CHUYN 7

NN KINH T TH TRNG NH HNG XHCN,

TON CU HO V HI NHP QUC T CA VIT NAM
(Ti liu bi dng thi nng ngch ln chuyn vin cao cp
khi ng, on th nm 2015)

Phn 1
NN KINH T TH TRNG NH HNG X HI CH NGHA
VIT NAM
I. KHI QUT V NN KINH T TH TRNG
Theo C. Mc, kinh t th trng l mt giai on pht trin tt yu ca
lch s m bt c nn kinh t no cng phi tri qua t ti nc thang cao hn
trn con ng pht trin v nn kinh t TBCN chnh l nn kinh t th trng
pht trin n trnh ph bin v hon chnh. Nc thang cao hn chnh l nn
kinh t cng sn ch ngha m giai on u l nn kinh t XHCN. chuyn
ln nc thang ny, nn kinh t th trng phi pht trin ht mc, phi tr thnh
ph bin trong i sng kinh t - x hi.
y l mt kt lun l lun quan trng. N khi qut qu trnh pht trin
ca lch s nhn loi, trong , kinh t th trng c xc nh l mt nc
thang tt yu, mang tnh ph bin. Tnh ph bin ca kinh t th trng th hin
cu trc khung chung cho mi nn kinh t th trng.
1. Nhng yu t c bn ca kinh t th trng
Kinh t th trng ni chung bao hm nhng yu t ch yu c bn nh sau:
Th nht, c lp ca cc ch th trong nn kinh t
Nn kinh t th trng i hi s tn ti ca cc ch th kinh t c lp
di nhiu hnh thc s hu khc nhau. Cc ch th ny hon ton ng lp, t
ch trong vic quyt nh: sn xut ci g, sn xut nh th no v sn xut cho
ai? H t chu trch nhim i vi quyt nh sn xut kinh doanh ca bn thn
da trn nhng tn hiu th trng.
V bn cht, nn kinh t th trng th trng c cu trc a s hu.
Trong cu trc, s hu t nhn lun lun l thnh t tt yu, bt buc. Ph nhn
1

s hu t nhn c ngha l bc b kinh t th trng trn thc t. Bn cnh s

hu t nhn, cn c cc dng s hu khc l s hu nh nc, s hu tp th v
dng ng s hu ca cc ch th khc, v d s hu CTCP, DN t bn nh
nc, v.v.
V nguyn tc, cc ch th s hu v cc hnh thc s hu trong nn kinh
t th trng l c lp v bnh ng vi nhau trc php lut v trong hot
ng kinh doanh. Nhng mi hnh thc s hu v mi ch th s hu li c vai
tr, v th v chc nng c th trong s vn hnh ca nn kinh t th trng.
Th hai, h thng ng b cc th trng v th ch tng ng
Mi nn kinh t th trng u c cc yu t cu thnh c bn l cc th
trng, bao gm cc th trng yu t [cc th trng u vo nh th trng
t ai, th trng sc lao ng, th trng ti chnh (th trng tin t, th
trng vn, th trng chng khon), th trng hng ho, th trng khoa hc
- cng ngh] v th trng hang ha v dch v tiu dng. nn kinh t th
trng hot ng hiu qu, phi bo m hai yu cu.
- S hin din y ca tt c cc th trng ni trn.
- Cc th trng phi vn hnh ng b.
p ng hai yu cu ny, vic hnh thnh v pht trin cc th trng
phi tun theo mt trt t bc i xc nh. Vic khng tun th trt t (v d
xy dng th trng vn, th trng chng khon nhng h thng cc quyn ti
sn khng xc nh r, th trng t ai khng c tha nhn chnh thc)
thng dn n s ri lon, vn hnh km hiu qu ca tng th trng chc
nng v ca c nn kinh t.
Bn cnh , s vn hnh ng b ca cc th ch th trng i hi phi
thc hin y cc nguyn tc c bn ca th trng (ch th s hu c lp,
mc tiu ti a ho li nhun ca doanh nghip, c ch phn b ngun lc do
cc lc lng th trng quyt nh l chnh, thng qua cnh tranh t do, v.v.)
trn c s dc s bo m ca lut php. Nu khng c bo v bng cc o
lut c s nh lut cnh tranh, lut v cc quyn s hu, lut chng c quyn,
lut chng bn ph gi th nn kinh t khng th hot ng bnh thng.
2

Th ba, h thng gi c c xc lp thng qua tng quan cung-cu

quyt nh s vn hnh ca nn kinh t th trng
Gi c trn cc loi th trng c xc nh da trn tng quan cung v
cu ca tng th trng . Tn hin gi c l cn c khch quan i vi cc ch
th kinh t a ra cc quyt nh sn xut-kinh doanh ca mnh trong mi
trng cnh tranh th trng.
Nn kinh t th trng ch vn hnh c mt khi h thng gi c c
quyt nh khch quan bi th trng. Trong nn kinh t th trng, mc tiu ti
a ho li nhun l ng lc ch yu thc y n lc hot ng v hiu qu
kinh doanh ca cc doanh nghip. phc v mc tiu , gi c phi c
thit nh trn cc c s khch quan v c iu tit bng c ch t iu tit
(cnh tranh t do).
Th t, c ch cn bn vn hnh ca nn kinh t th trng l cnh
tranh t do
Khng c cnh tranh t do, khng th ni n kinh t th trng. V bn
cht, c ch cnh tranh th trng l c ch t iu chnh. Do vy, n cn c
gi l bn tay v hnh. C ch ny gip nn kinh t to lp s cn bng mi
khi b trc trc.
Cnh tranh l c ch ch yu phn b cc ngun lc trong nn kinh t th
trng. Thng qua cnh tranh, cc ngun lc c rt ra khi nhng ngnh, lnh
vc v a im ang hot ng km hiu qu, di chuyn n nhng ni c li
th pht trin v thu c hiu qu kinh doanh, li nhun cao hn. Thc t xc
nhn rng cho n nay, sau khi nn kinh t vt qua trnh kinh t nng
dn t cp - t tc, cnh tranh l c ch phn b cc ngun lc hiu qu nht.
Th nm, vai tr iu tit kinh t ca nh nc
Th trng c nhng khuyt tt v c ch th trng c th b tht bi
trong vic gii quyt mt s vn pht trin, v d nh khng hong, i
ngho, cng bng x hi, mi trng, v.v. khc phc chng v trnh khi
tht bi th trng, nh nc phi tham gia qun l, iu tit s vn hnh nn
kinh t. Nh nc tham gia vo cc qu trnh kinh t th trng va vi t cch
3

l b my qun l x hi, va l mt yu t ni ti ca c ch vn hnh kinh t.

Vi cc t cch , nh nc thc hin ba chc nng:
- Qun l, nh hng v h tr pht trin;
- Phn phi li thu nhp quc dn.
- Bo v mi trng.
thc hin ba chc nng , nh nc phi gii quyt cc nhim v:
- Cung cp khung kh php l r rng, nghim minh, c hiu lc v ph
hp vi i hi ca c ch th trng;
- Kin to v bo m mi trng v m n nh, c tnh khuyn khch
kinh doanh;
- Cung cp kt cu h tng (gm h tng "cng" - giao thng vn ti,
cung cp in nc, v.v. v h tng "mm" - dch v thng tin, bu chnh - vin
thng; ti chnh, v.v.) cng nh cc dch v v hng ho cng cng (chm sc
sc kho, gio dc - o to, bo v mi trng, v.v.).
- H tr nhm ngi ngho cc iu kin ti thiu tham gia th trng
bnh ng.
Nm yu t ni trn l 5 yu t cu thnh c bn khung th ch chung
ca mi nn kinh t th trng. Chng hnh thnh mt tng th, quy nh ln
nhau. Thiu bt c yu t no trong s u khng th c nn kinh t th
trng bnh thng, vn hnh hiu qu. Tuy nhin, trong mi nn kinh t th
trng, tu theo cc iu kin pht trin c th, vai tr, v tr v chc nng ca
tng yu t khng hon ton ging nhau. iu ny to nn c th ca cc m
hnh kinh t th trng v nn kinh t th trng nhng quc gia c th.
1.2. Cc m hnh pht trin kinh t th trng trong lch s
Cho n cui th k XX, kinh t th trng hu nh ch c mt phng
n pht trin duy nht l bin thnh kinh t TBCN. Song thc t cho thy kinh
t th trng khng pht trin theo mt m hnh duy nht m c thc hin
di nhiu m hnh khc nhau (th trng t do, th trng - x hi, v.v).

Nhm lm r nhng nt khi qut chung ca qu trnh pht trin kinh t

th trng, c th tru tng ho mt s c im c th, phn nh s giao thoa,
chuyn tip v an xen gia cc m hnh quy v ba m hnh ch yu sau:

M hnh kinh t th trng t do;

M hnh kinh t th trng - x hi;

M hnh kinh t th trng nh hng XHCN ( Vit Nam)

hay kinh t th trng XHCN ( Trung Quc).

C th ni ba m hnh kinh t th trng ni trn ang bao trm tt c cc
nn kinh t trn th gii, tr mt vi ngoi l nh Bc Triu tin. iu ny xc
nhn kt lun ca Mc: kinh t th trng l giai on pht trin tt yu; l
hnh thc ph bin ca mi nn kinh t mt trnh xc nh.
Trong khun kh CNTB, kinh t th trng pht trin trong 2 m hnh l
kinh t th trng t do v kinh t th trng x hi.
* M hnh kinh t th trng t do
Kinh t th trng trong khun kh CNTB ch yu pht trin theo m
hnh th trng t do, c thc hin hu ht cc nn kinh t TBCN Ty u
v Bc M. M hnh ny cao vai tr ca ch s hu t nhn, ca t do c
nhn v cnh tranh t do. Trong m hnh kinh t th trng t do, s can thip
iu tit ca nh nc vo cc qu trnh kinh t c hn ch mc thp. Qu
trnh pht trin kinh t ch yu do khu vc t nhn vn hnh di s iu tit
ca bn tay v hnh (tc c ch cnh tranh t do). Chc nng chnh ca nh
nc l bo v ch s hu t nhn v cc quyn t do c nhn, bo m n
nh v m, to iu kin kinh t t nhn v c ch th trng t do vn hnh
thun li nht. S tham gia ca nh nc vo qu trnh phn phi li, vo h
thng phc li x hi nhm gim thiu tnh trng bt bnh ng, to lp cng
bng x hi, ngn chn v x l cc tht bi th trng tuy vn c coi trng
nhng khng nhiu nh cc m hnh khc. Trong m hnh ny, trong khi vai
tr ng lc pht trin ca li ch t nhn, li ch c nhn (li nhun) c
cao th vai tr "bnh li" ca s iu tit, nh hng pht trin ca nh nc
(bn tay hu hnh) li tng i b xem nh so vi cc m hnh khc.
5

* M hnh kinh t th trng - x hi

M hnh ny c thc hin thnh cng kh nhiu nc Ty - Bc u,
in hnh l c (qu hng ca m hnh kinh t th trng - x hi), Thu
in, Na Uy v Phn Lan. Xt theo tnh cht c trng, m hnh ny cn c mt
mt s nc khc nh an Mch, H Lan, Php v B vi nhng mc khc
nhau.
V nguyn tc, m hnh kinh t th trng - x hi tha nhn cc yu t
c bn ph bin ca kinh t th trng. Tuy nhin, so snh vi m hnh kinh t
th trng t do, m hnh ny c hai c trng ni bt.
- Coi cc mc tiu x hi v pht trin con ngi (cng bng x hi, phc
li cho ngi ngho v cho ngi lao ng, quyn t do pht trin ca mi
ngi dn, v.v.) l mc tiu ca chnh qu trnh pht trin kinh t th trng;
- Nh nc dn dt nn kinh t th trng pht trin khng ch nhm mc
tiu tng trng v hiu qu kinh t m c mc tiu pht trin v hiu qu x
hi.
Vi nhng c trng trn, tuy m hnh kinh t th trng - x hi l mt
bin th ca nn kinh t TBCN, song n phn nh mt xu th tt yu ca s pht
trin. l: n mt trnh pht trin nht nh, trong nhng iu kin c th,
t kinh t th trng khng th gii quyt c hiu qu tt c cc vn pht
trin, nht l cc mc tiu pht trin x hi v con ngi. t c iu ,
trong c ch vn hnh ca nn kinh t th trng, cn c thm bnh li
nh hng ng c thc y pht trin i ng qu o nhm phc v tt
khng ch nhim v tng trng v hiu qu kinh t m c nhim v pht trin
x hi v con ngi.
C th khi qut rng qu trnh pht trin kinh t th trng, t hiu
qu, cn hng ti cc mc tiu x hi v pht trin con ngi. Cch thc
t mc tiu khng phi l ph nhn th trng, xo b c ch th trng m
l t nh nc vo vai tr tham gia iu hnh v nh hng s pht trin ca
kinh t th trng vi t cch l yu t cu thnh ca c ch kinh t.
6

Vic trin khai m hnh kinh t th trng - x hi trn thc t mang

li nhng kt qu pht trin tch cc, khng ch mt vi nc, ti mt vi thi
im ring l m hng lot nc v ko di trong nhiu thp nin 1. iu ny
xc nhn tnh tt yu ca xu hng pht trin m hnh kinh t th trng - x
hi. Tnh tt yu cng c th hin m hnh kinh t th trng ang c
trin khai Trung Quc v Vit Nam.
* M hnh kinh t th trng XHCN (hay nh hng XHCN)
Loi m hnh kinh t th trng ny hin ang c thc thi ch hai
nc (Vit Nam - kinh t th trng nh hng XHCN; v Trung Quc - kinh
t th trng XHCN). Thi gian tn ti ca n cng ch mi hn 1/4 th k th
nghim. Tuy vy, cc kt qu thc t chng t y l m hnh c sc sng
mnh m v c trin vng lch s to ln.
S ra i ca m hnh ny gn lin vi s sp ca CNXH hin thc,
vn ph nhn vai tr ca kinh t th trng trong qu trnh pht trin cc nc
ngho, lc hu tin ln CNXH. S xut hin ca m hnh ny chng minh sc
sng mnh lit ca xu hng tin ln CNCS nh mt tt yu khch quan ca
thi i; ng thi, khng nh tnh tt yu v ph bin ca kinh t th trng
vi t cch l mt giai on bt buc trong lch s pht trin ca mi nn kinh
t.
Tuy nhin, khc vi hai m hnh kinh t th trng ni trn, tn ti trong
khung kh CNTB, m hnh ny mi c xc lp cha lu v vn ang trong
qu trnh th nghim, nh hnh cu trc v bn cht. Do vy, cha c cn c
1

Nhn xt v thnh cng thc tin v gi tr ca m hnh Thu in, cc nh lch s t tng kinh t
vit: Cho n nhng nm 1970, ngi ta c th ni n mt m hnh Thu in, trong , kt hp
cht ch cng bng x hi vi hiu qu kinh t. Sut c giai on 1932-1970, nh lng nghe kin
khuyn ngh ca cc nh kinh t thuc trng phi Thu in, t nc ny tr thnh mt x hi
hin i kt hp hi ho tin b, cng nghip vi mc sng thuc loi cao bc nht trn hnh tinh.
nh rng cc thnh tu nh vy ng nhin phi phn nh cc sc mnh ca nn cng nghip Thu
in v ca cc nh doanh nghip ca n, song chc rng kh lng c c s phn vinh y nu ( nh
nc) khng mnh dn thc thi cc chnh sch kinh t - x hi (Lch s t tng kinh t. Geledan
ch bin. NXB Khoa hc X hi.1996. Tp 2. tr. 320).
Nhng cn lu thm rng t hn mt chc nm nay, m hnh kinh t th trng - x hi ang phi
iu chnh mnh m khc phc xu hng tr tr, thiu ng lc pht trin. Tuy iu ny khng ph
nhn gi tr v tnh tch cc ca m hnh ny, song n cho thy trong khi nhn mnh vai tr dn dt v
nh hng pht trin nhm phc v x hi ca nh nc, phi c bit coi trng sc mnh ca c ch
th trng, ca mc tiu li nhun trong vic thc y pht trin.

thc tin xc lp mt h thng l lun v n vi ni dung hon chnh v logic

cht ch.
Phn gii thiu m hnh ny ch cp n mt s kha cnh chnh ca
nn kinh t th trng XHCN Trung Quc.
1.3. Nn kinh t th trng XHCN ca Trung quc
Qu trnh pht trin ng li xy dng nn kinh t th trng XHCN ca
Trung Quc gn lin vi vic tng bc on tuyt vi nn kinh t KHH tp
trung. Qu trnh ny tin trin qua 4 giai on:
- Giai on mt (1978-1984): ly kinh t k hoch lm chnh, ly iu
tit th trng lm b tr. y l bc chuyn mang tnh t ph.
- Giai on hai (1984-1993): nn kinh t XHCN l nn kinh t hng ho
c k hoch trn c s ch cng hu.
- Giai on ba (1993-2003): xy dng th ch kinh t th trng
XHCN, thc cht l lm cho th trng c vai tr c s i vi phn phi ti
nguyn, di s kim sot v m ca nh nc; hnh thnh th ch x nghip
hin i ph hp vi yu cu ca kinh t th trng, tch chnh quyn khi x
nghip.
- Giai on bn (t HNT 3 kho XVI, 2003): khng nh nn kinh t
th trng XHCN. i lin vi s khng nh ny l vic xc nh khung th
ch c bn ca nn kinh t th trng XHCN Trung Quc, bao gm cc yu t
sau:
+ Nn kinh t th trng XHCN mang tnh a dng s hu, vi cc c
trng: 1) Ch kinh t c bn ly i) ch cng hu lm ch th v ii) nhiu
ch s hu khc cng pht trin2; 2) Hnh thc c bn ca ch cng hu
l ch c phn.
+ Ngi lao ng t ch la chn vic lm, th trng iu tit vic lm
v chnh ph thc y vic lm.
2

ng CS Trung Quc xc nh mun pht trin kinh t th trng th phi c kinh t t nhn, c ch
s hu t nhn. Nhng c nn kinh t XHCN th phi c kinh t nh nc v ch cng hu.
V vy, mun c nn kinh t th trng XHCN th ch kinh t c bn phi bao gm ch cng
hu v ch t hu (hay rng hn, kinh t phi cng hu).

+ Phn phi theo lao ng l ch th; nhiu hnh thc phn phi cng tn
ti, ch trng gii quyt vn chnh lch thu nhp.
+ Nh nc kim sot v m, chc nng qun l kinh t ca C.ph ch
yu l phc v ch th th trng v sng to mi trng pht trin tt p.
+ Hin php: c s php l ca th ch kinh t th trng XHCN chim v
tr ch o. Phi da vo php lut bo v cc quyn s hu ti sn, kin
ton quy tc giao dch v ch gim st quyn s hu ti sn.
So vi hai m hnh kinh t th trng t do v kinh t th trng - x hi,
bn cnh nhng yu t cu thnh ca kinh t th trng ni chung, m hnh kinh
t th trng XHCN ca Trung Quc c mt s nt c th mang tnh bn cht,
v d vai tr ch th ca kinh t cng hu trong h thng s hu, ca nguyn tc
phn phi theo lao ng trong h thng phn phi; vai tr tham gia iu tit
kinh t v m ca nh nc, v.v. Gn vi vai tr c th ca nh nc, cn c
vai tr c bit ca mt yu t thuc kin trc thng tng - vai tr nh hng
pht trin ca ng Cng sn nhm cc mc tiu XHCN.
T tin trnh pht trin nhn thc v thc tin kinh t th trng XHCN
Trung Quc, ni ln mt s gi sau:
- Thc cht v ni dung ca nn kinh t th trng XHCN ca Trung
Quc c lm r tng bc v ng thi trn c ba mt: l lun, ng li v
thc tin.
- Cc vn ca nn kinh t th trng XHCN c xem xt v gii quyt
trn c s nhn thc v ch kinh t c bn, ch s hu v cc hnh thc s
hu.
- Cc bc tin trong ng li phi c th ch ho thnh chnh sch
v php lut kp thi, bo m cho thc tin vn ng theo nh hng v trong
khun kh lut php, kp thi sa i Hin php cho ph hp vi th ch kinh
t th trng XHCN v nhm mc tiu to c s php l thun li cho s pht
trin ca kinh t th trng.
1.4. Mt s nhn xt khi qut v qu trnh pht trin ca kinh t th
trng thng qua 3 m hnh c bn
9

- Thc tin pht trin v l lun kinh in ca Mc u khng nh tnh

tt yu v ph bin ca kinh t th trng trong qu trnh pht trin ca mi
quc gia, dn tc. Do vy, i vi bt c quc gia no cha tri qua kinh t th
trng, gii quyt c vn pht trin, trc ht phi pht trin kinh t th
trng theo ng ngha; phi to iu kin thun li nn kinh t pht huy cao
nht nng lc pht trin ca th trng t hiu qu kinh t cao nht. Ch trn
c s , xt theo mc tiu chin lc, mi thot khi tnh trng lc hu, nh
, c iu kin vt cht v tinh thn p ng cc mc tiu x hi v nhn
vn.
- Tuy nhin, kinh t th trng khng pht trin theo mt phng n duy
nht (pht trin thnh kinh t TBCN), cng khng theo mt m hnh n nht
(th trng t do). Thc tin xc nhn nhng phng n v m hnh pht
trin kinh t th trng khc nhau mang tnh c th, ph thuc vo nhng iu
kin xc nh, hon cnh pht trin c th ca quc gia - dn tc. Mt quc gia
i sau khng nht thit phi vn dng cng nhc cc nguyn l l lun; cng
khng nht thit phi rp khun cc m hnh kinh t th trng c sn u ,
d l m hnh hiu qu, gii quyt cc vn pht trin mang nhiu nt c
th ca mnh.
- Trong qu trnh tin ho v m hnh ca kinh t th trng trn th gii,
cc m hnh xut hin sau u phn nh mt xu hng chung trong s pht trin
ca kinh t th trng. l: 1) Ngy cng nhn mnh cc mc tiu x hi - con
ngi; 2) Tha nhn vai tr nh hng, t chc v iu tit pht trin ca nh
nc.
Vic khng nh tnh ph bin trong cc m hnh kinh t th trng c
th hm rng vic la chn m hnh th trng nh hng XHCN l ng vi
xu hng chung ca loi ngi.
2. QU TRNH I MI T DUY L LUN V THC TIN
PHT TRIN NN KINH T TH TRNG NH HNG XHCN
VIT NAM
10

Khi nim kinh t th trng nh hng XHCN c khng nh ti

i hi ng IX nm 2001. y l kt qu ca qu trnh 15 nm i mi t duy
v thc tin nc ta, c c kt li trn c s kim im, nh gi v rt ra
cc bi hc ln ti cc k i hi ng.
Qu trnh i mi t duy l lun v kinh t th trng nh hng XHCN
c xc nh trn c s khi qut li qu trnh i mi qua ba nc thang nhn
thc v nn kinh t XHCN, tng ng vi ba giai on pht trin ca nn kinh
t: Trc i hi ng VI (nm 1986); T i hi ng VI n i hi ng
IX (1986-2000) v T i hi ng IX n nay.
2.1. Giai on trc i hi VI (1986)
Nn kinh t vn hnh trong khun kh c ch k hoch ho tp trung,
bao cp. Nhng ci tin theo hng kinh t th trng ch yu cp vi m,
mang tnh cc b, khng trit v thiu ng b, din ra trong khun kh c
ch k hoch ho tp trung v nhm duy tr, cng c h thng kinh t cng hu,
tp trung, bao cp v ng ca.
- y l giai on nn kinh t chu s thng tr tuyt i ca ch s
hu cng cng, vn hnh theo c ch k hoch ho tp trung vi cc c trng
ni bt l quan liu - bao cp. Cc quan h hng ho, tin t, th trng b ph
nhn.
- Do tnh km hiu qu ca nn kinh t k hoch ho tp trung, di p
lc ca thc tin, trong thi k cui thp nin 1970, u thp nin 1980, trong
nn kinh t din ra nhng ci cch cc b theo hng bc u tha nhn th
trng l mt cng c b sung cho k hoch, ch yu t chc hot ng kinh
doanh cp vi m Vi s tha nhn ny, th trng khng b coi l i lp vi
CNXH v c th chp nhn c trong qu trnh xy dng CNXH.

Nm 1979: Hi ngh T 6 (kho IV): Ngh quyt v lu thng - phn

phi, m ng p dng c ch k hoch 3 phn trong cc DNNN, cho php

DNNN vn ra th trng t do vi phn vt ra ngoi k hoch php lnh.

Nm 1981: Khon 100 trong nng nghip. H nng dn nhn khon sn

phm v c quyn bn sn phm vt khon trn th trng t do.

11

y l hai im t ph th trng u tin hai lnh vc kinh t ch

cht, to ng lc pht trin mnh m cho doanh nghip, tp th v ngi lao
ng.
Tuy y l s chuyn bin nhn thc v thc tin quan trng, mang tnh
t ph, song vn cha to ra mt bc ngot cn bn trong quan im l
lun v thc tin v qu trnh hnh thnh v pht trin nn kinh t XHCN. Th
trng ch c coi l cng c b sung. Cng c ch yu qun l, iu hnh
v t chc kinh t vn l k hoch php lnh vi cc ch tiu nh lng c th
giao xung tng doanh nghip (x nghip quc doanh v HTX). V thc cht,
l nhng ci tin, ci cch th ch cc b trong khun kh c ch c (k
hoch ho tp trung) v nhm duy tr, cng c h thng kinh t vn hnh thng
qua c ch .

Giai on 1984-1986: nh nc gim dn s mt hng cung cp nh

lng, thu hp dn ch hai gi. Nm 1985, di p lc lm pht mnh, tin

hnh i tin. Cc bc tin ra th trng ny gy sc mnh trong x hi do
gi ca ngy cng nhiu hng ho chuyn thnh gi th trng trong khi gi cc
sn phm u vo nh lng (gi lao ng) v li sut, t gi (gi vn) v gi
mt s mt hng thit yu (go, cht t, tht, v.v.) vn l phi th trng. Nn
kinh t lm vo ri lon, khng hong. Nguyn nhn khng phi do p dng cc
quan h gi tr - th trng m do p dng chng thiu ng b, khng h thng
v thiu trit .
- Trong nhn thc l lun, vn cha tha nhn nhng thay i mang tnh
cu trc ca nn kinh t m thiu chng, khng th c nn mng cho s tn ti
v pht trin ca kinh t th trng. C th:
+ Trn thc t, cha tha nhn tnh tt yu ca kinh t a thnh phn, a
s hu, ca s hu t nhn v cc li ch hp php c hng t cc quyn ti
sn (ph nhn nguyn tc phn phi da vo ngun vn ng gp).
+ Khng tha nhn quyn t ch kinh doanh, t chu trch nhim ti
chnh ca doanh nghip.
12

+ Nn kinh t vn hnh theo nguyn tc "hin vt", ph nhn th trng,

gi c v cnh tranh th trng.
+ Tip tc duy tr m hnh t cung - t cp kiu X vit: xy dng nn
kinh t t bo m, u tin pht trin cng nghip nng, hng ni, ph thuc
vo ngun ti tr quc t (t cc nc XHCN).
- H qu ca nhng thay i cc b trong t duy v thc tin trc i
mi:
+ Nn kinh t nhiu thnh phn, a s hu khng c tha nhn trn thc
t;
+ C ch k hoch ho tp trung quan liu bao cp tip tc thng tr.
+ Th trng bt u c tc ng tch cc nhng rt hn ch, khng ng
vai tr iu tit hot ng ca doanh nghip.
+ Nn kinh t b ri lon, lm vo tnh trng khng hong nghim trng.
+ Lc lng SX b tri buc; quan h sn xut tr thnh lc cn pht
trin.
+ Tnh th khng hong lm gia tng p lc i mi ton din c ch kinh
t.
2. Giai on t i hi VI (1986) n ht i hi VIII (2001)
i mi ton din c cu trc v c ch vn hnh nn kinh t vi ni
dung chnh l t b c ch k hoch ho tp trung bao cp, pht trin nn kinh
t nhiu thnh phn, vn hnh theo c ch th trng, c s qun l ca nh
nc, theo nh hng XHCN.
- i hi VI t ph mnh v cn bn trong t duy l lun bng vic ra
ng li i mi, trong , ph phn v t b c ch k hoch ho tp trung
bao cp, coi sn xut hng ho v kinh t hng ho khng phi l sn phm
ring c ca CNTB, tha nhn s tn ti khch quan ca nn kinh t hng ho
nhiu thnh phn theo nh hng XHCN, vn hnh theo c ch th trng c
s qun l ca nh nc trn con ng i ln CNXH (Cng lnh xy dng
t nc trong thi k qu ln CNXH c thng qua ti Hi ngh gia k
i hi VII).
13

- Khng nh cc yu t cu thnh c bn ca nn kinh t hng ho trong

giai on qu i ln CNXH Vit Nam:
+ Cc thnh phn kinh t vi cc loi hnh s hu khc nhau, cng tn ti
lu di, trong , s hu ton dn v tp th l nn tng, kinh t quc doanh
ng vai tr ch o.
+ i mi khu vc DNNN theo hng tng quyn t ch v t chu trch
nhim ti chnh, chu s iu tit ngy cng nhiu ca th trng.
+ To iu kin v khuyn khch s pht trin ca cc DN thuc mi
thnh phn kinh t phi nh nc; y mnh thu ht u t nc ngoi trc tip
v tng cng hot ng ca cc doanh nghip nc ngoi Vit Nam.
+ Tha nhn c ch mt gi do th trng nh ot i vi i b phn
hng ho v dch v. Tng bc p dng ch li sut v t gi th trng;
+ Tha nhn cnh tranh bnh ng, gim c quyn v c quyn trong
kinh doanh. Xo b ngn sng cm ch, cho php t do giao lu hng ho,
thng nht th trng c nc.
+ Chp nhn tnh cht chnh ng ca ng c li nhun trong kinh
doanh; tha nhn tnh hp php ca thu nhp t cc quyn ti sn trong khi vn
coi thu nhp t lao ng l nguyn tc ch yu.
+ Gii hn vai tr trc tip phn b ngun lc thng qua u t t
NSNN; to iu kin th trng tr thnh cng c ch yu phn b cc
ngun lc.
- M ca kinh t v tng bc hi nhp kinh t quc t, a phng ho,
a dng ho quan h vi th gii, ch trng lm bn vi tt c cc nc, bin
nn kinh t nc ta thnh mt b phn ca nn kinh t th gii v khu vc.
- M rng c hi pht trin cho ng o nhn dn thuc tt c cc tng
lp trn c nc. Li ch do i mi mang li c phn phi rng khp v
tng i bnh ng trong x hi. Nhn dn ngy cng c nhiu c hi vic lm,
tip thu tri thc mi v nng cao trnh vn ho v nng lc hnh ng. Qu
trnh i mi gip nhn thc y hn, i n khng nh quan im: "pht
trin kinh t phi i i vi tin b v cng bng x hi, bo v mi trng";
14

thc hin mc tiu hnh ng: "dn giu, nc mnh, x hi cng bng, vn
minh".
- Nh i mi, t nc thot khi khng hong kinh t - x hi; nn
kinh t tng trng kh nhanh v vng chc, to nn nhng chuyn bin c bn
trong pht trin kinh t - x hi; gi vng vai tr lnh o ca ng; gi vng
c lp ch quyn v an ninh quc gia, to chuyn bin mnh trong qu trnh
CNH, HH t nc, ci thin ng k i sng cc tng lp nhn dn, t
thnh tch c n tng v xo i gim ngho v pht trin con ngi.
* Cc mc i mi ch yu ca giai on 1986-2001
a)1986-1987: i mi t duy, chun b v mt t tng v ng li i
mi v tin hnh i mi trn thc t mt s lnh vc.
- i hi ng VI: ra ng li i mi, trong , nhn mnh yu cu
i mi t duy. T tng coi vic s dng ng n quan h hng ho - tin t
l c trng th hai ca c ch mi v qun l (sau tnh k hoch), i hi sn
xut phi gn vi th trng, mi hot ng kinh t phi so snh chi ph vi hiu
qu, cc t chc v n v kinh t phi t b p chi ph v c li ti sn xut
m rng, v.v. c ghi trong Bo co Chnh tr ca i hi l t ph quan
trng v t tng v ng li pht trin kinh t ca thi k qu ln CNXH
nc ta.
- 1987: Sa i Lut t ai, ban hnh Lut u t nc ngoi trc tip,
mt o lut c coi l rt thng thong. Chuyn sang chnh sch t gi st vi
t gi th trng. M ca cho xut khu cc loi nng sn, c bit l go.
Thc trng: nn kinh t trong giai on lm pht phi m, khng hong
nng n. Tnh hnh ny to p lc phi tin hnh i mi trn thc t mt cch
mnh m v quyt lit. Mt s i mi thc t ban u theo hng th trng v
m ca to ra nhng chuyn bin c sc thuyt phc, tng thm quyt tm
i mi h thng, ng b v mnh m.
b) 1988 - 1990: tin hnh i mi mt cch c h thng, tng i ng
b v trit trn phm vi ton b nn kinh t:
- Khon 10 trong nng nghip; thit lp h thng ngn hng hai cp.
15

- Xo b ch hai gi, p dng h thng gi th trng, thng nht h

thng t gi v thc hin ch li sut dng chng lm pht;
- Thng qua Php lnh v NHNN, Php lnh v cc NHTM v cc T
chc tn dng;
- Sa i Lut u t nc ngoi;
- Ban hnh Lut Cng ty;
- Cho php cc cng ty t nhn trc tip xut, nhp khu.
Kt qu: Vit Nam tr thnh nc xut khu go th 3 th gii; lm pht
phi m c kim ch v kim sot. Nm 1990, GDP tng trng 8,3%. Vn
FDI ng k t hn 1 t USD; khai thc c hn 2 triu tn du th.
c) 1991-1996: Tip tc y mnh i mi th ch v nh hnh khung cu
trc th ch ca nn kinh t hng ho nhiu thnh phn.
- 1991: i hi ng VII, thng qua Cng lnh xy dng t nc
trong thi k qu ln CNXH. Cng lnh khng nh ng li Pht trin
mt nn kinh t hng ho nhiu thnh phn theo nh hng XHCN. Kinh t
quc doanh gi vai tr ch o... Xo b trit c ch qun l tp trung quan
liu, bao cp, hnh thnh c ch th trng c s qun l ca nh nc bng
php lut, k hoch, chnh sch v cc cng c khc.
- Nm 1992, thng qua Hin php mi, chnh thc tha nhn nn kinh t
hng ho nhiu thnh phn;
- Th im c phn ho DNNN (1992), bt u trin khai rng t nm
1996.
- Sa i Lut t ai, ban hnh Lut Ph sn; Lut DNNN;
- Lnh cm vn ca M c tho b (1993); Nm 1995, Vit Nam tr
thnh thnh vin ASEAN v bnh thng ho quan h vi M.
- Bi b nhiu loi giy php xut khu v ch qun l bng hn
ngch.
Kt qu: Nh cc bin i th ch c tin hnh ng b v nht qun,
nn kinh t t c nhng kt qu tng trng v pht trin ngon mc:
ngoi thng tng trng 25-40%/nm; GDP tng trng t k lc nm 1995:
16

9,54%. FDI ng k t 10 t USD nm 1994 v 27 t USD nm 1996. tng

trng v chuyn dch c cu kinh t mnh c xc lp. T l ngi ngho
gim nhanh.
d) 1996-2000: nhp i mi th ch c phn chng li, nn kinh t chu
tc ng tiu cc mnh m ca cuc khng hong TC - tin t khu vc.
- i hi ng VI (1996) tng kt 10 nm i mi, nhn nh nc ta
thot khi tnh trng khng hong kinh t - x hi, bc vo thi k y mnh
CNH, HH t nc, t mc tiu n nm 2020, a nc ta "v c bn tr
thnh nc cng nghip". H xc nhn nhng thnh tu pht trin to ln do i
mi mang li, khng nh con ng i mi, pht trin nn kinh t hng ho
nhiu thnh phn, theo nh hng XHCN c s qun l ca nh nc l ng
n.
- HNT 4 (kho VIII, thng 12/1997) phn tch xu hng chng li ca
qu trnh i mi v tng trng kinh t mt cch nghim khc v ton din,
cnh bo nhng nguy c v thch thc ln do cc im yu nghim trng bn
trong gy ra.
T na cui nm 1997, nn kinh t nc ta chu tc ng tiu cc t cuc
khng hong khu vc v tnh hnh th trng th gii bt li (gi nhiu mt
hng xut khu ch lc ca Vit Nam nh go, c ph, du la b gim mnh
hoc bt n nh), cng hng vi tc ng do cc yu km bn trong gy ra,
lm cho tc tng trng kinh t b suy gim ko di, nn kinh t c nguy c
lm vo tnh trng tr tr. Dng u t nc ngoi trc tip b st gim mnh v
lin tc trong khi dng ODA vn c duy tr v tng ln. Cho n nm 2002,
tc tng trng vn cha khi phc li c mc ca giai on 1994-1996.
- T nm 1998, Chnh ph p dng chnh sch "kch cu u t" nhm
khc phc xu hng suy gim tc tng trng v tnh trng tr tr trong nn
kinh t. Chnh sch ny c tc ng vc dy nn kinh t, song cng gy ra mt
s hu qu tiu cc, phc hi cc yu t ca c ch c (bao cp, xin cho, bo h
nh nc, c quyn DNNN), lm gim hiu lc ca chng trnh iu chnh
c cu nhm thc y qu trnh i mi theo hng th trng - m ca.
17

- Lut Doanh nghip c p dng t nm 2000, gip khu vc t nhn

thot khi nhiu rng buc th tc hnh chnh bt hp l, to ra s bng n pht
trin trong nn kinh t. Tuy nhin, do vn gp mt s lc cn nn mi trng
kinh doanh ch mi thc s thng thong khu gia nhp th trng. Do , sc
khuyn khch pht trin ca Lut vn c phn b hn ch.
- Qu trnh CPH DNNN din ra chm hn k hoch ca Chnh ph.
Nguyn nhn: quan im t tng cha hon ton thng sut; quan h li ch
gia nn kinh t, khu vc kinh t nh nc, DNNN, cn b v ngi lao ng
cha c c ch gii quyt tho ng; chng trnh v cc gii php CPH cha
c thit k ph hp; quyt tm CPH cha thc s cao.
- Tuy gp nhiu kh khn, Chnh ph vn thc hin c kt qu cc
Chng trnh xo i gim ngho. Cng vi hiu ng vic lm - thu nhp t s
bng n ca khu vc t nhn, cc chng trnh ny bo m duy tr thnh tch
xo i gim ngho ngon mc ca Vit Nam, khng nh s la chn nh
hng XHCN ca s pht trin kinh t th trng l ng n.
H qu: Tc tng trng kinh t, tuy vn "dng", song b st gim
ko di. Nn kinh t thiu n nh vng chc. Nhp i mi c ch, th ch kinh
t theo hng th trng - m ca chm li. Cht lng tng trng v nng lc
cnh tranh ca nn kinh t chm c ci thin. Nhiu im yu c cu v c
ch nghim trng bc l ngy cng r. Xu hng c cu ngnh hng ni, s
dng nhiu vn, thiu nng lc cnh tranh gia tng; h thng th ch kinh t th
trng thiu ng b.
e) Nhng gii hn nhn thc v nn kinh t trong giai on xy dng
XHCN (n nm 2000)
- Vn coi th trng ch l mt c ch iu tit nn kinh t ch cha
phi l mt chnh th hon chnh, bao gm c cu trc ni ti ln thit ch vn
hnh, cha tin ti quan nim xy dng nn kinh t th trng nh hng
XHCN. V thc cht, cha coi kinh t th trng l c s kinh t ca x hi tin
ln CNXH.
18

- Cha lm sng t vai tr ca nh nc trong nn kinh t th trng do

cha phn nh r chc nng nh nc - th trng. Nh nc vn m m, bao
bin nhiu chc nng m th trng m nhim hiu qu hn (phn phi vn;
qun tr DN) trong khi cha ch ng mc n nhng chc nng m nh nc
phi hon thnh (xy dng v thc thi khung kh qun l nh nc 'khung kh
hnh chnh - php l', cung cp hng ho v dch v cng, h tr pht trin,
v.v.).
- T tng bo h khu vc DNNN vn cn nng. Nhn thc v vai tr
ca h thng gi c th trng v cnh tranh t do trong nn kinh t th trng
khng r rng, th hin qua thi i vi tnh trng c quyn ca nhiu
DNNN.
- Cha nhn thc tht r vn th no l nh hng XHCN trong nn
kinh t nhiu thnh phn, vn hnh theo c ch th trng c s qun l ca nh
nc.
- Cha xc nh r th no l "kinh t nh nc ng vai tr ch o",
cn phi lm g "kinh t nh nc v kinh t tp th dn dn tr thnh nn
tng" m khng vi phm cc nguyn tc c bn ca th trng.
- Cha nh r khi nim "bc lt", do , cn lng tng trong thi i
vi kinh t t nhn, kinh t t bn t nhn.
- Khun kh php l - hnh chnh cho kinh doanh th trng khng y
, thiu ng b, mu thun v kh d bo.
- Cha hiu r yu cu v nguyn tc xy dng ng b cc yu t th
trng trong mt l trnh hp l.
- Tha nhn m ca v hi nhp kinh t quc t l tt yu v phi ch
ng tham gia nhng li cha xy dng c quan nim v nn kinh t c lp
t ch ph hp vi cc iu kin pht trin mi ca th gii v t nc.
2.3. Giai on thc hin cc mc tiu ca i hi IX (2001-2006)
Chuyn t nhn thc th trng nh mt cng c, mt c ch qun l
kinh t sang nhn thc th trng l mt chnh th, l c s kinh t ca x hi
19

trong giai on tin ln CNXH. t vn xy dng nn kinh t th trng nh

hng XHCN.
i h i IX khi qut m hnh nn kinh t th trng th hi n s pht
trin t duy h thng v m hnh tng qut ca Vi t Nam trong thi k qu
ln CNXH. ng v Nh nc ta ch trng thc hi n nht qun v lu di
chnh sch pht trin nn kinh t hng ha nhiu thnh phn v n hnh theo c
ch th trng, c s qun l ca nh nc theo nh hng XHCN, chnh l
nn kinh t th trng nh hng XHCN3.
- Xc nh mt lot yu t bo m nh hng XHCN ca s pht trin
kinh t th trng:
+ B sung dn ch vo h mc tiu pht trin tng qut: c lp dn
tc gn lin vi CNXH, dn giu, nc mnh, XH cng bng, dn ch, vn
minh.
+ Xc nhn chin lc CNH, HH rt ngn trong mi trng hi nhp
kinh t quc t.
+ Coi tng bc pht trin kinh t tri thc l mt ni dung ca chin
lc pht trin kinh t.
+ Kinh t th trng c s qun l ca nh nc (nh nc XHCN).
+ "Thc hin phn phi ch yu theo kt qu lao ng v hiu qu kinh
t; ng thi phn phi theo mc ng gp vn v cc ngun lc khc Tng
trng kinh t gn lin v bo m tin b v cng bng x hi ngay trong tng
bc pht trin", "i i vi pht trin vn ha v gio dc".
- Chn ba mi t ph chin lc trong pht trin kinh t - x hi l:
+ Xy dng ng b h thng th ch kinh t th trng nh hng
XHCN m trng tm l i mi c ch, chnh sch nhm gii php trit lc
lng sn xut, m rng th trng trong v ngoi nc;
+ To bc chuyn mnh v pht trin ngun nhn lc, trng tm l gio
dc v o to, khoa hc v cng ngh;

Sd. tr.86
20

+ i mi b my v phng thc hot ng ca h thng chnh tr,

trng tm l ci cch hnh chnh, xy dng b my nh nc trong sch, vng
mnh..
Vi s xc nh nh vy, i hi IX tin mt bc di trong vic c
th ho m hnh pht trin kinh t theo nh hng XHCN ca Vit Nam.
- Hip nh Thng mi Vit - M (12-2001) pht huy tc dng tch cc,
m ra nhiu c hi pht trin to ln cho nn kinh t v cc doanh nghip Vit
Nam. N chng t vic gii phng th ch mang li sc thc y pht trin
mnh m.
- Lut Doanh nghip tip tc pht huy tc dng, vi sc lan to mnh, to
nn ln sng pht trin mi trong khu vc t nhn.
- Qu trnh m ca v hi nhp kinh t quc t c y mnh (thc hin
AFTA, y mnh qu trnh lin kt kinh t ASEAN theo hng xy dng Cng
ng kinh t ASEAN; tham gia ASEM, k Hip nh bo b u t vi Nht
Bn; thc y qu trnh gia nhp WTO, v.v.).
Kt qu: Nn kinh t khi phc li nhp tng trng i ln; gi vng c
n nh. Tuy nhin, t sau i hi IX, ny sinh thm nhiu vn mi trong
qu trnh pht trin nn kinh t th trng nh hng XHCN nc ta. Nn
kinh t hi nhp su v nhanh hn vo nn kinh t th gii; song cc vn v
cht lng tng trng (cc vn c cu, th ch, sc cnh tranh) l rt
nghim trng. Nn kinh t vn trong tnh trng tt hu xa hn. Tng trng vn
thp hn mc tim nng. Mt s vn c bn trong nhn thc l lun, quan
im, t tng v chnh sch v nn kinh t th trng nh hng XHCN - vn
v s hu, v c cu thnh phn, v vai tr ch o ca kinh t nh nc, vai
tr ca nh nc, v quan h gia tng trng v i ngho, gia cc yu t
kinh t - x hi v kin trc thng tng, v.v. - i hi phi c gii quyt trit
nh hnh khung l lun cho nn kinh t th trng nh hng XHCN.
2.4. Giai on thc hin cc mc tiu ca i hi X (2006-2011)
i hi X - ng Cng sn Vit Nam khng nh: t nc ta ra
khi khng hong kinh t - x hi, c s thay i c bn v ton din. Kinh t
21

tng trng kh nhanh, s nghip CNH, HH, pht trin kinh t th trng
nh hng XHCN c y mnh. i sng nhn dn c ci thin r rt(4).
nh gi vic thc hin Chin lc pht trin kinh t - x hi 2001 2010, i hi XI - ng cng sn Vit Nam khng nh: Chng ta tranh
th thi c, thun li, vt qua nhiu kh khn, thch thc, nht l nhng tc
ng tiu cc ca hai cuc khng hong ti chnh - kinh t khu vc v ton cu,
t c nhng thnh tu to ln v rt quan trng, t nc ra khi tnh
trng km pht trin, bc vo nhm nc ang pht trin c thu nhp trung
bnh. Nhiu mc tiu ch yu ca Chin lc 2001-2010 c thc hin, t
bc pht trin mi c v lc lng sn xut, quan h sn xut. Kinh t tng
trng nhanh, t tc bnh qun 7,26%/nm.
Nm 2010, tng sn phm trong nc bnh qun u ngi t 1.168
USD. C cu kinh t chuyn dch theo hng tch cc. Th ch kinh t th
trng nh hng x hi ch ngha tip tc c xy dng v hon thin. Cc
lnh vc vn ha, x hi t thnh tu quan trng trn nhiu mt, nht l xa
i, gim ngho. i sng vt cht v tinh thn ca nhn dn c ci thin r
rt; dn ch trong x hi tip tc c m rng. Chnh tr - x hi n nh;
quc phng, an ninh c gi vng. Cng tc i ngoi, hi nhp quc t c
trin khai su rng v hiu qu, gp phn to mi trng ha bnh, n nh v
tng thm ngun lc cho pht trin t nc(5).
C th khi qut cc thnh tu m nn kinh t th trng nh hng
XHCN Vit Nam t c nh sau:
Mt l: a t nc thot ra khi khng hong kinh t, tng trng kinh
t nhanh v n nh.
Hai l: To dng c nhng tin cn thit cho s pht trin kinh t
th trng v s nghip cng nghip ho, hin i ho t nc; ci thin mt
bc kt cu h tng kinh t x hi, to iu kin thc y pht trin kinh t v
4

()

ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb. CTQG,

H Ni, 2006, tr.67.
()
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb. CTQG,
H Ni, 2011, tr.73, 74.
22

i sng nhn dn; h thng gio dc, khoa hc cng ngh pht trin kh, th
ch kinh t th trng tng bc c hnh thnh v pht trin.
Ba l: C cu kinh t c s chuyn bin tch cc pht huy tim nng
ca tng ngnh, tng vng trong s nghip cng nghip ho, hin i ho.
Bn l: Kinh t i ngoi c m rng v pht trin, kh nng hi nhp
khu vc v th gii c tng cng.
Nm l: Thnh qu ca x hi v xo i gim ngho.
Vic t c nhng thnh tu nu trn l nh: Pht huy c sc
mnh ca ton dn tc, s n lc phn u vt bc, nng ng, sng to ca
ton dn, ton qun, cng ng doanh nghip v ca c h thng chnh tr, s
qun l iu hnh c hiu qu ca Nh nc di s lnh o ng n ca
ng(6).
Nhng thnh tu chng t ng li i mi ca ng ta l ng n,
sng to, ph hp thc tin Vit Nam.
Tuy nhin, bn cnh nhng thnh tu ni trn, trong nn kinh t th
trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam cn c mt s mt hn ch: h
thng th trng cha ng b; mi trng kinh t (gm c v m v vi m)
cha c hon thin v cha thc s hiu qu, nng lc qun l nh nc v
c ch chnh sch cha theo kp thc tin; ngun nhn lc cha p ng c
vi kinh t th trng trong bi cnh hi nhp.
i hi X - ng Cng sn Vit Nam nhn nh: Cho n nay nc
ta vn trong tnh trng km pht trin. Kinh t cn lc hu so vi nhiu nc
trong khu vc v trn th gii. Cc lnh vc vn ho, x hi, xy dng h thng
chnh tr, cn nhiu yu km. L lun cha gii p c mt s vn ca
thc tin i mi v xy dng CNXH nc ta, c bit l trong vic gii
quyt cc mi quan h gia tc tng trng v cht lng pht trin7.

()

ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb. CTQG,
H Ni, 2011, tr. 92.
()
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb. CTQG,
H Ni, 2006, tr.69.
23

2.5. Giai on thc hin cc mc tiu ca i hi XI v nh hng

ca i hi XII
i hi XI cng ch r: Nhng thnh tu t c cha tng xng
vi tim nng. Kinh t pht trin cha bn vng. Cht lng tng trng, nng
sut, hiu qu, sc cnh tranh ca nn kinh t thp, cc cn i kinh t v m
cha vng chc, cung ng in cha p ng yu cu. Cng tc quy hoch, k
hoch v vic huy ng, s dng cc ngun lc cn hn ch, km hiu qu, u
t cn dn tri; qun l nh nc i vi doanh nghip ni chung cn nhiu
yu km, vic thc hin chc nng ch s hu i vi doanh nghip nh nc
cn bt cp. Tng trng kinh t vn da nhiu vo cc yu t pht trin theo
chiu rng, chm chuyn sang pht trin theo chiu su. Cc lnh vc vn ha,
x hi c mt s mt yu km chm c khc phc, nht l v gio dc, o
to v y t; o c, li sng trong mt b phn x hi xung cp. Mi trng
nhiu ni ang b nhim nng; ti nguyn, t ai cha c qun l tt,
khai thc v s dng km hiu qu, chnh sch t ai c mt cha ph hp.
Th ch kinh t th trng, cht lng ngun nhn lc, kt cu h tng vn l
nhng im nghn cn tr s pht trin. Nn tng Vit Nam tr thnh nc
cng nghip theo hng hin i cha c hnh thnh y . Vn ang tim
n nhng yu t gy mt n nh chnh tr - x hi v e da ch quyn quc
gia(8).
Nguyn nhn ca thc trng ni trn: C phn do nguyn nhn khch
quan, trong c nhng vn mi cha c tin l trong qu trnh chuyn i
sang nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, nhng nguyn nhn
ch quan l ch yu: T duy pht trin kinh t - x hi v phng thc lnh
o ca ng chm i mi, cha p ng kp yu cu pht trin t nc;
bnh thnh tch cn nng; h thng php lut cn nhiu bt cp, vic thc thi
cha nghim; qun l nh nc cn nhiu yu km; t chc b my cng knh,
mt b phn cn b, cng chc yu c v nng lc v phm cht; t chc thc
8

()

ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb. CTQG,
H Ni, 2011, tr. 93, 94.
24

hin km hiu qu, nhiu vic ni cha i i vi lm; cha to c chuyn

bin mnh trong vic gii quyt nhng khu t ph, then cht v nhng vn
x hi bc xc; quyn lm ch ca nhn dn cha c pht huy y ; k
lut, k cng cha nghim; tham nhng, lng ph cn nghim trng, cha
c y li(9).
i Hi XI thng qua Cng xy dng t nc trong thi k qu
ln CNXH (b sung, pht trin). y l vn kin quan trng xc nh c im
thi i v con ng i ln CNXH Vit Nam trong nhng thp k tip theo.
c im ni bt trong giai on hin nay ca thi i l cc nc vi ch
x hi v trnh pht trin khc nhau cng tn ti, va hp tc va u tranh,
cnh tranh gay gt v li ch quc gia v dn tc10.
Cng lnh khng nh: x hi x hi ch ngha m nhn dn ta xy
dng l mt x hi: dn giu, nc mnh, dn ch, cng bng, vn minh; do
nhn dn lm ch; c nn kinh t pht trin cao da trn lc lng sn xut
hin i v quan h sn xut tin b ph hp; c nn vn ha tin tin, m
bn sc dn tc; con ngi c cuc sng m no, t do, hnh phc, c iu kin
pht trin ton din; cc dn tc trong cng ng Vit Nam bnh ng, on
kt, tn trng v gip nhau cng pht trin; c nh nc php quyn x hi ch
ngha ca nhn dn, do nhn dn, v nhn dn do ng cng sn lnh o; c
quan h hu ngh v hp tc vi cc nc trn th gii11.
Chin lc pht trin kinh t-x hi 2011-2020 xc nh 3 t ph quan
trng nhm thay i m hnh tng trng m rng theo chiu su v hi nhp
su, rng vo nn kinh t ton cu. C th 3 t ph chin lc:
(1). Hon thin th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha,
trng tm l to lp mi trng cnh tranh bnh ng v ci cch hnh chnh.
(2). Pht trin nhanh ngun nhn lc, c bit ngun nhn lc cht lng
cao, tp trung vo vic i mi cn bn v ton din nn gio dc quc dn; gn
9

()

ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb. CTQG,
H Ni, 2011, tr. 94.
10
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb. CTQG,
H Ni, 2011, tr.69.
11
S d, tr.70
25

kt cht ch pht trin ngun nhn lc vi pht trin v ng dng khoa hc,
cng ngh.
(3). Xy dng h thng kt cu h tng ng b, vi mt s cng trnh
hin i, tp trung vo h thng giao thng v h tng th ln.
Thc t trong thi gian qua, ba t ph chin lc c trin khai ng
b v t c mt s kt qu. Nhng thnh tu c th c tng hp trong
cc bo co ca Chnh ph.12
Nh nc php quyn x hi ch ngha tip tc c hon thin, to mi
trng thun li cho pht trin kinh t x hi v pht huy quyn lm ch ca
ngi dn. y mnh thc hin Chng trnh tng th ci cch hnh chnh nh
nc. Tip tc hon thin chc nng, nhim v, t chc b my cc b ngnh,
a phng. i mi ch cng v, cng chc, tng cng cng khai minh
bch, cao trch nhim ngi ng u v trch nhim gii trnh. y mnh
ng dng cng ngh thng tin. Trin khai trn din rng c ch mt ca, mt
ca lin thng ti cp huyn.
trin khai thc hin quy hoch v tip tc hon thin th ch, chnh
sch v pht trin ngun nhn lc. c th nh Chin lc, Quy hoch pht trin
nhn lc, Chin lc pht trin dy ngh, Chin lc pht trin gio dc, Chin
lc pht trin khoa hc cng ngh, Lut gio dc i hc, Lut khoa hc v
cng ngh. Trung ng ban hnh Ngh quyt v i mi cn bn, ton din
gio dc o to.
r sot, b sung th ch v quy hoch pht trin kt cu h tng vi
tm nhn tng th, di hn. Tp trung khc phc tnh trng u t cng dn tri,
km hiu qu. Tng cng thu ht cc ngun vn u t ngoi nh nc vi
nhiu hnh thc (BOT, BT, BOO, PPP) cho pht trin kt cu h tng.
D tho Vn kin trnh i hi ng ln th XII khng nh: Ba t
ph chin lc c tp trung thc hin v t kt qu tch cc. Th ch kinh t
th trng nh hng XHCN c xc nh c th hn, tng bc thc thi c
12

Bo co ca Chnh ph v tnh hnh kinh t - x hi nm 2013, kt qu 3 nm thc hin k

hoch 5 nm (2011-2015) v nhim v 2014-2015.
26

hiu qu v to c s ng thun trong x hi. Cc yu t th trng v cc

loi th trng c vn hnh kh ng b v gn kt hiu qu hn vi th
trng nc ngoi;...Pht trin ngun nhn lc v khoa hc, cng ngh t
c nhng kt qu tch cc;huy ng cc ngun lc u t xy dng h
thng kt cu h tng kinh t-x hi t kt qu quan trng, to c nhiu
chuyn bin13.
nh hng ln ca ng v pht trin kinh t th trng: n nm
2020, phn u c bn hon thnh ng b h thng th ch kinh t th trng
nh hng x hi ch ngha theo cc tiu chun ph bin ca nn kinh t th
trng hin i v hi nhp quc t; bo m tnh ng b gia th ch kinh t
v th ch chnh tr, gia nh nc v th trng; bo m hi ha gia tng
trng kinh t vi pht trin vn ha, pht trin con ngi, thc hin tin b,
cng bng x hi, bo m an sinh x hi, bo v mi trng, pht trin x hi
bn vng; ch ng, tch cc hi nhp kinh t quc t gn vi xy dng nn
kinh t c lp, t ch14.
3. CC C TRNG C BN CA NN KINH T TH TRNG NH
HNG XHCN CA VIT NAM

Tip tc hon thin th ch kinh t th trng nh hng x hi ch

ngha l tin quan trng thc y qu trnh c cu li nn kinh t, i mi m
hnh tng trng, n nh kinh t v m, l mt trong ba t ph chin lc
trong 10 nm ti.
3.1. Khi qut cc c trng c bn
Nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nc ta l nn kinh
t hng ho nhiu thnh phn, vn hnh theo c ch th trng c s qun l ca
Nh nc, di s lnh o ca ng Cng sn; va vn ng theo nhng quy
lut ca kinh t th trng, va c dn dt, chi phi bi cc nguyn tc v bn
cht ca ch ngha x hi.
13

D tho cc vn kin trnh i hi XII ca ng (ti liu s dng ti i hi ng b cp

s s), tr. 49-50.
14
D tho cc vn kin trnh i hi XII ca ng (ti liu s dng ti i hi ng b cp
s s), tr. 16.
27

Nn kinh t th trng nh hng XHCN ca Vit Nam c mt s c

trng c bn sau:
a) V tr c th ca kinh t th trng trong cng cuc xy dng CNXH

Nn kinh t th trng l c s kinh t ca x hi qu tin ln CNXH

VN. c trng ny hm khng c mt nn kinh t no khc ngoi kinh t th
trng c th m nhim vai tr l c s kinh t xy dng CNXH nc ta .
y l s khng nh trn thc t VN nguyn l kinh in ca C.Mc v vai tr
ca kinh t th trng trong tin trnh pht trin ca loi ngi.
b) Mc tiu pht trin ca nn kinh t
Tnh nh hng XHCN trong pht trin kinh t - x hi quy nh pht
trin kinh t th trng nc ta nhm xy dng l mt x hi: Dn giu,
nc mnh, dn ch, cng bng, vn minh; do nhn dn lm ch; c nn kinh
t pht trin cao da trn lc lng sn xut hin i v ch cng hu v
cc t liu sn xut ch yu15.
Khng th lm cho dn giu, nc mnh nu khng c tng trng
kinh t trn c s y mnh CNH, HH. Khng th c tng trng kinh t nu
khng pht trin v qun l c hiu qu nn kinh t th trng. Ch c sc mnh
ca nn kinh t th trng hn hp nhiu hnh thc s hu, nhiu thnh phn
mi l c s kinh t ca s pht trin theo nh hng XHCN ch khng phi
ch duy nht kinh t quc doanh nh c thi lm tng.
c) Lc lng sn xut ca nn kinh t th trng nh hng XHCN
Trong iu kin hin i, nn kinh t XHCN phi c LLSX t trnh
cao hn v cht so vi tiu chun t ra trong quan nim truyn thng v
CNXH. Trnh khng ch o bng chun i CN c kh m cn c o
bng chun cng ngh cao. Trong nn kinh t ny, yu t ngy cng c vai tr
quyt nh l khoa hc - k thut v tr tu con ngi16.
Do c s thay i nh vy, quan nim truyn thng v cng nghip ho
XHCN, vn gn vi c ch k hoch ho tp trung v b nguyn l t cp - t
15

Cng lnh (b sung, pht trin nm 2011)

iu ny ng vi d on ca C. Mc trc y: sau giai on i cng nghip c kh, tc l sau
CNTB, khoa hc k thut s tr thnh lc lng sn xut trc tip.
16

28

tc chi phi, khng cn thch hp. Cn phi c mt cch thc, mt m hnh

CNH mi ph hp c kh nng p ng yu cu pht trin mi ny. Trong thi
i ngy nay, CNH khng ch gn vi cc mc tiu, gii php truyn thng m
phi t ti mc tiu hin i, c thc hin da trn cc cng c v gii php
hin i. Theo ngha , CNH cng chnh l v phi l qu trnh HH. Khi
nim CNH, HH, v vy, c hiu l qu trnh CNH vi cc mc tiu v gii
php ph hp vi iu kin v xu hng pht trin hin i. y l mt trong
nhng ni dung - c im quan trng bc nht ca nn kinh t th trng nh
hng XHCN Vit Nam.
d) a dng hnh thc s hu
Nn kinh t th trng nh hng XHCN Vit Nam l nn kinh t hn
hp, bao gm nhiu hnh thc s hu, nhiu thnh phn kinh t cng tn ti
trong mt th thng nht, trong , ch cng hu ngy cng tr thnh nn
tng vng chc. Khng th c nn kinh t nh hng XHCN nu trong n, ch
cng hu khng ng vai tr nn tng. y l mt cu trc c th ca nn
kinh t th trng theo ngha:
- Khng loi tr cc quan h s hu t nhn v s hu TBCN, tha nhn
tnh cht "hn hp" s hu nh bt c nn kinh t th trng no;
- Khu vc kinh t nh nc ch khng phi bt c lc lng kinh t no
khc ng vai tr ch o, dn dt s pht trin ca ton b nn kinh t.
Theo quan nim ca C. Mc, s hu cng cng (ch cng hu) l s
hu c x hi ho v mang tnh x hi trc tip. Cng hu phi tng bc tr
thnh nn tng vng chc l vn c tnh nguyn tc khng ch i vi nn
kinh t XHCN m cn i vi nn kinh t nh hng XHCN. Tuy nhin, vai
tr nn tng ca n trong nn kinh t th trng nh hng XHCN cha th
m nt nh trong nn kinh t XHCN. Nhng s khc bit y khng phi l
v bn cht m l v quy m, mc v phm vi tc ng
Ch s hu trong nn kinh t th trng nh hng XHCN da trn
hai hnh thc c bn l s hu cng cng (cng hu) v s hu t nhn (t
hu). Cn s hu hn hp c hnh thnh trn c s an xen, hn hp gia
29

cc hnh thc s hu v l kt qu ca s hp tc, lin doanh gia cc ch s

hu khc nhau l nh nc, tp th (nhm) v t nhn. Cng hu ngy cng tr
thnh nn tng vng chc, cc hnh thc s hu khc cng pht trin mnh m
khng hn ch v an xen, hn hp vi nhau theo lut nh cn c xem l ch
kinh t c bn ca giai on pht trin theo nh hng XHCN nc ta.
Trc y, theo quan nim truyn thng, cc hnh thc s hu l n
nht: nh nc, tp th hoc t nhn. Sau gn 30 nm i mi, kinh t hn hp
ang c hnh thnh v tng bc pht trin mnh; ch c phn ang dn
tr thnh hnh thc t chc ch yu ca kinh t cng hu. V th, cng hu
khng ch bao gm s hu nh nc v s hu tp th n nht m cn bao
gm c phn s hu ca nh nc v tp th trong kinh t hn hp. Cng nh
vy, t hu khng ch bao gm s hu t nhn n nht m cn bao gm c
phn s hu ca t nhn trong kinh t hn hp. Trong qu trnh pht trin kinh
t th trng nh hng XHCN nc ta, hnh thc n nht ca cng hu c
xu hng gim nhng ngha nn tng ca cng hu ngy cng c cng c
vng chc v c tng cng nhng lnh vc then cht, th hin :
- Vn ca kinh t cng hu (bao gm kinh t nh nc, kinh t tp th v
phn cng hu trong kinh t hn hp) vn ng vai tr quan trng trong tng
vn u t XH.
- Kinh t nh nc nm gi cc v tr then cht trong nn kinh t.
Mt yu cu khch quan ca th trng v kinh t th trng l phi xc
nhn v xc nh quyn s hu di dng tin t nhng ng gp ti sn, tin
vn, tr tu, v.v. vo kinh doanh nhm lng ho quyn s hu ca tng ch s
hu. Khng c quyn s hu chung chung, v ch, cng khng c quyn s
hu nh nhau cho tt c mi ngi trong nn kinh t th trng nh hng
XHCN.
e) Vai tr ch o ca kinh t nh nc trong nn kinh t

30

Hin php nm 2013 khng nh: Nn kinh t Vit Nam l nn kinh t th

trng nh hng x hi ch ngha vi nhiu hnh thc s hu, nhiu thnh
phn kinh t; kinh t nh nc gi vai tr ch o17.
Kinh t nh nc phi nm gi vai tr ch o mt s lnh vc then
cht. l nhng "i ch huy", l huyt mch chnh ca nn kinh t. y l
iu kin c tnh nguyn tc bo m tnh nh hng XHCN. N th hin s
khc bit v bn cht ca m hnh kinh t th trng nh hng XHCN so vi
cc m hnh kinh t th trng khc.
Vai tr ch o ca kinh t nh nc c th hin trc ht v ch yu
sc mnh nh hng, h tr pht trin v iu tit nn kinh t ch khng phi
quy m v s hin din ca cc doanh nghip 100% vn nh nc tt c
hoc hu ht cc ngnh, cc lnh vc.
ng thi vi vic nhn mnh vai tr ch o ca kinh t nh nc v
vai tr iu tit ca Nh nc, cn coi trng vai tr ca cc thnh phn kinh t
khc. Cc thnh phn ny gn b hu c vi nhau trong mt th thng nht,
khng tch ri kinh t nh nc tt c cc giai on pht trin v u l nhng
thc th ca nn kinh t th trng nh hng XHCN.
Mi ch th kinh t vi ngun gc s hu khc nhau u c khuyn
khch pht trin lu di, hp tc v cnh tranh trong khun kh php lut; quyn
bnh ng v c hi pht trin v li ch chnh ng c php lut bo v.
f) Duy tr pht trin bn vng
Phi pht trin bn vng v kinh t, gi vng n nh kinh t v m, bo
m an ninh kinh t. y mnh chuyn dch c cu kinh t, chuyn i m hnh
tng trng, coi cht lng, nng sut, hiu qu, sc cnh tranh l u tin
hng u, ch trng pht trin theo chiu su, pht trin kinh t tri thc.
Tng trng kinh t phi kt hp hi ho vi pht trin vn ho, thc
hin tin b v cng bng x hi, khng ngng nng cao cht lng cuc sng
ca nhn dn.

17

Cng ha x hi ch ngha Vit Nam. Hin php 2013, iu 51, khon 1.

31

Pht trin kinh t - x hi phi lun coi trng bo v v ci thin mi

trng, ch ng ng ph vi bin i kh hu18.
Tnh nh hng XHCN i hi phi bo m cng bng v tin b x
hi; thc hin s thng nht v gn lin hu c gia tng trng kinh t vi
cng bng v tin b x hi tt c cc giai on ca s pht trin kinh t th
trng nc ta. Tng trng kinh t ng thi vi pht trin x hi, vn ho,
gio dc, v mc tiu pht trin con ngi v mang m bn sc ca t nc v
con ngi Vit Nam l nhng ni dung cu thnh ca pht trin nhanh, hiu
qu, hin i v bn vng trong qu trnh chuyn sang kinh t th trng nh
hng XHCN nc ta.
Bn cht ca CNXH l cng bng. Song, cng cn nhn mnh cng bng
XH trong kinh t th trng nh hng XHCN khc cht vi ch ngha bnh
qun, co bng thu nhp v chia u i ngho cho mi ngi. Khng th c
CNXH v nh hng XHCN trong tnh trng i ngho v chm pht trin.
Trc y, CNXH "hin thc" gii quyt khng tt vn cng bng
kinh t. Trong thc tin, c ch thc hin cng bng (k hoch ho tp trung) c
khuynh hng dn ti s co bng, "bnh qun". Cch hiu ny l c s l lun
ca thc t phn phi bnh qun s i ngho v thiu ht, th tiu ng lc
pht trin ca chnh CNXH.
Ngc li, trong qu trnh chuyn i sang kinh t th trng, cch thc
phn phi ngy cng t bnh qun - co bng gip gii quyt c hai vn :
tng trng v pht trin nhanh; ng thi nng cao phc li cho tt c mi
ngi, a nhiu ngi thot khi cnh i ngho. Vi hai kt qu ny, qu
trnh chuyn sang kinh t th trng tht s ng hng vi CNXH.
Tuy nhin, vn cn mt vn l s phn ho giu ngho, c s su xa
ca nhng bt bnh ng x hi tim tng khc. Xu hng ny, xt "tnh ti",
khng ph hp vi mc ch ti cao (cui cng) ca CNXH. V vy, trn quan
im nh hng XHCN, c hai vn t ra.
Mt l, hiu th no v cng bng trong nn kinh t th trng.
18

ng cng sn Vit Nam. Chin lc pht trin kinh t-x hi 2011-2020.

32

Hai l, hiu th no l cng bng trong nn kinh t th trng nh hng

XHCN.
Hai ni dung c c th ho thnh hng lot cu hi. l:
- nh hng XHCN ca phn phi trong kinh t th trng c th hin
ni dung no?
- Cn lm g v lm nh th no c ch kinh t v ch phn phi c
th bo m tng trng v pht trin kinh t nhanh gn lin vi cng bng x
hi trong tng bc pht trin?
- Nh nc lm g, vi cng c no kim ch bc lt, thc y xo i
gim ngho thc hin c trn thc t nh hng XHCN trong pht trin?
Thi gian qua, s lng tng trong nhn thc bn cht ca nn kinh t
chuyn i nc ta v thi thiu trit trong vic hoch nh chnh sch
mt phn quan trng bt ngun t vic cha tr li trc din v r rng cc cu
hi nu trn.
V nguyn tc, cn c cch tip cn mi n vn cng bng trong
nn kinh t th trng nh hng XHCN, c th:
- Th nht, cn xc nh r v gii quyt tt mi quan h kt hp gia
mc tiu tng trng v pht trin (mc tiu thot khi tt hu pht trin cho
dn tc Vit Nam) v mc tiu cng bng x hi trong tng giai on c th.
- Th hai, cn quan nim cng bng x hi trc ht l s bnh ng v
c hi pht trin v dn ch ho i sng kinh t - x hi ca mi ngi dn,
mi ch th kinh t v mi vng min ca t nc. ng thi, phi chp nhn
mc no s chnh lch v trnh pht trin, thu nhp chnh ng, v
dn tr trong tng thi k, gia cc vng min v tng lp dn c c th. D
nhin, khng c php dong ca s chnh lch ny lm tn hi n n
nh chnh tr - x hi. Chp nhn chnh lch tng bc thu hp chnh lch
trong mi bc pht trin ca t nc l mt thc t khch quan trong pht
trin nc ta hin nay.
- Th ba, cn tr li cu hi nh nc phi lm g v lm nh th no
th trng phc v ngi ngho hiu qu; h tr cc vng chm pht trin, v
33

chn ng, xo b nn tham nhng, lng ph, sch nhiu dn. y l cch t
vn tch cc gii quyt mi quan h gia tng trng v cng bng x hi.
g) a hnh thc phn phi thu nhp
Trong thi k qu ln CNXH, thu nhp ca cng ng dn c c
phn phi theo nhiu knh v hnh thc khc nhau. Trong , phn phi thu
nhp theo hiu qu kinh doanh v nng sut lao ng l chnh, cc hnh thc
phn phi thu nhp theo vn, ti sn, tr tu v phc li x hi cng tn ti v
pht trin.
Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI ng Cng sn Vit Nam
xc nh: "Ch phn phi ch yu theo kt qu lao ng, hiu qu kinh t,
ng thi theo mc ng gp vn cng cc ngun lc khc v phn phi thng
qua h thng an sinh x hi, phc li x hi"(19).
Lao ng l ngun gc chnh to ra ca ci vt cht v tinh thn cho x
hi, to ra s giu c ca quc gia. V th, thc hin cng bng, phi ly
phn phi theo hiu qu kinh doanh v nng sut lao ng lm hnh thc phn
phi chnh. Ngi lao ng c nng sut, cht lng v hiu qu cao phi c
thu nhp cao hn.
Nhng mt khc, phi to mi iu kin v mi trng thun li mi
ngi u c th lm giu chnh ng bng lao ng ca chnh mnh. V vy,
m rng c hi pht trin v a dng c hi la chn cho mi ngi dn h
tng bc vn ln, khng nh nng lc thng qua cnh tranh th trng.
Thu nhp theo vn, ti sn v tr tu b ra kinh doanh c lut php
tha nhn. Ch trn c s mi khuyn khch nhiu ngi lm giu chnh
ng. Tng s ngi giu, gim s ngi ngho, khng cn ngi i, gim dn
chnh lch giu ngho va l mc tiu, va l ni dung trng yu ca cc
chnh sch phn phi v phn phi li thu nhp ca Nh nc trong qu trnh
pht trin nn kinh t th trng nh hng XHCN VN.

19

()

ng cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG,
H Ni 2011. tr.74.
34

h) Vai tr ca nh nc trong nn kinh t th trng nh hng

XHCN
Hai yu t quyt nh c ch vn hnh ca nn kinh t th trng l nh
nc v th trng. Do vy, bn v tnh hiu qu ca nn kinh t th trng, mu
cht l phi xc nh r thc trng ca mi quan h ny. i vi nn kinh t th
trng nh hng XHCN, vn li cng l nh vy. Nu khng lm r c
trong c ch vn hnh ca nn kinh t, nh nc lm g, th trng lm g v
bng cch no th khng th c mt nn kinh t th trng hot ng hiu qu.
Khc vi nh nc ca nhiu nn kinh t th trng trn th gii, Nh
nc nc ta l Nh nc php quyn XHCN, ca dn, do dn v v dn di
s lnh o ca ng Cng sn Vit Nam, c bn lnh v kh nng t i
mi gi vng nh hng XHCN trong vic pht trin nn kinh t th trng
hin i.
S khc bit l iu kin, tin cho s khc bit v cht ca m hnh
kinh t th trng m nc ta hng ti so vi cc m hnh kinh t th trng
khc.
lm trn s mnh m lch s v dn tc Vit Nam giao ph, ng v
Nh nc phi t i mi phng thc lnh o, qun l t nc v x hi
trong iu kin pht trin kinh t th trng, CNH, HH, ch ng hi nhp
kinh t quc t di tc ng ca ton cu ho.
Trn y l mt s c trng c bn ca nn kinh t th trng nh
hng XHCN VN. Cc c trng ny va phn nh tnh ph bin, va th
hin nhng nt c th trong m hnh pht trin m Vit Nam la chn.
3.2. Quan im v gii php ch yu nhm pht trin kinh t - x hi,
2016-202020
3.2.1. Quan im pht trin kinh t-x hi
Th nht, tip tc i mi v sng to trong lnh o, qun l pht trin
kinh t-x hi. Tp trung hon thin th ch kinh t th trng nh hng
20

Xem chi tit trong D tho cc vn kin trnh i hi XII ca ng (ti liu s dng ti i
hi ng b cp s s), tr. 59-74.
35

XHCN. Xy dng nn kinh t hin i, hi nhp quc t, c nhiu hnh thc s

hu, nhiu thnh phn kinh t, vn hnh y , ng b theo quy lut th
trng, cnh tranh bnh ng, minh bch.
Th hai, bo m pht trin nhanh, bn vng trn c s n nh kinh t
v m v khng ngng nng cao nng sut, cht lng, hiu qu v sc cnh
tranh. Pht trin hi ha gia chiu rng v chiu su, ch trng pht trin chiu
su; pht trin kinh t tri thc, kinh t xanh. Pht trin kinh t phi gn kt cht
ch vi pht trin vn ha, x hi, bo v mi trng, ch ng ng ph vi
bin i kh hu. Bo m quc phng, an ninh v gi vng ha bnh, n nh
xy dng t nc.
Th ba, hon thin nh nc php quyn XHCN. Nng cao hiu lc, hiu
qu qun l v nh hng pht trin ca nh nc. Tp trung to dng th ch,
lut php, c ch, chnh sch v mi trng, iu kin ngy cng minh bch, an
ton, thun li cho ngi dn, doanh nghip t do sng to, u t, kinh doanh
v cnh tranh bnh ng trong kinh t th trng. Pht huy mnh m quyn dn
ch ca ngi dn trong xy dng v thc thi th ch, lut php, chnh sch
pht trin kinh t - x hi. Bo m quyn con ngi, quyn cng dn. Xy
dng nn hnh chnh hin i, chuyn nghip, nng ng, trch nhim, ly phc
v nhn v li ch quc gia l mc tiu cao nht.
Th t, pht huy cao nht cc ngun lc trong nc, ng thi ch ng
hi nhp quc t, huy ng v s dng c hiu qu cc ngun lc bn ngoi
pht trin nhanh, bn vng. To mi iu kin thun li pht trin mnh
doanh nghip Vit Nam, nht l doanh nghip t nhn, lm ng lc nng cao
sc cnh tranh v tnh t ch ca nn kinh t.
3.2.2. Nhim v v gii php ch yu
Th nht, pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, n
nh kinh t v m, to mi trng v ng lc cho pht trin kinh t- x hi
Tp trung hon thin th ch kinh t th trng ng b, hin i trn c
s tun th y cc quy lut ca kinh t th trng v hi nhp kinh t quc
t su rng;
36

Nh nc bo v quyn s hu ti sn hp php v quyn t do kinh

doanh ca ngi dn, doanh nghip theo quy nh ca php lut; kim sot c
quyn;
y mnh ci cch hnh chnh. Nng cao hiu lc, hiu qu gii quyt
tranh chp kinh t, thng mi. Khng sinh s ha cc mi quan h kinh t;
a dng ha v nng cao hiu qu hot ng ca cc loi th trng. pht
trin mnh th trng trong nc, m rng v a dng ha th trng ngoi
nc;
Phi hp hiu qu gia chnh sch tin t, ti kha v chnh sch khc
bo m kinh t v m v cc cn i ln ca nn kinh t; qun l cht ch thu,
chi ngn sch nh nc;
Thc hin c ch th trng, y mnh x hi ha i vi vic cp dch
v cng.
Th hai, y mnh c cu li nn kinh t gn vi i mi m hnh tng
trng, nng cao nng sut, hiu qu v sc cnh tranh
i mi m hnh tng trng theo hng pht trin nhanh, bn vng
trong iu kin kinh t th trng v hi nhp quc t su rng;
C cu li nng nghip gn vi xy dng nng thn mi; c cu li cng
nghip, to nn tng cho cng nghip ha, hin i ha; pht trin cc ngnh
dch v; pht trin kinh t bin; c cu li doanh nghip nh nc v pht trin
mnh doanh nghip t nhn;
Th ba, xy dng thng nht kt cu h tng v th
y mnh thc hin t ph chin lc xy dng h thng kt cu h
tng ng b vi mt s cng trnh hin i;
Nng cao cht lng v qun l tt quy hoch th; xy dng h thng
h tng ng b, hin i, thn thin mi trng;
Th t, nng cao cht lng ngun nhn lc v tng cng tim lc
khoa hc, cng ngh
37

Thc hin ng b c ch, chnh sch, gii php pht trin ngun nhn
lc, p ng yu cu pht trin kinh t-x hi. i mi cn bn, ton din gio
dc v o to theo hng m, hi nhp;
Tng cng tim lc khoa hc, cng ngh v xy dng h thng i mi
sng to quc gia, pht huy sng to ca mi c nhn, doanh nghip, t chc;
Th nm, pht trin vn ha, x hi, nng cao i sng nhn dn
Pht trin bn vng vn ha, x hi trn c s gn kt cht ch, hi ha
gia pht trin kinh t vi pht trin vn ha v thc hin tin b, cng bng x
hi, nng cao i sng nhn dn.
Tip tc hon thin chnh sch, nng cao mc sng ngi c cng. Nng
cao hiu qu qun l nh nc v an sinh x hi;
Ci cch tin lng, tin cng theo nguyn tc th trng, ph hp vi
nng sut lao ng;
Th su, ch ng ng ph vi bin i kh hu, phng, chng thin tai,
tng cng qun l ti nguyn v bo v mi trng
Tng cng qun l nh nc; nng cao nng lc d bo, cnh bo thin
tai, gim st bin i kh hu.
Th by, phng, chng tham nhng, thc hnh tin kim, chng lng ph
Tip tc hon thin th ch, lut php, c ch, chnh sch, bo m cht
ch, cng khai, minh bch v thc hin ng b cc gii php v phng, chng
tham nhng, thc hnh tit kim, chng lng ph.
Th tm, nng cao hiu lc, hiu qu qun l nh nc v bo m
quyn t do, dn ch ca ngi dn trong pht trin kinh t-x hi
Xy dng b my nh nc tinh gn, trong sch, vng mnh. Nng cao
hiu lc, hiu qu qun l v nh hng pht trin kinh t-x hi;
Xy dng nn hnh chnh hin i, chuyn nghip, nng ng, hiu qu,
hiu lc, ly kt qu phc v ngi dn v doanh nghip l tiu ch nh gi.
Hon thin phn cp; hon thin t chc v hot ng ca chnh quyn
a phng;
38

Th chn, tng cng quc phng, an ninh, gi vng ch quyn quc gia,
ton vn lnh th v bo m an ninh chnh tr, trt t, an ton x hi
Xy dng lc lng qun i nhn dn, cng an nhn dn cch mng,
chnh quy, tinh nhu, tng bc hin i; tng cng hot ng ca cc lc
lng thc thi php lut trn bin;
Th mi, nng cao hiu qu hot ng i ngoi, ch ng hi nhp
quc t, to mi trng ha bnh v iu kin thun li pht trin t nc
Thc hin nht qun ng li i ngoi c lp, t ch, ha bnh, hu
ngh, hp tc v pht trin; a phng ha, a dng ha quan h, ch ng v
tch cc hi nhp, hp tc quc t; ch ng hi nhp quc t;
a quan h vi cc i tc i vo chiu su, thit thc, hiu qu.

39

Phn 2
TON CU HO V HI NHP QUC T CA VIT NAM
Ton cu ho kinh t v hi nhp kinh t quc t trong nhng nm gn
y tr thnh ti c ng o cc nh chnh tr, cc hc gi, cc nh
kinh doanh v dn chng quan tm c bit. C nhng kin rt khc nhau khi
nh gi qu trnh ny. Ti liu ny mun gii thiu qu trnh ton cu ho kinh
t v hi nhp kinh t quc t v c phng din l lun v thc tin, ng thi
phn tch nhng vn lin quan i vi Vit Nam hin nay.
I. NHNG C S L LUN V THC TIN
1.1. Cc tip cn l lun v qu trnh ton cu ha
Thut ng ton cu ho (Globalization) xut hin ln u tin vo nm
1961, c a vo T in ting Anh ca Webster, nhng mi n nm

1980s thut ng ny mi c s dng rng ri.

Ton cu ha l mt qu trnh a phng din, bao hm nhiu nhn t
nh kinh t, chnh tr, php lut, khoa hc - cng ngh, vn ha, x hi.
Ton cu ha l mt thut ng i hi phi c cch tip cn lin ngnh v
a chiu v n c lin quan n tt c cc hin tng x hi ng i. Ton
cu ha c tip cn t gc kinh t hc, x hi hc, cng ngh hc, mi
trng, vn ha, v.v.. n nay c hng trm nh ngha v ton cu ha
c a ra t nhiu gc tip cn khc nhau, thm ch i lp nhau.
Nguyn nhn ca s khc nhau hoc i lp khng ch do khc nhau v
li ch, v lp trng quan im m cn do khc nhau v cch tip cn vn
, v mc ch tm hiu ton cu ha21.
Ton cu ha l kt qu tt yu t s pht trin mnh m ca lc lng
sn xut. Quan nim c nhiu hc gi tn thnh nht. Chng l biu hin
h qu ca s pht trin mnh m ca lc lng sn xut trong cc nn kinh
t ring bit, t qu trnh ny dn n ph v s bit lp ca tng quc
21

ti cp nh nc KX08.01: Xu th ton cu ha trong hai thp k u th k XXI.

40

gia, to ra mi quan h gn kt, tng tc v ph thuc ln nhau gia cc

quc gia, dn tc trn quy m ton cu trong s vn ng pht trin.
Kinh t th trng khng nh c u th ca mnh v pht tn ra nhiu
quc gia trn th gii. N to ra ng lc pht trin v m rng quan h gia
cc quc gia, trc ht l cc quan h kinh t, sau ti cc quan h khc
nh chnh tr, vn ha, v.v. H thng kinh t th trng cng pht trin theo
hng m, khng b gii hn bi cc ng bin gii v ranh gii dn tc,
chng tc v tn gio. l mi trng thun li to thun li cho qu trnh
t nhin xch li gn nhau ca cc cng ng dn c cc th ch ton th
gii. Ton cu ho phn nh mt qu trnh m thng qua th trng v sn
xut nhiu nc khc nhau ang tr nn ngy cng ph thuc ln nhau22.

Tc ng ca cc hnh vi kinh t ton cu dn ti h ly ca h thng

chnh tr th gii, ngc li chnh tr li c tc ng to ln hn i vi kinh
t. Ton cu ha ngy nay v bn cht chnh l s tng trng ca hot ng
kinh t ni chung c vt khi bin gii quc gia v khu vc. Ni cch
khc, ton cu ha mang mt ni dung ch o l ton cu ha kinh t, pht
trin kinh t va l mc tiu, va l ng lc ton cu ha. c trng pht
trin kinh t l mt nhu cu thc t khch quan ca nhn loi trong ton cu
ha hin nay.
Ln sng khoa hc cng ngh ngy cng tr nn ph bin, trnh
khoa hc cng ngh ngy cao, kh nng ng dng rng ri trong tt c cc
lnh vc i sng. Vic hp tc khai thc, s dng cng ngh lm cho cc
nc ph thuc vo nhau nhiu hn. Cc ln sng pht trin khoa hc cng
ngh l cht xc tc lm cho quan h gia cc quc gia xch li gn nhau
hn. Thnh tu khoa hc cng ngh dng nh xa nha dn bin gii a l
ca tng quc gia, lm cho khong cch khng gian trn th gii cng co hp
gia cc chu lc. Ton cu ho ng tm quan trng ngy cng gim ca cc
ng bin gii quc gia v s tng cng nhng c tnh lan to ra ngoi bin
22

Grahane Thonpdion: Introduction, Sitmating Globalization, International Social Siences Journal,

Unesco, 1999, N.160, P.139-152.

41

gii bt ngun t mt nc, hoc mt khu vc nht nh 23. Tc l, s ph thuc

ln nhau phi n mc ton din v vai tr ca cc ng bin gii quc gia
gim dn.

Ton cu ha xt v bn cht l qu trnh tng ln mnh m nhng mi

lin h, s nh hng, tc ng ln nhau, ph thuc ln nhau ca tt c cc
khu vc, cc quc gia, cc dn tc trn ton th gii. Ton cu ha th hin
s bin i tng quan gia quan h sn xut nhm ti s iu chnh thch
ng lc lng sn xut bin thin lin tc trn quy m th gii.
Ton cu ha lm cho cc nn kinh t quc gia b ho nhp vo v c
cu trc li trn quy m quc t thng qua mt lot quy trnh, giao lu, trao
i24. Nh vy, ton cu ho khng ch l s ph thuc ln nhau, d l ph thuc
ton din gia cc nn kinh t m l s ho nhp cc nn kinh t ny xu th
hnh thnh nn mt nn kinh t ton cu thng nht.
Lun im c bn chng minh nc thang pht trin ca lc lng sn
xut trong lch s dn ti hin tng quc t ha, sau nay l ton cu ha thuc
v Mc. Lun im ny c gii thch trong tc phm Tuyn ngn ca ng

Cng sn, xut bn vo thng 2 nm 1848. Trong Tuyn ngn ca ng

cng sn, Mc v ngghen khng s dng thut ng ton cu ha nhng
nhn mnh ti tnh th gii trong qu trnh sn xut, lu thng, th trng th
gii lin kt cc nn kinh t khp mi ni, s ph thuc ph bin gia cc
dn tc v nhiu mt, nh sn xut vt cht v vn ha tinh thn25.
Nh c nhiu thnh tu khoa hc-k thut, nhiu pht kin a l
v khai ph cc th trng mi cc chu lc, cc ngun lc v dng
sn phm c lu chuyn khp ton cu.V lun lun b thc y bi
nhu cu v nhng ni tiu th sn phm, giai cp t sn xm ln khp
23

Ch tch qu Ford Berresford, 1997

Flie Cohen, Ton cu ha, s hp dn v c ch iu tit, Trung tm nghin cu khoa hc quc gia
Php, Hi tho khoa hc "Nhng thch thc v phng din php l ca qu trnh ton cu ha",
file://E:\NDVF\SITES/Vit\Sites\logo.htm.
24

25

V Thanh Sn. Tuyn ngn ca ng cng sn: d bo v xu th ton cu ha. Hi tho

khoa hc v Tuyn ngn ng cng sn
42

ton cu. N phi xm nhp vo khp ni, tr li khp ni v thit lp

nhng mi lin h khp ni. Do bp nn th trng th gii, giai cp
t sn lm cho sn xut v tiu dng ca tt c cc nc mang tnh
cht th gii 26 .
Tnh cht th gii ca vic sn xut v tiu dng th hin r trong
s lin kt qu trnh sn xut, ngnh ngh sn xut, mng li nguyn
vt liu gia nhiu quc gia, dn tc. ...Nhng ngnh cng nghip
khng dng nhng nguyn liu bn x m dng nhng nguyn liu a
t nhng min xa xi nht trn tri t n v sn phm lm ra khng
nhng c tiu th ngay trong x m cn c tiu th tt c cc ni
trn tri t na. Thay cho nhng nhu cu c c tha mn bng
nhng sn phm trong nc, th ny sinh ra nhng nhu cu mi, i hi
c tha mn bng nhng sn phm a t nhng min v x xa xi
nht v. Thay cho tnh trng c lp trc kia ca cc a phng v dn
tc vn t cung t cp, ta thy pht trin nhng quan h ph bin, s
ph thuc ph bin gia cc dn tc. 27
Mt im ng lu na m Mc v ngghen cng b trong
tc phm ni ting ny l d bo v s lin kt ph thuc ca cc dn
tc khng ch v kinh t m c s hi nhp nhiu lnh vc khc, chng
hn v tinh thn....Sn xut vt cht nh th th sn xut tinh thn
cng khng km nh th. Nhng thnh qu ca hot ng tinh thn ca
mt dn tc tr thnh ti sn chung ca tt c cc dn tc. Tnh cht
n phng v phin din dn tc ngy cng khng th tn ti c
na; v t nhng nn vn hc dn tc v a phng, mun hnh mun
v, ang ny n ra mt nn vn hc ton th gii. 28

Nh phn tch trn theo quan im Mc xt, bn cht ca ton cu

ha c tnh hai mt. C th nh sau:

26

Mc, C. v ngghen, F. (1995), Ton tp, Tp IV, Nxb CTQG, H Ni tr. 601
Sd tr. 601-602
28
Sd tr. 602
43
27

Mt mt, Ton cu ha l xu th khch quan gn lin vi s

pht trin ca nn sn xut x hi, lc lng sn xut v phn cng lao ng

quc t. Bn cht khch quan ca ton cu ha c quy nh bi tnh tt yu
khch quan ca qu trnh quc t ha. Nhng pht kin a l, giao thng vn
ti m ra c hi cho qu trnh quc t ha kinh t vo th k XV, nhng
tin trnh ny ch thc s tng tc sau khi cch mng cng nghip Anh.
Qu trnh quc t ha mang tnh tt yu khch quan, do i hi ca bn thn
nn sn xut, c bit l do s pht trin ca lc lng sn xut. Cch mng
khoa hc-cng ngh to tin cho bc qu t c s vt cht-k thut
truyn thng sang c s vt cht-k thut hon ton mi v cht mt s
nc kinh t pht trin.
Di s tc ng ca cuc cch mng khoa hc-cng ngh, loi ngi
ang tng bc tin vo kinh t tri thc, lc lng sn xut mang tnh cht
x hi ha cao , phn cng lao ng quc t ngy cng su rng, quc t
ha nn kinh t v i sng x hi, thc y kinh t th trng pht trin,
ng thi to ra nhng phng tin c hiu qu y nhanh qu trnh ton cu
ha.
-

Mt khc, Ton cu ha trong giai on hin nay gn lin vi ch

ngha t bn v hin ang b ch ngha t bn, nht l cc nc t bn pht

trin chi phi, li dng phc v cho mc ch ca h. Hay ni cch khc,
ton cu ha hin nay ang trong qu o ca ch ngha t bn.
Theo logic ca C.Mc, qu trnh quc t ha kinh t d mang trong n
yu t khch quan, nhng bn trong n v thc y n lun l mun p t
ch quan ca nhng th lc nm gi sc mnh kinh t. Ni cch khc, ton
cu ha khng phi l ci g khc ngoi kt qu ca tnh tt yu khch quan
ca sn xut v ch quan ca ch ngha t bn v mc tiu li nhun.
2.2. Nhng c s thc t thc y qu trnh ton cu ha
2.2.1. Pht trin mnh m ca khoa hc cng ngh

44

S pht trin ca khoa hc cng ngh lm thay i cn bn nn tng c

s v phng thc giao dch gia cc nc trn th gii. Nn cng ngh c kh
v c bn vn l mt nn cng ngh c tnh quc gia, v n lun phi ly th
trng trong nc lm chnh. Hiu nng ca nn cng ngh c kh cha cho
php cc quan h kinh t quc t c th pht trin xa hn xt v mt hiu qu
kinh t.
Nhng trong nhng thp k gn y cng ngh thng tin v vn ti c
nhng tin b vt bc, lm gim chi ph vn ti quc t xung c chc ln
v gim chi ph lin lc vin thng xung ti vi trm ln. Tin b khoa hccng ngh ny c tc ng cc k quan trng n ton b cc quan h kinh
t quc t, n bin cc cng ngh c tnh quc gia thnh cng ngh ton
cu. Cc cng ngh sn xut xe my, t, my tnh in t, my bay... ngy
cng c tnh ton cu su rng. Tnh ton cu ny th hin ngay t khu sn
xut (c phn cng chuyn mn ho nhiu nc) n khu phn phi (tiu
th ton cu). Nhng cng ngh ngay khi ra i c tnh ton cu nh cng
ngh v tinh vin thng hin din.
Chnh khoa hc-cng ngh sng to ra nhng ng dng rng ri cho
nhiu quc gia, gp phn cho s y mnh qu trnh ton cu ho. Nh c cng
ngh pht trin, s hp tc gia cc quc gia, cc tp on c th m rng t
sn xut n phn phi dch v trn phm vi ton cu, nhng quan h tu thuc
ln nhau cng c li pht trin.
2.2.2. Cc quan h kinh t ton cu ngy cng pht trin
Mt nn cng ngh ton cu xut hin l c s cho cc quan h kinh t
ton cu pht trin. u tin l cc quan h thng mi. Chi ph vn ti lin lc
cng gim i, th kh nng bn hng i cc th trng xa cng tng ln, thng
mi ton cu cng c kh nng pht trin. ng thi qu trnh phn cng,
chuyn mn ho sn xut cng c th din ra gia cc quc gia v chu lc. Cc
quan h sn xut, thng mi c tnh ton cu, ko theo cc dng tin t,
vn, dch v... vn ng trn phm vi ton cu. Thng mi in t xut hin
45

vi kim ngch ngy cng tng v ang tr thnh mt loi hnh bun bn ton
cu khng bin gii y trin vng.
Nhu cu ni ti ca cc nc ngy cng ln hi thc cc nc vn ra
khi bin gii quc gia tm kim nhng quan h giao dch mi, k vng
nhiu li ch cho bn thn. Vic hp tc, lin kt pht huy cc li th so snh
v tn dng ngun lc t nhiu v tr trn th gii tr nn d dng di s hu
thun ca thnh tu khoa hc cng ngh v chuyn i t duy khp kn sang t
duy m l nhng tc nhn gp phn cho qu trnh ton cu ha din trn thc t.
2.2.3. Nhiu vn ton cu i hi s phi hp nhiu quc gia
V phng php lun, nhng vn ton cu bao gm: th nht, cc vn
c quan h trc tip n hot ng sng ca mi ngi trn tri t, khng
phn bit a v giai cp, chnh tr - x hi; n s pht trin ca ton th nhn
loi, n vn mnh ca cc quc gia dn tc. Th hai, nhng vn ton cu u
th hin l nhn t khch quan ca s pht trin x hi v th hin mi ni trn
tri t. Th ba, tt c nhng vn ton cu u i hi phi c gii quyt v
nu khng c gii quyt th chng s e da ph hy c s tn ti ca chnh
con ngi. Th t, vic gii quyt cc vn ton cu i hi phi c s u t
v phng tin vt cht, s hp tc quc t v mi mt khng phn bit ch x
hi, tn gio, chnh kin, h t tng; i hi s n lc ti a ca c nhn loi c
v mt nhn thc ln v nhng hnh ng thc t29.
S phi hp ca nhiu quc gia lin quan trong vic x l cc vn
ton lm cho quan h ca cc quc gia ngy cng bn rn v ph thuc vo
nhau nhiu hn. Tt yu hnh thnh cc c ch hp tc, phi hp chung cho cc
vn ton cu. Cc nh nc buc phi a ra nhiu hnh ng chung v li
ch ca cng ng th gii. T , hnh thnh nn cc th ch quc t vn hnh
trn phm vi ton cu nhm thc thi cc c ch mang tnh ton cu.
II. S TIN TRIN THC T CA TON CU HO KINH T
V HI NHP QUC T
29

ti cp nh nc KX08.05: Nhng vn ton cu trong hai thp nin u ca th k

XXI.
46

Khi xem xt qu trnh tin trin thc t ca ton cu ho v hi nhp kinh

t quc t c nhng kin khc nhau.
Khng t cc hc gi cho rng ton cu ho v hi nhp kinh t quc t
bt u t u th k XX v n nay c ba ln sng Ton cu ha30.
Ln sng th nht bt u t u th k XX n chin tranh th gii th
hai vi nhng c trng l: mu dch quc t pht trin mnh m, cc lung vn
u t tng nhanh, gia tng di c lin lc a; bt u thc hin phng php
sn xut Taylor; cc nc TBCN i xm chim thuc a, chim lnh th trng;
cc cng ty xuyn quc gia xut hin; cc tu bin ang pht trin cng vi
ng st.
Ln sng ton cu ho th hai t sau chin tranh th gii th hai ti cui
thp nin 60. Ln sng ny c nhng c trng sau: s hnh thnh v pht trin
ca hai khi kinh t i lp nhau: khi kinh t TBCN v khi kinh t XHCN;
cc th ch lin kt kinh t ton cu v khu vc pht trin mnh, s ra i ca
Qu tin t quc t (IMF), Ngn hng th gii (WB), Hip nh chung v thu
quan v thng mi (GATT) c chc nng iu phi hot ng tin t ti chnh
v thng mi ton cu; cc lung thng mi, dch v, u t trc tip v gin
tip, cng ngh v lao ng gia tng mnh v c tc v quy m; bng n cc
cng ty siu quc gia.
Ln sng th ba t thp nin 70 ti nay vi nhng c trng l: H thng
tin t th gii chuyn sang th ni; kinh t th gii tri qua cc chn ng ln
nh gi du m tng cao trong thp nin 70; lm pht cao; thm ht ngn sch
ln; Lin X sp , h thng XHCN tan r; chin tranh lnh chm dt; cc
ngnh cng ngh cao c bit l cng ngh thng tin pht trin, GATT chuyn
thnh t chc thng mi th gii (WTO) v.v..
Giai on t cui thp k 80 n nay vn l mt giai on ton cu ho
v hi nhp kinh t quc t ni r nht vi nhng c trng sau y:
a) Chm dt chin tranh lnh v s sp ca h thng XHCN th gii
kt thc thi k th gii hai cc, chm dt s i u gia hai h thng, m
30

Nguyn Vn Dn, Nhng vn d ton cu ha kinh t, Nxb KHXH, HN 2001, tr.86.

47

ra thi k hi nhp kinh t ton cu thc s vi s chuyn i ca cc quc gia

tng l XHCN, cc nc ang pht trin sang kinh t th trng, m ca hi
nhp kinh t quc t; xu th ho bnh, hp tc pht trin tr thnh xu th
chnh ca thi i.
b) S bng n ca th trng ti chnh ton cu
Bc vo na cui thp k 80, tc v quy m giao dch ti chnh ton
cu t mc cao hn cha tng thy. Trong thi k ny cc giao dch ngoi
t ln hn 100 ln gi tr ca nhng trao i hng ho v dch v. Trung bnh
mi ngy doanh s trao i ngoi hi t hn 20 t USD/ ngy nm 1973; tng
ln 590 t USD/ngy nm 1989; 1.500 t USD/ngy nm 1998, v hin nay
khong trn 2000 t USD/ngy. Tng gi tr ti chnh c trao i trn th
trng ton cu nm 1980 l 5000 t USD, n nm 1996 tng vt ln 35.000
t, nm 2000 l 83.000 t, gp gn 3 ln GDP ca cc nc OECD31.
S bng n ca th trng ti chnh ton cu i lin vi xu hng tp
trung cc ngun ti chnh bng cch st nhp cc t chc ti chnh to ra nhng
siu tp on ti chnh khng l, tiu biu l st nhp Bank of America vi
Nations Bank c tng ti sn 570 t USD; Citicorp Travellero Group c tng ti
sn 700 t USD; Royal Bank of Canaa vi Bank of Montreal c ti sn 311 t
USD.
Xu hng hi nhp cc th trng ti chnh ton cu din ra mnh m.
u tin l cc th trng ngoi hi. Do chnh sch th ni t gi v t do ho
trao i ngoi hi, th trng ngoi hi ton cu xut hin khong gia
nhng nm 70. Th trng chng khon cng i theo xu hng ny. Qu
IV/1999, 11 th trng chng khon EU k tho thun thnh lp mt th
trng chng khon duy nht.
c) S pht trin mnh m ca cc cng ty xuyn quc gia
Cc cng ty xuyn quc gia kinh doanh ton cu gia tng nhanh chng
v ngy cng tr thnh nhng ch th c bn chi phi nn kinh t ton cu. Nu
nm 1914, ti 14 nc ng u th gii c 7,3 ngn cng ty xuyn quc gia
31

Ton cu ha - quan im v thc tin, Vin Nghin cu Qun l kinh t Trung ng Nxb Thng
k, HN, 1999.

48

vi 27,3 ngn chi nhnh ti nc ngoi, th nm 2005 tng ln ti 70 ngn

vi 690 ngn chi nhnh v tp trung ch yu cc nc pht trin (UNCTAD,
2005). Ngy nay cc nc ang pht trin cng c cc cng ty ny. Theo bo
co u t th gii 1998 ca LHQ, th cc nc ang pht trin c 10.165
cng ty xuyn quc gia.
500 cng ty xuyn quc gia ln nht th gii tp trung cc nc pht
trin, nhiu nht M v Nht. Ngy nay khng ch c cc i cng ty mi hot
ng xuyn quc gia, m ngy cng xut hin cc cng ty nh v va cng hot
ng kinh doanh xuyn quc gia. Cc cng ty xuyn quc gia c vai tr chi
phi trong cc quan h ton cu v thng mi, u t, ti chnh, tin t v cng
ngh vi t trng vo khong 60- 90% tng gi tr ton cu.
d) Cc nh nc quc gia vi chnh sch m ca v hi nhp quc t
ang ngy cng tr thnh nhng ch th quan trng ca ton cu ho
T cui thp k 80, sau khi chin tranh lnh kt thc, hu ht cc nh
nc quc gia i theo kinh t k hoch t chi m ca hi nhp quc t bt
u thi k chuyn i sang kinh t th trng m ca hi nhp quc t.
Cc Nh nc quc gia ni chung cho n nay chp nhn ton cu ho
v Hi nhp kinh t quc t, do vy tham gia IMF, WB v WTO, v cc t
chc kinh t khu vc. Cc nh nc quc gia trong iu kin ton cu ho pht
trin c nhng chc nng mi m trc y khng c, l:
- Tham gia m phn quc t, song phng, a phng hay ton cu
hnh thnh ra nhng Hip ngh song phng, khu vc hay ton cu. D nh cc
nh nc i din cho cc nn kinh t ln c ting ni c trng lng hn trong
cc cuc m phn ny, th ngi ta khng th ph nhn vai tr ca cc nh
nc i din cho cc nn kinh t ang pht trin, nh hn, ngy cng gia tng.
- Tin hnh i mi h thng th ch lut php quc gia ph hp vi
nhng cam kt quc t. Mt nc tham gia WTO phi i mi th ch ca mnh
ph hp vi nhng cam kt vi WTO.
- Thc thi cc cam kt quc t ti nc mnh v gim st cc nc khc
thc thi cc cam kt quc t c lin quan n nc mnh. Nu khng thc thi
49

cc cam kt k, th s b cc nc khc kin, v nu thua kin s phi chu

trng pht.
Chnh nhng chc nng mi ny ngy cng lm cho cc Nh nc
quc gia tr thnh nhng ch th quan trng ca nn kinh t ton cu.
) Cc t chc x hi dn s ngy cng c vai tr ln hn trong nn kinh
t ton cu
Cc t chc x hi dn s gm cc hip hi t nguyn, cc loi qu t
thin, cc th ch tn gio, hot ng a dng bn ngoi cc phm vi chc nng
ca gia nh v Nh nc, ngha l cc t chc ny lm nhng g m Nh nc
v cc gia nh khng lm v c ch cho con ngi. Nhng t chc ny ang gia
tng hot ng trn phm vi ton cu.
Trong qu trnh ton cu ho, c qu nhiu vn m cc Nh nc quc
gia v gia nh khng th quan tm ht nh: s thoi ho ca mi sinh, nn
ngho i, bnh tt, nhng bt cng, nhng mt tri ca ton cu ho v.v. Cc t
chc x hi dn s vo cuc gy sc p ln cc chnh ph phi gii quyt cc
vn trn, v bn thn cc t chc ny cng trc tip tham gia gii quyt cc
vn .
Nhiu t chc x hi dn s ni ting trong hot ng chng ton cu
ho. Nm 1999, lin minh Ngi chn dt bao gm cc Lin on, sinh vin,
ngi hot ng mi trng xung ng biu tnh chng ton cu ho ti
Seatle M, ph phn nhng mt tiu cc nh nn ngho i; tht hc; bt bnh
ng nam n dn tc; ch quyn vn ho b vi phm; s a dng sinh hc b xi
mn v.v.. 32.
e) Gia tng hot ng Cc t chc kinh t ton cu
Thng 12/1945 Hip nh chnh thc thnh lp cc t chc: Qu tin t
quc t (IMF), Ngn hng quc t ti thit v pht trin (IBRD) tin thn ca
Ngn hng th gii (WB), Hip nh chung v thu quan v thng mi
(GATT), tin thn ca T chc thng mi th gii (WTO) c k kt.
IBRD chnh thc i vo hot ng thng 6/1946. IMF chnh thc hot ng
32

Jaydish Bhagwati. i ph vi nn chng ton cu ha, Foreign Sffairs, Vol 81, No.1,
Jamuary/2002

50

3/1947. GATT cng chnh thc hot ng vo 1947. Nhng t chc kinh t ton
cu ny thu ht hu ht cc quc gia v cc nn kinh t ln nh tham gia, c
chc nng iu tit cc hot ng tin t, ti chnh, thng mi ton cu theo
cc nguyn tc c tho thun.
Hot ng ca IMF, WB, WTO ngy cng c tha nhn rng ri, v
ngy cng ph hp hn vi nhng xu th pht trin ca th gii. iu ny
c th hin trn cc mt sau y:
- Hu ht cc Chnh ph ca cc quc gia cho n nay u tham gia ba
t chc trn, cc Chnh ph cha tham gia cng ang m phn tham gia.
iu ny chng t hot ng ca cc t chc trn mang li ch thit thc cho
cc quc gia thnh vin.
- Cc nguyn tc hot ng, cc th ch c th hin trn cc cam kt,
cc Hip nh, cc vn bn php l ca cc t chc trn ni chung c nh
gi l tin b, ph hp vi li ch ca cc nc tham gia v xu th pht trin.
- Hot ng h tr ti chnh ca IMF v WB cho cc quc gia khi gp
kh khn l hon ton cn thit v trn thc t c nhng tc ng ch cc r
rt i vi s pht trin ca cc quc gia ny.
- Hot ng t vn chnh sch, cc chng trnh ci cch c cu ca IMF
WB da trn c s tho thun vi cc quc gia nhn ti tr, khng c tnh bt
buc, ngha l cc quc gia c th bc b cc iu kin nhn ti tr v khng
nhn ti tr. Malayxia nm 1997 khng nhn ti tr v bc b chng trnh ci
cch c cu ca IMF l mt v d.
- Cc chng trnh ci cch c cu v hot ng t vn ca IMF v WB
ni chung l da trn cc nguyn tc ca th trng v hi nhp quc t, tuy
nhin c th c nhng gii php m IMF v WB xut khng ph hp vi
hon cnh c th ca cc nc nhn ti tr, v c nhng tc ng tiu cc.
y cng l mt l do lm cho mt s chng trnh ca IMF khng c
hon tt. Nhn chung cc chng trnh ci cch c cu ny c nhng tc
ng tch cc. Vit Nam nhn ti tr ca IMF theo chng trnh ci cch c
cu v chng trnh ny c nhng tc ng tch cc r rt.
51

IMF, WB, v WTO cn phi c i mi ph hp hn vi tnh hnh

IMF, WB, WTO ang t i mi theo hng tng cng thng tin, d
bo, ngn nga cc cuc khng hong, m bo n nh kinh t v m; phng
nga khng hong ly lan bng cch h tr ti chnh ngn hn cho cc nc c
th b ly lan khng hong; gia tng qun l gim st cc ri ro; tip tc thc
hin cc chng trnh ci cch c cu nhng theo hng ph hp hn vi hon
cnh c th ca tng nc v ch trng nhiu hn ti xo i gim ngho v.v..
Tuy nhin hin ang c qu nhiu vn t ra vt ra khi khun kh
ca IMF, WB v WTO. Nhng vn l:
- Nn kinh t th gii ngy cng ton cu ho su rng, cc quan h tin
t - ti chnh pht trin mau l, nhng trn th gii li c qu nhiu ng tin
khc nhau vi nhng t gi th ni, v nhng chnh sch tin t, ti chnh khc
bit nhau ca cc quc gia. Vi cc chc nng hn ch hin nay, IMF v WB
kh c th ng ph c nhng bin ng v thch thc ca th trng tin t
v ti chnh th gii, kh m bo c s n nh ca nhng th trng ny.
- Nguyn nhn dn ti cc cuc khng hong tin t, ti chnh cc quc
gia trc ht l do nhng sai lm trong chnh sch kinh t ca cc quc gia .
Nhng IMF v WB li khng c kh nng can thip, iu chnh chnh sch kinh
t ca cc quc gia ny, nhiu lm th cng ch c th lm t vn h tr mc
hn ch.
- WTO mun y ti xu hng t do ho thng mi - gim thp hn
hng ro bo h, nhng Chnh ph ca cc quc gia rt kh tho thun c
mc gim ny. Cuc tranh ci ny ko di cho n nay cha c hi kt, do
vy vng m phn Doha vn ang b tc.
- Nhng th ch ton cu do IMF, WB, WTO tho thun c tuy l
kh nhiu, nhng cn rt th s, v cha bao ph c ht cc vn kinh t
ton cu ang t ra bc xc. Chng hn nhng vn pht trin kinh t ton
cu, xo i gim ngho, nhim mi trng, bnh tt v.v.. l nhng vn
vt qu phm vi iu tit ca IMF, WB, WTO.
52

- C th s phi tnh n nhng ci cch cn bn hn nh: WTO s phi

ci t thnh t chc kinh t ton cu, IMF s phi l Ngn hng Trung ng
ton cu, WB s l Ngn hng Chnh sch ton cu.
III. HI NHP KINH T KHU VC
Trong nhng nm gn y xu hng hi nhp kinh t khu vc pht
trin mnh m thu ht ngy cng nhiu nc tham gia, nhiu khi, lin minh
xut hin. Nhng khi thc s pht trin theo xu hng t do ho kinh t, kin
lp nhng th ch kinh t khu vc, ni bt nh l: Lin minh Chu u, (EU),
khi mu dch t do Bc M (NAFTA), khu vc mu dch t do ASEAN
(AFTA), BRICS (lin minh Brazil, Nga, n , Trung Quc, Nam Phi), tin ti
Cng ng ASEAN, ang m phn thnh lp Hip nh i tc Kinh t Chin
lc xuyn Thi Bnh Dng (Trans-Pacific Strategic Economic Partnership
Agreement - vit tt TPP).
Nhng iu kin g quy nh tin trnh hi nhp kinh t khu vc?
C th c nhng iu kin sau y:
1) Qu trnh ton cu ho pht trin i hi phi gia tng t do ho kinh
t v hi nhp quc t su rng hn, nhng v rt nhiu l do kh c th t
c s thng nht ton cu v mc t do ho v hi nhp. Trong iu kin
, hi nhp kinh t khu vc xut hin, to ra cc khi kinh t khu vc c mc
t do ho v hi nhp kinh t.
2) C nhng sc p bn ngoi khu vc i hi cc quc gia trong khu
vc phi hi nhp li thng nht chnh sch, hnh ng i ph vi cc th
lc . Chng hn khi EU ra i, M phi hnh ng lp ra khi NAFTA i
trng li. Cc quc gia ASEAN l nhng nc khng ln phi hi nhp li
i ph vi nhng thch thc ca cc nc ln trong khu vc.
3) Kinh t th trng, quan h thng mi v u t gia cc quc gia
trong khu vc pht trin n mt mc nht nh i hi phi hi nhp khu
vc su, rng; thc y phn cng lao ng trong khu vc, hnh thnh cc chui
lin kt b sung v h tr ln nhau v li ch chung.
53

4) Phi c mt s nc c trnh pht trin kinh t cao, c tim lc kinh

t th trng ln trong hoc ngoi khu vc lm ch da. Ch da ny cng
mnh, th khi kinh t cng vng vng.
5) Khng c nhng i u v chnh tr v an ninh, mc d c th c
nhng khc bit, thm ch tranh chp.
EU v NAFTA ra i v pht trin vi y nhng iu kin trn y.
Cc khi kinh t ca cc nc ang pht trin ra i vi s pht trin khng y
ca nhng iu kin trn. Chnh s khng chn mui quy nh trnh
hp tc kinh t yu km ca cc khi kinh t ca cc nc ang pht trin.
Qu trnh ton cu ho n thp k 90 pht trin trn hai bnh dinton cu v khu vc. Nhng cho n nay nhng tho thun t c trong WTO
v cc khi khu vc khng p ng c cc yu cu pht trin. Do vy, mt
bnh din mi xut hin - l cc Hip nh thng mi t do song phng
(FTA). Nu xem xt mc t do ho, ni chung cc FTA song phng c mc
t do ho cao nht, sau n cc FTA khu vc, v cui cng l cc Hip
nh ca WTO.
Mt loi FTA song phng mi xut hin trong u nhng nm 2000 l
FTA song phng gia mt khi vi mt quc gia, l FTA song phng
ASEAN - Trung Quc, ASEAN - Hn Quc, ASEAN- n , hoc FTA gia
hai khi kinh t nh ASEAN- EU.
Hip nh thng mi t do song phng l hnh thc hi nhp quc t
mi, vi mc tiu cui cng l thit lp mt th trng chung hai bn, xo b
mi hng ro bo h. Cc Hip nh kinh t thng mi hai bn trc y ch
tho thun v hn ngch, thu quan, cc iu kin hi quan, hoc h tr ti
chnh, k thut.
Hip nh thng mi t do song phng c kh nng tin trin nhanh, v
y l tho thun hai bn, d nhn nhng, tho hip hn l nhiu bn. Hn na
cc quc gia c th la chn cc i tc d tho thun m phn v k kt
trc.
54

Nhng Hip nh thng mi t do song phng tuy mi c k kt v

thc thi c my nm, nhng t r sc mnh ca n. V d v tc ng ca
Hip nh thng mi t do ASEAN-Trung Quc, mt Hip nh tiu biu:
- To ra sc p thc y qu trnh t do ho tin trin. Hip nh thng
mi t do ASEAN-Trung Quc thc y Nht Bn, Hn Quc, M, n c
EU cng phi tnh n mt Hip nh nh vy vi ASEAN.
- Thc y s pht trin thng mi; Gia tng u t ln nhau; Ci thin
c s h tng, cc tuyn ng xuyn , ni ASEAN vi Trung Quc.
IV. HI NHP QUC T CA VIT NAM
4.1. Quan im ca ng
Mt trong nhng ni dung quan trng ca Bo co chnh tr ti i hi
i biu ton quc ln th XI l trin khai ng b, ton din hot ng i
ngoi; ch ng v tch cc hi nhp quc t33.
Thc hin nht qun ng li i ngoi c lp, t ch, ho bnh, hp tc
v pht trin; a phng ho, a dng ho quan h, ch ng v tch cc hi nhp
quc t; l bn, i tc tin cy v thnh vin c trch nhim trong cng ng
quc t; v li ch quc gia, dn tc, v mt nc Vit Nam x hi ch ngha giu
mnh. Nhim v ca cng tc i ngoi l gi vng mi trng ho bnh, thun
li cho y mnh cng nghip ho, hin i ho, bo v vng chc c lp, ch
quyn, thng nht v ton vn lnh th; nng cao v th ca t nc; gp phn
tch cc vo cuc u tranh v ho bnh, c lp dn tc, dn ch v tin b x
hi trn th gii.
i hi ng ln th XI nu hai quan im mi: Mt l, nng ch trng
ch ng v tch cc hi nhp kinh t quc t, ng thi m rng hp tc quc
t trn cc lnh vc khc ln thnh ch ng v tch cc hi nhp quc t.
Hai l, pht trin ch trng l bn, i tc tin cy ca cc nc trong
cng ng quc t ln thnh l bn, i tc tin cy v thnh vin c trch
nhim trong cng ng quc t.
33

ng cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG, H
Ni, 2011, tr.235-246
55

D tho cc vn kin trnh i hi XII ca ng khng nh r: bo

m li ch ti cao ca quc gia-dn tc, trn c s cc nguyn tc c bn ca
lut php quc t, bnh ng v cng c li, thc hin nht qun ng li c
lp, t ch, ha bnh, hp tc v pht trin; a dng ha, a phng ha trong
quan h i ngoi; ch ng v tch cc hi nhp quc t; l bn, l i tc tin
cy v thnh vin c trch nhim ca cng ng quc t34.
Thc hin tt cng vic ti cc t chc quc t, c bit l Lin hp
quc. Tch cc hp tc cng cc nc, cc t chc khu vc v quc t trong
vic i ph vi nhng thch thc an ninh phi truyn thng, v nht l tnh
trng bin i kh hu; sn sng i thoi vi cc nc, cc t chc quc t v
khu vc lin quan v vn dn ch, nhn quyn; ch ng, kin quyt u
tranh, lm tht bi mi m mu, hnh ng can thip vo cng vic ni b,
xm phm c lp, ch quyn, ton vn lnh th, an ninh quc gia v n nh
chnh tr ca Vit Nam.
Thc y gii quyt cc vn cn tn ti v bin gii, lnh th. Tip
tc hon thin vn phn nh bin gii trn b, thc y gii quyt cc vn
trn bin trn c s nhng nguyn tc c bn ca lut php quc t, Cng
c Lin hp quc v Lut bin 1982 v quy tc ng x ca khu vc35.
Cng c, pht trin quan h hp tc, hu ngh truyn thng vi cc nc
lng ging c chung bin gii, thc y quan h hp tc vi cc i tc ln v
quan trng trn th gii. Ch ng, tch cc v c trch nhim cng cc nc
xy dng Cng ng ASEAN vng mnh, tng cng quan h vi cc i tc,
tip tc gi vai tr quan trng trong cc khun kh hp tc khu vc chu
Thi Bnh Dng.
Hi nhp quc t l qu trnh bao hm nhiu phng din, i mt vi
nhiu thch thc v p lc cnh tranh. V th, cn phi cn nhc nhiu mi
tng quan. Trin khai mnh m nh hng chin lc ch ng v tch cc
34

D tho cc vn kin trnh i hi XII ca ng (ti liu s dng ti i hi ng b cp

c s), tr. 26.
35
D tho cc vn kin trnh i hi XII ca ng (ti liu s dng ti i hi ng b cp
c s), tr. 26.
56

hi nhp quc t. y mnh hi nhp trn c s pht huy ti a ni lc, gn

kt cht ch v thc y qu trnh nng cao sc mnh tng hp, nng lc cnh
tranh ca t nc; hi nhp kinh t l trng tm, hi nhp trong cc lnh vc
khc phi to thun li cho hi nhp kinh t; hi nhp l qu trnh va hp tc
va u tranh, ch ng d bo, x l linh hot mi tnh hung, khng ri
vo th b ng, i u36.
Bo m s lnh o thng nht ca ng, s qun l tp trung ca Nh
nc i vi cc hot ng i ngoi. Phi hp cht ch hot ng i ngoi
ca ng, ngoi giao Nh nc v ngoi giao nhn dn; gia ngoi giao chnh
tr vi ngoi giao kinh t v ngoi giao vn ho; gia i ngoi vi quc
phng, an ninh.
4.2.

Tc ng ca ton cu ha, khu vc ha ti Vit Nam

4.2.1. Tc ng tch cc
- Thc y mnh lc lng sn xut, gp phn tng tc tng trng,
t n lm thay i b mt x hi v ci thin i sng nhn dn. Nng lc
sn xut ca nn kinh t quc dn c tng cng nh vo tn dng ngoi lc
thc y qu trnh CNH, HH, theo c s vt cht-k thut c ci
thin, nng cao nng sut lao ng x hi. Nn kinh t c thm tch ly cho qu
trnh ti sn xut m rng v ci thin phc li x hi cho nhn dn. i sng
ca nhn dn dn c ci thin v tip cn vi nhng thnh tu pht trin,
hng ha v dch v tin tin t nc ngoi.
- To kh nng b tr ngun lc pht trin; y mnh vic chuyn giao
KH-CN, kinh nghim qun l, tr tu. Vit Nam c th tip cn vi cc nc v
trung tm kinh t pht trin ton cu nhm thu ht nhiu ngun lc thit thc
cho nn kinh t Vit Nam nh vn, khoa hc-cng ngh, cht xm, hng ha
cht lng cao, v.v. Nn kinh t m to ra nhiu c hi cho cc ch th x hi
v c nhn tip cn vi ngun lc pht trin bn ngoi, trn c s kt hp
ngoi v ni lc to ra ng lc tng trng cho nn kinh t Vit Nam.
36

D tho cc vn kin trnh i hi XII ca ng (ti liu s dng ti i hi ng b cp

c s), tr. 26.
57

- To ra kh nng pht trin rt ngn ca cc nc i sau. M hnh pht

trin rt ngn c chng minh thng qua qu trnh CNH rt ngn thnh
cng ca mt s nc nh NICs, gm Hn Quc, i Loan, Singapore, v.v. V
l thuyt, c hi pht trin rt ngn l hin thc i vi Vit Nam nu chng ta
bit tn dng li th so snh ca ni ti v tn dng khn ngoan yu t bn
ngoi ca thi i ton cu ha.
- i mi t duy kinh t ca Nh nc trong qun tr nn kinh t trong
nc v hot ng kinh t i ngoi. Thng qua trao i khoa hc, nghin cu
hc thut, o to v gio dc, Vit Nam c th nng cao cht lng ngun
nhn lc trong mi lnh vc ca nn kinh t, trong c ngun nhn lc tham
gia vo qu trnh hoch nh chnh sch v qun tr cng. Vit Nam c th hc
hi nhiu l lun, hc thuyt pht trin, qun tr x hi qun tr s pht trin
ca Vit Nam theo mc tiu la chn. i ng lnh o c th nng cao nng
lc, cng c tri thc khoa hc qun l, trnh ch ngha kinh nghim trong qun
l kinh t-x hi Vit Nam trong qu trnh hi nhp ton din i sng ton cu.
T duy theo kiu ngi kinh t c nui dng trong tng c nhn, cng ty
v th ch qun l; iu ny gp quan trng cho vic pht trin t duy th
trng trong vic tip cn chnh sch v vn hnh chnh sch pht trin trong
iu kin hi nhp ton cu.
4.2.2. Tc ng ngoi mong mun
- S phn phi ca ci tr nn bt bnh ng, khong cch giu ngho
cng rng gia cc quc gia v khu vc trn ton cu. Ton cu ha phn phi
khng u li ch v c hi pht trin cho cc quc gia. Trong sn chi cnh
tranh, cc quc gia pht trin c u th ln v sn phm ca h to ra c li th
cnh tranh v gi c v cht lng trong khi cc nc ang pht trin nh Vit
Nam ri vo bt li v chi ph v cht lng hng ha v dch v, chng hn
nhng sn phm hm cha nhiu lao ng th, t cht xm, nguyn vt liu th,
t c tinh ch v th gi tr gia tng ca hng ha xut khu Vit Nam thp
hn rt nhiu so vi gi tr gia tng xut khu ca cc nc tin tin. Tnh trng
ny to ra s chnh lch ln v li ch hot ng thng mi quc t trn ton
58

cu. Cc nc pht trin vi s dn khong 1,2 t ngi, chim 1/5 dn s th

gii nhng chim 86% GDP ton cu, 4/5 th trng xut khu, 1/3 u t trc
tip nc ngoi v khng ch 75% ng dy in thoi th gii. Trong khi
cc nc ngho cng chim 1/5 dn s th gii nhng ch chim 1% mi mc
trn. Ton cu ha cn lm cho s phn ha giu ngho ngy cng tng. S
chnh lch thu nhp ca 20% ngi giu nht th gii v 20% ngi ngho nht
th gii nm 1960 l 30/1, nm 1990 l 60/1, nm 1997 l 74/1, nm 2012
khong 79/137. Lng ca ci vt cht loi ngi sn xut ra tng rt nhiu ln
so vi th k trc (ring th k XX, GDP trn ton th gii tng khong 15
ln, cng nghip tng 35 ln) nhng s ngi ngho i khng gim. Kinh t
th gii cng pht trin th h su ngn cch giu ngho trong tng nc v gia
cc nc trn phm vi ton cu ngy cng su hn.
Nhng iu ny t ra vn v kh nng vn ln ca Vit Nam nh
th trnh tt hu xa hn so vi cc nc trong sn chi cnh tranh ton cu?
Yu cu chin lc l nng cao nng lc cnh tranh quc gia, thay i c cu
xut khu theo hng tng t trng tinh ch, hm cha cht xm v gim xut
khu th.
- Hi nhp su rng vo mi mt ca qu trnh ton cu ha gy nh
hng ti quyn lc nh nc, nh hng ti bn sc dn tc, gi tr truyn
thng. Vit Nam hi nhp vo cng ng th gii gn vi nn kinh t th trng
trnh cao do Vit Nam phi iu chnh chnh bn thn mnh thch ng
vi th gii bn ngoi. V th, chng ta phi iu chnh h thng lut php ca
mnh ph hp vi lut php v thng l quc t, nhiu chun mc qun tr
cng phi iu chnh nhm nng cao dn ch, cng khai v minh bch theo quy
nh chung ca cc th ch quc t.
Hi nhp vo i sng vn ha tinh thn ton cu nn hin tng giao
thoa vn ha d dng din ra. Nhn dn Vit Nam i ra nc ngoi c th hc
hi nhng gi tr hay t cc nn vn minh khc, ngc li ngi nc ngoi
cng c th hc hi nhng gi tr hay ca dn tc Vit Nam. Trong qu trnh hi
37

Chng trnh pht trin Lin hp quc (UNDP). Bo co pht trin

59

nhp nh vy, mt s gi tr mi t nc ngoi c th vay mn vo Vit Nam

v c mi ngi chp nhn, ngc li mt s gi tr c khng cn ph hp s
b loi b. Kt cc l vic iu chnh hnh vi v thay i mt s gi tr din ra
trong x hi v cc cng ng dn c Vit Nam.
- Nguy c b tn thng ln khi mt ni no trong nn kinh t th
gii bt n. Logic tt yu l ton cu ha lm cho cc quc gia xch li gn nhau
v mi mt, mt khc qu trnh ny cng lm cho cc quc gia ph thuc vi
nhau nhiu chiu hn. Mi nn kinh t tr thnh mt mt xch trong h thng
kinh t ton cu, do vy mt khi mt khu no bt n l gy ra tc ng cho
cc mt xch bn cnh, gy hiu ng domino ton cu. Nhng mt xch no yu
nht s i mt vi nguy c bt n ln nht.
4.3.

Nguyn tc, phng chm v gii php thc y hi nhp quc

t ca Vit Nam

4.3.1.

Cc nguyn tc hi nhp c bn

Hi nhp quc t ca Vit Nam phi tun th 4 nguyn tc c bn nh

sau:
a. Nguyn tc bnh ng
Nguyn tc ny l nn tng cho vic thit lp mi quan h ni chung gia
cc quc gia, m bo t cch php nhn ca mi quc gia trong cng ng
quc t trn c s bnh ng trc lut php quc t v quan h ca kinh t th
trng.
Tuy nhin trong hi nhp kinh t quc t, thc hin nguyn tc ny cng
cn c s u tranh kin tr ca cc quc gia, nht l cc quc gia nh v ang
pht trin.
b. Nguyn tc cng c li
Nguyn tc ny l nn tng kinh t thit lp cc mi quan h i ngoi,
m bo duy tr v pht trin lu di mi quan h kinh t gia cc nc, ng
thi n l c s xy dng ng li, quan im, chnh sch kinh t i ngoi
ca mi quc gia.
60

Quan im ca ng cng sn Vit Nam: Hp tc bnh ng, cng c

li vi tt c cc nc trn c s nhng nguyn tc c bn ca Hin chng
Lin hp quc v lut php quc t(38).
c. Nguyn tc tn trng c lp ch quyn, khng can thip vo cng
vic ni b ca mi quc gia
Thc hin nguyn tc ny, i hi tng bn tham gia phi:
- Tn trng cc iu khon k kt trong ngh nh th, hp ng kinh
t. Ni bao qut, cc quc gia cn phi tun th v tn trong cc lut php v
thng l quc t. Mi bt ng hay tranh chp cn phi x l trn nguyn tc
m phn v ng thun, trnh s dng v lc.
- Khng a ra cc iu kin c phng hi n li ch ca nhau.
- Khng c dng th on c tnh cht can thip vo cng vic ni b
ca quc gia c quan h, nht l dng th on kinh t, k thut v kch ng
can thip vo ng li chnh tr ca quc gia .
ng cng sn Vit Nam nhn mnh: "Pht trin quan h vi tt c cc
nc, cc vng lnh th trn th gii v cc t chc quc t theo nguyn tc:
tn trng c lp, ch quyn v ton vn lnh th, khng can thip vo cng
vic ni b ca nhau; khng dng v lc hoc e do dng v lc; gii quyt
cc bt ng v tranh chp thng qua thng lng ho bnh; tn trng ln
nhau, bnh ng v cng c li"(39).
Bo m li ch ti cao ca quc gia-dn tc, trn c s cc nguyn tc
c bn ca lut php quc t40.
Thc t, Vit Nam ang n lc gii quyt tranh chp vi Trung Quc
Bin ng l v d v s tn trng nguyn tc ny ca Vit Nam. Vit Nam l
mt quc gia c lp, c ch quyn, thng nht v ton vn lnh th, bao gm
t lin, hi o, vng bin v vng tri, do Vit Nam kin quyt khng
38

()

ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb. CTQG,
H Ni, 2011, tr 84
39 ()
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb CTQG,
H Ni 2006, Tr.112-113.
40
D tho cc vn kin trnh i hi XII ca ng (ti liu s dng ti i hi ng b cp
c s), tr. 26.
61

cho bt k quc gia, th lc no xm phm ch quyn ca mnh. Vit Nam s p

dng mi bin php ph hp cn thit bo v cc quyn v li ch chnh ng
ca mnh. ng thi, Vit Nam lun th hin thin ch, kin tr gii quyt tha
ng bt ng thng qua m phn, i thoi v cc bin php ha bnh khc
theo ng nhn thc chung ca lnh o cp cao hai nc, ph hp vi cc quy
nh v thc tin lut php quc t, nht l Cng c Lin hp quc v Lut
Bin nm 1982 (UNCLOS) v Tuyn b v cch ng x ca cc bn bin
ng (DOC).
Vit Nam tip tc kin quyt, kin tr u tranh bo v ch quyn bin
o thing ling ca mnh bng bin php ha bnh, bao gm:
(1) s dng cc lc lng thc thi php lut trn thc a bo v v
khng nh ch quyn bin o ca Vit Nam;
(2) u tranh bng con ng chnh tr, ngoi giao;
(3) u tranh bng d lun, thng tin trung thc cho nhn dn v cng
ng quc t hiu r hnh vi xm phm ca Trung Quc cng nh cc bin
php u tranh ha bnh ca Vit Nam; ku gi cng ng quc t ln n mnh
m hnh vi vi phm nghim trng lut php quc t ca Trung Quc.
T u nm 2015 n nay, tnh hnh Bin ng c nhng din bin phc
tp, khin nhiu nc trong khu vc lo ngi khi Trung Quc khng ngng gia
tng cc hot ng tri vi lut php quc t41.
d. Nguyn tc m rng quan h kinh t i ngoi phi nhm mc ch
thc y s tng trng v pht trin kinh t - x hi
Ni dung ny va l nguyn tc ng thi cng l mc tiu ca hot ng
kinh t i ngoi, hi nhp quc t. M rng quan h kinh t i ngoi khng
n thun gii quyt vn kinh t m phi kt hp gii quyt tt mi quan
h gia kinh t, chnh tr v x hi.
i vi Vit Nam, m rng hp tc quc t phi nhm a t nc
nhanh chng thot khi ngho nn, lc hu, t tc c tng trng v pht trin
kinh t - x hi cao, pht trin lc lng sn xut v nng cao nng lc sn xut
41

Ban Tuyn gio Trung ng. Bn tin tun s 17, ngy 22/5/2015.
62

ca nn kinh t Vit Nam. T , kinh t i ngoi to cho s pht trin nn

kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, p ng mc tiu chin lc
"dn giu, nc mnh, dn ch, cng bng, vn minh".
4.3.2. Phng chm hi nhp
Thc hin nht qun ng li i ngoi c lp, t ch, ha bnh, hp
tc v pht trin; a phng ha, a dng ho quan h, ch ng v tch cc
hi nhp quc t; l bn, i tc tin cy v thnh vin c trch nhim trong
cng ng quc t; v li ch quc gia, dn tc, v mt nc Vit Nam x hi
ch ngha giu mnh(42).
Phng chm m rng quan h kinh t i ngoi ca Vit Nam trong giai
on 2011 - 2020 c th hin nh sau:
Mt l, a phng ho quan h i ngoi v a dng ho cc hnh thc
i ngoi; l bn, i tc tin cy v thnh vin c trch nhim trong cng ng
quc t.
- Sn sng m rng quan h vi tt c cc nc khng phn bit ch
chnh tr x hi.
- Hp tc a phng din, gm kinh t, chnh tr, vn ho, x hi, an
ninh, quc phng...
- S dng tt c cc hnh thc i ngoi c th y mnh v nng cao
hiu qu hi nhp quc t.
Hai l, ch ng, tch cc hi nhp quc t su rng v c hiu qu.
- Tha nhn ton cu ho l qu trnh tt yu ca lch s.
- Ch ng v tch cc hi nhp kinh t quc t l s th hin kh nng t
ch v kinh t, trc ht l s t ch trong xy dng ng li v cc chnh
sch pht trin kinh t - x hi theo hng hi nhp quc t.
- Pht huy ni lc v sc mnh dn tc phi c coi l yu t quyt
nh.

42

()

ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb. CTQG,
H Ni, 2011, tr 235, 236.
63

- Yu t thi i l yu t quan trng pht trin nn kinh t c lp, t

ch, bn vng.
- Ch ng ngn nga v gim thiu tc ng tiu cc ca qu trnh hi
nhp quc t, i ph tch cc vi cc thch thc an ninh phi truyn thng.
- Nhn thc y v tun th nghim cc quy nh, lut l quc t v
cam kt quc t.
4.3.3. Cc gii php thc y hi nhp quc t
Th nht, tn dng tt cc hnh thc quan h kinh t i ngoi bng
cc ch trng, chnh sch ph hp
i vi Vit Nam, vn dng cc hnh thc hot ng kinh t i ngoi
khc nhau cn phi vn dng linh hot v lng ghp ph hp nhm pht huy
nhng mt u im ca tng loi hnh hot ng. Thng qua thng mi v u
t quc t, nn kinh t Vit Nam c th thu ht v s dng nhng ngun lc
thit thc cho giai on y mnh cng nghip ho, hin i ho, nh t bn,
khoa hc - cng ngh, cng ngh qun l tin tin, k nng lao ng tinh xo,
kinh nghim kinh doanh quc t,.v.v...
Quan h kinh t i ngoi m rng thng qua nhiu hnh thc hot ng
nh hp tc trong sn xut - kinh doanh, hp tc trong gio dc - o to v
khoa hc cng ngh, du lch, cc loi dch v thanh ton quc t v qu cnh,
knh vn ng hnh lang (lobby), v.v... Trong iu kin hin i, vn ng hnh
lang trong kinh t tr thnh hnh thc quan trng v thit thc trn sn chi
quc t.
D tho vn kin trnh i hi XII nhn mnh nng lc lnh o ca
ng, hiu lc, hiu qu qun l ca Nh nc v kinh t-x hi. Trong , hi
nhp quc t cn c quan tm c bit.
i mi c ch qun l hot ng kinh t i ngoi theo hng va m
bo tng cng s qun l thng nht ca Nh nc, va m rng quyn t
ch, t chu trch nhim, kh nng tip xc tm hiu th trng ca tng n v
kinh t. Tng cng s phi hp gia cc b, cc ngnh nhm to sc mnh
64

tng hp m bo thc hin nghim tc nhng nguyn tc, mc tiu hi nhp

kinh t quc t.
Th hai, pht huy li th so snh trong thng mi quc t
i vi t nc Vit Nam, ti nguyn thin nhin v v tr a l c
nhiu thun li cho pht trin kinh t i ngoi. iu quan trng l lm cch
no chng ta c th bin nhng tim nng t nc thnh gi tr s dng hin
thc, gp phn a Vit Nam tr thnh nc cng nghip theo hng hin i
trong thi gian ti.
Pht huy li th so snh cn phi xut pht t t duy kinh t mi: nn
kinh t ch sn xut nhng g c th cnh tranh, trao i ly nhng ci m nn
kinh t khng sc hay sn xut trong nc khng hiu qu. V th, cn phi
xc nh li th v chuyn mn ha sn xut cc loi hng ho v dch v ph
hp vi th hiu ngi tiu dng nc ngoi vi chi ph c bit quc gia thp
hn chi ph trung bnh quc t v loi ngnh hng .
Thay i c cu xut khu theo hng nng cao t trng hng ho ch
bin v gi tr gia tng, gim t trng hng ho th v t ch bin. iu ny s
lm tng nng lc cnh tranh ngnh hng Vit Nam trn th gii, tch lu thm
gi tr gia tng t hng xut khu. Hn na, c cu hng xut khu thay i tch
cc gp phn tit kim ngun ti nguyn th trong nc, duy tr pht trin bn
vng cho th h sau.
Th ba, nng cao nng lc cnh tranh quc gia
Vit Nam cn hon thin nhiu yu t nng cao nng lc cnh tranh
quc gia khi tham gia sn chi cnh tranh ton cu. Vic nng cao nng lc
cnh tranh quc gia Vit Nam l nhim v quc gia, lin quan cht ti nhiu
mt ca nn kinh t, gm th ch, lut l, kt cu h tng, h thng th trng,
con ngi v t duy kinh t.
Trong iu kin hi nhp ton din vo nn kinh t th trng ton cu,
trc ht, Vit Nam cn phi y mnh ci cch th ch kinh t v chnh tr
nhm to tng thch vi sn chi th trng th gii hin i. H thng th
trng cn phi c pht trin y theo ng bn cht vn c ca chng.
65

Kt cu h tng vt cht - k thut v x hi, khoa hc v cng ngh l nhng

tc nhn quyt nh ti nng lc cnh tranh ngnh, v nn kinh t quc dn.
Th t, nng cao tri thc v kinh doanh v lut l quc t trong hi
nhp quc t
Qu thc, y l khi tri thc v thng tin cc k quan trng i vi Vit
Nam mt khi hi nhp su hn v ton din hn vo i sng kinh t quc t.
i vi Vit Nam, tri thc v kinh nghim hot ng th trng cn qu non so
vi cc quc gia trn th gii nh cc thnh vin ca WTO. Vic tip cn hc
hi i tc v iu chnh bn thn ph hp vi lut chi th trng ton cu i
hi nhiu n lc ca mi c nhn, doanh nghip v c quan qun tr cng ca
Vit Nam.
Ngun nhn lc c tri thc qun tr kinh doanh quc t nh CEOs v thu
hiu h thng php lut quc t cn phi c o to thng qua knh hp tc
v o to v khoa hc - cng ngh. Mt khc, ngun nhn lc cht lng cao
ny cng c th o to ti ch (on-place) trong cc chi nhnh tp on a quc
gia v xuyn quc gia ang hot ng ti Vit Nam.
Quan im ca ng: Tng cng cng tc nghin cu, d bo chin
lc, tham mu v i ngoi; chm lo o to, rn luyn i ng cn b lm
cng tc i ngoi; thng xuyn bi dng kin thc i ngoi cho cn b
ch ct cc cp(43).
Th nm, hon thin h thng php lut ng b, ph hp vi lut
php v thng l quc t
Tch cc iu chnh nhng iu lut hin c v b sung nhng iu lut
cn thiu trong nn kinh t, c bit trong lnh vc quan h kinh t i ngoi.
Nng cao hiu lc ca php lut to ra hnh lang k cng cho mi
hot ng kinh t i ngoi. Gi ch tn vi cc i tc, ci thin cc th tc,
trnh phin h, km vn minh, v.v...

43

()

ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb. CTQG,
H Ni, 2011, tr 238
66

Nh vy, "trong bi cnh ton cu ho v hi nhp kinh t quc t, ngoi

lc cng tr nn quan trng. Mt nc ang pht trin trnh thp nh
nc ta mun vn ln theo kp theo cc nc, khng th coi nh vic thu
ht v s dng tt nht ngoi lc. Mun pht huy tt ngoi lc, phi c mt
chin lc ph hp v mi trng u t, kinh doanh lnh mnh, trc ht l
c mt h thng th ch, chnh sch ng b, mt nn hnh chnh minh bch,
hiu lc, hiu qu"(44).
TI LIU THAM KHO
1. Bo co ca Chnh ph v tnh hnh kinh t - x hi nm 2013, kt qu 3
nm thc hin k hoch 5 nm (2011-2015) v nhim v 2014-2015.
2. Chng trnh pht trin Lin hp quc (UNDP). Bo co pht trin thng
nin.
3. D tho cc vn kin trnh i hi XII ca ng (ti liu s dng ti i
ng b cp c s)
4. ng cng sn Vit Nam. D tho cc vn kin trnh i hi XII ca ng
(ti liu s dng ti i hi ng b cp c s).
5. ng cng sn Vit Nam. Chin lc pht trin kinh t-x hi 2011-2020.
6. ng cng sn Vit Nam. Cng lnh (b sung, pht trin) nm 2011.
7. ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th VI,
VII, VIII, IX, X v XI, Nxb. CTQG, H Ni.
8. ti cp nh nc KX08.01: Xu th ton cu ha trong hai thp k u th
k XXI.
9. ti cp nh nc KX08.05: Nhng vn ton cu trong hai thp nin
u ca th k XXI.
10.Flie Cohen, Ton cu ha, s hp dn v c ch iu tit, Trung tm nghin
cu khoa hc quc gia Php, Hi tho khoa hc "Nhng thch thc v
phng

din

php

ca

qu

trnh

ton

cu

ha",

file://E:\NDVF\SITES/Vit\Sites\logo.htm
44

()

ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb CTQG,

H Ni 2006, Tr.180.
67

11.Grahane Thonpdion: Introduction, Sitmating Globalization, International

Social Siences Journal, UNESCO, 1999, N.160, P.139-152.
12.Jaydish Bhagwati. i ph vi nn chng ton cu ha, Foreign Sffairs, Vol
81, No.1, January/2002.
13.Mc, C. v ngghen, F. (1995), Tuyn ngn ng cng sn, Ton tp, Tp
IV, Nxb CTQG, H Ni.
14.Nguyn Vn Dn. Nhng vn d ton cu ha kinh t, Nxb KHXH, HN
2001.
15.PGS.TS. V Thanh Sn (ch bin). Gio trnh kinh t chnh tr Mc-Lnin.
Tp II nhng vn kinh t tr chnh tr trong thi k qu ln CNXH.
Nxb TT&TT, 2013.
16.Ton cu ha - quan im v thc tin, Vin Nghin cu Qun l kinh t
Trung ng Nxb Thng k, HN, 1999.
17.V Thanh Sn. Tuyn ngn ca ng cng sn: d bo v xu th ton cu
ha. Hi tho khoa hc v Tuyn ngn ng cng sn. Hc vin Chnh trHnh chnh khu vc 1.

68