You are on page 1of 44

| 1 sa t pukari gatv padmotpalajhakulm rma saumitrisahito

vilalpkulendriya 2 tasya dvaiva t hard indriyi cakampire sa


kmavaam panna saumitrim idam abravt 3 saumitre paya pampy knana
ubhadaranam yatra rjanti ailbh drum saikhar iva 4 m tu
okbhisataptam dhaya payanti vai bharatasya ca dukhena vaidehy haraena
ca 5 adhika pravibhty etan nlapta tu dvalam drum vividhai pupai
paristomair ivrpitam 6 sukhnilo 'ya saumitre kla pracuramanmatha
gandhavn surabhir mso jtapupaphaladruma 7 paya rpi saumitre vann
pupalinm sjat pupavari vara toyamucm iva 8 prastareu ca ramyeu
vividh knanadrum vyuvegapracalit pupair avakiranti gm 9 mruta
sukha saspare vti candanatala apadair anukjadbhir vaneu
madhugandhiu 10 giriprastheu ramyeu pupavadbhir manoramai sasaktaikhar
ail virjanti mahdrumai 11 pupitgr ca payemn karikrn samantata
hakapratisachannn narn ptmbarn iva 12 aya vasanta saumitre
nnvihagandita stay viprahasya okasadpano mama 13 m hi
okasamkrnta satpayati manmatha ha pravadamna ca samhvayati
kokila 14 ea dtyhako ho ramye m vananirjhare praadan manmathvia
ocayiyati lakmaa 15 vimir vihag pumbhir tmavyhbhinandit
bhgarjapramudit saumitre madhurasvar 16 m hi s mgavk
cintokabaltktam satpayati saumitre krra caitravannila 17 ikhinbhi
parivt mayr girisnuu manmathbhipartasya mama manmathavardhan 18 paya
lakama ntyanta mayram upantyati ikhin manmathrtai bhartra
girisnuu 19 mayrasya vane nna rakas na ht priy mama tv aya vin
vsa pupamse sudusaha 20 paya lakmaa pupi niphalni bhavanti me
pupabhrasamddhn vann iirtyaye 21 vadanti rva mudit akun
saghaa kalam hvayanta ivnyonya kmonmdakar mama 22 nna parava
st spi ocaty aha yath ym padmapalk mdubh ca me priy 23 ea
pupavaho vyu sukhasparo himvaha t vicintayata knt pvakapratimo
mama 24 t vintha vihago 'sau pak praaditas tad vyasa pdapagata
praham abhinardati 25 ea vai tatra vaidehy vihaga pratihraka pak m
tu vilky sampam upaneyati 26 paya lakmaa sanda vane
madavivardhanam pupitgreu vkeu dvijnm upakjatm 27 saumitre paya
pampy citrsu vanarjiu nalinni prakante jale taruasryavat 28 e
prasannasalil padmanlotpalyat hasakraavkr pamp saugandhikyut 29
cakravkayut nitya citraprasthavanntar mtagamgaythai ca obhate
salilrthibhi 30 padmakoapalni drau dir hi manyate sty
netrakobhy sadnti lakmaa 31 padmakesarasaso vkntaravinista
nivsa iva sty vti vyur manohara 32 saumitre paya pampy dakie
girisnuni pupit karikrasya yai paramaobhanm 33 adhika ailarjo
'ya dhtubhis tu vibhita vicitra sjate reu vyuvegavighaitam 34
giriprasths tu saumitre sarvata saprapupitai nipatrai sarvato ramyai
pradp iva kuukai 35 pamptraruh ceme sasakt madhugandhina
mlatmallika karavr ca pupit 36 ketakya sinduvr ca vsantya ca
supupit mdhavyo gandhapr ca kundagulm ca sarvaa 37 ciribilv
madhk ca vajul bakuls tath campaks tilak caiva ngavk ca pupit
38 np ca vara caiva kharjr ca supupit akol ca kura ca
crak pribhadrak 39 ct palaya caiva kovidr ca pupit
mucukundrjun caiva dyante girisnuu 40 ketakoddlak caiva ir
iap dhav lmalya kiuk caiva rakt kurabaks tath tini nakta
ml ca candan syandans tath 41 vividh vividhai pupais tair eva
nagasnuu vikrai ptaraktbh saumitre prastar kt 42 himnte paya
saumitre vk pupasabhavam pupamse hi tarava saghard iva pupit
43 paya tajal cem saumitre pukaryutm cakravknucarit
kraavanievitm plavai kraucai ca sapr varhamgasevitm 44 adhika
obhate pampvikjadbhir vihagamai 45 dpayantva me kma vividh mudit
dvij ym candramukh smtv priy padmanibhekam 46 paya snuu
citreu mgbhi sahitn mgn m punar mgavky vaidehy virahktam 47
eva sa vilapas tatra okopahatacetana avekata iv pamp ramyavrivah
ubhm 48 nirkama sahas mahtm; sarva vana nirjharakandara ca
udvignacet saha lakmaena; vicrya dukhopahata pratasthe 49 tv yamka
sahitau praytau; sugrvakhmgasevita tam trasts tu dv harayo babhvur;
mahaujasau rghavalakmaau tau

| 1 tau tu dv mahtmnau bhrtarau rmalakmaau varyudhadharau vrau


sugrva akito 'bhavat 2 udvignahdaya sarv dia samavalokayan na
vyatihata kasmi cid dee vnarapugava 3 naiva cakre mana sthne
vkamo mahbalau kape paramabhtasya citta vyavasasda ha 4 cintayitv sa
dharmtm vimya gurulghavam sugrva paramodvigna sarvair anucarai saha 5
tata sa sacivebhyas tu sugrva plavagdhipa aasa paramodvigna payas
tau rmalakmaau 6 etau vanam ida durga vlipraihitau dhruvam chadman
cravasanau pracarantv ihgatau 7 tata sugrvasaciv dv paramadhanvinau
jagmur giritat tasmd anyac chikharam uttamam 8 te kipram abhigamytha
ythap ythaparabham harayo vnarareha parivryopatasthire 9 ekam
ekyanagat plavamn girer girim prakampayanto vegena gir ikhari ca 10
tata khmg sarve plavamn mahbal babhaju ca nags tatra pupitn
durgasaritn 11 plavanto harivar sarvatas ta mahgirim
mgamrjrardls trsayanto yayus tad 12 tata sugrvasaciv parvatendra
samrit sagamya kapimukhyena sarve prjalaya sthit 13 tatas ta
bhayasatrasta vlikilbiaakitam uvca hanumn vkya sugrva vkyakovida
14 yasmd udvignacets tva pradruto haripugava ta krradarana krra
neha paymi vlinam 15 yasmt tava bhaya saumya prvajt ppakarmaa sa
neha vl dutm na te paymy aha bhayam 16 aho khmgatva te vyaktam
eva plavagama laghucittataytmna na sthpayasi yo matau 17
buddhivijnasapanna igitai sarvam cara na hy abuddhi gato rj
sarvabhtni sti hi 18 sugrvas tu ubha vkya rutv sarva hanmata
tata ubhatara vkya hanmantam uvca ha 19 drghabh vilkau
aracpsidhriau kasya na syd bhaya dv etau surasutopamau 20
vlipraihitv etau ake 'ha puruottamau rjno bahumitr ca vivso ntra
hi kama 21 araya ca manuyea vijey channacria vivastnm avivast
chidreu praharanti hi 22 ktyeu vl medhv rjno bahudaran bhavanti
parahantras te jey prktair narai 23 tau tvay prktenaiva gatv jeyau
plavagama akitn prakrai ca rpavybhaena ca 24 lakayasva tayor
bhva prahamanasau yadi vivsayan praasbhir igitai ca puna puna 25
mamaivbhimukha sthitv pccha tva haripugava prayojana praveasya
vanasysya dhanurdharau 26 uddhtmnau yadi tv etau jnhi tva plavagama
vybhitair v rpair v vijey duatnayo 27 ity eva kapirjena sadio
mruttmaja cakra gamane buddhi yatra tau rmalakmaau 28 tatheti
sapjya vacas tu tasya; kape subhtasya dursadasya mahnubhvo hanumn
yayau tad; sa yatra rmo 'tibala ca lakmaa

| 1 vaco vijya hanumn sugrvasya mahtmana parvatd yamkt tu pupluve


yatra rghavau 2 sa tatra gatv hanumn balavn vnarottama upacakrma tau
vgbhir mdvbhi satyavikrama 3 svaka rpa parityajya bhikurpea vnara
babhe ca tau vrau yathvat praaasa ca 4 rjaridevapratimau tpasau
saitavratau dea katham ima prptau bhavantau varavarinau 5 trsayantau
mgagan any ca vanacria pamptraruhn vkn vkamau samantata 6
im nad ubhajal obhayantau tarasvinau dhairyavantau suvarbhau kau
yuv cravsasau 7 sihaviprekitau vrau sihtibalavikramau akracpanibhe
cpe praghya vipulair bhujai 8 rmantau rpasapannau vabharehavikramau
hastihastopamabhujau dyutimantau nararabhau 9 prabhay parvatendro 'ya
yuvayor avabhsita rjyrhv amaraprakhyau katha deam ihgatau 10
padmapatrekaau vrau jamaaladhriau anyonyasadau vrau devalokd
ivgatau 11 yadcchayeva saprptau candrasryau vasudharm vilavakasau
vrau mnuau devarpiau 12 sihaskandhau mahsattvau samadv iva govau
yat ca suvtt ca bhava parighottam sarvabhaabhrh kim artha na
vibhita 13 ubhau yogyv aha manye rakitu pthivm imm sasgaravan
ktsn vindhyameruvibhitm 14 ime ca dhanu citre lake citrnulepane
prakete yathendrasya vajre hemavibhite 15 sapr niitair bair t ca
ubhadaran jvitntakarair ghorair jvaladbhir iva pannagai 16 mahpramau
vipulau taptahakabhitau khagv etau virjete nirmuktabhujagv iva 17 eva
m paribhanta kasmd vai nbhibhatha 18 sugrvo nma dharmtm ka cid
vnaraythapa vro vinikto bhrtr jagad bhramati dukhita 19 prpto 'ha
preitas tena sugrvea mahtman rj vnaramukhyn hanumn nma vnara 20
yuvbhy saha dharmtm sugrva sakhyam icchati tasya m saciva vitta

vnara pavantmajam 21 bhikurpapraticchanna sugrvapriyakmyay yamkd


iha prpta kmaga kmarpiam 22 evam uktv tu hanums tau vrau
rmalakmaau vkyajau vkyakuala punar novca ki cana 23 etac chrutv
vacas tasya rmo lakmaam abravt prahavadana rmn bhrtara prvata
sthitam 24 sacivo 'ya kapndrasya sugrvasya mahtmana tam eva kkamasya
mamntikam upgata 25 tam abhyabha saumitre sugrvasaciva kapim vkyaja
madhurair vkyai snehayuktam aridamam

| 1 tata praho hanumn ktyavn iti tad vaca rutv madhurasabha


sugrva manas gata 2 bhavyo rjygamas tasya sugrvasya mahtmana yad
aya ktyavn prpta ktya caitad upgatam 3 tata paramasaho hanmn
plavagarabha pratyuvca tato vkya rma vkyavirada 4 kimartha tva
vana ghora pampknanamaitam gata snujo durga nnvylamgyutam 5
tasya tadvacana rutv lakmao rmacodita cacake mahtmna rma
daarathtmajam 6 rj daaratho nma dyutimn dharmavatsala tasyya
prvaja putro rmo nma janai ruta 7 araya sarvabhtn pitur
nirdeapraga vro daarathasyya putr guavattara 8 rjyd bhrao
vane vastu may srdham ihgata bhryay ca mahtej staynugato va
dinakaye mahtej prabhayeva divkara 9 aham asyvaro bhrt guair dsyam
upgata ktajasya bahujasya lakmao nma nmata 10 sukhrhasya mahrhasya
sarvabhtahittmana aivaryea vihnasya vanavsritasya ca 11 rakaspaht
bhry rahite kmarpi tac ca na jyate raka patn yensya s ht 12
danur nma riya putra pd rkasat gata khytas tena sugrva samartho
vnardhipa 13 sa jsyati mahvryas tava bhrypahriam evam uktv danu
svarga bhrjamno gata sukham 14 etat te sarvam khyta ythtathyena
pcchata aha caiva hi rma ca sugrva araa gatau 15 ea dattv ca
vittni prpya cnuttama yaa lokantha pur bhtv sugrva ntham icchati
16 okbhibhte rme tu okrte araa gate kartum arhati sugrva prasda
saha ythapai 17 eva bruva saumitri karua sruptanam hanmn
pratyuvceda vkya vkyavirada 18 d buddhisapann jitakrodh
jitendriy draavy vnarendrea diy daranam gat 19 sa hi rjyc ca
vibhraa ktavaira ca vlin htadro vane trasto bhrtr vinikto bham 20
kariyati sa shyya yuvayor bhskartmaja sugrva saha csmbhi sty
parimrgae 21 ity evam uktv hanum laka madhuray gir babhe so
'bhigacchma sugrvam iti rghavam 22 eva bruva dharmtm hanmanta sa
lakmaa pratipjya yathnyyam ida provca rghavam 23 kapi kathayate ho
yathya mruttmaja ktyavn so 'pi saprpta ktaktyo 'si rghava 24
prasannamukhavara ca vyakta ha ca bhate nnta vakyate vro hanmn
mruttmaja 25 tata sa tu mahprjo hanmn mruttmaja jagmdya tau
vrau harirjya rghavau 26 sa tu vipula ya kapipravra; pavanasuta
ktaktyavat praha girivaram uruvikrama prayta; sa ubhamati saha
rmalakmabhym

| 1 yamkt tu hanumn gatv ta malaya giram cacake tad vrau


kapirjya rghavau 2 aya rmo mahprja saprpto dhavikrama lakmaena
saha bhrtr rmo 'ya satyavikrama 3 ikvk kule jto rmo
daarathtmaja dharme nigadita caiva pitur nirdeaplaka 4 tasysya vasato
'raye niyatasya mahtmana rakaspaht bhry sa tv araam gata 5
rjasyvamedhai ca vahnir yenbhitarpita daki ca tathots gva
atasahasraa 6 tapas satyavkyena vasudh yena plit strhetos tasya putro
'ya rmas tv araa gata 7 bhavat sakhyakmau tau bhrtarau
rmalakmaau pratighyrcayasvemau pjanyatamv ubhau 8 rutv hanumato
vkya sugrvo hamnasa bhaya sa rghavd ghora prajahau vigatajvara 9
sa ktv mnua rpa sugrva plavagdhipa daranyatamo bhtv prty
provca rghavam 10 bhavn dharmavinta ca vikrnta sarvavatsala khyt
vyuputrea tattvato me bhavadgu 11 tan mamaivaia satkro lbha
caivottama prabho yat tvam icchasi sauhrda vnarea may saha 12 rocate
yadi v sakhya bhur ea prasrita ghyat pin pir maryd vadhyat
dhruv 13 etat tu vacana rutv sugrvasya subhitam saprahaman hasta
paym sa pin hdya sauhdam lambya paryavajata pitam 14 tato hanmn

satyajya bhikurpam aridama khayo svena rpea janaym sa pvakam 15


dpyamna tato vahni pupair abhyarcya satktam tayor madhye tu suprto
nidadhe susamhita 16 tato 'gni dpyamna tau cakratu ca pradakiam
sugrvo rghava caiva vayasyatvam upgatau 17 tata suprta manasau tv ubhau
harirghavau anyonyam abhivkantau na tptim upajagmatu 18 tata
sarvrthavidvsa rma daarathtmajam sugrva prha tejasv vkyam
ekamans tad

| 1 ayam khyti me rma sacivo mantrisattama hanumn yannimitta tva


nirjana vanam gata 2 lakmaena saha bhrtr vasata ca vane tava
rakaspaht bhry maithil janaktmaj 3 tvay viyukt rudat lakmaena ca
dhmat antara prepsun tena hatv gdhra jayuam 4 bhryviyogaja
dukha nacirt tva vimokyase aha tm nayiymi na vedaruti yath 5
rastale v vartant vartant v nabhastale aham nya dsymi tava bhrym
aridama 6 ida tathya mama vacas tvam avehi ca rghava tyaja oka
mahbho t kntm naymi te 7 anumnt tu jnmi maithil s na saaya
hriyam may d rakas krrakarma 8 kroant rma rmeti lakmaeti ca
visvaram sphurant rvaasyke pannagendravadhr yath 9 tman pacama m
hi dv ailatae sthitam uttarya tay tyakta ubhny bharani ca 10
tny asmbhir ghtni nihitni ca rghava nayiymy aha tni pratyabhijtum
arhasi 11 tam abravt tato rma sugrva priyavdinam nayasva sakhe ghra
kimartha pravilambase 12 evam uktas tu sugrva ailasya gahan guhm
pravivea tata ghra rghavapriyakmyay 13 uttarya ghtv tu ubhny
bharani ca ida payeti rmya daraym sa vnara 14 tato ghtv
tadvsa ubhny bharani ca abhavad bpasaruddho nhreeva candram 15
stsnehapravttena sa tu bpea dita h priyeti rudan dhairyam utsjya
nyapatat kitau 16 hdi ktv sa bahuas tam alakram uttamam niavsa
bha sarpo bilastha iva roita 17 avicchinnruvegas tu saumitri vkya
prvata paridevayitu dna rma samupacakrame 18 paya lakmaa vaidehy
satyakta hriyamay uttaryam ida bhmau arrd bhani ca 19
dvaliny dhruva bhmy stay hriyamay utsa bhaam ida
tathrpa hi dyate 20 brhi sugrva ka dea hriyant lakit tvay
rakas raudrarpea mama prasam priy 21 kva v vasati tad rako mahad
vyasanada mama yannimittam aha sarvn nayiymi rkasn 22 harat
maithil yena m ca roayat bham tmano jvitntya mtyudvram apvtam
23 mama dayitatam ht vand; rajanicarea vimathya yena s kathaya mama
ripu tam adya vai; pravagapate yamasanidhi naymi

| 1 evam uktas tu sugrvo rmertena vnara abravt prjalir vkya


sabpa bpagadgada 2 na jne nilaya tasya sarvath pparakasa
smarthya vikrama vpi daukuleyasya v kulam 3 satya tu pratijnmi tyaja
okam aridama kariymi tath yatna yath prpsyasi maithilm 4 rvaa
sagaa hatv paritoytmapauruam tathsmi kart nacird yath prto
bhaviyasi 5 ala vaiklavyam lambya dhairyam tmagata smara tvadvidhn na
sadam da buddhilghavam 6 maypi vyasana prpta bhry haraaja mahat
na cham eva ocmi na ca dhairya parityaje 7 nha tm anuocmi prkto
vnaro 'pi san mahtm ca vinta c ki punar dhtimn bhavn 8 bpam
patita dhairyn nigrahtu tvam arhasi maryd sattvayuktn dhti
notsraum arhasi 9 vyasane vrtha kcchre v bhaye v jvitntage viman vai
svay buddhy dhtimn nvasdati 10 blias tu naro nitya vaiklavya yo
'nuvartate sa majjaty avaa oke bhrkrnteva naur jale 11 eo 'jalir may
baddha praayt tv prasdaye paurua raya okasya nntara dtum arhasi
12 ye okam anuvartante na te vidyate sukham teja ca kyate te na
tva ocitum arhasi 13 hita vayasya bhvena brhi nopadimi te vayasyat
pjayan me na tva ocitum arhasi 14 madhura sntvitas tena sugrvea sa
rghava mukham arupariklinna vastrntena pramrjayat 15 praktihas tu
kkutstha sugrvavacant prabhu saparivajya sugrvam ida vacanam abravt
16 kartavya yad vayasyena snigdhena ca hitena ca anurpa ca yukta ca kta
sugrva tat tvay 17 ea ca praktiho 'ham anuntas tvay sakhe durlabho
hdo bandhur asmin kle vieata 18 ki tu yatnas tvay kryo maithily

parimrgae rkasasya ca raudrasya rvaasya durtmana 19 may ca yad


anuheya visrabdhena tad ucyatm varsv iva ca suketre sarva sapadyate
tava 20 may ca yad ida vkyam abhimnt samritam tat tvay harirdla
tattvam ity upadhryatm 21 anta noktaprva me na ca vakye kad cana etat
te pratijnmi satyenaiva apmi te 22 tata praha sugrvo vnarai sacivai
saha rghavasya vaca rutv pratijta vieata 23 mahnubhvasya vaco
niamya; harir narm abhasya tasya kta sa mene harivra mukhyas; tad
svakrya hdayena vidvn

| 1 parituas tu sugrvas tena vkyena vnara lakmaasygraja rmam ida


vacanam abravt 2 sarvathham anugrhyo devatnm asaaya upapannaguopeta
sakh yasya bhavn mama 3 akya khalu bhaved rma sahyena tvaynagha
surarjyam api prptu svarjya ki puna prabho 4 so 'ha sabhjyo
bandhn suhd caiva rghava yasygniskika mitra labdha
rghavavaajam 5 aham apy anurpas te vayasyo jsyase anai na tu vaktu
samartho 'ha svayam tmagatn gun 6 mahtman tu bhyiha tvadvidhn
kttmanm nical bhavati prtir dhairyam tmavatm iva 7 rajata v
suvara v vastry bharani v avibhaktni sdhnm avagacchanti sdhava 8
hyo vpi daridro v dukhita sukhito 'pi v nirdoo v sadoo v vayasya
param gati 9 dhanatyga sukhatygo dehatygo 'pi v puna vayasyrthe
pravartante sneha dv tathvidham 10 tat tathety abravd rma sugrva
priyavdinam lakmaasygrato lakmy vsavasyeva dhmata 11 tato rma
sthita dv lakmaa ca mahbalam sugrva sarvata cakur vane lolam
aptayat 12 sa dadara tata slam avidre harvara
supupam atpatrhya bhramarair upaobhitam 13 tasyaik parabahul
bhaktv kh supupitm slasystrya sugrvo niasda sarghava 14 tv
snau tato dv hanmn api lakmaam slakh samutpya vintam
upaveayat 15 tata praha sugrva laka madhuray gir uvca praayd
rma haravykulitkaram 16 aha vinikto bhrtr carmy ea bhayrdita
yamka girivara htabhrya sudukhita 17 so 'ha trasto bhaye magno
vasmy udbhrntacetana vlin nikto bhrtr ktavaira ca rghava 18 vlino
me bhayrtasya sarvalokbhayakara mampi tvam anthasya prasda kartum
arhasi 19 evam uktas tu tejasv dharmajo dharmavatsala pratyuvca sa
kkutstha sugrva prahasann iva 20 upakraphala mitram apakro 'rilakaam
adyaiva ta haniymi tava bhrypahriam 21 ime hi me mahveg patrias
tigmatejasa krtikeyavanodbht ar hemavibhit 22
kakapatrapraticchann mahendranisanibh suparva sutkgr saro
bhujag iva 23 bhrtsajam amitra te vlina ktakilbiam arair vinihata
paya vikram iva parvatam 24 rghavasya vaca rutv sugrvo vhinpati
praharam atula lebhe sdhu sdhv iti cbravt 25 rmaokbhibhto 'ha
okrtn bhavn gati vayasya iti ktv hi tvayy aha paridevaye 26 tva hi
pipradnena vayasyo so 'gniskika kta prair bahumata satyenpi apmy
aham 27 vayasya iti ktv ca visrabdha pravadmy aham dukham antargata yan
me mano dahati nityaa 28 etvad uktv vacana bpaditalocana
bpopahatay vc noccai aknoti bhitum 29 bpavega tu sahas nadvegam
ivgatam dhraym sa dhairyea sugrvo rmasanidhau 30 sanighya tu ta
bpa pramjya nayane ubhe vinivasya ca tejasv rghava punar abravt 31
purha valin rma rjyt svd avaropita parui ca sarvya nirdhto 'smi
balyas 32 ht bhry ca me tena prebhyo 'pi garyas suhda ca mady ye
sayat bandhaneu te 33 yatnav ca sudutm mad vinya rghava bahuas
tat prayukt ca vnar nihat may 34 akay tv etay cha dv tvm api
rghava nopasarpmy aha bhto bhaye sarve hi bibhyati 35 kevala hi sahy
me hanumat pramukhs tv ime ato 'ha dhraymy adya prn kcchra gato 'pi san
36 ete hi kapaya snigdh m rakanti samantata saha gacchanti gantavye
nitya tihanti ca sthite 37 sakepas tv ea me rma kim uktv vistara hi te
sa me jyeho ripur bhrt vl virutapaurua 38 tadvind dhi me dukha
pranaa syd anantaram sukha me jvita caiva tadvinanibandhanam 39 ea
me rma oknta okrtena nivedita dukhito 'dukhito vpi sakhyur nitya
sakh gati 40 rutvaitac ca vaco rma sugrvam idam abravt kinimittam
abhd vaira rotum icchmi tattvata 41 sukha hi kraa rutv vairasya
tava vnara nantarya vidhsymi sapradhrya balbalam 42 balavn hi
mammara rutv tvm avamnitam vardhate hdayotkamp prvvega ivmbhasa 43

ha kathaya visrabdho yvad ropyate dhanu sa ca hi may bo nirasta ca


ripus tava 44 evam uktas tu sugrva kkutsthena mahtman praharam atula
lebhe caturbhi saha vnarai 45 tata prahavadana sugrvo lakmagraje
vairasya kraa tattvam khytum upacakrame

| 1 vl nma mama bhrt jyeha atrunidana pitur bahumato nitya mama


cpi tath pur 2 pitary uparate 'smka jyeho 'yam iti mantribhi kapnm
varo rjye kta paramasamata 3 rjya prasatas tasya pitpaitmaha
mahat aha sarveu kleu praata preyavat sthita 4 myv nma tejasv
prvajo dundubhe suta tena tasya mahad vaira strkta viruta pur 5 sa
tu supte jane rtrau kikindhd vram gata nardati sma susarabdho vlina
chvayad rae 6 prasuptas tu mama bhrt nardita bhairavasvanam rutv na
mame vl nipapta javt tad 7 sa tu vai nista krodht ta hantum
asurottamam vryamas tata strbhir may ca praattman 8 sa tu nirdhya
sarvnno nirjagma mahbala tato 'ham api sauhrdn nisto vlin saha 9 sa
tu me bhrtara dv m ca drd avasthitam asuro jtasatrsa pradudrva
tad bham 10 tasmin dravati satraste hy v drutatara gatau prako 'pi
kto mrga candreodgacchat tad 11 sa tair vta durga dharay vivara
mahat pravivesuro vegd vm sdya vihitau 12 ta pravia ripu dv
bila roavaa gata mm uvca tad vl vacana kubhitendriya 13 iha tva
tiha sugrva biladvri samhita yvad atra praviyha nihanmi samare ripum
14 may tv etad vaca rutv ycita sa paratapa payitv ca m padbhy
pravivea bila tad 15 tasya praviasya bila sgra savatsaro gata
sthitasya ca mama dvri sa klo vyatyavartata 16 aha tu naa ta jtv
snehd gatasabhrama bhrtara na hi paymi ppaaki ca me mana 17 atha
drghasya klasya bilt tasmd vinistam saphena rudhira raktam aha dv
sudukhita 18 nardatm asur ca dhvanir me rotram gata nirastasya ca
sagrme kroato nisvano guro 19 aha tv avagato buddhy cihnais tair
bhrtara hatam pidhya ca biladvra ilay girimtray okrta codaka
ktv kikindhm gata sakhe 20 ghamnasya me tattva yatnato mantribhi
rutam tato 'ha tai samgamya sametair abhiecita 21 rjya prasatas
tasya nyyato mama rghava jagma ripu hatv vl tam asurottamam 22
abhiikta tu m dv krodht saraktalocana madyn mantrio baddhv
parua vkyam abravt 23 nigrahe 'pi samarthasya ta ppa prati rghava na
prvartata me buddhir bhrtgauravayantrit 24 mnayas ta mahtmna
yathvac cbhyavdayam ukt ca nias tena satuenntartman

| 1 tata krodhasamvia sarabdha tam upgatam aha prasday cakre


bhrtara priyakmyay 2 diysi kual prpto nihata ca tvay ripu
anthasya hi me nthas tvam eko 'nthanandana 3 ida bahualka te
pracandram ivoditam chatra savlavyajana pratcchasva mayodyatam 4 tvam
eva rj mnrha sad cha yathpur nysabhtam ida rjya tava
nirytaymy aham 5 m ca roa kth saumya mayi atrunibarhaa yce tv
iras rjan may baddho 'yam ajali 6 bald asmi samgamya mantribhi
puravsibhi rjabhve niyukto 'ha nyadeajigay 7 snigdham eva
bruva m sa tu nirbhartsya vnara dhik tvm iti ca mm uktv bahu tat tad
uvca ha 8 prakt ca samnya mantria caiva samatn mm ha suhd
madhye vkya paramagarhitam 9 vidita vo yath rtrau myv sa mahsura
m samhvayata krro yuddhkk sudurmati 10 tasya tad garjita rutv
nisto 'ha nplayt anuyta ca m tram aya bhrt sudrua 11 sa tu
dvaiva m rtrau sadvitya mahbala prdravad bhayasatrasto vkyv
tam anudrutau anudrutas tu vegena pravivea mahbilam 12 ta pravia viditv
tu sughora sumahad bilam ayam ukto 'tha me bhrt may tu krradarana 13
ahatv nsti me akti pratigantum ita purm biladvri pratka tva yvad
ena nihanmy aham 14 sthito 'yam iti matv tu pravio 'ha dursadam ta ca
me mrgamasya gata savatsaras tad 15 sa tu do may atrur anirvedd
bhayvaha nihata ca may tatra so 'suro bandhubhi saha 16 tasysyt tu
pravttena rudhiraughea tad bilam pram sd durkrma stanatas tasya
bhtale 17 sdayitv tu ta atru vikrnta dundubhe sutam nikrmann eva
paymi bilasya pihita mukham 18 vikroamnasya tu me sugrveti puna puna

yad prativaco nsti tato 'ha bhadukhita 19 pdaprahrais tu may bahuas


tad vidritam tato 'ha tena nikramya yath punar upgata 20 tatrnensmi
saruddho rjya mrgayattmana sugrvea nasena vismtya bhrtsauhdam 21
evam uktv tu m tatra vastreaikena vnara tad nirvsaym sa vl
vigatasdhvasa 22 tenham apaviddha ca htadra ca rghava tadbhayc ca
mahktsn krnteya savanrav 23 yamka girivara bhryharaadukhita
pravio 'smi durdhara vlina krantare 24 etat te sarvam khyta
vairnukathana mahat angas may prpta vyasana paya rghava 25 vlinas
tu bhayrtasya sarvalokbhayakara kartum arhasi me vra prasda tasya
nigraht 26 evam ukta sa tejasv dharmajo dharmasahitam vacana vaktum
rebhe sugrva prahasann iva 27 amogh sryasak mameme niit ar
tasmin vlini durvtte patiyanti runvit 28 yvat ta na hi payeya tava
bhrypahriam tvat sa jvet pptm vl critradaka 29 tmnumnt
paymi magna tv okasgare tvm aha trayiymi kma prpsyasi pukalam

| 1 rmasya vacana rutv harapauruavardhanam sugrva pjay cakre


rghava praaasa ca 2 asaaya prajvalitais tkair marmtigai arai
tva dahe kupito lokn yugnta iva bhskara 3 vlina paurua yat tad yac
ca vrya dhti ca y tan mamaikaman rutv vidhatsva yadanantaram 4
samudrt pacimt prva dakid api cottaram krmaty anudite srye vl
vyapagataklama 5 agry ruhya ailn ikhari mahnty api rdhvam
utkipya taras pratighti vryavn 6 bahava sravanta ca vaneu vividh
drum vlin taras bhagn bala prathayattmana 7 mahio dundubhir nma
kailsaikharaprabha bala ngasahasrasya dhraym sa vryavn 8
vryotsekena dutm varadnc ca mohita jagma sa mahkya samudra sarit
patim 9 rmimantam atikramya sgara ratnasacayam mama yuddha prayaccheti
tam uvca mahravam 10 tata samudro dharmtm samutthya mahbala abravd
vacana rjann asura klacoditam 11 samartho nsmi te dtu yuddha
yuddhavirada ryatm abhidhsymi yas te yuddha pradsyati 12 ailarjo
mahraye tapasviaraa param akaravauro nmn himavn iti viruta 13
guh prasravaopeto bahukandaranirjhara sa samarthas tava prtim atul kartum
have 14 ta bhtam iti vijya samudram asurottama himavadvanam gacchac
chara cpd iva cyuta 15 tatas tasya gire vet gajendravipul il
cikepa bahudh bhmau dundubhir vinanda ca 16 tata vetmbudkra saumya
prtikarkti himavn abravd vkya sva eva ikhare sthita 17 kleum
arhasi m na tva dundubhe dharmavatsala raakarmasv akualas tapasviaraa
hy aham 18 tasya tadvacana rutv girirjasya dhmata uvca dundubhir
vkya krodht saraktalocana 19 yadi yuddhe 'samarthas tva madbhayd v
nirudyama tam cakva pradadyn me yo 'dya yuddha yuyutsata 20 himavn
abravd vkya rutv vkyavirada anuktaprva dharmtm krodht tam
asurottamam 21 vl nma mahprja akratulyaparkrama adhyste vnara
rmn kikindhm atulaprabhm 22 sa samartho mahprjas tava yuddhavirada
dvandvayuddha mahad dtu namucer iva vsava 23 ta ghram abhigaccha tva
yadi yuddham ihecchasi sa hi durdharao nitya ra samarakarmai 24 rutv
himavato vkya krodhvia sa dundubhi jagma t pur tasya kikindh
vlinas tad 25 dhrayan mhia rpa tkago bhayvaha prvva
mahmeghas toyapro nabhastale 26 tatas tu dvram gamya kikindhy mahbala
nanarda kampayan bhmi dundubhir dundubhir yath 27 sampajn drumn bhajan
vasudh drayan khurai vienollekhan darpt taddvra dvirado yath 28
antapuragato vl rutv abdam amaraa nipapta saha strbhis trbhir iva
candram 29 mita vyaktkarapada tam uvca sa dundubhim harm varo
vl sarve vanacrim 30 kimartha nagaradvram ida ruddhv vinardasi
dundubhe vidito me 'si raka prn mahbala 31 tasya tadvacana rutv
vnarendrasya dhmata uvca dundubhir vkya krodht saraktalocana 32 na
tva strsanidhau vra vacana vaktum arhasi mama yuddha prayaccha tva
tato jsymi te balam 33 atha v dhrayiymi krodham adya nim imm
ghyatm udaya svaira kmabhogeu vnara 34 yo hi matta pramatta v supta
v rahita bham hanyt sa bhrah loke tvadvidha madamohitam 35 sa
prahasybravn manda krodht tam asurottamam visjya t striya sarvs tr
prabhitiks tad 36 matto 'yam iti m masth yady abhto 'si sayuge mado
'ya saprahre 'smin vrapna samarthyatm 37 tam evam uktv sakruddho

mlm utkipya kcanm pitr datt mahendrea yuddhya vyavatihata 38


viayor ghtv ta dundubhi girisanibham vl vyptay cakre nanarda ca
mahsvanam 39 yuddhe prahare tasmin nipio dundubhis tad rotrbhym atha
rakta tu tasya susrva ptyata papta ca mahkya kitau pacatvam gata 40
ta tolayitv bhubhy gatasattvam acetanam cikepa vegavn vl vegenaikena
yojanam 41 tasya vegapraviddhasya vaktrt katajabindava prapetur
mrutotkipt matagasyrama prati 42 tn dv patits tatra muni
oitaviprua utsasarja mahpa keptra vlina prati iha
tenpraveavya praviasya badho bhavet 43 sa mahari samsdya ycate sma
ktjali 44 tata pabhayd bhta yamka mahgirim praveu necchati
harir drau vpi narevara 45 tasypravea jtvham ida rma mahvanam
vicarmi sahmtyo videna vivarjita 46 eo 'sthinicayas tasya dundubhe
saprakate vryotsekn nirastasya girikanibho mahn 47 ime ca vipul
sl sapta khvalambina yatraika ghaate vl nipatrayitum ojas 48 etad
asysama vrya may rma prakitam katha ta vlina hantu samare
akyase npa 49 yadi bhindyd bhavn sln ims tv ekeu tata jny
tv mahbho samartha vlino vadhe 50 tasya tadvacana rutv sugrvasya
mahtmana rghavo dundubhe kya pdguhena llay tolayitv mahbhu
cikepa daayojanam 51 kipta dv tata kya sugrva punar abravt
lakmaasygrato rmam ida vacanam arthavat 52 rdra samsapratyagra
kipta kya pur sakhe laghu saprati nirmsas tabhta ca rghava ntra
akya bala jtu tava v tasya vdhikam

| 1 etac ca vacana rutv sugrvea subhitam pratyayrtha mahtej rmo


jagrha krmukam 2 sa ghtv dhanur ghora aram eka ca mnada sln
uddiya cikepa jysvanai prayan dia 3 sa viso balavat ba
svaraparikta bhittv sln giriprasthe sapta bhmi vivea ha 4 pravias
tu muhrtena ras bhittv mahjava nipatya ca punas tra svat
pravivea ha 5 tn dv sapta nirbhinnn sln vnarapugava rmasya
aravegena vismaya parama gata 6 sa mrdhn nyapatad bhmau
pralambktabhaa sugrva paramaprto rghavya ktjali 7 ida covca
dharmaja karma tena harita rma sarvstravidu reha ram
avasthitam 8 sendrn api surn sarvs tva bai puruarabha samartha
samare hantu ki punar vlina prabho 9 yena sapta mahsl girir bhmi ca
drit benaikena kkutstha stht te ko ragrata 10 adya me vigata oka
prtir adya par mama suhda tv samsdya mahendravaruopamam 11 tam
adyaiva priyrtha me vairia bhrtrpiam vlina jahi kkutstha may
baddho 'yam ajali 12 tato rma parivajya sugrva priyadaranam pratyuvca
mahprjo lakmanumata vaca 13 asmd gacchma kikindh kipra gaccha
tvam agrata gatv chvaya sugrva vlina bhrtgandhinam 14 sarve te
tvarita gatv kikindh vlina purm vkair tmnam vtya vyatihan gahane
vane 15 sugrvo vyanadad ghora vlino hvnakrat gha parihito vegn
ndair bhindann ivmbaram 16 ta rutv ninada bhrtu kruddho vl mahbala
nipapta susarabdho bhskaro 'statad iva 17 tata sutumula yuddha
vlisugrvayor abht gagane grahayor ghora budhgrakayor iva 18 talair
aanikalpai ca vajrakalpai ca muibhi jaghnatu samare 'nyonya bhrtarau
krodhamrchitau 19 tato rmo dhanupis tv ubhau samudkya tu anyonyasadau
vrv ubhau devv ivvinau 20 yan nvagacchat sugrva vlina vpi rghava
tato na ktavn buddhi moktum antakara aram 21 etasminn antare bhagna
sugrvas tena vlin apayan rghava ntham yamka pradudruve 22 klnto
rudhirasiktga prahrair jarjarkta vlinbhidruta krodht pravivea
mahvanam 23 ta pravia vana dv vl pabhayt tata mukto hy asi
tvam ity uktv sa nivtto mahbala 24 rghavo 'pi saha bhrtr saha caiva
hanmat tad eva vanam gacchat sugrvo yatra vnara 25 ta samkygata
rma sugrva sahalakmaam hrmn dnam uvceda vasudhm avalokayan 26
hvayasveti mm uktv darayitv ca vikramam vairi ghtayitv ca kim idn
tvay ktam 27 tm eva vel vaktavya tvay rghava tattvata vlina na
nihanmti tato nham ito vraje 28 tasya caiva bruvasya sugrvasya mahtmana
karua dnay vc rghava punar abravt 29 sugrva ryat tta krodha
ca vyapanyatm kraa yena bo 'ya na may sa visarjita 30 alakrea
veea pramena gatena ca tva ca sugrva vl ca sadau stha parasparam 31
svarea varcas caiva prekitena ca vnara vikramea ca vkyai ca vyakti v

nopalakaye 32 tato 'ha rpasdyn mohito vnarottama notsjmi mahvega


ara atrunibarhaam 33 etanmuhrte tu may paya vlinam have nirastam
iuaikena veamna mahtale 34 abhijna kuruva tvam tmano vnarevara
yena tvm abhijny dvandvayuddham upgatam 35 gajapupm im phullm
utpya ubhalakam kuru lakmaa kahe 'sya sugrvasya mahtmana 36 tato
giritae jtm utpya kusumyutm lakmao gajapup t tasya kahe
vyasarjayat 37 sa tath uubhe rml latay kahasaktay mlayeva
balkn sasadhya iva toyada 38 vibhrjamno vapu rmavkyasamhita
jagma saha rmea kikindh vliplitm

| 1 yamkt sa dharmtm kikindh lakmagraja jagma sahasugrvo


vlivikramaplitm 2 samudyamya mahac cpa rma kcanabhitam ar
cditya sakn ghtv raasdhakn 3 agratas tu yayau tasya rghavasya
mahtmana sugrva sahatagrvo lakmaa ca mahbala 4 phato hanumn vro
nalo nla ca vnara tra caiva mahtej hariythapa ythap 5 te vkam
vk ca pupabhrvalambina prasannmbuvah caiva sarita sgara gam 6
kandari ca ail ca nirjhari guhs tath ikhari ca mukhyni dar ca
priyadaran 7 vaidryavimalai parai padmai ckakumalai obhitn
sajaln mrge tak ca vyalokayan 8 kraai srasair hasair vajlair
jalakukkuai cakravkais tath cnyai akunai pratinditn 9
mduapkurhrn nirbhayn vanagocarn carata sarvato 'payan sthalu
harin sthitn 10 takavairia cpi ukladantavibhitn ghorn ekacarn
vanyn dviradn klaghtina 11 vane vanacar cnyn khecar ca vihagamn
payantas tvarit jagmu sugrvavaavartina 12 te tu gacchat tatra
tvarita raghunandana drumaaa vana dv rma sugrvam abravt 13 ea
megha ivke vkaaa prakate meghasaghtavipula paryantakadalvta 14
kim etaj jtum icchmi sakhe kauthala mama kauthalpanayana kartum
icchmy aha tvay 15 tasya tadvacana rutv rghavasya mahtmana gacchann
evcacake 'tha sugrvas tan mahad vanam 16 etad rghava vistram rama
ramananam udynavanasapanna svdumlaphalodakam 17 atra saptajan nma
munaya saitavrat saptaivsann adhar niyata jalayina 18
saptartrakthr vyun vanavsina diva varaatair yt saptabhi
sakalevar 19 tem eva prabhvena drumaprkrasavtam rama
sudurdharam api sendrai sursurai 20 pakio varjayanty etat tathnye
vanacria vianti mohd ye 'py atra nivartante na te puna 21 vibhaarav
ctra ryante sakalkar tryagtasvan cpi gandho divya ca rghava 22
tretgnayo 'pi dpyante dhmo hy ea pradyate veayann iva vkgrn
kapotgruo ghana 23 kuru prama dharmtmas tn samuddiya rghava
lakmaena saha bhrtr prayata sayatjali 24 praamanti hi ye tem
bhvittmanm na tem aubha ki cic charre rma dyate 25 tato rma saha
bhrtr lakmaena ktjali samuddiya mahtmnas tn n abhyavdayat 26
abhivdya ca dharmtm rmo bhrt ca lakmaa sugrvo vnar caiva jagmu
sahamnas 27 te gatv dram adhvna tasmt saptajanramt
dadus t durdhar kikindh vliplitm

| 1 sarve te tvarita gatv kikindh vliplitm vkair tmnam vtya


vyatihan gahane vane 2 vicrya sarvato di knane knanapriya sugrvo
vipulagrva krodham hrayad bham 3 tata sa ninada ghora ktv yuddhya
chvayat parivrai parivto ndair bhindann ivmbaram 4 atha blrkasado
dptasihagatis tad dv rma kriydaka sugrvo vkyam abravt 5
harivguray vypta taptakcanatoram prpt sma dhvajayantrhy
kikindh vlina purm 6 pratij y tvay vra kt vlivadhe pur saphal
t kuru kipra lat kla ivgata 7 evam uktas tu dharmtm sugrvea sa
rghava tam athovca sugrva vacana atrusdana 8 ktbhijna cihnas tvam
anay gajashvay viparta ivke sryo nakatra mlay 9 adya vlisamuttha
te bhaya vaira ca vnara ekenha pramokymi bamokea sayuge 10 mama
daraya sugrvavairia bhrtrpiam vl vinihato yvad vane psuu veate
11 yadi dipatha prpto jvan sa vinivartate tato doea m gacchet sadyo
garhec ca m bhavn 12 pratyaka sapta te sl may bena drit tato vetsi
balendya blina nihata may 13 anta noktaprva me vra kcchre 'pi

tihat dharmalobhapartena na ca vakye katha cana 14 saphal ca kariymi


pratij jahi sabhramam prasta kalama ketre vareeva atakratu 15
tadhvnanimitta tva vlino hemamlina sugrva kuru ta abda nipated
yena vnara 16 jitak jayalgh tvay cdharita purt nipatiyaty
asagena vl sa priyasayuga 17 rip dharaa r marayanti na sayuge
jnantas tu svaka vrya strsamaka vieata 18 sa tu rmavaca rutv
sugrvo hemapigala nanarda krrandena vinirbhindann ivmbaram 19 tasya
abdena vitrast gvo ynti hataprabh rjadoaparm kulastriya ivkul
20 dravanti ca mg ghra bhagn iva rae hay patanti ca khag bhmau
kapuy iva grah 21 tata sa jmtagaaprado; nda vyamucat tvaray
pratta srytmaja auryavivddhatej; saritpatir vnilacacalormi

| 1 atha tasya ninda ta sugrvasya mahtmana urvntapuragato vl


bhrtur amaraa 2 rutv tu tasya ninada sarvabhtaprakampanam mada
caikapade naa krodha cpatito mahn 3 sa tu roapartgo vl
sadhytapaprabha uparakta ivditya sadyo niprabhat gata 4 vl dar
karlas tu krodhd dptgnisanibha bhty utpatitapadmbha samla iva
hrada 5 abda durmaraa rutv nipapta tato hari vegena caraanysair
drayann iva medinm 6 ta tu tr parivajya snehd daritasauhd uvca
trastasabhrnt hitodarkam ida vaca 7 sdhu krodham ima vra nad vegam
ivgatam ayand utthita klya tyaja bhuktm iva srajam 8 sahas tava
nikrmo mama tvan na rocate ryatm abhidhsymi yannimitta nivryase 9
prvam patita krodht sa tvm hvayate yudhi nipatya ca nirastas te
hanyamno dio gata 10 tvay tasya nirastasya pitasya vieata ihaitya
punar hvna ak janayatva me 11 darpa ca vyavasya ca ydas tasya
nardata nindasya ca sarambho naitad alpa hi kraam 12 nsahyam aha
manye sugrva tam ihgatam avaabdhasahya ca yam rityaia garjati 13
prakty nipua caiva buddhim caiva vnara aparkitavryea sugrva saha
naiyati 14 prvam eva may vra ruta kathayato vaca agadasya kumrasya
vakymi tv hita vaca 15 tava bhrtur hi vikhyta sahyo raakarkaa
rma parabalmard yugntgnir ivotthita 16 nivsavka sdhnm pannn
par gati rtn saraya caiva yaasa caikabhjanam 17
jnavijnasapanno nideo nirata pitu dhtnm iva ailendro gunm karo
mahn 18 tatkama na virodhas te saha tena mahtman durjayenprameyena
rmea raakarmasu 19 ra vakymi te ki cin na cecchmy abhyasyitum
ryat kriyat caiva tava vakymi yad dhitam 20 yauvarjyena sugrva
tra sdhv abhiecaya vigraha m kth vra bhrtr rjan balyas 21 aha
hi te kama manye tava rmea sauhdam sugrvea ca saprti vairam utsjya
drata 22 llanyo hi te bhrt yavyn ea vnara tatra v sann ihastho v
sarvath bandhur eva te 23 yadi te matpriya krya yadi cvaii m hitm
ycyamna prayatnena sdhu vkya kuruva me

| 1 tm eva bruvat tr trdhipanibhnanm vl nirbhartsaym sa


vacana cedam abravt 2 garjato 'sya ca sarambha bhrtu atror vieata
marayiymy aha kena kraena varnane 3 adharitn r samarev
anivartinm dharamaraa bhru marad atiricyate 4 sohu na ca samartho
'ha yuddhakmasya sayuge sugrvasya ca sarambha hnagrvasya garjata 5
na ca kryo vidas te rghava prati matkte dharmaja ca ktaja ca katha
ppa kariyati 6 nivartasva saha strbhi katha bhyo 'nugacchasi sauhda
darita tre mayi bhakti kt tvay 7 pratiyotsymy aha gatv sugrva jahi
sabhramam darpa csya vineymi na ca prair vimokyate 8 pitsi mama
prair nivartasva jayena ca aha jitv nivartiye tam ala bhrtara rae 9
ta tu tr parivajya vlina priyavdin cakra rudat manda daki s
pradakiam 10 tata svastyayana ktv mantravad vijayaii antapura saha
strbhi pravi okamohit 11 praviy tu try saha strbhi svam layam
nagarn niryayau kruddho mahsarpa iva vasan 12 sa nivasya mahvego vl
paramaroaa sarvata crayan di atrudaranakkay 13 sa dadara tata
rmn sugrva hemapigalam susavtam avaabdha dpyamnam ivnalam 14 sa
ta dv mahvrya sugrva paryavasthitam gha paridadhe vso vl
paramaroaa 15 sa vl ghasavto muim udyamya vryavn sugrvam

evbhimukho yayau yoddhu ktakaa 16 liamui samudyamya sarabdhataram


gata sugrvo 'pi samuddiya vlina hemamlinam 17 ta vl krodhatmrka
sugrva raapaitam patanta mahvegam ida vacanam abravt 18 ea muir
may baddho gha sunihitguli may vegavimuktas te prn dya ysyati 19
evam uktas tu sugrva kruddho vlinam abravt tavaiva ca haran prn mui
patatu mrdhani 20 titas tena sakruddha samabhikramya vegata abhavac
choitodgr sotpa iva parvata 21 sugrvea tu nisaga slam utpya
tejas gtrev abhihato vl vajreeva mahgiri 22 sa tu vl pracarita
slatanavihvala gurubhrasamkrnt sgare naur ivbhavat 23 tau
bhmabalavikrntau suparasamaveginau pravddhau ghoravapuau candrasryv
ivmbare 24 vlin bhagnadarpas tu sugrvo mandavikrama vlina prati smaro
daraym sa lghavam 25 tato dhanui sadhya aram viopamam rghavea
mahbo vlivakasi ptita 26 vegenbhihato vl nipapta mahtale 27
athokita oitatoyavisravai ; supupitoka ivniloddhata vicetano
vsavasnur have; prabhraitendradhvajavat kiti gata

| 1 tata arebhihato rmea raakarkaa papta sahas vl niktta iva


pdapa 2 sa bhmau nyastasarvgas taptakcanabhaa apatad devarjasya
muktaramir iva dhvaja 3 tasmin nipatite bhmau hary gaevare
naacandram iva vyoma na vyarjata bhtalam 4 bhmau nipatitasypi tasya deha
mahtmana na rr jahti na pr na tejo na parkrama 5 akradatt var
ml kcan ratnabhit dadhra harimukhyasya prs teja riya ca s 6
sa tay mlay vro haimay hariythapa sadhynugataparyanta payodhara
ivbhavat 7 tasya ml ca deha ca marmaght ca ya ara tridheva racit
lakm patitasypi obhate 8 tad astra tasya vrasya svargamrgaprabhvanam
rmabsanakiptam vahat param gatim 9 ta tath patita sakhye
gatrciam ivnalam yaytim iva puynte devalokt paricyutam 10 dityam iva
klena yugnte bhuvi ptitam mahendram iva durdhara mahendram iva dusaham 11
mahendraputra patita vlina hemamlinam sihoraska mahbhu dptsya
harilocanam lakmanugato rmo dadaropasasarpa ca 12 sa dv rghava vl
lakmaa ca mahbalam abravt prarita vkya parua dharmasahitam 13
parmukhavadha ktv ko nu prptas tvay gua yad aha yuddhasarabdhas
tvatkte nidhana gata 14 kulna sattvasapannas tejasv caritavrata rma
karuaved ca prajn ca hite rata 15 snukroo mahotsha samayajo
dhavrata iti te sarvabhtni kathayanti yao bhuvi 16 tn gun
sapradhryham agrya cbhijana tava tray pratiiddha san sugrvea
samgata 17 na mm anyena sarabdha pramatta veddhum arhasi iti me buddhir
utpann babhvdarane tava 18 na tv vinihattmna dharmadhvajam adhrmikam
jne ppasamcra tai kpam ivvtam 19 sat veadhara ppa pracchannam
iva pvakam nha tvm abhijnni dharmacchadmbhisavtam 20 viaye v pure
v te yad npakaromy aham na ca tv pratijne 'ha kasmt tva hasy
akilbiam 21 phalamlana nitya vnara vanagocaram mm ihpratiyudhyantam
anyena ca samgatam 22 tva nardhipate putra pratta priyadarana ligam
apy asti te rjan dyate dharmasahitam 23 ka katriyakule jta rutavn
naasaaya dharmaliga praticchanna krra karma samcaret 24 rma
rjakule jto dharmavn iti viruta abhavyo bhavyarpea kimartha paridhvasi
25 sma dna kam dharma satya dhtiparkramau prthivn gu rjan
daa cpy apakriu 26 vaya vanacar rma mg mlaphalan e praktir
asmka puruas tva narevara 27 bhmir hiraya rpya ca nigrahe krani
ca tatra kas te vane lobho madyeu phaleu v 28 naya ca vinaya cobhau
nigrahnugrahv api rjavttir asakr na np kmavttaya 29 tva tu
kmapradhna ca kopana cnavasthita rjavttai ca sakra
arsanaparyaa 30 na te 'sty apacitir dharme nrthe buddhir avasthit
indriyai kmavtta san kyase manujevara 31 hatv bena kkutstha mm
ihnapardhinam ki vakyasi sat madhye karma ktv jugupsitam 32 rjah
brahmah goghna cora privadhe rata nstika parivett ca sarve
nirayagmina 33 adhrya carma me
sadbh romy asthi ca varjitam abhakyi ca msni tvadvidhair
dharmacribhi 34 paca pacanakh bhaky brahmakatrea rghava alyaka
vvidho godh aa krma ca pacama 35 carma csthi ca me rjan na spanti
mania abhakyi ca msni so 'ha pacanakho hata 36 tvay nthena
kkutstha na santh vasudhar pramad lasapann dhrtena patit yath 37

aho naiktika kudro mithy praritamnasa katha daarathena tva jta


ppo mahtman 38 chinnacritryakakyea sat dharmtivartin
tyaktadharmkuenha nihato rmahastin 39 dyamnas tu yudhyeth may yudhi
nptmaja adya vaivasvata deva payes tva nihato may 40 tvaydyena tu
rae nihato 'ha dursada prasupta pannageneva nara pnavaa gata 41
sugrvapriyakmena yad aha nihatas tvay kahe baddhv pradady te 'nihata
rvaa rae 42 nyast sgaratoye v ptle vpi maithilm jnayeya
tavdec chvetm avatarm iva 43 yukta yat prapnuyd rjya sugrva
svargate mayi ayukta yad adharmea tvayha nihato rae 44 kmam evavidha
loka klena viniyujyate kama ced bhavat prptam uttara sdhu cintyatm 45
ity evam uktv pariukavaktra; arbhightd vyathito mahtm samkya rma
ravisanika; t babhvmararjasnu

| 1 ity ukta prarita vkya dharmrthasahita hitam parua vlin rmo


nihatena vicetas 2 ta niprabham ivditya muktatoyam ivmbudam uktavkya
harireham upantam ivnalam 3 dharmrthaguasapanna harvaram anuttamam
adhikiptas tad rma pacd vlinam abravt 4 dharmam artha ca kma ca
samaya cpi laukikam avijya katha blyn mm ihdya vigarhase 5 apv
buddhisapannn vddhn cryasamatn saumya vnaracpalyt tva m vaktum
ihecchasi 6 ikvkm iya bhmi saailavanaknan mgapakimanuy
nigrahnugrahv api 7 t playati dharmtm bharata satyavg ju
dharmakmrthatattvajo nigrahnugrahe rata 8 naya ca vinaya cobhau yasmin
satya ca susthitam vikrama ca yath da sa rj deaklavit 9 tasya
dharmaktde vayam anye ca prthiva carmo vasudh ktsn dharmasatnam
icchava 10 tasmin npatirdla bharate dharmavatsale playaty akhil
bhmi ka cared dharmanigraham 11 te vaya mrgavibhraa svadharme parame
sthit bharatj purasktya nighmo yathvidhi 12 tva tu sakliadharm
ca karma ca vigarhita kmatantrapradhna ca na sthito rjavartmani 13
jyeho bhrt pit caiva ya ca vidy prayacchati trayas te pitaro jey
dharme ca pathi vartina 14 yavyn tmana putra iya cpi guodita
putravat te traya cinty dharma ced atra kraam 15 skma paramadurjeya
sat dharma plavagama hdistha sarvabhtnm tm veda ubhubham 16
capala capalai srdha vnarair akttmabhi jtyandha iva jtyandhair
mantrayan drakyase nu kim 17 aha tu vyaktatm asya vacanasya bravmi te na
hi m kevala rot tva vigarhitum arhasi 18 tad etat kraa paya
yadartha tva may hata bhrtur vartasi bhryy tyaktv dharma santanam
19 asya tva dharamasya sugrvasya mahtmana rumy vartase kmt
snuy ppakarmakt 20 tad vyattasya te dharmt kmavttasya vnara
bhrtbhrybhimare 'smin dao 'ya pratipdita 21 na hi dharmaviruddhasya
lokavttd apeyua dad anyatra paymi nigraha hariythapa 22 auras
bhagin vpi bhry vpy anujasya ya pracareta nara kmt tasya dao
vadha smta 23 bharatas tu mahplo vaya tv deavartina tva ca dharmd
atikrnta katha akyam upekitum 24 gurudharmavyatikrnta prjo dharmea
playan bharata kmavttn nigrahe paryavasthita 25 vaya tu bharatdea
vidhi ktv harvara tvadvidhn bhinnamarydn niyantu paryavasthit 26
sugrvea ca me sakhya lakmaena yath tath drarjyanimitta ca nireyasi
rata sa me 27 pratij ca may datt tad vnarasanidhau pratij ca katha
aky madvidhennavekitum 28 tad ebhi kraai sarvair mahadbhir
dharmasahitai sana tava yad yukta tad bhavn anumanyatm 29 sarvath
dharma ity eva draavyas tava nigraha vayasyasyopakartavya dharmam
evnupayat 30 rjabhir dhtadas tu ktv ppni mnav nirmal svargam
ynti santa suktino yath 31 ryea mama mndhtr vyasana ghoram psitam
ramaena kte ppe yath ppa kta tvay 32 anyair api kta ppa
pramattair vasudhdhipai pryacitta ca kurvanti tena tac chmyate raja 33
tad ala paritpena dharmata parikalpita vadho vnarardla na vaya
svavae sthit 34 vgurbhi ca pai ca kai ca vividhair nar
praticchann ca dy ca ghanti subahn mgn pradhvitn v vitrastn
visrabdhn ativihitn 35 pramattn apramattn v nar msrthino bham
vidhyanti vimukh cpi na ca doo 'tra vidyate 36 ynti rjaraya ctra
mgay dharmakovid tasmt tva nihato yuddhe may bena vnara ayudhyan
pratiyudhyan v yasmc chkhmgo hy asi 37 durlabhasya ca dharmasya jvitasya
ubhasya ca rjno vnarareha pradtro na saaya 38 tn na hisyn na

ckroen nkipen npriya vadet dev mnuarpea caranty ete mahtale 39


tva tu dharmam avijya kevala roam sthita pradayasi m dharme
pitpaitmahe sthitam 40 evam uktas tu rmea vl pravyathito bham
pratyuvca tato rma prjalir vnarevara 41 yat tvam ttha narareha tad
eva ntra saaya prativaktu prake hi npakas tu aknuyt 42 yad
ayukta may prva pramdd vkyam apriyam tatrpi khalu me doa kartu
nrhasi rghava 43 tva hi drthatattvaja prajn ca hite rata
kryakraasiddhau te prasann buddhir avyay 44 mm apy avagata dharmd
vyatikrntapurasktam dharmasahitay vc dharmaja pariplaya 45
bpasaruddhakahas tu vl srtarava anai uvca rma saprekya
pakalagna iva dvipa 46 na tv tmnam aha oce na tr npi bndhavn
yath putra guareham agada kanakgadam 47 sa mamdarand dno blyt
prabhti llita taka iva ptmbur upaoa gamiyati 48 sugrve cgade
caiva vidhatsva matim uttamm tva hi st ca gopt ca krykryavidhau
sthita 49 y te narapate vttir bharate lakmae ca y sugrve cgade rjas
t cintayitum arhasi 50 maddoaktado t yath tr tapasvinm sugrvo
nvamanyeta tathvasthtum arhasi 51 tvay hy anughtena akya rjyam
upsitum tvadvae vartamnena tava cittnuvartin 52 sa tam vsayad rmo
vlina vyaktadaranam 53 na vaya bhavat cinty npy tm harisattama vaya
bhavadvieea dharmata ktanicay 54 daye ya ptayed daa dayo ya
cpi dayate kryakraasiddhrthv ubhau tau nvasdata 55 tad bhavn
daasayogd asmd vigatakalmaa gata sv prakti dharmy dharmadtena
vartman 56 sa tasya vkya madhura mahtmana; samhita
dharmapathnuvartina niamya rmasya ravamardino; vaca suyukta nijagda
vnara 57 arbhitaptena vicetas may; praditas tva yad ajnat prabho
ida mahendropamabhmavikrama; prasditas tva kama me mahvara

| 1 sa vnaramahrja ayna aravikata pratyukto hetumadvkyair


nottara pratyapadyata 2 amabhi paribhinnga pdapair hato bham
rmabena ckrnto jvitnte mumoha sa 3 ta bhrybamokea rmadattena
sayuge hata plavagardla tr urva vlinam 4 s saputrpriya rutv
vadha bhartu sudruam nipapta bha trast vividhd girigahvart 5 ye tv
agadaparvr vnar hi mahbal te sakrmukam lokya rma trast
pradudruvu 6 s dadara tatas trastn harn patato drutam ythd iva
paribhran mgn nihataythapn 7 tn uvca samsdya dukhitn dukhit sat
rma vitrsitn sarvn anubaddhn iveubhi 8 vnar rjasihasya yasya yya
purasar ta vihya suvitrast kasmd dravata durgat 9 rjyaheto sa ced
bhrt bhrt raudrea ptita rmea prastair drn mrgaair dra ptibhi 10
kapipatny vaca rutv kapaya kmarpia prptaklam aviliam cur vacanam
aganm 11 jva putre nivartasya putra rakasva cndagam antako rma rpea
hatv nayati vlinam 12 kiptn vkn samvidhya vipul ca ils tath vl
vajrasamair bair vajreeva niptita 13 abhidrutam ida sarva vidruta
prasta balam asmin plavagardle hate akrasamaprabhe 14 rakyat nagara
rair agada cbhiicyatm padastha vlina putra bhajiyanti plavagam
15 atha v rucira sthnam iha te rucirnane vianti hi durgi kipram
adyaiva vnar 16 abhry saha bhry ca santy atra vanacria lubdhebhyo
viprayuktebhya svebhyo nas tumula bhayam 17 alpntaragatn tu rutv
vacanam agan tmana pratirpa s babhe cruhsin 18 putrea mama ki
krya ki rjyena kim tman kapisihe mahbhge tasmin bhartari nayati 19
pdamla gamiymi tasyaivha mahtmana yo 'sau rmaprayuktena area
viniptita 20 evam uktv pradudrva rudat okakarit ira cora ca
bhubhy dukhena samabhighnat 21 vrajant dadartha pati nipatita bhuvi
hantra dnavendr samarev anivartinm 22 keptra parvatendr
vajrm iva vsavam mahvtasamvia mahmeghaughanisvanam 23
akratulyaparkrnta vvevoparata ghanam nardanta nardat bhma ra
rea ptitam 24 rdlenmiasyrthe mgarja yath hatam arcita
sarvalokasya sapatka savedikam 25 ngaheto suparena caityam unmathita
yath avaabhyvatihanta dadara dhanur rjitam 26 rma rmnuja caiva
bhartu caivnuja ubh tn attya samsdya bhartra nihata rae 27
samkya vyathit bhmau sabhrnt nipapta ha supteva punar utthya
ryaputreti kroat 28 ruroda s pati dv sadita mtyudmabhi tm
avekya tu sugrva kroant kurarm iva 29 vidam agamat kaa dv

cgadam gatam

| 1 rmacpavisena arentakarea tam dv vinihata bhmau tr


trdhipnan 2 s samsdya bhartra paryavajata bhmin iubhihata
dv vlina kujaropamam 3 vnarendra mahendrbha okasataptamnas
tr tarum ivonmla paryadevayad tur 4 rae druavikrnta pravra
plavat vara ki dnm apurobhgm adya tva nbhibhase 5 uttiha
harirdla bhajasva ayanottamam naivavidh erate hi bhmau npatisattam
6 atva khalu te knt vasudh vasudhdhipa gatsur api y gtrair m
vihya nievase 7 vyaktam any tvay vra dharmata sapravartat kikindheva
pur ramy svargamrge vinirmit 8 yny asmbhis tvay srdha vaneu
madhugandhiu vihtni tvay kle tem uparama kta 9 nirnand nirha
nimagn okasgare tvayi pacatvam panne mahythapaythape 10 hdaya
susthira mahya dv vinihata bhuvi yan na okbhisatapta sphuate 'dya
sahasradh 11 sugrvasya tvay bhry ht sa ca vivsita yat tat tasya tvay
vyui prpteya plavagdhipa 12 nireyasapar moht tvay cha vigarhit
yaibruva hita vkya vnarendrahitaii 13 klo nisaayo nna
jvitntakaras tava bald yenvapanno 'si sugrvasyvao vaam 14 vaidhavya
okasatpa kpaa kpa sat adukhopacit prva vartayiymy anthavat
15 llita cgado vra sukumra sukhocita vatsyate km avasth me pitvye
krodhamrchite 16 kuruva pitara putra suda dharmavatsalam durlabha
darana tv asya tava vatsa bhaviyati 17 samvsaya putra tva sadea
sadiasva ca mrdhni caina samghrya pravsa prasthito hy asi 18 rmea
hi mahat karma kta tvm abhinighnat nya tu gata tasya sugrvasya
pratirave 19 sakmo bhava sugrva rum tva pratipatsyase bhukva rjyam
anudvigna asto bhrt ripus tava 20 ki mm eva vilapat pre tva
nbhibhase im paya var bahvr bhrys te vnarevara 21 tasy vilapita
rutv vnarya sarvata ca t parighygada dna dukhrt paricukruu
22 kim agada sgada vra bho; vihya ysy adya cirapravsa na yuktam
eva guasanika; vihya putra priyaputra gantum 23 kim apriya te
priyacruvea; kta may ntha sutena v te sahyinm adya vihya vra;
yamakaya gacchasi durvintam 24 yady apriya ki cid asapradhrya; kta
may syt tava drghabho kamasva me tad dharivaa ntha; vrajmi mrdhn
tava vra pdau 25 tath tu tr karua rudant; bhartu sampe saha
vnarbhi vyavasyata pryam anindyavar; upopaveu bhuvi yatra vl

| 1 tato nipatit tr cyut trm ivmbart anair vsaym sa


hanmn hariythapa 2 guadoakta jantu svakarmaphalahetukam avyagras tad
avpnoti sarva pretya ubhubham 3 ocy ocasi ka ocya dna
dnnukampase ka ca kasynuocyo 'sti dehe 'smin budbudopame 4 agadas tu
kumro 'ya draavyo jvaputray yaty ca vidheyni samarthny asya cintaya 5
jnsy aniyatm eva bhtnm gati gatim tasmc chubha hi kartavya
paite naihalaukikam 6 yasmin harisahasri prayutny arbudni ca vartayanti
ktni so 'ya dintam gata 7 yad aya nyyadrtha smadnakampara
gato dharmajit bhmi naina ocitum arhasi 8 sarve ca harirdla putra
cya tavgada harykapatirjya ca tvatsantham anindite 9 tv imau
okasataptau anai preraya bhmini tvay parighto 'yam agada stu
medinm 10 satati ca yathd ktya yac cpi smpratam rjas tat
kriyat sarvam ea klasya nicaya 11 saskryo harirjas tu agada
cbhiicyatm sihsanagata putra payant ntim eyasi 12 s tasya
vacana rutv bhartvyasanapit abravd uttara tr hanmantam avasthitam
13 agada pratirp putrm ekata atam hatasypy asya vrasya
gtrasaleaa varam 14 na cha harirjasya prabhavmy agadasya v
pitvyastasya sugrva sarvakryev anantara 15 na hy e buddhir sthey
hanmann agada prati pit hi bandhu putrasya na mt harisattama 16 na hi
mama harirjasarayt; kamataram asti paratra ceha v
abhimukhahatavrasevita; ayanam ida mama sevitu kamam

| 1 vkamas tu mandsu sarvato mandam ucchvasan dv eva tu sugrva


dadara tv tmajgrata 2 ta prptavijaya vl sugrva plavagevaram
bhya vyaktay vc sasneham idam abravt 3 sugrvadoea na m gantum
arhasi kilbit kyama bhaviyea buddhimohena m balt 4 yugapadvihita
tta na manye sukham vayo sauhrda bhrtyukta hi tad ida jtam anyath 5
pratipadya tvam adyaiva rjyam e vanaukasm mm apy adyaiva gacchanta
viddhi vaivasvatakayam 6 jvita ca hi rjya ca riya ca vipulm imm
prajahmy ea vai tra mahac cgarhita yaa 7 asy tv aham avasthy
vra vakymi yad vaca yady apy asukara rjan kartum eva tad arhasi 8
sukhrha sukhasavddha blam enam abliam bpapramukha paya bhmau
patitam agadam 9 mama prai priyatara putra putram ivaurasa may hnam
ahnrtha sarvata pariplaya 10 tvam apy asya hi dt ca paritrt ca
sarvata bhayev abhayada caiva yathha plavagevara 11 ea trtmaja
rms tvay tulyaparkrama rakas tu vadhe tem agratas te bhaviyati 12
anurpi karmi vikramya balavn rae kariyaty ea treyas tarasv taruo
'gada 13 sueaduhit ceyam arthaskmavinicaye autptike ca vividhe
sarvata parinihit 14 yad e sdhv iti bryt krya tan muktasaayam na
hi trmata ki cid anyath parivartate 15 rghavasya ca te krya kartavyam
aviakay syd adharmo hy akarae tv ca hisyd vimnita 16 im ca mlm
dhatsva divy sugrvakcanm udr r sthit hy asy saprajahyn mte
mayi 17 ity evam ukta sugrvo vlin bhrtsauhdt hara tyaktv punar dno
grahagrasta ivour 18 tad vlivacanc chnta kurvan yuktam atandrita
jagrha so 'bhyanujto ml t caiva kcanm 19 t ml kcan dattv
vl dvtmaja sthitam sasiddha pretya bhvya snehd agadam abravt 20
deaklau bhajasvdya kamama priypriye sukhadukhasaha kle sugrvavaago
bhava 21 yath hi tva mahbho llita satata may na tath vartamna
tv sugrvo bahu masyate 22 msymitrair gata gaccher m atrubhir
aridama bhartur arthaparo dnta sugrvavaago bhava 23 na ctipraaya
krya kartavyo 'praaya ca te ubhaya hi mahdoa tasmd antaradg bhava 24
ity uktvtha vivttka arasapito bham vivtair daanair bhmair
babhvotkrntajvita 25 hate tu vre plavagdhipe tad; plavagams tatra na
arma lebhire vanecar sihayute mahvane; yath hi gvo nihate gav patau
26 tatas tu tr vyasanrava plut; mtasy bhartur vadana samkya s
jagma bhmi parirabhya vlina; mahdruma chinnam ivrit lat

| 1 tata samupajighrant kapirjasya tanmukham pati lokc cyuta tr


mta vacanam abravt 2 ee tva viame dukham aktv vacana mama
upalopacite vra sudukhe vasudhtale 3 matta priyatar nna vnarendra mah
tava ee hi t parivajya m ca na pratibhase 4 sugrva eva vikrnto vra
shasika priya kavnaramukhys tv balina paryupsate 5 e vilapita
kcchram agadasya ca ocata mama cem gira rutv ki tva na
pratibudhyase 6 ida tac chraayana yatra ee hato yudhi yit nihat
yatra tvayaiva ripava pur 7 viuddhasattvbhijana priyayuddha mama priya mm
anth vihyaik gatas tvam asi mnada 8 rya na pradtavy kany khalu
vipacit rabhry hat paya sadyo m vidhav ktm 9 avabhagna ca me
mno bhagn me vat gati agdhe ca nimagnsmi vipule okasgare 10
amasramaya nnam ida me hdaya dham bhartra nihata dv yan ndya
atadh gatam 11 suhc caiva hi bhart ca prakty ca mama priya have ca
parkrnta ra pacatvam gata 12 patihn tu y nr kma bhavatu putri
dhanadhnyai suprpi vidhavety ucyate budhai 13 svagtraprabhave vra ee
rudhiramaale kmirgaparistome tvam eva ayane yath 14 reuoitasavta
gtra tava samantata parirabdhu na aknomi bhujbhy plavagarabha 15
ktaktyo 'dya sugrvo vaire 'sminn atidrue yasya rmavimuktena htam ekeu
bhayam 16 area hdi lagnena gtrasasparane tava vrymi tv nirkant
tvayi pacatvam gate 17 udbabarha ara nlas tasya gtragata tad
girigahvarasalna dptam via yath 18 tasya nikyamasya basya ca
babhau dyuti astamastakasaruddho ramir dinakard iva 19 petu katajadhrs
tu vraebhyas tasya sarvaa tmragairikasapkt dhr iva dhardhart 20
avakra vimrjant bhartra raareun asrair nayanajai ra
siecstrasamhatam 21 rudhirokitasarvga dv vinihata patim uvca tr
pigka putram agadam agan 22 avasth pacim paya pitu putra
sudrum saprasaktasya vairasya gato 'nta ppakarma 23

blasryodayatanu praynta yamasdanam abhivdaya rjna pitara putra


mnadam 24 evam ukta samutthya jagrha caraau pitu bhujbhy
pnavtbhym agado 'ham iti bruvan 25 abhivdayamna tvm agada tva
yathpur drghyur bhava putreti kimartha nbhibhase 26 aha putrasahy
tvm upse gatacetanam sihena nihata sadyo gau savatseva govam 27 iv
sagrmayajena nnpraharambhas asminn avabhthe snta katha patny may
vin 28 y datt devarjena tava tuena sayuge takumbhamay ml t te
paymi neha kim 29 rjarr na jahti tv gatsum api mnada
sryasyvartamnasya ailarjam iva prabh 30 na me vaca pathyam ida tvay
kta; na csmi akt hi nivrae tava hat saputrsmi hatena sayuge; saha
tvay rr vijahti mm iha

| 1 gatsu vlina dv rghavas tadanantaram abravt prarita vkya


sugrva atrutpana 2 na okaparitpena reyas yujyate mta yad
atrnantara krya tat samdhtum arhatha 3 lokavttam anuheya kta vo
bpamokaam na kld uttara ki cit karma akyam upsitum 4 niyata
kraa loke niyati karmasdhanam niyati sarvabhtn niyogev iha kraam 5
na kart kasya cit ka cin niyoge cpi nevara svabhve vartate lokas tasya
kla paryaam 6 na kla klam atyeti na kla parihyate svabhva v
samsdya na ka cid ativartate 7 na klasysti bandhutva
na hetur na parkrama na mitrajtisabandha kraa ntmano vaa 8 ki
tu kla parmo draavya sdhu payat dharma crtha ca kma ca
klakramasamhit 9 ita sv prakti vl gata prpta kriyphalam
dharmrthakmasayogai pavitra plavagevara 10 svadharmasya ca sayogj
jitas tena mahtman svarga parighta ca prn aparirakat 11 e vai
niyati reh y gato hariythapa tad ala paritpena prptaklam upsyatm
12 vacannte tu rmasya lakmaa paravrah avadat prarita vkya sugrva
gatacetasa 13 kuru tvam asya sugrva pretakryam anantaram trgadbhy
sahito vlino dahana prati 14 samjpaya khni uki ca bahni ca
candanni ca divyni vlisaskrakrat 15 samvsaya caina tvam agada
dnacetasa m bhr bliabuddhis tva tvadadhnam ida puram 16 agadas tv
nayen mlya vastri vividhni ca ghta tailam atho gandhn yac ctra
samanantaram 17 tva tra ibik ghram dygaccha sabhramt tvar
guavat yukt hy asmin kle vieata 18 sajjbhavantu plavag
ibikvhanocit samarth balina caiva nirhariyanti vlinam 19 evam uktv
tu sugrva sumitrnandavardhana tasthau bhrtsampastho lakmaa paravrah
20 lakmaasya vaca rutv tra sabhrntamnasa pravivea guh ghra
ibiksaktamnasa 21 dya ibik tra sa tu parypayat puna vnarair
uhyamn t rair udvahanocitai 22 tato vlinam udyamya sugrva ibik
tad ropayata vikroann agadena sahaiva tu 23 ropya ibik caiva vlina
gatajvitam alakrai ca vividhair mlyair vastrai ca bhitam 24 jpayat
tad rj sugrva plavagevara aurdhvadehikam ryasya kriyatm anurpata 25
virayanto ratnni vividhni bahni ca agrata plavag yntu ibik
tadanantaram 26 rjm ddhivie hi dyante bhuvi yd tda vlina
kipra prkurvann aurdhvadehikam 27 agadam aprighyu traprabhtayas tath
kroanta prayayu sarve vnar hatabndhav 28 trprabhtaya sarv vnaryo
hataythap anujagmur hi bhartra kroantya karuasvan 29 ts
ruditaabdena vnar vanntare vanni giraya sarve vikroantva sarvata 30
puline girinadys tu vivikte jalasavte cit cakru subahavo vnar
vanacria 31 avaropya tata skandhc chibik vahanocit tasthur ekntam
ritya sarve okasamanvit 32 tatas tr pati dv ibiktalayinam
ropyke iras tasya vilalpa sudukhit 33 jana ca payasma tva kasmc
chokbhipitam praham iva te vaktra gatsor api mnada astrkasamavara
ca lakyate jvato yath 34 ea tv rmarpea kla karati vnara yena sma
vidhav sarv kt ekeu rae 35 ims ts tava rjendravnaryo vallabh
sad pdair vikam adhvnam gat ki na budhyase 36 tave nanu nmait
bhry candranibhnan idn nekase kasmt sugrva plavagevaram 37 ete
hi saciv rjas traprabhtayas tava puravsijana cya parivrysate 'nagha
38 visarjayainn pravaln yathocitam aridama tata krmahe sarv vaneu
madirotka 39 eva vilapat tr patiokapariplutm utthpayanti sma tad
vnarya okakarit 40 sugrvea tata srdham agada pitara rudan citm

ropaym sa okenbhihatendriya 41 tato 'gni vidhivad dattv so 'pasavya


cakra ha pitara drgham adhvna prasthita vykulendriya 42 sasktya
vlina te tu vidhiprva plavagam jagmur udaka kartu nad tajal
ubhm 43 tatas te sahits tatra agada sthpya cgrata sugrvatrsahit
siicur vline jalam 44 sugrveaiva dnena dno bhtv mahbala samnaoka
kkutstha pretakryy akrayat

| 1 tata okbhisatapta sugrva klinnavsanam khmgamahmtr


parivryopatasthire 2 abhigamya mahbhu rmam akliakriam sthit
prjalaya sarve pitmaham ivaraya 3 tata kcanaailbhas
tarurkanibhnana abravt prjalir vkya hanumn mruttmaja 4
bhavatprasdt sugrva pitpaitmaha mahat vnar suduprpa prpto
rjyam ida prabho 5 bhavat samanujta praviya nagara ubham
savidhsyati kryi sarvi sasuhjjana 6 snto 'ya vividhair gandhair
auadhai ca yathvidhi arcayiyati ratnai ca mlyai ca tv vieata 7
im giriguh ramym abhigantum ito 'rhasi kuruva svmi sabandha vnarn
sapraharayan 8 evam ukto hanumat rghava paravrah pratyuvca hanmanta
buddhimn vkyakovida 9 caturdaasam saumya grma v yadi v puram na
pravekymi hanuman pitur nirdeaplaka 10 susamddh guh divy sugrvo
vnararabha pravio vidhivad vra kipra rjye 'bhiicyatm 11 evam uktv
hanmanta rma sugrvam abravt imam apy agada vra yauvarjye 'bhiecaya
12 prvo 'ya vriko msa rvaa salilgama pravtt saumya catvro ms
vrikasajit 13 nyam udyogasamaya pravia tva pur ubhm asmin
vatsymy aha saumya parvate sahalakmaa 14 iya giriguh ramy vil
yuktamrut prabhtasalil saumya prabhtakamalotpal 15 krtike samanuprpte
tva rvaavadhe yata ea na samaya saumya pravia tva svam layam
abhiicasva rjye ca suhda sapraharaya 16 iti rmbhyanujta sugrvo
vnararabha pravivea pur ramy kikindh vliplitm 17 ta
vnarasahasri pravia vnarevaram abhivdya prahni sarvata
paryavrayan 18 tata praktaya sarv dv harigaevaram praamya mrdhn
patit vasudhy samhit 19 sugrva prakt sarv sabhyotthpya
vryavn bhrtur antapura saumya pravivea mahbala 20 praviya tv
abhinikrnta sugrva vnararabham abhyaicanta suhda sahasrkam ivmar
21 tasya puram jahru chatra hemapariktam ukle ca blavyajane
hemadae yaaskare 22 tath sarvi ratnni sarvabjauadhni ca sakr
ca vk prarohn kusumni ca 23 uklni caiva vastri veta
caivnulepanam sugandhni ca mlyni sthalajny ambujni ca 24 candanni ca
divyni gandh ca vividhn bahn akata jtarpa ca priyagumadhusarpi
25 dadhicarma ca vaiyghra vrh cpy upnahau samlambhanam dya rocan
samanailm jagmus tatra mudit var kanys tu oaa 26 tatas te
vnarareha yathkla yathvidhi ratnair vastrai ca bhakyai ca toayitv
dvijarabhn 27 tata kuaparistra samiddha jtavedasa mantraptena
havi hutv mantravido jan 28 tato hemapratihne varstaraasavte
prsdaikhare ramye citramlyopaobhite 29 prmukha vividhiar mantrai
sthpayitv varsane nadnadebhya sahtya trthebhya ca samantata 30
htya ca samudrebhya sarvebhyo vnararabh apa kanakakumbheu nidhya
vimal ubh 31 ubhair vabhagai ca kalaai cpi kcanai
stradena vidhin maharivihitena ca 32 gajo gavko gavaya arabho
gandhamdana mainda ca dvivida caiva hanm jmbavn nala 33
abhyaicanta sugrva prasannena sugandhin salilena sahasrka vasavo
vsava yath 34 abhiikte tu sugrve sarve vnarapugav pracukruur
mahtmno hs tatra sahasraa 35 rmasya tu vaca kurvan sugrvo
haripugava agada saparivajya yauvarjye 'bhiecayat 36 agade cbhiikte
tu snukro plavagam sdhu sdhv iti sugrva mahtmno 'bhyapjayan 37
hapuajankr patkdhvajaobhit babhva nagar ramy kikindh
girigahvare 38 nivedya rmya tad mahtmane; mahbhieka kapivhinpati
rum ca bhry pratilabhya vryavn; avpa rjya tridadhipo yath

| 1 abhiikte tu sugrve pravie vnare guhm jagma saha bhrtr rma


prasravaa girim 2 rdlamgasaghua sihair bhmaravair vtam

nngulmalatgha bahupdapasakulam 3 kavnaragopucchair mrjrai ca


nievitam megharinibha aila nitya ucijalrayam 4 tasya ailasya
ikhare mahatm yat guhm pratyaghata vsrtha rma saumitri saha 5
avasat tatra dharmtm rghava sahalakmaa bahudyadarkuje tasmin
prasravae girau 6 susukhe 'pi bahudravye tasmin hi dharadhare vasatas tasya
rmasya ratir alppi nbhavat ht hi bhry smarata prebhyo 'pi garyasm
7 udaybhyudita dv aka ca vieata vivea na ta nidr nisu
ayana gatam 8 tat samutthena okena bpopahatacetasa ta ocamna
kkutstha nitya okaparyaam tulyadukho 'bravd bhrt lakmao 'nunayan
vaca 9 ala vra vyath gatv na tva ocitum arhasi ocato hy avasdanti
sarvrth vidita hi te 10 bhavn kriyparo loke bhavn devaparyaa stiko
dharmala ca vyavasy ca rghava 11 na hy avyavasita atru rkasa ta
vieata samarthas tva rae hantu vikramair jihmakriam 12 samunmlaya
oka tva vyavasya sthira kuru tata saparivra ta nirmla kuru
rkasa 13 pthivm api kkutstha sasgaravancalm parivartayitu akta kim
aga puna rvaam 14 aha tu khalu te vrya prasupta pratibodhaye dptair
hutibhi kle bhasmac channam ivnalam 15 lakmaasya tu tad vkya pratipjya
hita ubham rghava suhda snigdham ida vacanam abravt 16 vcya yad
anuraktena snigdhena ca hitena ca satyavikrama yuktena tad ukta lakmaa tvay
17 ea oka parityakta sarvakryvasdaka vikramev apratihata teja
protshaymy aham 18 aratkla pratke 'ham iya prv upasthit tata
sarra sagaa rkasa ta nihanmy aham 19 tasya tadvacana rutv ho
rmasya lakmaa punar evbravd vkya saumitrir mitranandana 20 etat te
sada vkyam ukta atrunibarhaa idnm asi kkutstha prakti svm upgata
21 vijya hy tmano vrya tathya bhavitum arhasi etat sadam ukta te
rutasybhijanasya ca 22 tasmt puruardla cintaya atrunigraham
varrtram anuprptam atikrmaya rghava 23 niyamya kopa pratiplyat
arat; kamasva ms caturo may saha vascale 'smin mgarjasevite;
savardhaya atruvadhe samudyata

| 1 sa tad vlina hatv sugrvam abhiicya ca vasan mlyavata pe rmo


lakmaam abravt 2 aya sa kla saprpta samayo 'dya jalgama sapaya
tva nabho meghai savta girisanibhai 3 nava msa dhta garbha
bhskrasya gabhastibhi ptv rasa samudr dyau praste rasyanam 4
akyam ambaram ruhya meghasopnapaktibhi kuajrjunamlbhir alakartu
divkaram 5 sadhyrgotthitais tmrair antev adhikapurai snigdhair
abhrapaacchadair baddhavraam ivmbaram 6 mandamrutanivsa
sadhycandanarajitam pujalada bhti kmturam ivmbaram 7 e
dharmaparikli navavripariplut steva okasatapt mah bpa vimucati 8
meghodaravinirmukt kahlrasukhatal akyam ajalibhi ptu vt
ketakigandhina 9 ea phullrjuna aila ketakair adhivsita sugrva iva
ntrir dhrbhir abhiicyate 10 meghakjinadhar dhryajopavtina
mrutpritaguh prdht iva parvat 11 kabhir iva haimbhir vidyudbhir
iva titam antastanitanirghoa savedanam ivmbaram 12 nlameghrit vidyut
sphurant pratibhti me sphurant rvaasyke vaidehva tapasvin 13 ims t
manmathavat hit pratihat dia anulipt iva ghanair naagrahanikar 14
kva cid bpbhisaruddhn vargamasamutsukn kuajn paya saumitre puitn
girisnuu mama okbhibhtasya kmasadpann sthitn 15 raja pranta
sahimo 'dya vyur; nidghadoaprasar prant sthit hi ytr
vasudhdhipn; pravsino ynti nar svaden 16 saprasthit
mnasavsalubdh; priynvit saprati cakravka abhkavarodakavikateu;
ynni mrgeu na sapatanti 17 kva cit praka kva cid apraka; nabha
prakrmbudhara vibhti kva cit kva cit parvatasaniruddha; rpa yath
ntamahravasya 18 vymirita sarjakadambapupair; nava jala
parvatadhtutmram mayrakekbhir anuprayta; ailpag ghratara vahanti
19 raskula apadasanika; prabhujyate jambuphala prakmam anekavara
pavanvadhta; bhmau pataty mraphala vipakvam 20 vidyutpatk sabalka
ml; ailendrakktisanik garjanti megh samudrand; mattagajendr
iva sayugastha 21 meghbhikm parisapatant; samodit bhti balkapakti
vtvadht varapauark; lambeva ml racitmbarasya 22 nidr anai keavam
abhyupaiti; druta nad sgaram abhyupaiti h balk ghanam abhyupaiti; knt
sakm priyam abhyupaiti 23 jt vannt ikhisuprantt; jt kadamb

sakadambakh jt v gou samnakm; jt mah sasyavanbhirm 24


vahanti varanti nadanti bhnti; dhyyanti ntyanti samvasanti nadyo ghan
mattagaj vannt; priyvinh ikhina plavag 25 praharit
ketakapupagandham; ghrya h vananirjhareu prapta abdkulit gajendr;
srdha mayrai samad nadanti 26 dhrniptair abhihanyamn; kadambakhsu
vilambamn karjita puparasvagha; anair mada acaras tyajanti 27
agracrotkarasanikai; phalai suparypta rasai samddhai jambdrum
pravibhnti kh; nilyamn iva apadaughai 28 taitpatkbhir alaktnm;
udragambhramahravm vibhnti rpi balhakn; raodyatnm iva
vranm 29 mrgnuga ailavannusr; saprasthito megharava niamya
yuddhbhikma pratingaak; matto gajendra pratisanivtta 30 muktsaka
salila patad vai; sunirmala patrapueu lagnam h vivaracchadan vihag;
surendradatta tit pibanti 31 nleu nl navavripr; megheu megh
pravibhnti sakt davgnidagdheu davgnidagdh; aileu ail iva baddhaml
32 matt gajendr mudit gavendr; vaneu virntatar mgendr ramy nagendr
nibht nagendr; prakrito vridharai surendra 33 vtt ytr narendr
sen pratinivartate vairi caiva mrg ca salilena samkt 34 msi
prauhapade brahma brhman vivakatm ayam adhyyasamaya smagnm
upasthita 35 nivttakarmyatano nna sacitasacaya hm abhyupagato
bharata koakdhipa 36 nnam pryamy sarayv vadhate raya m
samkya samyntam ayodhyy iva svana 37 im sphtagu var sugrva
sukham anute vijitri sadra ca rjye mahati ca sthita 38 aha tu
htadra ca rjyc ca mahata cyuta nadklam iva klinnam avasdmi lakmaa
39 oka ca mama vistro var ca bhadurgam rvaa ca mah atrur
apra pratibhti me 40 aytr caiva dvem mrg ca bhadurgamn
praate caiva sugrve na may ki cid ritam 41 api ctipariklia cird
drai samgatam tmakryagaryastvd vaktu necchmi vnaram 42 svayam eva
hi viramya jtv klam upgatam upakra ca sugrvo vetsyate ntra saaya
43 tasmt klapratko 'ha sthito 'smi ubhalakaa sugrvasya nadn ca
prasdam anuplayan 44 upakrea vro hi pratikrea yujyate aktajo
'pratikto hanti sattvavat mana 45 athaivam ukta praidhya lakmaa;
ktjalis tat pratipjya bhitam uvca rma svabhirma darana; pradarayan
daranam tmana ubham 46 yathoktam etat tava sarvam psita; narendra kart
nacird dharvara aratpratka kamatm ima bhav; jalaprapta
ripunigrahe dhta

| 1 samkya vimala vyoma gatavidyudbalhakam srasravasaghua


ramyajyotsnnulepanam 2 samddhrtha ca sugrva mandadharmrthasagraham
atyartham asat mrgam ekntagatamnasa 3 nivttakrya siddhrtha
pramadbhirata sad prptavantam abhipretn sarvn eva manorathn 4 sv ca
ptnm abhipret tr cpi sampsitm viharantam ahortra ktrtha
vigatajvalam 5 krantam iva devea nandane 'psaras gaai mantriu
nyastakrya ca mantrim anavekakam 6 utsannarjyasadea kmavttam
avasthitam nicitrtho 'rthatattvaja kladharmavieavit 7 prasdya vkyair
madhurair hetumadbhir manoramai vkyavid vkyatattvaja hara mruttmaja
8 hita tathya ca pathya ca smadharmrthantimat praayaprtisayukta
vivsaktanicayam harvaram upgamya hanumn vkyam abravt 9 rjya
prpta yaa caiva kaul rr abhivarthit mitr sagraha eas tad
bhavn kartum arhati 10 yo hi mitreu klaja satata sdhu vartate tasya
rjya ca krti ca pratpa cbhivardhate 11 yasya koa ca daa ca mitry
tm ca bhmipa samavetni sarvi sa rjya mahad anute 12 tad bhavn
vttasapanna sthita pathi niratyaye mitrrtham abhintrtha yathvat kartum
arhati 13 yas tu klavyatteu mitrakryeu vartate sa ktv mahato 'py arthn
na mitrrthena yujyate 14 kriyat rghavasyaitad vaidehy parimrgaam tad
ida vra krya te klttam aridama 15 na ca klam atta te nivedayati
klavit tvaramo 'pi san prjas tava rjan vanuga 16 kulasya ketu
sphtasya drghabandhu ca rghava aprameyaprabhva ca svaya cpratimo
guai 17 tasya tva kuru vai krya prva tena kta tava harvara
harirehn jpayitum arhasi 18 na hi tvad bhavet klo vyatta codand te
coditasya hi kryasya bhavet klavyatikrama 19 akartur api kryasya bhavn
kart harvara ki puna pratikartus te rjyena ca dhanena ca 20 aktimn
asi vikrnto vnararka gaevara kartu darathe prtim jy ki nu

sajjase 21 kma khalu arair akta sursuramahoragn vae darathi kartu


tvatpratij tu kkate 22 pratygviakena kta tena tava priyam tasya
mrgma vaideh pthivym api cmbare 23 na dev na ca gandharv nsur na
marudga na ca yak bhaya tasya kuryu kim uta rkas 24 tad eva
aktiyuktasya prva priyaktas tath rmasyrhasi pigea kartu sarvtman
priyam 25 ndhastd avanau npsu gatir nopari cmbare kasya cit sajjate
'smka kapvara tavjay 26 tad jpaya ka ki te kte vasatu kutra cit
harayo hy apradhys te santi koyagrato 'nagha 27 tasya tadvacana rutv kle
sdhuniveditam sugrva sattvasapanna cakra matim uttamm 28 sa
sadidebhimata nla nityaktodyamam diku sarvsu sarve sainynm
upasagrahe 29 yath sen samagr me ythapl ca sarvaa samgacchanty
asagena sengri tath kuru 30 ye tv antapl plavag ghrag vyavasyina
samnayantu te sainya tvarit sann mama svaya cnantara sainya bhavn
evnupayatu 31 tripacartrd rdhva ya prpnuyn neha vnara tasya
prntiko dao ntra kry vicra 32 har ca vddhn upaytu sgado;
bhavn mamjm adhiktya nicitm iti vyavasth haripugavevaro; vidhya
vema pravivea vryavn

| 1 guh pravie sugrve vimukte gagane ghanai varartroito rma


kmaokbhipita 2 pura gagana dv vimala candramaalam rad
rajan caiva dv jyotsnnulepanm 3 kmavtta ca sugrva na ca
janaktmajm buddhv klam atta ca mumoha paramtura 4 sa tu sajm
upgamya muhrtn matimn puna manasthm api vaideh cintaym sa rghava 5
sna parvatasygre hemadhtuvibhite rada gagana dva jagma manas
priym 6 dv ca vimala vyoma gatavidyudbalhakam srasravasaghua
vilalprtay gir 7 srasravasandai srasravandin yrame ramate bl
sdya me ramate katham 8 pupit csann dv kcann iva nirmaln katha
sa ramate bl payant mm apayat 9 y pur kalahasn svarea
kalabhi budhyate crusarvg sdya me budhyate katham 10 nisvana
cakravkn niamya sahacrim puarkavilk katham e bhaviyati 11
sarsi sarito vp knanni vanni ca t vin mgavk caran ndya
sukha labhe 12 api t madviyogc ca saukumryc ca bhminm na dra
payet kma aradguanirantara 13 evamdi narareho vilalpa nptmaja
vihaga iva sraga salila tridaevart 14 tata cacrya ramyeu phalrth
girisnuu dadara paryupvtto lakmvl lakmao 'grajam 15 ta cintay
dusahay parta; visajam eka vijane manasv bhrtur vidt
paritpadna; samkya saumitrir uvca rmam 16 kim rya kmasya vaagatena;
kim tmapauruyaparbhavena aya sad sahiyate samdhi; kim atra yogena
nivartitena 17 kriybhiyoga manasa prasda; samdhiyognugata ca klam
sahyasmarthyam adnasattva; svakarmahetu ca kuruva hetum 18 na jnak
mnavavaantha; tvay santh sulabh parea na cgnic jvalitm upetya;
na dahyate vravarrha ka cit 19 salakmaa lakmaam apradhya;
svabhvaja vkyam uvca rma hita ca pathya ca nayaprasakta;
sasmadharmrthasamhita ca 20 nisaaya kryam avekitavya; kriyvieo
hy anuvartitavya nanu pravttasya dursadasya; kumrakryasya phala na
cintyam 21 atha padmapalk maithilm anucintayan uvca lakmaa rmo
mukhena pariuyat 22 tarpayitv sahasrka salilena vasudharm
nirvartayitv sasyni ktakarm vyavasthita 23 snigdhagambhranirgho
ailadrumapurogam visjya salila megh parirnt nptmaja 24
nlotpaladalayma ymktv dio daa vimad iva mtag ntaveg
payodhar 25 jalagarbh mahveg kuajrjunagandhina caritv virat saumya
vivt samudyat 26 ghann vran ca mayr ca lakmaa nda
prasravan ca pranta sahasnagha 27 abhiv mahmeghair nirmal
citrasnava anulipt ivbhnti giraya candraramibhi 28 darayanti
arannadya pulinni anai anai navasagamasavr jaghannva yoita 29
prasannasalil saumya kurarbhir vindit cakravkagakr vibhnti
salilay 30 anyonyabaddhavair jig nptmaja udyogasamaya saumya
prthivnm upasthita 31 iya s pratham ytr prthivn nptmaja na ca
paymi sugrvam udyoga v tathvidham 32 catvro vrik ms gat
varaatopam mama okbhitaptasya saumya stm apayata 33 priyvihne
dukhrte htarjye vivsite kp na kurute rj sugrvo mayi lakmaa 34
antho htarjyo 'ya rvaena ca dharita dno dragha km m caiva

araa gata 35 ity etai kraai saumya sugrvasya durtmana aha


vnararjasya paribhta paratapa 36 sa kla parisakhyya sty
parimrgae ktrtha samaya ktv durmatir nvabudhyate 37 tva praviya ca
kikindh brhi vnarapugavam mrkha grmya sukhe sakta sugrva vacann
mama 38 arthinm upapannn prva cpy upakrim sarutya yo hanti
sa loke purudhama 39 ubha v yadi v ppa yo hi vkyam udritam satyena
parighti sa vra puruottama 40 ktrth hy aktrthn mitr na
bhavanti ye tn mtn api kravyda ktaghnn nopabhujate 41 nna
kcanaphasya vikasya may rae draum icchanti cpasya rpa
vidyudgaopamam 42 ghora jytalanirghoa kruddhasya mama sayuge nirghoam
iva vajrasya puna sarotum icchati 43 kmam eva gate 'py asya parijte
parkrame tvatsahyasya me vra na cint syn nptmaja 44 yadartham ayam
rambha kta parapurajaya samaya nbhijnti ktrtha plavagevara 45
varsamayakla tu pratijya harvara vyatt caturo msn viharan
nvabudhyate 46 smtyapariat kran pnam evopasevate okadneu nsmsu
sugrva kurute daym 47 ucyat gaccha sugrvas tvay vatsa mahbala mama
roasya yadrpa bry cainam ida vaca 48 na ca sakucita panth yena vl
hato gata samaye tiha sugrvam vlipatham anvag 49 eka eva rae vl
area nihato may tv tu satyd atikrnta haniymi sabndhavam 50 tad
eva vihite krye yad dhita puruarabha tat tad brhi narareha tvara
klavyatikrama 51 kuruva satya mayi vnarevara; pratiruta dharmam avekya
vatam m vlina pretya gato yamakaya; tvam adya payer mama coditai
arai 52 sa prvaja tvravivddhakopa; llapyamna prasamkya dnam
cakra tvr matim ugratej; harvaramnavavaantha

| 1 sa kmina dnam adnasattva; okbhipanna samudrakopam


narendrasnur naradevaputra; rmnuja prvajam ity uvca 2 na vnara
sthsyati sdhuvtte; na masyate kryaphalnuagn na bhakyate
vnararjyalakm; tath hi nbhikramate 'sya buddhi 3 matikayd
grmyasukheu saktas; tava prasdpratikrabuddhi hato 'graja payatu
vlina sa; na rjyam eva viguasya deyam 4 na dhraye kopam udravega;
nihanmi sugrvam asatyam adya haripravrai saha vliputro; narendrapatny
vicaya karotu 5 tam ttabsanam utpatanta; niveditrtha raacaakopam
uvaca rma paravrahant; svavekita snunaya ca vkyam 6 na hi vai
tvadvidho loke ppam eva samcaret ppam ryea yo hanti sa vra puruottama
7 nedam adya tvay grhya sdhuvttena lakmaa t prtim anuvartasva
prvavtta ca sagatam 8 smopahitay vc rki parivarjayan vaktum arhasi
sugrva vyatta klaparyaye 9 so' grajennuirtho yathvat puruarabha
pravivea pur vro lakmaa paravrah 10 tata ubhamati prjo bhrtu
priyahite rata lakmaa pratisarabdho jagma bhavana kape 11
akrabsanaprakhya dhanu klntakopama praghya girigbha mandara
snumn iva 12 yathoktakr vacanam uttara caiva sottaram bhaspatisamo
buddhy mattv rmnujas tad 13 kmakrodhasamutthena bhrtu kopgnin vta
prabhajana ivprta prayayau lakmaas tad 14 slatlvakar ca taras
ptayan bahn paryasyan girikni drumn any ca vegata 15 il ca
akalkurvan padbhy gaja ivuga dram ekapada tyaktv yayau kryavad
drutam 16 tm apayad balkr harirjamahpurm durgm ikvkurdla
kikindh girisakae 17 rot prasphuramauha sugrva prati kalmaa
dadara vnarn bhmn kikindhy bahicarn 18 ailagi ataa
pravddh ca mahruhn jaghu kujaraprakhy vnar parvatntare 19 tn
ghtapraharan harn dv tu lakmaa babhva dvigua kruddho bahvindhana
ivnala 20 ta te bhayapartg kruddha dv plavagam
klamtyuyugntbha atao vidrut dia 21 tata sugrvabhavana praviya
haripugav krodham gamana caiva lakmaasya nyavedayan 22 tray sahita
km sakta kapivo raha na te kapivr urva vacana tad 23 tata
sacivasadi harayo romahara girikujarameghbh nagary niryayus tad 24
nakhadaryudh ghor sarve viktadaran sarve rdladarp ca sarve ca
viktnan 25 daangabal ke cit ke cid daaguottar ke cin
ngasahasrasya babhvus tulyavikram 26 ktsn hi kapibhir vypt
drumahastair mahbalai apayal lakmaa kruddha kikindh t dursadam 27
tatas te haraya sarve prkraparikhntart nikramyodagrasattvs tu tasthur
vikta tad 28 sugrvasya pramda ca prvaja crtam tmavn buddhv

kopavaa vra punar eva jagma sa 29 sa drghoamahocchvsa


kopasaraktalocana babhva narardlasadhma iva pvaka 30
baalyasphurajjihva syaksanabhogavn svatejoviasaghta pacsya iva
pannaga 31 ta dptam iva klgni ngendram iva kopitam samsdygadas
trsd vidam agamad bham 32 so 'gada roatmrka sadidea mahya
sugrva kathyat vatsa mamgamanam ity uta 33 ea rmnuja prptas
tvatsakam aridama bhrtur vyasanasatapto dvri tihati lakmaa 34
lakmaasya vaca rutv okvio 'gado 'bravt pitu sampam gamya saumitrir
ayam gata 35 te mahaughanibha dv vajranisamasvanam sihanda sama
cakrur lakmaasya sampata 36 tena abdena mahat pratyabudhyata vnara
madavihvalatmrko vykulasragvibhaa 37 athgadavaca rutv tenaiva ca
samgatau mantrio vnarendrasya samatodradarinau 38 plaka caiva
prabhva ca mantriv arthadharmayo vaktum uccvaca prpta lakmaa tau
aasatu 39 prasdayitv sugrva vacanai smanicitai sna
paryupsnau yath akra marutpatim 40 satyasadhau mahbhgau bhrtarau
rmalakmaau vayasya bhva saprptau rjyrhau rjyadyinau 41 tayor eko
dhanupir dvri tihati lakmaa yasya bht pravepante ndn mucanti
vnar 42 sa ea rghavabhrt lakmao vkyasrathi vyavasya ratha prptas
tasya rmasya sant 43 tasya mrdhn praamya tva saputra saha bandhubhi
rjas tiha svasamaye bhava satyapratirava

| 1 agadasya vaca rutv sugrva sacivai saha lakmaa kupita rutv


mumocsanam tmavn 2 sacivn abravd vkya nicitya gurulghavam mantrajn
mantrakualo mantreu parinihita 3 na me durvyhta ki cin npi me
duranuhitam lakmao rghavabhrt kruddha kim iti cintaye 4 asuhdbhir
mammitrair nityam antaradaribhi mama don asabht rvito rghavnuja 5
atra tvad yathbuddhi sarvair eva yathvidhi bhavadbhir nicayas tasya vijeyo
nipua anai 6 na khalv asti mama trso lakman npi rghavt mitra tv
asthna kupita janayaty eva sabhramam 7 sarvath sukara mitra dukara
pariplanam anityatvt tu cittn prtir alpe 'pi bhidyate 8 atonimitta
trasto 'ha rmea tu mahtman yan mamopakta akya pratikartu na tan may
9 sugrveaivam uktas tu hanumn haripugava uvca svena tarkea madhye
vnaramantrim 10 sarvath naitad carya yat tva harigaevara na
vismarasi susnigdham upakrakta ubham 11 rghavea tu rea bhayam utsjya
drata tvatpriyrtha hato vl akratulyaparkrama 12 sarvath praayt
kruddho rghavo ntra saaya bhrtara sa prahitavl lakmaa
lakmivardhanam 13 tva pramatto na jne kla kalavid vara
phullasaptacchadaym pravtt tu arac chiv 14 nirmala grahanakatr dyau
pranaabalhak prasann ca dia sarv sarita ca sarsi ca 15 prptam
udyogakla tu nvaii haripugava tva pramatta iti vyakta lakmao 'yam
ihgata 16 rtasya htadrasya parua puruntart vacana maraya te
rghavasya mahtmana 17 ktpardhasya hi te nnyat paymy aha kamam
antarejali baddhv lakmaasya prasdant 18 niyuktair mantribhir vcyo
avaya prthivo hitam ata eva bhaya tyaktv bravmy avadhta vaca 19
abhikruddha samartho hi cpam udyamya rghava sadevsuragandharva vae
sthpayitu jagat 20 na sa kama kopayitu ya prasdya punar bhavet
prvopakra smarat ktajena vieata 21 tasya mrdhn praamya tva
saputra sasuhjjana rjas tiha svasamaye bhartur bhryeva tadvae 22 na
rmarmnujasana tvay; kapndrayukta manaspy apohitum mano hi te
jsyati mnua bala; sarghavasysya surendravarcasa

| 1 atha pratisamdio lakmaa paravrah pravivea guh ghor


kikindh rmasant 2 dvrasth harayas tatra mahky mahbal babhvur
lakmaa dv sarve prjalaya sthit 3 nivasanta tu ta dv kruddha
daarathtmajam babhvur harayas trast na caina paryavrayan 4 sa ta
ratnamay rmn divy pupitaknanm ramy ratnasamkr dadara
mahat guhm 5 harmyaprsdasabdh nnpayopaobhitm sarvakmaphalair
vkai pupitair upaobhitm 6 devagandharvaputrai ca vnarai kmarpibhi
divya mlymbaradhrai obhit priyadaranai 7 candangarupadmn gandhai
surabhigandhinm mairey madhn ca samoditamahpathm 8

vindhyamerugiriprasthai prsdair naikabhmibhi dadara girinadya ca vimals


tatra rghava 9 agadasya gha ramya maindasya dvividasya ca gavayasya
gavkasya gajasya arabhasya ca 10 vidyunmle ca sapte srykasya
hanmata vrabho subho ca nalasya ca mahtmana 11 kumudasya sueasya
trajmbavatos tath dadhivaktrasya nlasya supalasunetrayo 12 ete
kapimukhyn rjamrge mahtmanm dadara ghamukhyni mahsri lakmaa 13
purbhraprakni divyamlyayutni ca prabhtadhanadhnyni strratnai
obhitni ca 14 purea tu ailena parikipta dursadam vnarendragha
ramya mahendrasadanopamam 15 ulkai prsdaikharai kailsaikharopamai
sarvakmaphalair vkai puitair upaobhitam 16 mahendradattai rmadbhir
nlajmtasanibhai divyapupaphalair vkai tacchyair manoramai 17
haribhi savtadvra balibhi astrapibhi divyamlyvta ubhra
taptakcanatoraam 18 sugrvasya gha ramya pravivea mahbala avryama
saumitrir mahbhram iva bhskara 19 sa sapta kaky dharmtm ynsanasamvt
praviya sumahad gupta dadarntapura mahat 20 haimarjataparyakair
bahubhi ca varsanai mahrhstaraopetais tatra tatropaobhitam 21 praviann
eva satata urva madhurasvaram tantrgtasamkra samagtapadkaram 22
bahv ca vividhkr rpayauvanagarvit striya sugrvabhavane dadara sa
mahbala 23 dvbhijanasapann citramlyaktasraja varamlyaktavyagr
bhaottamabhit 24 ntptn nti ca vyagrn nnudttaparicchadn
sugrvnucar cpi lakaym sa lakmaa 25 tata sugrvam sna kcane
paramsane mahrhstaraopete dadardityasanibham 26 divybharaacitrga
divyarpa yaasvinam divyamlymbaradhara mahendram iva durjayam
divybharaamlybhi pramadbhi samvtam 27 rum tu vra parirabhya
gha; varsanastho varahemavara dadara saumitrim adnasattva;
vilanetra suvilanetram

| 1 tam apratihata kruddha pravia puruarabham sugrvo lakmaa dv


babhva vyathitendriya 2 kruddha nivasamna ta pradptam iva tejas
bhrtur vyasanasatapta dv daarathtmajam 3 utpapta harireho hitv
sauvaram sanam mahn mahendrasya yath svalakta iva dhvaja 4 utpatantam
antpet rumprabhtaya striya sugrva gagane pra candra trga iva 5
saraktanayana rmn vicacla ktjali babhvvasthitas tatra kalpavko
mahn iva 6 rum dvitya sugrva nrmadhyagata sthitam abravl lakmaa
kruddha satra aina yath 7 sattvbhijanasapanna snukroo jitendriya
ktaja satyavd ca rj loke mahyate 8 yas tu rj sthito 'dharme mitrm
upakrim mithypratij kurute ko nasataras tata 9 atam avnte hanti
sahasra tu gavnte tmna svajana hanti purua purunte 10 prva
ktrtho mitr na tat pratikaroti ya ktaghna sarvabhtn sa vadhya
plavagevara 11 gto 'ya brahma loka sarvalokanamaskta dv ktaghna
kruddhena ta nibodha plavagama 12 brahmaghne ca surpe ca core bhagnavrate
tath niktir vihit sadbhi ktaghne nsti nikti 13 anryas tva ktaghna
ca mithyvd ca vnara prva ktrtho rmasya na tat pratikaroi yat 14 nanu
nma ktrthena tvay rmasya vnara sty mrgae yatna kartavya ktam
icchat 15 sa tva grmyeu bhogeu sakto mithy pratirava na tv rmo
vijnte sarpa makarviam 16 mahbhgena rmea ppa karuavedin
har prpito rjya tva durtm mahtman 17 kta cen nbhijne
rmasykliakarmaa sadyas tva niitair bair hato drakyasi vlinam 18 na
ca sakucita panth yena vl hato gata samaye tiha sugrva m vlipatham
anvag 19 na nnam ikvkuvarasya krmukc; cyut arn payasi
vajrasanibhn tata sukha nma nievase sukh; na rmakrya manaspy
avekase

| 1 tath bruva saumitri pradptam iva tejas abravl lakmaa tr


trdhipanibhnan 2 naiva lakmaa vaktavyo nya paruam arhati harm
vara rotu tava vaktrd vieata 3 naivktaja sugrvo na aho npi
drua naivntakatho vra na jihma ca kapvara 4 upakra kta vro npy
aya vismta kapi rmea vra sugrvo yad anyair dukara rae 5
rmaprasdt krti ca kapirjya ca vatam prptavn iha sugrvo rum m
ca paratapa 6 sudukha yita prva prpyeda sukham uttamam prptakla

na jnte vivmitro yath muni 7 ghtcy kila sasakto daavari lakmaa


aho 'manyata dharmtm vivmitro mahmuni 8 sa hi prpta na jnte kla
klavid vara vivmitro mahtej ki punar ya pthagjana 9 dehadharma
gatasysya parirntasya lakmaa avitptasya kmeu rma kantum ihrhati 10
na ca roavaa tta gantum arhasi lakmaa nicayrtham avijya sahas
prkto yath 11 sattvayukt hi purus tvadvidh puruarabha avimya na
roasya sahas ynti vayatm 12 prasdaye tv dharmaja sugrvrthe samhit
mahn roasamutpanna sarambhas tyajyatm ayam 13 rum m kapirjya ca
dhanadhnyavasni ca rmapriyrtha sugrvas tyajed iti matir mama 14
samnevyati sugrva stay saha rghavam akam iva rohiy nihatv rvaa
rae 15 atakoisahasri laky kila rakasm ayutni ca atriat
sahasri atni ca 16 ahatv t ca durdharn rkasn kmarpia na akyo
rvao hantu yena s maithil ht 17 te na aky rae hantum asahyena
lakmaa rvaa krrakarm ca sugrvea vieata 18 evam khytavn vl sa
hy abhijo harvara gamas tu na me vyakta ravt tasya bravmy aham 19
tvatsahyanimitta vai preit haripugav netu vnarn yuddhe subahn
hariythapn 20 t ca pratkamo 'ya vikrntn sumahbaln
rghavasyrthasiddhyartha na niryti harvara 21 kt tu sasth saumitre
sugrvea yathpur adya tair vnarair sarvair gantavya mahbalai 22
kakoisahasri golglaatni ca adya tvm upaysyanti jahi kopam aridama
koyo 'neks tu kkutstha kapn dptatejasm 23 tava hi mukham ida nirkya
kopt; katajanibhe nayane nirkam harivaravanit na ynti nti;
prathamabhayasya hi akit sma sarv

| 1 ity uktas tray vkya prarita dharmasahitam mdusvabhva


saumitri pratijagrha tadvaca 2 tasmin pratighte tu vkye harigaevara
lakmat sumahat trsa vastra klinnam ivtyajat 3 tata kahagata mlya
citra bahugua mahat ciccheda vimada cst sugrvo vnarevara 4 sa
lakmaa bhmabala sarvavnarasattama abravt prarita vkya sugrva
sapraharayan 5 prana r ca krti ca kapirjya ca vatam
rmaprasdt saumitre puna prptam ida may 6 ka aktas tasya devasya
khytasya svena karma tda vikrama vra pratikartum aridama 7 st
prpsyati dharmtm vadhiyati ca rvaam sahyamtrea may rghava svena
tejas 8 sahyaktya hi tasya yena sapta mahdrum aila ca vasudh caiva
benaikena drit 9 dhanur visphramasya yasya abdena lakmaa saail
kampit bhmi sahyais tasya ki nu vai 10 anuytr narendrasya kariye 'ha
nararabha gacchato rvaa hantu vairia sapurasaram 11 yadi ki cid
atikrnta vivst praayena v preyasya kamitavya me na ka cin
npardhyati 12 iti tasya bruvasya sugrvasya mahtmana abhaval lakmaa
prta pre cedam uvca ha 13 sarvath hi mama bhrt santho vnarevara
tvay nthena sugrva praritena vieata 14 yas te prabhva sugrva yac ca
te aucam uttamam arhas ta kapirjyasya riya bhoktum anuttamm 15 sahyena
ca sugrva tvay rma pratpavn vadhiyati rae atrn acirn ntra saaya
16 dharmajasya ktajasya sagrmev anivartina upapanna ca yukta ca
sugrva tava bhitam 17 doaja sati smarthye ko 'nyo bhitum arhati
varjayitv mama jyeha tv ca vnarasattama 18 sada csi rmasya
vikramea balena ca sahyo daivatair datta cirya haripugava 19 ki tu
ghram ito vra nikrma tva may saha sntvayasva vayasya ca
bhryharaadukhitam 20 yac ca okbhibhtasya rutv rmasya bhitam may
tva paruy uktas tac ca tva kantum arhasi

| 1 evam uktas tu sugrvo lakmaena mahtman hanumanta sthita prve


saciva vkyam abravt 2 mahendrahimavadvindhyakailsaikhareu ca mandare
puikhare pacaaileu ye sthit 3 tarudityavareu bhrjamneu sarvaa
parvateu samudrnte pacimasy tu ye dii 4 dityabhavane caiva girau
sadhybhrasanibhe padmatlavana bhma sarit haripugav 5
ajanmbudasak kujarapratimaujasa ajane parate caiva ye vasanti
plavagam 6 manail guhvs vnar kanakaprabh meruprvagat caiva
ye ca dhmragiri rit 7 tarudityavar ca parvate ye mahrue pibanto
madhumaireya bhmaveg plavagam 8 vaneu ca suramyeu sugandhiu mahatsu

ca tpasn ca ramyeu vannteu samantata 9 ts ts tvam naya kipra


pthivy sarvavnarn smadndibhi kalpair u preaya vnarn 10 preit
prathama ye ca may dt mahjav tvarartha tu bhyas tva harn
sapreayparn 11 ye prasakt ca kmeu drghastr ca vnar ihnayasva
tn sarv ghra tu mama sant 12 ahobhir daabhir ye ca ngacchanti
mamjay hantavys te durtmno rjasanadak 13 atny atha sahasri
koya ca mama sant prayntu kapisihn dio mama mate sthit 14
meghaparvatasak chdayanta ivmbaram ghorarp kapireh yntu
macchsand ita 15 te gatij gati gatv pthivy sarvavnar nayantu
harn sarvs tvarit sann mama 16 tasya vnararjasya rutv vyusuto
vaca diku sarvsu vikrntn preaym sa vnarn 17 te pada viuvikrnta
patatrijyotiradhvag prayt prahit rj harayas tatkaena vai 18 te
samudreu giriu vaneu ca saritsu ca vnar vnarn sarvn rmahetor acodayan
19 mtyuklopamasyj rjarjasya vnar sugrvasyyayu rutv
sugrvabhayadarina 20 tatas te 'janasak gires tasmn mahjav tisra
koya plavagn niryayur yatra rghava 21 asta gacchati yatrrkas tasmin
girivare rat taptahemasambhss tasmt koyo daacyut 22 kailsa
ikharebhya ca sihakesaravarcasm tata koisahasri vnarm upgaman 23
phalamlena jvanto himavantam uprit te koisahasr sahasra
samavartata 24 agraka samnn bhmn bhmakarmam vindhyd
vnarakon sahasry apatan drutam 25 krodavelnilays tamlavanavsina
nrikelan caiva te sakhy na vidyate 26 vanebhyo gahvarebhya ca
saridbhya ca mahjav gacchad vnar sen pibantva divkaram 27 ye tu
tvarayitu yt vnar sarvavnarn te vr himavac chaila dadus ta
mahdrumam 28 tasmin girivare ramye yajo mahevara pur sarvadevamanastoo
babhau divyo manohara 29 annaviyandajtni mlni ca phalni ca
amtasvdukalpni dadus tatra vnar 30 tad anna sabhava divya phala
mla manoharam ya ka cit sakd anti msa bhavati tarpita 31 tni mlni
divyni phalni ca phalan auadhni ca divyni jaghur hariythap 32
tasmc ca yajyatant pupi surabhi ca ninyur vnar gatv
sugrvapriyakrat 33 te tu sarve harivar pthivy sarvavnarn
sacodayitv tvarita ythn jagmur agrata 34 te tu tena muhrtena ythap
ghrakria kikindh tvaray prpt sugrvo yatra vnara 35 te
ghtvauadh sarv phala mla ca vnar ta pratigrhaym sur vacana
cedam abruvan 36 sarve parigat ail samudr ca vanni ca pthivy
vnar sarve sand upaynti te 37 eva rutv tato ha sugrva
plavagdhipa pratijagrha ca prtas te sarvam upyanam

| 1 pratighya ca tat sarvam upnayam uphtam vnarn sntvayitv ca sarvn


eva vyasarjayat 2 visarjayitv sa har rs tn ktakarmaa mene ktrtham
tmna rghava ca mahbalam 3 sa lakmao bhmabala sarvavnarasattamam
abravt prarita vkya sugrva sapraharayan kikindhy vinikrma yadi
te saumya rocate 4 tasya tadvacana rutv lakmaasya subhitam sugrva
paramaprto vkyam etad uvca ha 5 eva bhavatu gacchma stheya tvacchsane
may tam evam uktv sugrvo lakmaa ubhalakmaam 6 visarjaym sa tad
trm any ca yoita etety uccair harivarn sugrva samudharat 7 tasya
tadvacana rutv haraya ghram yayu baddhjalipu sarve ye syu
strdaranakam 8 tn uvca tata prptn rjrkasadaprabha upasthpayata
kipra ibik mama vnar 9 rutv tu vacana tasya haraya ghravikram
samupasthpaym su ibik priyadaranm 10 tm upasthpit dv ibik
vnardhipa lakmaruhyat ghram iti saumitrim abravt 11 ity uktv
kcana yna sugrva sryasanibham bhadbhir haribhir yuktam ruroha
salakmaa 12 puretapatrea dhriyamena mrdhani uklai ca
blavyajanair dhyamnai samantata 13 akhabhernindai ca bandibhi
cbhivandita niryayau prpya sugrvo rjyariyam anuttamm 14 sa vnaraatais
tkair bahubhi astrapibhi parikro yayau tatra yatra rmo vyavasthita
15 sa ta deam anuprpya reha rmanievitam avtaran mahtej ibiky
salakmaa 16 sdya ca tato rma ktjalipuo 'bhavat ktjalau sthite
tasmin vnar cabhavas tath 17 takam iva tad dv rma kumalapakajam
vnar mahat sainya sugrve prtimn abht 18 pdayo patita mrdhn tam
utthpya harvaram pre ca bahumnc ca rghava pariasvaje 19 parivajya
ca dharmtm nideti tato 'bravt ta niaa tato dv kitau rmo 'bravd

vaca 20 dharmam artha ca kma ca kle yas tu nievate vibhajya satata


vra sa rj harisattama 21 hitv dharma tathrtha ca kma yas tu nievate
sa vkgre yath supta patita pratibudhyate 22 amitr vadhe yukto
mitr sagrahe rata trivargaphalabhokt tu rj dharmea yujyate 23
udyogasamayas tv ea prpta atruvinana sacintyat hi pigea haribhi
saha mantribhi 24 evam uktas tu sugrvo rma vacanam abravt 25 prana
r ca krti ca kapirjya ca vatam tvatprasdn mahbho puna prptam
ida may 26 tava devaprasadc ca bhrtu ca jayat vara kta na
pratikuryd ya puru sa daka 27 ete vnaramukhy ca ataa
atrusdana prpt cdya balina pthivy sarvavnarn 28 k cvahit
r golgl ca rghava kntra vanadurgm abhij ghoradaran 29
devagandharvaputr ca vnar kmarpia svai svai parivt sainyair
vartante pathi rghava 30 atai atasahasrai ca koibhi ca plavagam
ayutai cvt vr akubhi ca paratapa 31 arbudair arbudaatair madhyai
cntai ca vnar samudrai ca parrdhai ca harayo hariythap 32
gamiyanti te rjan mahendrasamavikram merumandarasak
vindhyameruktlay 33 te tvm abhigamiyanti rkasa ye sabndhavam nihatya
rvaa sakhye hy nayiyanti maithilm 34 tatas tam udyogam avekya
buddhimn; haripravrasya nideavartina babhva hard vasudhdhiptmaja;
prabuddhanlotpalatulyadarana

| 1 iti bruva sugrva rmo dharmabht vara bhubhy saparivajya


pratyuvca ktjalim 2 yad indro varate vara na tac citra bhaved bhuvi
dityo v sahasru kuryd vitimira nabha 3 candram ramibhi kuryt
pthiv saumya nirmalm tvadvidho vpi mitr pratikuryt paratapa 4 eva
tvayi na tac citra bhaved yat saumya obhanam jnmy aha tv sugrva
satata priyavdinam 5 tvatsantha sakhe sakhye jetsmi sakaln arn tvam
eva me suhn mitra shyya kartum arhasi 6 jahrtmavinya vaideh
rkasdhama vacayitv tu paulomm anuhldo yath acm 7 nacirt ta
haniymi rvaa niitai arai paulomy pitara dpta atakratur ivrih 8
etasminn antare caiva raja samabhivartata u tvr sahasro chdayad
gagane prabhm 9 dia parykul csan rajas tena mrchit cacla ca mah
sarv saailavanaknan 10 tato nagendrasakais tka darair mahbalai
ktsn sachdit bhmir asakhyeyai plavagamai 11 nimentaramtrea tatas
tair hariythapai koataparvrai kmarpibhir vt 12 ndeyai
prvatyai ca smudrai ca mahbalai haribhir meghanirhrdair anyai ca
vanacribhi 13 tarudityavarai ca aigaurai ca vnarai
padmakesaravarai ca vetair meruktlayai 14 kosahasrair daabhi rmn
parivtas tad vra atabalir nma vnara pratyadyata 15 tata
kcanaailbhas try vryavn pit anekair daashasrai koibhi
pratyadyata 16 padmakesarasakas tarurkanibhnana buddhimn
vnarareha sarvavnarasattama 17 ankair bahushasrair vnar
samanvita pit hanumata rmn kesar pratyadyata 18 golglamahrjo
gavko bhmavikrama vta koisahasrea vnarm adyata 19 k
bhmavegn dhmra atrunibarhaa vta koisahasrbhy dvbhy
samabhivartata 20 mahcalanibhair ghorai panaso nma ythapa jagma
mahvryas tisbhi koibhir vta 21 nljanacaykro nlo nmtha ythapa
adyata mahkya koibhir daabhir vta 22 darmukha ca balavn ythapo
'bhyyayau tad vta koisahasrea sugrva samupasthita 23 mainda ca
dvivida cobhv aviputrau mahvalau koikoisahasrea vnarm adyatm 24
tata koisahasr sahasrea atena ca phato 'nugata prpto haribhir
gandhamdana 25 tata padmasahasrea vta akuatena ca yuvarjo 'gada
prpta pittulyaparkrama 26 tatas trdyutis tro harir bhmaparkrama
pacabhir harikobhir drata pratyadyata 27 indrajnu kapir vro ythapa
pratyadyata ekdan konm varas tai ca savta 28 tato rambhas tv
anuprptas tarudityasanibha ayutena vta caiva sahasrea atena ca 29
tato ythapatir vro durmukho nma vnara pratyadyata koibhy dvbhy
parivto bal 30 kailsaikharkrair vnarair bhmavikramai vta
koisahasrea hanumn pratyadyata 31 nala cpi mahvrya savto
drumavsibhi koatena saprpta sahasrea atena ca 32 arabha kumudo
vahnir vnaro rambha eva ca ete cnye ca bahavo vnar kmarpia 33 vtya
pthiv sarv parvat ca vanni ca plavanta plavanta ca garjanta ca

plavagam abhyavartanta sugrva sryam abhraga iva 34 kurv


bahuabd ca prah balalina irobhir vnarendrya sugrvya nyavedayan
35 apare vnarareh sagamya ca yathocitam sugrvea samgamya sthit
prjalayas tad 36 sugrvas tvarito rme sarvs tn vnararabhn
nivedayitv dharmaja sthita prjalir abravt 37 yath sukha
parvatanirjhareu; vaneu sarveu ca vnarendr niveayitv vidhivad balni;
bala balaja pratipattum e

| 1 atha rj samddhrtha sugrva plavagevara uvca narardla rma


parabalrdanam 2 gat vinivi ca balina kmarpia vnarendr mahendrbh
ye madviayavsina 3 ta ime bahushasrair haribhir bhmavikramai gat
vnar ghor daityadnavasanibh 4 khytakarmpadn ca balavanto jitaklam
parkrameu vikhyt vyavasyeu cottam 5 pthivyambucar rma
nnnaganivsina koyagraa ime prpt vnars tava kikar 6 nideavartina
sarve sarve guruhite rat abhipretam anuhtu tava akyanty aridama 7 yan
manyase naravyghra prptakla tad ucyatm tat sainya tvadvae yuktam
jpayitum arhasi 8 kmam em ida krya vidita mama tattvata tathpi tu
yath tattvam jpayitum arhasi 9 tath bruva sugrva rmo
daarathtmaja bhubhy saparivajya ida vacanam abravt 10 jyat
saumya vaideh yadi jvati v na v sa ca deo mahprja yasmin vasati rvaa
11 adhigamya ca vaideh nilaya rvaasya ca prptakla vidhsymi tasmin
kle saha tvay 12 nham asmin prabhu krye vnarea na lakmaa tvam asya
hetu kryasya prabhu ca plavagevara 13 tvam evjpaya vibho mama
kryavinicayam tva hi jnsi yat krya mama vra na saaya 14
suhddvityo vikrnta prja klavieavit bhavn asmaddhite yukta suktrtho
'rthavittama 15 evam uktas tu sugrvo vinata nma ythapam abravd rma
smnidhye lakmaasya ca dhmata ailbha meghanirghoam rjita
plavagevaram 16 somasrytmajai srdha vnarair vnarottama deaklanayair
yukta krykryavinicaye 17 vta atasahasrea vnar tarasvinm
adhigaccha dia prv saailavanaknanm 18 tatra st ca vaideh nilaya
rvaasya ca mrgadhva giridurgeu vaneu ca nadu ca 19 nad bhgrath
ramy saray kauik tath klind yamun ramy ymuna ca mahgirim
20 sarasvat ca sindhu ca oa mainibhodakam mah klamah caiva
ailaknanaobhitm 21 brahmamln videh ca mlavn kikosaln mgadh
ca mahgrmn purn vags tathaiva ca 22 pattana koakr bhmi ca
rajatkarm sarvam etad vicetavya mgayadbhir tatas tata 23 rmasya dayit
bhry st daarata snum samudram avagh ca parvatn pattanni ca 24
mandarasya ca ye koi sarit ke cid yatm karaprvara caiva tath cpy
ohakarak 25 ghor lohamukh caiva javan caikapdak akay balavanta
ca puru purudak 26 kirt karac ca hemg priyadaran
mamnans tatra kirt dvpavsina 27 antarjalacar ghor naravyghr iti
rut etem lay sarve vicey knanaukasa 28 giribhir ye ca gamyante
plavanena plavena ca ratnavanta yavadvpa saptarjyopaobhitam 29
suvararpyaka caiva suvarkaramaitam yavadvpam atikramya iiro nma
parvata 30 diva spati gea devadnavasevita ete giridurgeu
pratpeu vaneu ca 31 rvaa saha vaidehy mrgitavyas tatas tata tata
samudradvp ca subhmn draum arhatha 32 tatrsur mahky chy
ghanti nityaa brahma samanujt drghakla bubhukit 33 ta
klameghapratima mahoraganievitam abhigamya mahnda trthenaiva mahodadhim
34 tato raktajala bhma lohita nma sgaram gat drakyatha t caiva
bhat kalmalm 35 gha ca vainateyasya nnratnavibhitam tatra
kailsasaka vihita vivakarma 36 tatra ailanibh bhm mandeh nma
rkas ailageu lambante nnrp bhayvah 37 te patanti jale nitya
sryasyodayana prati abhitapt ca sryea lambante sma puna puna 38 tata
purameghbha krauda nma sgaram gat drakyatha durdhar mukh hram
ivormibhi 39 tasya madhye mahveta abho nma parvata divyagandhai
kusumitai rajatai ca nagair vta 40 sara ca rjatai padmair jvalitair
hemakesarai nmn sudarana nma rjahasai samkulam 41 vibudh cra
yak kinar spsaroga h samabhigacchanti nalin t rirasava 42
kroda samatikramya tato drakyatha vnar jaloda sgarareha
sarvabhtabhayvaham 43 tatra tat kopaja teja kta hayamukha mahat
asyhus tan mahvegam odana sacarcaram 44 tatra vikroat ndo bhtn

sgaraukasm ryate csamarthn dv tad vaavmukham 45 svddasyottare


dee yojanni trayodaa jtarpailo nma mahn kanakaparvata 46 sna
parvatasygre sarvabhtanamasktam sahasrairasa devam ananta nlavsasa 47
triir kcana ketus tlas tasya mahtmana sthpita parvatasygre virjati
savedika 48 prvasy dii nirma kta tat tridaevarai tata para
hemamaya rmn udayaparvata 49 tasya koir diva spv atayojanam yat
jtarpamay divy virjati savedik 50 slais tlais tamlai ca karikrai
ca pupitai jtarpamayair divyai obhate sryasanibhai 51 tatra
yojanavistram ucchrita daayojanam ga saumanasa nma jtarpamaya
dhruvam 52 tatra prva pada ktv pur vius trivikrame dvitya ikhara
mero cakra puruottama 53 uttarea parikramya jambdvpa divkara dyo
bhavati bhyiha ikhara tan mahocchrayam 54 tatra vaikhnas nma
vlakhily maharaya prakamn dyante sryavars tapasvina 55 aya
sudarano dvpa puro yasya prakate yasmis teja ca caku ca
sarvaprnabhtm api 56 ailasya tasya kujeu kandareu vaneu ca rvaa saha
vaidehy mrgitavyas tatas tata 57 kcanasya ca ailasya sryasya ca
mahtmana vi tejas sadhy prv rakt prakate 58 tata paramagamy
syd dik prv tridavt rahit candrasrybhym ady timirvt 59 aileu
teu sarveu kandareu vaneu ca ya ca nokt may de vicey teu jnak 60
etvad vnarai akya gantu vnarapugav abhskaram amaryda na jnmas
tata param 61 adhigamya tu vaideh nilaya rvaasya ca mse pre
nivartadhvam udaya prpya parvatam 62 rdhva msn na vastavya vasan vadhyo
bhaven mama siddhrth sanivartadhvam adhigamya ca maithilm 63
mahendraknt vanaaa mait; dia caritv nipuena vnar avpya st
raghuvaajapriy; tato nivtt sukhito bhaviyatha

| 1 tata prasthpya sugrvas tan mahad vnara balam daki preaym sa


vnarn abhilakitn 2 nlam agnisuta caiva hanumanta ca vnaram
pitmahasuta caiva jmbavanta mahkapim 3 suhotra ca arra ca aragulma
tathaiva ca gaja gavka gavaya sueam abha tath 4 mainda ca
dvivida caiva vijaya gandhamdanam ulkmukham asaga ca hutana sutv
ubhau 5 agadapramukhn vrn vra kapigaevara vegavikramasapannn
sadidea vieavit 6 tem agreara caiva mahad balam asagagam vidhya
harivrm diad daki diam 7 ye ke cana samuddes tasy dii
sudurgam kapa kapimukhyn sa te tn udharat 8 sahasrairasa
vindhya nndrumalatvtam narmad ca nad durg mahoraganievitm 9 tato
godvar ramy kve mahnadm varad ca mahbhg mahoraganievitm
10 mekhaln utkal caiva daranagary api avantm abhravant ca sarvam
evnupayata 11 vidarbhn ik caiva ramyn mhiakn api tath bagn
kalig ca kauik ca samantata 12 anvkya daakraya
saparvatanadguham nad godvar caiva sarvam evnupayata 13
tathaivndhr ca pur ca coln pyn sakeraln ayomukha ca gantavya
parvato dhtumaita 14 vicitraikhara rm citrapupitaknana
sacandanavanoddeo mrgitavyo mahgiri 15 tatas tm pag divy
prasannasalil ivm tatra drakyatha kver vihtm apsarogaai 16
tasysna nagasygre malayasya mahaujasa drakyathdityasakam agastyam
isattamam 17 tatas tenbhyanujt prasannena mahtman tmrapar
grhaju tariyatha mahnadm 18 s candanavanair divyai pracchann dvpa
lin knteva yuvati knta samudram avaghate 19 tato hemamaya divya
muktmaivibhitam yukta kava pyn gat drakyatha vnar 20 tata
samudram sdya sapradhryrthanicayam agastyenntare tatra sgare
viniveita 21 citrannnaga rmn mahendra parvatottama jtarpamaya
rmn avagho mahravam 22 nnvidhair nagai phullair latbhi copaobhitam
devariyakapravarair apsarobhi ca sevitam 23 siddhacraasaghai ca
prakra sumanoharam tam upaiti sahasrka sad parvasu parvasu 24 dvpas
tasypare pre atayojanam yata agamyo mnuair dptas ta mrgadhva
samantata tatra sarvtman st mrgitavy vieata 25 sa hi deas tu
vadhyasya rvaasya durtmana rkasdhipater vsa sahasrkasamadyute 26
dakiasya samudrasya madhye tasya tu rkas agraketi vikhyt chym kipya
bhojin 27 tam atikramya lakmvn samudre atayojane giri pupitako nma
siddhacraasevita 28 candrasryusaka sgarmbusamvta bhrjate
vipulai gair ambara vilikhann iva 29 tasyaika kcana ga sevate ya

divkara veta rjatam eka ca sevate ya nikara 30 na ta ktaghn


payanti na nas na nstik praamya iras aila ta vimrgata vnar
31 tam atikramya durdhar sryavn nma parvata adhvan durvighena
yojanni caturdaa 32 tatas tam apy atikramya vaidyuto nma parvata
sarvakmaphalair vkai sarvaklamanoharai 33 tatra bhuktv varrhi mlni
ca phalni ca madhni ptv mukhyni para gacchata vnar 34 tatra
netramanaknta kujaro nma parvata agastyabhavana yatra nirmita
vivakarma 35 tatra yojanavistram ucchrita daayojanam araa kcana
divya nnratnavibhitam 36 tatra bhogavat nma sarpm laya pur
vilarathy durdhar sarvata parirakit rakit pannagair ghorais
tkadarair mahviai 37 sarparjo mahghoro yasy vasati vsuki
niryya mrgitavy ca s ca bhogavat pur 38 ta ca deam atikramya mahn
abhasasthita sarvaratnamaya rmn abho nma parvata 39 goraka
padmaka ca hariyma ca candanam divyam utpadyate yatra tac
caivgnisamaprabham 40 na tu tac candana dv spraavya ca kad cana
rohit nma gandharv ghor rakanti tad vanam 41 tatra gandharvapataya
pacasryasamaprabh ailo grmar bhiku ubhro babhrus tathaiva ca 42
ante pthivy durdhars tatra svargajita sthit tata para na va sevya
pitloka sudrua rjadhn yamasyai kaena tamasvt 43 etvad eva
yumbhir vr vnarapugav akya vicetu gantu v nto gatimat gati
44 sarvam etat samlokya yac cnyad api dyate gati viditv vaidehy
sanivartitam arhatha 45 yas tu msn nivtto 'gre d steti vakyati
mattulyavibhavo bhogai sukha sa vihariyati 46 tata priyataro nsti mama
prd vieata ktpardho bahuo mama bandhur bhaviyati 47
amitabalaparkram bhavanto; vipulagueu kuleu ca prast manujapatisut
yath labhadhva; tad adhigua pururtham rabhadhvam
|

| 1 tata prasthpya sugrvas tn harn daki diam


buddhivikramasapannn vyuvegasamjave 2 athhya mahtej suea nma
ythapam try pitara rj vaurabhmavikramam 3 abravt prjalir vkyam
abhigamya praamya ca shyya kuru rmasya ktye 'smin samupasthite 4 vta
atasahasrea vnar tarasvinm abhigaccha dia saumya pacim vru
prabho 5 surrn saha bhlk rbhrs tathaiva ca sphtjanapadn
ramyn vipulni puri ca 6 pungagahana kuki bahuloddlakkulam tath
ketakaa ca mrgadhva hariythap 7 pratyak srotogam caiva nadya
tajal iv tpasnm arayni kntr giraya ca ye 8 girijlvt
durg mrgitv pacim diam tata pacimam sdya samudra draum arhatha
timi nakryuta jalam akobhyam atha vnara 9 tata ketakaaeu tamlagahaneu
ca kapayo vihariyanti nrikelavaneu ca 10 tatra st ca mrgadhva nilaya
rvaasya ca marcipattana caiva ramya caiva japuram 11 avantm agalop
ca tath clakita vanam rri ca vilni pattanni tatas tata 12
sindhusgarayo caiva sagame tatra parvata mahn hemagirir nma atago
mahdruma 13 tasya prastheu ramyeu sih pakagam sthit
timimatsyagaj caiva nny ropayanti te 14 tni nni sihn
girigagat ca ye dpts tpt ca mtags toyadasvananisvan vicaranti
vile 'smis toyapre samantata 15 tasya ga divaspara kcana
citrapdapam sarvam u vicetavya kapibhi kmarpibhi 16 koi tatra
samudre tu kcan atayojanam durdar pariytrasya gat drakyatha vnar
17 koyas tatra caturviad gandharv tarasvinm vasanty agninikn
ghor kmarpim 18 ntysdayitavys te vnarair bhmavikramai ndeya
ca phala tasmd det ki cit plavagamai 19 dursad hi te vr
sattvavanto mahbal phalamlni te tatra rakante bhmavikram 20 tatra
yatna ca kartavyo mrgitavy ca jnak na hi tebhyo bhaya ki cit kapitvam
anuvartatm 21 caturbhge samudrasya cakravn nma parvata tatra cakra
sahasrra nirmita vivakarma 22 tatra pacajana hatv hayagrva ca
dnavam jahra tata cakra akha ca puruottama 23 tasya snuu citreu
vilsu guhsu ca rvaa saha vaidehy mrgitavyas tatas tata 24 yojanni
catuair varho nma parvata suvaraga surmn agdhe varulaye 25
tatra prgjyotia nma jtarpamaya puram yasmin vasti dutm narako nma
guhsu ca 26 tasya snuu citreu vilsu guhsu ca rvaa saha vaidehy
mrgitavyas tatas tata 27 tam atikramya ailendra kcanntaranirdara
parvata sarvasauvaro dhr prasravayuta 28 ta gaj ca varh ca sih

vyghr ca sarvata abhigarjanti satata tena abdena darpit 29 tasmin


harihaya rmn mahendra pkasana abhiikta surai rj meghavn nma
parvata 30 tam atikramya ailendra mahendrapariplitam ai girisahasri
kcanni gamiyatha 31 tarudityavarni bhrjamnni sarvata
jtarpamayair vkai obhitni supupitai 32 te madhye sthito rj merur
uttamaparvata dityena prasannena ailo dattavara pur 33 tenaivam ukta
ailendra sarva eva tvadray matprasdd bhaviyanti divrtrau ca kcan
34 tvayi ye cpi vatsyanti devagandharvadnav te bhaviyanti rakt ca
prabhay kcanaprabh 35 dity vasavo rudr maruta ca divaukasa gamya
pacim sadhy merum uttamaparvatam 36 dityam upatihanti tai ca sryo
'bhipjita adya sarvabhtnm asta gacchati parvatam 37 yojann
sahasri daatni divkara muhrtrdhena ta ghram abhiyti iloccayam 38
ge tasya mahad divya bhavana sryasanibham prsdaguasabdha vihita
vivakarma 39 obhita tarubhi citrair nnpakisamkulai niketa
pahastasya varuasya mahtmana 40 antar merum asta ca tlo daair mahn
jtarpamaya rmn bhrjate citravedika 41 teu sarveu durgeu sarasu ca
saritsu ca rvaa saha vaidehy mrgitavyas tatas tata 42 yatra tihati
dharmtm tapas svena bhvita merusvarir ity eva khyto vai brahma sama
43 praavyo merusvarir mahari sryasanibha praamya iras bhmau
pravtti maithil prati 44 etvaj jvalokasya bhskaro rajankaye ktv
vitimira sarvam asta gacchati parvatam 45 etvad vnarai akya gantu
vnarapugav abhskaram amaryda na jnmas tata param 46 adhigamya tu
vaideh nilaya rvaasya ca asta parvatam sdya pre mse nivartata 47
rdhva msn na vastavya vasan vadhyo bhaven mama sahaiva ro yumbhi
vauro me gamiyati 48 rotavya sarvam etasya bhavadbhir dia kribhi
gurur ea mahbhu vauro me mahbala 49 bhavanta cpi vikrnt prama
sarvakarmasu pramam ena sasthpya payadhva pacim diam 50 dy
tu narendrasy patnym amitatejasa ktakty bhaviyma ktasya pratikarma
51 ato 'nyad api yat ki cit kryasysya hita bhavet sapradhrya bhavadbhi
ca deaklrthasahitam 52 tata suea pramukh plavagam; sugrvavkya
nipua niamya mantrya sarve plavagdhipa te; jagmur dia t
varubhiguptm

| 1 tata sadiya sugrva vaura pacim diam vra atabali nma


vnara vnararabha 2 uvca rj mantraja sarvavnarasamatam vkyam
tmahita caiva rmasya ca hita tath 3 vta atasahasrea tvadvidhn
vanaukasm vaivasvata sutai srdha pratihasva svamantribhi 4 dia hy
udc vikrnt himaailvatasakm sarvata parimrgadhva rmapatnm
aninditm 5 asmin krye vinivtte kte darathe priye n mukt bhaviyma
ktrthrthavid var 6 kta hi priyam asmka rghavea mahtman tasya
cet pratikro 'sti saphala jvita bhavet 7 et buddhi samsthya dyate
jnak yath tath bhavadbhi kartavyam asmatpriyahitaiibhi 8 aya hi
sarvabhtn mnyas tu narasattama asmsu cgataprt rma parapurajaya 9
imni vanadurgi nadya ailntari ca bhavanta parimrgas tu
buddhivikramasapad 10 tatra mlecchn pulind ca rasens tathiva ca
prasthln bharat caiva kur ca saha madrakai 11 kmbojn yavan caiva
akn raakn api bhlkn ik caiva pauravn atha akan 12 cnn
paramacn ca nhr ca puna puna anviya darad caiva himavanta
vicinvatha 13 lodhrapadmakaaeu devadruvaneu ca rvaa saha vaidehya
mrgitavyas tatas tata 14 tata somrama gatv devagandharvasevitam kla
nma mahsnu parvata ta gamiyatha 15 mahatsu tasya geu nirdareu
guhsu ca vicinudhva mahbhg rmapatn yaasvinm 16 tam atikramya
ailendra hemavarga mahgirim tata sudarana nma parvata gantum arhatha
17 tasya knanaaeu nirdareu guhsu ca rvaa saha vaidehy mrgitavyas
tatas tata 18 tam atikramya cka sarvata atayojanam aparvatanad vka
sarvasattvavivarjitam 19 ta tu ghram atikramya kntra romaharaam
kailsa pura aila prpya h bhaviyatha 20 tatra purameghbha
jmbnadapariktam kuberabhavana divya nirmita vivakarma 21 vil
nalin yatra prabhtakamalotpal hasakraavkr apsarogaasevit 22 tatra
vairavao rj sarvabhtanamaskta dhanado ramate rmn guhyakai saha
yakar 23 tasya candranikaeu parvateu guhsu ca rvaa saha vaidehy
mrgitavyas tatas tata 24 krauca tu girim sdya bila tasya sudurgamam

apramattai praveavya dupravea hi tat smtam 25 vasanti hi mahtmnas


tatra sryasamaprabh devair apy arcit samyag devarp maharaya 26
kraucasya tu guh cny snni ikhari ca nirdar ca nitamb ca
vicetavys tatas tata 27 kraucasya ikhara cpi nirkya ca tatas tata
avka kmaaila ca mnasa vihaglayam 28 na gatis tatra bhtn
devadnavarakasm sa ca sarvair vicetavya sasnuprasthabhdhara 29 krauca
girim atikramya mainko nma parvata mayasya bhavana tatra dnavasya svaya
ktam 30 mainkas tu vicetavya sasnuprasthakandara strm avamukhn ca
nikets tatra tatra tu 31 ta dea samatikramya rama siddhasevitam siddh
vaikhnass tatra vlakhily ca tpas 32 vandys te tu tapasiddhs tpas
vtakalma praavy cpi sty pravtta vinaynvitai 33
hemapukarasachanna tatra vaikhnasa sara tarudityasakair hasair
vicarita ubhai 34 aupavhya kuberasya sarvabhauma iti smta gaja paryeti
ta dea sad saha kareubhi 35 tat sra samatikramya naacandradivkaram
anakatragaa vyoma nipayodam anadimat 36 gabhastibhir ivrkasya sa tu dea
prakate virmyadbhis tapa siddhair devakalpai svayamprabhai 37 ta tu
deam atikramya ailod nma nimnag ubhayos trayor yasy kcak nma veava
38 te nayanti para tra siddhn pratynayanti ca uttar kuravas tatra
ktapuyapratiriy 39 tata kcanapadmbhi padminbhi ktodak
nlavaidryapatrhy nadyas tatra sahasraa 40 raktotpalavanai ctra
mait ca hiramayai tarudityasadair bhnti tatra jalay 41
mahrhamaipatrai ca kcanaprabha kesarai nlotpalavanai citrai sa dea
sarvatovta 42 nistulbhi ca muktbhir maibhi ca mahdhanai
udbhtapulins tatra jtarpai ca nimnag 43 sarvaratnamayai citrair
avagh nagottamai jtarpamayai cpi hutanasamaprabhai 44
nityapupaphal ctra nag patrarathkul divyagandharasaspar sarvakmn
sravanti ca 45 nnkri vssi phalanty anye nagottam
muktvaidryacitri bhani tathaiva ca 46 str yny anurpi puru
tathaiva ca sarvartusukhasevyni phalanty anye nagottam 47 mahrhi
vicitri haimny anye nagottam ayanni prasyante citrstraavanti ca 48
manakntni mlyni phalanty atrpare drum pnni ca mahrhi bhakyi
vividhni ca 49 striya ca guasapann rpayauvanalakit gandharv
kinar siddh ng vidydhars tath ramante sahits tatra nrbhir
bhskaraprabh 50 sarve suktakarma sarve ratiparya sarve
kmrthasahit vasanti saha yoita 51 gtavditranirghoa sotkahasitasvana
ryate satata tatra sarvabhtamanohara 52 tatra nmudita ka cin nsti ka
cid asatpriya ahany ahani vardhante gus tatra manoram 53 samatikramya ta
deam uttaras toyas nidhi tatra somagirir nma madhye hemamayo mahn 54
indralokagat ye ca brahmalokagat ca ye devs ta samavekante girirja
diva gatam 55 sa tu deo visryo 'pi tasya bhs prakate
sryalakmybhivijeyas tapaseva vivasvat 56 bhagavn api vivtm ambhur
ekdatmaka brahm vasati deveo brahmariparivrita 57 na katha cana
gantavya kurm uttarea va anyem api bhtn ntikrmati vai gati 58
s hi somagirir nma devnm api durgama tam lokya tata kipram upvartitum
arhatha 59 etvad vnarai akya gantu vnarapugav abhskaram amaryda
na jnmas tata param 60 sarvam etad vicetavya yan may parikrtitam yad
anyad api nokta ca tatrpi kriyat mati 61 tata kta darather mahat
priya; mahattara cpi tato mama priyam kta bhaviyaty anilnalopam;
videhaj daranajena karma 62 tata ktrth sahit sabndhav; mayrcit
sarvaguair manoramai cariyathorv pratintaatrava; sahapriy bhtadhar
plavagam

| 1 vieea tu sugrvo hanumatyartham uktavn sa hi tasmin harirehe


nicitrtho 'rthasdhane 2 na bhmau nntarike v nmbare nmarlaye npsu v
gatisaga te paymi haripugava 3 ssur sahagandharv sanganaradevat
vidit sarvaloks te sasgaradhardhar 4 gatir vega ca teja ca lghava ca
mahkape pitus te sada vra mrutasya mahaujasa 5 tejas vpi te bhta
sama bhuvi na vidyate tad yath labhyate st tattvam evopapdaya 6 tvayy
eva hanumann asti bala buddhi parkrama deaklnuvtta ca naya ca
nayapaita 7 tata kryasamsagam avagamya hanmati viditv hanumanta ca
cintaym sa rghava 8 sarvath nicitrtho 'ya hanmati harvara
nicitrthatara cpi hanmn kryasdhane 9 tad eva prasthitasysya

parijtasya karmabhi bhartr parightasya dhruva kryaphalodaya 10 ta


samkya mahtej vyavasyottara harim ktrtha iva savtta
prahendriyamnasa 11 dadau tasya tata prta svanmkopaobhitam
agulyam abhijna rjaputry paratapa 12 anena tv harireha cihnena
janaktmaj matsakd anuprptam anudvignnupayati 13 vyavasya ca te vra
sattvayukta ca vikrama sugrvasya ca sadea siddhi kathayatva me 14 sa
tad ghya harireha sthpya mrdhni ktjali vanditv caraau caiva
prasthita plavagottama 15 sa tat prakaran hari bala mahad; babhva vra
pavantmaja kapi gatmbude vyomni viuddhamaala; ava
nakatragaopaobhita 16 atibalabalam ritas tavha;
harivaravikramavikramair analpai pavanasuta yathbhigamyate s; janakasut
hanumas tath kuruva

| 1 tad ugrasana bhartur vijya haripugav alabh iva sachdya


medin sapratasthire 2 rma prasravae tasmin nyavasat sahalakmaa
pratkamas ta msa ya stdhigame kta 3 uttar tu dia ramy
girirjasamvtm pratasthe sahas vro hari atabalis tad 4 prv dia
prati yayau vinato hariythapa 5 trgaddi sahita plavaga pavantmaja
agastyacaritm daki hariythapa 6 pacim tu dia ghor suea
plavagevara pratasthe harirdlo bha varuaplitm 7 tata sarv dio
rj codayitv yath tatham kapisen patn mukhyn mumoda sukhita sukham 8
eva sacodit sarve rj vnaraythap sv sv diam abhipretya
tvarit sapratasthire 9 nadanta connadanta ca garjanta ca plavagam
kvelanto dhvamn ca yayu plavagasattam nayiymahe st haniyma ca
rvaam 10 aham eko haniymi prpta rvaam have tata conmathya sahas
hariye janaktmajm 11 vepamna ramedya bhavadbhi sthyatm iti eka
evhariymi ptld api jnakm 12 vidhamiymy aha vkn drayiymy aha
girn dhara drayiymi kobhayiymi sgarn 13 aha yojanasakhyy
plavit ntra saaya ata yojanasakhyy ata samadhika hy aham 14
bhtale sgare vpi aileu ca vaneu ca ptlasypi v madhye na mamcchidyate
gati 15 ity ekaika tad tatra vnar baladarpit cu ca vacana tasmin
harirjasya sanidhau

| 1 gateu vnarendreu rma sugrvam abravt katha bhavn vinjte sarva


vai maala bhuva 2 sugrvas tu tato rmam uvca praattmavn ryat
sarvam khysye vistarea nararabha 3 yad tu dundubhi nma dnava
mahiktim pariklayate vl malaya prati parvatam 4 tad vivea mahio
malayasya guh prati vivea vl tatrpi malaya tajjighsay 5 tato 'ha
tatra nikipto guhd vrivintavat na ca nikramate vl tad savatsare gate 6
tata katajavegena pupre tad bilam tad aha vismito dv
bhrtokavirdita 7 athha ktabuddhis tu suvyakta nihato guru
ilparvatasak biladvri may kt aaknuvan nikramitu mahio vinaed iti
8 tato 'ham g kikindh niras tasya jvite rjya ca sumahat prpta
tr ca rumay saha mitrai ca sahitas tatra vasmi vigatajvara 9 jagma
tato vl hatv ta dnavarabham tato 'ham adad rjya gauravd
bhayayantrita 10 sa m jighsur dutm vl pravyathitendriya
parilkayate krodhd dhvanta sacivai saha 11 tato 'ha vlin tena
snubandha pradhvita nad ca vividh payan vanni nagari ca 12
daratalasak tato vai pthiv may altacakrapratim d gopadavat tad
13 tata prvam aha gatv dakim aham rita dia ca pacim bhyo gato
'smi bhayaakita uttar tu dia ynta hanumn mm athbravt 14 idn
me smta rjan yath vl harvara matagena tad apto hy asminn
ramamaale 15 pravied yadi v vl mrdhsya atadh bhavet tatra vsa
sukho 'smka nirudvigno bhaviyati 16 tata parvatam sdya yamka
nptmaja na vivea tad vl matagasya bhayt tad 17 eva may tad rjan
pratyakam upalakitam pthivmaala ktsna guhm asmy gatas tata

daranrtha tu vaidehy sarvata kapiythap

vydi kapirjena

yathokta jagmur ajas 2 sarsi sarita kakn ka nagari ca


naddurgs tath ailn vicinvanti samantata 3 sugrvea samkhytn sarve
vnaraythap praden pravicinvanti saailavanaknann 4 vicintya divasa
sarve stdhigamane dht samynti sma mediny nikleu vnar 5
sarvartuk ca deeu vnar saphaln drumn sdya rajan ayy cakru
sarvev ahasu te 6 tad aha prathama ktv mse prasravaa gat kapirjena
sagamya nir kapiythap 7 vicitya tu dia prv yathokt sacivai
saha adv vinata stm jagma mahbala 8 uttar tu dia sarv vicitya
sa mahkapi gata saha sainyena vra atabalis tad 9 suea pacimm
vicitya saha vnarai sametya mse sapre sugrvam upacakrame 10 ta
prasravaaphastha samsdybhivdya ca sna saha rmea sugrvam idam
abruvan 11 vicit parvat sarve vanni nagari ca nimnag sgarnt ca
sarve janapads tath 12 guh ca vicit sarv ys tvay parikrtit vicit
ca mahgulm latvitatasatat 13 gahaneu ca deeu durgeu viameu ca
sattvny atipramni vicitni hatni ca ye caiva gahan de vicits te puna
puna 14 udrasattvbhijano mahtm; sa maithil drakyati vnarendra dia
tu ym eva gat tu st; tm sthito vyusuto hanmn

| 1 sahatrgadbhy tu gatv sa hanumn kapi sugrvea yathoddia ta


deam upacakrame 2 sa tu dram upgamya sarvais tai kapisattamai vicinoti
sma vindhyasya guh ca gahanni ca 3 parvatgrn naddurgn sarsi vipuln
drumn vkaa ca vividhn parvatn ghanapdapn 4 anveams te sarve
vnar sarvato diam na st dadur vr maithil janaktmajm 5 te
bhakayanto mlni phalni vividhni ca anveam durdhar nyavasas tatra
tatra ha sa tu deo duranveo guhgahanavn mahn 6 tyaktv tu ta tad dea
sarve vai hariythap deam anya durdhara viviu ckutobhay 7 yatra
vandhyaphal vk vipup paravarjit nistoy sarito yatra mla yatra
sudurlabham 8 na santi mahi yatra na mg na ca hastina rdl pakio
vpi ye cnye vanagocar 9 snigdhapatr sthale yatra padminya phullapakaj
prekay sugandh ca bhramarai cpi varjit 10 kaur nma mahbhga
satyavd tapodhana mahari parammar niyamair dupradharaa 11 tasya
tasmin vane putro blako daavrika pranao jvitntya kruddhas tatra
mahmuni 12 tena dharmtman apta ktsna tatra mahad vanam aaraya
durdhara mgapakivivarjitam 13 tasya te knannts tu gir kandari ca
prabhavni nadnca vicinvanti samhit 14 tatra cpi mahtmno npaya
janaktmajm hartra rvaa vpi sugrvapriyakria 15 te praviya tu ta
bhma latgulmasamvtam dadu krrakarmam asura suranirbhayam 16 ta
dv vanar ghora sthita ailam ivparam gha parihit sarve dv ta
parvatopamam 17 so 'pi tn vnarn sarvn na sthety abravd bal
abhyadhvata sakruddho muim udyamya sahitam 18 tam patanta sahas
vliputro 'gadas tad 19 rvao 'yam iti jtv talenbhijaghna ha sa
vliputrbhihato vaktrc choitam udvaman 20 asuro nyapatad bhmau paryasta iva
parvata te tu tasmin nirucchvse vnar jitakina vyacinvan pryaas tatra
sarva tad girigahvaram 21 vicita tu tata ktv sarve te knana puna
anyadevpara ghora viviur girigahvaram 22 te vicintya puna khinn
vinipatya samgat eknte vkamle tu niedur dnamnas

| 1 athgadas tad sarvn vnarn idam abravt 2 parirnto mahprja


samvsya anair vaca vanni girayo nadyo durgi gahanni ca 3 daryo
giriguh caiva vicit na samantata tatra tatra sahsmbhir jnak na ca
dyate tad v rako ht yena st surasutopam 4 kla ca no mahn yta
sugrva cograsana tasmd bhavanta sahit vicinvantu samantata 5 vihya
tandr oka ca nidr caiva samutthitm vicinudhva yath st paymo
janaktmajm 6 anirveda ca dkya ca manasa cparjayam kryasiddhikary
hus tasmd etad bravmy aham 7 adypda vana durga vicinvantu vanaukasa
kheda tyaktv puna sarva vanam etad vicyatm 8 avaya kriyamasya
dyate karmaa phalam ala nirvedam gamya na hi no malina kamam 9
sugrva krodhano rj tkadaa ca vnar bhetavya tasya satata rmasya
ca mahtmana 10 hitrtham etad ukta va kriyat yadi rocate ucyat v
kama yan na sarvem eva vnar 11 agadasya vaca rutv vacana

gandhamdana uvcvyaktay vc pips ramakhinnay 12 sada khalu vo


vkyam agado yad uvca ha hita caivnukla ca kriyatm asya bhitam 13
punar mrgmahe ailn kandar ca dars tath knanni ca nyni
giriprasravani ca 14 yathoddihni sarvi sugrvea mahtman vicinvantu
vana sarve giridurgi sarvaa 15 tata samutthya punar vnars te mahbal
vindhyaknanasakr vicerur daki diam 16 te radbhrapratima
rmadrajataparvatam gavanta darvantam adhiruhya ca vnar 17 tatra
lodhravana ramya saptaparavanni ca vicinvanto harivar
stdaranakkia 18 tasygram adhirhs te rnt vipulavikram na
payanti sma vaideh rmasya mahi priym 19 te tu digata ktv ta
aila bahukandaram avrohanta harayo vkam samantata 20 avaruhya tato
bhmi rnt vigatacetasa sthitv muhrta tatrtha vkamlam uprit 21
te muhrta samvast ki cid bhagnapariram punar evodyat ktsn
mrgitu daki diam 22 hanumatpramukhs te tu prasthit plavagarabh
vindhyam evditas tvad vicerus te samantata

| 1 saha trgadbhy tu sagamya hanumn kapi vicinoti sma vindhyasya


guh ca gahanni ca 2 sihardlaju ca guh ca paritas tath viameu
nagendrasya mahprasravaeu ca 3 te tatraiva vasat sa klo vyatyavartata
4 sa hi deo duranveo guh gahanavn mahn tatra vyusuta sarva vicinoti
sma parvatam 5 parasparea rahit anyonyasyvidrata gajo gavko gavaya
arabho gandhamdana 6 mainda ca dvivida caiva hanum jmbavn api agado
yuvarja ca tra ca vanagocara 7 girijlvtn den mrgitv daki diam
kutpips part ca rnt ca salilrthina avakra latvkair dadus te
mahbilam 8 tata krauc ca has ca sras cpi nikraman jalrdr
cakravk ca raktg padmareubhi 9 tatas tad bilam sdya sugandhi
duratikramam vismayavyagramanaso babhvur vnararabh 10 sajtapariaks
te tad bila plavagottam abhyapadyanta sahs tejovanto mahbal 11
tata parvatakbho hanumn mruttmaja abravd vnarn sarvn kntra
vanakovida 12 girijlvtn den mrgitv daki diam vaya sarve
parirnt na ca paymi maithilm 13 asmc cpi bild dhas krauc ca
saha srasai jalrdr cakravk ca nipatanti sma sarvaa 14 nna
salilavn atra kpo v yadi v hrada tath ceme biladvre snigdhs tihanti
pdap 15 ity ukts tad bila sarve vivius timirvtam acandrasrya harayo
dad romaharaam 16 tatas tasmin bile durge nnpdapasakule anyonya
saparivajya jagmur yojanam antaram 17 te naasajs tit sabhrnt
salilrthina paripetur bile tasmin ka cit klam atandrit 18 te k
dnavadan parirnt plavagam loka dadur vr nir jvite tad 19
tatas ta deam gamya saumya vitimira vanam dadu kcann vkn
dptavaivnaraprabhn 20 sls tl ca pungn kakubhn vajuln dhavn
campakn ngavk ca karikr ca pupitn 21 tarudityasakn
vaidryamayavedikn nlavaidryavar ca padmin patagvt 22 mahadbhi
kcanair vkair vta blrka sanibhai jtarpamayair matsyair mahadbhi ca
sakacchapai 23 nalins tatra dadu prasannasalilyut kcanni vimnni
rjatni tathaiva ca 24 tapanyagavki muktjlvtni ca
haimarjatabhaumni vaidryamaimanti ca 25 dadus tatra harayo ghamukhyni
sarvaa pupitn phalino vkn pravlamaisanibhn 26 kcanabhramar
caiva madhni ca samantata maikcanacitri ayanny sanni ca 27
mahrhi ca ynni dadus te samantata haimarjataksyn bhjann ca
sacayn 28 agar ca divyn candann ca sacayn ucny
abhyavahryi mlni ca phalni ca 29 mahrhi ca pnni madhni rasavanti ca
divynm ambar ca mahrh ca sacayn kambaln ca citrm ajinn
ca sacayn 30 tatra tatra vicinvanto bile tatra mahprabh dadur vnar
r striya k cid adrata 31 t dv bhasatrast crakjinmbarm
tpas niyathr jvalantm iva tejas 32 tato hanmn girisanika;
ktjalis tm abhivdya vddhm papraccha k tva bhavana bila ca; ratnni
cemni vadasva kasya

| 1 ity uktv hanums tatra puna kjinmbarm abravt t mahbhg


tpas dharmacrim 2 ida pravi sahas bila timirasavtam kutpips

parirnt parikhinn ca sarvaa 3 mahad dhiray vivara pravi sma


pipsit ims tv eva vidhn bhvn vividhn adbhutopamn dv vaya
pravyathit sabhrnt naacetasa 4 kasyeme kcan vks
tarudityasanibh ucny abhyavahryi mlni ca phalni ca 5 kcanni
vimnni rjatni ghi ca tapanya gavki maijlvtni ca 6 pupit
phlavanta ca puy surabhigandhina ime jmbnadamay pdap kasya tejas
7 kcanni ca padmni jtni vimale jale katha matsy ca sauvar caranti
saha kacchapai 8 tmnam anubhva ca kasya caitat tapobalam ajnat na
sarve sarvam khytum arhasi 9 evam ukt hanumat tpas dharmacri
pratyuvca hanmanta sarvabhtahite rat 10 mayo nma mahtej myv
dnavarabha teneda nirmita sarva myay kcana vanam 11 pur
dnavamukhyn vivakarm babhva ha yeneda kcana divya nirmita
bhavanottamam 12 sa tu varasahasri tapas taptv mahvane pitmahd vara
lebhe sarvam auasana dhanam 13 vidhya sarva balavn sarvakmevaras tad
uvsa sukhita kla ka cid asmin mahvane 14 tam apsarasi hemy sakta
dnavapugavam vikramyaivani ghya jaghnea puradara 15 ida ca
brahma datta hemyai vanam uttamam vata kmabhoga ca gha ceda
hiramayam 16 duhit merusvarer aha tasy svaya prabh ida rakmi
bhavana hemy vnarottama 17 mama priyasakh hem nttagtavirad tay
dattavar csmi rakmi bhavanottamam 18 ki krya kasya v heto kntri
prapadyatha katha ceda vana durga yumbhir upalakitam 19 imny
abhyavahryi mlni ca phalni ca bhuktv ptv ca pnya sarva me vaktum
arhatha

| 1 atha tn abravt sarvn virntn hariythapn ida vacanam ekgr


tpas dharmacri 2 vnar yadi va kheda pranaa phalabhakat yadi
caitan may rvya rotum icchmi kathyatm 3 tasys tad vacana rutv
hanumn mruttmaja rjavena yathtattvam khytum upacakrame 4 rj sarvasya
lokasya mahendravaruopama rmo darathi rmn pravio daakvanam 5
lakmaena saha bhrtr vaidehy cpi bhryay tasya bhry janasthnd
rvaena ht balt 6 vras tasya sakh rja sugrvo nma vnara rj
vnaramukhyn yena prasthpit vayam 7 agastyacaritm daki
yamarakitm sahaibhir vnarair mukhyair agadapramukhair vayam 8 rvaa
sahit sarve rkasa kmarpiam stay saha vaidehy mrgadhvam iti codit
9 vicitya tu vaya sarve samagr daki diam bubhukit parirnt
vkamlam uprit 10 vivaravadan sarve sarve dhynaparya
ndhigacchmahe pra magn cintmahrave 11 crayantas tata cakur
davanto mahad bilam latpdapasachanna timirea samvtam 12 asmd dhas
jalaklinn pakai salilareubhi kurar sras caiva nipatanti patatria
sdhv atra pravimeti may tkt plavagam 13 tem api hi sarvem
anumnam upgatam gacchma pravimeti bhartkryatvarnvit 14 tato gha
nipatit ghya hastau parasparam ida pravi sahas bila timirasavtam 15
etan na kyam etena ktyena vayam gat tv caivopagat sarve paridyn
bubhukit 16 tithyadharmadattni mlni ca phalni ca asmbhir upabhuktni
bubhukparipitai 17 yat tvay rakit sarve mriyam bubhukay brhi
pratyupakrrtha ki te kurvantu vnar 18 evam ukt tu sarvaj vnarais
tai svayaprabh pratyuvca tata sarvn ida vnaraythapam 19 sarve
paritusmi vnar tarasvinm caranty mama dharmea na kryam iha kena cit

| 1 evam ukta ubha vkya tpasy dharmasahitam uvca hanumn vkya


tm aninditaceitm 2 araa tv prapann sma sarve vai dharmacrii ya
kta samayo 'smka sugrvea mahtman sa tu klo vyatikrnto bile ca
parivartatm 3 s tvam asmd bild ghord uttrayitum arhasi 4 tasmt
sugrvavacand atikrntn gatyua trtum arhasi na sarvn
sugrvabhayaakitn 5 mahac ca kryam asmbhi kartavya dharmacrii tac
cpi na kta kryam asmbhir iha vsibhi 6 evam ukt hanumat tpas vkyam
abravt jvat dukara manye praviena nivartitum 7 tapasas tu prabhvena
niyamoprjitena ca sarvn eva bild asmd uddhariymi vnarn 8 nimlayata
caki sarve vnarapugav na hi nikramitu akyam animlitalocanai 9

tata samlit sarve sukumrgulai karai sahas pidadhur di h


gamanakkia 10 vnars tu mahtmno hastaruddhamukhs tad
nimentaramtrea bild uttrits tay 11 tatas tn vnarn sarvs tpas
dharmacri nistn viamt tasmt samvsyedam abravt 12 ea vindhyo giri
rmn nndrumalatyuta ea prasavaa aila sgaro 'ya mahodadhi 13
svasti vo 'stu gamiymi bhavana vnararabh ity uktv tad bila rmat
pravivea svayaprabh 14 tatas te dadur ghora sgara varulayam apram
abhigarjanta ghorair rmibhir kulam 15 mayasya my vihita giridurga
vicinvatm te mso vyatikrnto yo rj samaya kta 16 vindhyasya tu
gire pde saprapupitapdape upaviya mahbhg cintm pedire tad 17
tata puptibhrgrl latatasamvtn drumn vsantikn dv babhvur
bhayaakit 18 te vasantam anuprpta prativedya parasparam
naasadeaklrth nipetur dharatale 19 sa tu siharabha skandha
pnyatabhuja kapi yuvarjo mahprja agado vkyam abravt 20 sant
kapirjasya vaya sarve vinirgat msa pro bilasthn haraya ki na
budhyate 21 tasminn atte kle tu sugrvea kte svayam pryopaveana yukta
sarve ca vanaukasm 22 tka prakty sugrva svmibhve vyavasthita na
kamiyati na sarvn apardhakto gatn 23 apravttau ca sty ppam eva
kariyati tasmt kamam ihdyaiva pryopaviana hi na 24 tyaktv putr ca
dr ca dhanni ca ghi ca yvan na ghtayed rj sarvn pratigatn ita
vadhenpratirpea reyn mtyur ihaiva na 25 na cha yauvarjyena
sugrvebhiecita narendrebhiikto 'smi rmekliakarma 26 sa prva
baddhavairo m rj dv vyatikramam ghtayiyati daena tkena
ktanicaya 27 ki me suhdbhir vyasana payadbhir jvitntare ihaiva pryam
siye puye sgararodhasi 28 etac chrutv kumrea yuvarjena bhitam sarve
te vnarareh karua vkyam abruvan 29 tka prakty sugrva
priysakta ca rghava ady ca vaidehy dvsm ca samgatn 30
rghavapriyakmrtha ghtayiyaty asaayam na kama cparddhn gamana
svmiprvata 31 plavagamn tu bhayrditn; rutv vacas tra ida
babhe ala videna bila praviya; vasma sarve yadi rocate va 32 ida hi
my vihita sudurgama; prabhtavkodakabhojyapeyam ihsti no naiva bhaya
puradarn; na rghavd vnararjato 'pi v 33 rutvgadasypi vaco 'nuklam;
cu ca sarve haraya pratt yath na hanyema tathvidhnam; asaktam adyaiva
vidhyat na

| 1 tath bruvati tre tu trdhipativarcasi atha mene hta rjya hanumn


agadena tat 2 buddhy hy agay yukta caturbalasamanvitam caturdaagua
mene hanumn vlina sutam 3 pryama avac ca tejobalaparkramai
aina uklapakdau vardhamnam iva riy 4 bhaspatisama buddhy vikrame
sada pitu urama trasya ukrasyeva puradaram 5 bhartur arthe
parirnta sarvastraviradam abhisadhtum rebhe hanumn agada tata 6
sa caturm upyn ttyam upavarayan bhedaym sa tn sarvn vnarn
vkyasapad 7 teu sarveu bhinneu tato 'bhayad agadam bhaair bahubhir
vkyai kopopyasamanvitai 8 tva samarthatara pitr yuddhe treya vai dhuram
dha dhrayitu akta kapirjya yath pit 9 nityam asthiracitt hi kapayo
haripugava njpya viahiyanti putradrn vin tvay 10 tv naite hy
anuyujeyu pratyaka pravadmi te yathya jmbavn nla suhotra ca
mahkapi 11 na hy aha ta ime sarve smadndibhir guai daena na tvay
aky sugrvd apakaritum 12 vighysanam apy hur durbalena balyasa
tmarakkaras tasmn na vighta durbala 13 y cem manyase dhtrm etad
bilam iti rutam etal lakmaabnm atkrya vidrae 14 svalpa hi ktam
indrea kipat hy aani pur lakmao niitair bair bhindyt patrapua
yath lakmaasya ca nrc bahava santi tadvidh 15 avasthne yadaiva tvam
siyasi paratapa tadaiva haraya sarve tyakyanti ktanicay 16 smaranta
putradr nityodvign bubhukit khedit dukhaayybhis tv kariyanti
phata 17 sa tva hna suhdbhi ca hitakmai ca bandhubhi td api
bhodvigna spandamnd bhaviyasi 18 na ca jtu na hisyus tv ghor
lakmaasyak apavtta jighsanto mahveg dursad 19 asmbhis tu gata
srdha vintavad upasthitam nuprvyt tu sugrvo rjye tv sthpayiyati 20
dharmakma pitvyas te prtikmo dhavrata uci satyapratija ca n tv
jtu jighsati 21 priyakma ca te mtus tadartha csya jvitam tasypatya
ca nsty anyat tasmd agada gamyatm

| 1 rutv hanumato vkya prarita dharmasahitam svmisatkrasayuktam


agado vkyam abravt 2 sthairya sarvtman aucam nasyam athrjavam
vikramai caiva dhairya ca sugrve nopapadyate 3 bhrtur jyehasya yo bhry
jvito mahi priym dharmea mtara yas tu svkaroti jugupsita 4 katha
sa dharma jnte yena bhrtr durtman yuddhybhiniyuktena bilasya pihita
mukham 5 satyt pighta ca ktakarm mahya vismto rghavo yena sa
kasya sukta smaret 6 lakmaasya bhayd yena ndharmabhayabhru di
mrgitu st dharmam asmin katha bhavet 7 tasmin ppe ktaghne tu smtihne
caltmani rya ko vivasej jtu tat kulno jijviu 8 rjye putra
pratihpya saguo nirguo 'pi v katha atrukulna m sugrvo jvayiyati
9 bhinnamantro 'parddha ca hnaakti katha hy aham kikindh prpya
jveyam antha iva durbala 10 upudaena hi m bandhanenopapdayet aha
krro nasa ca sugrvo rjyakrat 11 bandhanc cvasdn me reya
pryopaveanam anujnta m sarve ghn gacchantu vnar 12 aha va
pratijnmi na gamiymy aha purm ihaiva pryam siye reyo maraam eva me
13 abhivdanaprva tu rj kualam eva ca vcyas tato yavyn me sugrvo
vnarevara 14 rogyaprva kuala vcy mt rum ca me mtara caiva me
trm vsayitum arhatha 15 prakty priyaputr s snukro tapasvin
vinaa mm iha rutv vyakta hsyati jvitam 16 etvad uktv vacana vddhn
apy abhivdya ca savivegado bhmau rudan darbheu durman 17 tasya
saviatas tatra rudanto vnararabh nayanebhya pramumucur ua vai
vridukhit 18 sugrva caiva nindanta praasanta ca vlinam
parivrygado sarve vyavasyan pryam situm 19 mata tad vliputrasya vijya
plavagarabh upaspyodaka sarve prmukh samupvian dakigreu
darbheu udaktra samrit 20 sa saviadbhir bahubhir mahdharo;
mahdrikapramitai plavagamai 21 babhva sanditanirjharntaro; bha
nadadbhir jaladair ivolbaai

| 1 upavis tu te sarve yasmin prya giristhale harayo gdhrarja ca ta


deam upacakrame 2 smptir nma nmn tu cirajv vihagama bhrt jayua
rmn prakhytabalapaurua 3 kandard abhinikramya sa vindhyasya mahgire
upavin harn dv htm giram abravt 4 vidhi kila nara loke
vidhnennuvartate yathya vihito bhakya cirn mahyam upgata 5
parampar bhakiye vnar mta mtam uvcaiva vaca pak tn nirkya
plavagamn 6 tasya tadvacana rutv bhakalubdhasya pakia agada param
yasto hanmantam athbravt 7 paya stpadeena skd vaivasvato yama ima
deam anuprpto vnar vipattaye 8 rmasya na kta krya rjo na ca
vaca ktam harm iyam ajt vipatti sahasgat 9 vaidehy priyakmena
kta karma jayu gdhrarjena yat tatra ruta vas tad aeata 10 tath
sarvi bhtni tiryagyonigatny api priya kurvanti rmasya tyaktv prn
yath vayam 11 rghavrthe parirnt vaya satyaktajvit kntri
prapann sma na ca payma maithilm 12 sa sukh gdhrarjas tu rvaena hato
rae mukta ca sugrvabhayd gata ca param gatim 13 jayuo vinena rjo
daarathasya ca haraena ca vaidehy saaya harayo gat 14 rmalakmaayor
vsm araye saha stay rghavasya ca bena vlina ca tath vadha 15
rmakopd ae rkasn tath vadha kaikeyy varadnena ida hi vikta
ktam 16 tat tu rutv tad vkyam agadasya mukhodgatam abravd vacana
gdhras tkatuo mahsvana 17 ko 'ya gir ghoayati prai priyatarasya me
jayuo vadha bhrtu kampayann iva me mana 18 katham sj janasthne
yuddha rkasagdhrayo nmadheyam ida bhrtu cirasydya may rutam 19
yavyaso guajasya lghanyasya vikramai tad iccheyam aha rotu vina
vnararabh 20 bhrtur jayuas tasya janasthnanivsina tasyaiva ca mama
bhrtu sakh daaratha katham yasya rma priya putro jyeho gurujanapriya
21 sryudagdhapakatvn na aknomi visarpitum iccheya parvatd asmd
avatartum aridam

okd bhraasvaram api rutv te hariythap

raddadhur naiva tad

vkya karma tasya akit 2 te pryam upavis tu dv gdhra


plavagam cakrur buddhi tad raudr sarvn no bhakayiyati 3 sarvath
pryam snn yadi no bhakayiyati ktakty bhaviyma kipra siddhim ito
gat 4 et buddhi tata cakru sarve te vnararabh avatrya gire gd
gdhram hgadas tad 5 babhvur karajo nma vnarendra pratpavn mamrya
prthiva pakin dhrmikau tasya ctmajau 6 sugrva caiva val ca putrv
oghabalv ubhau loke virutakarmbhd rj vl pit mama 7 rj ktsnasya
jagata ikvk mahratha rmo darathi rmn pravio daakvanam 8
lakmaena saha bhrtr vaidehy cpi bhryay pitur nideanirato dharmya
panthnam rita tasya bhry janasthnd rvaena ht balt 9 rmasya ca
pitur mitra jayur nma gdhrar dadara st vaideh hriyam vihyas
10 rvaa viratha ktv sthpayitv ca maithilm parirnta ca vddha ca
rvaena hato rae 11 eva gdhro hatas tena rvaena bahyas saskta cpi
rmea gata ca gatim uttamm 12 tato mama pitvyea sugrvea mahtman
cakra rghava sakhya so 'vadht pitara mama 13 mma pitr viruddho hi
sugrva sacivai saha nihatya vlina rmas tatas tam abhiecayat 14 sa rjye
sthpitas tena sugrvo vnarevara rj vnaramukhyn yena prasthpit
vayam 15 eva rmaprayukts tu mrgams tatas tata vaideh ndhigacchmo
rtrau sryaprabhm iva 16 te vaya dadakraya vicitya susamhit ajnt
tu pravi sma dharay vivta bilam 17 mayasya my vihita tad bila ca
vicinvatm vyattas tatra no mso yo rj smaya kta 18 te vaya
kapirjasya sarve vacanakria kt sasthm atikrnt bhayt pryam upsmahe
19 kruddhe tasmis tu kkutsthe sugrve ca salakmae gatnm api sarve
tatra no nsti jvitam

| 1 ity ukta karua vkya vnarais tyaktajvitai sabpo vnarn gdhra


pratyuvca mahsvana 2 yavyn mama sa bhrt jayur nma vnar yamkhyta
hata yuddhe rvaena balyas 3 vddhabhvd apakatvc chvas tad api
maraye na hi me aktir adysti bhrtur vairavimokae 4 pur vtravadhe vtte
sa cha ca jayaiiau dityam upaytau svo jvalanta ramimlinam 5
vtykamrgea javena sma gatau bham madhya prpte ca srye ca jayur
avasdati 6 tam aha bhrtara dv sryaramibhir arditam pakbhya
chdaym sa sneht paramavihvalam 7 nirdagdhapaka patito vindhye 'ha
vnarottam aham asmin vasan bhrtu pravtti nopalakaye 8 jayuas tv evam
ukto bhrtr saptin tad yuvarjo mahprja pratyuvcgadas tad 9
jayuo yadi bhrt ruta te gadita may khyhi yadi jnsi nilaya tasya
rakasa 10 adrghadarina ta v rvaa rkasdhipam antike yadi v dre
yadi jnsi asa na 11 tato 'bravn mahtej jyeho bhrt jayua
tmnurpa vacana vnarn sapraharayan 12 nirdagdhapako gdhro 'ha
gatavrya plavagam vmtrea tu rmasya kariye shyam uttamam 13 jnmi
vrul lokn vios traivikramn api devsuravimard ca amtasya ca
manthanam 14 rmasya yad ida krya kartavya prathama may jaray ca
hta teja pr ca ithil mama 15 taru rpasapann sarvbharaabhit
hriyam may d rvaena durtman 16 kroant rma rmeti lakmaeti ca
bhmin bhany apavidhyant gtri ca vidhunvat 17 sryaprabheva ailgre
tasy kaueyam uttamam asite rkase bhti yath v taidambude 18 t tu
stm aha manye rmasya parikrtant ryat me kathayato nilaya tasya
rakasa 19 putro viravasa skd bhrt vairavaasya ca adhyste nagar
lak rvao nma rkasa 20 ito dvpe samudrasya sapre atayojane
tasmil lak pur ramy nirmit vivakarma 21 tasy vasati vaideh dn
kaueyavsin rvantapure ruddh rkasbhi surakit 22 janakasytmaj
rjas tasy drakyatha maithilm lakym atha gupty sgarea samantata
23 saprpya sgarasynta sapra atayojanam sdya dakia kla tato
drakyatha rvaam 24 tatraiva tvarit kipra vikramadhva plavagam
jnena khalu paymi dv pratygamiyatha 25 dya panth kulign ye
cnye dhnyajvina dvityo balibhojn ye ca vkaphalina 26 bhss
ttya gacchanti krauc ca kurarai saha yen caturtha gacchanti gdhr
gacchanti pacamam 27 balavryopapannn rpayauvanalinm ahas tu panth
hasn vainateyagati par vainateyc ca no janma sarve vnararabh 28
garhita tu kta karma yena sma piitan ihastho 'ha prapaymi rvaa
jnak tath 29 asmkam api sauvara divya cakurbala tath tasmd
hravryea nisargea ca vnar yojanaatt sgrd vaya payma nityaa 30

asmka vihit vttir nisrgea ca drata vihit pdamle tu vtti


caraayodhinm 31 upyo dyat ka cil laghane lavambhasa abhigamya tu
vaideh samddhrth gamiyatha 32 samudra netum icchmi bhavadbhir
varulayam pradsymy udaka bhrtu svargatasya mahtmana 33 tato ntv tu
ta dea tre nadanadpate nirdagdhapaka sapti vnar sumahaujasa 34
puna pratynayitv vai ta dea patagevaram babhvur vnar h pravttim
upalabhya te

| 1 tatas tad amtsvda gdhrarjena bhitam niamya vadato hs te vaca


plavagarabh 2 jmbavn vai harireha saha sarvai plavagamai bhtalt
sahasotthya gdhrarjnam abravt 3 kva st kena v d ko v harati
maithilm tad khytu bhavn sarva gatir bhava vanaukasm 4 ko
darathibn vajraveganiptinm svaya lakmaam uktn na cintayati
vikramam 5 sa harn prtisayuktn st rutisamhitn punar vsayan prta
ida vacanam abravt 6 ryatm iha vaidehy yath me haraa rutam yena
cpi mamkhyta yatra cyatalocan 7 aham asmin girau durge bahuyojanam yate
cirn nipatito vddha kapraparkrama 8 ta mm evagata putra suprvo
nma nmata hrea yathkla bibharti patat vara 9 tkakms tu
gandharvs tkakop bhujagam mg tu bhaya tka tatas tkakudh
vayam 10 sa kad cit kudhrtasya mama chrakkia gatasryo 'hani prpto
mama putro hy anmia 11 sa may vddhabhvc ca kopc ca paribhartsita
kutpips partena kumra patat vara 12 sa mamhrasarodht pita
prtivardhana anumnya yathtattvam ida vacanam abravt 13 aha tta
yathklam mirth kham pluta mahendrasya girer dvram vtya ca samsthita
14 tatra sattvasahasr sgarntaracrim panthnam eko 'dhyavasa
saniroddhum avmukha 15 tatra ka cin may da sryodayasamaprabhm
striyam dya gacchan vai bhinnjanacayopama 16 so 'ham abhyavahrrth tau
dv ktanicaya tena smn vintena panthnam abhiycita 17 na hi
smopapannn prahart vidyate kva cit ncev api jana ka cit kim aga bata
madvidha 18 sa ytas tejas vyoma sakipann iva vegata athha khe carair
bhtair abhigamya sabhjita 19 diy jvasi tteti abruvan m maharaya
katha cit sakalatro 'sau gatas te svasty asaayam 20 evam uktas tato 'ha
tai siddhai paramaobhanai sa ca me rvao rj rakas prativedita 21
haran darather bhry rmasya janaktmajm bhrabharaakauey
okavegaparjitm 22 rmalakmaayor nma kroant muktamrdhajm ea
kltyayas tvad iti vkyavid vara 23 etam artha samagra me suprva
pratyavedayat tac chrutvpi hi me buddhir nst k cit parkrame 24 apako hi
katha pak karma ki cid upakramet yat tu akya may kartu
vgbuddhiguavartin 25 ryat tat pravakymi bhavat paururayam
vmatibhy hi srve kariymi priya hi va yad dhi darathe krya
mama tan ntra saaya 26 te bhavanto matireh balavanto manasvina
sahit kapirjena devair api dursad 27 rmalakmaab ca niit
kakapatria traym api lokn parypts tranigrahe 28 kma khalu
daagrvas tejobalasamanvita bhavat tu samarthn na ki cid api dukaram
29 tad ala klasagena kriyat buddhinicaya na hi karmasu sajjante
buddhimanto bhavadvidh

| 1 tata ktodaka snta ta gdhra hariythap upavi girau durge


parivrya samantata 2 tam agadam upsna tai sarvair haribhir vtam
janitapratyayo hart sapti punar abravt 3 ktv niabdam ekgr vantu
harayo mama tattva sakrtayiymi yath jnmi maithilm 4 asya vindhyasya
ikhare patito 'smi pur vane srytapapartgo nirdagdha sryaramibhi 5
labdhasajas tu artrd vivao vihvalann iva vkamo dia sarv
nbhijnmi ki cana 6 tatas tu sgar ailn nad sarv sarsi ca vanny
aavide ca samkya matir gamat 7 hapakigakra kandarntarakavn
dakiasyodadhes tre vindhyo 'yam iti nicita 8 sc ctrrama puya
surair api supjitam ir nikaro nma yasminn ugratapbhavat 9 aau
varasahasri tensminn i vin vasato mama dharmaj svargate tu nikare
10 avatrya ca vindhygrt kcchrea viamc chanai tkadarbh vasumat
dukhena punar gata 11 tam i drau kmo 'smi dukhenbhygato bham

jayu may caiva bahuo 'bhigato hi sa 12 tasyramapadbhye vavur vt


sugandhina vko npupita ka cid aphalo v na dyate 13 upetya crama
puya vkamlam uprita draukma pratke ca bhagavanta nikaram 14
athpayam adrastham i jvalitatejasa ktbhieka durdharam upvttam
udamukham 15 tam k smar vyghr sih ng sarsp
parivryopagacchanti dtra prino yath 16 tata prptam i jtv tni
sattvni vai yayu pravie rjani yath sarva smtyaka balam 17 is tu
dv m tua pravia crama puna muhrtamtrn nikramya tata kryam
apcchata 18 saumya vaikalyat dv ro te nvagamyate agnidagdhv imau
pakau tvak caiva vrait tava 19 dvau gdhrau daprvau me mtarivasamau jave
gdhr caiva rjnau bhrtarau kmarpiau 20 jyehas tva tu ca saptir
jayur anujas tava mnua rpam sthya ght caraau mama 21 ki te
vydhisamutthna pakayo patana katham dao vya dhta kena sarvam
khyhi pcchata

| 1 tatas tad drua karma dukara shast ktam cacake mune sarva
srynugamana tath 2 bhagavan vraayuktatvl lajjay ckulendriya
parirnto na aknomi vacana paribhitum 3 aha caiva jayu ca saghard
darpamohitau ka patitau vrau jighsantau parkramam 4 kailsaikhare
baddhv munnm agrata paam ravi syd anuytavyo yvad asta mahgirim 5
athv yugapat prptv apayva mahtale rathacakrapramni nagari pthak
pthak 6 kva cid vditragho ca brahmagho ca uruva gyant cgan
bahv payvo raktavsasa 7 tram utpatya ckam dityapatham sthitau
vm lokayvas tad vana dvalasasthitam 8 upalair iva sachann dyate
bh iloccayai pagbhi ca savt strair iva vasudhar 9 himav caiva
vindhya ca meru ca sumahn naga bhtale saprakante ng iva jalaye 10
tvrasveda ca kheda ca bhaya cst tadvayo samviata moha ca mohn
mrch ca dru 11 na dig vijyate ymy ngeny na ca vru yugnte niyato
loko hato dagdha ivgnin 12 yatnena mahat bhyo ravi samavalokita tulya
pthvpramena bhskara pratibhti nau 13 jayur mm anpcchya nipapta
mah tata ta dv tram kd tmna muktavn aham 14 pakibhy ca
may gupto jayur na pradahyata pramdt tatra nirdagdha patan vyupathd
aham 15 ake ta nipatita janasthne jayuam aha tu patito vindhye
dagdhapako jakta 16 rjyena hno bhrtr ca pakbhy vikramea ca
sarvath martum evecchan patiye ikhard gire

| 1 evam uktv munireham aruda dukhito bham atha dhytv muhrta tu


bhagavn idam abravt 2 pakau ca te prapakau ca punar anyau bhaviyata
caku caiva pr ca vikrama ca bala ca te 3 pure sumahat krya
bhaviya hi may rutam da me tapas caiva rutv ca vidita mama 4 rj
daaratho nma ka cid ikvkunandana tasya putro mahtej rmo nma
bhaviyati 5 araya ca saha bhrtr lakmaena gamiyati tasminn arthe
niyukta san pitr satyaparkrama 6 nairto rvao nma tasy bhry
hariyati rkasendro janasthnd avadhya suradnavai 7 s ca kmai
pralobhyant bhakyair bhojyai ca maithil na bhokyati mahbhg dukhamagn
yaasvin 8 paramnna tu vaidehy jtv dsyati vsava yad annam
amtaprakhya surm api durlabham 9 tad anna maithil prpya vijyendrd
ida tv iti agram uddhtya rmya bhtale nirvapiyati 10 yadi jvati me
bhart lakmaena saha prabhu devatva gatayor vpi tayor annam ida tv iti
11 eyanty anveaks tasy rmadt plavagam khyey rmamahi tvay
tebhyo vihagama 12 sarvath tu na gantavyam da kva gamiyasi deaklau
pratkasva pakau tva pratipatsyase 13 utsaheyam aha kartum adyaiva tv
sapakakam ihasthas tva tu lokn hita krya kariyasi 14 tvaypi khalu
tat krya tayo ca npaputrayo brhman sur ca munn vsavasya ca
15 icchmy aham api drau bhrtaru rmalakmaau necche cira dhrayitu
prs tyakye kalevaram

etair anyai ca bahubhir vkyair vkyavirada

praasybhyanujpya pravia sa svam ramam 2 kandart tu visarpitv


parvatasya anai anai aha vindhya samruhya bhavata pratiplaye 3 adya
tv etasya klasya sgra varaata gatam deaklapratko 'smi hdi ktv
muner vaca 4 mahprasthnam sdya svargate tu nikare m nirdahati
satpo vitarkair bahubhir vtam 5 utthit marae buddhi muni vkyair
nivartaye buddhir y tena me datt prasarakaya tu s me 'panayate
dukha dptevgniikh tama 6 budhyat ca may vrya rvaasya durtmana
putra satarjito vgbhir na trt maithil katham 7 tasy vilapita rutv
tau ca st vinktau na me daarathasneht putreotpdita priyam 8 tasya tv
eva bruvasya sapter vnarai saha utpetatus tad pakau samaka
vanacrim 9 sa dv sv tanu pakair udgatair aruacchadai praharam
atula lebhe vnar cedam abravt 10 nikarasya mahare prabhvd
amittmana dityaraminirdagdhau pakau me punar utthitau 11 yauvane
vartamnasya mamsd ya parkrama tam evdyvagacchmi bala pauruam eva ca
12 sarvath kriyat yatna stm adhigamiyatha pakalbho mamya va
siddhipratyaya kraka 13 ity uktv tn harn sarvn sapti patat vara
utpapta gire gj jijsu khagamo gatim 14 tasya tadvacana rutv
prtisahamnas babhvur harirdl vikrambhyudayonmukh 15 atha
pavanasamnavikram; plavagavar pratilabdha pauru abhijidabhimukh
dia yayur; janakasut parimrgaonmukh

| 1 khyt gdhrarjena samutpatya plavagam sagat prtisayukt


vinedu sihavikram 2 sapter vacana rutv harayo rvaakayam h
sgaram jagmu stdaranakkia 3 abhikramya tu ta dea dadur
bhmavikram ktsna lokasya mahata pratibimbam iva sthitam 4 dakiasya
samudrasya samsdyottar diam sanivea tata cakru sahit vnarottam 5
sattvair mahadbhir viktai kradbhir vividhair jale vyttsyai sumahkyair
rmibhi ca samkulam 6 prasuptam iva cnyatra krantam iva cnyata kva cit
parvatamtrai ca jalaribhir vtam 7 sakula dnavendrai ca
ptlatalavsibhi romaharakara dv viedu kapikujar 8 kam iva
dupra sgara prekya vnar viedu sahas sarve katha kryam iti bruvan
9 via vhin dv sgarasya nirkat vsaym sa harn bhayrtn
harisattama 10 na nidena na krya vido doavattara vido hanti
purua bla kruddha ivoraga 11 vido 'ya prasahate vikrame paryupasthite
tejas tasya hnasya pururtho na sidhyati 12 tasy rtry vyattym
agado vnarai saha harivddhai samgamya punar mantram amantrayat 13 s
vnar dhvajin parivrygada babhau vsava parivryeva marut vhin
sthit 14 ko 'nyas t vnar sen akta stambhayitu bhavet anyatra
vlitanayd anyatra ca hanmata 15 tatas tn harivddh ca tac ca sainyam
aridama anumnygada rmn vkyam arthavad abravt 16 ka idn mahtej
laghayiyati sgaram ka kariyati sugrva satyasadham aridamam 17 ko
vro yojanaata laghayeta plavagam im ca ythapn sarvn mocayet ko
mahbhayt 18 kasya prasdd dr ca putr caiva ghi ca ito nivtt
payema siddhrth sukhino vayam 19 kasya prasdd rma ca lakmaa ca
mahbalam abhigacchema sah sugrva ca mahbalam 20 yadi ka cit
samartho va sgaraplavane hari sa dadtv iha na ghra puym
abhayadakim 21 agadasya vaca rutv na ka cit ki cid abravt
stimitevbhavat sarv s tatra harivhin 22 punar evgada prha tn harn
harisattama sarve balavat reh bhavanto dhavikram 23 vyapadeya kule
jt pjit cpy abhkaa na hi vo gamane saga kad cid api kasya cit 24
bruvadhva yasya y aktir gamane plavagarabh

| 1 tato 'gadavaca rutv sarve te vnarottam sva sva gatau


samutsham hus tatra yathkramam 2 gajo gavko gavaya arabho gandhamdana
mainda ca dvivida caiva sueo jmbavs tath 3 babhe gajas tatra
plaveya daayojanam gavko yojanny ha gamiymti viatim 4 gavayo
vnaras tatra vnars tn uvca ha triata tu gamiymi yojann
plavagam 5 arabho vnaras tatra vnars tn uvca ha catvriad
gamiymi yojann na saaya 6 vnars tu mahtej abravd gandhamdana
yojann gamiymi pacat tu na saaya 7 maindas tu vnaras tatra

vnars tn uvca ha yojann para aim aha plavitum utsahe 8 tatas


tatra mahtej dvivida pratyabhata gamiymi na sadeha saptati yojanny
aham 9 sueas tu harireha proktavn kapisattamn ati yojann tu
plaveya plavagarabh 10 te kathayat tatra sarvs tn anumnya ca
tato vddhatamas te jmbavn pratyabhata 11 prvam asmkam apy st ka
cid gatiparkrama te vaya vayasa pram anuprpt sma smpratam 12 ki tu
naiva gate akyam ida kryam upekitum yad artha kapirja ca rma ca
ktanicayau 13 smprata klabhedena y gatis t nibodhata navati
yojann tu gamiymi na saaya 14 t ca sarvn harireh jmbavn
punar abravt na khalv etvad evsd gamane me parkrama 15 may mahbalai
caiva yaje viu santana pradakikta prva kramamas trivikrama 16
sa idnm aha vddha plavane mandavikrama yauvane ca tadsn me balam
apratima parai 17 sapraty etvat akti gamane tarkaymy aham naitvat
ca sasiddhi kryasysya bhaviyati 18 athottaram udrrtham abravd agadas
tad anumnya mahprjo jmbavanta mahkapim 19 aham etad gamiymi
yojann ata mahat nivartane tu me akti syn na veti na nicitam 20 tam
uvca harireho jmbavn vkyakovida jyate gamane aktis tava
harykasattama 21 kma atasahasra v na hy ea vidhir ucyate yojann
bhav akto gantu pratinivartitum 22 na hi preayit tata svm preya
katha cana bhavatya jana sarva preya plavagasattama 23 bhavn kalatram
asmka svmibhve vyavasthita svm kalatra sainyasya gatir e paratapa
24 tasmt kalatravat tta pratiplya sad bhavn api caitasya kryasya bhavn
mlam aridama 25 mlam arthasya sarakyam ea kryavid naya mle hi sati
sidhyanti gu pupaphaldaya 26 tad bhavn asy kryasya sdhane
satyavikrama buddhivikramasapanno hetur atra paratapa 27 guru ca
guruputra ca tva hi na kapisattama bhavantam ritya vaya samarth hy
arthasdhane 28 uktavkya mahprja jmbavanta mahkapi
pratyuvcottara vkya vlisnur athgada 29 yadi nha gamiymi nnyo
vnarapugava puna khalv idam asmbhi krya pryopaveanam 30 na hy aktv
haripate sadea tasya dhmata tatrpi gatv prn paymi parirakaam
31 sa hi prasde ctyartha kope ca harir vara attya tasya sadea
vino gamane bhavet 32 tad yath hy asya kryasya na bhavaty anyath gati
tad bhavn eva drtha sacintayitum arhati 33 so 'gadena tad vra
pratyukta plavagarabha jmbavn uttara vkya provceda tato 'gadam 34
asya te vra kryasya na ki cit parihyate ea sacodaymy ena ya krya
sdhayiyati 35 tata pratta plavat variham; ekntam ritya sukhopaviam
sacodaym sa haripravro; haripravra hanumantam eva

| 1 anekaatashasr via harivhinm jmbavn samudkyaiva


hanumantam athbravt 2 vra vnaralokasya sarvastram athbravt tm
ekntam ritya hanuman ki na jalpasi 3 hanuman harirjasya sugrvasya samo
hy asi rmalakmaayo cpi tejas ca balena ca 4 arianemina putrau
vainateyo mahbala garutmn iva vikhyta uttama sarvapakim 5 bahuo hi
may da sgare sa mahbala bhujagn uddharan pak mahvego mahya 6
pakayor yad bala tasya tvad bhujabala tava vikrama cpi vega ca na te
tenpahyate 7 bala buddhi ca teja ca sattva ca harisattama viia
sarvabhteu kim tmna na budhyase 8 apsarpsaras reh vikhyt
pujikasthal ajaneti parikhyt patn kesario hare 9 abhipd abht tta
vnar kmarpi duhit vnarendrasya kujarasya mahtmana 10 kapitve
crusarvg kad cit kmarpi mnua vigraha ktv yauvanottamalin 11
acarat parvatasygre prvambudasanibhe vicitramlybhara
mahrhakaumavsin 12 tasy vastra vilky pta raktadaa ubham
sthity parvatasygre mruto 'paharac chanai 13 sa dadara tatas tasy
vttv r susahatau stanau ca pnau sahitau sujta cru cnanam 14 t
vilyataro tanumadhy yaasvinm dvaiva ubhasarvgn pavana
kmamohita 15 sa t bhujbhy pnbhy paryavajata mruta
manmathviasarvgo gattm tm aninditm 16 s tu tatraiva sabhrnt suvtt
vkyam abravt ekapatnvratam ida ko nayitum icchati 17 ajany vaca
rutv mruta pratyabhata na tv hismi suroi m bht te subhage bhayam
18 manassmi gato yat tv parivajya yaasvini vryavn buddhisapanna
putras tava bhaviyati 19 abhyutthita tata srya blo dv mahvane
phala ceti jighkus tvam utplutybhyapato divam 20 atni tri gatvtha

yojann mahkape tejas tasya nirdhto na vida tato gata 21 tvad


patatas tram antarika mahkape kiptam indrea te vajra krodhviena
dhmat 22 tata ailgraikhare vmo hanur abhajyata tato hi nmadheya te
hanumn iti krtyate 23 tatas tv nihata dv vyur gandhavaha svayam
trailokye bhasakruddho na vavau vai prabhajana 24 sabhrnt ca sur
sarve trailokye kubhite sati prasdayanti sakruddha mruta bhuvanevar
25 prasdite ca pavane brahm tubhya vara dadau aastravadhyat tta
samare satyavikrama 26 vajrasya ca niptena viruja tv samkya ca
sahasranetra prttm dadau te varam uttamam 27 svacchandata ca maraa te
bhyd iti vai prabho sa tva kesaria putra ketrajo bhmavikrama 28
mrutasyaurasa putras tejas cpi tatsama tva hi vyusuto vatsa plavane cpi
tatsama 29 vayam adya gatapr bhavn asmsu smpratam
dkyavikramasapanna pakirja ivpara 30 trivikrame may tta
saailavanaknan tri saptaktva pthiv parikrnt pradakiam 31 tad
cauadhayo 'smbhi sacit devasant nipannam amta ybhis tadsn no
mahad balam 32 sa idnm aha vddha parihnaparkrama smprata klam
asmka bhavn sarvagunvita 33 tad vijmbhasva vikrnta plavatm uttamo hy
asi tvadvrya draukmeya sarv vnaravhin 34 uttiha harirdla
laghayasva mahravam par hi sarvabhtn hanuman y gatis tava 35 vi
haraya sarve hanuman kim upekase vikramasva mahvego vius trn vikramn iva
36 tatas tu vai jmbavatbhicodita; prattavega pavantmaja kapi
praharayas t harivra vhin; cakra rpa mahad tmanas tad

| 1 sastyamno hanumn vyavardhata mahbala samvidhya ca lgla


harc ca balam eyivn 2 tasya sastyamnasya sarvair vnarapugavai
tejaspryamasya rpam sd anuttamam 3 yath vijmbhate siho vivddho
girigahvare mrutasyaurasa putras tath saprati jmbhate 4 aobhata mukha
tasya jmbhamasya dhmata ambaropama dpta vidhma iva pvaka 5
harm utthito madhyt saprahatanruha abhivdya harn vddhn hanumn
idam abravt 6 arujan parvatgri hutanasakho 'nila balavn aprameya ca
vyur kagocara 7 tasyha ghravegasya ghragasya mahtmana
mrutasyaurasa putra plavane nsti me sama 8 utsaheya hi vistram
likhantam ivmbaram meru girim asagena parigantu sahasraa 9
bhuvegapraunnena sgareham utsahe samplvayitu loka saparvatanadhradam
10 mamorujaghvegena bhaviyati samutthita samrchitamahgrha samudro
varulaya 11 pannaganam ke patanta pakisevitam vainateyam aha
akta parigantu sahasraa 12 udayt prasthita vpi jvalanta ramimlinam
anastamitam dityam abhigantu samutsahe 13 tato bhmim asaspya punar
gantum utsahe pravegenaiva mahat bhmena plavagarabh 14 utsaheyam
atikrntu sarvn kagocarn sgara kobhayiymi drayiymi medinm 15
parvatn kampayiymi plavamna plavagam hariye coruvegena plavamno
mahravam 16 latn vrudh pupa pdapn ca sarvaa anuysyati mm
adya plavamna vihyas bhaviyati hi me panth svte panth ivmbare 17
caranta ghoram kam utpatiyantam eva ca drakyanti nipatanta ca
sarvabhtni vnar 18 mahmerupratka m drakyadhva plavagam divam
vtya gacchanta grasamnam ivmbaram 19 vidhamiymi jmtn kampayiymi
parvatn sgara kobhayiymi plavamna samhita 20 vainateyasya v aktir
mama v mrutasya v te supararjna mruta v mahbalam na hi bhta
prapaymi yo m plutam anuvrajet 21 nimentaramtrea nirlambhanam ambaram
sahas nipatiymi ghand vidyud ivotthit 22 bhaviyati hi me rpa
plavamnasya sgaram vio prakramamasya tad trn vikramn iva 23 buddhy
cha prapaymi mana ce ca me tath aha drakymi vaideh pramodadhva
plavagam 24 mrutasya samo vege garuasya samo jave ayuta yojann tu
gamiymti me mati 25 vsavasya savajrasya brahmao v svayambhuva vikramya
sahas hastd amta tad ihnaye lak vpi samutkipya gaccheyam iti me mati
26 tam eva vnarareha garjantam amitaujasa uvca parisaho jmbavn
harisattama 27 vra kesaria putra vegavan mruttmaja jtn vipula
okas tvay tta praita 28 tava kalyarucaya kapimukhy samgat
magala kryasiddhyartha kariyanti samhit 29 ca prasdena
kapivddhamatena ca gur ca prasdena plavasva tva mahravam 30
sthsyma caikapdena yvadgamana tava tvadgatni ca sarve jvitni
vanaukasm 31 tatas tu harirdlas tn uvca vanaukasa neya mama mah

vega plavane dhrayiyati 32 etni hi nagasysya ilsakaalina ikhari


mahendrasya sthiri ca mahnti ca 33 etni mama nipea pdayo patat var
plavato dhrayiyanti yojannm ita atam 34 tatas tu mrutaprakhya sa harir
mruttmaja ruroha nagareha mahendram arimardana 35 vta nnvidhair
vkair mgasevitadvalam latkusumasabdha nityapupaphaladrumam 36
sihardlacarita mattamtagasevitam mattadvijagaodghua
salilotpasakulam 37 mahadbhir ucchrita gair mahendra sa mahbala
vicacra harireho mahendrasamavikrama 38 pdbhy pitas tena mahailo
mahtman rarsa sihbhihato mahn matta iva dvipa 39 mumoca salilotpn
viprakrailoccaya vitrastamgamtaga prakampitamahdruma 40
nngandharvamithunai pnasasargakarkaai utpatadbhir vihagai ca
vidydharagaair api 41 tyajyamnamahsnu sanilnamahoraga
ailagailodghtas tadbht sa mahgiri 42 nivasadbhis tad tais tu
bhujagair ardhanistai sapatka ivbhti sa tad dharadhara 43 ibhis
trsa sabhrntais tyajyamna iloccaya sdan mahati kntre srthahna
ivdhvaga 44 sa vegavn vegasamhittm; haripravra paravrahant mana
samdhya mahnubhvo; jagma lak manas manasv

You might also like