Cevni vodovi

Katedra za termotehniku
Prof. Dr Franc Kosi, dipl. ma. ing., fkosi@mas.bg.ac.yu, kabinet 134/3
LITERATURA:
Markoski M: Cevni vodovi, Mainski fakultet, Beograd, 2006.
Lekcija AT-18
18.

MEHANIKO DELOVANJE FLUIDA NA CEVOVOD

Rezultujua sila delovanja stacionarne fluidne struje na zidove nepokretnog kanala se

odreuje primenom teoreme o promeni koliine kretanja.
Razmotrimo segment krive cevi u ravni x-y promenljivog poprenog preseka omeen
presecima A1 i A2 (sl. 18.1) ija su teita na rastojanju z1 odnosno z2 od ekvipotencijalne ravni
0-0 u kojima vladaju pritisci p1 odnosno p2 .

Slika 18.1 Kriva cev izmeu preseka A1 i A2

Slika 18.2 Odreivanje rezultante R

Na fluid
segmentu kanala izmeu preseka 1 i 2 deluju sledee sile: sile
G
G u posmatranom
G
pritiska p1 A1 i p2 A2 upravne na preseke 1 i 2 i usmerene ka segmentu, sila teine G

usmerena vertikalno nanie i sila reakcije zida cevi cevovoda Rz koja je jednaka po intenzitetu i
G
G
pravcu, a suprotnog smera od sile sa kojom fluid deluje na cevovod ( Rz = R ).
Po teoremi o odranju koliine kretanja, promena koliine kretanja (u jedinici vremena) od
preseka 1 do preseka 2 jednaka je zbiru svih sila koje deluju na fluid izmeu ta dva preseka:

m w 2 m w1 = p1 A1 + p2 A2 + G + Rz

(18.1)

Zanemarivi silu teine G dobija se (vidi sliku 18.2)

R = Rz = m w1 + p1 A1 + p2 A2 m w 2

(18.2)

Projektovanjem jednaine (18.2) na ose koordinatnog sistema (osa x linearna sa vektorom

G
brzine w1 ), dobija se:

Rx = m w1 + p1 A1 ( m w 2 + p2 A2 ) cos

(18.3)

Ry = ( m w 2 + p2 A2 ) sin

(18.4)

R = Rx2 + Ry2

(18.5)

gde su:

maseni protok kroz kanal, kg/s;

ugao izmeu vektora w1 i w 2 ;

Nepoznati pritisak p2 moe se odrediti pomou jednaine energije. Za kratke segmente gde
se gubici od trenja mogu zanemariti bie traena veza izmeu w, p i z

E =gz+

w2
= const.
2

(18.3)

Za koleno konstantnog preseka (90) (sl. 18.3), ( w1 ,w 2 = 270 , z1 = z2 i p1 = p2 ,

rezultantna sila pod uglom od 45 iznosi:

Rx = m w + p A
Ry = m w + p A

Slika 18.3 Koleno (90) konstantng poprenog preseka

Slika 18.4 Redukcija prenika

2

Kod suavanja preseka cevovoda pri m = const. , bie (sl. 19.4):

R = Rx = ( m w1 + p1 A1 ) ( m w 2 + p2 A2 )
Za nestiljiv fluid, iz jednaine kontinuiteta sledi w1 A1 = w 2 A2 , a kada se zanemare
trenje i lokalni otpor bie:

w2
w2
p1 + 1 = p2 + 2
2
2
Zamenjujui pomou ovih odnosa vrednosti za p2 i w 2 u jednaini (18.3) i imajui u vidu da
je m = w1 A1 , dobija se za redukciju prenika bez otpora i trenja
R = Rx = p1 ( A1 A2 )

w12 ( A1 A2 )

2 A2

Za protoni trojnik (ravu) dobija se (sl. 18.5):

Rx = p1 A1 p2 A2 + m1 w1 m2 w 2
Ry = p3 A3 + m3 w 3
Sile usled razlike pritisaka i promene koliine kretanja retko se prenose na noseu
konstrukciju, ve se esto ponitavaju na samom cevovodu. Meutim, u sluaju primene
neuravnoteenih teleskopskih ili soivastih kompenzatora mogu izazvati izuzetno velika
optereenja nosee konstrukcije. Sile teine fluida se uvek i u punom iznosu prenose na noseu
konstrukciju.