Podwale 3/9, 00-252 Warszawa, tel.

(22) 33 96 500
fax (48-22) 33 96 501, e-mail: kancelaria@tomczak.pl
www.tomczak.pl

styczeń 2009
[numer 1/85]

Biuletyn informacyjny zawiera informacje

dotyczące kształtowania się ustawodawstwa

gospodarczego oraz jego wykładni w Polsce.

BIULETYN
Biuletyn informacyjny ma charakter wewnętrzny

i jest przeznaczony wyłącznie do wiadomości

jego adresata.

INFORMACYJNY
Dotyczy zmian stanu prawnego w okresie od dnia 16 grudnia 2008 roku do dnia 15 stycznia 2009 roku.

Stan prawny na dzień 15 stycznia 2009 roku.

ALERTY:

Sprawa już nie gospodarcza - Sprawa dotycząca działalności gospodarczej nie należy do sądu gos-
podarczego jeśli pozwany lub powód stracił status przedsiębiorcy przed jej wniesieniem. Tak uznał Sąd

Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z dnia 16 grudnia 2008 roku (sygn. III CZP 102/08).

Zezwolenia udzielone wspólnikom spółek cywilnych przechodzą na spółki prawa handlowego

- Tak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w dniu 14 stycznia 2009 roku w siedmioosobowym składzie

(sygn. II GPS 6/08). Mają do tego prawo spółki powstałe z przekształcenia spółek cywilnych. Zdaniem sądu

przemawia za tym cel regulacji, a jest nim ograniczenie działalności gospodarczej w formie spółek cywilnych
Podwale 3/9, 00-252 Warszawa, tel. (22) 33 96 500
fax (48-22) 33 96 501, e-mail: kancelaria@tomczak.pl
www.tomczak.pl
i zwiększenie liczby spółek mających osobowość prawną.
 rzadko kreującego własny pomysł na rozwój indywidualny

INFORMACJE BIEŻ ĄCE i własne wartości.

(Czego kupić się nie da) W firmach prawniczych stosuje się

rozmaite „wynikowe” systemy wynagradzania, uzależniające
wynagrodzona od liczby sprzedanych godzin. Systemy takie
mogą znaleźć zastosowanie oczywiście dopiero w odniesie-

Nowe przepisy
KodeksPotworzeniu
spółek handlowych
Wysokość kapitału i inne zmiany
(Status aktu) W dniu 8 stycznia 2009
roku weszła w życie kolejna po paź-
dziernikowej nowelizacja przepisów
kodeksu spółek handlowych uchwa-
lona przez Sejm ustawą z dnia 23 paź-
dziernika 2008 roku (Dz.U. 2008, nr
217, poz. 1381) dokonująca kilku zna-
czących zmian w regulacjach doty-
czących spółek osobowych i kapitałowych.
(Zmiana minimum kapitałowych) Najbardziej spektakularna
zmiana dotyczy obniżenia progów kapitałowych w spółkach.
Od 8 stycznia 2009 roku do zawiązania spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością wystarczy kapitał zakładowy w wysokości
5.000 złotych – to dziesięciokrotne obniżenie w stosunku do do-
tychczasowej regulacji, która wymagała kapitału w wysokości
co najmniej 50.000 złotych. W wypadku spółki akcyjnej próg
obniżono pięciokrotnie – z 500.000 do 100.000 złotych, jednak-
że w związku z przepisem art. 309 § 3 ksh umożliwiającym za-
rejestrowanie spółki akcyjnej po opłaceniu co najmniej jednej
czwartej akcji w kapitale zakładowym, obecnie do powstania
spółki akcyjnej wystarczy zgromadzenie 25.000 złotych.
biorstwa według stanu z chwili wniesienia, a według cen w chwi-
li zaspokojenia wierzyciela. Regulacja ta powtarza brzmienie
art. 55 4 Kodeksu cywilnego dotyczącego odpowiedzialności
za nabycie przedsiębiorstwa.
(Zmiana terminu zwrotu dopłat i określenia dnia dywidendy)
Zgodnie ze zmienionym art. 179 § 2 kodeksu skróceniu uległ ter-
min na zwrot dopłat wspólników w spółce z ograniczoną odpo-
wiedzialnością – może on nastąpić po upływie miesiąca (a nie
jak dotychczas – trzech miesięcy) od dnia ogłoszenia o zamie-
rzonym zwrocie. Zgodnie z dodanym § 4 art. 193 kompetencję
do określenia dnia dywidendy w spółce z o.o. uzyskał zarząd
– jednakże dopiero wtedy, kiedy ten dzień nie został określony
w uchwale zgromadzenia wspólników. (Karolina Muskała)
niu do tych prawników, których czas pracy jest „mierzalny”, co
ma miejsce zwłaszcza w przypadku tych prawników, których
czas pracy jest bezpośrednio sprzedawany klientom w faktu-
rach. Rozwiązanie takie jest krótkoterminowo korzystne dla fir-
my, ponieważ pozwala na uzasadnienie wysokości faktur wy-
(Ryzyko motywowania pieniędzmi) Prędzej czy później praw- stawianych klientom (im więcej osób pracujących dla klienta
nicy zaczynają zarabiać większe pieniądze i zaczynają się tak- pojawia się w fakturze, tym bardziej wiarygodna jest owa faktu-
że tych większych pieniędzy domagać. W dużych firmach mię- ra). Zbyt szybkie uzależnienie jednak sytuacji prawnika wyłącz-
dzynarodowej proweniencji startowe wynagrodzenia młodych nie od liczby sprzedanych godzin może prowadzić do sytuacji,
prawników bywały w przeszłości określone bardzo wysoko – na w której nie będzie on miał ani czasu ani ochoty ani pomysłu
przykład dwu czy trzy krotnie wyżej, niż w firmach mniejszych na rozwój własnej kariery po-
i zwłaszcza w firmach lokalnych. W ten sposób oczywiście nad sprzedawanie godzin. To zaś
w fazie selekcji najlepsi a jednocześnie jednoznacznie zorien- z kolei paradoksalnie, może stać
towani finansowo absolwenci studiów prawniczych „wysysani” się barierą w rozwoju jego dal-
byli przez owe wielkie firmy międzynarodowe. szej kariery, zwłaszcza kariery
rozumianej jako dążenie do zo-
Jednakże przyjęcie, zaakceptowanie założenia, iż pieniądze są stania partnerem w firmie.
jedynym sposobem motywowania prawników musi się skoń-
czyć tym, że odejdą oni tam, gdzie lepiej płacą. Bardzo szyb- Bo wartości dodanej z praw-
kie skierowanie zainteresowań młodego prawnika wyłącznie dziwego zdarzenia nie sposób
w stronę pieniędzy utrudni mu zrozumienie sensu przynależ- kupić za pieniądze. (Michał
ności do firmy, jako odrębnego autonomicznego bytu, nie- Tomczak)

(Zmiana dotycząca spółki cywilnej) Po nowelizacji art. 26

§ 4 ksh zniesiono obligatoryjne przekształcenie w spółkę jawną
spółki cywilnej, w której w związku z wysokością przychodów
powstał obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych. Obecnie
decyzja należy wyłącznie do wspólników.

(Zmiana formy umowy spółki partnerskiej) Zgodnie ze zno-

welizowanym brzmieniem art. 92 kodeksu spółek handlowych
do zawarcia umowy spółki partnerskiej wystarczy zachowanie
formy pisemnej a nie jak dotychczas - aktu notarialnego. Forma
ta jest zastrzeżona pod rygorem nieważności.

(Zmiana dotycząca wniesienia przedsiębiorstwa jako apor-

tu) Nowelizacja ujednoliciła także zasady odpowiedzialności
wspólnika spółki jawnej i przedsiębiorcy jednoosobowego, który
wniósł do spółki przedsiębiorstwo. Wspólnik odpowiada wraz
z przedsiębiorcą za jego zobowiązania powstałe przed dniem
utworzenia spółki jedynie do wartości wniesionego przedsię-

2 BIULETYN INFORMACYJNY BIULETYN INFORMACYJNY 11

 Ustawa o rachunkowości

Prowadzenie ksiąg rachunkowych

(Status aktu) 1 stycznia br. weszła

w życie nowelizacja ustawy o rachun-
kowości, dokonana na podstawie
czterech ustaw uchwalonych w 2008
roku. Przedstawiamy najważniejsze
zmiany wprowadzone przez te no-
welizacje.

(Prowadzenie ksiąg rachunkowych) Podwyższeniu uległy li-

mity, których przekroczenie powoduje obowiązek prowadzenia
ksiąg rachunkowych przez niektóre podmioty. Jeśli w 2008 roku
przychody netto osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycz-
nych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich
nie osiągnęły równowartości w złotych 1.200.000 euro, przed-
siębiorca nie będzie zobowiązany do prowadzenia pełnej ra-
chunkowości. Poprzednio limit ten wynosił 800.000 euro.

ju karier prawniczych. Gdy jeszcze aplikacja adwokacka była
miejscem względnie elitarnym całą jej listę wypełniali młodzi
ludzie zatrudnieniu przez wielkie i średnie firmy prawnicze. Byli
oni aplikantami rady adwokackiej, w której byli oni szkoleni
i – jak się uważa w kręgach tradycyjnej adwokatury – wycho-
wywani przez adwokatów sądowych, w większości nie mają-
cych większego pojęcia o pracy wykonywanej przez swych mło-
dych podopiecznych. Pieniądze płacone przez firmy prawnicze
wyciągnęły z sądów wszystkich niemal najzdolniejszych mło-
dych prawników. Dziś najlepsi z młodych adwokatów czy rad-
ców prawnych dostają w prezencie togę, przy okazji pasowa-
nia do zawodu, jedynie z przyczyn symbolicznych. Oni jej nie
potrzebują, bo do sądu nie chodzą.
W takiej sytuacji naprawdę można zadać pytanie, czy ci wszyscy
młodzi ludzie naprawdę robią to, co lubią? Czy do roli doradców
nie skłoniła ich przede wszystkim nagła, szybka, nieosiągalna
w większości innych zawodów inteligenckich kasa? Wielkie fir-
my prowadzą pod tym wzglądem najzupełniej rabunkową go-
spodarkę, płacą dużo, każą pracować po 16 godzin na dobę,
co w większości przypadków powoduje, że po 5-6 latach pra-
cy prawnicy z tych firm szukają innego zajęcia. Żaden huma-
nizm pracy, rozwój osobowości i takie tam rzeczy. Kapitalizm
w najczystszej postaci.
(Świadomość pieniądza na drodze kariery) Nie ulega naj-
mniejszej wątpliwości, że stosunek do pieniądza jest jedną
z najważniejszych różnic, dzielących ludzi w ogóle. Kwestia
ta ma kapitalne znaczenie w ramach sensownego budowania
kariery zawodowej. Uświadomienie sobie tych różnic w indy-
widualnym podejściu, a także motywacji pracowników na po-
szczególnych etapach ich rozwoju jest podstawowym warun-
kiem sensownego budowania kariery.
W firmie prawniczej, inaczej niż w wielu innych firmach i zawo-
dach istnieje ogromne zapotrzebowanie na kreację, zmianę,
nowe pomysły, wreszcie na indywidualny rozwój intelektualny
poszczególnych prawników. Wszystko to razem składa się na
umownie tu określoną wartość dodaną, czyli to wszystko, co
służy rozwojowi firmy, a czego firma na bieżąco nie sprzedaje
i co nie jest elementem codziennej dochodowości firmy.
Problem jest w tym, iż wartości dodanej nie sposób „kupić”
od własnych pracowników. Wola tworzenia, czynnik, który
w dużej mierze powoduje, iż jedne firmy są lepsze a drugie gor-
sze, jedne rosną, a drugie nikną – wola tworzenia jest następ-
stwem dobrania odpowiednich ludzi do firmy i stworzenia ram
organizacyjnych i atmosfery, w której tworzenie owej wartości
dodanej będą oni uważali za normalne zjawisko towarzyszące
ich pracy zawodowej.
Oczywiście nie wszyscy, lub raczej mniejszość, da się do takie-
go sposobu myślenia przekonać i wdrożyć. Jednak ci z młodych
prawników, którzy mają w sobie i talent i wolę tworzenia, mogą
do owego tworzenia zostać przekonani tylko w pewnej stosun-
kowo wczesnej fazie swojej pracy zawodowej. Jeżeli uznają owo
tworzenie wartości dodanej za rzecz normalną i jeżeli jedno-
cześnie starczy im talentu, by ową wartość tworzyć – wówczas
udział w kreacji firmy stanie się ich przyzwyczajeniem.
Na ścieżce kariery zawodowej pierwszy rok, dwa lub trzy lata
są to lata najbardziej plastycznego wpływania firmy na zawodo-
wy standard prawników. Jest tak przede wszystkim dlatego, że
podejmując pierwszą pracę pracownik zwykle nie jest w stanie
formułować daleko idących żądań finansowych. Po prostu nie
wie, ile jest wart. Patrząc na tę sytuację od strony pracodawcy
można by powiedzieć, iż jest to idealna sytuacja dla stosunko-
wo taniego korzystania z kwalifikacji prawnika. Ale gdyby spoj-
rzeć na tę sytuację z szerszej perspektywy to nie sposób nie
zauważyć, iż względna obojętność na kwestię zarobków stwa-
rza owemu młodemu prawnikowi idealne możliwości rozwoju
własnych kwalifikacji.
(Otwieranie i zamykanie ksiąg) Rozszerzono katalog przypad-
ków, w których nie jest konieczne otwieranie i zamykanie ksiąg
rachunkowych. Oprócz sytuacji, w których następuje przekształ-
cenie spółki osobowej lub cywilnej w inną spółkę osobową,
jak również w przypadku połączenia jednostek, gdy rozliczenie
przejęcia następuje metodą łączenia udziałów i nie powoduje
powstania nowej jednostki, nie będzie to konieczne także gdy
dochodzi do przekształcenia spółki kapitałowej w inną spółkę
kapitałową, ogłoszenia upadłości jednostki z możliwością za-
warcia układu oraz podziału jednostki przez wydzielenie.
(Odpowiedzialność kierownictwa i nadzoru) Wprowadzona
została regulacja przewidująca wyraźnie odpowiedzialność wo-
bec spółki kierownika jednostki oraz członków rady nadzorczej
lub innego organu nadzorującego za szkodę wyrządzoną na
skutek naruszenia obowiązków zapewnienia, aby sprawozda-
nia finansowe oraz sprawozdania z działalności spełniały wy-
magania przewidziane w ustawie.
(Ewidencjonowanie operacji w walutach obcych) Sprzedaż
lub kupno walut oraz zapłatę należności lub zobowiązań doko-
nywaną w walutach obcych należy odtąd ujmować w księgach
rachunkowych po kursie faktycznie zastosowanym w dniu do-
konania operacji, a nie, jak to było przed nowelizacją, po kursie
stosowanym przez bank, z którego korzysta jednostka. W po-
zostałych przypadkach ustawa nakazuje stosować kurs śred-
ni ogłoszony dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzają-
cego dzień dokonania operacji.
(Inne zmiany) Wśród innych zmian wprowadzonych do ustawy
o rachunkowości należy wspomnieć o wprowadzeniu możliwo-
ści odstąpienia od przeprowadzania inwentaryzacji, jeśli ogło-
szono upadłość z możliwością zawarcia układu, a jednostka
nie zamyka ksiąg rachunkowych, czy wprowadzeniu do usta-
wy zasad nabywania uprawnień do usługowego prowadzenia
ksiąg rachunkowych. (Andrzej Maciejewski)
Kodeks pracy
Nowe obowiązki pracodawcy wobec
pięcioraczków
(Zakres nowelizacji) W styczniu
2009 roku wejdzie w życie szereg
zmian w Kodeksie pracy. Zmiany te
dotyczą uprawnień rodzicielskich,
obowiązków pracodawcy w zakre-
sie bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz pojęcia dyskryminacji. Zmiany
zostały wprowadzone dwiema usta-
wami – ustawą z dnia 21 listopada 2008 roku o zmianie ustawy
– Kodeks pracy (Dz. U. Nr 223, poz. 1460) oraz ustawą z dnia
6 grudnia 2008 roku o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz nie-
których innych ustaw (Dz. U. Nr 237, poz. 1654).
(Urlop macierzyński) Nowelizacja przewiduje przede wszyst-
kim wydłużenie podstawowego urlopu macierzyńskiego do
20 tygodni. W przypadku urodzenia przez pracownicę przy jed-
nym porodzie dwoje dzieci będzie jej przysługiwał urlop w wy-
miarze 31 tygodni. Urlop będzie ulegał wydłużeniu o kolejne
2 tygodnie, gdy pracownica urodzi więcej niż dwoje dzieci (od-
powiednio 33 tygodni przy trojaczkach, 35 – przy czworacz-
kach, 37 – przy pięcioraczkach).

10 BIULETYN INFORMACYJNY BIULETYN INFORMACYJNY 3

 Jest to zmiana korzystna, gdyż dotychczas, w przypadku uro-
dzenia więcej niż jednego dziecka przysługiwał co prawda pra-
cownicy dłuższy niż podstawowy urlop (28 tygodni), jednak
jego długość nie zależała od liczby urodzonych dzieci przy
jednym porodzie.
Ponadto, zgodnie z nowym art. 1821 pracownica będzie mo-
gła wystąpić do pracodawcy z pisemnym wnioskiem o udzie-
lenie jej dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze
do 6 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka) lub
8 tygodni (w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziec-
ka). Pracodawca będzie miał obowiązek wniosek pracownicy
uwzględnić. Przebywanie pracownicy na dodatkowym urlopie
macierzyńskim będzie mogło być połączone z wykonywaniem
pracy przez pracownicę, jednak w wymiarze nie wyższym niż
połowa wymiaru czasu pracy.
(Bhp) Szereg zmian zostało wprowadzonych w zakresie obowiąz-
ków pracodawcy dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
Najważniejszą z nich jest nałożenie na pracodawcę obowiązku
wyznaczenia pracowników do wykonywania czynności z zakre-
su ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników, zgodnie
z przepisami o ochronie przeciwpożarowej (art. 2091). Jest to
regulacja nowa, nieznana dotychczas Kodeksowi pracy.
(Dyskryminacja) Nowelizacja zmieniła również regulację w za-
kresie dyskryminacji. Na mocy art. 18 3e osoby, które w jakikol-
wiek sposób wsparły pracownika korzystającego z uprawnień
przysługujących z tytułu naruszenia zasady równego traktowa-
nia w zatrudnieniu nie mogą ponosić z tego tytuły jakichkolwiek
niekorzystnych konsekwencji. Tym samym został rozszerzony
krąg osób objętych ochroną przed niekorzystnymi konsekwen-
cjami. Do tej pory ochrona ta dotyczyła jedynie osób, które ko-
rzystały z uprawnień przysługujących im z tytułu naruszenia za-
sady równego traktowania.
Zmianie uległa tak że definicja dyskryminacji pośredniej.
Dyskryminacją pośrednią będzie również stworzenie wobec
pracownika zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzają-
cej lub uwłaczającej atmosfery (art. 18 3a§ 5).
(Wejście w życie) Przepisy dotyczące urlopów macierzyń-
skich weszły w życie 1 stycznia 2009 roku. Jednakże przepisy
4 BIULETYN INFORMACYJNY
dotyczące dodatkowych urlopów macierzyńskich będą wcho-
dziły w życie stopniowo począwszy od 1 stycznia 2010 roku.
Natomiast, przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pra-
cy oraz dyskryminacji wejdą w życie w dniu 18 stycznia 2009
roku. (Marta Mianowska).
Ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze
zastawów
Większa dostępność zastawu
(Status aktu) 11 stycznia 2009 roku
weszła w życie nowelizacja ustawy
o zastawie rejestrowym i rejestrze
zastawów, dokonana na podstawie
ustawy z dnia 5 września 2008 roku
(Dz. U. z 2008r. nr 180 poz. 1113).
Nowelizacja ma na celu upowszech-
nienie i uproszczenie zabezpiecza-
nia wierzytelności zastawem rejestrowym.
(Katalog zastawników) Jedną z najważniejszych zmian jest roz-
szerzenie katalogu podmiotów, na rzecz których można usta-
nowić zastaw rejestrowy. Po nowelizacji zastawnikiem moż-
ne być każdy podmiot, w tym osoba fizyczna nieprowadząca
działalności gospodarczej, a nie tylko – jak przed nowelizacją
– przedsiębiorca, oraz każda zagraniczna osoba prawna, a nie
tylko ta będąca instytucją kredytową.
(Suma zabezpieczenia) Zmianie uległ także sposób określa-
nia w umowie zastawniczej zabezpieczonej wierzytelności.
Wprowadzona została możliwość wskazania w umowie naj-
wyższej sumy zabezpieczenia wierzytelności istniejącej w da-
cie zawarcia umowy zastawniczej. Uprzednio możliwość taka
była przewidziana wyłącznie dla wierzytelności przyszłych
i warunkowych.
(Zastaw na prawach i wierzytelnościach) Nowelizacja wyelimi-
nowała wątpliwości dotyczące konieczności zachowania formy
szczególnej umowy zastawniczej, której przedmiotem są prawa
lub wierzytelności, dla zastawienia których inne ustawy przewi-
dują szczególną formę pisemną. Zgodnie ze znowelizowanymi
przepisami dla ważności takiej umowy, przedmiotem której są
OPRACOWANIA AUTORSKIE
Druga przyczyna, która odsiewa błękitnych ptaków i tych, któ-
Firma (15) rzy myślą tylko o pieniądzach, to oczywiście bardzo męcząca,
długa i w ogóle bezsensownie „usztuczniona” droga do zawodu
Pieniądze prawnika, rozumianego jako pełnia kwalifikacji zawodowych.
(Mit i miraż) Nikt, albo prawie nikt nie zostaje prawnikiem z po- (Pieniądze jako przeszkoda, lub co najmniej trudność) Mit wiel-
wodu pasji twórczej. Jeżeli ktoś w wieku lat 19, kiedy wybiera kich dochodów w zawodzie prawnika budują nie tylko amerykań-
się kierunek studiów, wykaże miłość do paragrafów i przepisów, skie thrillery prawnicze, ale obiegowa wieść ludowa. Oczywiście,
ten być może daje raczej dowód swoich problemów psychicz- mit zbudowany jest na powodzeniu niewielkiej grupy. W rzeczy-
nych, niż intelektualnej dojrzałości. To jest niemożliwe, by ktoś wistości prawnicy stanowią bardzo zróżnicowaną pod wzglę-
pokochał prawo, zanim je dobrze pozna. Owszem, prawo po- dem materialnym grupę zawodową. Samo w sobie stanowi to
trafi być fascynujące, ale na znacznym poziomie skomplikowa- ogromny problem, który skutkuje przede wszystkim wysysa-
nia, wtedy, gdy pozwala na tworzenie konstrukcji umysłowych niem najważniejszych społecznie ról prawniczych – z sądów
albo wtedy, gdy pozwala wpływać na ludzi i przekonywać ich i prokuratur – na rzecz mniej ważnych, ale za to bardzo docho-
do swoich racji. Natomiast w fazie wyboru dokonywanego przez dowych, czyli przede wszystkim wielkich, w dużej mierze mię-
młodych ludzi określających swoją przyszłość, czyli w fazie dzynarodowych wielkich firm prawniczych.
bezspornie dla tej przyszłości najważniejszej prawo jest albo
kierunkiem dla tych, którzy są ogólnie rozgarnięci i nie mają co Pod tym względem sytuacja na rynku młodych prawników
ze sobą zrobić albo też dla tych, którym wykonywanie zawo- w wielkich miastach, a zwłaszcza w Warszawie, stała się już
du jednoznacznie kojarzy się z zarabianiem dużych pieniędzy. pod koniec lat dziewięćdziesiątych i na początku kolejnego stu-
Tak oto pieniądze towarzyszą prawnikowi od chwili poczęcia, lecia swoistym świadectwem głębokiej schizofrenii w rozwo-
czyli zanim jeszcze zostaje on prawnikiem.
Pieniądze w zawodzie prawnika to mit i miraż. Mit obudowany
literaturą i plotką. Jest to mit w najwyższym stopniu inteligenc-
ki: pieniądze skojarzone są tu z zawodem w zupełności umy-
słowym, zawodem inteligenckim i „czystym”, polegającym –
według ugruntowanego wyobrażenia – na sztuce skojarzeń,
słownych potyczkach, jednym słowem na produkowaniu pie-
niędzy za pomocą siły własnego umysłu. W dodatku jest to
zawód z definicji obdarzony bardzo znaczną niezależnością
– zwłaszcza w porównaniu z większością innych, najemnych
zawodów inteligenckich.
(Obrona przed demoralizacją) Gdyby selekcja dokonywała się
tylko poprzez marzenia o wielkich pieniądzach zawód prawnika,
a w szczególności prawnika doradcy, byłby zawodem skrajnie
zdemoralizowanym. To znaczy – pojawialiby się wśród adep-
tów tego zawodu wyłącznie niemal ludzie skrajnie zorientowani
na szybkie dorobienie się. W rzeczywistości średnia demorali-
zacji (rozumianej jako uzależnienie od pieniądza) w tym zawo-
dzie jest zapewne względnie duża na tle innych zawodów, ale
przyczyny tej demoralizacji są złożone (z tej przyczyny wyma-
gają odrębnego omówienia) i nie wiążą się tylko z finansową
motywacją do tego zawodu.
To, co broni zawód prawnika przed demoralizacją, to przede
wszystkim dziesiątki, setki i tysiące młodych ludzi z dobrych,
inteligenckich domów, których rozwój intelektualny do 19 roku
życia był zbyt ogólny, by mogli oni wybrać jakiś „konkretny”
zawód.
BIULETYN INFORMACYJNY 9

Ustawa o ochronie gruntów rolnych
i leśnych
Odrolnienie gruntów
(Status zmian) Dnia 1 stycznia 2009
roku weszła w życie nowelizacja
ustawy o ochronie gruntów rolnych
i leśnych (DzU nr 237, poz. 1675).
Nowelizacja ta przewiduje przede
wszystkim odrolnienie wszystkich
gruntów znajdujących się w grani-
cach administracyjnych miast oraz
niektórych poza ich granicami.
(Stan prawny) Aktualnie obowiązujące przepisy ustawy o ochro-
nie gruntów rolnych i leśnych przewidują, iż w przypadku chęci
zabudowy działek rolnych konieczna jest zmiana ich przezna-
czenia oraz wyłączenie z produkcji rolnej. Z tytułu wyłączenia
gruntu z produkcji rolnej właściciele gruntów zobowiązani są
ponosić dość wysokie stosowne opłaty. Zmiana przeznacze-
nia gruntu następuje w miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego. Obecnie w samej w Warszawie ok. 30 proc.
gruntów to gruntu sklasyfikowane jako rolne.
(Zmiany) Dnia 1 stycznia 2009 roku weszła w życie nowelizacja
ustawy, która zakłada odrolnienie wszystkich gruntów rolnych
w miastach (wszystkich klas) oraz gruntów rolnych klas od IV
do VI na terenach wiejskich. Inwestor nie będzie się też musiał
ubiegać o decyzję o wyłączeniu z produkcji rolnej i płacić wy-
sokich opłat z tego tytułu.
(Skutki zmian) Nowelizacja znosi fikcję, jaką w rzeczywistości
jest istnienie gruntów rolnych w miastach. Odrolnienie gruntów
z mocy prawa ułatwi inwestowanie na nieruchomościach. Dotąd
aby budować na działce rolnej należało uchwalić/zmienić plan
zagospodarowania przestrzennego, w którym następowała zmia-
na przeznaczenia gruntu. W zaistniałej sytuacji gdy grunty zo-
stały odrolnione z mocy prawa, wystarczy uzyskanie decyzji
o warunkach zabudowy. (Łukasz Morgaś).
np. udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (dla
zastawienia których kodeks spółek handlowych wymaga formy
pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi), wystarcza-
jące jest zachowanie zwykłej formy pisemnej.
(Jeden zastaw dla kilku wierzytelności) Nowelizacja wprowa-
dza możliwość zabezpieczenia przez jeden zastaw rejestrowy
kilku wierzytelności, jeśli wynikają one z umów i przysługują
temu samemu wierzycielowi. Wierzytelności te powinny zostać
określone w umowie zastawniczej.
(Uproszczenie postępowania o wpis) Zgodnie ze znowelizo-
wanymi przepisami wnioski o rejestrację zastawu mogą być
składane drogą elektroniczną przy opatrzeniu ich bezpiecznym
podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważne-
go kwalifikowanego certyfikatu. Usunięty został wymóg, aby
wniosek o wpis zastawu rejestrowego do rejestru zastawów
został złożony w terminie miesiąca od zawarcia umowy za-
stawniczej. Ponadto zakres badania przed sąd formy i treści
wniosku oraz dokumentów będących podstawą wpisu uległ
ograniczeniu do danych podlegających wpisowi, co przyczyni
się do przyspieszenia postępowania. Co więcej, rozszerzony
został katalog umów, na podstawie których dokonywany jest
wpis do rejestru zastawów. Dotychczas musiała być to umo-
wa zastawnicza. Po nowelizacji może być to również umowa,
z której wynika nabycie przedmiotu zastawu lub nabycie udziału
we współwłasności przedmiotu zastawu albo też nabycie wie- gi albo takie prawo wraz z płatnością koncesjodawcy. Istotne
rzytelności zabezpieczonej zastawem rejestrowym lub jej czę- jest, iż płatność koncesjodawcy na rzecz koncesjonariusza nie
ści. (Katarzyna Bielat) może prowadzić do odzyskania całości poniesionych nakładów,
a koncesjonariusz ponosi w zasadniczej części ryzyko ekono-
Ustawa o koncesji na roboty budowlane miczne przedsięwzięcia.
lub usługi
Koncesjodawca zawiera umowę z oferentem, którego oferta
Realizacja zadań publicznych została uznana za najkorzystniejszą. Umowę zawiera się na
okres uwzględniający zwrot nakładów koncesjonariusza ponie-
(Status aktu) W dniu 9 stycznia 2009 sionych w związku z wykonywaniem koncesji i zasadniczo nie
roku Sejm uchwalił ustawę o konce- może być dłuższy niż 30 lat przy koncesji na roboty budowla-
sji na roboty budowlane lub usługi ne, a 15 lat w przypadku koncesji na usługi. Podmiotowi, które-
przyjmując poprawki zaproponowa- go interes prawny w zawarciu umowy koncesji doznał lub może
ne przez Senat. Obecnie ustawa cze- doznać uszczerbku przysługuje prawo do wniesienia skargi do
ka na podpis Prezydenta. sądu administracyjnego.

(Założenia ustawy) Głównym celem
ustawy jest stworzenie nowych możliwości realizacji zadań pu-
blicznych z wykorzystaniem środków i potencjału podmiotów
prywatnych. Istota koncesji na roboty budowlane sprowadza się
do tego, że przedsiębiorca buduje określone obiekty, następ-
nie zaś uzyskuje przychody ze sprzedaży wyrobów lub usług
wytwarzanych przy użyciu tych obiektów. Natomiast koncesja
na usługi polega na zobowiązaniu przedsiębiorcy do świadcze-
nia określonych usług, w zamian za co przedsiębiorca uzysku-
je przychody ze sprzedaży tych usług.
(Umowa koncesji) Koncesjonariusz na podstawie umowy kon-
cesji zawieranej z koncesjodawcą, zobowiązuje się do wyko-
nania przedmiotu koncesji za wynagrodzeniem, które stanowi
wyłączne prawo do korzystania z obiektu budowlanego lub usłu-
(Ustawa o koncesji a Prawo zamówień publicznych) Ustawa
zastępuje udzielanie koncesji jako zamówienia publicznego,
zawieraniem umowy koncesji. W związku z tym w Prawie za-
mówień publicznych uchylono definicję koncesji oraz przepi-
sy dotyczące udzielania i wykonywania koncesji na roboty bu-
dowlane.
(Ustawa o koncesji a Ustawa o partnerstwie publiczno – pry-
watnym) Podnosi się, że uchwalenie odrębnej ustawy o konce-
sji, zamiast nowelizacji ustawy o partnerstwie publiczno-pry-
watnym stanowi wyraz przekonania o niepowodzeniu regulacji
partnerstwa. Ustawa nie reguluje, czy i w jakim zakresie do
koncesji należy stosować przepisy ustawy o partnerstwie pu-
bliczno-prywatnym, zatem rozstrzygnięcie tej kwestii zostanie
pozostawione praktyce. (Wioletta Januszczyk)

8 BIULETYN INFORMACYJNY BIULETYN INFORMACYJNY 5

 Ustawa o gospodarce
nieruchomościami
Zwrot wywłaszczonych nieruchomości
(Status aktu) Dnia 9 stycznia 2009
roku Sejm uchwalił ustawę o zmia-
nie ustawy o gospodarce nierucho-
mościami, wprowadzając uregulo-
wanie zgodnie z którym właściciele
wywłaszczonych na cele inwestycji
celu publicznego nieruchomości
oraz ich spadkobiercy w przypadku,
gdy cel wywłaszczenia został zrealizowany tylko na części wy-
właszczonej nieruchomości, będą mogli skutecznie ubiegać się
o zwrot pozostałej części nieruchomości.
(Zmiana) Projekt ustawy stanowi realizację wyroku Trybunału
Konst y tucyjnego z dnia 3 k wietnia 20 08 roku, sygn. ak t
K 6/05, w którym to orzeczeniu Trybunał orzekł m.in. o nie-
zgodności ustawy o gospodarce nieruchomościami w za-
kresie, w jakim uzależnia zwrot części wywłaszczonej nieru-
chomości niezagospodarowanej na cel określony w decyzji
o wywłaszczeniu od istnienia możliwości zagospodarowania jej
zgodnie z postanowieniami miejscowego planu zagospodaro-
wania przestrzennego w dniu złożenia wniosku o zwrot części
nieruchomości, a w przypadku braku planu zagospodarowa-
nia przestrzennego, zgodnie z ustaleniami decyzji o warunkach
zabudowy z Konstytucją. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż
zasada zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, która nie zosta-
ła użyta na cel publiczny, stanowiący przesłankę jej wywłasz-
czenia, jest zasadą konstytucyjną, wynikającą z art. 21 ust. 2
Konstytucji. Prawo to przysługuje również użytkownikom wie-
czystym. (Urszula Czarnomska – Bokowy)
6 BIULETYN INFORMACYJNY
Ordynacja podatkowa
Odpowiedzialność nabywcy majątku
(Status ak tu) W dniu 1 st ycznia
2009 roku weszła w życie noweliza-
cja Ordynacji podatkowej, uchwalona
przez Sejm ustawą z dnia 7 listopa-
da 2008 roku, wprowadzająca ważne
z punktu widzenia pewności obrotu
zmiany w zakresie odpowiedzialno-
ści osób trzecich za zaległości po-
datkowe podatnika.
(Dotychczasowy stan prawny) Zgodnie z dotychczasowym
brzmieniem art. 112 Ordynacji podatkowej nabywca przedsię-
biorstwa, jego zorganizowanej części lub składników majątku
związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą o okre-
ślonej wartości jednostkowej, odpowiada całym swoim mająt-
kiem solidarnie ze zbywcą za powstałe do dnia nabycia zale-
głości podatkowe zbywcy związane z prowadzoną działalnością
gospodarczą. Z powyższej odpowiedzialności nabywca może
zwolnić się jedynie w zakresie tych zaległości, które nie zosta-
ły wymienione w odpowiednim zaświadczeniu o wysokości za-
ległości podatkowych.
(Przyjęta zmiana) Uchwalona nowelizacja usunęła z katalogu
osób odpowiedzialnych nabywcę składników majątkowych zwią-
zanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Składnikami
majątkowymi w rozumieniu art. 112 Ordynacji podatkowej są ak-
tywa trwałe w rozumieniu przepisów o rachunkowości, z wyłą-
czeniem należności długoterminowych, udzielonych pożyczek
i długoterminowych rozliczeń międzyokresowych. Zastosowanie
powyższej definicji składników majątku oraz uzależnienie istnie-
nia omawianej odpowiedzialności od ich wartości, określonej
na stosunkowo nieznacznym poziomie (ok. 16 tysięcy złotych)
skutkowało istnieniem znacznie szerszego katalogu osób po-
noszących odpowiedzialność niż wynikałoby to z zasady swo-
body obrotu gospodarczego.
Przyjęta nowelizacja stanowi istotne udogodnienie dla nabyw-
ców rzeczy i praw, zwalniając ich z obowiązku występowania
o zaświadczenie o stanie zaległości oraz badania, czy rzeczy te
stanowią aktywa trwałe zbywcy. Dla praktyki obrotu szczegól-
nie istotne jest zwolnienie z odpowiedzialności nabywcy udzia-
łów w spółce, które w rozumieniu przepisów o rachunkowości
stanowią aktywa trwałe. (Jakub Salwa)
Ustawa o swobodzie działalności
gospodarczej
Ograniczenia kontroli
(Status aktu) 19 października 2008
roku została uchwalona ustawa o zmia-
nie ustawy o swobodzie działalności
gospodarczej oraz o zmianie niektó-
rych innych ustaw.
(Cel nowelizacji) Z uzasadnienia pro- (Rozpoczęcie działalności) Przedsiębiorca będący osobą
jektu ustawy wynika, że nowelizacja fizyczną będzie mógł rozpocząć działalność gospodarczą
stanowi drugi etap zmian w ustawie o swobodzie działalności (oprócz tej wymagającej zezwolenia lub koncesji) już w dniu
gospodarczej. W pierwszym wprowadzono m.in. możliwość za- złożenia wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodar-
wieszania działalności gospodarczej oraz sprecyzowano tryb czej, chyba że wskaże we wniosku termin późniejszy. Regulacja
uzyskania przez przedsiębiorców wiążących interpretacji co do ta będzie obowiązywała od 31 marca 2009 roku.
zastosowania przepisów statuujących obowiązek świadczenia
przez przedsiębiorcę danin publicznych oraz składek na ubez- (Ewidencja działalności gospodarczej) Nowelizacja zakłada
pieczenie społeczne i zdrowotne. Ustawa z 19 października rezygnację z lokalnych ewidencji działalności gospodarczej pro-
ma na celu uporządkowanie zagadnień dotyczących kontroli wadzonych w gminach na rzecz prowadzonej w systemie tele-
przedsiębiorcy oraz wprowadzenie nowych zasad ewidencjo- informatycznym Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności
nowania przedsiębiorców, w szczególności będących osoba- Gospodarczej (CEIDG). Transfery danych będą odbywały się
mi fizycznymi. za pośrednictwem elektronicznej platformy usług administra-
cji publicznej. Wniosek o wpis, wolny od opłat, będzie sporzą-
(Kontrola) Na organach kontroli będzie ciążył obowiązek za- dzany na elektronicznym formularzu przekazywanym on-line lub
wiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Od tej zasady usta- na formularzu dostępnym w urzędzie gminy złożonym osobi-
wa przewiduje szereg wyjątków. Kontrola może nastąpić naj- ście lub za pomocą listu poleconego. Integralną częścią wnio-
wcześniej po upływie 7 dni od zawiadomienia i najpóźniej w 30 sku, oprócz żądania wpisu do CEIDG, będzie: żądanie wpisu
dniu. Przedsiębiorcy, który poniósł szkodę na skutek przeprowa- do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki na-
dzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa rodowej (REGON), zgłoszenie identyfikacyjne albo aktualiza-
w zakresie kontroli działalności gospodarczej, przysługiwać bę- cyjne podatnika lub płatnika podatku (NIP), a także zgłoszenie
dzie odszkodowanie. Ustawa modyfikując standardy kontroli, płatnika składek na ubezpieczenie społeczne lub zgłoszenie
zawęża zakres sytuacji, w których można od tych standardów do tego ubezpieczenia. Przepisy dotyczące CEIDG mają wejść
odstąpić. Ponadto ustawa wprowadza nowe, odrębne limity cza- w życie dopiero z dniem 1 lipca 2011 roku. Do tego czasu będą
su trwania kontroli. Nowelizacja daje przedsiębiorcy możliwość obowiązywały zmieniane z dniem 31 marca 2009 roku przepisy
wniesienia do organu kontroli sprzeciwu wobec podjęcia i wy- ustawy Prawo działalności gospodarczej, przewidujące m.in. brak
konywania czynności z naruszeniem określonych standardów opłaty za wniosek oraz zasadę, że wniosek o wpis do ewidencji
kontroli. Sprzeciw spowoduje wstrzymanie czynności kontrol- działalności gospodarczej jest jednocześnie wnioskiem o wpis
nych, a na postanowienie go rozstrzygające będzie służyć za- do REGON, zgłoszeniem NIP oraz zgłoszeniem płatnika składek
żalenie. Zmiany w zakresie kontroli wejdą w życie po upływie na ubezpieczenie społeczne lub zgłoszeniem do tego ubezpie-
30 dni od dnia ogłoszenia. czenia (tzw. zasada jednego okienka). (Paweł Makulski)
BIULETYN INFORMACYJNY 7