Professional Documents
Culture Documents
Tham My Book Zip 419 PDF
Tham My Book Zip 419 PDF
MC LC
i iu v phu thut thm m ............................................................................................... 7
Yu cu phu thut................................................................................................................ 7
Cc loi phu thut thng thng ......................................................................................... 7
Nhng phng php phu thut thng thng trn c th ....................................................... 9
Ht m bng ......................................................................................................................... 9
Chnh hnh thnh bng.......................................................................................................... 9
Ht m v cng da cnh tay................................................................................................ 10
Phu thut nng ngc.......................................................................................................... 10
Phu thut thu nh tuyn v................................................................................................ 11
Phu thut thm m cho ph n sau khi sinh ......................................................................... 12
Phu thut n ngc............................................................................................................ 12
Phu thut c nh v cao hn ............................................................................................ 12
Phu thut chnh hnh thnh bng....................................................................................... 12
Ht m ................................................................................................................................ 12
Phu thut b phn sinh dc ngoi ..................................................................................... 13
iu tr vt nm mt sau khi sinh ....................................................................................... 13
iu tr thu nh tuyn v phi nam ..................................................................................... 14
C da mt ................................................................................................................................ 16
Nhng thnh tu mi trong vic lt da mt............................................................................ 18
K thut lt da..................................................................................................................... 18
Sau khi lt da mt bng TCA.............................................................................................. 19
Kt qu ca phng php lt da bng TCA theo thi gian................................................. 20
Ti to da mt.......................................................................................................................... 21
Phn bit cc loi da v cch chm sc .............................................................................. 21
Vitamin C v s lo ha...................................................................................................... 22
Vitamin E v s lo ha...................................................................................................... 23
nh hng ca nh nng mt tri i vi da ..................................................................... 24
nh hng ca thuc l i vi da ..................................................................................... 24
Bin i da khi ln.............................................................................................................. 26
iu tr da mt ........................................................................................................................ 28
Da mt en v tc qun....................................................................................................... 28
iu tr da b lo ha........................................................................................................... 28
Xa np nhn trn trn........................................................................................................ 29
Tim thuc chng np nhn mt...................................................................................... 29
Lt da mt bng TCA ......................................................................................................... 29
Sn sc sau khi lt da mt................................................................................................... 30
Tui no cng da mt c? ............................................................................................... 30
Cng da mt c b so khng? ............................................................................................ 30
Sau khi cng da mt phi ngh vic bao lu? ...................................................................... 30
Sau khi cng da mt phi trnh nng bao lu?.................................................................... 31
Sau khi cng da mt bao lu th c th ty lng mt?......................................................... 31
Sau khi cng da mt bao lu c th gi u v sy tc c? ............................................ 31
Phu thut da mt ngi cao tui ........................................................................................ 32
Nn chn cng hay lt da mt? ........................................................................................... 33
C nn va lt da mt va cng da mt? ............................................................................ 33
Sng n sau khi cng da mt............................................................................................... 33
Cng da bng ...................................................................................................................... 34
iu tr so mn...................................................................................................................... 35
Nguyn nhn gy mn ........................................................................................................ 35
Cc loi mn ....................................................................................................................... 36
Cch iu tr mn................................................................................................................ 37
phng v iu tr cc loi mn mt m khng li so thm ..................................... 39
iu tr so mn.................................................................................................................. 39
iu tr mn ko di ........................................................................................................... 40
Dng sa b ti tr so mn trng c?.............................................................................. 40
iu tr so mn mt........................................................................................................ 40
Thut c so ........................................................................................................................ 41
Ni nhiu mn do tui gi .................................................................................................. 41
iu tr so mt do thy u ............................................................................................... 41
iu tr so li do x l tai.................................................................................................. 41
iu tr so mi mt ........................................................................................................ 42
So do b rch mt............................................................................................................... 42
Thiu da ghp so mt ........................................................................................................ 43
iu tr so bng ln u v c ....................................................................................... 43
iu tr nhiu so c ........................................................................................................... 43
iu tr so li mt do ha cht ....................................................................................... 44
10
11
12
13
14
15
16
C da mt
C da mt l phng php iu tr rt c kt qu trong trng hp da mt
b g gh, xu do so mn, chn thng hay do phu thut. Ngoi ra, c da mt
cn c dng trong mt s trng hp c bit nh:
- Da mt b lo ha do nh nng mt tri.
- iu tr mn ang tin trin do da mt qu dy.
- Bnh nhn iu tr mn rt nhiu bng khng sinh nhng khng t kt
qu.
Phu thut c da mt kh phc tp, i hi phu thut vin phi c kin
thc y cng nh kinh nghim v phu thut.
D vic c da mt c ngi Ai Cp thc hin 1.500 nm trc cng
nguyn nhng cc phu thut c da hin i ch mi c thc hin t nm
1905 do Kromeyer, phu thut vin ngi c thc hin nhm gii quyt cc
so mn. Kromeyer cng b rng, phng php mi dng my c da rt c
kt qu trong phu thut v da. Tc gi cng cho bit nu khng c vt qu
tng h b th kt qu s tt, khng b so. Kt qu ca ni c da p hay xu l
ty theo tng vng v theo tng ngi mt. Cc nhn nh ny rt quan trng
v lm nn tng cho phu thut v da sau ny.
T thp nin 1980 c mt s tin b trong c da nh sau:
- Yarborough gii thiu phng php c da sm gii quyt cc so do
chn thng.
- Johnson ngh ghp da ri tng khm nh gii quyt cc so su.
- Hankke ni r tc dng ca nhiu loi thuc t lnh ti ch trong vic
gy tn thng da. ng cng cho bit c th dng phng php c da iu
tr u si thn kinh.
- Mandy nghin cu vic dng tretinoin trc khi c da.
- Pinskin v cc tc gi khc nghin cu tc dng ca cc gc c thm
cht sinh hc trong vic lm lnh so ni c da.
T nm 1990 v sau, c da mt thnh mt chuyn ngnh n nh
lm phng li da mt b li lm do chn thng hay bnh tt.
17
Cc ch nh c da mt gm c:
- Mn ang tin trin.
- So do mn.
- So do chn thng.
- So do phu thut.
- Da b lo ha do nh nng mt tri.
- iu tr cc np nhn mt.
- Ri lon sc t.
- Xa vt xm da: Tnh trng da b chn thng, dnh cc d vt vo
ging nh b xm c th iu tr rt tt bng phng php c da. Vic c da nu
c thc hin ngay sau khi b thng, s phng nga c tnh trng da b
thm en. Nhng nu ngi bnh n bc s mun, vt thng lnh da non
ri th phi ch n 8 tun sau mi nn c da. C da trong giai on ny ngoi
vic ly d vt cn gip cho so do chn thng c p.
Xa vt xm thm m thng kh khn nu vt xm kh su. Thng
ch nn c da xa vt xm cho ngi trn 25 tui, thc s mun xa vt xm v
tm l hon ton n nh.
- Bnh mi b bin dng, sn si ging mi ln (Rhinophyma).
- Bnh u si thn kinh da: Khong 85% bnh nhn b u si thn kinh c
bnh tch mt, lm cho da mt xu i nhiu. Phu thut s gii quyt cc khi
u ln, nhng khng th m hng trm u nh. Do , c da mt l bin php tt
nht gii quyt cc trng hp ny.
- Bnh Trichepithelioma: L loi u ngoi da, gy bin dng da mt rt
nhiu. Mt s trng hp c th thoi ha thnh ung th t bo y da.
Phng php c da mt iu tr bnh ny cho kt qu rt tt. C t trng hp
bnh ti pht.
18
19
20
21
Ti to da mt
Phn bit cc loi da v cch chm sc
"Chu 18 tui, hay ni nhiu mn. Bc s da liu ni chu b da dy,
nhn. Da dy l g? C bao nhiu loi da mt v cch chm sc nh th no?".
Ni mt cch tng qut, da mt c chia lm ba loi: da nhn, da kh
v da mn. Da nhn thng dy, d b mn. phn bit cc loi da, chu c
th c bng phn loi nh sau:
Loi da
Nhn
Chn on
Nn trnh
Sn sc v iu tr
- Da dy v bng.
- n cho sm da.
- Da cng v nhm.
- X phng ty mnh.
- X phng nhiu du
amandes douces.
Mn
(nhy
cm)
- Da km mm v km n
hi.
- Ra mt cn thn v chm
lau kh.
- Da mng, trong.
- nh nng mt tri ma h
hay ma ng.
- C cm gic ko cng,
chm chch hay nga da.
22
Vitamin C v s lo ha
"Nghe ni vic n tri cy gip ta lu gi v tri cy c nhiu vitamin C.
iu c ng khng? Vai tr ca vitamin C trong vic ngn chn s lo ha
nh th no?".
ng l tri cy rt tt cho sc khe. Trong tri cy, ngoi vitamin C ra
cn c rt nhiu vitamin khc v cht m thc vt d tiu ha, t gy hi cho
sc khe hn tht ln, tht b.
Ngi thiu vitamin C c th b bnh Scorbut (mt bnh gy st nh,
thiu mu, chy mu li, ri lon tiu ha, suy kit, c th dn n t vong).
Ngy xa, bnh ny thng xy ra cc thy th sng mt thi gian di trn
bin, khng n rau qu.
Nm 1928, Szent Goryi tm ra vitamin C t rau ci. Pht hin ca ng
c gii Nobel nm 1937. C th con ngi khng th tng hp
c vitamin C cng nh mt s vitamin cn thit khc. Do , con ngi cn
dng thc n c nhiu vitamin C. Nhu cu v vitamin C hng ngy ca ngi
khe mnh hon ton l 60-100 mg. Nhu cu ny gia tng ph n mang thai,
ngi cho con b, sau phu thut, ang dng bnh hay vn ng c th nhiu.
Ngy nay, tnh trng thiu vitamin C vn cn xy ra do cch n ung
cha hp l. Vic nu nng thc n qu lu, dng nhiu cc thc phm ng
hp... c th gy thiu ht vitamin C. Bn cnh , vic ht thuc l v ung
ru lm gia tng nhu cu v vitamin C mi ngy. mt s ngi, dinh dng
km, ri lon v hp th rut cng gy ra thiu vitamin C mn tnh. Vic b
sung vitamin C thng xuyn bng cch n tri cy hoc ung thuc s khin
tnh trng sc khe c ci thin r rt (v th cht cng nh v tm l).
Vitamin cng c tc dng chng xy ha. N tham d vo rt nhiu phn
ng bin dng ca t bo c th. Lng vitamin C d tr mu v cc t
bo gim dn khi gi. Nhiu ngi bn khon v vic c th lm chm s lo
ha bng cch bt u dng nhiu vitamin C t mt la tui no khng? Cu
hi ny n nay cha c gii p.
Nhiu nghin cu cho thy, vitamin C c kh nng:
- Kch thch chc nng min dch ca c th, lm mnh thm cc thuc
tim phng, nht l thuc phng cm cm. c ch nh trong trng hp
nhim trng ko di nh herpes, zona, vim nhim ng h hp ngi c c
a d ng.
- Lm lnh so nhanh, c hiu qu tt trong s bin dng sn cc
ngi c bnh v sn khp.
23
24
25
26
27
28
iu tr da mt
"Ti 27 tui, l nam tip vin cho nh hng nn cng cn c b ngoi
mt cht. Da mt ti lc trc b mn, nay cng cha hon ton ht hn. Ri
rc trn da mt c vi ni ni mn km vi rt nhiu so xu. C cch g ht
hn mn v lm da lng p khng?".
Da mt bn c l thuc loi da dy v nhiu cht nhn, d b mn ko
di. Bn nn iu tr cho mn ht hn trc khi tin hnh cc k thut khc.
Vic iu tr cho ht mn cng kh phc tp v mt nhiu thi gian. Bn phi
sinh hot, n ung iu , king c mt s thc n v dng thuc iu tr mn
theo hng dn ca bc s chuyn khoa da liu. Sau khi ht mn, ty theo so
mn su hay cn, bn c th dng thuc lt da mt hay c da mt. Nhng ngi
b so mn su qu i khi phi khot b so v ghp da.
Da mt en v tc qun
"Em 16 tui, da mt rt en v tc li qun. Xin bc s cho bit lm th
no cho da mt trng v tc ht qun?".
Da mt hay ni chung, da ca ton c th v ngay c tc chu nh hng
ca yu t di truyn.
Gii phu thm m hay cc m phm khng th lm thay i cu trc,
mu sc da nhng c th gip cho da, tc khe mnh v trnh cc tc nhn lm
chng xu i. Chu c trnh nng v gi da u lun c sch th da v tc s
pht trin tt. Nu mun da mt trng hn mt cht, chu phi dng m phm
thoa nh ln da. Chu ng mc cm v da khng c trng. Da mu cng c
nt p ring ca n v trong s hoa hu th gii ngy cng nhiu ngi da
mu.
iu tr da b lo ha
"Ti 65 tui, trc y da mt rt mng v mn nhng mt vi nm gn
y, da b dy ln, c nhiu np nhn v ni nhng mn en nh. Xin bc s ch
dn cch khc phc".
y l trng hp da b lo ha, va dy ln, c ni nhiu bnh tch mu
sm, va c nhiu np nhn. Cch iu tr trc mt l dng thuc lt da, cho
da mng v sn li. V sau, nu da tip tc nhn nhiu, phi lm phu thut
cng da.
29
30
Sn sc sau khi lt da mt
"Ti lt da mt hai tun mt c s gii phu thm m. Kt qu cng
kh. Mun gi kt qu ny c lu cn phi lm g?".
Mun cho da mt p lu, sau khi lt da cn ch :
- Trnh nng: y l yu t quan trng nht. Vic tip xc vi nh nng
mt tri c th gy nm da mt v gy ung th da v sau.
- Dng kem dng da thng xuyn.
Tui no cng da mt c?
"Ti 59 tui, da mt b nhn nhiu. Ti mun c tr trung hn mt
cht, c th cng da mt c khng?".
V chuyn cng da mt, trc y ngi ta quan nim ch nn cng cho
ngi ln tui, tc l trn nm mi tui. Nhng cng ngy, s ngi tr mun
cng da mt cng nhiu. Khng phi ch c Vit Nam m nhiu nc trn th
gii cng th. Ngi ta mong tr p tui ang lm vic hng say, tr p
thnh cng hn trong tnh yu v s nghip. Hin nay ch nh cng da mt t
ph thuc vo tui tc. Ngi no da b nhn nhiu, sc khe cn tt l c th
cng c. Trng hp c th ca b chc l phu thut c.
Cng da mt c b so khng?
"Nghe cc bn ni cng da mt s tr v p tr li, nhng ti rt s b
so xu. Cng da mt c b so nhiu lm khng?"
Cng da mt l mt phu thut tch da ra, ko thng li v ct b phn da
tha nn c so nh ni m. So ny rt nh, kh thy, mt phn c tc
che v cng ngy cng m i, rt kh nhn ra.
Sau khi cng da mt phi ngh vic bao lu?
"Ti nm nay 50 tui, mun cng da mt cho bt np nhn. iu ny c
hi g khng? Ngi ln tui cng da c nguy him g khng? Phi ngh lm
vic bao lu? Hin ti vn ang lm vic, cng vic ti i hi phi giao tip
nhiu nn rt mc cm v ln da b lo ha ca mnh".
Trng hp ca ch nu cng da mt s cho kt qu rt tt v da nhn
nhiu v tui cha cao lm. Cng da l mt phu thut ngoi da v t chc di
da, khng c g nguy him lm nu so vi cc phu thut khc. Vi cc tin b
mi ngy nay, phu thut ch lm gy t ti ch, thi gian m khong 3 n 4
gi. M xong ngh 15 pht l c th v nh, khong 1 tun sau tr li ct ch.
Sau khi m, ni m c bng bng t gc nh, ngi c phu thut vn i
li, sinh hot bnh thng. Ch cn ngh cng tc mt tun l . Cn king
31
32
33
34
35
iu tr so mn
Nguyn nhn gy mn
Mn l bnh mn tnh ca nang lng, nu khng c iu tr tt c th
dn n nhiu so xu mt. Bnh xut hin vo tui dy th v xy ra
khong 80% ngi tui v thnh nin, chm dt vo tui t 18 n 20. C mt
s ngi bnh ko di n khi trng thnh. y l mt loi bnh di truyn,
xy ra vng mt v phn trn ngc, ni c nhiu tuyn b.
C ba hin tng bnh l xy ra nang lng a n s hnh thnh mn:
1. S bi tit cht b
C hin tng tng s bi tit cht b l do:
- S gia tng hot tnh ca men 5 alpha-rductase chuyn testostrone
thnh dihydrotestostrone.
- Gim protein mang testostrone lu thng, i khi lm tng
testostrone ti nang lng.
- Sn xut qu nhiu andrognes ph n, gy ra nam ha, rng tc v
mn.
2. Tng s sng ha ni bi tip b (l chn lng)
Cc cht b cha mt lng axit bo cao, kch thch l chn lng v lm
tng s sng ha. S k sinh ca vi sinh vt mn tn l Propionibactrium
Acnes (PA) cng sinh ra cht men thy phn triglycerides thnh axit bo. PA
tng sinh nhiu, to ra cc cht sng v cht b, hnh thnh ci mn.
Ngi ta phn bit 2 loi ci mn: loi l ra ngoi thnh chm en v
loi kn dng u nang nh. S hnh thnh ci mn cn do nh hng ca cc yu
t bn ngoi nh:
- Dng cc loi m phm c nhiu cht m (cht nhn)
- Dng cht lu hunh.
- nh mt tri.
- Sc nng.
- m.
36
37
38
39
40
41
Thut c so
"Ti nm nay 24 tui, c so kh ln trn do b ng hi cn nh. C
th c cho so ny bng li c khng?".
K thut c so thng dng cho cc so nh nhng b li ln cao hn da
mt. So ca bn kh ln, nhng bn khng cho bit c th kch thc c no
nn kh quyt nh nn c hay lm p bng k thut khc nh ct b so, ghp
da hoc chuyn vt da.
Ni nhiu mn do tui gi
"Nm nay ti 74 tui, ngi vn khe, nhng da mt ni nhiu vt en,
g cao ln, khi ra mt ti thy rt kh chu. l bnh g v cch iu tr nh
th no?".
Da mt ng b cc bnh tch lo ha, c th iu tr bng cch ct t
in cc ch da g cao ln cho bng phng li.
iu tr so mt do thy u
"Con gi ti nm nay 16 tui, trc y mt nm chu b ni thy u
trn mt. C hai nt thy u b nhim trng thnh so kh su. Phi lm sao
xa so ny? Nn c so hay m ct so ri may li?".
So nt thy u b nhim trng thng hnh trn v kh su. Do , kh
c cho so bng da chung quanh m khng lm tn thng nhiu n da chung
quanh. Cch iu tr tt nht l m ct b so ri may li, hoc ghp da vo ch
so trn ct b, ging nh so mn su vy.
iu tr so li do x l tai
"Con gi ti nm nay 11 tui. cho chu c th eo hoa tai nh cc b
khc, ti c nh ngi x l tai cho chu cch y 1 nm. Sau , ni x l
tai b so li ngy cng ln. Ti nh ngi phu thut hai ln ri nhng ni
m vn b so li. C cch g tr dt so li khng?".
C mt s ngi thuc c a so li, khi b chn thng rch da, ni
rch s thnh so li rt xu. Ngoi ra, c mt s ngi khc khng thuc tng
so li nhng khi vt thng hoc vt m khng c phu thut tt, b sang
chn nhiu hay b nhim trng m cng b so li. iu tr so li, cn phu
thut ct b ch li, may li k v theo di. Phi tim thuc chng so nu so
bt u li ln tr li.
42
iu tr so mi mt
"Cch y hai tun, ti b tai nn giao thng, mt b nhiu vt rch,
c may li v ct ch. Nhng so to qu, gn y ni mi trn ca ti so c
v li ln. Phi iu tr nh th no?".
Trng hp ny so cn ang tin trin, cha bit n s li tip hay gim
bt. Nn ch mt thi gian na, c th mt hai thng, so hon ton n nh.
Vic iu tr khi s c kt qu tt hn.
C hai cch iu tr v sau: Phu thut cho so nh li hoc c cc so li
cho bng li. Ty v tr, c th dng cch ny hay cch khc, c khi phi kt
hp c hai nh ct may li cc so xu mt v c mi trn.
So do b rch mt
"Cch y mt thng, do mt chuyn hiu lm vi hng xm, ti b rch
mt mt ng di t tai xung n cm. Vt thng gy chy mu nhiu qu
nn ti phi vo cp cu mt trm y t gn nh. Lc , bc s cm mu
v may li vt thng cho ti. Sau khi may, vt thng xu qu, b rng gn 1
cm v nhiu ch may b lch, da b chng nhiu. Ti c gng ch cho lnh v
ngi khe mt cht. n nay, so kh lnh, mi ngy soi gng, nhn thy
so mt l ti mun cht cho ri. Ti kh tm qu. Nu khng tr ht so ny
chc c ngy ti t t v b mc cm qu ln. Xin bc s hy gip ti".
Rt tic l do mt chuyn hiu lm m bn b tai nn ny. Chuyn xy
ra cng hi kh gii quyt v hai l do:
Th nht, so mi c mt thng, cc t chc chung quanh so cn
vim, nu phu thut th kt qu s khng p bng so n nh (thng 6
thng sau).
Th hai, phu thut thm m khng lm mt so c (ging nh gng
v khng bao gi lnh), ch lm cho so nh li v kh thy sau mt thi gian.
D sao, nu so ko lch nhiu v xu nh vy th cng nn m li. Tuy nhin,
phi chp nhn l sau m, chc chn bn s cha p ngay v d phu thut
kho lo n th no i na, nu nhn k cng thy c so.
Vn quan trng l n nh tm l, chuyn khng may xy ra ri,
mnh phi chp nhn v c gng sng vui vi nhng g cn li. cuc i,
ngoi sc p ra cn rt nhiu th khc cng quan trng nh tnh yu nam n,
tnh thng yu vi ngi thn v vic phn u t c mt nguyn vng,
c m hay l tng g . Do , bn khng nn tm n ci cht mong
gii quyt nhng bun phin, nhng bt hnh trong cuc i. Tri li, cn phi
c gng sng tt p, y hn, thnh cng hn mi ngi nhn vo mnh
vi s thng yu, qu mn v knh trng.
43
Thiu da ghp so mt
"Chu nm nay 17 tui, cch y 10 ngy chu ng xe my, b mt mt
khong da 2 cm2 g m bn tri. Khi vo cp cu bnh vin, bc s cho
bit khng may li c v thiu da v khi may c th b ko lch mt. Vy chu
phi lm sao? Xin bc s cho bit kin, chu lo qu v i u cng phi bng
mt li hoi, rt bt tin".
i vi trng hp ca chu, cch tt nht l m ghp da ri, c th
ghp da dy hoc mng cng c. Da tt nht ghp vo mt l da pha sau
tai, hoc da vng trn xng n gnh. Cc ni ny da t lng v c cu trc
tng i ging da mt. Da i ghp cng c nhng c th c mu khc
vi da mt.
Khuynh hng chung ca cc so vng mt l ngy cng thu hp li. Nu
chu ngi phu thut, ngi ghp da th c vy, dn dn so cng nh bt,
khng c g phi lo lng qu.
iu tr so bng ln u v c
"Con ti nm nay 16 tui. Cch y 6 thng, khng may chu b bng do
l ga du lch n, b so nhiu mt bn mt v c. Chu c bnh vin cp
cu n nh, v ghp da phn b bng. Mc d vy, so cng cn rt ln.
Chu rt bun v mt cm vi cc bn v vt so ny. C cch g lm ht so
c khng?".
So do chn thng hay do bng rt kh l mt hon ton c. Bnh
vin cng c gng iu tr cho chu qua nguy him v lnh vt bng. Chu
cng c ghp da, nhng chc l cha c p hon ton. C th chu
phi phu thut tip mt vi ln na. ng nn kin nhn a chu i ti khm
li ti khoa iu tr bng lc trc, nh gii quyt tip; hoc n mt c s gii
phu thm m no hi kin c th xem sao.
iu tr nhiu so c
"Trc y 3 nm, ti b lao hch, c c nhiu hch lm bin dng, rt
xu. Ti iu tr lao hch n nh. Sau , bc s c phu thut ly hch cho
ti. Nay c bng phng li, nhng sau phu thut, c c nhiu so ri rc
nhiu ni, lm ti rt ngi khi mc o khng c. Lm th no xa ht so
ny?".
C th phu thut chnh hnh li cho so nm theo cc ng nhn ca da
c. Sau mt thi gian, so m s kh thy hn. Ngoi ra, cn mt cch iu tr
khc l nu so khng ln lm v g gh, c th c cho so nh, bng li nh
da c, cng kh thy. Phi xem c th trng hp mi quyt nh c.
44
iu tr so li mt do ha cht
"Ti lm vic mt x nghip v ha cht. Cch nay mt nm, v ri ro
khi lm vic, ti b bng mt do cht axit. Ni bng thnh so li co ko, rt
xu. C th iu tr c khng? C cn nhiu thi gian lm khng?".
c im ca bng do cht axit l gy hoi t c, c ngha l bnh tch
b chy nm li thnh khi m cng v m bn di thnh so, ngy cng co
ko, lm bin dng cc t chc ln cn. Bn b bng mt nm ri, giai on
hoi t qua, hin gi c tnh trng so li, co ko. Ty tng trng hp, c
th phu thut ct b m so v ph t chc ct b bng vt da bn cnh, hoc
ghp da ri. Ty theo so nhiu hay t, bn c th phu thut mt hoc nhiu
ln, mi ln cch nhau khong 1 n 2 thng. Thi gian ny cn thit cc
mch mu nui dng t chc thay th m so c pht trin tt, bo m
mnh m ghp hoc chuyn n khng b hoi t v sau.
Lm mt hon ton so trn
"Ti nm nay 27 tui, do trc y b tai nn giao thng nn c so nh
ni trn. Ti gii phu thm m mt ln, so c nh bt. Nhng mi ln soi
gng, nhn k vn thy n, ti rt bun. C cch no lm mt hon ton so
ny c khng?".
Gii phu thm m ch lm cho so nh bt v tm cch du n vo mt
ni kh thy ch khng lm mt so c. Trng hp ca bn, khng bit tnh
trng so c xu lm khng, nu khng th bn ng nn gii phu na, t t
so cng s m.
So vng c do dng thuc gia truyn
"Trc y vi nm, v hay b m nhiu trong c, ti i khm mt ni
c gii thiu l chuyn tr bu c bng thuc dn tc. Ti y, ti c cho
mt loi thuc gia truyn g p ln c. Sau khi p thuc, da c ti nng
rt nhiu, v sau ni , li ln thnh so rt xu. Ti rt hi hn v vic ny
v i iu tr nhiu ni, nhng vn khng ht so c. Bc s iu tr
tim thuc vo so 3 ln, nhng so cng khng ht c. Ti phi lm g
khc phc tnh trng ny?".
Thuc dn tc khi p vo da c nu gy so li nh vy th c kh nng
l trong thuc c cha cht axit (c th axit ly tri cy hay ha cht). Bnh
tch ny cng ging nh so do bng ha cht, cn phi ct b so v chnh
hnh da li. May mn cho b l ch so li khng nhiu lm, da c li n hi
tt. Mt s trng hp so rng hn, c th gy co rt vng c, iu tr rt phc
tp.
45
iu tr thm m p xe vng mt
"Ti nm nay 34 tui, cch y 4 thng, m tri t nhin b sng v
mng m. Ti ung thuc khng sinh v bi thuc 1 thng th ht sng,
nhng vng da vn cn ty v chy nc hoi. Ti iu tr lin tc n
nay nhng ch lot vn khng lnh, khin khi ra ng lc no cng phi bng
li mt bn mt, rt kh chu. Ti phi lm g?".
Nhim trng da vng mt n thun t khi ko di nh vy. Ch iu
tr 4 thng ri, c l p xe n nh, nhng phn da mt pha ngoi ti p xe
b vim, d ng vi cc loi thuc bi da.
Cn phi khm k mi xc nh c nguyn nhn v c cch iu tr c
th. Tuy nhin, ch nn th mu xem c th c b bnh g ton thn kt hp, gy
chm lnh so v nhim trng ko di (nh tiu ng, suy gim min dch)
khng. Mt s u nang bm sinh mt c th cng c triu chng ging nh
vy.
D sao, bnh ko di lu, ch nn iu tr trit sm, nhm trnh gy
so xu cho da mt.
iu tr so chn
"Cch y hai nm, ti b ng xe, b so bp chui chn tri ( 4 x 5
cm). So ny khng b li nhng lm cho da mt mu, thnh mt vt ln mu
trng. Ti c bi nhiu loi thuc nhng da khng tr li bnh thng c.
Ti rt bun v mc cm khi phi mc vy ngn. C cch no lm cho ch
nh li hoc cng mu vi da c khng bc s?".
T chc trng chn ca c l m so do chn thng. May mn l so
khng b li. Mun cho da vng ny tr li mu nh trc th phi ct b ht t
chc so i v ghp da mi vo. Hin nay y hc cha c cch g lm mt so
ngoi cch ghp da hoc chuyn vt da t ni khc n.
iu tr so chn do b bng
"Tha bc s, ti nm nay 34 tui, trc y mt nm b ng xe, phn da
pha sau chn chm vo b xe my nng gy bng. So bng rt xu, to
khong 2 x 5 cm, li ln, mu en sm. Ti bi rt nhiu thuc chng so
nhng khng c kt qu g ht. Nh vy c cn phu thut khng?".
So da chn c to qu v li b li nhiu. Cch iu tr tt nht by gi l
phu thut ct b so v c th phi ghp da ri ni m cho b cng khi may
li. Sau m phi tip tc theo di, nu quanh ni ghp da so li ti pht, phi
tim thuc chng so.
46
iu tr so bng bn tay
"Em ti nm nay 16 tui, trc y 6 thng b bng nng bn tay phi.
Nay ni bng lnh ri, nhng so co rt rt nhiu lm cc ngn tay khng
c ng c. C cch g iu tr cho bn tay ht so v c th c ng bnh
thng khng?".
Trng hp ny phi phu thut ct b ht t chc so rt, to hnh li
cc gn co dui ngn tay, ghp da.... Phu thut kh phc tp. Ch nn a
em i khm Trung tm Chn thng Chnh hnh TP H Ch Minh c
hng dn c th.
Xa cc vt so nh bn tay
"Ti nm nay 43 tui, 3 thng trc, khi i d ngoi, ti b kin cn
nhiu ch da lng bn tay, vt cn nh nhng rt nga, lm ti phi gi
thng xuyn, gy try nh da. Ch try tng khng c g ng k,
khng ng rt lu lnh v v sau li gy nhiu so nh g ln lng bn tay,
rt xu. Da vng so cng b mt mu. Ti phi lm sao y?".
Cc vt cn ca kin hoc cn trng c th gy vim do nhim trng v
d ng. Do , cn iu tr ngay bng cc thuc khng sinh, khng vim, chng
d ng. Mt s trng hp nng cn iu tr tch cc chng sc do phn ng
qu mnh ca c th (nh b ong t). Trng hp ca b b phn ng nh v
vim ko di, gy so li v mt sc t da. Cch iu tr hin ti ging nh iu
tr so li, tc l ct b so v may thm m li.
iu tr so ngn tay
"Trc y mt thng, chu b ng, rch da lng ngn tay, ni rch c
vi ht ct ri vo. By gi vt thng lnh, nhng so li rt xu v c
my chm en. C cn phi m thm m li khng?".
Rt tic l lc b rch da, ngn tay chu khng c phu thut ct lc v
lm sch vt thng ng mc (tc l ly sch bi ct hay t trong vt
thng). By gi so lnh ri v ang tin trin, cha nn phu thut li. Phi
ch t 3 n 6 thng sau, khi so n nh hn; nu xu qu th phu thut li,
ct b so, ly lun cc ht bi, ct, may li, so s p hn. Trng hp so
khng xu lm, khng m cng c v vic phu thut cc ni da b cng
nh mt lng khp ngn tay, u gi, khuu tay rt d gy so li.
Xa so bng laser
"Ti nm nay 30 tui, va i dng laser xa so mt. Din tch mi
vt xa chng 0,5 cm2 (c 5 vt xa). n nay hn 3 tun ri, tuy da
lnh li bnh thng nhng vt xa vn c mu hng. Lc mi xa so xong,
bc s c a mt loi thuc bi mu trng nh kem. H ni bi tit dch, ti
47
48
49
Xa nt rui, vt xm
iu tr nt rui ui mt
"Ti c mt nt rui ng knh 0,5 cm pha di ui mt. Khng bit
c phi l do nt rui ny khng m ti gp rt nhiu chuyn bun v tnh cm.
Ti mun ph n c khng? C s chuyn thnh ung th khng? Sau khi
ph, mt c so xu lm khng?".
Nt rui di ui mt l nt rui c nhiu ngi yu cu xa i
nht. C th ni gn mt, gn ni nc mt chy xung m ngi ta ngh
nt rui ny s khin h gp nhiu chuyn bun. Khng ch phi n m nhiu
ngi phi nam, ln tui cng mun xa nt rui v tr ny sau mt vi
chuyn khng may v tnh cm. Ngc li, i vi cc nt rui v tr khc
(quanh ming, di cm) th t ngi mun xa.
Nt rui mt hay bt c ch no khc trn c th u c th xa c
bng nhiu cch: t bng in, bng tia laser, hay m ct b ging nh m
mt khi u thng thng. Mt s nt rui nh c th c hy b bng cch
dng ha cht chm ln nhiu ln. Nhng d lm bt c cch no, xa nt rui
cng l mt th thut ngoi khoa, tc l ngi thc hin phi c kin thc v y
khoa v phu thut. H phi hiu r nguyn tc v trng, thc hin trong iu
kin v trng tuyt i trnh lm m, so xu ni xa. H phi bit nn ct
b phn no, ni no phi thn trng khi ct, bit cch phn bit nt rui bnh
thng vi ung th t bo y da nh th no; sau khi ct c nn th gii
phu bnh xem phi l ung th da khng, khi ung th phi iu tr ra sao...
Ni th nghe di dng nh vy, nhng cch thc hin th n gin thi:
Bn n mt c s phu thut thm m c uy tn, v mt lc sau c th ra v
vi nt rui bin mt hon ton.
Vic nt rui qu to hoc c th bn ang b mt bnh g c th gy
tr ngi cho phu thut hoc nh hng n vic lnh so v sau. Bn nn lm
mt s xt nghim v iu tr cho c th hon ton khe mnh trc khi xa
nt rui.
Vic xa nt rui khng gy ung th nu thc hin ng k thut. Sau
khi xa, so rt nh v mt s trng hp hu nh khng thy. Nt rui ca
bn xa c, khng s so xu v khng nh hng g n sc khe v sau.
50
Nt rui mi mt
"T lu, mi mt di ca ti c mt nt rui nh, mu en, st lng mi.
Cch y vi thng, t nhin nt rui ln ln nhanh thnh mt khi en, rng
khong 1 cm, lm mi mt rt kh chu. Ti nm nay 50 tui, huyt p cao v h
van tim; c nn m ct nt rui ny khng?".
a s nt rui cc khi u mi mt l u lnh (chim 75%). Tuy nhin,
cng c mt s trng hp chuyn sang ung th da (loi ung th t bo en).
Loi ung th ny thng da vng m v lan rng ln mi mt. Khi u t
nhin ln nhanh ln trong mt thi gian ngn, c th chuyn sang ung th. Cn
phi phu thut ct rng quanh u, gi bnh phm i xt nghim chn on
v xc nh iu tr tip nu cn.
Trng hp bnh nhn b huyt p cao v h van tim, nn iu tr tch
cc cho huyt p n nh; khi phu thut, cn thc hin v trng tuyt i,
trnh dng thuc nh hng n tim; dng khng sinh trc, trong v sau khi
m phng vim ni tm mc. Vi s chun b k nh vy th chc khng c
g nguy him khi m u.
Nt rui d b chy mu da mt
"Tha bc s, ti nm nay 60 tui; t hai thng nay m phi t nhin
ni ln nt rui, khng en lm, rt d chy mu khi chm n. Nt rui ny
ln kh nhanh so vi cc nt rui khc mt. Nh vy c g nguy him khng
v cch iu tr nh th no?".
Trng hp bnh u da mt ca ng c th khng phi nt rui bnh
thng m l mt dng bu ngoi da, c nhiu kh nng l u lnh tnh (thng
c gi l u nh hay bu gai). U ln nhanh, ng nn iu tr sm. Cch iu
tr l ct b u bng dao m thng hay dao in. Phu thut rt n gin, khi u
ct ra nn gi th gii phu bnh loi tr trng hp bnh ung th da, cn
phi theo di v iu tr tip sau khi m.
iu tr cc nt en trn mt
"Ti nm nay 32 tui, trn mt gn y c nhiu nt rui en qu, vy c
g nguy him khng? Phi iu tr nh th no, xin bc s vui lng cho bit?".
Cc nt rui en trn mt tui bn kh nhiu, khng bit c phi l do
bn lm vic nhiu ngoi nng hay lm trong cc c s cng nghip, tip xc
nhiu vi tia t ngoi (c trong nh nng mt tri v mt s my mc cng
nghip). Nt en trn mt khng ch lm cho mt b xu i m cn c th
chuyn bin thnh ung th da v sau. Do , nn gii quyt xa cc nt en ny
bng t in hay phu thut. Sau khi phu thut, c th ly t chc en ny
th gii phu bnh pht hin v iu tr sm bnh ung th da.
51
Cng ngy, nguy c bnh ung th da cng ln, c th do cng vic tip
xc nhiu vi nh nng v do ha cht cng nghip thi ra trong khng kh,
khin kh nng ngn chn tia t ngoi ca tng ozon km hn lc trc. Do ,
cn hn ch tip xc thng xuyn vi nh nng mt tri.
Phu thut xa vt xm chn my
"Tha bc s, cch y hai nm ti c xm chn my hai bn mt thm
m vin. Vt xm kh ln khin lng my rm, trng rt d, ti c gng xa
nhiu ln nhng khng t kt qu, li sinh nhiu so. C cch g lm cho vt
xm nh bt c khng?".
Trng hp ca b cn phi xem c th mi quyt nh c. Tuy nhin,
nu b c gng xa nhiu ln v ni chn my c nhiu so th nn gii phu
ct bt phn xm cho nh li, ng thi gii quyt so ni chn my lun.
Xa vt xm lem mi di
"Trc y 3 thng, ti c i xm mi mt mt thm m vin. C l c
k thut vin cha quen vic lm nn sau khi xm xong, ti thy vt mc mt
lan rng xung pha di n gn 1 cm. C k thut vin cho bit y ch l vt
mc b lem ra thi, t t s ht, nhng n nay vt lem vn cn. Nh vy phi
lm sao bc s?".
Trng hp ca c, c l phi ct b phn da b xm lem v may li, nh
ct mi di vy. C mt cch khc na xa vt xm l c da, nhng khng
p dng c trong trng hp ny v phn lem gn mi mt qu, s khi c da s
nh hng di mt.
Xa vt xm bng bn l?
"Trc y, nghe theo li bn b, ti c nh ngi xm mt hnh vo
mnh. Sau ti rt hi hn, mun tm cch b vt xm nhng cha lm c.
Ti dng x phng ch rt mnh, rt nhiu ln nhng khng ht. C ln ti
dng bn l nhng nng qu, khng chu ni. Ni da t b bng, so rt
xu, nhng vt xm vn cn. Vy c cch no xa c vt xm ny khng bc
s?".
C th xa vt xm bng nhiu cch, ty theo ln v su khi xm.
i vi vt xm nh, phu thut ct b l n gin nht. i vi vt xm ln,
phi t in, t bng laser hoc c da.
Phng php c da khng li so, nhng vi nhng vt xm bng tay
kh su, phi c nhiu ln mi ht hn c.
52
Xa vt xm cn mi
"Chu nh bn xm hnh vo ngc cch y 2 ngy. Nay gia nh ry la
d qu, chu mun xa i ngay c khng bc s?".
Vt xm ca chu xa c, nhng phi ch mt thi gian cho ni xm
n nh, thng l 2 n 3 thng sau. By gi vt xm cn mi, nu xa s d
b sng, au v d cho so xu.
Xa bt en trn mt
"Con gi ti nm nay 14 tui, gng mt kh p nhng rt tic l c
mt bt en nh khong 1 cm x 3 cm mp, trng nh dnh nh ni vy. Chu
i hc b bn chc l n vng b dnh l, rt xu h. C cch no xa bt en
ny c khng bc s? Sau khi xa c li nhiu so lm khng?"
Bt en trn mt l mt d tt bm sinh, thng c mt s ngi. Bt
ny nu khng iu tr s tn ti mi n sut i. Ty theo kch thc ca bt
en m c nhiu cch iu tr khc nhau.
- i vi bt en nh, c th ct b hon ton ri may da li. y l cch
iu tr n gin nht.
- Vi cc bt en tng i ln (b rng trn 2 cm), c th m lm hai
ln, ln u ct bt mt phn; sau 6 thng n mt nm, phu thut ln th hai
ly ht phn cn li. S d phi m hai ln v bt en ln qu, nu bc tch
rng th khng da mt che kn phn va ly i. Vic c gng may ghp
li s lm ko lch mt, mi hoc mi gn . Hn na, ni m b ko cng,
thiu mu nui, kh lnh v cho so xu. Thi gian ch i rt cn thit cho da
v mch mu nui pht trin.
Cn mt cch khc l phu thut mt ln ly trn bt en, ly da ri
ni khc ghp vo ni m.
- Vi cc bt en chim mt phn hay na mt, vic iu tr phc tp
hn. Phi dng vt da bn cnh hoc xa chuyn n, thay th phn bt en
c ly i. Phi phu thut hin nhiu ln mi gii quyt c ht bt en v
to li khun mt bnh thng.
Trng hp c th ca con b, do bt en khng rng lm nn c th ct
b ri may li mt ln. S khng b so nhiu lm u, ch l mt ng nh
nh ch tay thi.
Bt vng m v c tri
"Em nm nay 21 tui, c mt bt ln m v c bn tri. Xin hi
Vit Nam hin c th cha ht hon ton ci bt ny khng? Sau khi cha, em
c b bin chng g khng?".
53
54
Lm p mi, mt
Phu thut lm mng mi
"Chu nm nay 18 tui, ngi th bnh thng, nhng mi trn hi dy
v b nh ra pha trc, rt km thm m. Chu mun ct cho mi mng bt v
khng nh ra nh vy na, c c khng? C b nhiu so khng?".
Mi trn v mi di u c th m cho mng li hoc to hnh cho dy
ra, mun c dng ging tri tim cng c.
Trng hp ca chu, c th ct mi trn cho mng li v ko phn nh
ra vo trong. Sau m, chu s khng thy so v phu thut c lm phn
mi pha trong ming.
Sng sau khi ct mi
"Chu c mi trn hi dy, mun ct cho mng bt, nhng rt s au v
sng sau khi ct. Xin bc s cho bit sau khi ct, mi c b sng nhiu lm
khng v bao lu th ht?".
Phu thut ct mi s ly bt da mi v mt t t chc c vng mi. Khi
m, bc s c gy t nn chu ch b au cht xu khi tim thuc t m thi.
Ngy nay, vi phng php pha thuc t mi, bnh nhn rt t au khi bm
thuc vo, d s lng thuc t kh ln. Sau khi ct, vng mi s b sng 12 tun, nhng phi vi thng sau, mi mi p bnh thng c.
D tt mi v mi do h hm ch
"Chu b h mi v hm ch bm sinh, c m v mi v hm ch.
Nhng hin nay mi chu vn cha c cn xng lm. Mi chu cha c
phu thut nn mt bn mi b b ra v l mi rng hn bnh thng. Chu c
th phu thut chnh hnh li cho mi hai bn u nhau v mi p hn
khng?".
Trng hp ca chu c th phu thut cho p hn, m cng lc c mi
v mi. Kt qu tuy khng hon ton nh ngi bnh thng, nhng chc chn
s p hn by gi nhiu.
Ni mn nh sau khi xm mi
"Ti xm mi c ba ngy. Sau khi xm, quanh b mi v hai bn
mp b ni nhng mn nc nh rt au. Vy cn tr bng thuc g?".
55
56
57
58
phu thut khc, phu thut ct mt, ngoi vic thc hin ng theo k thut
ngoi khoa vt m lnh tt, ngi phu thut cn phi kho tay th mt mi
p. Do , nu n mt c s gii phu c trang b tt v phu thut vin
chuyn nghip th chc khng c g nguy him
Sng m v chy nc mt sau phu thut thm m
"Cch y 6 thng, ti c n mt c s gii phu thm m ct mi
di. Sau phu thut, phn di mt phi sng nhiu, mi mt b ko lch xung
v chy nc mt. Ti tr li ni gii phu, c bc s m ly mu bm ra,
cho ung thuc v tim mt loi thuc g vo m. Sau , ti vn b sng
nh m, hay chy nc mt, vng m bn phi b au nhc thng xuyn.
Bc s phu thut cho ti ung v tim rt nhiu loi thuc nhng khng
khi bnh. Ti c bnh g v phi lm sao?".
Trng hp ny kh c bit. C th khi ct mi di, bc s phu thut
ly da nhiu qu nn mi b ko lch, gic mc mt b kch thch nhiu, d
lm chy nc mt. Ngoi ra, ln phu thut ly mu t c th lm tn thng
dy thn kinh s 5, gy au nhc nhiu.
Cn au nhc nhiu ni m phi c th do mt bnh khc khng lin
quan ti phu thut mi di (nh vim xoang hm phi hoc au thn kinh s 5
v cn chng hn).
Bn cn chp phim X-quang v lm mt s xt nghim cn thit nh gi
bnh tch ri ty theo bnh m c cch iu tr thch hp.
So bin chng khi ct mi di
"Sau khi ti ct mi di ( c 1 thng), phn m mi di vn cn
nhiu, so m c nhiu ht nh hai bn, li lm rt xu; b mi di b lt ra
ngoi lm mt thng xn v hay chy nc mt. Ti sao? Ti bi nhiu
loi kem chng so nhng khng bt".
y l trng hp thng gp khi ct bt da mi di. Nguyn nhn c
th l phu thut gy sng n nhiu quanh mi di, ct b nhiu da qu, gy
thiu da mi di, may li ni m khng theo k thut thm m...
Ch cn kin nhn ch i thm mt thi gian na. Khi so v t chc
vim n quanh mi mt hon ton n nh (t hai n su thng), nu so vn
cn xu v mt cha c p th c th phu thut li, ct b so, ghp da ri
hoc ct bt mt gc sn mi di cho b mi khng b lt ra ngoi.
Nhng thuc chng so nu c dng lu m khng em li kt qu
g th c th ngng. Cn trnh so tip xc nhiu vi nh nng mt tri (
so khi b thm en) v trnh cc thc n gy d ng (gy li so).
59
iu tr so trn mi mt
"Con gi ti lc nh b bnh mi mt bn tri, gy vim, r m ra ngoi.
Sau khi iu tr n nh, mi mt c nhiu so li lm rt xu. mi mt chu, da
xp li rt nhiu np nhn; khi ng, mt nhm khng c kn hon ton. Chu
mun xa so, c c khng? C g nguy him khng?".
y l trng hp nhiu so mi mt, tng i kh gii quyt v thiu da
nhiu. Mun cho mt p hn, phi m ct b so v ghp da ri vo phn da
b mt i. S c t so quanh mnh da ghp vo. Cc so ny m i theo thi
gian v mt s p hn trc khi phu thut nhiu.
Phu thut hi phc tp mt cht nhng khng nguy him lm u, b
hy yn tm.
Mt b lm do chn thng mt
"Cch y 6 thng ti b chn thng vng xng g m bn tri. Mt
tri b bm nhiu, iu tr c tun mi ht sng. Sau khi mt hon ton bnh
phc (khong mt thng sau), mt tri ti b lm su hn mt phi. Ti sao li
nh vy? Phi iu tr nh th no?".
Sau khi chn thng hc mt, mt b lm vo do hai nguyn nhn: t
chc m hc mt b sang chn, thiu mu nui v hoi t; thnh di xng
mt b v, m ri vo xoang hm.
iu tr lm mt sau chn thng tng i kh, thng phi ghp m
vo. Do , khi chn thng thnh xng mt xy ra, cn khm k mt v
cc cu trc ln cn nh xoang trn, xoang hm hay xoang sn phu thut
cp cu ngay khi cn. Vic phu thut nhm mc ch gii quyt c v chc
nng v thm m. Trng hp ca c may mn l mt khng b m, v cc
trng hp nng c th m mt do mu t chn p.
iu tr so ko lch mi mt
"Cch y 2 tun, ti b tai nn lm mt mt phn da mi mt bn tri.
Vo cp cu trm y t, ti c may li vt thng. Nay vt thng lnh
ri, nhng mt khng ng kn c khi nhm li, lm trng mt b v hay
chy nc mt, rt kh chu. Ti c phi phu thut li khng? C th m ngay
by gi hay phi ch mt thi gian na?".
Cc trng hp b so ngoi da do tai nn hay do phu thut thng cn
thi gian t 3 n 6 thng n nh. Thng ngi ta phi ch khi so n
nh hn mi phu thut iu chnh li cho p hn. Phu thut trong thi gian
so ang tin trin, cha n nh thng cho kt qu rt hn ch.
60
61
62
63
64
65
66
67
bin trn th gii th dng n cng tt, nhng khng phi l hon ton khng
gy d ng. Do , b nn suy ngh v tham kho thm kin ca bc s gii
phu thm m trc khi quyt nh dng cht ny lm p mi.
iu tr u nh chp mi
"Ti 25 tui, cch y 1 thng, trn phn da chp mi t nhin ni ln
u nh mu trng, ngy cng ln dn. Ti bi rt nhiu thuc nhng khng
khi. U ny khng au, khng chy mu, nu dng ngn tay bm t phn trn
ra th vi ba sau u li ni to ln nh trc. Xincho bit l u g, c nguy
him khng v cch iu tr nh th no?".
Theo nh bn t, y l mt loi u nh thng gp ngoi da. U ny
lnh tnh, thng gi l bu gai hay u nh. U ny hay ti pht nu iu tr
khng trit . Cch iu tr l phu thut ct b u bng dao thng hay ct t
bng dao in. Sau khi ct t chc u, nn gi xt nghim mu bnh phm
xc nh bnh v loi tr trng hp ung th da giai on u.
Tc hi ca cht silicn lng
"Mi ti khng thp lm, nhng hi b gy ch tip gia mi v trn.
Ti mun ch ny cao ln mt cht, nhng rt s phu thut. Thay v m, bc
s c th bm cho ti mt cht g (nh silicn chng hn) cho mi cao ln
cht nh khng?".
Mt cht c cho vo c th thay th cc phn ca c th b thiu
(nh xa cc np nhn, bm vo cc phn b lm cho y ln, bm vo ni c
bit cn lm to ln) cn c cc yu t sau:
1. D tm vi gi khng t lm.
2. C th ch to c ng theo mu yu cu.
3. C th tit trng nhiu ln v gi c nhit bnh thng, khng
b h hoc bin cht.
4. Cy vo c th d dng.
5. Ch gy phn ng ti ch, to thnh m x bao bc chung quanh.
6. Khng b m chung quanh lm bin i cht.
7. Khng gy phn ng ha hc vi c th.
8. Khng gy phn ng ca c th chng li cht cy vo.
9. Bm vo mt khng gy m mt.
10. Khng c cho c th.
68
69
70
71
Cy tc
Tc b xon
"Tc ti b xon (ngi ta gi l tc su) rt nhiu. Ch ti bo nh t t
s ht, nhng sau khi nh nhiu ln tc mc li vn th; ngoi ra tc li b vn,
khng thng. C phi do mu xu hay do du gi? Hin nay mi ln gi hay
chi u, ti u b rng rt nhiu tc. C phi nh vy l da u c vn
khng (v trc y ti c tiu phu u m da u sau gy)?".
Tc t nhin b xon thng do yu t di truyn. Bn nn lu xem
trong gia nh c ai tc b xon ging nh vy khng. Mun lm cho tc thng
li chc phi chi thuc, nhng tc mi mc ra s li b xon tip. Nhiu khi tc
xon cng c nt p ring, do c nhiu ngi tc thng li mun un xon
xon cho p.
M u m da u c th lm hng mt s chn tc, do vng so m
thng khng mc tc. Nhng khi so lnh lu ri th khng cn g phi lo
na; khng phi do u m m tc d b rng u. Vic bn hay b rng tc mi
ln gi u hoc chi tc c th do nguyn nhn khc nh bnh da u (vi nm
vng da u, vim nhim vng da u do gi hay nh tc thng xuyn...). C
th b mt bnh g cha hon ton hi phc hoc dng mt vi loi thuc tr
bnh c bit nh thuc tr bnh ung th cng c th gy rng tc. Bn khng
dng thuc iu tr g, c th khng b rng tc do thuc.
Tm li, bn ng nn nh tc na. Hy gi da u lun sch v lnh
mnh, gi sc khe tt, tc d xon nhng s mc p. Nn ch thng mi
tc c bit ca mnh, nn qu n v chm sc n cn thn v l mt nt p
c bit ca ring bn m ngi khc kh c c.
Tc qun v rng
"Trc khi ti lp gia nh, tc ti di v thng. Sau khi ly chng v
sinh con, mi ln chi tc hoc gi u, tc ti rng rt nhiu. Nhng si mi
mc ra b qun t ngoi ngn vo, lm cho tc ti by gi khng cn sun
thng nh hi trc na. V cng vic, ti phi ng ngoi tri sut ngy n
10 gi ti mi ngh. C phi v vy m tc rng nhiu v qun khng? Hay l
ti c bnh g khc nn mi nh hng nh vy?".
Vic c gia nh v sinh con c th nh hng n sc khe chung trong
mt thi gian nht nh. nh hng c th lm xo trn s pht trin ca tc
theo c ch ton thn. Khi ht b xo trn, thng tc mc tr li nh c vi
cu trc, hnh dng nh trc. Ngoi vic ng ngoi tri sut ngy, nguyn
72
73
+ C th gy t hay m.
+ Sau m c cm gic au, cng v trong thi gian u tc mc c v
khng c t nhin, sau mt thi gian s bnh thng tr li.
+ Cc bin chng ca phu thut ny gm: tc mc khng t nhin,
nhim trng, so xu, tc cy mc km... Cc bin chng ny t xy ra.
+ Sau cy tc, khch gii phu c th i lm tr li sau t 3 n 5 ngy.
Sau 10 ngy hay 3 tun, c th lm vic nng c. Ty theo loi phu thut,
phi trn 18 thng tc mi mc y v p c. Sau thi gian ny, c th
cy thm tc nu mun
+ Kt qu cy tc l vnh vin.
Tm li, trng hp ca bn c th cy tc c. Khi cy tc, bn s
c bc s gii phu gii thch c th hn v kt qu v nhng vic cn chun
b cho phu thut ny.
Cy tc
"Ti nm nay 45 tui, tc rng nhiu nh u, t nhin rng, khng
do bnh chn tc hay bnh g khc. Ti c dng nhiu loi thuc mc tc
nhng khng kt qu, vy phi iu tr nh th no? C cy tc c khng?
C my kiu cy tc v khi cy vo, c s tc no khng mc hay tip tc rng
khng?".
Vn mc tc v rng tc phi nam chu nh hng ca nhiu yu t,
trong yu t di truyn rt quan trng. Mi si tc c nui dng do chn
tc c tui th nht nh ty theo v tr. Tc vng trn v nh u c tui th
ngn nht. iu tr rng tc gy hi u, ngi ta ly tc nhng vng mc
vnh vin cy vo vng b hi. Tc ny c chn tc mang m di truyn ca ni
n sinh ra, s tip tc mc vnh vin ni mi c cy vo.
C nhiu cch cy tc, cy tng dy, tng nhm hay tng si mt, ty
thi quen ca bc s gii phu. Cch cy ring tng si tc cho kt qu tt nht
v t nhin nht.
Cy tc vng so da u
"Ti 32 tui, cch y hai nm b tai nn giao thng, b rch v mt cht
mt khong rng da u vng trn. Vng ny cho n nay vn khng mc
tc. C th cy cho tc mc vo ch so ny khng?".
C th cy tc li ch so vng da trn bn. Tuy nhin, nu ni ny so
xu qu, vn mu nui km th kt qu ca k thut cy tc c th b hn ch
hn khi cy tc vo da u bnh thng. Nu so khng ln lm, c th ct b
so ri may da li sau khi bc tch rng di da vng chung quanh.
74
Cy tc ni mt da u
"Con gi ti 18 tui, mt ln do s ng gn my tut la, tc ca
chu b my qun vo v ko mnh lm tut lun ht mt mng da u. Chu
c m cp cu, cm mu v sau ghp da li mt mnh ln (khong 20
cm ng knh). ch hin b mt tc, ch cn t tc hai bn v pha sau
thi. Chu phi i tc gi thng xuyn. C cch no lm cho phn da u
mi ghp vo ny mc tc khng? Hoc c cch no trng tc vo khng?".
Trng hp ca con gi ng hi kh v mt nhiu tc qu. Trong phu
thut thm m c phng php cy tc, ly tc phn cn li trn da u ri
trng ri ra nhng ni khng c tc. Nhng vi phn tc cn li vn t i,
nu ly thm s cng lm tc tha i; trong khi ni cn trng li qu rng.
Ngoi cy tc, cn mt cch na l ko gin da u cho phn da c tc
rng ra ri ct b dn phn da khng tc. Nhng phng php ny khng t
c kt qa bao nhiu v tc cn li t qu.
Cy tc vo hai bn thi dng
"Ti nm nay 27 tui, tc rng nhiu hai bn thi dng, mi bn 5
cm vung. Ti mun cy tc vo c c khng? Ni no lm c?".
Tnh trng rng tc ca bn hi c bit, khng bit trong gia nh bn
c ai ging nh vy khng. Nu khng, c th hin tng rng tc ny do bnh
ca da u hoc mt tnh trng bnh l, bt thng ca c th. Phi khm bnh
v tm ra nguyn nhn gy rng tc, iu tr c nguyn nhn ny th tc c
th mc li c.
Bn mun cy tc cng c, Thnh ph H Ch Minh c nhiu c s
gii phu thm m lm c k thut ny.
Thuc tr rng tc t nhin
"Ti 50 tui, tc vng trn t nhin rng nhiu. Nghe ni c phng
php cy tc, em tc ni ny cy sang ni khc, cng hay. Nhng nh vy l
mnh c tc ch ny li mt tc ch khc, ti khng thch lm. C cch g
lm cho tc mc thm m khng phi mt tc ni khc khng?".
iu mong mun ca bn cng l mong mun chung ca mi ngi.
Ung hoc bi mt loi thuc g tc khng rng na hoc mc thm ln,
khi phi m x g ht th cn g hay bng. Tic thay, ngy nay ngi ta cha
tm c thuc .
Rng tc t nhin khi ln tui nh trng hp ca bn l do di truyn.
Chn tc vng c bit ca da u b cht DHT trong mu ph hy. Lm sao
cho c th ng c cht ny? Trong nghin cu iu tr bnh qu pht tuyn
75
tin lit phi nam, ngi ta thy cht Finasteride dng vi liu thp c th
lm c vic ny. Thuc c iu ch vi tn thng mi l Propecia, c tc
dng ngn chn s bin i kch thch t nam (Testosterone) thnh DHT.
Thuc ny lm chm rng tc 83% ngi c th nghim, nhng khng
dng c cho ph n v c th gy qui thai. Ngoi ra, n c th gy tc dng
ph nh gim ham mun v tnh dc v gim 2% tinh trng.
Tm li, thuc ung Propecia lm chm s rng tc t nhin do di
truyn, c tc dng rt hn ch trong vic kch thch mc tc. iu bt tin l
phi dng thuc mt thi gian di. Nu ngng dng thuc, cc kt qu t
c s bin mt trong vng mt nm. Cho n nay, cha mt nghin cu no
thi gian kt lun l vic dng thuc trong nhiu nm c gy nguy him
g thm na khng.
76
77
Ht m bng
"Ti nm nay 37 tui, ngi cng bnh thng, khng nng cn lm,
nhng phn bng pha di rn c nhiu m qu, ti rt mun lm gim m i.
Nghe ni c phu thut ht m bng, ti rt thch. Xin bc s cho bit s qua v
phu thut ny, cm n bc s nhiu".
Ht m l phu thut thm m c thc hin ngy cng nhiu trn th
gii. Phu thut ny cng ngy cng c nhiu tin b: an ton, n gin v kt
qu tt.
Trong cc v tr c ht m, vng bng di rn l ni d cho kt qu
tt nht.
Ht m bng thng c thc hin bng hai ng rch da nh 1cm
pha di rn. Bc s s cho ng ht nh vo ht lng m tha bng.
Trc y, ngi ta ht bng ng ht ln, gy nhiu sang chn cho da bng v
sau khi ht vng bng c nhiu gn sng nh, khng c bng phng. Ngy
nay, ngi ta ht vi ng ht nh hn, thi gian phu thut lu hn, nhng kt
qu p hn. Tuy nhin, c kt qu tt, da bng cn sn chc v n hi
tt. i vi da bng mn v nho qu, hoc c qu nhiu vt rn do mang thai
nhiu ln, cn phu thut ct bt da v chnh hnh thnh bng.
- Phng php v cm: Thng l gy t ti ch vi thuc an thn nh.
Cng ngy ngi ta cng t dng phng php gy m v thi gian hu phu
ko di v nguy him hn gy t ti ch.
- Thi gian hu phu: Sau m, ngi c phu thut b au nh vng
m vi ngy, bng vn cn cng phng trong hai hoc ba tun. Cc vt m
c ct ch mt tun sau. Trong 10 ngy u, bnh nhn phi mang gaine
p cht vng m c ngy ln m, 10 ngy tip theo, ch cn mang gaine ban
ngy. Sau mt thng, kt qu thy r; nhng phi 3-6 thng sau, da bng
mi ph ln vng m t nhin v p hon ton c.
Ht m bng bm ln mt
"Chu nghe ni thm m vin c ht m bng hoc i bm ln mt.
K thut ny c lm c khng? C nh hng g khng?".
ng l c ht m bng hoc i c, m ny c th b i hay bm ln
ni khc nh mt. K thut ny nu lm ng th cng khng nh hng g.
Ni c bm m vo s b xp bt mt t sau 5-6 thng do m b hp thu.
Thng phi bm vi ln cch nhau mt thi gian vi thng mi c kt qu
nh mong mun.
78
Cy m vo ni m b hp
"Chu chng may b tai nn, hin gi vng m hp li v b so li.
Chu nghe ni cc thm m vin c cy ghp m cho y. Vy sau khi cy, m
chu c c y n nh mong mun khng?".
Cy ghp m l ly t chc m t ni khc cy vo mt v tr mi b
li s thiu m ni c cy. M m c ly ni c nhiu m (nh bng
chng hn) v ghp vo vng thiu m (thng mt hoc tuyn v) cho ni
ny y ln, trng p hn.
Trong trng hp ca bn, cn xem li ni m b lm l do xng m
lm vo khi b v hay l do cht m m b mt i. Nu ng do xng m b
v, ln th c th cn phu thut nng xng ln hay l ghp xng, v vic
ghp m khng lm cho hai bn m cn i nhau.
Ht m bng bm ln m v mp ming
"Ti 25 tui, cha c gia nh, nh con nhng ny bng ti rt nhiu. C
th ht m c khng? K thut siu m tan m l sao?Nu ly m bng hoc
i bm ln g m v mp ming th sau bao lu m s tan. K thut ny c
cn nm dng bnh khng? C th ly m ngi khc bm vo khng?".
Trong trng hp ca c, phu thut ht m bng s cho kt qu tt.
Ngi ta thng ngh rng ht m l phng php lm cho ngi gy i nhng
thc ra, phu thut ny ch yu l ly bt m nhng ni khng mong mun
ca c th, lm cho ngi p thm.
Theo l thuyt, t bo m b ht i ri s mt vnh vin, nhng cc t bo
cn li c th d tr m nhiu v tng kch thc ln. Do , sau ht m, bn
vn phi tip tc king n v tp th dc thng xuyn. Gi c nh vy th
c th khi phi ht m ln th hai.
Tuy nhin mt s ngi sau khi ht m, p ri li mun p thm
mt vi v tr no . Do , thng ba hoc su thng sau l c th ht m ln
th hai c.
Phng php ht m c dng siu m l thm b phn siu m cng vi
ng ht ly m nhng ni kh ht bng cch lm m tan i, ht ra d hn.
Ht m cng nh cc phu thut khc, nu lm ng k thut th khng c
nguy him g ng k.
Hin nay cha ai cy m ngi khc vo v khng c li, nhiu khi phi
dng phng php lm gim min dch c th khng loi tr m m ny.
79
80
81
82
83
84
85
ngc thng xuyn. Ti c th phu thut cho ngc cao ln, ht chy x khng?
Sau khi m c b nhiu so lm khng?".
M phng ngc ln cao (y hc gi l treo tuyn v) l mt phn quan
trng trong gii phu thm m v. Ngc b x khng phi ch v cho con b.
Nhiu ngi khng c con nhng khi ln tui cng b x ngc do cc t chc
m thoi ha v da gim tnh n hi. Ty theo v tr u ngc (nm v) vi
ng ni gia v vi thnh ngc m ngi ta chia ngc x ra lm 3 mc .
Phu thut treo ngc c thc hin bng cch ct b da tuyn v v di
chuyn u v ln cao hn, tr v v tr thi cn tr. Sau m, s c so nh
quanh u v v pha di u v. So ny s m dn theo thi gian.
Tm li, trng hp ca b rt hay xy ra, c th phu thut v hu ht
nhng ngi c phu thut u hi lng vi kt qu.
Phu thut n cho xng chu ln hn
"Ti 46 tui, my nm trc c th cng cn i, kh p. Gn y, c l
do hi ln cn nn vng eo ti khng c gn v mng ca ti c v hi nh.
C cch no m chnh hnh cho xng chu ln hn mt cht khng?".
Hin nay cha c phu thut no lm cho xng chu ln hn. Tuy
nhin, mng c ln, phu thut thm m c hai cch gii quyt: ht m
vng hng hai bn cho eo nh li hoc bm m vo mng cho mng ln hn.
C th thc hin hai vic ny cng lc, trc ht ht m cho eo nh li, xong
ly m bm vo mng. Tuy nhin, vic bm m vo mng phi c thc
hin nhiu ln, mi ln mt t th mi c kt qu tt c. Nu bm vo mt
lng ln m, c th s khng nui dng kp, c th gy hoi t v lm mng
xu i.
Lm cm ch
"Chu l con trai, xem phim thy c vi nam din vin cm ch trng rt
hay. Chu nm nay 18 tui, c cch no gii phu cho cm ch c khng?
C b nhiu so khng?".
Phu thut cm ch cng n gin, sau m c mt vt so nh 1 cm
giu pha di cm, rt kh thy. Thng th ngi 15 tui tr ln c th
phu thut.
Chn thng mt mng chn
"Chu 22 tui, cch y my hm b mt ht mng chn p t bn phi
khi i trt nc cng vin. Chu ch b chm mnh mt ci thi, khng au
lm, khng ng mt lc sau thy chy mu ngn chn, xem li th mng chn
khng cn na. Nh vy c sao khng, liu mng chn chu c mc tr li
khng hay l mt hn?".
86
87
88
Ung th do bm silicn
" c ngi no b ung th do bm silicn cha?".
Silicn c hai loi:
- Loi cng dng t vo mi, cm hoc m cho t chc ny cao, p
hn, cho n nay vn dng v cho kt qu tng i tt, khng gy nguy him
g, khi cn c th ly b ra.
- Loi lng bm vo di da v vng mi, m... C mt s ngi b phn
ng sng , au nhc hay bin dng xu, phi iu tr. Hin nay, cha c bng
chng xc nh silicn gy ung th. Vit Nam cng nh trn th gii cha c
bnh nhn no b ung th do bm silicn.
Tc hi ca silicn lng bm mt
"Ti 45 tui, 10 nm trc c bm mt t silicn lng vo mt cho p,
ni bm cng m, khng b sng g. Vi nm sau, ni bm thuc b ng vi
cng, nhng khng b au. n nay, da mt ti bt u nhn nhiu, ni m
c bm silicn b chy x xung rt xu.
Ti thng xuyn b bnh, ht bnh ny n bnh khc. Gn y, nghe
ni c ngi bm silicn vo ngc b tai bin phi vo bnh vin, ti lo qu.
C phi do bm silicn vo mt my nm trc m b nhiu bnh qu nh vy
khng? By gi ti c nn m ly silicn mt ra khng? Ti sao bm silicn
ngc m li b nguy him n ni phi vo nm bnh vin vy?".
Theo y vn th gii, cho n nay, silicn vn l thuc tt nht lm y
cc phn khim khuyt ca c th. Ngoi cc nhc im nh ni bm thuc
vo mt thi gian sau c th b ng vi cng hoc sng ty ln, hu nh
silicn khng gy bnh g khc. Trc y, ngi ta ngh silicn c th gy
bnh thp khp, bnh t min; nhng qua cc nghin cu ca rt nhiu bnh
vin v c s nghin cu y hc th gii, iu ny c ci chnh.
Vit Nam, rt nhiu ngi bm silicn vo mi b phn ng iu tr rt
phc tp, c ngi phi phu thut nhiu ln m khng dt c bnh. Mt s
ngi khc dng thng xuyn thuc corticoides, b tc dng ph ca
corticoides rt kh chu. Nhng cho ti by gi (sau 20 nm s dng), ngi ta
xc nhn s an ton ca silicn vi c th.
Vic dng silicn lng ngc cng vy. Hin nay, nhng ngi c
phu thut cy ti silicn vo tuyn v (d ti ny cn nguyn hay b v), cht
silicn khng gy hai g cho ton c th. Trng hp bm silicn vo ngc b
89