Podwale 3/9, 00-252 Warszawa, tel.

(22) 33 96 500
fax (48-22) 33 96 501, e-mail: kancelaria@tomczak.pl
www.tomczak.pl

czerwiec 2008
[numer 6/78]

Biuletyn informacyjny zawiera informacje

dotyczące kształtowania się ustawodawstwa

gospodarczego oraz jego wykładni w Polsce.

BIULETYN
Biuletyn informacyjny ma charakter wewnętrzny

i jest przeznaczony wyłącznie do wiadomości

jego adresata.

INFORMACYJNY
Dotyczy zmian stanu prawnego w okresie od dnia 16 maja 2008 roku do dnia 15 czerwca 2008 roku.

Stan prawny na dzień 15 czerwca 2008 roku.

ALERTY:

Prezent dla kontrahenta a VAT Firma, która nieodpłatnie przekazuje towary na cele związane

z przedsiębiorstwem, nie musi od ich wartości naliczać VAT, nawet jeśli odliczyła go przy zakupie. Tak

orzekł Naczelny Sąd Administracyjny, uznał jednak, że uchwała ta nie może być stosowana do stanu

prawnego obowiązującego od dnia 1 czerwca 2005 r. (sygn. I FSK 600/07).

Wpisy do ksiąg wieczystych Sąd Najwyższy w uchwale podjętej 29 kwietnia 2008 roku stwierdził,

że wpis do księgi wieczystej hipoteki umownej jest niedopuszczalny po ujawnieniu w tej księdze wzmianki

o zajęciu prawa użytkowania wieczystego (sygn. akt III CZP 15/08).

Podwale 3/9, 00-252 Warszawa, tel. (22) 33 96 500

fax (48-22) 33 96 501, e-mail: kancelaria@tomczak.pl
www.tomczak.pl

INFORMACJE BIEŻ ĄCE
Projekty legislacyjne
Potworzeniu
Ustawa o zmianie imienia i nazwiska
Bardziej otwarte zasady zmiany imion
i nazwisk
(Status aktu) Dnia 3 czerwca 2008
roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
i Administracji przedstawiło projekt
nowej ustaw y o zmianie imienia
i nazwiska, która zastępuje ustawę
z dnia 15 listopada 1956 o zmianie
imion i nazwisk. Projekt został skie-
rowany do rozpatrzenia przez Stały
Komitet Rady Ministrów.
(Cel regulacji) Najważniejszym celem projektu jest zmia-
na przesłanek, od których jest uzależnione złożenie wniosku
o zmianę imienia lub nazwiska. Uszczegółowiono procedurę
składania wniosku oraz kompetencje poszczególnych orga-
nów w tym zakresie.
(Inne przesłanki zmiany imienia i nazwiska) Jedna z najistot-
niejszych zmian jaka ma zostać wprowadzona na mocy nowej
ustawy dotyczy zmiany ważnych powodów, na które powinien
powołać się wnioskodawca przy składaniu wniosku. Obecnie
obowiązująca ustawa pozwala na zmianę nazwiska lub imie-
nia, gdy wnioskodawca nosi nazwisko lub imię ośmieszające
albo nielicujące z godnością człowieka, o brzmieniu niepolskim,
nosi nazwisko posiadające formę imienia lub pragnie zmienić
swoje nazwisko na nazwisko, którego używa, lub powraca do
nazwiska, które zostało zmienione. Proponowany stan prawny
zachowuje tylko tą pierwszą przesłankę. Zmiana imienia lub
nazwiska będzie mogła być również dokonana na imię lub na-
zwisko używane lub które zostało bezprawnie zmienione lub
na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami państwa,
którego obywatelstwo również się posiada. Pozwoli to osobom
z podwójnym obywatelstwem na ujednolicenie swojego imie-
nia lub nazwiska.
(Przepis dotyczący uchodźców) Przepisy omawianego pro-
jektu wprowadzają po raz pierwszy w polskim ustawodawstwie
regulacje dotyczące zmiany imienia lub nazwiska osoby, któ-
ra uzyskała w Polsce status uchodźcy. Cudzoziemiec o takim
statusie może zmienić imię lub nazwisko wyłącznie ze szcze-
gólnie ważnych powodów związanych z zagrożeniem jego pra-
wa do życia, zdrowia, wolności lub bezpieczeństwa publiczne-
go osobistego.
2 BIULETYN INFORMACYJNY
decyzję o jego usamodzielnieniu podejmują klienci, a nie kan-
celaria), nie oznacza to, iż ten etap rozwoju firma pozostawia
bez kontroli.
Oczywiście, podstawowym narzędziem wiedzy o rozwoju sa-
modzielności jest w każdym przypadku timesheet. Wyraża on
– przy odpowiednio inteligentnym podejściu – także umiejętno-
ści prawnika w zakresie budowania relacji z klientami.
Na wstępnym etapie każdy młody prawnik dostaje od firmy wia-
no w postaci kilku klientów. Ocena, czy klienci ci we współpra-
cy z usamodzielnionym prawnikiem urośli czy zmaleli nie jest
oczywiście z punktu widzenia partnera łatwa, bo wiele czynni-
ków oprócz satysfakcji z dostarczanej usługi ma wpływ na to,
czy klienci zlecają więcej, czy mniej pracy. Nie mniej jednak
na podstawie różnych pół, czy ćwierć sygnałów partner nawet
bez bezpośredniej komunikacji z klientem jest w stanie zorien-
tować się, czy samodzielny prawnik rozwija klienta, czy też
dzieje się wprost przeciwnie. Każdemu samodzielnemu praw-
nikowi można bowiem zapewnić wielki timesheet, przekazu-
(Zmiana trybu składania wniosków) Proponowana ustawa
znacznie uszczegóławia tryb składania wniosków, enumera-
tywnie wymieniając szereg wymagań, które taki wniosek musi
spełniać. Rozszerzeniu ulega także krąg podmiotów, wobec
których kierownik urzędu stanu cywilnego musi ujawnić swoją
decyzję o zmianie imienia lub nazwiska. (Michał Żukowski)
Ustawa Prawo bankowe
Mniej tajemnic w bankach
(Status aktu) Dnia 27 maja 2008 roku
Rada Ministrów przyjęła projekt nowe-
lizacji ustawy Prawo bankowe (Dz.U.
nr 140, poz. 939), która ogranicza za-
kres tajemnicy bankowej w stosunku
do informacji związanych z rachunka-
mi firmowymi osób fizycznych.
(Cel regulacji) Celem nowelizacji jest zwiększenie wykrywal-
ności przestępstw gospodarczych przez doprecyzowanie obo-
wiązków banków i uprawnień organów prowadzących postępo-
wanie przygotowawcze i sądowe.
jąc mu najlepszych klientów. Ale po roku czy dwóch taka de-
cyzja może okazać się bardzo szkodliwa dla firmy, jeżeli klient
uzna, że jego satysfakcja jest niewystarczająca. Sytuacja za-
nikania klienta ma miejsce nie wtedy, gdy klient ma powody
poskarżyć się na konkretne uchybienie, lecz wtedy, gdy nasz
prawnik wydaje się nie dość twórczy i wiarygodny dla zlece-
nia mu nowych spraw (takie zawsze można zlecić innej firmie
bez obciążeń przeszłości), lub gdy jakiekolwiek doświadcze-
nie w relacjach (na przykład nie dość otwarty stosunek do
spraw klienta, czy też nie podsuwanie mu rozwiązań bizneso-
wo-prawnych, co jest notorycznym problemem młodych praw-
ników wychowanych w aurze wyjaśniania stanu prawnego, co
jak wiadomo żadnego klienta specjalnie nie interesuje) stano-
wi tych relacji obciążenie.
Partner ma stosunkowo niewiele narzędzi kontroli nad pracą
samodzielnego prawnika, toteż te które ma, powinien wykorzy-
stać w pełni i bezzwłocznie. Przede wszystkim wolno dopuścić
tylko bardzo ograniczoną liczbę wpadek samodzielnego prawni-
ka, odnosząc to pojęcie do przejawów jego nierzetelności (nie-
dotrzymanie terminów, brak kontaktu z klientem, niezłożenie
lub nieodebranie dokumentów).
O ile bowiem z problemami w za-
kresie oceny stanów prawnych
zawsze jest czas sobie pora-
dzić, o tyle nierzetelność praw-
nika jest chorobą nieuleczalną
i żaden partner żadnej szanu-
jącej się firmy nie jest w stanie
pozwolić sobie na tolerowanie
uchybień godzących w podsta-
wy rynkowego funkcjonowania
firmy. (Michał Tomczak)
BIULETYN INFORMACYJNY 11

by formalną lub wręcz jedynie postrzeganą hierarchię ważności
w firmie. Umożliwia ona bowiem zatrzymanie klienta za ceną
zmiany obsługującego go prawnika. Nie ma w tym niczego
obłudnego, po prostu stosunki z klientami mają charakter bar-
dzo personalny i niedopasowanie się naszego prawnika do
poszczególnego klienta nie jest świadectwem owego prawni-
ka notorycznej nieprzydatności do zawodu.
(Samodzielność jako konieczność) Samodzielność piękna
rzecz, ale też i pewnego rodzaju konieczność na ścieżce roz-
woju zawodowego prawnika. Nie można być wiecznym asy-
stentem. Po dwóch, a zwłaszcza trzech latach pracy prawnika
w firmie prawniczej konieczne jest jasne określenie następne-
go kroku na drodze jego kariery. Kancelarie prawnicze nierzad-
ko boleją nad koniecznością tej przemiany, bo może się oka-
zać, że dla samodzielnych prawników nie ma dość dużo pracy,
podczas gdy mocy przerobowych do pracy asystenckiej (czyli
researchu prawniczego, załatwiania spraw w urzędach i przy-
noszenia odpisów, czy wreszcie tłumaczeń i weryfikacji języko-
wych) coraz bardziej brakuje. Ten dylemat, który jasno widzimy
już w momencie selekcji młodych ludzi do firmy, nie da się roz-
strzygnąć raz na zawsze i w sposób doskonały.
Z jednej, bowiem strony każda firma poszukuje możliwie naj-
zdolniejszych ludzi, o najlepszych osiągnięciach akademickich.
Z drugiej strony im lepsi są kandydaci do pracy, tym szybciej
osiągną oni samodzielność i tym szybciej stracimy w nich asy-
stentów i tym samym możliwość używania ich do obróbki pro-
stej acz niezbędnej pracy pomocniczej.
Nie mniej jednak – nie ma starych asystentów. Ludzie mają pra-
10 BIULETYN INFORMACYJNY
wo mieć ambicje bycia samodzielnymi (korporacje prawnicze
z dobrej woli lub poczucia zagrożenia wreszcie ich w tym wspie-
rają, już niedługo prawie każdy będzie mógł zostać adwokatem
lub radcą prawnym). Po dwóch latach pracy, lub niewiele póź-
niej albo prawnik powinien zostać samodzielnym prawnikiem,
albo należy się z nim rozstać. Trzeciej drogi stanowczo braku-
je. W przeciwnym razie podstarzały asystent przejawia aspira-
cje, których nie jesteśmy w stanie zaspokoić, a które tak czy
inaczej doprowadzą do tego, że zwolni się z pracy, lub będzie
ją wykonywał coraz gorzej, nie zaś lepiej.
Ta swoista rotacja asystentów w firmach prawniczych jest jed-
nym z większych dylematów ich organizacji, i nie sądzę, by któ-
rakolwiek firma rozwiązała ten problem w sposób perfekcyjny.
Co najwyżej w firmach międzynarodowych hierarchia jest bar-
dziej zatwardziała i robi wrażenie nienaruszalnej, co powoduje,
że młodzi prawnicy są skłonni dłużej służyć, jako asystenci bez
domagania się prawa do awansu. Wpływają na to także prze-
szacowane zarobki, które pozwalają dłużej zatrzymać utalento-
wanych ludzi przy prostych i powtarzalnych zajęciach. Średnie
i mniejsze firmy nie mogą sobie pozwolić na takie niedocenianie
ludzkich możliwości, a na płacenie dużych pieniędzy za prostą
pracę zwyczajnie ich nie stać. Dlatego średnich rozmiarów fir-
ma prawnicza zajmująca się biznesem musi przyspieszać ra-
czej, niż spowalniać awans w stronę samodzielności zawodo-
wej, traktują to, jako jeden ze swoich atutów.
(Weryfikacja) Przyznajmy więc, że usamodzielnienie prawni-
ka musi być niekiedy potraktowane jako zdarzenie wymuszo-
ne. Ale nawet wtedy, gdy prawnik usamodzielnia się szybko
i w sposób naturalny (co następuje najłatwiej wówczas, gdy
(Uprawnienia dotyczące ujawniania danych) Najistotniejsza
zmiana przewiduje, że bank będzie zobowiązany udzielić in-
formacji stanowiącej tajemnicę bankową na żądanie sądu lub
prokuratora w związku z toczącym się postępowaniem o prze-
stępstwo popełnione w wyniku działania przedsiębiorcy będą-
cego osobą fizyczną. Chodzi o informacje gospodarcze, znaj-
dujące się na firmowym rachunku bankowym, tzn. takim, który
służy do obsługi działalności gospodarczej przedsiębiorstwa,
będącego beneficjentem wpływów. Informacje stanowiące ta-
jemnicę bankową będą udzielane bezpłatnie.
(Krąg informowanych podmiotów) Rozszerzono krąg pod-
miotów, które bank może zawiadomić jeśli uzna, że jego dzia-
łalność jest wykorzystywana do ukrywania działań przestęp-
czych – obok prokuratora będzie policja i każda inna uprawniona
instytucja, zajmująca się wykrywaniem i ściganiem przestępstw
gospodarczych.
(Ujawnianie danych dotyczących użytkowników pojazdów)
Zgodnie z projektem, prokurator, straż miejska (gminna), straż
graniczna i inne instytucje uprawnione do prowadzenia postę-
powania przygotowawczego będą mogły uzyskiwać od ban-
ku informacje o użytkowniku pojazdu, który jest przedmiotem
umowy bankowej w celu ustalenia sprawcy przestępstw i wy-
kroczeń drogowych. (Karolina Muskała)
Ordynacja podatkowa
Wykonalność decyzji podatkowych
(Status aktu) Ministerstwo Finansów
opracowało i opublikowało w dniu
28 maja 2008 roku obszerny projekt
ustawy nowelizującej między inny-
mi Ordynację podatkową. Jednym
z nowelizowanych obszarów jest
problematyka wykonalności decy-
zji podatkowych. Projekt nie został
jeszcze poddany pod obrady Sejmu.
(Obecny stan prawny) Przepisy Ordynacji podatkowej obo-
wiązujące w chwili obecnej zakładają natychmiastową wyko-
nalność decyzji wydawanych przez organy podatkowe. Wynika wykonalności. Przesłanki nadania rygoru są ściśle sprecyzo-
to z brzmienia art. 224 Ordynacji, zgodnie z którym wniesienie wane, nadto organ podatkowy będzie miał obowiązek upraw-
odwołania od decyzji nie wstrzymuje jej wykonalności, przy dopodobnić, że obowiązek podatkowy nie zostanie wykonany
czym podatnik może obecnie złożyć wniosek o wstrzymanie (art. 239b). Wykonalne będą natomiast decyzje ostateczne, przy
wykonalności decyzji. Jednakże uwzględnienie tego wniosku czym organ podatkowy będzie miał możliwość wstrzymania jej
zależy od uznania organu podatkowego. wykonalności, zarówno na wniosek, jak i z urzędu, w przypad-
ku zaskarżenia jej do sądu administracyjnego.
(Proponowane rozwiązanie) Nowelizacja zakłada uchylenie
obecnych przepisów związanych z wykonalnością (art. 224-225) (Podsumowanie) Proponowane unormowanie wzorowane jest
i dodanie rozdziału 16a zatytułowanego „Wykonalność decy- na rozwiązaniu przyjętym w Kodeksie postępowania administra-
zji”. Zgodnie z projektem decyzja nieostateczna, nakładająca cyjnego w odniesieniu do pozostałych rodzajów decyzji admini-
obowiązek podatkowy podlegający wykonaniu w trybie prze- stracyjnych. Wstrzymanie wykonalności decyzji nieostatecznej
pisów o egzekucji administracyjnej ma nie podlegać wykona- z mocy prawa nie będzie ograniczać możliwości dobrowolnego
niu, chyba że zostałaby zaopatrzona w rygor natychmiastowej wykonania decyzji przez podatnika. (Marta Mikołajczyk)
BIULETYN INFORMACYJNY 3
 Ustawa o racjonalizacji procesu
budowlanego
Racjonalizacja procesu inwestycyjnego
(Status ak tu) Ministerst wo
Infrastruktury przygotowało pro-
jekt ustawy o racjonalizacji proce-
su budowlanego. Obecnie trwają
konsultacje społeczne. Na przełomie
czerwca i lipca projekt ma zostać
przyjęty przez Radę Ministrów.
(Stan prawny aktualny) Obecnie rozpoczęcie procesu inwe-
stycyjnego na nieruchomościach wiąże się z długotrwałą pro-
cedurą uzyskania pozwolenia na budowę. Zgodnie z art.28
ustawy Prawo Budowlane roboty budowlane można rozpocząć
jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na bu-
dowę. Zgodnie z art.35 przed wydaniem decyzji o pozwoleniu
na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu bu-
dowlanego właściwy organ sprawdza między innymi zgodność
projektu zagospodarowania działki lub terenu z miejscowymi
planami zagospodarowania przestrzennego i wymaganiami
ochrony środowiska. Niekiedy przed uzyskaniem pozwolenia
Orzecznictwo
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Ograniczenie odrzucania apelacji
( Teza orzeczenia) Tr ybunał
Konstytucyjny w wyroku z dnia 20
maja 2008 roku uznał, iż art. 370 1
ustaw y z dnia 17 listopada 1964
roku Kodeks postępowania cywil-
nego, który przewiduje, że apelację
sporządzoną przez adwokata, radcę
prawnego, rzecznika patentowego,
niespełniającą wymogów formalnych, sąd I instancji odrzuca
bez wezwania do usunięcia braków formalnych, jest niezgodny
z art. 45 ust. 1 oraz art.78 Konstytucji. (sygn. akt P 18/07).
(Stan faktyczny) Z zapytaniem do Trybunału wystąpił Sąd
Okręgowy w Poznaniu, rozpoznający dwie sprawy, w któ-
rych doszło do odrzucenia apelacji z powodów formalnych.
W obydwu przypadkach strony były reprezentowane przez pro-
fesjonalnego pełnomocnika. Podnoszono zarzut niewskazania
w apelacji, czy zaskarżone orzeczenie kwestionuje się w ca-
łości lub w części. Pozwany w zażaleniu wskazał, że apelacja
zawiera wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku we wskaza-
nych punktach, z czego wynikało, że wyrok został zaskarżony
4 BIULETYN INFORMACYJNY
na budowę trzeba się liczyć z koniecznością odrolnienia grun-
tu na którym ma być realizowana inwestycja.
(Zgłoszenie i rejestracja budowy) Projekt ustawy o racjona-
lizacji procesu inwestycyjnego przewiduje likwidację decyzji
o pozwoleniu na budowę i zastąpienie jej procedurą zgłoszenia
i rejestracji budowy. Według nowych procedur inwestor przed
rozpoczęciem inwestycji będzie musiał wystąpić do organu
administracji jedynie o zgodę urbanistyczną, która określa, ja-
kiego rodzaju obiekt może powstać na danej działce. Jeśli jed-
nak działka objęta jest miejscowym planem zagospodarowa-
nia przestrzennego, to uzyskanie zgody nie będzie konieczne.
Po otrzymaniu zgody urbanistycznej konieczne będzie spo-
rządzenie projektu budowlanego i złożenie go do organu ad-
ministracji. Rozpoczęcie inwestycji ma być dopuszczalne już
po upływie miesiąca od poinformowania o zamiarze rozpoczę-
cia budowy. Prowadzenie inwestycji będzie dopuszczalne na
terenach objętych granicami obszaru urbanizacji. Granice te
zostaną określone w studium uwarunkowań i kierunków zago-
spodarowania przestrzennego. Jednocześnie wszystkie grun-
ty znajdujące się w tych granicach zostaną odrolnione z mocy
prawa. Gminy uzyskają jednak prawo do ochrony części grun-
tów rolnych wykorzystywanych np. na parki, tereny zielone, itp.
(Łukasz Morgaś).
w części. Sąd okręgowy zapytał Trybunał o zgodność przepi-
su o odrzuceniu apelacji z Konstytucją. Zdaniem pytającego
sądu stosowanie kwestionowanego przepisu prowadzi do na-
ruszenia prawa pozwanych do podjęcia skutecznej obrony ich
interesów w procesie.
(Uzasadnienie wyroku) Trybunał Konstytucyjny rozpoznając
zapytanie uznał, że klient profesjonalnego pełnomocnika nie
może ponosić konsekwencji zaniedbania adwokata lub radcy
prawnego, który go reprezentuje. Trybunał ponadto stwierdził,
że w imię szybkości postępowania nie można poświęcić ochro-
ny praw podmiotowych. Realizacja prawa do sądu jest istotniej-
szym celem postępowania. Podkreślił również, iż kwestiono-
wany przepis ogranicza ponad dopuszczalną miarę dostęp do
sądu II instancji w sprawach cywilnych. Kontrolowany przepis
traci moc, tym samym sąd, który zaobserwuje braki formalne
będzie obowiązany wezwać do ich usunięcia, niezależnie od
tego kto sporządził apelację. (Ewelina Szewczyk)
Firma (7)
Kariera - rozwój
(Punkt zwrotny numer jeden) Pierwszym z dwóch najważniej-
szych progów w karierze prawnika jest osiągnięcie umownie
tu nazwanej samodzielności zawodowej. W stosunku całej ka-
riery zawodowej okres dochodzenia do samodzielności zawo-
dowej jest zazwyczaj stosunkowo krótki – o ile oczywiście do
celu tego w ogóle się dochodzi. Można powiedzieć, że zdol-
ność młodego prawnika do osiągnięcia samodzielności oka-
zuje się dość szybko.
Drugim punktem zwrotnym – przyjmując perspektywę firmy praw-
niczej, jest moment kreacji, czyli zostanie partnerem w firmie
prawniczej. Ten moment omówimy w dalszej kolejności.
(Co to jest samodzielność) Co to jest ta samodzielność prawni-
ka? Z punktu widzenia partnera firmy prawniczej kwalifikacja ta
jest względnie jasna: chodzi o stan, w którym partner bez obaw
o własny majątek, którym odpowiada, jest skłonny powierzyć
prawnikowi pracę dla klienta. Pierwszym warunkiem sensowne-
go wykonywania zawodu prawnika jest intelektualna kompeten-
cja – jej zweryfikowanie jest stosunkowo proste. Intelektualna
kompetencja prawnika daje się zweryfikować w kilka miesięcy.
W następnej kolejności dochodzi do zweryfikowania właściwo-
ści o wiele bardziej złożonej, na którą składa się łącznie poczu-
cie odpowiedzialności, rzetelność, wiarygodność i parę innych
takich właściwości. Dopiero te właściwości dodane do intelek-
tualnej, jakości budują samodzielność prawnika.
Na rolę partnera i właściciela firmy prawniczej można spojrzeć
i z tego punktu widzenia: jego celem jest zapewnienie sobie
spokoju poprzez rozdysponowanie pracy, którą powierzono do
wykonywania firmie. Spokój ten uzyskać można wyłącznie albo
wykonując ją samemu, co ostatecznie nie jest fizycznie możli-
we, albo powierzając pracę prawnikom, o których jakość pro-
duktu partner nie będzie drżeć. W przeciwnym razie partnera
życie staje się koszmarem.
Od strony młodego, usamodzielniającego się prawnika poczu-
cie samodzielności oznacza przede wszystkim świadomość, że
jego produkt – mający postać opinii albo choćby rozmowy te-
lefonicznej – jest końcowym produktem sprzedawanym przez
kancelarię. Młodzi prawnicy bardzo często popełniają grzech
wynikający zapewne z akademickiego standardu edukacji,
w którym wzrastają: zawsze wytwarzają półprodukt. Na po-
czątku ich pracy w firmie prawniczej, poddani kurateli starsze-
go prawnika lub partnera także początkowo wytwarzają pół-
produkt, rzecz opartą na założeniu, że zawsze ktoś to sprawdzi
i poprawi. Pozbycie się tego uczniowskiego zwyczaju jest zwy-
kle trudne i bardzo często najłatwiej je osiągnąć wypuszcza-
jąc młodego prawnika na głębszą wodę bez koła ratunkowe-
go. Oczywiście, kalkulując przedtem ryzyko wpadki na wszelkie
możliwe sposoby.
(Szybka przemiana) Młody prawnik, występujący początko-
wo w roli asystenta, szybko staje się głównym kontaktem na-
szego klienta. Dobrze jest tym procesem sterować, co przede
wszystkim musi opierać się na naszej wiedzy, co do poziomu
satysfakcji naszego klienta. Generalnie jednak klient szybko
docenia walory współpracy z byłym asystentem, przemienio-
nym w samodzielnego prawnika. Taki były asystent jest łatwiej
dostępny, bardziej zaangażowany i dedykowany do pracy
z tymże klientem, niż partner. Oczywiście, bardzo dobrze jest
utrzymywać w mocy domniemany, nawet, jeżeli nigdy niereali-
zowany koncept nadzoru na pracą prawnika. Jest to odrębne
zagadnienie, które zapewne wymagałoby omówienia. Klient,
gdy przejściowo lub trwale dochodzi do poziomu braku satys-
fakcji ze świadczonej dlań obsługi prawnej, powinien mieć za-
wsze dostępną instancję odwoławczą w ramach firmy. Jeżeli
jej nie ma – zmuszony będzie „odwoływać się” do innej firmy,
rezygnując z naszych usług. Dlatego warto utrzymywać choć-
BIULETYN INFORMACYJNY 9
 określonego z góry pułapu zakupów towarów od sprzedające-
go, jak i terminowego wykonania świadczenia pieniężnego nie
może zostać uznane za świadczenie usługi. W szczególności
wskazano, iż czynność dostawy towarów (sprzedaż) nie może
być uznana jednocześnie – z uwagi na premię za osiągnięcie
określonego pułapu sprzedaży – za świadczenie usług.
W ocenie NSA, w takiej sytuacji premia pieniężna nie stanowi ani
wynagrodzenia za usługę, ani za dostawę towarów, a w konse-
kwencji nie podlega opodatkowaniu. Takie stanowisko podzielił
również WSA w Warszawie z 22 maja 2007 r. (sygn. akt III SA/
WA 4080/06) oraz dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, któ-
ry wydał decyzję z 17 września 2007 r. (nr 1401/PH-I/4407/14-
46/ 07/KO) uchylającą postanowienie naczelnika Pierwszego
Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie, nakazujące
opodatkowywać premie pieniężne podatkiem VAT. Istnieje sze-
reg decyzji wydanych po wyroku NSA w tym przedmiocie, któ-
re potwierdzają, iż otrzymanie premii pieniężnych nie stanowi
wynagrodzenia za usługę, wobec czego nie powstaje w takim
przypadku obowiązek podatkowy.
To, iż spółka, która kupiła określoną w umowie ilość towarów
i otrzymała za to premię pieniężną, nie oznacza, że wykonuje ona
usługi w rozumieniu ustawy o VAT potwierdził Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Warszawie dnia 29 maja 2008 r. (III SA/Wa
659/08), uchylając interpretację Izby Skarbowej w Warszawie
Wyrok Sądu Najwyższego
Zakres dwóch umów
(Teza orzeczenia) Sąd Najwyższy
w wyroku z dnia 3 czerwca 2008 roku
(sygn. akt I PK 311/07) stwierdził, że
nie jest dopuszczalne zatrudnianie
pracownika jednocześnie na podsta-
wie umowy o pracę i umowy o dzieło,
jeżeli czynności wykonywane przez
pracownika na podstawie umowy
o dzieło noszą cechy właściwe dla czynności wykonywanych
w ramach stosunku pracy.
(Stan faktyczny) W omawianej sprawie Powód był zatrudniony
w spółce radiowej na podstawie umowy o pracę, za wynagro-
dzeniem równym minimalnemu wynagrodzeniu. Ponadto, Powód
wykonywał pewne czynności na podstawie umowy o dzieło, za-
wartej z członkiem zarządu i jedynym udziałowcem tejże spółki
jako z osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą,
posiadającą koncesję na rozpowszechnianie programu radio-
wego. Z tego tytułu Powód otrzymywał wyższe niż w przypad-
ku umowy o pracę wynagrodzenie. W pozwie Powód domagał
się ustalenia, że, pomimo zawarcia umów z dwoma formalnie
odrębnymi podmiotami, czynności wykonywane na podstawie
umowy o dzieło były czynnościami wykonywanymi de facto
na rzecz spółki w ramach stosunku pracy, a w konsekwencji,
że zatrudnienie Powoda na podstawie dwóch umów – umowy
o pracę i umowy o dzieło – stanowiło obejście przepisów o na-
wiązywaniu stosunku pracy (art. 22 Kodeksu pracy).
(Uzasadnienie) Uzasadniając wyrok Sąd stwierdził, że rozdzie-
lenie czynności, które składają się na to samo zadanie pomię-
dzy umowę o pracę i umowę o dzieło może sugerować za-
miar obejścia prawa w zakresie nawiązywania stosunku pracy.
Podobnie, zawarcie dwóch różnych umów z odrębnymi pod-
miotami, które są ze sobą blisko związane może sugerować
jedność podmiotową po stronie pracodawcy i zamawiające-
go dzieło. W konsekwencji należało uznać, iż umowa o pra-
cę i umowa o dzieło stanowiły jeden stosunek pracy. Tym sa-
mym Sąd podzielił swoje wcześniejsze stanowisko, iż zasadą
jest pozostawanie stron w jednym stosunku pracy, a zawarcie
przez pracodawcę z pracownikiem innej umowy jest dopusz-
czalne tylko i wyłącznie wtedy, gdy czynności wykonywanie na
podstawie tejże umowy są zupełnie niż czynności wykonywane
w ramach stosunku pracy. Z tych względów, przy wykonywaniu
na rzecz pracodawcy czynności na podstawie różnych umów
domniemanie przemawia za istnieniem jednego stosunku pra-
cy. (Marta Mianowska)

(Odmienność naszej sprawy) Jednakże w przedmiotowej

sprawie czynności wykonywane przez agenta na rzecz spółki
na podstawie umowy stanowią świadczenie usług, nie zaś do-
stawę towarów w rozumieniu ustawy o VAT. Działanie agenta
jako strony umowy agencyjnej polega bowiem nie na działaniu
w imieniu własnym, ale w imieniu zleceniodawcy (inaczej niż
w komisie), a agent nie jest pośrednikiem nabywającym i zby-
wającym towar, gdyż to zlecający przekazuje nabywcy towarów
prawo własności jako właściciel. Taka konstrukcja stosunków
oraz fakt, iż zarówno wynagrodzenia jak i premia nie jest przy-
znawana za osiągnięcie przez agenta określonego poziomu za-
kupów od sprzedającego, lecz uzależniona jest od osiągnięcia
w określonym przedziale czasowym ustalonego poziomu obro-
tów ze wszystkich sklepach, świadczy o tym, że powyższe roz-
ważania, wynikające z powołanego orzeczenia NSA nie znajdą
zastosowania w danej sprawie.

ta za czynność opodatkowaną w postaci odpłatnego świad- Należy uznać, iż skoro agent wykonuje na rzecz spółki czynno-
czenia usług. U podłoża takiej interpretacji legło założenie, iż ści stanowiące świadczenie usług
ponieważ wszystkie świadczenia niebędące dostawą towarów w rozumieniu ustawy o VAT, to
to świadczenie usług to ponieważ premia pieniężna jest uza- zgodnie z umową ma prawo do
leżniona od określonego zachowania się nabywcy w stosun- określonego wynagrodzenia za-
ku do sprzedawcy, zachowanie to może stanowić świadcze- leżnego od wysokości obrotów,
nie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i podlegać a premia pieniężna stanowi jeden
opodatkowaniu. Zgodnie z tą interpretacją organy podatkowe ze składników tego wynagrodze-
uznawały, iż takiego rodzaju premia pieniężna podlega opo- nia. W takiej sytuacji prowadzi to
datkowaniu VAT. do konkluzji, iż premie kwartalne
agenta są opodatkowane w VAT
(Przełom w wykładni) Zasadniczy przełom w praktyce organów jako świadczenie usług (Urszula
podatkowych jest następstwem wyroku NSA z 6 lutego 2007 Carnomska)
roku (sygn. akt I FSK 94/06), zgodnie z którym zrealizowanie

8 BIULETYN INFORMACYJNY BIULETYN INFORMACYJNY 5

 Wyrok Naczelnego Sądu
Administracyjnego
Pozwolenie na budowę musi być zgodne
z warunkami zabudowy
( Teza orzeczenia) Naczelny Sąd
Administracyjny w wyroku pod sygn.
akt II OSK 599-602/07 stwierdził, iż
pozwolenie na budowę może być wy-
dane tylko w zakresie, na jaki pozwa-
lają warunki zabudowy, a jego adre-
satem nie może być spółka cywilna,
lecz tylko jej wspólnicy.
(Stan faktyczny) W roku 2005 wojewoda mazowiecki ustalił,
że pozwolenie na budowę osiedla w podwarszawskiej miej-
scowości nie spełnia wymogu odpowiedniej liczby miejsc
parkingowych, zawartego w decyzji o warunkach zabudowy,
a w konsekwencji rażąco narusza art. 35 ust. 1 pkt 1 lit. b pra-
wa budowlanego, wymagający zbadania zgodności projektu
zagospodarowania terenu z wymogami decyzji o warunkach
zabudowy. Wskutek tego wojewoda unieważnił pozwolenie.
Pomimo niespełnienia wymogów Prawa budowlanego, spółka
– będąca wówczas spółką cywilną – otrzymała od burmistrza
pozwolenie na budowę, co stanowiło kolejne rażące narusze-
nie prawa, gdyż adresatem decyzji administracyjnej nie może
być spółka cywilna, tylko jej wspólnicy.
(Uzasadnienie) Oba te rozstrz ygnięcia Naczelny Sąd
Administracyjny uznał za prawidłowe. W uzasadnieniu orze-
czenia Sąd stwierdził, że pozwolenie na budowę nie może od-
stępować od warunków zabudowy. Jednocześnie podkreślił,
iż unieważnienie decyzji nie rodzi żadnych skutków prawnych
dla właścicieli mieszkań. To organy administracji muszą prze-
prowadzić postępowanie, by doprowadzić do zgodności sta-
nu faktycznego ze stanem prawnym.
(Skutki wyroku) To właśnie na organach administracji cią-
ży odpowiedzialność za błędne decyzje. Wprawdzie art. 48
Prawa budowlanego nakazuje rozbiórkę obiektu wzniesione-
go bez pozwolenia na budowę, ale podczas budowy osiedla
było ono ważne. Najbardziej prawdopodobne wydaje się więc
przeprowadzenie postępowania legalizacyjnego, którego warun-
kiem jest nałożenie opłaty legalizacyjnej. Inwestor będzie mógł
jednak domagać się rekompensaty od organów administracji
na podstawie art. 4171 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym
w razie wyrządzenia szkody przez wydanie ostatecznej decyzji
można żądać jej naprawienia po stwierdzeniu jej niezgodności
z prawem. (Wioletta Januszczyk)
6 BIULETYN INFORMACYJNY
OPRACOWANIA AUTORSKIE
Z naszej praktyki
Opodatkowanie premii pieniężnej
podatkiem VAT
(Ogólny opis dylematu) Problem prawny dotyczył kwestii opo-
datkowania podatkiem VAT premii pieniężnej wypłacanej agen-
towi za osiągnięcie określonego poziomu obrotów w sklepach,
w których wykonuje on swoje czynności. Wątpliwości w przed-
miocie opodatkowania podatkiem VAT premii pieniężnych wy-
nikają z definicji przedmiotu opodatkowania.
Zgodnie z art. 5 ustawy o VAT opodatkowaniu podlega mię-
dzy innymi odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie
usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów należy rozu-
mieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak wła-
ściciel, nadto ustawa o VAT wymienia poszczególne czynności,
które należy traktować jako dostawę towarów. Natomiast przez
świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz oso-
by fizycznej, osoby prawnej i jednostki organizacyjnej niema-
jącej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów
(art. 8 ust. 1 ustawy o VAT). Opodatkowaniu nie podlega wy-
płata odpowiedniej kwoty pieniężnej, ale czynność, w zamian
za którą wypłata owej kwoty następuje
Wyplata kwoty pieniężnej nie związana z dostawą towarów
lub świadczeniem usług nie podlega opodatkowaniu podat-
kiem VAT.
(Źródło wątpliwości) Wątpliwość wynikała z rozbieżności roz-
strzygnięć organów podatkowych na tle tematu premii pie-
niężnych.
W przypadku stosunków polegających na dostawie towarów
przez spółkę X spółce Y, jeżeli premia pieniężna przyznawana
przez X za osiągnięcie przez Y określonego poziomu zakupów,
jest związana z konkretną dostawą lub usługą premia pieniężna
stanowi ona rabat w rozumieniu art. 29 ust. 4 ustawy o VAT.
Jeśli zaś premii nie można powiązać z żadną konkretną do-
stawą odpowiedzi na pytanie o VAT należy poszukiwać w roz-
strzygnięci czy osiągnięcie określonego poziomu zakupów jest
świadczeniem usług w rozumieniu ustawy o VAT.
(Premia jako świadczenie usług) Przez długi czas w inter-
pretacjach podatkowych przyjmowano, że w przypadku nie-
możności zakwalifikowania premii jako rabatu powinna ona
być uznawana za podlegające opodatkowaniu VAT odpłatne
świadczenie usług.
Stanowisko takie opierało się głownie na interpretacji Ministra
Finansów z 30 grudnia 2004 roku w sprawie stosowania
art. 8 i art. 29 ustawy o VAT (pismo znak PP3-812-1222/2004/
AP/4026). Wyrażono w niej pogląd, że premia pieniężna w za-
leżności od tego, czy jest powiązana z konkretną dostawą czy
dotyczy wszystkich dostaw, powinna być traktowana albo jako
rabat w rozumieniu art. 29 ust. 4 ustawy o VAT albo jako zapła-
BIULETYN INFORMACYJNY 7