BROJNI REDOVI ZADACI ( II DEO)

Dalamberov kriterijum

Ako za red

lim

postoji

n =1

an +1
= r onda vai:
an

za r > 1 red divergira

za r = 1 neodluivo
za r < 1 konvergira

Primer 1.

Ispitati konvergenciju reda

n!
n =1

Reenje:
Najpre da odredimo an . Ovde je to an =

1
( znai uzimamo sve iza oznake za red). Dalje odredjujemo an +1 .Kako ?
n!

Gledamo an i umesto n stavimo n+1 , pa je an +1 =

1
(n + 1)!

Sada koristimo Dalamberov kriterijum:

lim

an +1
an

1
n!
n!
1
(n + 1)!
= lim
= lim
= lim
= lim
=0
n
n

1
(n + 1)!
(n + 1)
(n + 1) n !
n!

Dakle, dobili smo da je r = 0 < 1, pa po ovom kriterijumu , red

n!

konvergira.

n =1

Primer 2.

Ispitati konvergenciju reda

2n

n =1 n

Reenje:

lim

an +1
an

2n +1
n 2n +1
n 2n 2
n
= lim n +n 1 = lim n
= lim n
= 2 lim
= 2 1 = 2
n
n 2 ( n + 1)
n
n n + 1
2
2 (n + 1)
n

Ovde smo dobili da je r = 2, a to nam govori da je red

2n
divergentan.

n =1 n
1

Primer 3.

Ispitati konvergenciju reda

(2n 1)!! 1
n +1
2
n =1 (2 n)!!

Reenje:
Ovde je an =

(2n 1)!! 1
, a da se podsetimo ta znai ovaj dvostruki faktorijel.
(2n)!! 2n +1

n ! = n(n 1)(n 2) ... 3 2 1

n !! = n(n 2) (n 4) ...
Zavisno da li je n paran ili neparan , kad ima !! stignemo do 2 ili 1. Recimo:
10!! = 10 8 6 4 2
9!! = 9 7 5 3 1

Ovde vam savetujemo da vodite rauna o zagradama ( recimo (n !)! n !! )

Da se vratimo na zadatak:

lim

an +1
an

(2n + 1)!! 1

2n +1 (2n + 1)!! (2n)!!

(2n + 2)!! 2n + 2
= lim
= lim n + 2

=
n (2n 1)!!
n 2
1
(2
n

1)!!
(2
n
+
2)!!

(2n)!! 2 n +1
= lim

2n +1
2 n+1 2

(2n + 1) (2n 1)!!

(2n 1)!!

(2n)!!
(2n + 2) (2n)!!

1 2n + 1 1
= lim
=
n 2 2n + 2
2
Dakle, r = , pa dati red konvergira.

Primer 4.

Ispitati konvergenciju reda

n!

n
n =1

Reenje:

lim

an +1
an

(n + 1)!
n
(n + 1) n !
(n + 1)!
nn
nn
(n + 1) n +1
n
= lim
= lim

= lim
= lim

=
n
n
n!
n ! (n + 1)n +1 n
n!
(n + 1) (n + 1) n n n + 1
nn
n

1
1 1
= lim
= lim
1 =
n n + 1
n
e

1+
n
n
2

Ajde da resimo ovo i na drugi nain:

Upotrebiemo trike koje se esto koristi kad imamo n ! . To je takozvana Stirlingova aproksimacija:

n ! 2n n n e n
Sada imamo:
an =

n!

nn

2n n n e n
n

2n
en

Probamo opet Dalamberov kriterijum:

a
lim n +1 = lim
n a
n
n

2(n + 1)
2(n + 1)
en
en
en +1
= lim n +1
= lim n
n e
n
2n
2n
e e
n
e

2 (n + 1)
=
2 n

(n + 1)
1
=
n
e

1
= lim
n e

tei 1

Dakle r = 1/e , pa ovaj red konvergira

Primer 5.

np
Ispitati konvergenciju reda
n =1 n !
Reenje:
Ako probamo bez Stirlingove aproksimacije, imamo:

lim

an +1
an

(n + 1) p
p
(n + 1) p n !
(n + 1) p
n!
(n + 1)!
n +1 1
= lim
= lim
= lim
= lim
=

n
n
np
n p (n + 1)! n n p
n ! (n + 1) n n n + 1
n!
p

1 1
1
= lim 1 +
= lim 1 +
n
n n + 1 n n

p
n

p
lim
1
1
n n
=e
lim
= eo 0 = 0
n n + 1
n +1

Ako primenimo aproksimaciju:

an =

np

n!

np
n p en
=
2n n n e n
2n n n

Sad emo opet probati isti kriterijum:

(n + 1) p en +1
2(n + 1) (n + 1)n +1
a
2n e n +1
nn
(n + 1) p
lim n +1 = lim
=
lim
=
n
n +1
n a
n
n
n p en
np
2(n + 1) e (n + 1)
n
2n n n

lim

en e
2n
nn
(n + 1) p
=
n
p
2(n + 1) en (n + 1) (n + 1) n
tei 1
n

n
n 1 n +1

1
n n 1 1
lim e
e 1 +
1
= lim e 1 +

= lim

n
n

n +1 n +1
n +1 n +1 n
n +1 n +1

tei 1
n

1 1
1

= lim e 1 +
= e lim 1 +

n
n

n +1 n +1
n 1
1

= e lim 1 +

n
n 1

( n 1)

n
( n 1)

n( n 1)

1
( n 1)

1
=
n +1

1
1
= e e 1 lim
=0
n n + 1
n +1

Dakle, dati red konvergira!

Koijev koreni kriterijum:

Ako za red

postoji

n =1

lim n an = p onda vai :

n

za p > 1 red divergira

za p = 1 neodluivo
za p < 1 konvergira

Primer 6.

n 1
Ispitati konvergenciju reda

n =1 n + 1

n ( n 1)

Reenje:

n 1
lim n

n
n +1

n ( n 1)

n 1
= lim

n n + 1

n 1
lim 1 +
1
n
n +1

n 1

n ( n 1)
n

n 1
= lim

n n + 1

n 1 n 1
= lim 1 +

n
n +1

n +1 2

( n 1)
n +1

1
= lim 1 +
n
n +1

n 1

n 1

= lim 1 +

n
n +1

n 1

n +1 2

( n 1)
n +1

1
= lim 1 +
n
n +1

1
Kako je r = 2 < 1 , to znai da red
e

=e

n 1

n =1 n + 1

lim

2 n + 2
n +1

= e 2 =

1
e2

n ( n 1)

konvergira po Koijevom kriterijumu.

Primer 7.

1 + cos n

n =1 2 + cos n

Ispitati konvergenciju reda

2 n ln n

Reenje:

1 + cos n
lim n

n
2 + cos n
Znamo da izraz

1 + cos n
lim

n 2 + cos n

2 n ln n

ln n
n

ln n
n

1 + cos n
= lim n

n
2 + cos n

n (2

ln n
)
n

1 + cos n
= lim

n 2 + cos n

ln n
n

tei 0 kad n tei beskonanosti, a da cosn ne moe imati veu vrednost od 1. Onda je:

1+1
lim

n 2 + 1

2 0

4
2
= lim = < 1
n 3
9

Dakle, ovaj red konvergira.

Rabelov kriterijum:

Ako za red

postoji

n =1

lim n(
n

an
1) = t onda :
an +1

-za t > 1 konvergira

-za t = 1 neodluiv
-za t < 1 divergira
5

Primer 8.

(2n 1)!! 1

2n + 1
n =1 (2 n)!!

Ispitati konvergenciju reda

Reenje:

(2n 1)!! 1
a
(2n 1)!! (2n + 2)!! 2n + 3
(2n)!! 2n + 1
lim n( n 1) = lim n(
1) = lim n(
1)
n
n
n
(2n + 1)!! 1
an +1
(2n + 1)!! (2n)!! 2n + 1
(2n + 2)!! 2n + 3
= lim n(

(2n + 2) (2n)!! 2n + 3
1) =
2n + 1
(2n + 1) (2n 1)!!
(2n)!!

= lim n(

(2n + 2)(2n + 3)
(2n + 2)(2n + 3) (2n + 1)2

1)
=
lim
n
(
)=
n
(2n + 1) 2
(2n + 1) 2

= lim n(

4n 2 + 6n + 4 n + 6 4 n 2 4 n 1
6n + 5
) = lim n(
)=
2
n
(2n + 1)
(2n + 1)2

(2n 1)!!

6 n 2 + 5n
6 3
= = >1
2
n 4 n + 4n + 1
4 2

= lim

Znai da ovaj red, po Rabelovom kriterijumu konvergira.

Primer 9.

Nadji vrednost parametra p tako da red

n !e n
konvergira.

n+ p
n =1 n

Reenje:
Najpre emo srediti izraz

an
an +1

n !e n
an
n ! e n ( n + 1) n +1+ p
n!
e n (n + 1) n + p (n + 1) 1 (n + 1) n + p
nn+ p
=
=
=
=
=
an +1 ( n + 1)!e n +1 (n + 1)! en +1
nn+ p
(n + 1) n ! e n e
nn+ p
e nn+ p
( n + 1) n +1+ p
n+ p

1 n +1
1 1
=
= 1 +
e n
e n
Iskoristiemo trike:

n+ p

ln

1
gde je = 1 +
n

= ,

1
1 +
n

n+ p

=e

1
ln 1+
n

n+ p

=e

n+ p

1
( n + p ) ln 1+
n

Sada je
an
1 1
= 1 +
an +1 e n

1
ln 1+
n

n+ p

( n + p )ln 1+
1+ ( n + p )ln 1+
1 ( n + p )ln 1+ n
n
n
= e
= e 1 e
=e
e

moramo razviti koristei :

ln(1+x) =

n -1

(-1)

n =1

xn
n

-1<x<1

1
1
1
1
ln(1 + ) = 2 + ( 2 ) sada je:
n
n 2n
n

p 1
1
1+ ( n + p )ln 1+
1+ ( n + p )( 2 + o ( 2 ))
1+1 + 2 + o ( 2 )
+o( )
an
n 2n
2n n 2n
n
n
n
=e
=e
=e
= e n 2n n = e
an +1

1
2 +o( 1 )
n
n

1
2 + o( 1 ) kad n
n
n

= 1+

Dalje emo iskoristiti Rabelov kriterijum:

a
lim n( n 1) = lim n(1 +
n
n
an +1

1
1
p
2 1) = lim n
2 = p1
n

n
n
2

Sada, ako je:

p

1
3
>1 p >
red konvergira
2
2

Koijev integralni kriterijum:

Ako funkcija f(x) opada, neprekidna je i pozitivna, tada red

f ( n)

konvergira ili divergira istovremeno sa

n =1

integralom

f ( x)dx
1

Primer 10.

Ispitati konvergenciju reda

n
n =1

Reenje:

Posmatramo integral:

x dx
1

1
1
x +1

dx
dx
x
dx
=
lim
=
lim
=
lim
1 x
A x
A
A + 1
1
1
A

i ) Ako je >1 onda je lim(

A

A
1

= lim(
A

A +1
1

)=
+ 1 + 1

A +1
1
1
1

) = 0
=
+ 1 + 1
+ 1 1

ii ) Ako je 1 onda je lim(

A

A +1
1

)=
+ 1 + 1

Dakle, red konvergira za >1 , a divergira za 1 .

Primer 11.
Ispitati konvergenciju reda sa optim lanom an =

1
n ln p n

gde je n>1

Reenje:

1
1
dx
p
2 x ln p x dx = lim

A
x
ln
x
2

Reimo najpre integral na stranu bez granica ( da ne bi morali da menjamo granice jer moramo upotrebiti smenu)

ln x = t
1
1
t p +1
t 1 p
p
dx
=
=
dt
=
t
dt
=
=
1
x ln p x

p +1 1 p
dx = dt t p
x

1
1
(ln x)1 p
dx
=
lim
dx
=
lim
2 x ln p x A 2 x ln p x A 1 p
A

i ) Ako je 1- p < 0 p>1 konvergira

A
2

(ln A)1 p (ln 2)1 p

=
A
1 p
1 p

= lim

(ln A)1 p (ln 2)1 p

(ln 2)1 p (ln 2)1 p

= 0
=
1 p
1 p
1 p
p 1

(ln A)1 p (ln 2)1 p

=
A
1 p
1 p

ii ) Ako je p<1 divergira lim

Gausov kriterijum: Ako za red

sa pozitivnim lanovima postoji:

n =1

an

1
= + + o( 1+ ) za
an +1
n
n
i)
ii)

Ako je > 1 red konvergira

Ako je < 1 red divergira

iii)

Ako je =1 tada

za >1 red konvergira

za <1 red divergira

> 0 tada:

Primer 12.
(2n 1)!!

n =1 (2n )!!

Ispitati konvergrenciju reda

Reenje:
p

(2n 1)!!
p
p
p
(2n)!!
(2n 1)!! (2n + 2)!!

an
(2n 1)!!
(2n + 2)(2n)!!
2n + 2

=
=
=
= 2n + 1
an +1 (2n + 1)!! p (2n + 1)!! (2n)!!
(2n)!!

(2n + 1)(2n 1)!!

(2n + 2)!!

Sad spakujemo malo ovaj izraz i upotrebljavamo binomnu formulu:

p

1
2n + 2
2n + 1 + 1

2n + 1 = 2n + 1 = 1 + 2n + 1 =
p
1 0 p p 1 1 1 p p 2 1 2
= 1p (
) + 1 (
) + 1 (
) + ...
2n + 1
2n + 1
0 2n + 1
1
2
= 1+

p
p ( p + 1)
1
+
+ o( 2 )
2
n
2n + 1 2(2n + 1)

p
1
+ o( 2 )
2n + 1
n
p
1
= 1+
+ o( 2 )
1
n
2(n + )
2
p/2
1
= 1+
+ o( 2 ) kad n
n + 1/ 2
n
p/2
1
= 1+
+ o( 2 )
n
n
= 1+

Ovo uporedjujemo sa

an

1
= + + o( 1+ )
an +1
n
n

Jasno je da je =1 pa nam treba =

p
2

p
> 1 p > 2 red konvergira
2
p
ii) Ako je = < 1 p < 2 red divergira
2
i) Ako je =

www.matematiranje.in.rs

10