Racunarske mreze

Skripta za Integralni ispit

Predavanje br.1:

Model u kojem veliki broj zasebnih, ali medjusobno povezanih racunara obavlja posao naziva
se racunarske mreze. Izrazom racunarska mreza oznacava se skup nezavnisnih racunara,
medjusobno povezanih jedinstvenom tehnologijom. Za dva se racunara kaze da su
medjusobno povezana ako su u stanju da razmjenjuju informacije.
U literaturi se cesto mijesaju pojmovi racunarske mreze i distribuirani sistemi. Kljucna je
razlika sto je distribuirani sistem skup nezavnisnih racunara koji svojim korisnicima
izgledaju kao jedinstven i cjelovit sistem. Najpoznatiji primjer distribuiranog sistema je world
wide web. Izvrsava se na vrhu interneta i predstavlja model u kojem sve izgleda kao
dokument (web stranica).
Razlika izmedju mreze i distribuiranog sistema lezi u softveru, a ne u hardveru.
Vpn mreze ( Virtual Private Networks ) mogu se koristiti za povezivanje pojedinacnih
mreza sa razlicitih lokacija u jednu vecu, razgranatiju mrezu.
RFID tehnologija (Radio Frequency Identification) identifikacija pomocu ugradjenog
radio odasiljaca. RFID etikete su pasivni cipovi bez baterije velicine postanske marke koji
mogu biti prikaceni na knjigu, pasos, kreditnu karticu.
DMCA ( Digital Millennium Copyright Act ) obavjestenja o uklanjanju spornog sadrzaja ili
blokadi web lokacije.
CAPTCHA ( Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Human Apart).

Predavanje br.2:

Da bi projektovanje bilo jednostavnije, mreze se vecinom organizuju kao skup slojeva (layers)
ili nivoa (levels) sagradjenih jedan iznad drugog.
Kada sloj n na jednom racunaru komunicira sa slojem n na drugom racunaru, pravila i
konvencije koj se koriste u tom komuniciranju poznati su pod zajednickim imenom protokol
sloja n. U osnovi, protokol je dogovor izmedju dvije strane u komunikaciji o tome kako ce se
ta komunikacija izvoditi.

https://fitdocs.wordpress.com/

Skup slojeva i protokola zajednickim se imenom zove arhitektura mreze (network

architecture).
Lista protokola koju koristi odredjeni sistem (jedan protokol po sloju), naziva se skup
protokola (protocol stack).
Sloj moze sloju iznad sebe da ponudi dvije razlicite vrste usluga:

Sa uspostavljanjem direktne veze

Bez uspostavljanja direktne veze

Usluga sa uspostavljanjem direktne veze (conection oriented service) oblikovana je po

modelu telefonskog sistema. Kada korististe uslugu direktne veze, prvo uspostavljate vezu,
koristite je, a zatim prekidate. Bitan aspket veze je da ona lici na cijev: posiljalac na jednom
kraju ubacuje objekte (bitove) a primalac ih na drugom kraju preuzima.
Usluga bez uspostavljanja direktne veze (connectionless service) modelovana je prema
postanskom sistemu. Svaka poruka (pismo) nosi potpunu adresu odredista i svaka se sa nju
nezavisno usmjerava kroz medjucvorove. U zavisnosti od konteksta, mijenja se i naziv za
poruku. Paket je poruka u mreznom sloju.
Kada medjucvor primi cijelu poruku prije nego sto je proslijedi sljedecem cvoru, je tehnika
cuvaj i proslijedi za komutiranje paketa.
Druga mogucnost je da daljnji prenos poruke pocne prije nego sto ju je cvor cijelu primio i
naziva se komutiranje u prolazu.
Nepouzdana usluga bez uspostavljanja direktne veze (tj. Usluga bez potvrdjivanja
prijema) cesto se naziva usluga datagrama ili datagramska usluga (datagram service).
Usluga (service) jeste skup osnovnih operacija koje sloj obezbjedjuje sloju iznad sebe.
Uslugom se definisu operacije koje sloj izvrsava za korisnika, ali se potpuno skriva nacin
izvrsavanja tih operacija.
Protokol je skup pravila koja upravljaju formatom i znacenjem paketa ili poruka koji se
razmjenjuju izmedju procesa istog sloja.
Model OSI ima 7 slojeva:

Fizicki
Sloj veze podataka
Mrezni
Transportni
Sesijski
Prezentacijski
Aplikacijski

https://fitdocs.wordpress.com/

Uloga fizickog sloja (phyiscal layer) je da dobijeni niz bitova prenese duz komunikacijskog
kanala.
Glavni zadatak sloja veze podataka (data link layer) jeste da za sloj iznad njega (mrezni)
pretvori grubi prenosni uredaj u transpornu liniju koja niz bitova prenosi bez greske. Jedan od
problema koji se javlja u sloju veze podataka (a i u vecini visih slojeva) jeste neusaglasenost
brzine slanja i brzine primanja podataka.
Mreze s difuznim emitovanjem poruka imaju i dodatan problem u sloju veze podataka: kako
upravljati pristupom zajednickom kanalu. Tim problemom se bavi specijalan podsloj sloja
veze podataka podsloj za upravljanje pristupom medijumu (medium access control sublayer,
MAC).
Mrezni sloj (network layer) upravlja radom podmreze.
Transportni sloj (transport layer) ima osnovni zadatak da prihvata podatke (odozgo) da ih
po potrebi razvrstava u manje grupe i da ih prosljedjuje mreznom sloju, obezbjedjujuci da svi
dijelovi ispravno stignu na odrediste. Transportni sloj potpuno povezuje izvor i odrediste,
prenoseci podatke s kraja na kraj.
Sloj sesije (session layer) omogucava korisnicima razlicitih racunara da medjusobno
uspostave sesiju (session). Sesije nude razlicite usluge, ukljucujuci kontrolu dijaloga,
upravljanje tokenima i sinhronizaciju.
Prezentacijski sloj (presentation layer) bavi se sintaksom i semantikom prenijetih
informacija.
Sloj aplikacija (application layer) sadrzi vise protokola najcesce potrebnih korisnicima.
Jedan takav siroko koristen protokol jeste protokol za prenos hiperteksta (hypertext transfer
protocol HTTP) koji cini osnovu world wide weba.

TCP/IP
Sloj veze kao najnizi sloj u ovom modelu opisuje sta veze poput serijskih linija i klasicnog
etherneta moraju uraditi da bi zadovoljile potrebe ovog medjumreznog sloja bez direktnog
uspostavljanja veze.
Medjumrezni sloj (internet layer) predstavlja spajalicu koja drzi na okupu citavu arhitekturu
mreze. Zadadatk medjumreznog sloja je da pakete, koje racunari ubacuju u bilo koju mrezu,
upucuje nezavisno na odrediste.
Medjumrezni sloj definise zvanicni format paketa i tzv. Internet protocol IP, plus jedan prateci
protokol nazvan ICMP (Internet Control Message Protocol) protokol za upravljanje porukama
na internetu. Zadatak medjumreznog sloja je da isporuci IP pakete tamo gdje treba da stignu.
Sloj iznad medjumreznog u TCP/IP modelu danas se obicno naziva transportni sloj. On je
namijenjen konverzaciji izmedju ravnopravnih procesa na izvornom i odredisnom racunaru,
bas kao i transportni OSI sloj.

https://fitdocs.wordpress.com/

Ovdje su definisana dva protokola, koja spajaju dva kraja:

Protokol za upravljanje prenosom (Transmission Control Protocol TCP)

Protokol za korisnicke datagrame (User Datagram Protocol UDP)

TCP predstavlja pouzdan protokol sa uspostavljanjem direktne veze, koji omogucava da se

tok bajtova potekao s jednog racunara bez greske dovede do bilo kog odredista u medjumrezi.
UDP predstavlja nepouzdan protokol bez uspostavljanja direktne veze, namijenjen
aplikacijama koje same, umjesto protokola TCP, uredjuju svoje pakete i upravljaju tokom
podataka.
U TCP/IP modelu nema sloja sesije, niti sloja prezentacije.
Iznad transportnog sloja nalazi se sloj aplikacija. On sadrzi sve protokole viseg nivoa. Na
pocetku su to bili protokoli za virtualni terminal TELNET, za prenos datoteka FTP i za
elektronsku postu SMTP..

Za OSI model su kljucna tri koncepta:

Usluge ukazuje na ono sta sloj radi.

Interfejsi ukazuje procesima iz gornjeg sloja kako da pristupe donjem sloju
Protokoli

U prakticnom pogledu, ociglednu razliku izmedju dva modela cini broj slojeva:

Model OSI ima sedam slojeva

Model TCP/IP ima cetiri

Oba imaju medjumrezni, transportni i sloj aplikacija, ali se ostali slojevi razlikuju.

OSI model kritike:

Losa sinhronizacija
Losa tehnologija
Losa realizacija
Losa politika

https://fitdocs.wordpress.com/

TCP/IP model kritike:

Ne razgranicava jasno koncpete usluga, interfejsa i protokola

Nije dovoljno uopcen
Sloj veze u stvari nije sloj u uobicajenom znacenju koje se koristi kod protokola
zasebnih za svaki sloj.
Ne razdvaja fizicki sloj i sloj veze podataka

Predavanje br.3:

U najsirem smislu, postoje dva najcesce koristena tipa tehnologije prenosa podataka:

Neusmjereno ili difuzno emitovanje (broadcast link)

Emitovanje od tacke do tacke ( point to point link)

Broadcast networks podrazumijevaju postojanje zajednickog kanala kojeg dijele svi

umrezeni racunari, pakete koje salje jedan racunar primaju svi ostalu u mrezi.
Mreze od tacke do tacke sadrze veze izmedju pojedinih parova racunara. Da bi na ovom tipu
mreze stigle od polazista do odredista, kratke poruke, ponekad zvane paketi, mozda moraju da
prodju kroz jedan ili vise drugih racunara. Point to point prenos sa tacno jednim posiljaocem i
primaocem se jos naziva jednosmjerno emitovanje (unicasting).
Velicina mreze se mjeri velicinom prostora koji pokriva:

PAN namijenjene jednoj osobi, mreza koju cine racunar, mis, tastatura
LAN lokalne
MAN gradske
WAN regionalne

Spajanjem vise mreza nastaju kombinovane mreze.

PAN omogucavaju komunikaciju elektronskih uredjaja koji su udaljeni na dohvat ruke.

LAN Local Area Network predstavlja osnovni tip mreze. Ona moze biti jednostavna kada
su povezana dva racunara kablom ili slozena kada su povezane stotine racunara i perifernih
uredjaja u jednoj velikoj organizaciji. Postoji standard za bezicne LANove IEEE 802.11
poznat kao WIFI i postajeo je jako rasprostanjen, a brzina je od 11 do nekoliko stotina Mbps.
Zicani lanovi koriste razlicite tehnologije prenosa, vecina koristi bakarne a neki opticke
kablove. Obicno brzina zicanih lanova je od 100Mbps do 1Gbps, imaju malo kasnjenje (mikro
ili nano sekunde) i prave veoma malo gresaka. Noviji lanovi imaju brzinu i do 10 Gbps.
Najcesci tip zicane lokalne mreze je Ethernet, standard IEEE 802.3.
I bezicne i zicane neusmjerene mreze mogu se dalje podijeliti na:

Staticke
Dinamicke

https://fitdocs.wordpress.com/

MAN (Metropolitan Arean Network) pokriva gradsko podrucje, najpoznatija takva mreza je
mreza kablovske televizije, koja postoji u mnogim gradovima.
Kablovska televizija nije jedini MAN. Razvoj visokobrzinskog bezicnog pristupa internetu
rezultirao je drugom vrstom gradske mreze, koja je standardizovana pod oznakom IEEE
802.16, a svi je znaju pod imenom WiMAX.
U vecini regionalnih mreza, podmreza se sastoji od dvije jasno razgranicene komponente:

Prenosni vodovi
Komutatorski elementi

Prenosne linije (vodovi) prenose bitove izmedju racunara.

Komutatorski elementi su specijilizirani racunari koji spadaju dva ili vise linija prenosa.
Opce ime za masinu koja fizicki povezuje i istovremeno usaglasava razlicite hardverske i
softverske komponente dvije mreze je mrezni prolaz (Gateway).
Internet uopce nije mreza, vec ogroman skup razlicitih mreza u kojima se koriste neki
zajednicki protokoli i osiguravaju neke zajednicke usluge.
Pristupanje internetu brzinama mnogo vecim od brzina analogne telefonske linije naziva se
sirokopojasno (broadband).
ISP mreze mogu po velicini biti:

Regionalne
nacionalne
medjunarodne

Radi razmjene saobracaja ISP-ovi povezuju svoje mreze u tackama internet razmjene (Internet
eXchange Points, IXPs).
Prva generacija sistema mobilne telefonije prenosila je govor kao analogni signal, a ne kao niz
digitalnih bitova. Mnogo koristen sistem prve generacije bio je AMPS (Advanced Mobile
Phone System, napredni sistem mobilne telefonije).
Druga generacija sistema mobilne telefonije presla je na prenos govora u digitalnom obliku
radi povecanja kapaciteta, sigurnosti i mogucnosti slanja tekstualnih poruka. GSM (Global
System for Mobile communications, Globalni sistem mobilnih komunikacija).
Sistemi trece generacije 3G, mora obezbijediti brzinu od najmanje 2MB/s za stacionarne i
korisnike u pokretu i 384 kb/su vozilima koja se krecu.
U svijetu se brzo siri glavni 3G sistem UMTS (Universal Mobile Telecommunications
System, univerzalni sistem mobilnih telekomunikacija), poznat i kao WCDMA (Wideband
Code Division Multiple Access, sirokopojasni CDMA kodiran visestruki pristup),
obezbjedjuje brzine do 14 Mb/s...

https://fitdocs.wordpress.com/

IEEE 802.11 WiFi radi u nelicenciranim podrucjima frekvencija, znaci da svi uredjaji smiju
besplano koristiti ovaj spektar. Na frekvencijama koje se upotrebljavaju za 802.11, radiosignali se odbijaju od cvrstih predmeta tako da prijemnik moze isti signal primiti vise puta
(eho) razlicitim putanjama. Dva eha mogu ponistiti jedan drugog ili se pojacati. Ovaj se
fenomen zove slabljenje zbog razlicitih putanja (multipath fading).

IEEE 802.11a predvidja siri frekventni opseg i rad pri brzinama do 54 MB/s.
IEEE 802.11b koristi istu frekvenciju kao i osnovni standard 802.11 ali uz drugaciju tehniku
modulacije postize brzinu 11 MB/s.
IEEE 802.11a/g do 54 MB/s.
IEEE 802.11n u njoj se koriste siri pojasebi frekvencija i do cetiri antene po racunaru i tako
dostize brzine do 450 Mb/s.
IEEE 802.11ac dostize teorestku brzinu od 1300 Mb/s (162.5 MB/S)
Posto je emitovanje u bezicnim mrezama po prirodi neusmjereno, 802.11 radio-predajnici
moraju da rijese problem sukoba vise istovremenih emisija, sto dovodi do interferencije koja
ometa prijem. Da bi rijesio taj problem, standard 802.11 upotrebljava semu CSMA (Carrier
Sense Multiple Access, visekorisnicki pristup uz osluskivanje saobracaja na nosiocu
podataka).
Standardi se dijele u dvije kategorije:

De facto
De jure

De facto standardi su oni koju su prihvaceni bez prethodnog planiranja, HTTP protokol
zapoceo je zivot kao de facto standard.
De jure predstavljaju formalne, zakonske standarde koje je objavilo neko tijelo ovlasteno za
standardizaciju.

https://fitdocs.wordpress.com/

Predavanje br.4:

Prenos podataka sa komutacijom kola (circuit switching) u ovom tipu prenosa podataka
izmedju dva ucesnika u komunikaciji uspostavlja se cvrsta direktna veza, a ukupna
informacija se prenosi putanjom koja je utvrdjena u toku uspostave veze.
Prenos podataka komutacijom paketa (packet switching) kod ovog nacina prenosa podataka
izmedju dva ucesnika, prvo se informacija koja se razmjenjuje dijeli u pakete cija struktura
odgovara nosecim protokolima.
Prenos podataka virtualnom vezom (virtual circuit) se ondnosi na paketni prenos.
Modulacija je proces konverzije digitalnih signala u analogne , dok se obrnuti proces naziva
demodulacija.
Uredjaj koji vrsi te konverzije naziva se modulator odnosno demodulator.
Trenutno postoji nekoliko razlicitih mehanizama modulacije, najjednostavniji je mehanizam
modulacije visine (amplitude) signala koji se naziva amplitudna modulacija.
Opseg frekvencija koje se prenose bez veceg slabljenja naziva se propusni opseg (bandwith).
Signali koji zauzimaju frekvencije od 0 do neke masksimalne frekvencije nazivaju se
signalima u osnovnom opsegu (baseband).
Signali koji su premijesteni na visi pojas frekvencija kao sto se radi u svim bezicnim
prenosima, nazivaju se signalima u transportovanom pomaknutom opsegu (passband).
Metoda razlicitog kodiranja vise signala zove se CDMA (Code Division Multiple Access,
kodirani visestruki pristup).
Svojstva radio talasa zavise od njihove frekevencije. Pri nizim frekvencijama, oni lako
prolaze kroz prepreke ali im snaga naglo opada s rastojanjem od izvora,. Pri visim
frekvencijama, radio talasi teze da se prostiru pravolinijski i da se odbijaju od prepreka.
Modulirati se moze:

Amplituda
Frekvencija
Faza noseceg signala

Multipleksiranje podjelom frekvencija FDM dijeli kanal na vise prenosa u transponovanim

opsezima. Spektar se dijeli u frekventna podrucjakoja se korisnicima dodjeljuju pojedinacno
za slanje signala.
Multipleksiranje sa ortogonalnom podjelom frekvencija propusni opseg kanala se dijeli na
vise pod- nosilaca koji podatke salju nezavisno. Pod-nosioci su tijesno spakovani u zajednicki
domen frekvencija.

https://fitdocs.wordpress.com/

Prenosne medije je moguce podijeliti u dvije grupe:

Omedjeni (guided)
Neomedjeni (unguided)

U omedjene spadaju:

Upredene parice (twisted pair)

Koaksijalni kablovi
Opticka vlakna (optical fiber)

Zajednicki naziv za prenos signala upredenim paricama i koaksijalnim kabelima je zicani

prenos.
Dva najvaznija prenosna parametra koji opisuju prenosni medij su:

Brzina prenosa
Domet prenosa

Sljedeci faktori uticu na brzinu i domet prenosnog medija:

Sirina prenosnog opsega (bandwith)

Izoblicenja u prenosu
Interferencija
Broj prijemnika

Informacijski kanal je moguce opcenito definirati kao sredstvo za transport informacija

izmedju dvije tacke u mrezi. Sam prenosni medij takodjer predstavlja informacijski kanal,
takav se informacijski kanal obicno naziva kanal.

Predavanje br.5:

Sloj veze podataka (DL-Layer, Data link layer) ili sloj digitalne veze, ima zadatak da
omoguci pouzdan prenos podataka s jednog racunara na drugi kroz fizicku vezu i pri tome
treba da otkrije i ako je moguce ispravi greske nastale na fizickom sloju.
Osnovna funkcija ovih protokola je postizanje pouzdane i efikasne komunikacije izmedju dva
susjedna racunara.
Na sloju veze podataka postoje dva tipa mreze:

Neusmjereno (broadcast) mreze

Point to point mreze

Sloj veze podataka treba da obezbijedi usluge za mrezni sloj.

https://fitdocs.wordpress.com/

Pri prenosu bez uspostavljanja direktne veze i bez potvrde prijemu podataka, izvorisni
racunar salje nezavisne okvire podataka odredisnom racunaru ne zahtijevajuci od njega
potvrdu o prijemu okvira.
Prenos bez uspostavljanja direktne veze ali s potvrdom o prijemu podataka, predstavlja
pouzdaniju uslugu. I dalje se ne uspostavlja logicka veza izmedju posiljaoca i primaoca, ali se
zahtijeva potvrda o prijemu svakog pojedinacnog okvira.
Najslozenija usluga koju nudi sloj veze podataka je prenos podataka sa uspostavljanjem
direktne veze. Izvorisni i odredisni racunar uspostavljaju vezu prije nego se razmijene
podaci.
IEEE dijeli sloj veze podatakaa na dva podsloja:

Podsloj kontrole pristupa medijima

Podsloj kontrole logicke veze

Sistemi u kojima vise korisnika dijeli isti kanal na nacin koji moze dovesti do kolizije poznati
su kao konkurentski (contention) sistemi.
Protokoli po kojima stanice osluskuju nosioca podataka, tj. Saobracaja na njemu i djeluju
shodno tome nazivaju se protokoli za pristupanje uz osluskivanje saobracaja na nosiocu
podataka..
Prvi protokol za pristup uz osluskivanje nosioca podataka je 1-trajni CSMA.
CSMA uz otkrivanje kolizije (CSMA/CD) predstavlja model protokola koji se sastoji od
naizmjenicnih pokusaja pristupanju kanalu i perioda slanja podataka, uz povremenu
neaktivnost kada sve stanice miruju.

Predavanje br.6:

Vjerojatno najrasirenija mreza na svijetu je Ethernet. Postoje dvije vrste:

Klasicni ethernet
Komutirani ethernet

Klasicni ethernet je prvobitni oblik, koji je radio brzinama od 3-10 Mb/s. Evoluirao je u
komutirani ethernet, koji radi brzinama od 100, 1000, 10000 Mb/s, u oblicima nazvanim brzi
ethernet, gigabitni ethernet i 10 gigabitni ethernet.
Ripiter je uredjaj fizickog sloja koji prima, pojacava i ponovo salje signal u oba smjera.
U odnosu na hab, svic poboljsava performanse na dva nacina. Prvo, kapacitet se efikasnije
koristi jer nema kolizije. Drugo, vaznije, svicem razlicite stanice mogu svoje okvire slati
istovremeno.

802.3u brzi ethernet

https://fitdocs.wordpress.com/

100base-t4 max duzina segmenta 100m (prednosti: koristi se neoklopljena parica

3.katergorije)
100base-tx max duzina segmenta 100m (prednosti: potpuni dupleks pri 100Mb/s)
100base-fx max duzina 2000m (prednosti: potpuni dupleks pri 100Mb/s)

802.3ab gigabitni ethernet

Gigabitni ethernet moze da radi u dva rezima:

Poludupleks
Potpuni dupleks

Podrazumijevani rezim je potpuni dupleks.

802.11a i 802.11g obje rade brzinama do 54 Mb/s.
802.11n definise brzine do 600 Mb/s.
802.11ac dostize teoretske brzine do 1300 Mb/s /162.5 MB/s).
Sve wifi (802.11) tehnike koriste radio-talase kratkog dometa za prenos signala u ISM
podrucjima 2.4 ili 5 GHz.

Predavanje br.7:

U mnogim organizacijama postoji vise lokalnih mreza koje se trebaju povezati. Mogu se
povezati tzv. Bridzevima (bridges).
Prevelik broj paketa u mrezi ili nekom njenom dijelu uzrok je kasnjenja isporuke paketa i
drugih vrsta smetnji koje smanjuju performanse. Ta se situacija naziva zagusenje.

Predavanje br.8:

Postoje dva osnovna nacina da se povezu raznolike mreze: mogu e napraviti uredjaji koji
prevode (konvertuju) pakete iz svake mreze u pakete za svaku drugu vrstu mreze, ili se doda
posrednicki sloj koji je zajednicki za obje raznolike mreze.

Predavanje br.9:
Polje flow label (oznaka toka) omogucava da izvorisni i odredisni racunar obiljezavaju
grupe paketa za koje postoje isti zahtjevi i koje mreza treba da obraduje na isti nacin, cime se
uspostavlja preudoveza izmedju izvorista i odredista.
Polje payload length pokazuje koliko bajta slijedi iza 40-bajtnog zaglavlje.
https://fitdocs.wordpress.com/

Vjezba br.1:

Kada govorimo o povezivanju racunara u cilju dijeljenja resursa u bilo kojem smislu, onda je
potrebno postojanje fizicke i logicke konektivnosti ali i aplikacija koje ce biti u mogucnosti da
iskoriste postojeci link.
Kada je rijec o fizickoj konektivnosti tu podrazumijevamo postojanje uredjaja koji ce
omoguciti spajanje racunara na mrezu. Takav uredjaj je mrezna kartica (u literaturi cesto
korsiten pojam NIC).
Kada govorimo o logickoj konektivnosti tu se prije svega misli na postojanje drajvera koji
bi omogucio rad mrezne kartice ili modema, a zatim i odredjenog skupa protokola.
Kada biramo adapter koji cemo koristit za spajanje racunara potrebno je da vodimo
racuna o sljedecemo:

Tipu mrezne arhitekture

Tipu sistemske sabirnice (misli se na postojanje PCI, ISA ili PCMCI kartica)
Tipu medija za prenos podatakaa (zicani provodnik, zrak ili opticko vlakno)
Brzini rada kartice

PCMSA mrezna kartia za laptop racunare

PCI mrezna kartica kada imamo potrebu da na postojeci sistem dodamo jos jedan mrezni
interfejs
ISA kartica karakteristicna za starije racunarske sisteme
Po definiciji protokol predstavlja skup pravila kojih se pridrzavaju dvije strane u
komunikaciji.
Komanda ipconfig prikazuje nam osnovne tcp/ip postavke na sistemu, a dodatnim
parametrom /all, dobiju se sve postavke vezane za mreznu konekciju.
IP adresa moze biti podesena od strane administratora (staticko setovanje) ili
dodijeljena preko DHCP servisa (dinamicko setovanje).
Subnet maska nam definise grupu (mrezu ili podmrezu) ip adresa kojoj racunar pripada.
Gatway predstavlja izlaznu tacku jedne mreze prema drugim mrezama.
Ip adresa sastoji se od 32 bita koji su grupisani po 8 bita. Ali radi jednostavnosti ip
adrese zapisujemo u decimalnom brojnom sistemu.
Svaka ip adresa se sastoji iz 2 dijela. Odredjeni broj bita predstavlja network dio (mrezni dio)
a ostataka bita predstavlja host dio.
Kada racunar hoce da sazna adresu mreze kojoj pripada uradit ce logicko AND iranje
IP adrese i subnet maske.
DNS (Domain Name System) logicko ime (domenu) prevodi u IP adresu koju razumije
racunar.
https://fitdocs.wordpress.com/

Kombinacija IP adrese i broj porta koji se koristi u komunikaciji predstavlja socket.

Komanda netstat omogucava da vidimo aktivne konekcije naseg racunara sa udaljenim
lokacijama.
Ping predstavlja komandu koja nam omogucava testiranje end to end konektivnosti.

Vjezba br.2:

Osnovni elementi komunikacijskog sistema su:

Izvor
Predajnik
Prenosni sistem
Prijemnik
Odrediste

OSI MODEL:

Fizicki sloj definise elektricne, mehanicke, proceduralne i funkcionalne specifikacije

u cilju aktiviranja, odrzavanja i prekidanja fizickog linka izmedju izvora i destinacije.

Data link osigurava pouzdani prenos podataka preko mreznog medija. Ovaj sloj se
sastoji iz dva pod sloja LLC podsloj se brine za prihvatanje podataka sa visocijih
slojeva. MAC podsloj brine za fizicko adresiranje, provjeru gresaka pri transportu
podataka i slanje tog frejma prema mediju.

Mrezni sloj na ovom sloju se vrsi logicko adresiranje.

Transportni sloj omogucava ostvarivanje krajnjih konekcija, brine se transportom

podataka izmedju hostova, uspostavljanje i odrzavanje vrirtualnih krugova, detekcija
gresaka i slicno.

Sesijski sloj uspostavlja, odrzava i prekida sesije izmedju aplikacija.

Prezentacijski sloj osigurava da podaci budu citljivi sistemu kojem su oni

namijenjeni, formatiranje podataka, strukturu podataka.

Aplikacijski sloj osigurava mrezne servise aplikacijskim procesima, kao sto je email,
fajl transfer i emulacija terminala.

https://fitdocs.wordpress.com/

TCP/IP model ima 4 sloja:

Aplikacijski
Transportni
Internet sloj
Mrezni pristup sloj

TCP transmision control protocol.

Svrha internet sloja je da enkapsulira TCP ili UDP segment u paket te da mu doda kontrolne
informacije internet sloja.
Network access sloj se jos naziva host to network sloj. Ovaj sloj je zaduzen za fizicke i
logicke komponente koje su neophodne za ostvarivanje linka.
Aplikacijski protokoli:

FTP file transfer protocol

HTTP hypertext transfer protokol
SMTP simple mail transfer protocol
DNS domain name system
TFTP trivial file transfer protocol

Protokoli transportnog nivoa su:

TCP transmision control protocol

UDP user datagram protocol

Protokol internet sloja je:

Internet protokol IP

Protokoli network access sloja su:

Ethernet
Token ring
FDDI
PPP
Wireless

Enkapsulacijom se forma podatka sa visocijeg sloja enkapsulira sa kontrolnim

informacijama u (formi headera i trailera) na datom sloju u novu formu podataka.
Routing tabelu mozemo vidjeti pomocu komande route print.
Mac tabelu mozemo vidjeti ako u komandnom promptu ukucamo arp-a.

https://fitdocs.wordpress.com/

Vjezba br.3:

Nod ili cvor je pojam koji predstavlja bilo koji mrezni uredjaj u mrezi.

10BASE T
Prva oznaka predstavlja brzinu prenosa podataka koju podrzava data vrsta kabla.
Druga stavka govori da li je u pitanju baseband signal ili broadband signal.
Posljednja oznaka govori maksimalan segment kabla, odnosno udaljen na koju se moze
prenijeti signal.

Postoje:

10baseT
10base5
10base2

Koaksijalni kabl se sastoji od bakarnog provodnika omotanog slojem fleksibilnog izolatora.

Koriste se za igradnju LANova zbog niza dobrih karakteristika.
10BASE5 poznatiji kao thicknet, karakterise propusnost od 10Mbps, prenosi baseband signal
na udaljenosti do 500m. Problem sa ovim tipom kabliranja jeste debljina kabla.
10BASE2 poznatiji kao thinnet karakterise propusnost od 10Mbps, prenosi baseband signal
na udaljenosti od 185 metara. Koristio je BNC konektore, jedan kraj se spajao na mreznu
karticu a drugi kraj spajao se na T BNC konektor.
STP kabl kombinuje tehnike ponistavanja, dodavanja izolacije i uvrtanja parica. STP reducira
i vanjski elektricni sum, poput elektromagnetske interferencije. Skuplji je i teze ga je
ugradjivati nego UTP.
UTP je medijum u kojem cetiri para zica i koristi se u razlicitim mrezama. Svaka od osam
zica u UTP kablu je prevucena izolatorom.
Ako imamo provodnik kroz koji protice struja, onda se oko tog provodnika pojavljuje
magnetno polje. Magnetno polje ce uticati na susjedni provodnik u UTP kablu i u njemu ce
se pojaviti indukovana struja i ovo je poznato kao CROSSTALK.
UTP kablovi su jednostavni za instalaciju, jeftini (najjeftiniji), tanak, osjetljiv na sumove,
ogranicen na upotrebi na udaljenosti do 100m bez repeatera. Podrzavaju velike brzine
prenosa, vece nego bilo koji drugi bakarni kablovi.
https://fitdocs.wordpress.com/

Postoje jos:

Straight through kablovi (veza izmedju LAN switcha i racunara)

Crossover kabl (veza izmedju dva switcha ili dva racunara)
Rollover kabl (veza izmedju RJ45 adaptera i kontrolnog porta routera ili switcha)

Na osnovu boja zica se mogu odrediti koji su koji kablovi.

Straight through kabl ima identicna oba kraja. Kod crossover kabla boje na pinovima broj 1 i
2 na jednoj strani ce se pojaviti na pinovima 3 i 6 na drugoj strani i obrnuto.
Rollover kabl gledajuci boje s lijeva na desno, s druge strane je s desna na lijevo.

Opticki kablovi su najcesce u upotrebi za spajanje lokacija na vecim udaljenostima. Opticki

medij koristi svijetlost za prijenos podataka. Predajnik vrsi konverziju elektricnih signala u
svjetlosne i salje svjetlosne signale kroz kabl do prijemnika a prijemnik vrsi konverziju
svjetlosnih signala u elektricne, koji se dalje obradjuju prema potrebi.

Talasne duzine elektromagnetskih zracenja na kojima se ostvaruje najbolji prijenos podataka

kroz opticko vlakno su 850nm, 1310nm ili 1550nm.

Da bi se svjetlosni zraci zadrzali unutar vlakna bez gubitaka uslijed refrakcije, moraju se
zadovoljiti dva uslova:

Jezgro optickog vlakna mora imati veci indeks refrakcije (n) od omotacha. Materijal
koji obavija jezrgo naziva se omotac.
Upadni ugao svjetlosti mora biti veci od krticnog ugla omotaca.

Opticko vlakno moze biti:

Multimodno (precnik unutrasnji siri i omoguceno da prolazi vise zraka kroz vlakno)
Monomodno (prolazi samo jedna zraka da prolazi kroz vlakno)

Svaki opticki kabl koji se koristi za umrezavanje sastoji se od dva staklena vlakna. Jedno
vlakno prenosi podatke od uredjaja A do uredjaja B. Drugo vlakno nosi podatke od uredjaja B
do uredjaja A. Ova komunikacija se naziva FULL-DUPLEX komunikacijom.

https://fitdocs.wordpress.com/

Opticko vlakno se sastoji od 5 dijelova:

Jezro
Omotac
Bafer
Ojacanje
Vanjska kosuljica

Za generisanje svjetlosnog zraka koriste se obicno dvije vrste uredjaja:

Infrared light emitting diodes LEDs

Vertical cavity surface emitting lasers VCSELs

Monomodnim vlaknima se mogu prenijeti podaci na udaljenosti do 3Km bez repeater-a, i brzi
je prenos podataka nego kod multimod vlakana.
Najcesce se upotrebljavaju sljedeci konektori (za prijemnik mislim ?!):

Subscriber connector SC sa multimodnim kablovima

Straight tip ST na monomodnim kablovima

Pored pomenutih elemenata:

Predajnika
Prijemnika
Konektora
Vlakana

U optickim linkovima se cesto susrecu i :

Repeater
Opticki patch paneli

802.11a standard ima teoretsku brzinu od 54megabita u sekundi, najcesce u praksi iznosi oko
30megabita u sekundi. Wifi kartice ovdje rade na visim frekvencijama (5Ghz).
802.11b brzina protoka je do 11 megabita u sekundi, u praksi to moze spasti i na 1 do 2
megabita u sekundi.

802.11g ima istu brzinu kao i 802.11a

https://fitdocs.wordpress.com/

Postoji nekoliko tehnika kako pomocu radio talasa predstaviti binarne vrijednosti jedinica i
nula. Fazna modulacija gdje promjena faze signala predstavlja ili jedinicu ili nulu. Frekventna
modulacija gdje imamo da je signal sa manjom frekvencijom jedna binarna vrijednost a sa
vecom frekvencijom druga vrijednost i imamo amplitudnu modulaciju gdje koristimo
povecanje ili smanjenje amplitude za prenos informacija.

Kada govorimo o bezicnim mrezama u pitanju su mreze koje se mogu susresti u dva moda, to
su:

Ad-hoc mod
Infrastrukturni mod (Access point)

Osnovni vidovi zastite bezicnih mreza su:

Wired wquivalency privacy WEP koristi 64 bitnu ili 128 bitnu enkripciju.
Wifi protected access WPA je korak dalje od wepa. Povecana je velicina kljuca na 256
bita.
WPA2 Danas se smatra najsigurnijom zastitom i preporucuje se kako kod poslovnih
tako i kod kucnih mreza.
Media access control MAC adresno filtriranje. Samo racunari sa odredjenim mac
adresama mogu pristupiti mrezi.

Kako bi seme kabliranja bile ispravne potrebno je da se izabere jedan od standarda prilikom
konstrukcije kabla npr:

T 568 A
T568 B

Straight through kablo koristimo u sljedecim slucajevima:

Switch u router
Switch u pc ili server
Hub u pc ili server

Crossover kablo koristimo za spajanje u sljedecim slucajevima:

Switch u switch
Switch u hub
Hub u hub
Router u router

https://fitdocs.wordpress.com/

Pc u pc
Router u pc

Vjezba br.4:

Kada govorimo o nacinu povezivanja mreza, to moze biti:

Bus/magistrala/sabirnica topologija
Prsten/ring topologija
Zvijezda/star topologija
Isprepletena/mesh topologija
Produzena zvijezda /extended star topologija

Razlikujemo tri tipa kolizija:

Lokalne kolizije
Udaljene kolizije
Kasne kolizije

Repeater/pojacivaci su uredji koji imaju za cilj da signal koji dodje do njega jednostavno
pojaca i proslijedi na naredni mrezni segment.

Hub cesto nazivamo multiport repeater jer se ponasa kao hub a ima veci broj repeatera.
Hubove dijelimo na:

Aktivne zahtijevaju napajanje i u stanju su da regenerisu signal.

Pasivne sluze iskljucivo kao koncentratori konekcija i ne daju mogucnost
regenerisanja signala.
Inteligentne

Vjezba br.5:

ethernet je definisan na prva dva sloja osi modela, to su fizicki sloj i donji dio (podsloj)
drugog sloja poznat kao MAC podsloj.

https://fitdocs.wordpress.com/

Za neku mreznu implementaciju mozemo reci da je ethernet ako koristi odredjenu vrstu
kabliranja i konektora, odredjenu fizicku topologiju (fizicki sloj osi modela) i CSMA/CD
metodu pristupanja mediju (data link, tacnije MAC podsloj osi modela).

Ip adresiranje se koristi za komunikaciju u razlicitim mrezama, a mac adresiranje se koristi u

lokalnom segmentu.
Mac adrese su duge 48 bita i predstavljene su sa 12 hexadecimalnih brojeva. Prvih 6
hexadecimalnih brojeva koje dodjeljuje IEEE odnosi se na proizvodjaca, ovaj dio adrese je
poznat i kao OUI.

Destinacijska mac adresa sadrzi destinacijski mac adresu interfejsa kome je komunikacija
namijenjena.
Izvorisna mac adresa sluzi da se identificira host koji je komunikaciju inicirao i kako bi se
mogao poslati odgovor ukoliko je to potrebno.
Length ili type polje oznacava velicinu podatkovnog polja.
LLC polje je ustvari nadogradnja novijih tipova ethernet okvira i koristi se za identifikaciju
SAP service access pointa pristupnih tacaka preko kojih drugi sloj identificira interfejse
prema protokolima na trecem sloju.

Data polje je enkapsuliran podatak sa treceg sloja.

FCS polje oznacava verifikacijsku vrijednost koja treba da destinaciji pruzi informaciju da li
je okvir uspjesno prenesen.

Postoje tri glavna nacina racunanja FCS broja:

Cycling redundancy check CRC

Dvodimenzionalni paritet
Internet checksum

Metoda pristupa u ehternet mrezama je CSMA/CD.

Bit time predstavlja vrijeme koje je potrebno da se jedan bit postavi na medij.
Slot time definise minimalno trajanje vremena transmisije.

https://fitdocs.wordpress.com/

Uredjaji koji rade na drugom sloju su:

NIC
Switch
Bridge
Wirelless access point

Destinacijsku mac adresu racunar saznaje koristenjem ARP protokola.

ARP adress resolution protocol je komunikacijski protokol kojim se za datu ip adresu dobija
mac adresa. Ovi parovi ip adresa i mac adresa se memorise i cuva u tzv. ARP cacheu.

Ukoliko zelimo da vidimo koje se informacije nalaze u ARP cacheu, tada koristimo komandu
arp-a.

Bridge predstavlja uredjaj drugog sloja koji svoje funkcionisanje bazira na destinacijskim mac
adresama. Bitna karakteristika je spajanje heterogenih mreza, naprimjer ethernet mreze i
token ring mreze.

Vjezba br.6:

Wan predstavlja komunikacijsku mrezu koja se prostire na sirem geografskom podrucju.

WAN wide area network mreza se formira povezivanjem nekoliko lokalnih mreza
komunikacijskim linkovima.

Router je prema svojoj gradji specijalna vrsta kompjutera. Komponente routera su:

Cpu
Rom
Ram
Maticna ploca
Sistemske sabirnice
Napojna jedinica i slicno..

https://fitdocs.wordpress.com/

Glavne interne komponente routera su:

Ram
Nvram
Flash
Rom
Intefejsi i konzola

RAM predstavlja random access memory i ima sljedece karakteristike i funkcije:

Pohranjuje routing tabelu

Cuva arp cache
Cuva fast switching cache
Vrsi buffering paketa u dijeljenom ramu
Cuva trenutnu konfiguraciju rutera
U ramu se nalazi operativni sistem IOS
Cuva routing tabelu

Problem rama je taj da se pri gasenju routera gubi sadrzaj RAMa (privremena memorija)..

NVRAM ima sljedece funkcije:

Cuva startup konfiguracijski fajs

Trajna je memorija, sadrzaj se ne gubi nakon gasenja

FLASH memorija:

Cuva kompresovanu ios sliku

Dozvoljava update IOSa bez uklanjanja ili zamjene cipa
Cuva sadrzaj i kada prestane napajanje routera
U zavisnosti od velicine flash memorije, moguce je imati vise verzija IOSa
U pitanju je EEPROM tip memorije

ROM:

Sadrzi dijagnosticke rutine

Pohranjuje BOOTSTRAP

Uredjaji koji rade na trecem sloju su routeri

https://fitdocs.wordpress.com/

Vjezba br.7:

IP adresa je predstavljena sa 32 bita, ali tako da su biti grupisani u oktete, dakle po osam bita.

Cesto se koristi tzv. Mrezni prefiks koji je od IP adrese odvojen znakom / nakon cega ide broj
koji govoi koliko je bita u network dijelu.

Ip adrese mogu imati vrijednosti od 0.0.0.0. do 255.255.255.255 . da bi se lakse upravljalo

adresama, sve adrese su podijeljene u odredjene klase IP adresa.

Te klase su:

A
B
C
D specijalne namjene, rijedje se koriste
E specijalne namjene, rijedje se koriste

A KLASA:
Prvi oktet klase A pocinje od 0-127, odnosno kada to prikazemo u binarnom obliku imamo
0000 0000 0111 1111. prva binarna cifra je 0 i ona se ne mijenja. Karakteristika a klase je
taj da prvi oktet predstavlja network dio, a ostala tri okteta predstavljaju host dio.

Mozemo imati od 0-127 mreza, tacnije 126 mreza klase A sa po 2 na 24 minus 2 IP adrese
(oduzeli smo broadcast adresu i adresu mreze). 24 stepen je iz razloga jer od 32 oduzimamo 8
bita mreznog dijela, tako da nam ostaje 24 bita u host dijelu.

B KLASA:

https://fitdocs.wordpress.com/

Prvi oktet klase B pocinje od 128 191, kada to prikazemo u binarnom obliku imamo 1000
0000 1011 1111, binarna nula je sada na drugom mjestu. Karakteristika b klase je, da su
prva dva okteta u network dijelu, a druga dva u host dijelu. Ostaje nam 2 na 14 mreza, sa po 2
na 16 ip adresa.

C KLASA:

Prvi oktet klase c pocinje od 192 223, u binarnoj formi imamo situaciju 1100 0000 1101
1111 gdje se prva tri bita ne mijenjaju a sada je binarna nula na trecem mjestu. Karakteristika
c klase je da prva tri okteta spadaju u network dio, a posljednji oktet predstavlja host dio.
Tako da c klasa ima 2 na 21 mreza, a u svakoj mrezi mozemo imati 2 na 8 minus 2
iskoristivih ip adresa.

D KLASA je rezervisana za multicast komunikaciju. Opseg multicast adresa je od 224 239.

E KLASA je rezervisana za istrazivacke svrhe. Klasa e obuhvata ip adrese od 240 255.

problem koji se kao posljedica neracionalnog rasporedjivanja ip adresa pojavio, bila je
nestasica ip adresa.

Kada govorimo o subnetiranju to znaci da jednu cijelu klasu (A,B,C) podijelimo u nekoliko
manjih te na taj nacin minimiziramo gubitak IP adresa. Subnetiranje prepoznajemo po tome
sto se od host dijela odredjeni biti dodjeljuju network dijelu.

Privatne ip adrese ne mogu direktno pristupiti internetu, ukoliko je potrebno da pristupaju

internetu onda se to ostvaruje koristeci NAT ili PAT.

Nat funkcionise tako da prevodi privatne u javne ip adrese.

Sto se tice specijalnih ip adresa do sada smo se upoznali sa adresom mreze i broadcast
adresom. Pored nje imamo jos:

Loopback adresa je specijalna adresa koju host koristi da bi usmjerio saobracaj na

samog sebe. Koristi se citav adresni opseg od 127.0.0.0 127.255.255.255, mada se
najcesce koristi prva iskoristiva 127.0.0.1.

https://fitdocs.wordpress.com/

Defaultna routa (adresa) 0.0.0.0

Link lokal adrese dodjeljuje automatski operativni sistem kada ne postoje ip

konfiguracijske postavke, a sve u cilju uspostavljanja bilo kakve mrezne
konektivnosti.

Ip adrese mogu biti dodijeljivane na dva nacina:

Dinamicki
Staticki

Vjezbe br.8:

Treci sloj osi modela naziva se network sloj ili mrezni sloj. Network sloj osigurava prenos
podataka izmedju end devices (krajnjih uredjaja) koji ucestvuju u komunikaciji.

Kada govorimo o protokolima na trecem sloju to su:

Internet protokol v.4

Internet protokol v.6
IPX
Apple talk
CLNS/DECnet

SUBNETIRANJE

Subnetiranje je pozajmljivanje odredjenog broja bita iz host dijela u network dio.

IP adresa se sastoji od dva dijela:

Network

https://fitdocs.wordpress.com/

Host

Da bi racunar znao koji su biti u host a koji u network dio, koristi se subnet maska ili njena
reprezentacija u formi mreznog prefiksa.

IP adresa koja u host dijelu ima sve binarne nule naziva se adresom mreze ili podmreze a
svaka adresa koja u host dijelu ima sve binarne jedinice naziva se broadcast adresom.

Vjezba br.9.1:

Zadatak s subnetiranjem.

Vjezba br.9.2:

Zadatak s subnetiranjem.

Vjezba br.10:

Classless subnetiranje je poznato i kao subnetiranje subneta, tacnije nakon sto se uradi
prvobitno subnetiranje uzme se jedan od subneta i dalje se subnetira tako sto dalje
pozajmljujemo bite iz host dijela.

Vjezba br.11:

Zadatak u vezi subnetiranja !

Vjezba br.12:
https://fitdocs.wordpress.com/

Ipv6 je protokol koji je definisan da zamjeni protokol Ipv4, koji se trenutno koristi na
internetu.

Razlog sporijeg prelaska sa ipv4 na ipv6 lezi u cinjenici da ova dva protokola nisu direktno
kompatibilna.

Ipv4 treba da bude u stanju da komunicira sa radnim stanicama koje koriste ipv6 a to se moze
postici sljedecim tranzicijskim tehnikama:

Dual stack
6 to 4 tuneliranje
NAT PT, ISATAP i sl.

Velicina ip adrese iznosi sada 128 bita.

Ipv6 adresa se predstavlja kao niz 16 bitnih heksadecimalnih brojeva, odvojenih znakom
dvotacke ( : ) .

Uvedena su nova pravila:

Pocetne nule u svakom polju su opcionalne i mogu se izostaviti pri predstavljanju

adrese
Ako se hextet sastoji od 4 nule onda mozemo zamijeniti za jednom nulom.
Znak :: predstavlja uzastopna polja koja se sastoje samo od 0. ovaj znak se moze
upotrijebiti samo na jednom mjestu u ipv6 adresi.

Postoje tri glavna tipa ipv6 adresa:

Unicast predstavlja adresu koja se dodjeljuje jednom interfejsu

Anycast predstavlja adresu koja identifikuje vise interfejsa koji tipicno pripadaju i
razlicitim uredjajima.
Multicast predstavlja adresu koja identifikuje skup interfejsa koji tipicno pripadaju
razlicitim uredjajima.

Ako pogledamo strukturu globalne unicast adrese vidimo da je:

https://fitdocs.wordpress.com/

Prvih 12 bita definisano je od strane IANA organizacije i omogucava nam da

odredimo tip iv6 adrese, ako je prvi hextet od 0200 do 3FFF onda je to globalna
unicast adresa.

Od 12 do 23 bita predstavlja prefiks regionalnog internetskog registra

Od 23 do 32 bita predstavlja ISP

Od 32 do 48 predstavlja odredjenu kompaniju

Od 48 do 64 predstavlja subnet u toj kompaniji

Od 64 do 128 predstavlja interface ID (slicno host dijelu kod ipv4 adrese)

Specijalne ipv6 adrese:

Nespecificirana adresa oznacava se sa 0:0:0:0:0:0:0:0 ili samo ::

Loopback adresa oznacava se sa 0:0:0:0:0:0:0:1 ili ::1

Dodijeljivanje ip adresa moze biti uradjeno:

Staticki
Dinamicki stateless address autoconfiguration (SLAAC) ili stateless DHCP
(SLAAC + DHCP server)

Vjezba br.13:

Transportni sloj je 4 sloj OSI modela ili 3 sloj TCP/IP modela. Uloga ovog sloja je da prihvati
podatke od aplikacije i da te podatke pripremi za slanje putem mreze.

Portovi:

0 1023 dobro poznati brojevi portova. Nesto poput web servisi, mail serveri i sl.

https://fitdocs.wordpress.com/

1024 49151 registrovani portovi. Zauzimaju ih aplikacije prilikom njihove

instalacije.
49152 65535 privatni ili dinamicki portovi, koji su slobodni za koristenje od strane
aplikacija.

Da bi vidjeli portove i njihovu ulogu kucamo komandu netstat.

Vjezba br.14.1:

Implementacija mreze mora proci kroz odredjene etape, a to su:

Network design
Faza
Faza implementacije mreze
Dokumentacija mreze itd itd...

Kada dizajniramo lan mreze za srednja i velika preduzeca najbolje se odluciti za troslojni
hijerarhijski model.
Hijerarhijski mrezni model se sastoji iz:

Access sloj
Distribution sloj
Core sloj

Prednosti tog modela su:

Skalabilnost
Redudantnost
Performanse
Sigurnost
Upravljivost

https://fitdocs.wordpress.com/

Kod dizajniranja mreze moramo voditi racuna o nekoliko stvari koje ce kasnije znacajno
uticati na performanse mreze:

Mrezni dijametar
Zahtjev za bandwithom
Redudancija
Analiza korisnickih grupa
Planirani razvoj

Implementacija obuhvata polaganje kablova, montazu konektora i spajanje patch panela.

Vjezba br.14.2:

Skup standarda koji se odnose na umrezavanje naziva se jednim imenom strukturnim

kabliranjem.

Standardi koji se koriste za strutkurno kabliranje su:

ISO /IEC IS 11801 medunarodni standardi

EN 50173 evropski standardi
EIA /TIA 568 americki standardi

Vjezba br.15:

Aplikacijski sloj karakterise upotreba aplikacija koje se oslanjaju na protokole aplikacijskog

sloja kako bi se omogucilo funkcionisanje odredjenih servisa bilo da govorimo o web
servisima, mail servisima i slicno.

https://fitdocs.wordpress.com/

https://fitdocs.wordpress.com/