Podwale 3/9, 00-252 Warszawa, tel.
(22) 33 96 500
Podwale 3/9, 00-252 Warszawa, tel. (22) 33 96 500
fax (48-22) 33 96 501, e-mail: kancelaria@tomczak.pl
www.tomczak.pl
fax (48-22) 33 96 501, e-mail: kancelaria@tomczak.pl
www.tomczak.pl
kwiecień 2008
[numer 4/76]
Biuletyn informacyjny zawiera informacje
dotyczące kształtowania się ustawodawstwa
gospodarczego oraz jego wykładni w Polsce.
Biuletyn informacyjny ma charakter wewnętrzny
BIULETYN
i jest przeznaczony wyłącznie do wiadomości
jego adresata.
INFORMACYJNY
Dotyczy zmian stanu prawnego w okresie od dnia 16 marca 2008 roku do dnia 15 kwietnia 2008 roku, za wyjąt-
kiem zmian dokonanych w innej, wyraźnie wskazanej dacie.
Stan prawny na dzień 15 kwietnia 2008 roku.
ALERTY:
Przedsiębiorcy z Warszawy będą podlegać urzędowi w Białymstoku Ministerstwo Finansów
opracowało projekt rozporządzenia zmieniającego zasięg terytorialny dwóch urzędów kontroli skarbowej -
UKS z Warszawy i Białegostoku. Zgodnie z propozycją MF część podatników z Warszawy będzie podlegała
pod UKS w Białymstoku.
e-podpis a ZUS Od 21 lipca 2008 roku wszystkie dokumenty elektroniczne przekazywane do ZUS
przez firmy zatrudniające więcej niż pięć osób powinny być opatrzone bezpiecznym e-podpisem. Rząd
proponuje jednak okres przejściowy, w którym będzie można korzystać z podpisów niekwalifikowanych
wydanych przez Zakład, do czasu utraty ich ważności.
Zwrot nieruchomości Od 9 kwietnia br., w ciągu miesiąca, o zwrot nieruchomości niewykorzystanej
na cel wywłaszczenia, mogą wystąpić użytkownicy wieczyści, osoby, na których działkach zrealizow-
ano inny cel publiczny niż ten wynikający z decyzji wywłaszczeniowej, i te, którym nie chciano zwrócić
części nieruchomości. Dotyczy to zarówno osób, które wystąpiły już wcześniej o zwrot i które spotkały
się z odmową (nawet gdy zapadły wyroki sądowe), jak również tych, którzy w zamian za wywłaszczoną
nieruchomość otrzymali wcześniej inną lub odszkodowanie.

INFORMACJE BIEŻ ĄCE
Projekty legislacyjne
Prawo pracy
Zmiany w radach pracowników
(Status aktu) Sejm uchwalił ustawę
zmieniającą ustawę z dnia 7 kwiet-
nia 2006 roku o informowaniu pra-
cowników i przeprowadzaniu z nimi
konsultacji. Obecnie ustawa czeka
na podpis Prezydenta.
(Cel regulacji) Nowelizacja ustawy
ma na celu zapewnienie zgodności jej przepisów z postano-
wieniami Dyrektywy 2002/14/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 11 kwietnia 2002 roku ustanawiającej ogólne ramo-
we warunki informowania i przeprowadzania konsultacji z pra-
cownikami we Wspólnocie Europejskiej, będącej podstawą dla
ustawy i samego tworzenia w Polsce rad pracowników.
(Skutki zmniejszenia liczby pracowników) Wprowadzone zmia-
ny, choć wydają się być raczej niepozorne, w praktyce będą
miały istotne znaczenie.
Nowelizacja bowiem zakłada przede wszystkim zmianę art. 11
ustawy, poprzez dodanie zastrzeżenia, iż zmniejszenie liczby za-
trudnionych pracowników poniżej liczby, o której mowa w art. 1 ust.
2 (to jest, liczby 50 pracowników), nie powoduje skrócenia kaden-
cji rady pracowników. W praktyce będzie to oznaczało, iż nawet
jeśli liczba zatrudnionych pracowników spadnie poniżej tej liczby,
a następnie znów się zwiększy, to nie będzie konieczności roz-
wiązania starej rady pracowników, a następnie zorganizowa-
nia wyborów do nowej. Rada pracowników będzie miała prawo
działać stale, bez względu na liczbę zatrudnionych pracowni-
ków. Dotychczasowe brzmienie ustawy nie przewidywało takiej
możliwości, w związku z czym nie wiadomo było jakie działania
miał obowiązek podjąć pracodawca w przypadku zmniejszenia
się liczby zatrudnionych pracowników poniżej 50.
(Ustalanie liczby zatrudnionych) Ponadto, nowelizacja wpro-
wadziła zmianę w sposobie ustalania liczby zatrudnionych pra-
cowników, od której uzależnione jest stosowanie przepisów (art.
7 ustawy). Dotychczas liczbę zatrudnionych u pracodawcy pra-
cowników ustalano na podstawie przeciętnej liczby zatrudnio-
nych w ramach stosunku pracy w okresie ostatnich 6 miesięcy
przed dniem powiadomienia o wyborach członków rady pra-
cowników, przy czym przy ustalaniu tej liczby nie uwzględnia-
no pracowników młodocianych. Taka regulacja była jednak
w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich niedopuszczalna. Zdaniem Trybunału wszelkie
uregulowania krajowe, które wyłączają – choćby przejściowo
2 BIULETYN INFORMACYJNY
– określoną kategorię pracowników z ustalania liczby pracow-
ników zatrudnionych na potrzeby stwierdzenia istnienia obo-
wiązku stosowania procedury informowania i konsultacji wśród
pracowników, są sprzeczne z postanowieniami Dyrektywy 2002/
14/WE . Omawiana zmiana w praktyce może mieć fundamen-
talne znaczenie, szczególnie dla tych pracodawców, u których
nieuwzględnianie pracowników młodocianych przy ustalaniu
liczby zatrudnionych pracowników powodowało, że pracodaw-
ca ten nie miał obowiązku stosować procedury informowania
i konsultacji wśród pracowników.
(Kadencja rady) Poza omówionymi powyżej najistotniejszy-
mi zmianami, nowelizacja przewiduje także wyraźne wska-
zanie okresu kadencji rady pracowników. Wskutek noweliza-
cji kadencja rady pracowników trwa 4 lata od dnia jej wyboru.
Dotychczas kadencja rady pracowników trwała 4 lata, nie wia-
domo było jednak od kiedy należało okres ten liczyć (art. 11
ust. 1 ustawy).
(Wybory uzupełniające) Ponadto, nowelizacja wprowadziła re-
gulację tzw. wyborów uzupełniających do rady pracowników.
W razie ustania członkowstwa członka rady pracowników wybra-
nego przez reprezentatywne organizacje związkowe, organizacje
związkowe będzie miała obowiązek dokonania wyboru uzupeł-
niającego, a nie jak dotychczas - wyboru wszystkich członków
rady pracowników (art. 12 ust. 4 Ustawy). (Marta Mianowska)
Ustawa o swobodzie działalności
gospodarczej
Swoboda działalności gospodarczej
(Status aktu) Ministerstwo Gospodarki
przygotowało projekt nowelizacji
ustawy o swobodzie działalności
gospodarczej oraz innych ustaw,
k tór y przewiduje istotne zmia-
ny w rejestracji przedsiębiorców
z państw Unii, Europejskiego Obszaru
Gospodarczego oraz Szwajcarii, jak
również wprowadza do ustawy nowe instytucje, takie jak np. za-
wieszenie prowadzenia działalności gospodarczej.
(Cel regulacji) Projektowane zmiany mają na celu przede
wszystkim umożliwienie przedsiębiorcom zawieszania przez
nich działalności gospodarczej oraz wdrożenie postanowień
Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską oraz Umowy
ze Szwajcarią w zakresie czasowego świadczenia usług.
(Zawieszenie działalności gospodarczej) Pojęcie zawieszenia
działalności gospodarczej nie zostało dotąd przewidziane ani
żając się oczywiście to do jednego to do drugiego.
Notariusz, którego określilibyśmy tu jako przyjaznego dyle-
tanta, to notariusz raczej kooperatywny, chętny do współpra-
cy, i zarazem głęboko niedouczony lub po prostu i zwyczaj-
nie niekompetentny. Wielu prawników-doradców, zwłaszcza
takich, którzy sami są kompetentni nie raz marzyło o współ-
pracy z takim notariuszem. Jego rola przy aktach notarialnych
w niewielkim stopniu wychodzi poza poprawianie błędów lite-
rowych w dokumetnach przyniesionych przez prawnika. Choć
najczęściej, i w rzeczywistości, chodzi co najwyżej o popra-
wianie własnych błędów. Zawsze przecież coś można spie-
przyć, myśmy kolegi nie docenili – rzec można parafrazując
Wojciecha Młynarskiego.
Drugi biegun wyznacza notariusz urzędnik, typ szczególnie
powszechny w latach dziewięćdziesiątych. Taki notariusz sta-
wia nieustanne wymagania formalnie wobec stron, nie chcąc
wziąć na siebie żadnej odpowiedzialności ani żadnego ryzy-
ka. Ten typ notariusza w najmniejszym stopniu nie przejmuje
się ani tym, że akt się – z jego powodu opóźnia, ani też że nie
dojdzie do skutku z tej przyczyny, że notariusz odpowiednio
wcześnie nie zapoznał się z dokumentami. Nie i już. On, nota-
riusz, jest tu panem i władcą. Możecie zawsze do innego no-
tariusza, mówi.
Ten urzędniczy typ myślenia doprowadził kiedyś notariusza, z
którym robiłem akty od ośmiu bodaj lat do pomysłu, żeby udzie-
lić pouczenia o możliwości zabezpieczenia z art. 777 kpc mo-
jej sąsiadce, która znała mnie od mojego urodzenia i od któ-
rej kupowałem właśnie mieszkanie z zapewnieniem jej prawa
dożywocia. Ma się rozumieć, że był to ostatni akt, jaki w życiu
sporządziłem za pośrednictwem tegoż rejenta.
(Nasi notariusze) Ani dyletant ani urzędnik nie są notariusza-
mi których najbardziej potrzeba, choć są przypadki, że akurat
przydałby się albo jeden albo drugi. Dyletant potrzebny jest
wtedy, gdy nasze dokumenty są dalekie od perfekcji, ale kie-
dy ryzyko z nimi związane jest w gruncie rzeczy na tyle niewiel-
kie, że warto i trzeba je podjąć. I wtedy prawnik podejmuje je
tak naprawdę na własną rękę. Natomiast dyletant nigdy nie za-
pewni bezpieczeństwa, które wynika zarówno ze znajomości
prawa jak i z rzetelnego sprawdzenia dokumentów. Poleganie
na takim notariuszu-protokolancie ostatecznie może się kie-
dyś dla nas źle skończyć.
Z drugiej strony warto i należy obchodzić szerokim łukiem tych
wszystkich niedouczonych rejentów, którzy własne nieuctwo
i brak inteligencji chcą przerzucić na strony aktu notarialnego,
domagając się coraz to nowych dokumentów, kręcąc nosem
i wydziwiając w sytuacjach prawnie oczywistych i wiele razy po-
twierdzonych. Tacy notariusze powinni zniknąć z powierzchni
ziemi (choć niestety, trudno na to liczyć, ponieważ należą do
korporacji). Ostatnio pewien taki notariusz – urzędnik (co nigdy
przecież nie oznacza, że nie jest to zarazem dyletant) odmówił
mi sporządzenia aktu posługując się dwoma jakże znaczący-
mi argumentami: pierwszy był taki, że proponowana „umowa
mu się nie widzi”, a drugi, nawet jeszcze ważniejszy, polegał
na powołaniu się na okoliczność, że w kwietniu ma wizytację.
W maju bym to Panu zrobił powiedział ów notariusz, poszuku-
jąc mojego ludzkiego zrozumienia.
W Warszawie zwłaszcza, jest na szczęście spora grupa nota-
riuszy którzy po pierwsze są kompetentni biznesowo, to zna-
czy wiedzą, że tak naprawdę nie są żadnymi demiurgami, lecz
szczególnego rodzaju doradcami wyposażonymi przez Państwo
w pewne urzędowe kompetencje po to, żeby wspierać obrót,
w tym w szczególności obrót gospodarczy. Po drugie – nota-
riusze ci nabrali już w pewnej mierze pro konsumenckiej i pro
klientowskiej orientacji, które całkowity brak był w przeszłości
prawdziwą zmorą tego zawodu. Ta grupa notariuszy wie i rozu-
mie, że oni nie po to są, żeby im było wygodnie i żeby za każdy
akt zgarniali maksymalną stawkę. Jak duża jest to grupa na tle
całej, w przeszłości mocno zepsutej korporacji – tego nie wiem.
Bo od czasu gdy udało mi się zidentyfikować kilku mądrych
i przyjaznych notariuszy o istnieniu innych dowiaduję się tylko
wtedy, gdy druga strona transakcji mnie do tego zmusi.
(Czy ja nie lubię notariuszy) Czy z tego wszystkiego wynika
może, że nie lubię notariuszy? No, chyba trochę wynika, choć
to nie jest pogląd w najmniejszym stopniu personalny, lecz
instytucjonalny. Uważam po prostu że korporacja i jej uloko-
wanie w systemie stosowania prawa za mocno przypadkowe
i wadliwe. I korporacji jako takiej rzeczywiście nie lubię. Przy
jej absolutnie unikalnym (powiedziałbym – jak na tak biedny
jak Polska kraj wręcz absurdalnym) usytuowaniu finansowym,
przy zapewnieniu ustawowo tak szczególnej pozycji w stosun-
ku do sytuacji prawnej stron i w rzeczywistości ogromnym bez-
pieczeństwie i niezależności swojej roli – można by oczekiwać
produktu zawodowego radykalnie ambitniejszego i dojrzalsze-
go. Być może, jak w tylu innych sferach naszej rzeczywistości
społecznej potrzeba czasu i pewnej społecznej dojrzałości,
by jakość usług odpowiadała nie tyle nawet oczekiwaniom, co
– w przypadku notariuszy – ich roli i ich wynagrodzeniu. Żeby
tak jednak nastąpiło, jak sądzę, notariusze sami wobec sie-
bie muszą wreszcie przyjąć, że ich zawód polega na świad-
czeniu jeszcze jednej, w pewnym stopniu szczególnej, usługi
prawnej. I takie uświadomienie własnej roli wyznaczy istotny
krok w stronę postępu całej grupy zawodowej.
Ale to przez to wszystko chcę powiedzieć zarazem, iż jest w tym
zawodzie prawdziwie dojrzała grupa osób, wykonująca swoją
pracę nie tylko z kompetencją najwyższej próby, ale też i po
prostu z wdziękiem. Ta grupa notariuszy, którą można opisać
tym, że kwotą swojego honorarium zajmują się w ostatniej ko-
lejności, natomiast wielką
umową są w stanie zająć
się dosłownie od zaraz,
tak, jak każdy przyzwoity
doradca prawny. Takich
notariuszy znam co naj-
mniej kilku i z nimi pracu-
ję ja i moja firma. I gdyby
nie surowe zakazy rekla-
my, chętnie bym mój po-
wyższy tekst tym właśnie
mądrym i przyjaznym no-
tariuszom zadedykował.
(Michał Tomczak)
BIULETYN INFORMACYJNY 7
 nabycie akcji są kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego
zbycia tych akcji. Jeżeli zaś podatnik zbędzie opcje przed ich
wykonaniem (pod warunkiem, że są one zbywalne), to zgodnie
z art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy podatkowej, należna cena za opcje
będzie stanowić przychód z kapitałów pieniężnych.
(Podsumowanie) Biorąc powyższe pod uwagę należy stwier-
dzić, że skutki prawnopodatkowe otrzymania nieodpłatnie opcji
pracowniczych lub menedżerskich powstaną dopiero z chwilą
otrzymania dywidendy z tytułu posiadanych udziałów (akcji),
a także z chwilą, kiedy podatnik zbędzie opcje lub akcje otrzy-
mane w wyniku wykonania opcji. Podkreślić jednak należy, że
każda sprawa wymaga odrębnej oceny pod względem prawno-
podatkowym i że organy podatkowe dokonują owej oceny sa-
modzielnie. Instrumentem mającym chronić przed niepewnością
są interpretacje podatko-
we wydawane w konkret-
nych sprawach, ponieważ
zastosowanie się do nich
przez podatnika w określo-
nej sprawie nie może mu
szkodzić. Słusznym rozwią-
zaniem byłoby także wy-
danie ogólnej interpretacji
prawa podatkowego przez
Ministra Finansów, która
ujednoliciłaby w pewnym
stopniu wykładnię stosowa-
ną przez organy podatkowe.
(Marta Mikołajczyk)
Firma (5)
Notariusze
(Najważniejszy podwykonawca) Dla wielu prawników, a zwłasz-
cza prawników obsługujących biznes, notariusze są najważ-
niejszymi podwykonawcami.. Wynika to z bardzo szczególne-
go usytuowania i roli notariusza w tak zwanym kontynentalnym
systemie prawa cywilnego, cokolwiek by te zadawnione okre-
ślenia miały dzisiaj znaczyć.
Notariusze stanowią bardzo szczególną grupą zawodową, ich
rola, bowiem została całkowicie konwencjonalnie, by nie po-
wiedzieć dowolnie wpisana do systemu prawnego. Stanowią
oni rodzaj gwaranta legalności i czystości poszczególnych
transakcji. Nawet ich formalne miejsce w systemie nie jest ja-
sne: są oni zawieszeni między rolą urzędnika, za którą podą-
ża znaczenie sporządzanych przez nich czynności i uprawnie-
nia określone ustawowo oraz, z drugiej strony, rolą rejestratora
poszczególnych czynności prawnych na użytek najzupełniej
prywatnego obrotu. Do dziś nie jest jasne, czy orzeł ma prawo
i obowiązek wisieć w kancelarii notarialnej, czy jest to jedynie
zabieg marketingowy.
Konwencjonalność roli notariusza najwyraźniej przegląda się
w tych wszystkich systemach prawnych, które bez notariusza
w jego kontynentalnym, czy też – łacińskim, jak o sobie lubią
mówić notariusze sensie – obywają się bez żadnych proble-
mów, a może nawet mają się lepiej. Chodzi tu przede wszystkim
o systemy prawa anglosaskiego, w których notariusz wpraw-
6 BIULETYN INFORMACYJNY
dzie występuje, ale poza nazwą nie przypomina on w niczym
notariusza takiego, jakiego znamy choć w Polsce.
(Korporacja) W Polsce Ludowej notariusze byli zwykłymi urzęd-
nikami, na niskich, sędziowskich pensjach, zaś bez estymy sę-
dziego, łańcucha z orłem i sali sądowej. Zajmowali się obrotem
nieruchomościami, który miał raczej ograniczony zakres i spro-
wadzał się do prywatnych, niedużych transakcji. Poza tym wy-
konywali wiele czynności marnej wagi, wśród których do najpo-
pularniejszych należało poświadczanie podpisów na różnych
drugorzędnych dokumentach administracyjnych. Notariusze
brali wówczas łapówki, jak wszyscy, bez dania łapówki można
było czekać na akt miesiącami.
Z początkiem lat 90tych notariusze zostali zwolnieni z państwo-
wej smyczy i stali się w sensie kasy prywatnymi przedsiębior-
cami, od razu na starcie wyposażonymi w niebotyczne, jak na
biedę społeczeństwa dochody wynikające z taksy notarialnej,
mającej tradycyjnie quasi-podatkowe znaczenie. Tę taksę po-
przednio pobierało Państwo w charakterze czegoś w rodza-
ju podatku. W tych okolicznościami notariusze z mocy ustawy
utworzyli korporację. Głównym celem i zadaniem tej korpora-
cji stało się po pierwsze niedopuszczenie innych do zawodu,
a po drugie pilnowanie, by wszyscy notariusze solidarnie po-
bierali maksymalne stawki i by nikomu nie przyszło do głowy,
że istnieje jakiś rynek usług prawniczych.
W Polsce każda nowa korporacja zawodowa, niestety, okazuje
się jeszcze bardziej zaborcza i po nuworyszowsku hermetycz-
na, niż wszystkie te, które istniały już przez jakiś czas i wsku-
tek tego nauczyły się przynajmniej w jakiejś mierze wsłuchiwać
w nastroje społeczne. Owo wsłuchiwanie się w nastroje nieko-
niecznie zresztą wynika z dobrego charakteru, na przykład kor-
poracji adwokackiej, zarzuty wobec której w wielu przypadkach
są od dawna i w dużym stopniu niesłuszne. Owo wsłuchiwanie
się bierze się raczej z prostej woli zapanowania nad społecz-
ną wrogością, wobec korporacji, w pełni zresztą zrozumiałą
w świetle tego, co tu głosimy. To co ma być postępem – auto-
nomiczność i samorządność ważnej grupy zawodowej, okazuje
się być zmorą społeczną, bo wskutek zamknięcia się organizacji
jej usługi drożeją a jakość się pogarsza. Notariusze byli przez
wiele lat na te nastroje kompletnie głusi (Podobne zjawisko, lub
możne nawet dalej idące choć niedotykające bezpośrednio tak
zwanych zwykłych ludzi wystąpiło w związku z koroporatyza-
cją zawodu biegłych rewidentów). Co zresztą, nawiasem mó-
wiąc, w najmniejszym stopniu nie uzasadnia poparcia dla po-
pulistycznych, by nie rzec ewidentnie głupich pomysłów byłego
na szczęście ministra Ziobry, leczącego dżumę cholerą.
(Dwa bieguny) Więc notariusze siłą rzeczy stali się więźniami
własnego dobrobytu i własnej korporacjonizacji. Faktem jest
także, że od momentu prywatyzacji notariatu w korporacji zna-
lazła się pewna grupa rejentów z powołania i pasji. Myliłby się
ten, kto by sądził, że z notariuszami jest inaczej, niż z innymi
zawodami: wykonywanie pewnych zajęć na wysokim poziomie
z czysto finansowej motywacji jest w gruncie rzeczy rzadkością,
do tego trzeba pasji i powołania. Pieniądze jako motywacja nie
zastępują potrzeby samorealizacji.
Na dwóch przeciwnych biegunach znaleźć można dwa prze-
ciwne typy notariuszy. Choć oba te przypadki są wzięte z życia
i istnieją naprawdę, to większość notariuszy swoim standardem
i stylem zawodowym lokuje się pomiędzy tymi biegunami, zbli-
w przepisach o podatku dochodowym, ani w ustawie o syste-
mie ubezpieczeń społecznych, na gruncie powyższych prze-
pisów istnieje jedynie możliwość likwidacji działalności gospo-
darczej. Projekt nowelizacji przewiduje, iż przedsiębiorca nie
zatrudniający pracowników będzie mógł zawiesić działalność
na okres od 1 miesiąca do 24 miesięcy. W okresie zawiesze-
nia przedsiębiorca nie będzie mógł prowadzić działalności go-
spodarczej, ani osiągać dochodów z pozarolniczej działalności
gospodarczej. W okresie zawieszenia przedsiębiorca będzie
traktowany w zakresie uprawnień jak przedsiębiorca wykonujący
działalność gospodarczą i będzie on zobowiązany wykonywać
wszystkie obowiązki nakazane przepisami prawa, w szczegól-
ności będzie zobowiązany złożyć roczne zeznanie podatkowe
odpowiednio w podatku od osób fizycznych lub w podatku od
osób prawnych oraz uiścić należny podatek dochodowy; roz-
liczyć podatek od towarów i usług w przypadku wykonywania
innych dozwolonych czynności podlegających opodatkowa-
niu VAT%. W okresie zawieszenia wykonywania działalności
gospodarczej przedsiębiorca może zostać poddany kontroli
na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonują-
cych działalność gospodarczą. Projektowane zmiany przede
wszystkim jednak zwolnią przedsiębiorców na okres zawiesze-
nia z obowiązku płacenia miesięcznych zaliczek na podatek
dochodowy oraz składania deklaracji za okresy rozliczeniowe
objęte zawieszeniem, a w sferze ubezpieczeń społecznych zło-
żenie wniosku o zawieszenie działalności przez przedsiębiorcę
umożliwi organom ZUS wprowadzenia zwolnienia z opłacania
składek na ubezpieczenie społeczne.
(Procedura zawieszenia) Zwieszenie oraz wznowienie wyko-
nywania działalności będzie następowało na wniosek przed-
siębiorcy złożony na piśmie właściwemu organowi ewidencyj-
nemu lub do KRS. Okres zawieszenia będzie się rozpoczynał
od dnia złożenia wniosku. W stosunku do zobowiązań o cha-
rakterze publicznoprawnym zawieszenia wykonywania działal-
ności gospodarczej będzie wywierało skutki prawne od pierw-
szego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym
przedsiębiorca złożył wniosek o zawieszenie.
(Czasowe świadczenie usług) Na podstawie obecnych prze-
pisów przedsiębiorcy zagraniczni z siedzibą na obszarze Unii,
Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcarii mogą
podejmować i wykonywać działalność gospodarczą w Polsce
w formie oddziałów i przedstawicielstw, na podstawie wyma-
ganych koncesji lub zezwoleń uzyskanych w państwie sta-
nowiącym ich siedzibę. Mają przy tym obowiązek rejestracji
w KRS lub ewidencji, również w przypadku, gdy świadczą
usługi o charakterze tymczasowym. Zgodnie z przygotowa-
nym projektem przedsiębiorcy z Unii, Europejskiego Obszaru
Gospodarczego oraz Szwajcarii będą mogli na terytorium Polski
czasowo świadczyć usługi bez konieczności uzyskiwania wpi-
su do rejestru przedsiębiorców w KRS albo ewidencji działal-
ności gospodarczej w gminie. Bezpośrednim skutkiem zmian
będzie pełna realizacja zasady swobody przedsiębiorczości,
sformułowana w art. 43 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę
Europejską. Zmiana polegać będzie zatem na uzyskaniu prawa
do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej na
terytorium Polski na zasadach Traktatu, bez konieczności utwo-
rzenia formy organizacyjno-prawnej wymaganej przez polskie
prawo oraz bez konieczności uzyskania wpisu do właściwego
rejestru w Polsce. (Aleksandra Moczulska)
Kodeks spółek handlowych
Nowe zasady wnoszenia aportów
(Status ak tu) Ministerst wo
Gospodarki przygotowało projekt
nowelizacji Kodeksu spółek han-
dlowych. Obecnie projekt znajdu-
je się na etapie konsultacji między-
resortowych.
(Cel regulacji) Projektowane zmia-
ny przewidują możliwość wnoszenia
do wszystkich typów spółek wkładów niepieniężnych (aportów)
bez udziału biegłych rewidentów.
(Stan prawny aktualny) Zgodnie z aktualnym stanem praw-
nym w przypadku spółki akcyjnej jeżeli przewidziane są wkła-
dy niepieniężne albo spółka nabywa mienie lub dokonuje za-
płaty wynagrodzenia za usługi świadczone przy jej powstaniu,
założyciele sporządzają pisemne sprawozdanie, które powin-
no wskazywać między innymi przedmiot wkładów niepienięż-
nych oraz liczbę i rodzaj wydawanych w zamian za nie akcji
i innych tytułów uczestnictwa w dochodach lub w podziale ma-
jątku spółki. Sprawozdanie to należy poddać badaniu jedne-
go albo kilku biegłych rewidentów w zakresie jego prawdziwo-
ści i rzetelności, jak również celem wydania opinii, czy wartość
wkładów niepieniężnych odpowiada co najmniej wartości no-
minalnej obejmowanych za nie akcji bądź wyższej cenie emi-
syjnej akcji, a także czy wysokość przyznanego wynagrodze-
nia lub zapłaty jest uzasadniona.
(Proponowane zmiany) Zgodnie z projektem nowelizacji Kodeksu
spółek handlowych, zarząd spółki będzie mógł odstąpić od ba-
dania przez biegłego rewidenta określonych aportów wnoszo-
nych do spółki. Zarząd będzie zwolniony od powołania biegłe-
go rewidenta w trzech sytuacjach, a mianowicie, gdy:
1. przedmiotem aportu są zbywalne papiery wartościowe o zo-
biektywizowanej wycenie (np. akcje notowane na giełdzie),
2. wartość aportu wynika z uprzednio przeprowadzonej i nadal
aktualnej wyceny przez biegłego rewidenta,
3. wartość udziału wynika ze zbadanego przez biegłego rewi-
denta ostatniego sprawozdania finansowego.
Powyższe zmiany wynikają z implementacji dyrektywy Parlamentu
Europejskiego i Rady, która ma na celu unowocześnienia pra-
wa spółek w Unii Europejskiej.
(Skutki zmian) Projekt nie znosi zupełnie obowiązku badania
aportów. Istnieje on nadal, jeżeli zaszły nadzwyczajne okolicz-
ności, które wpłynęły na cenę zbywalnych papierów wartościo-
wych lub instrumentów rynku pieniężnego w chwili ich wnie-
sienia, w szczególności związane z utrata płynności obrotu na
rynku regulowanym lub nowe okoliczności, które mogły istot-
nie wpłynąć na wartość wkładów w chwili ich wniesienia. Mimo
wszystko projektowane zmiany przyspieszą procedurę zakła-
dania spółek akcyjnych i podwyższania ich kapitałów akcyj-
nych i zmniejszą koszty związane z tymi operacjami związa-
ne. (Łukasz Morgaś)
BIULETYN INFORMACYJNY 3

Orzecznictwo
Wyrok Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego
Zbiór danych osobowych
(Teza orzeczenia) Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Warszawie uznał,
iż listy nabywców towarów w sprze-
daży bezpośredniej są zbiorem da-
nych, który przedsiębiorca musi zgło-
sić do rejestracji (sygn. akt II SA/Wa
143/08).
(Stan faktyczny) Po przeprowadzeniu kontroli w przedsiębior-
stwie osoby prowadzącej działalność gospodarczą - handel
kocami wełnianymi - generalny inspektor ochrony danych oso-
bowych (GIODO) wydał decyzję, w której na podstawie art.
40 ustawy o ochronie danych osobowych nakazał zarejestro-
wanie zbioru danych klientów, z którymi firma zawarła umowy
sprzedaży. Dane istniały w formie papierowej oraz elektronicz-
nej w programie księgowym. GIODO nakazał także usunięcie
ze zbioru danych zbieranych do celów marketingowych, gdyż
uznał, że cel przetwarzania tych danych został już osiągnięty.
We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy przedsiębiorca za-
rzucił organowi błędne uznanie, że dokumenty stanowią zbiór
danych osobowych w rozumieniu ustawy o ochronie danych
Z naszej praktyki
Prawnopodatkowe skutki otrzymania opcji
menedżerskich i pracowniczych
(Problem prawny) Zagadnienie będące przedmiotem niniej-
szego opracowania powstało w związku z coraz powszech-
niej stosowanymi programami przyznającymi bezpłatnie ka-
drze zarządzającej lub pracownikom opcje na akcje (tzw. opcje
menedżerskie lub pracownicze). Na tle takich programów po-
wstało pytanie czy i kiedy powstaje przysporzenie majątkowe,
które może podlegać opodatkowaniu. W grę może wchodzić
podatek od czynności cywilnoprawnych, podatek od spadków
i darowizn, a także podatek dochodowy od osób fizycznych.
Organy podatkowe często dokonywały interpretacji prawa po-
datkowego w zakresie dotyczącym opcji pracowniczych i me-
nedżerskich, jednakże ciągle brak jest jednolitej wykładni do-
tyczącej tego zagadnienia.
(Charakter prawny opcji na akcje) Opcje na akcje należą
do kategorii pochodnych instrumentów finansowych w rozu-
mieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U.
2005, Nr 183, poz. 1538 z późn. zm.). Są to instrumenty nie-
będące papierami wartościowymi, dla których instrumentem
bazowym jest akcja. Przedmiotem niniejszego opracowania
4 BIULETYN INFORMACYJNY
osobowych. Zdaniem firmy, program księgowy służy do rozli-
czeń podatków i nie można w nim znaleźć konkretnych klientów,
a papierowe dokumenty również nie mają charakteru osobo-
wego i gromadzenie ich w segregatorach w kolejności chrono-
logicznej nie oznacza, iż stanowią zestaw posiadający struktu-
rę. Natomiast dane gromadzone dla celów marketingowych są
nadal potrzebne w celu przygotowania prezentacji dla poten-
cjalnych klientów. GIODO utrzymał w mocy poprzednią decy-
zję, na którą przedsiębiorca złożył skargę do Wojewódzkiego
Sądu Administracyjnego w Warszawie, przytaczając argumenty
jak we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Przedstawiciel
GIODO podkreślał, iż danych w umowach i w systemie elektro-
nicznym nie można traktować jako dwóch odrębnych katego-
rii. Klientów przedsiębiorcy jest łatwo zidentyfikować, ponieważ
zarówno w segregatorach, jak i w komputerze figurują imię, na-
zwisko i adres, a zatem jest to jeden zbiór danych.
(Uzasadnienie wyroku) Wojewódzki Sąd Administracyjny od-
dalił skargę. Zdaniem Sądu można uznać, że samo układanie
umów w segregatorach nie tworzy systemu, ale w powiązaniu
z programem księgowym tworzy jednak posiadający strukturę
zestaw danych o charakterze osobowym, dostępnych według
określonych kryteriów. W ocenie Sądu słuszny był również na-
kaz GIODO usunięcia niepotrzebnych danych, gdyż organ miał
podstawy do przyjęcia, że są one wykorzystywane już po osią-
gnięciu celu ich przetwarzania. (Wioletta Januszczyk)
są opcje menedżerskie lub pracownicze, które co do zasa-
dy są opcjami kupna (call option). Wykonanie prawa inkorpo-
rowanego w opcji na akcje polega na możliwości kupna akcji
w określonym dniu (opcja europejska) lub w ciągu określone-
go czasu (opcja amerykańska) po cenie tzw. historycznej, naj-
częściej ustalonej w odniesieniu do konkretnego dnia na przy-
kład dnia, w którym nastąpiło nabycie opcji. Ponadto opcja
może stanowić przedmiot sprzedaży, jako że stanowi instru-
ment finansowy podlegający takim samym zasadom obrotu,
jak inne instrumenty. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że
programy przyznawania opcji menedżerom lub pracownikom
często zastrzegają, iż w pewnym okresie opcje będą zabloko-
wane, tzn. nie będzie można ich zrealizować. Podobnie często
w programach opcyjnych znajduje się zastrzeżenie o niezby-
walności opcji, które powoduje, że zbycie opcji nie jest możli-
we, a uprawniony z opcji może jedynie ją wykonać, nabywając
akcje. Zastrzeżenia te mają określone skutki prawnopodatko-
we, o których będzie mowa poniżej.
(Opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych)
Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. 2007,
Nr 68, poz. 450 z późn. zm.) w art. 1 zawiera katalog czynno-
ści podlegających opodatkowaniu. Wyliczenie to ma charak-
ter enumeratywny, to znaczy, że czynności tam nie wymienio-
ne nie podlegają opodatkowaniu. Umowa opcji jest natomiast
umową nienazwaną, kreowaną w oparciu o zasadę swobody
umów, zatem jej brak w katalogu w art. 1 ustawy powoduje, że
zawarcie umowy opcji nie może być traktowane jako źródło po-
wstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku od czyn-
ności cywilnoprawnych.
(Opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn) Więcej
wątpliwości budzi możliwość opodatkowania otrzymania opcji
podatkiem od spadków i darowizn (Dz.U. 2004, Nr 142, poz.
1514 z późn. zm.). Interpretacje organów podatkowych nie są
w tym zakresie jednolite, co stwarza stan niepewności po stro-
nie podatników otrzymujących opcje. W tym zakresie organy
podatkowe rozróżniają, czy opcje otrzymywane są bezpośred-
nio od pracodawcy, czy też w sposób pośredni, najczęściej od
spółki-matki pracodawcy.
W pierwszym z przypadków pojawiają się interpretacje podat-
kowe wskazujące, że ustawa o podatku od spadków i daro-
wizn nie znajdzie zastosowania z tego względu, że przysporze-
nie majątkowe będzie traktowane jako przychód w rozumieniu
art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
(Dz.U. 2000, Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) – przychód ze sto-
sunku pracy.
Jeśli zaś chodzi o drugi przypadek, gdy podatnik otrzymuje
opcje od innego podmiotu niż pracodawca, pojawiła się ten-
dencja do odmawiania umowie bezpłatnego przyznania opcji
charakteru darowizny. Argumentem za tym przemawiającym ma
być swoiste ukształtowanie umowy opcji w programach opcyj-
nych, które często zastrzegają nie tylko blokadę i niezbywal-
ność opcji, ale także natychmiastowe ich wygaśnięcie w wy-
padku ustania stosunku pracy lub innego stosunku, w ramach
których podatnik świadczy usługi (np. kontrakt menedżerski).
W takim wypadku umowa opcji nie jest tożsama z umową da-
rowizny z tego powodu, że nieodzownym elementem darowi-
zny jest akt szczodrobliwości, przejawiający się w braku zobo-
wiązania obdarowanego do jakiegokolwiek świadczenia przy
jednoczesnej bezwarunkowości świadczenia darczyńcy. Gdy
w umowie opcji zastrzeżono ich wygaśnięcie w wypadku usta-
nia stosunku, podatnik jest w pośredni sposób zobowiązany
do dalszego świadczenia pracy lub usług, zatem nieodpłatne
przysporzenie po stronie podatnika nie jest bezwarunkowe ani
pewne i może okazać się nietrwałe, wobec czego nie spełnia
definicji umowy darowizny z art. 888 § 1 K.c. Należy jednak
podkreślić, że uznanie w konkretnym wypadku, iż nieodpłatne
otrzymanie opcji nie podlega podatkowi od spadków i darowizn
jest uzależnione od postanowień umowy opcji i regulaminów
planów opcyjnych. Ponadto organy podatkowe oceniają spra-
wy samodzielnie i nie są związane interpretacjami podatkowy-
mi wydanymi w innych sprawach.
(Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycz-
nych) Dla ustalenia, czy w wyniku przyznania podatnikowi
opcji powstaje przysporzenie majątkowe podlegające podat-
kowi dochodowemu, należy dokonać wykładni pojęcia przy-
chód. Przychodem są pozostawione do dyspozycji podatnika
pieniądze i wartości pieniężne, a także wartość otrzymanych
świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Opcje
otrzymane przez podatnika mogą definicyjnie odpowiadać po-
jęciu innych nieodpłatnych świadczeń, ze względu na to, że
zostały one przyznane podatnikowi nieodpłatnie. Jednakże,
zgodnie zarówno z orzecznictwem sądów administracyjnych,
jak i z interpretacjami organów podatkowych, przez nieodpłat-
ne świadczenie należy rozumieć zdarzenia prawne i zdarzenia
faktyczne, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie
w majątku danej osoby, mające konkretny wymiar finansowy,
przy czym otrzymanymi wartościami pieniężnymi są tylko ta-
kie wartości, które powiększają aktywa majątkowe danej osoby,
czyli takie którymi można swobodnie rozporządzać.
Biorąc pod uwagę okoliczność, że opcje pracownicze i mene-
dżerskie co do zasady podlegają okresowi zablokowania, na-
leży stwierdzić, że podatnik w momencie przyznania mu opcji
na akcje nie uzyskuje żadnego przysporzenia majątkowego.
Zgodnie z interpretacjami podatkowymi, przyznanie opcji, które
nie mogą być przedmiotem obrotu gospodarczego, nie stano-
wi źródła przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem
dochodowym od osób fizycznych w momencie ich nabycia.
W związku z powyższym należy rozważyć, czy momentem,
w którym powstaje przychód jest dzień, w którym opcje zostają
odblokowane. Odpowiedź na to pytanie powinna być negatyw-
na, jako że w tym dniu podatnik uzyskuje jedynie uprawnienie
do realizacji lub sprzedaży opcji (uprawnienie prawokształtu-
jące), a w jego majątku nie ma wymiernego przysporzenia ma-
jątkowego, które mogłoby podlegać opodatkowaniu.
Uwzględniając fakt, że opcje są pochodnymi instrumentami
finansowymi oraz okoliczność, że opodatkowany podatkiem
dochodowym od osób fizycznych jest przychód z odpłatnego
zbycia pochodnego instrumentu finansowego lub realizacji pra-
wa z niego wynikającego, jako przychód z kapitałów pienięż-
nych (art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od
osób fizycznych), należy stwierdzić, że dopiero w wyniku bądź
to odpłatnego zbycia pochodnego instrumentu finansowego
lub też realizacji prawa z niego wynikającego może powstać
(lecz nie zawsze musi) przychód, podlegający opodatkowaniu.
Realizacja prawa z pochodnego instrumentu finansowego po-
winna być rozumiana jako wykonanie prawa w nim inkorporo-
wanego, różnego w zależności od rodzaju instrumentu. Jako
że prawem inkorporowanym w opcjach pracowniczych i mene-
dżerskich jest prawo kupna akcji po cenie historycznej, nie po-
wstaje w tym wypadku przychód podlegający opodatkowaniu
podatkiem dochodowym z tego względu, że podatnik będzie
wydatkować środki pieniężne, a nie je otrzymywać.
Nadto sam fakt przyznania podatnikowi swoistej bonifikaty przy
nabyciu akcji (o ile cena historyczna będzie niższa od ceny ak-
cji na rynku na moment realizacji opcji) również nie powinna
być traktowana jako przychód, ponieważ uwzględnienie niższej
ceny będzie miało miejsce w momencie zbywania akcji i usta-
lania kosztów uzyskania przychodu. Jeżeli podatnik dokona re-
alizacji opcji, w wyniku której nabędzie on akcje, to momentem
uzyskania przychodu będzie dopiero moment uzyskania dywi-
dendy lub innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób
prawnych (art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy podatkowej) lub też należ-
ne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z tytułu
odpłatnego zbycia papierów wartościowych (art. 17 ust. 1 pkt 6
ustawy podatkowej). Potwierdza to także uregulowanie art. 23
ust. 1 pkt 38 ustawy, zgodnie z którym wydatki na objęcie lub
BIULETYN INFORMACYJNY 5