Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

NAUKA O VRSTOI II

Elastina stabilnost IZVIJANJE

Dr. Salko osi

Tuzla, april 2016

1

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

Posebni sluajevi:

1. Jednostrano uklijeten tap:

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

2. tap uklijeten i zglobno vezan

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

tap uklijeten na oba kraja

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

ekv. duina izvijanja

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

Elastina veza

numeriko rjeenje
6

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

Kritino naprezanje, izvijanje izvan granice proporcionalnosti

FKR 2 E I min 2 E r 2 A 2 E 2 E
F
doz ; cr

2 2
L
A
A
L2 A
L2 A

r2
I
L
r radijus inercije presjeka, vitkost I min r 2 A r m in
r
A

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

Izvijanje u oblasti plastinosti, pretpostavke:

Idealno prav tap, homogen izotropan, zglobno oslonjen, centrino optereen
Mali progibi,
Bernoulli-jeva hipoteza vrijedi i u plast. podruju

Tangentni modul elastinosti

Dif. Jednaina EL:

Redukovani modul elastinosti

kritini napon=granica velikih deformacija (teenja)

8

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

Eksperimentalna ispitivanja, Tetmayer, Jasinski, linearna veza:

Neracionalno je koristiti vitke nosae aksijalno optereene na pritisak jer je nosivost istih mala.
Za poveanje nosivosti tapa bolje je poveati min. moment inercije presjeka a ne povrinu
9

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

Primjer: elini profil je optereen kao na slici. Odredi optimalni odnos stranica presjeka profila a/b tako da
isti ima maksimalnu otpornost prema izvijanju. Zatim dimenzionii presjek.

L = 20 m, E = 210000 N/mm2, P = 5 kN FS = 2.5

Najbolji odnos a/b je onaj koji daje istu otpornost na izvijanje u obje ravni.
To znai da profil ima istu vitkost za xy ravan i za xz ravan.
I z 121 ba 3 a 2
r

A
ab
12

rz

a
;
12

Le, z

ab3 b 2
r

A
ab
12

ry

b
;
12

Le , y

2
z

2
y

Le, z
rz

Iy

1
12

Le, y
ry

rz
ry

0.7 L
a 12

2L
b / 12

0.7 L
2L
a 0.7

0.35
b
2
a 12 b / 12

2 20 138.6
Le
2L

;
ry b 12 b 12
b
Fcr FS F 2.5 5 12.5 kN

2 2.1 1011
Fcr
12500
2E
cr

; cr

2
2
A 0.35b b
L
r
e
138.6 b

2 2.1 1011
12500

b 135 mm, a 0.35b 47.2 mm.

0.35b b 138.6 b 2
10

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

Primjer:

ALTERNATIVNI METOD:

11

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

Za vjebu:
1. Za primjer na slici ispod odredi kritinu vrijednost sile Fd.
2. Za konstrukciju prikazanu na slici desno odredi stepen sigurnosti protiv izvijanja ako je F = 800 kN.

12

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

ENERGETSKE METODE U PROBLEMIMA IZVIJANJA

Elastina stabilnost

Vertikalni pomak napadne take sile:

izduenje opruge: Lo=L

Rad sile W = energija opruge U:

13

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

Prvi sluaj izvijanja:

14

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

Ako je elastina linija oblika:

Pretpostavljeni oblici elastine linije:

15

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

Primjer: Odrediti kritinu silu koja dovodi do izvijanja tapa na slici

Pretpostavljeni oblik elastine linije:

16

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

Primjer 2: Odredi kritinu silu za tap na slici

17

Univerzitet u Tuzli Mainski fakultet

kolska 2015/2016

Numeriki primjer FEM - ABAQUS

18