 )
E

ok

ok
E

1
ok
1 ( 2 3 )
E
E
td 2 1 ( 2 3 ) k
u khuyt im:
- C k n 3 ng sut chnh
- Th nghim cho thy ch ph hp vi vt liu dn, ngy nay t dng
ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng IV: L Thuyt Bn

2. Cc thuyt bn c bn
2.3. Thuyt bn ng sut tip cc i (TB3 TB Tresca)
Nguyn nhn vt liu b ph hoi l do ng sut tip cc i ca phn t
TTS phc tp t n ng sut tip nguy him ca phn t TTS n.

td 3 1 3 k
u khuyt im:
- Ph hp vi th nghim, c bit i vi vt liu do
- Khng k n ng sut chnh 2
- Ngy nay dng nhiu trong tnh ton c kh
c bit:
Trng thi ng sut phng c bit

max 1,3
min

1
2 4 2
2

td 3 2 4 2 k

Trng thi ng sut trt thun ty

max ; min
ThS. Nguyn Thanh Nh

td 3 2 k

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng IV: L Thuyt Bn

2. Cc thuyt bn c bn
2.4. Thuyt bn th nng bin i hnh dng (TB4 TB von Mises)
Nguyn nhn vt liu b ph hoi l do th nng bin i hnh dng ca phn t
TTS phc tp t n th nng bin i hnh dng trng thi nguy him
ca phn t TTS n.

td 4 12 22 32 1 2 1 3 2 3 k

u khuyt im:
- Ph hp vi vt liu do, khng ph hp vi vt liu dn
- Khng dng trong trng hp ko 3 phng vi cng
- Ngy nay dng nhiu trong tnh ton c kh
c bit:
Trng thi ng sut phng c bit

max 1,3
min

1
2 4 2
2

td 4 2 3 2 k

Trng thi ng sut trt thun ty

max ; min
ThS. Nguyn Thanh Nh

td 4 3 k
2

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng IV: L Thuyt Bn

2. Cc thuyt bn c bn
2.5. Thuyt bn v cc TTS gii hn (TB Mohr_TB5)
p dng cho vt liu dn hay vt liu c gii hn bn ko v nn khc nhau. i
vi bt k phn t trng thi ng sut phc tp (khi).

0k
td 5 1
3 k
0n
0 k , 0 n : Gii hn nguy him ca phn t TTS n
(ko, nn theo 1 phng)

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng IV: L Thuyt Bn

3. Vic p dng cc thuyt bn

Mi thuyt bn a ra mt quan im v nguyn nhn ph hoi ca vt liu.


Trong thc t tnh ton, vic chn ra thuyt bn no l ph thuc vo vt liu v
TTS ca im cn kim tra.
- i vi vt liu do, nn dng TB3, TB4
- i vi vt liu dn, nn dng TB5
- Trng hp TTS n nn dng TB1

ThS. Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Mn hc

C HC NG DNG

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng V

c trng hnh hc
ca mt ct ngang
GV: ThS. Nguyn Thanh Nh
B mn C K Thut Khoa Khoa Hc ng Dng 106B4
T: 08.38660568 0908568181
Email: thanhnhanguyendem@gmail.com
B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng V: c trng hnh hc ca mt ct ngang

5.1. Khi nim chung

Trng hp no chu ti tt hn?


Sc chu ng ca 1 thanh khng ch ty thuc vo vt liu m cn
ty thuc vo hnh dng ca mt ct ngang, cng nh phng ca
ti trng i vi mt ct ngang.
Kho st nhng c trng hnh hc chnh ca mt ct ngang

Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng V: c trng hnh hc ca mt ct ngang

5.2. Moment tnh


5.2.1. Moment tnh i vi mt trc

S x ydF ; S y xdF
F

Sx , S y :

y
y

yc

Moment tnh ca din tch mt ct


ngang i vi trc x, y

O
Khi moment tnh ca din tch i vi 1 trc
bng 0 th trc gi l trc trung tm.

xc

Giao im ca 2 trc trung tm gi l trng tm ca mt ct


Ta trng tm mt ct:

Nguyn Thanh Nh

Sy

Sx
xC ; yC
F
F

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng V: c trng hnh hc ca mt ct ngang

5.2. Moment tnh


5.2.2. Moment tnh ca cc hnh phc tp
n

S x F1 y1 F2 y2 ... Fn yn Fi yi
i 1
n

S y F1 x1 F2 x2 ... Fn xn Fi xi
i 1

xC

Sy

y2

y1
O

Sx
yC
F

x
x1

Nguyn Thanh Nh

x2

Fx

F
Fy

i i
i

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng V: c trng hnh hc ca mt ct ngang

5.2. Moment tnh


5.2.2. Moment tnh ca cc hnh phc tp
Ch :
- Chn h trc ta ban u hp l: nu hnh c trc i xng th chn trc
i xng lm mt trc ca h trc ta ban u, trc cn li i qua trng
tm ca cng nhiu hnh n gin cng tt.
- Nu hnh b khot th din tch phn b khot mang gi tr m.

Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng V: c trng hnh hc ca mt ct ngang

5.3. Moment qun tnh ca mt ct ngang


5.3.1. Moment qun tnh i vi 1 trc

J x y dF 0

dF

J y x 2dF 0
F

O
x
Th nguyn ca moment qun tnh l [chiu di]4 , gi tr khng m.

Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng V: c trng hnh hc ca mt ct ngang

5.3. Moment qun tnh ca mt ct ngang


5.3.2. Moment qun tnh c cc
y
y

J P 2dF 0

dF

2 x2 y2

JP Jx J y

x
Th nguyn ca moment qun tnh c cc l [chiu di]4 , gi tr khng m.

Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng V: c trng hnh hc ca mt ct ngang

5.3. Moment qun tnh ca mt ct ngang


5.3.3. Moment qun tnh ly tm i vi h trc (x,y)

J xy xydF
F

Th nguyn ca moment qun tnh ly tm l [chiu di]4 , gi tr c th dng,


m hoc bng khng.
Khi moment qun tnh ly tm i vi 1 trc no bng 0 th h trc gi l h
trc qun tnh chnh. Nu h trc qun tnh chnh i qua trng tm mt ct th
c gi l h trc qun tnh chnh trung tm.
Ti bt k im no trn mt phng ca mt ct ta cng c th xc nh c
mt h trc qun tnh chnh.
Nu mt ct c mt trc i xng th bt k trc no vung gc vi trc i xng
cng lp vi n thnh mt h trc qun tnh chnh

Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng V: c trng hnh hc ca mt ct ngang

5.4. Moment qun tnh mt s hnh n gin


5.4.1. Moment qun tnh hnh ch nht
y

dy
x
h

h/2

3
bh
J x y 2dF y 2bdy
12
F
h / 2
b /2

Nguyn Thanh Nh

3
b
h
2
2
J y x dF x hdx
12
F
b /2

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng V: c trng hnh hc ca mt ct ngang

5.4. Moment qun tnh mt s hnh n gin


5.4.2. Moment qun tnh hnh trn
y

dF 2 d
R

d
x

J P 2dF 2 3d
F

R4
2

Do tnh cht i xng, ta c:

Jx Jy
J P J x J y 2J x 2J x

JP

D4

0,1D 4

32
J x J y 0,05D 4
Nguyn Thanh Nh

J P R4
Jx Jy

2
4
Vi D l ng knh
B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng V: c trng hnh hc ca mt ct ngang

5.4. Moment qun tnh mt s hnh n gin


5.4.3. Moment qun tnh hnh vnh khn
y

JP

d
D

D4
32

32

D4
32

(1 4 )

J P D4
Jx Jy

(1 4 )
2
64
4
4
0,05D (1 )
Vi

Nguyn Thanh Nh

d4

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng V: c trng hnh hc ca mt ct ngang

5.5. Moment qun tnh i vi h trc song song


X x a
y

Y
Y y b
Y

dF

Khai trin, ta c:

2
2

J
Y
dF
(
y
b
)
dF
X

F
F

x
2
2

J
X
dF
(
x
a
)
dF
Y

F
F

J XYdF ( x a )( y b)dF

XY

F
F
Khi Oxy l h trc trung tm, ta c: S x S y 0

J X J x b 2 F 2bS x

2
J
J
a
F 2aS y

Y
y
J J abF aS bS
xy
x
y
XY
Nguyn Thanh Nh

J X J x b2 F

J
J
a
F
Y
y
J J abF
xy
XY
B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng V: c trng hnh hc ca mt ct ngang

5.6. Mt s v d
V d 1: Cho mt ct ngang c hnh dng v kch
thc nh hnh v. Xc nh cc moment qun tnh
chnh trung tm ca mt ct.

Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng V: c trng hnh hc ca mt ct ngang

5.6. Mt s v d
V d 1: Cho mt ct ngang c hnh dng v kch
thc nh hnh v. Xc nh cc moment qun tnh
chnh trung tm ca mt ct.

Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng V: c trng hnh hc ca mt ct ngang

5.6. Mt s v d
V d 1: Cho mt ct ngang c hnh dng v kch
thc nh hnh v. Xc nh cc moment qun tnh
chnh trung tm ca mt ct.

Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

Chng V: c trng hnh hc ca mt ct ngang

5.6. Mt s v d
V d 2: Xc nh ta trng tm mt ct nh hnh v

Xt vi phn din tch dF

dF d d ; y cos
Moment tnh:

0 0

S x ydF 2 cos d d 2 2d cos d


F

Suy ra

2 3
r sin
3

S x 2 r 3 sin 2 r sin

yC
2
F 3 r
3

Nguyn Thanh Nh

B mn C K Thut i hc Bch Khoa Tp.HCM

You might also like