Podwale 3/9, 00-252 Warszawa, tel.

(22) 33 96 500
fax (48-22) 33 96 501, e-mail: kancelaria@tomczak.pl
www.tomczak.pl

styczeń 2008
[numer 1/73]

Biuletyn informacyjny zawiera informacje

dotyczące kształtowania się ustawodawstwa

gospodarczego oraz jego wykładni w Polsce.

BIULETYN
Biuletyn informacyjny ma charakter wewnętrzny

i jest przeznaczony wyłącznie do wiadomości

jego adresata.

INFORMACYJNY
Dotyczy zmian stanu prawnego w okresie od dnia 16 grudnia 2007 roku do dnia 15 stycznia 2008 roku.

Stan prawny na dzień 15 stycznia 2008 roku.

ALERTY:

Wzrosło minimalne wynagrodzenie za pracę Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia

11 września 2007 roku, od dnia 1 stycznia 2008 roku minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1.126 zł.

Zmiany w VAT w 2008 roku Najistotniejsze zmiany w VAT dotyczą ustawowych limitów i definicji.

Zmieniła się np. definicja wartości rynkowej, inaczej niż dotychczas liczony jest limit zwolnienia podmi-

otowego. Z praktycznego punktu widzenia najważniejsze są jednak obniżki stawek dla usług budowlanych,

książek, czasopism specjalistycznych, usług gastronomicznych, żywności.

Nowa siedziba Krajowego Rejestru Karnego Od dnia 7 stycznia 2008 roku zmieniła się siedziba
Podwale 3/9, 00-252 Warszawa, tel. (22) 33 96 500
fax (48-22) 33 96 501, e-mail: kancelaria@tomczak.pl
Biura Informacyjnego Krajowego Rejestru Karnego, które teraz mieści się przy ul. Czerniakowskiej 100
www.tomczak.pl

w Warszawie.

INFORMACJE BIEŻ ĄCE
Nowe przepisy
Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym
Potworzeniu
praktykom rynkowym
Klient może się bronić
przed nieuczciwą reklamą
(Status prawny) Dnia 21 grudnia
2007 roku weszła w życie ustawa
o przeciwdziałaniu nieuczciwym prak-
tykom rynkowym. Wprowadziła ona
do polskiego prawa dyrektywę 2005/
29/WE dotyczącą nieuczciwych prak-
tyk handlowych stosowanych przez
przedsiębiorstwa wobec konsumen-
tów na rynku wewnętrznym.
(Cel regulacji) Ochrona konsumentów, zapewnienie im moż-
liwości dochodzenia swych praw jak również zwalczanie i za-
pobieganie stosowaniu nieuczciwych praktyk rynkowych to
najważniejsze cele nowej ustawy. Gwarantuje ona te prawa
konsumenckie, które są narażone na uszczerbek wskutek
praktyk rynkowych pozostających w bezpośrednim związku
z oddziaływaniem na decyzje konsumenta przy zawieraniu
transakcji gospodarczych.
(Zakres zmian) Nowa ustawa określa, jakie działania lub za-
niechania sprzedających i usługodawców są uznawane za nie-
uczciwe. Wprowadza tzw. „czarną listę” niedozwolonych prak-
tyk rynkowych, do których zaliczono m.in. :
• Kryptoreklamę, która polega na wykorzystywaniu treści publi-
cystycznych w środkach masowego przekazu w celu promocji
produktów w sytuacji, gdy przedsiębiorca zapłacił za tę promo-
cję, a nie wynika to wyraźnie z treści lub obrazów lub z dźwię-
ków łatwo rozpoznawalnych przez konsumenta;
• Reklamę przynętę, która polega na propozycji nabycia produk-
tu po określonej cenie bez ujawniania, że przedsiębiorca może
mieć uzasadnione podstawy, aby sądzić, że nie będzie w stanie
dostarczyć lub zamówić u innego przedsiębiorcy dostawy tych
lub równorzędnych produktów po takiej cenie, przez taki okres
i w takich ilościach, jakie są uzasadnione, biorąc pod uwagę
produkt, zakres reklamy produktu i oferowaną cenę;
• Reklamę uciążliwą, która stanowi szczególnie duże obciąże-
nie dla adresata. Jej cechą jest ingerencja w sferę prywatno-
ści, a w szczególności przez uciążliwe dla klientów nakłania-
2 BIULETYN INFORMACYJNY
nie np.: w miejscach publicznych czy też przesyłanie na koszt
klienta nie zamawianych towarów;
• Reklamę porównawczą czyli reklamowanie produktów łudzą-
co podobnych do konkurencji.
Według specjalistów ta ostatnia prowadziła do nadużyć z po-
wodu mało precyzyjnych przepisów. Teraz w związku z jej za-
kazem ten problem zniknie. Ponadto ustawa kwalifikuje jako
nieuczciwe takie praktyki, które są agresywne bądź też wpro-
wadzają konsumenta w błąd, czyli np. kupił on dany produkt
choć, gdyby nie reklama, nie zdecydowałby się na to.
Zgodnie z nowymi przepisami konsument może wystąpić z bez-
pośrednim powództwem przeciw nieuczciwym przedsiębior-
com. Może też żądać przeprosin w mediach bądź też wpłaty
określonej kwoty np. na rzecz organizacji konsumenckiej. Co
więcej, klient nie będzie musiał dowodzić, że przedsiębiorca
postąpił niezgodnie z prawem - to przedsiębiorca ma udowod-
nić, że nie złamał prawa.
(Skutki praktyczne) Nowa ustawa zmienia oblicze reklam wie-
lu branż: począwszy od banków przez sieci komórkowe po na-
trętnych akwizytorów. Nowe przepisy wymuszą na wielu przed-
siębiorcach zaniechanie dotychczasowych praktyk rynkowych
polegających m.in. na rozpowszechnianiu nieprawdziwych infor-
macji czy nawet prawdziwych, ale podanych w sposób mogący
wprowadzić w błąd. Przykładowo bank, który zareklamuje loka-
tę oprocentowaną na 10 proc., będzie musiał dodać, że trzeba
założyć ją na rok, a superkorzystne oprocentowanie jest tylko
przez jeden miesiąc. Nowe przepisy zmieniają też dużo w tele-
komunikacji. Skończą się „darmowe wieczory”, „zerowe staw-
ki” czy też „gratisowe” minuty. Znikną także fałszywe ogłosze-
nia całkowitej wyprzedaży lub likwidacji sklepu. W reklamach
gwałtownie skoczą także ceny biletów lotniczych, bowiem zgod-
nie z nowy prawem cena powinna obejmować wszystkie opłaty
oraz podatki. (Ewa Kapińska)
kiwań firmy na temat tego ile by chciała zarobić. Firmy praw-
nicze, zwłaszcza średniej wielkości, uzyskują większą lekkość
w określaniu swych stawek godzinowych w okresie, gdy aktu-
alny skład firmy ma pełne obłożenie pracą co oczywiście ma
miejsce przede wszystkim w czasach prosperity. Generalnie
jednak – tego klienci na ogół nie biorą pod uwagę – stawka go-
dzinowa ma charakter stawki rzemieślniczej w tym sensie, że
jej wysokość nigdy nie zakłada pełnego wykorzystania czasu
pracy prawnika. Tym samym wysokość stawki musi uwzględ-
niać także i pokryć okresy przestoju pracy prawników, które
były, są i zawsze będą. O tym problemie, jednym z poważniej-
szych w prowadzeniu firmy prawniczej, związanym z okresem
przestoju, piszemy w odrębnym odcinku.
Natomiast stawka godzinowa nie stanowi per se oferty fir-
my prawniczej. Tu nawet nie chodzi o to, że podlega ona, jak
wszystko w biznesie negocjacjom i ustaleniom pomiędzy chęt-
nymi do współpracy partnerami. Stawka godzinowa przedsta-
wiona bez dodatkowych wyjaśnień i zastrzeżeń stanowi jedną
z wielu i do tego bardzo ogólną informację stanowiącą punkt
wyjścia do współpracy.
(Stawka i ogólny koszt) Najważniejsze dla potencjalnego
klienta firmy prawniczej jest bowiem to, że stawka godzinowa
ma zawartość bardzo indywidualną, charakterystyczną jedy-
nie dla poszczególnej kancelarii. W każdej z nich co innego
mieści się w tej stawce godzinowej, przez co różna jest w każ-
dym przypadku jej rzeczywista wartość. Dlatego – nie sposób
na gruncie teoretycznym dowiedzieć się o rzeczywisty koszt
pracy wykonywanej przez firmę prawniczą.
Nie sposób ustalić to zatem inaczej, jak podejmując współ-
pracę z firmą prawniczą. Jest to oczywiście wniosek w pew-
nym sensie pesymistyczny, bo wiadomo, że wybór a zwłasz-
cza zmiana firmy doradczej jest zazwyczaj dużą i niezbyt
przyjemną operacją. Ale od samej firmy prawniczej właściwie
nie sposób dowiedzieć się, ile w godzinie pracy poszczegól-
nego specjalisty się zawiera. Nawet nie z powodu ukrywania
tej zawartości w fazie zabiegania o klienta, ale przede wszyst-
kim dlatego, że firmy prawnicze mają stosunkowo niewielką
wiedzę porównawczą na temat innych firm prawniczych i tym
samym nie wiedzą, jakie są wyobrażenia klienta o zawartości
oferowanej stawki godzinowej.
(Strategia zdobywania wiedzy o koszcie) Nie, ma rzecz prosta,
łatwego sposobu na zdobycie wiedzy o koszcie usług praw-
nych przed podjęciem współpracy. Najbardziej powszechnym
sposobem jest ustalanie ryczałtu na poszczególne zlecenia.
Na dłuższą metę jest to bardzo męcząca i zwłaszcza dla du-
żych klientów firm prawniczych wybitnie niepraktyczna me-
toda. Inny sposób to stopniowe wchodzenie we współpracę
z prawnikami nowej firmy i kontrolowanie zawartości stawki go-
dzinowej w tym rozruchowym okresie.
Wiedzę tę, rzecz prosta, najłatwiej uzyskać od firm już pracu-
jących z kancelarią, ale do tego trzeba mieć punkt odniesie-
nia, czyli wiedzę o zawartości stawki godzinowej innych firm.
Czyli znów jest to sposób bar-
dzo trudno dostępny dla więk-
szości średniej wielkości firm
w biznesie. Łatwiej poradzą so-
bie z tym bardzo duże firmy, które
siłą rzeczy współpracują z wielo-
ma firmami prawniczymi jedno-
cześnie. Pod warunkiem oczywi-
ście, że w firmie wypracowana
zostanie koncepcja weryfikacji
zawartości stawki godzinowej.
(Michał Tomczak)
BIULETYN INFORMACYJNY 11

prawnika. Nie mniej jednak to, co w pracy prawnika może być
dla klienta prawdziwą i zasadniczą wartością – to jest właśnie
pomysł, idea, koncepcja, rozwiązanie. To jest produkt w pracy
prawnika tyleż najważniejszy, co zupełnie niemożliwy do prze-
liczenia na czas. Idea, jak to idea, zwykle rodzi się w ułamku
sekundy. Oczywiście będąc w pracy umysłowej jest zwykle na-
stępstwem uprzednio zdobytej wiedzy i doświadczenia.
Teoretycznie zatem potencjał prawnika, który umożliwia mu wy-
myślanie korzystnych dla klienta idei, kreatywność prawnika wy-
raża się w wartości stawki godzinowej. To po pierwsze.
Po drugie – w wysokości stawki godzinowej wyraża się spraw-
ność prawnika przy tych wszystkich czynnościach, które
w niewielkim jedynie stopniu wymagają inwencji. Typową taką
czynnością jest pisanie umów – choć i tu najważniejsze zapi-
sy umowy wymagają nie tyle sprawności co jasnej koncepcji
i koniec końców, twórczej idei.
Ta próba nadania sensu stawce godzinowej poprzez powiąza-
nie jej z osobistymi kwalifikacjami prawnika jest nawet dla praw-
ników samych nie przekonująca. Często trudno zrozumieć jaki
jest związek płacenia kilkuset euro za godzinę podczas trwają-
cych piętnaście godzin negocjacji, w trakcie których doniosłość
prawnika wyrażona jego osobistą stawką godzinową znajduje
wyraz ledwie kilka razy lub wcale.
(Inne jeszcze próby nadania sensu stawce godzinowej) Można
argumentować, iż w przypadku przedsięwzięć objętościowych
pod względem czasu przeznaczonego dla klienta – a takich jest
przecież większość w doradztwie prawnym – stawka godzinowa
wyraża skumulowany efekt zapanowania nad ryzykiem praw-
nym. Doświadczony prawnik nawet, jeżeli robi rzeczy powta-
rzalne i standardowe, który mógłby także wykonywać prawnik
znacznie mniej doświadczony i przez to dużo tańszy – otóż ten
doświadczony prawnik kontroluje w taki sposób ryzyko prawne
10 BIULETYN INFORMACYJNY
całej transakcji, umowy czy procesu sądowego. Prawnik młod-
szy nie jest w stanie równie skutecznie identyfikować i kontrolo-
wać ryzyka. Z różnych przyczyn młodszy prawnik o niższej staw-
ce widzi mniej i nie odnosi się do kwestii wychodzących poza
ścisły zakres prawnictwa. Doświadczenie prawnika przejawia
się przede wszystkim w umiejętności sensownego wchodzenia
w kwestie styku, między prawem i biznesem. Innymi słowy –
indywidualna stawka godzinowa wyraża indywidualną zdolność
kontroli ryzyka podejmowanej na rzecz klienta.
Jednak także i w przypadku tego argumentu nie sposób oprzeć
się wrażeniu, że umiarkowanie nawiązuje on do rzeczywistości.
Między innymi dlatego, że w firmach prawniczych obowiązuje
raczej mechaniczna reguła, zgodnie z którą prawnik ma coraz
wyższą stawką wraz ze wzrostem swojego stażu pracy i tym
samym wieku. Tymczasem prawo jest dziedzinią na tyle inte-
lektualnie przetworzoną, iż w gruncie rzeczy mało wiarygod-
na jest generalizacja, zgodnie z którą prawnik im starszy tym
lepszy. To może dotyczyć niektórych, wspomnianych powyżej
aspektów funkcjonowania prawnika ale do innych aspektów
ma się w odwrotnej proporcji. Następujące z wiekiem osłabie-
nie możliwości zawodowych z wiekiem dotyczy przede wszyst-
kim przyswajalności wiedzy.
W gruncie rzeczy wszystkie te próby wytłumaczenia zasadni-
czego sensu stawki godzinowej zawodzą. Jedynym możliwym
wyjaśnieniem powszechnego funkcjonowania stawki godzino-
wej jako podstawowego miernika wynagrodzenia prawnika jest
brak równie pojemnej i uniwersalnej formuły alternatywnej.
(Jakie znaczenie ma stawka godzinowa dla wyboru firmy
prawniczej?) Stawki godzinowe określane przez firmy prawni-
cze są wyrazem wielu różnych motywów leżących po stronie
firmy. Jest w tym oczywiście przede wszystkim wyobrażenie
na temat własnej pozycji rynkowej, jest też wyraz prowadzonej
polityki marketingowej, no i oczywiście jest także wyraz ocze-
Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji
Usprawnienia
w postępowaniu egzekucyjnym
(Status prawny) 28 grudnia
20 07 r. i (w nieznacznej części)
1 stycznia 2008 r. weszła w życie usta-
wa z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie
ustawy o komornikach sądowych i eg-
zekucji oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. z dnia 27 czerwca 2007 r.,
nr 112, poz. 769).
(Cel regulacji) Powyższa nowelizacja przez likwidację jedno-
osobowych rewirów komorniczych, zwiększenie liczby komorni-
ków oraz obniżenie kosztów egzekucyjnych ma na celu szybsze
i skuteczniejsze prowadzenie postępowania egzekucyjnego.
(Działanie komornika poza rewirem) Zgodnie z nowym brzmie-
niem art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komor-
nikach sądowych i egzekucji w rewirze komorniczym może
działać więcej niż jeden komornik. Jest to najbardziej znaczą-
ca zmiana, gdyż do tej pory w jednym rewirze mogła funkcjo-
nować tylko jedna kancelaria komornicza. Komornicy uzyskali
także prawo do działania poza swoim rewirem. Powyższe zmia-
ny umożliwiają więc wierzycielowi wybór między komornikami
z całej Polski, co w praktyce sprowadzi się do zlecania egze-
kucji komornikom najbardziej skutecznym. Wyjątkiem w tym
zakresie pozostaje egzekucja z nieruchomości, w przypadku,
której wyłącznie właściwy jest komornik działający w ramach
sądu rejonowego, na obszarze, którego położona jest nieru-
chomość, oraz egzekucja z użytkowania wieczystego i statku
morskiego (art. 8 ust.5 ustawy). Jednakże niemalże całkowita
swoboda wyboru komornika wiąże się z koniecznością ponie-
sienia przez wierzyciela dodatkowych kosztów działania ko-
mornika poza granicami rewiru (diety pracowników kancelarii
i komornika, koszty przejazdów i noclegów tych osób, koszty
transportu specjalistycznego- art. 8 ust.11 ustawy).
(Obowiązek udzielania informacji) Nowe przepisy poszerzają
krąg podmiotów, które mają obowiązek udzielać komornikowi
informacji niezbędnych do prawidłowego prowadzenia postę-
powania egzekucyjnego. Obecnie są to m.in. organy admini-
stracji publicznej, organy rentowe, urzędy skarbowe, banki.
Dzięki nowelizacji komornik może domagać się udostępnienia
danych także od organów spółdzielni mieszkaniowych, zarzą-
dów wspólnot mieszkaniowych i innych instytucji (art. 2 ust.5
ustawy). Pojęcie to nie zostało doprecyzowane, ale wydaje się,
że celowe jest przyjęcie jak najszerszego jego rozumienia.
(Zmiany w opłatach) Nowelizacja wprowadza także niewiel-
kie zmiany w zasadach odpłatności za czynności komornicze.
Zasadnicze wynagrodzenie komornika za egzekucję świadczeń
pieniężnych pozostaje bez zmian i wynosi 15 proc. wyegzekwo-
wanego świadczenia. Jednakże w wypadku wyegzekwowania
świadczenia na skutek zajęcia rachunku bankowego lub wyna-
grodzenia za pracę dłużnika opłata ta będzie wynosić 8 proc.
odzyskanej kwoty (art.49 ust.1 ustawy). Ponadto wierzyciel może
zostać zobowiązany do poniesienia opłaty egzekucyjnej jeżeli
wszczęcie egzekucji było niecelowe. Ma to zniechęcić wierzy-
cieli do nękania dłużników (art.49 ust.4 ustawy).
(Wnioski) Z punktu widzenia wierzyciela nowe przepisy po-
winny przyczynić się do zdynamizowania postępowania eg-
zekucyjnego. Natomiast w opinii samorządu komorniczego
nowe przepisy wcielają w życie zasadę konkurencji na rynku,
co jest niezgodne z kodeksem etyki zawodowej komorników.
W związku z tym nowelizacja została zaskarżona do Trybunału
Konstytucyjnego. (Karolina Muskała)
Rozporządzenie Ministra Finansów
Wnoszenie opłaty skarbowej
(Status prawny) W konsekwencji
wprowadzenia zmiany w ustawie
o opłacie skarbowej (Dz. U. 2007 r.
Nr 128, poz. 883), której celem było
umożliwienie wykorzystania znaków
opłaty skarbowej, Minister Finansów
wydał nowe rozporządzenie z dnia
28 września 2007 roku w sprawie zapła-
ty opłaty skarbowej (Dz. U. Nr 187, poz. 1330). Rozporządzenia
to weszło w życie z dniem 27 października 2007 roku.
Jednak wraz z wejściem w życie Rozporządzenia, z uwagi
na brzmienie jego § 3, pojawiły się problemy interpretacyjne
w kwestii udowodnienia zapłaty opłaty skarbowej, szczególnie
od pełnomocnictwa składanego przez profesjonalnego pełno-
mocnika. Wspomniany bowiem § 3 Rozporządzenia reguluje tę
kwestię, mimo tego, że została już ona wcześniej (odmiennie)
uregulowana w ustawie o opłacie skarbowej. Problem dotyczy
przede wszystkim rozstrzygnięcia czy potwierdzenie dokonania
przelewu wygenerowane automatycznie z systemu bankowo-
ści elektronicznej, na podstawie art. 7 Prawa bankowego nie-
wymagające opatrzenia podpisem pracownika czy pieczęcią
banku, jest wystarczającym dowodem zapłaty opłaty skarbowej
BIULETYN INFORMACYJNY 3
 czy też wymaga dodatkowego jego uwierzytelnienia. Powyższy
problem powstał w związku z brzmieniem odpowiednich prze-
pisów ustawy i Rozporządzenia.
(Dowód zapłaty według ustawy) Zgodnie z art. 8 ust. 5 usta-
wy o opłacie skarbowej adwokat, radca prawny, doradca po-
datkowy oraz rzecznik patentowy mogą składać w sądzie, or-
ganie administracji rządowej lub samorządowej albo innych
podmiotach uwierzytelnioną przez siebie kopię dowodu za-
płaty opłaty skarbowej od dokumentu stwierdzającego udzie-
lenie im pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypi-
su lub kopii. Ustawa tym samym milczy w kwestii potwierdzeń
wygenerowanych na podstawie wspomnianego już art. 7 pra-
wa bankowego.
(Dowód zapłaty według Rozporządzenia) Jednocześnie,
zgodnie z § 3 ust. 1 Rozporządzenia składający wniosek lub
pełnomocnictwo albo dokonujący zgłoszenia zobowiązany
jest dołączyć dowód zapłaty należnej opłaty skarbowej, albo
Projekty legislacyjne
Prawo Budowlane
Świadectwa energetyczne
(Status prawny) Dnia 1 stycznia
2009 roku wchodzi w życie nowe-
lizacja ustawy Prawo Budowlane.
Nowelizacja ta przewiduje przede
wszystkim obowiązek posiadania
przez budynki mieszkalne, uży-
teczności publicznej czy magazy-
ny tzw. świadectw energetycznych.
Wejście w życie niniejszych przepisów będzie czyniło zadość
implementacji dyrektywy 2002/91/WE w sprawie charaktery-
styki energetycznej budynków.
(Stan prawny) Aktualnie obowiązujące przepisy nie przewidu-
ją obowiązku posiadania przez budynki świadectw energe-
tycznych. Obowiązek posiadania świadectw energetycznych
przewiduje dyrektywa 2002/91/WE w sprawie charakterystyki
energetycznej budynków. Weszła ona w życie w dniu 4 stycz-
nia 2006 roku. Z jej wprowadzeniem w Polsce były poważne
kłopoty. Komisja Europejska groziła nawet Polsce wielomilio-
nową karą za brak postępów we wcieleniu dyrektywy w życie,
jednak parlament poprzedniej kadencji zdołał w ostatniej chwili
znowelizować prawo budowlane.
(Świadectwa energetyczne) Za rok świadectwa energetycz-
ne będą musiały mieć nowe budynki: mieszkalne, zamieszka-
nia zbiorowego (m.in. pensjonaty, hotele, akademiki, internaty),
użyteczności publicznej oraz magazyny. Obowiązek uzyskania
4 BIULETYN INFORMACYJNY
uwierzytelnioną kopię dowodu zapłaty, przy czym dowód za-
płaty może mieć formę wydruku potwierdzającego dokonanie
operacji bankowej.
(Konkluzja) Interpretując literalnie brzmienie obu przepisów
należy stwierdzić, że rozporządzenie nadaje elektroniczne-
mu potwierdzeniu wygenerowanemu z systemu bankowości
elektronicznej moc oryginału. Tym samym, złożenie takiego
potwierdzenia wydaje się być wystarczające do udokumento-
wania uiszczenia opłaty skarbowej przez każdego, kto składa
pełnomocnictwo lub pismo podlegające opłacie skarbowej,
a więc także i przez profesjonalnych pełnomocników. Przeciwna
interpretacja nie wydaje się być zasadna nawet pomimo istnie-
nia obowiązku, o którym mowa w art. 8 ust. 5 ustawy o opłacie
skarbowej (tj. uwierzytelniania dowodu zapłaty opłaty skarbo-
wej). Taka interpretacja, bowiem znacznie utrudniłaby pracę pro-
fesjonalnym pełnomocnikom i nakładałaby na nich dodatkowe,
niczym nieuzasadnione obowiązki. (Marta Mianowska)
(Przesłanki wypowiedzenia) Istnieje zasadnicze pytanie, jak stro-
ny powinny określić przesłanki wypowiedzenia umowy. Przepis
art. 673 § 3 Kodeksu cywilnego nie precyzuje, jak należy wska-
zać w umowie owe „wypadki”. Należy zwrócić uwagę, że jest
to przepis o charakterze wyjątkowym, zatem należy go stoso-
wać w sposób ścisły. Wbrew temu jednak w uchwale z dnia 21
listopada 2006 roku (sygn. akt III CZP 92/06) Sąd Najwyższy
stwierdził, że określenie, iż strony mogą wypowiedzieć umo-
wę zawartą na czas oznaczony z ważnych powodów mieści
się w hipotezie art. 673 § 3 Kodeksu cywilnego. Jednakże Sąd
Najwyższy w uzasadnieniu uchwały potwierdził, że wypowia-
danie umów jest i będzie przedmiotem sporów, w których sąd
będzie rozstrzygał o tym, czy zachodziła przesłanka wypowie-
dzenia i czy zostało ono skutecznie dokonane. Można jednak
wskazać, że dokładne sprecyzowanie wypadków, kiedy wypo-
wiedzenie umowy zawartej na czas określony jest dopuszczal-
ne, może uchronić strony przed sporami na tym tle.
(Znaczenie uchwały) Uchwała, jaką podjął 21 grudnia 2007
Z naszej praktyki
Jak wybrać firmę prawniczą (odcinek 2)
Skąd się biorą stawki
(Mitologia stawki godzinowej) Firmy prawnicze najchętniej
pracują za stawki godzinowe. Idea ta została zmitologizowa-
na między innymi dzięki filmowej wersji „Firmy”, która epatuje
widzów w sposób dramatycznie uproszczony zarówno w sto-
sunku do treści książki jak i zwłaszcza w konfrontacji z rze-
czywistością. Treścią filmu jest bowiem proceder oszukiwania
klientów przez firmę prawniczą poprzez zawyżanie t.zw. billo-
wania, czyli wpisywania do ewidencji czasu pracy (timesheetu)
jako przepracowanych na rzecz klienta które faktycznie prze-
pracowane nie były.
Prawnicy w dużych i dobrych firmach zarabiają bardzo dobrze
(za dobrze, jak na ich rzeczywistą rolę i wkład pracy), zwłasz-
cza na tle ubogiego społeczeństwa, jak w Polsce. Jednak na
szerokiej publiczności nie tyle zarobki prawników robią ogrom-
ne wrażenie, co właśnie stawka godzinowa: jak to możliwe, py-
tają się tak zwani zwykli ludzie, by za godzinę pracy pobierać
300 albo 400 Euro, i to w kraju, w którym żyje wiele osób, któ-
rzy za podobną kwotę lub nawet niższą kwotę muszą utrzy-
mać się przez miesiąc.
(Skąd się wzięły stawki godzinowe) Faktem jest, że nawet
wśród usługodawców obsługujących biznes mało która grupa
tak chętnie, jak prawnicy rozlicza się według stawki godzinowej.
Ma to miejsce nawet pomimo faktu, że klienci walczą z rozlicze-
niem godzinowym kiedy tylko mogą i na ile mogą.
roku Sąd Najwyższy, dotyczy wypowiedzenia umowy najmu lub
dzierżawy zawartej przed dniem 10 lipca 2001 roku. W dacie
zawierania takiej umowy stan prawny nie zezwalał stronom na
określanie w umowie za-
wartej na czas oznaczony,
przesłanek jej wypowiedze-
nia. Dlatego też uchwała
ma istotny wpływ na zadaw-
nione spory. Wskazuje jed-
nocześnie, że strony, tak-
że przed wprowadzeniem
w yra źnej możliwości
w ar t. 673 § 3 Kodeksu
cywilnego, miały swobodę
kontraktowania w tym za-
kresie, a zatem nowelizacja
Kodeksu cywilnego miała
charakter raczej deklarato-
ryjny. (Marta Mikołajczyk)
Gdyby przyjrzeć się sensowi doradztwa prawnego, to oczywi-
ście nie sposób nie zauważyć, że stawka godzinowa jest moc-
no bezsensowną podstawą rozliczeń. Można zawsze zapytać
– i pytają o to klienci, zwłaszcza ci, którzy pierwszy raz – co
kogo obchodzi ile czasu prawnik nad czymś pracował, skoro,
na przykład, nijak się to ma do efektu jego pracy. W usługach
o charakterze materialny (np. w budownictwie) stawka godzi-
nowa służy co najwyżej rozliczeniu z pracownikami, ale nigdy
z zamawiającymi, gdzie jest co najwyżej podstawą stworzenia
kosztorysu. Tam jednak chodzi o czynności w pełni przewidy-
walne, powtarzalne i nie wymagające kreatywności.
O rozliczeniu godzinowym z prawnikami można powiedzieć
sentencjonalnie, że jest to głupi sposób rozliczenia, tylko że
nikt nie wymyślił lepszego.
Jak o tym jeszcze napiszemy – stawka godzinowa w firmie
prawniczej musi być – jakaś. W rzeczywistości jednak stawki
godzinowe proponowane przez firmę prawniczą, czy też takie,
które firma prawnicza deklaruje są przede wszystkim konwen-
cjonalnym wyjściem naprzeciw oczekiwaniu rynku. Firma praw-
nicza musi mieć stawki godzinowe, bo tak sobie życzy rynek,
oczywiście rynek instytucjonalnego biznesu. Musi mieć stawki
– nawet jeżeli prawnicy nierzadko zdają sobie sprawę z tego,
że jest to rozwiązanie w bardzo dużej mierze konwencjonalne
i obarczone zasadniczymi dwuznacznościami.
(Zawartość stawki godzinowej) Praca prawnika opiera się na
dwóch podstawowych produktach: idei i pomyśle z jednej strony
i materializacji idei zwykle w postaci dokumentu z drugiej stro-
ny. Oryginalny, twórczy wkład nie jest istotą każdego zadania
BIULETYN INFORMACYJNY 9

OPRACOWANIA AUTORSKIE
Informacja Departamentu
Nieruchomości i Inwestycji
Wypowiedzenie umowy najmu zawartej
na czas oznaczony
(Teza orzeczenia) Dnia 21 grudnia 2007 roku Sąd Najwyższy
podjął w składzie 7 sędziów uchwałę, której teza brzmi:
Dopuszczalne było wypowiedzenie umowy najmu lub dzierża-
wy, zawartej przed dniem 10 lipca 2001 r. na czas oznaczony,
w wypadkach określonych w tej umowie (sygn. akt III CZP 74/
07). Istota tego orzeczenia polega na potwierdzeniu możliwości
wypowiedzenia jeszcze przed 10 lipca 2001 roku, kiedy wszedł
w życie § 3 art. 673 Kodeksu cywilnego, wprowadzony Ustawą
z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, miesz-
kaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Przepis
ten przewidział wyraźnie dopuszczalność określenia przez stro-
ny w umowie zawartej na czas oznaczony, przyczyn wypowie-
dzenia takiego stosunku prawnego. Należy również na wstę-
pie zauważyć, że rozważania odnoszące się do umowy najmu
mają na podstawie art. 694 Kodeksu cywilnego zastosowanie
również do umowy dzierżawy.
(Stan prawny przed nowelizacją z 2001 roku) Do lipca 2001
roku ustawodawca nie przewidywał możliwości wcześniejszego
ustania stosunku najmu zawartego na czas oznaczony. Przeważał
wówczas w orzecznictwie pogląd, że rozwiązanie za jednostron-
nym wypowiedzeniem umowy zawartej na czas oznaczony, jest
sprzeczne z naturą tego stosunku, który jest stosunkiem o cha-
rakterze trwałym, mającym wiązać strony przez z góry ustalo-
ny i pewny czas. Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał się
w tej kwestii. W szczególności można wskazać uchwałę z dnia
15 lutego 1996 roku (sygn. akt III CZP 5/96), w uzasadnieniu,
której Sąd Najwyższy wywiódł zakaz wypowiadania umów za-
wartych na czas oznaczony a contrario z art. 688 Kodeksu cy-
wilnego, przy uwzględnieniu bezwzględnie obowiązującego
charakteru przepisów normujących stosunek najmu termino-
wego. Nadto w uchwałach z dnia 3 marca 1997 roku (sygn. akt
III CZP 3/97) oraz z dnia 27 października 1997 roku (sygn. akt
III CZP 49/97), Sąd Najwyższy poparł swoje dotychczasowe
stanowisko, uzasadniając je dodatkowo faktem, że wypowie-
dzenie stosunku terminowego byłoby sprzeczne z jego natu-
rą (właściwością).
(Zmiana stanowiska orzecznictwa) Złagodzenie linii orzeczni-
czej Sądu Najwyższego dało się zauważyć w wyroku z dnia 22
stycznia 1997 roku (sygn. akt III CKN 365/97), w uzasadnieniu
8 BIULETYN INFORMACYJNY
którego Sąd Najwyższy uznał, że dopuszczalnym jest wska-
zanie w umowie dzierżawy zawartej na czas oznaczony przy-
czyn jej wypowiedzenia. Wytłumaczył, że poprzednie orzecznic-
two Sądu opowiadało się przeciw możliwości jednostronnego
wypowiadania terminowych umów, nie zaś dopuszczalności
uzgodnienia w umowie przesłanek wypowiedzenia. Mimo, że
stan prawny nie uległ zmianie, orzecznictwo dopuściło większą
swobodę ułożenia stosunku terminowego.
(Ingerencja ustawodawcy) Problem dopuszczalności wcze-
śniejszego zakończenia stosunku najmu zawartego na czas
nieoznaczony został rozwiązany wprowadzeniem przez usta-
wę o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy
i o zmianie Kodeksu cywilnego § 3 do art. 673 Kodeksu cywil-
nego w brzmieniu: Jeżeli czas trwania najmu jest oznaczony,
zarówno wynajmujący, jak i najemca mogą wypowiedzieć na-
jem w wypadkach określonych w umowie. W ten sposób moż-
liwość wypowiadania tego rodzaju umów została przesądzona.
Należy jednak pamiętać, że strony nie mają zupełnej swobody
w wypowiadaniu stosunków zawartych na czas oznaczony. Mogą
jedynie przewidzieć taką możliwość w samej umowie.
świadectw spoczywał będzie również na właścicielach miesz-
kań, którzy chcą je sprzedać lub wynająć. Świadectwa będą
ważne 10 lat. Według ustawy świadectwa wydawać mogą osoby
posiadające uprawnienia budowlane w specjalności architekto-
nicznej, konstrukcyjno-budowlanej lub instalacyjnej albo oso-
by, które zdały egzamin przed ministrem lub jednostką do tego
upoważnioną. Zapis ten preferuje oczywiście szeroką grupę in-
żynierów posiadających uprawnienia budowlane, jednak dzięki
wstawieniu słowa „albo” ustawodawca dał zielone światło oso-
bom, które od lat zajmują się tematyką obliczeń energetycznych
budynków, czyli audytorom energetycznym. Sposób sporzą-
dzania świadectw energetycznych budynków oraz wzór będzie
określony na podstawie rozporządzenie Ministra Budownictwa.
Świadectwo energetyczne będzie sporządzane na podstawie
oceny energetycznej, polegającej na określeniu zintegrowanej
charakterystyki energetycznej, na podstawie, której następuje
przyporządkowanie budynkowi klasy energetycznej. Podstawą
do sporządzenia zintegrowanej charakterystyki jest charaktery-
styka energetyczna budynku określona w projekcie budowlanym
dla budynku nowo-wznoszonego, a dla budynku istniejącego,
jeśli brak jest dla niego dokumentacji projektowej - wyznacza-
na w wyniku inwentaryzacji.
(Skutki zmian) Wejście w życie powyższej nowelizacji może
spowodować utrudnienia. Wiele zależy od tego, kiedy Minister
Budownictwa wyda przepisy w sprawie określenia wzoru i spo-
sobu wydawania świadectw energetycznych, co w konsekwencji
uniemożliwi wcześniejsze przeszkolenie osób odpowiedzialnych
za ich wydawanie. Ponadto wejście w życie nowych przepisów
nałoży dodatkowe koszty na właścicieli nowych budynków, bo-
wiem wydania świadectwa energetycznego dla lokalu mieszkal-
nego ma kosztować 500 zł a dla budynku mieszkalnego nawet
1500 zł, jeszcze więcej będzie kosztowało świadectwo dla bu-
dynków użyteczności publicznej. (Łukasz Morgaś). ki cywilnej w spółkę jawną, gdy jej przychody netto w ostatnich
dwóch latach osiągnęły wartość powodującą konieczność pro-
wadzenia ksiąg rachunkowych. Jest to krok w kierunku zapew-
Kodeks spółek handlowych nienia przedsiębiorcom pełnej swobody w zakresie wyboru for-
my prowadzonej działalności gospodarczej.
Rządowy projekt nowelizacji
(Obniżenie minimów kapitałowych) Projekt ustawy zakłada
(Status prawny) Na początku stycz- również dwukrotne obniżenie minimalnego kapitału zakłado-
nia br. do Sejmu wpłynął rządowy wego potrzebnego do zarejestrowania spółki z o.o. i akcyjnej.
projekt nowelizacji kodeksu spółek I tak do założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością po-
handlowych. Ministerstwo Gospodarki trzebne będzie wniesienie kapitału zakładowego w wysokości
chce obniżyć wysokość minimalne- 25.000,00 złotych, natomiast akcyjnej wystarczy 250.000,00
go kapitału zakładowego w spółkach złotych. Ministerstwo zakłada, iż obniżone kwoty kapitału po-
z o.o. i akcyjnych oraz ograniczyć wy- czątkowego zapewnią funkcję gwarancyjną kapitału, a jedno-
mogi formalne dla jednoosobowych cześnie pozwolą na wyłączenie odpowiedzialności wspólników
spółek kapitałowych. (akcjonariuszy) za zobowiązania spółki.
(Cel regulacji) Projektowane zmiany mają na celu ułatwić przed- (Złagodzenie formy w spółce jednoosobowej) Nowelizacja
siębiorcom prowadzenie działalności gospodarczej, zwłasz- przewiduje również, iż dla wszystkich czynności prawnych je-
cza w formie spółek z ograniczona odpowiedzialnością i spół- dynego wspólnika w jednoosobowej spółce kapitałowej wy-
ek akcyjnych. starczająca będzie forma pisemna pod rygorem nieważności,
a nie jak ma to miejsce obecnie wymóg zachowania formy pi-
(Ograniczenie obowiązku przekształcenia spółki cywilnej) semnej z podpisem notarialnie poświadczonym pod rygorem
Projekt przewiduje zniesienie obowiązku przekształcania spół- nieważności. (Ola Moczulska)
BIULETYN INFORMACYJNY 5
 Kodeks postępowania cywilnego
Projekt nowelizacji procedury cywilnej
(Status prawny regulacji) W ostat-
nim czasie został złożony w Sejmie
projekt nowelizacji kpc (druk sejmo-
wy nr 112), który po raz pierwszy trafił
do laski marszałkowskiej w poprzed-
niej kadencji (druk sejmowy nr 1840).
Nie przeszedł jednak całej drogi le-
gislacyjnej ze względu na skrócenie
kadencji Sejmu. Powyższy projekt wpisuje się w koncepcję
zmian dokonanych już wcześniej w postępowaniu gospodar-
czym, jednak tym razem reforma ma dotknąć całego postępo-
wania procesowego.
(Cel regulacji) Ustawodawca za aksjomat przyjął modernizację
i przyśpieszenie postępowania cywilnego, co chce osiągnąć
poprzez znaczne zwiększenie uprawnień przewodniczącego,
wzmocnienie koncentracji materiału dowodowego, ogranicze-
nie możliwości zawieszania postępowania i odraczania rozpraw.
Ponadto przewidywane jest zmodernizowanie postępowania
dowodowego poprzez dopuszczenie użycia sprzętu umożli-
wiającego przeprowadzenie dowodu na odległość oraz zapi-
su postępowania dowodowego za pomocą urządzeń rejestru-
jących dźwięk i obraz.
6 BIULETYN INFORMACYJNY
(Zakres zmian) Proponowane zmiany można podzielić na gru-
py dotyczące następujących kwestii:
§ poświadczania dokumentów za zgodność z oryginałem
przez strony;
§ wprowadzenia zasady nadawania biegu sprawom według
kolejności wpływu;
§ nadawania biegu sprawom;
§ dyscyplinowania osób uczestniczących w postępowaniu (zwięk-
szenie górnej granicy grzywny z 1 tys. zł do 20 tys. zł);
§ odciążenia pracy sędziów poprzez dalsze rozszerzenie kom-
petencji referendarzy sądowych oraz wprowadzenie uprawnie-
nia asystentów sędziów do wydawania zarządzeń;
§ rozszerzenia uprawnień sędziów do dokonywania rozstrzy-
gnięć na posiedzeniach niejawnych;
§ doręczania pism;
§ koncentracji materiału dowodowego (poprzez prekluzję do-
wodową);
§ modernizacji postępowania dowodowego poprzez wprowa-
dzenie możliwości przeprowadzenia dowodu na odległość za
pomocą specjalnych urządzeń oraz utrwalania dowodów w po-
staci zapisu dźwięku i obrazu;
§ ograniczenia podstaw zawieszenia postępowania oraz moż-
liwości wielokrotnego odraczania rozpraw;
§ wprowadzenia obligatoryjnej mediacji w sprawach rozwo-
dowych.
O szczegółach zmian informować będziemy wraz z postępem
procesu legislacyjnego. (Piotr Terlecki)
Orzecznictwo
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o tyle pozwany traci prawo do przedstawienia swych racji. Nic
natomiast nie uzasadnia odmiennego traktowania przedsiębior-
Niekonstytucyjność odrzucenia ców. Trybunał argumentował, iż uproszczenie i przyspieszenie
zarzutów od nakazu procedury może dotyczyć kwestii formalnych, nie może jednak
odnosić się do uprawnień wiążących się z obroną praw i intere-
(Teza wyroku) W dniu 20 grudnia 2007 sów strony. W ocenie Trybunału można upraszczać i przyspie-
roku Trybunał Konstytucyjny rozpo- szać procedury sądowe, ale bezwzględny formalizm zakwe-
znał pytanie prawne Sądu Rejonowego stionowanych przepisów ogranicza pozwanym prawo do sądu,
w Warszawie w sprawie zgodności sądom natomiast nie pozostawia najmniejszej nawet swobody
z Konstytucją regulacji procedury w rozstrzygnięciu. Trybunał przyznał również, że przedsiębior-
cywilnej w zakresie automatycznego com można stawiać dodatkowe wymagania, lecz nie należy
odrzucania nieopłaconych zarzutów oczekiwać od nich profesjonalizmu takiego jak od kwalifikowa-
od nakazu zapłaty wniesionych przez nych prawników. (Wioletta Januszczyk)
przedsiębiorcę niereprezentowanego przez adwokata lub radcę
prawnego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej
opłaty. Trybunał orzekł, iż odrzucenie przez sąd nieopłaconych
zarzutów od nakazu zapłaty, wniesionych przez przedsiębiorcę,
który nie jest reprezentowany przez adwokata lub radcę praw-
nego, bez uprzedniego wezwania do zapłaty, jest niezgodne
z Konstytucją (sygn. akt P 39/06).
(Stan faktyczny) Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu na-
kazowym. Od powyższego nakazu zapłaty pozwana wniosła za-
rzuty z zachowaniem dwutygodniowego terminu, jednakże nie
uiściła stosownej opłaty. Sąd, zgodnie z obowiązującymi prze-
pisami, odrzucił zarzuty bez wezwania pozwanej do uiszcze-
nia opłaty. Na postanowienie o odrzuceniu zarzutów pozwana
wniosła zażalenie wskazując, że ustawa o kosztach sądowych
z 28 czerwca 2005 roku stanowi, że do czasu zakończenia po-
stępowania w danej instancji stosuje się dotychczasowe prze-
pisy o kosztach sądowych. W konsekwencji sąd powinien we-
zwać pozwaną do uiszczenia opłaty w terminie tygodniowym
pod rygorem odrzucenia zarzutów. Zażalenie pozwanej zosta-
ło jednak oddalone jako niezasadne, gdyż pozew wpłynął do
sądu w dniu 8 marca 2006 roku, zatem wówczas gdy obowią-
zywała już nowa ustawa o kosztach sądowych.
Sąd rozpoznający sprawę powziął wątpliwości co do zgodno-
ści powyższych przepisów z Konstytucją. Zdaniem pytającego
sądu każdy ma prawo do rozpatrzenia sprawy przez bezstron-
ny i niezawisły sąd, natomiast kwestionowane przepisy zamy-
kają pozwanym prawo do sądu. Sprawa bowiem nie może zo-
stać merytorycznie rozpatrzona bez nadania biegu zarzutom,
a w razie popełnienia jakiegokolwiek błędu formalnego są one
automatycznie odrzucane.
(Treść uzasadnienia wyroku) Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego
kwestionowana regulacja powoduje, że pozwany przedsiębior-
ca niereprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika
w wypadku nieopłacenia zarzutów od nakazu zapłaty nie ma
możliwości przedstawienia sądowi argumentacji. O ile bowiem
powód może naprawić swój błąd, wnosząc ponownie pozew,
BIULETYN INFORMACYJNY 7