B CNG THNG

TRNG I HC CNG NGHIP TP. HCM

VIN KHOA HC CNG NGH & QUN L MI TRNG

TIU LUN

TI:
QU TRNH LNG TRONG X L NC
CP
Gio vin: V nh Khang
Lp: DHKTMT10A
Sinh vin thc hin:

MSSV

Phm Th Tm

14111281

Nguyn Th Hng

14101901

Nguyn Th H Tin

14105071

Phm Th Bi Tuyn

14107601

Hong Hi Yn

14104671

Nguyn Th Nh Tuyn

14079361

Lm Th Ngc Ngn

14111461

H Th Bo Trm

14116941

L Qu Tuyn

14079351

TP. H Ch Minh, 2016

Mc lc
I.

M U............................................................................................................................4
1. Khi nim chung.....................................................................................................4
2. Cc loi cn lng.....................................................................................................5
II. CC LOI B LNG.....................................................................................................5
a. Cn c theo cng c..................................................................................................6
b. Cn c theo ch lm vic:.................................................................................6
c. Cn c theo chiu nc chy:................................................................................6
III.
QU TRNH LNG TO BNG...............................................................................8
IV.
QU TRNH LNG C LP...............................................................................9
V. XC NH KCH THC B LNG.....................................................................11
1. B lng ngang...............................................................................................................11
2. B lng ng.................................................................................................................16
3. B lng lp mng.........................................................................................................17
4. B lng trong.................................................................................................................21
5. B lng li tm................................................................................................................22
VI. NG DNG THC T............................................................................................23
VII. Kt lun......................................................................................................................24

I.

M U
Ti nguyn nc l thnh phn ch yu ca mi trng sng,
gp phn vo s thnh cng trong cc chin lc, quy hoch, k
hoch pht trin kinh t - x hi, bo m an ninh quc phng, an
ninh quc gia. Hin nay, ngun ti nguyn thin nhin qu him v
quan trng ny ang phi i mt vi nguy c nhim v cn kit.
Nguy c thiu nc, c bit l nc ngt v nc sch l mt him
ha ln di vi s tn vong ca con ngi cng nh ton b s sng
trn tri t. Do , con ngi cn phi c cc bin php bo v v
s dng hp l ngun ti nguyn nc. Phi gi cho ngun nc
sch, ti ch ngun nc bn thnh nc sch.
Hin nay nc ngt ch cn li 3% nhng vai tr ca nc i
vi sn xut v i sng l v cng quan trng hin nay vn t
ra i vi chng ta l phi chung tay bo v ngun nc nht l nc
ngt mt cch trit nht v cuc sng ca chng ta v tng lai.
Chnh v vy p ng nhu cu s dng nc cho ngi dn th
vic x l nc cp ht sc quan trng m bo cht lng ca b
Y T Vit Nam quy nh, nhng t nc ta hin nay cng ngh
ang s dng x l s b u tin ch yu l phng php lng
vn c ng dng rng ri trong cc nh my x l cp nc v
cng ngh ang c ci tin v nng cp tng ngy v t hiu
qu hn.
1. Khi nim chung
Lng nc l giai on lm sch nc s b trc khi i vo b
lc hon thnh qu trnh lm trong nc. Trong cng ngh x l
nc, qu trnh lng xy ra rt phc tp. Ch yu trng thi ng
(qu trnh lng, nc lun chuyn ng), cc ht cn khng tan
trong nc l nhng tp hp ht khng ng nht (kch thc, hnh

dng, trng lng ring khc nhau) v khng n nh (lun thay i

theo hnh dng v kch thc trong qu trnh lng dng cht keo t).
nghin cu qu trnh lng nc c thun tin, ngi ta
a ra hai khi nim c bn quan trng nht trong l thuyt lng
l: ln thy lc v ng knh tng ng ca ht.
ln thy lc ca mt ht l tc ri ca ht trong mi
trng nc tnh nhit 100C.
ng knh tng ng ca mt ht c hnh dng bt k l
ng knh ca mt ht hnh cu c ln thy lc bng ln thy
lc ca ht .

2. Cc loi cn lng
Trong thc t x l nc thng gp 3 loi cn sau y:
Cn rn: l cc ht phn tch ring l, c ln, b mt v hnh dng
khng thay i trong sut qu trnh lng, tt lng khng ph
thuc vo chiu cao lng v nng cn.
Cn l lng: c b mt thay i, c khn nng kt dnh v keo t vi
nhau trong qu trnh lng lm cho kch thc v vn tc lng ca cc
bng cn thay i (tng dn) theo thi gian v chiu cao lng.
Cc bng cn: c khn nng kt dnh vi nhau, khi nng ln hn
1000 mg/l to thnh cc m cn, khi cc m my cn lng xung,
nc t di i ln qua cc khe rng gia cc bng cn tip xc vi
4

nhau, lc ma st tng ln lm hn ch tc lng ca cc bng cn

nn gi l lng hn ch. Tc lng ca cc m my bng cn ph
thuc vo tnh cht v nng cn s c xem xt khi thit k b
lng trong c lp cn lng.
II.
CC LOI B LNG
a. Cn c theo cng c
- B lng t I: t trc cng trnh x l sinh hc
- B lng t II: t sau cng trnh x l sinh hc
- B lng t III: khi lm sch sinh hc hai bc
b. Cn c theo ch lm vic:
- B lng hot ng gin on: l mt b c x nc thi
vo v cho ng yn trong mt khong thi gian nht
nh, nc c lng tho ra cho lng nc mi vo.
- B lng hot ng lin tc: nc thi qua b lin tc
c. Cn c theo chiu nc chy:
B lng ngang:
o Hnh dng: C hnh hp ch nht, t l gia chiu rng
v chiu di khng nh hn v chiu su 4m
o Cu to: Gm c mng dn nc vo, mng phn
phi, tm na chm na ni, mng thu nc, mng thu
v cht ni, v mng dn nc ra.
o Nguyn l hot ng: L loi b nc chy theo chiu
ngang td u n cui b.
o u in: gn, c th lm h thu cn dud b v cng
c th lm h thu cn dc theo chiu di ca b.
o Nhc im: gi thnh cao, c nhiu h thu cn to nn
nhng vng xoy lm gim khn nng lng ca cc ht
cn ng thi khng kinh t v tng thm khi tch
khng cn thit ca cng trnh.

 B lng ng:
o Hnh dng: Hnh tr hoc vung hoc trn, y chp
to gc t nht l 500 so vi mt bng.
o Cu to: ng knh khng vt qu chiu su cng
tc, c th n 10m, gm mng dn nc, ng tm,
mng thu nc, mng tho nc, ng x cn v ng
x cn ni.
o Nguyn l hot ng: Nc chy theo phng thng
ng t di ln trn, cn cc ht cn ri ngc
chiu vi chiu chuyn ng ca dng nc t trn
xung.
o u im: Thun tin trong cng tc x cn, t din
tch xy dng.
o Nhc im: Chiu cao xy dng ln lm tng gi
thnh xy dng, s lng b nhiu, hiu sut thp.
o ng dng: b lng ng p dng khi cng sut nh
hn 3000m3/ngy-m khi x l bng keo t. B
lng ng kt hp b phn ng xoy hnh tr (ng
trung tm), lng ng hay dng trong cng ngh x
l nc cp quy m nh.
B lng li tm:
o Hnh dng, cu to: Hnh tr trn, y cn, c cn
gt bn.
o Nguyn l hot ng: Nc vo thng c a
theo ng trung tm, t khoang trung tm nc theo
cc tia ban knh chy vo cc mang thu b tr quanh
b hnh trn.
o B lng li tm thng p dng cho nhng nc c
hm lng SS cao, nht l trong x l nc thi
Loi b

Hnh dng

Thng s thit

ng dng

k
6

Lng ng

Lng ngang

Lng ly tm

III.

Tr vung hoc

Din tch mt

Trm c cng

trn.

bng khng

sut khng qu

y chp to t

qu 100 m2.

3000 m3/ngy.

nht 500 vi

Tc dng

Khi x l nc

mt bng

nc khng

bng cht keo

qu 0.5-0.6

t, p dng tt

mm/s.

x l st

Theo thi gian

trong nc

lu nc khi c

ngm

Hp ch nht.

keo t 2 gi
Tc d nc

Nh my nc

T l L:H > 10.

ngang 0.003

cng sut ln

dc t nht

0.012

0.02 theo chiu

Thi gian lu

dc v 0.05

nc t hn 4

theo chiu

gi

ngang
Tr trn, y

Tnh ton trn

cn, c cn gt

c s thc

thu bn.

nghim

Khi lng cn
ln

d. Cc yu t nh hng n qu trnh lng

Lu lng nc th
Nng pH trong ngun nc
Thi gian lng( thi gian lu)
Khi lng ring v ti trng tnh theo SS
Ti lng thy lc
S keo t cc ht rn
Vn tc dng chy trong b
Nhit ca nc thi
Kch thc b lng

QU TRNH LNG TO BNG

7

 Khi nim Keo T-To Bng

i vi h phn tn c din tch b mt ring ln (bi trong
khng kh,ph sa trong nc...) cc ht lun c xu hng co cm li
to thnh ht ln hn gim nng lng lin kt b mt.
Hin tng cc ht keo cng loi c th ht nhau to thnh
nhng ht c kch thc v khi lng ln c th lng xung
do trng lc trong thi gian ngn c gi hin tng keo t.
Cc ht keo co cm thnh bng cn ln d lng l dng cc
tc nhn thch hp Khu chng li thnh cc ht ln hn nng
lng.
Cu to ht keo:
Trong t nhin, cc ht keo c th mang in tch m (a s)
hoc dng
Lp

th

rt

mng,

mang in tch dng, v lin

kt cht ch vi ht keo gi l
lp Stem
Lp 2 dy hn, l hn
hp cc ion(hu ht cation),lin
kt lng lo gi l lp khuch
tn
Tp hp hai lp trn l lp kp. Th in ng gia 2 lp gi
th Zeta
C ch: qu tnh lng to bng c 2 giai on chnh:
Qu trnh keo t: l qu tnh thm ha cht vo
dung dch lm mt s n nh ca ht keo, tng tc
lng ca pha phn tn nc.
Qu trnh to bng v lng: xy ra sau khi lm mt n
nh ca ht keo, s kt t v to bng ln c
8

hnh thnh. Vic khuy trn l cn thit cho to bng.

Sau khi to bng , tin hnh lng lc cc bng

IV.

QU TRNH LNG C LP
Khi qut:
_Qu trnh lng c lp xy ra trong sut qu trnh lng cc ht cn l
lng khng thay i kch thc hnh dng hoc khi lng. Lng cc ht nng
thp v khng tc ng vi nhau.
c im:
_Vn tc lng ph thuc vo kch thc ht: ht cng ln v s khc bit
gia t trng ca ht so vi nc cng cao, vn tc lng cng ln.
_ Vn tc lng cng ph thuc vo nht ca cht lng. Nu nhit
gim v nht ca cht lng gia tng, vn tc lng s gim.

C ch:
T=0

T= t

T= 2 t
Ht s c gia tc cho
n khi lc ma st ca cht
lng cn bng vi lc y,
sau vn tc tng i ca
ht i vi mi trng cht
lng theo phng thng ng
s khng thay i.

u nhc im:
- Qu trnh lng s mt thi gian kh ln i vi cc ht cn tng i
nh.
- Qu trnh lng c lp thng dng lng cn trong nc cp v nc
thi.
9

- Qu trnh lng ny c c ch hot ng n gin.

V thi gian lng tng i di nn ngi ta thng phi hp cc qu
trnh lng ny vi qu trnh lng khc tit kim thi gian v nng cao hiu
qu.
V.

10

V.

XC NH KCH THC B LNG

1. B lng ngang
Cu to b lng ngang:
B lng ngang c dng hnh ch nht, c th lm bng gch
hoc b tng ct thp. c s dng trong cc trm x l c cng
sut ln hn 3000m3/ngy m i vi trng hp x l nc c dng
phn v p dng vi cng sut bt k cho cc trm x l khng dng
phn.

Cu to gm bn b phn chnh:
B phn phn phi nc vo b
Vng lng cn
H thng thu nc lng
H thng thu x cn

Cn c vo bin php thu nc lng, ngi ta chia b lng

ngang lm hai loi: b lng ngang thu nc cui v b lng ngang
thu nc u trn b mt. B lng ngang thu nc cui thng
c kt hp vi b phn ng c vch ngn hoc b phn ng c lp
cn l lng.
B lng ngang thng chia thnh nhiu ngn. Chiu rng mi
ngn t 3-6 m. Chiu di b khng quy nh, nhng khi b c chiu
di qu ln c th cho nc chy xoay chiu. gim bt din tch
b mt xy dng, mt s nc ngi ta xy dng b lng nhiu
tng ( c th 2,3 tng ).
phn phi nc u trn ton b din tch b lng, cn t
cc vch ngn c c l u b, cch tng 1-2 m. on di ca
vch ngn trong phm vi ca chiu cao t 0.3-0.5 m k t mt trn
ca vng cha nn cn khng cn phi khoan l. Tng din tch l
ly theo tc nc qua l t 0.2-0.3 m/s.

11

Cc l ca ngn phn phi c th trn hoc vung, ng knh

hay kch thc cnh 50-150 mm. thu nc u, c th dng h
thng mng thu nc cui hay h thng chm l thu nc b mt.
b lng ngang thu nc cui, dng mng thu nc nh mng
phn phi u b. Nc sau khi lng i qua tng thu c l vo
ngn thu dn sang b lc. B lc ngn thu thit k bng hoc nh
hn ngn phn phi. Tc nc qua l tng thu cui ly nh hn
hoc bng 0.5 m/s. i vi b lng ngang thu nc u trn b mt,
phi thit k cc mng treo hoc ng c l chy ngp. ng knh l
khng nh hn 25 mm, tc nc chy qua l ly bng 1 m/s, tc
nc chy cui mng hoc ng ly bng 0.6-0.8 m/s. Mp trn
ca mng phi cao hn mc nc cao nht trong b l 0.1m. ng t
ngp di mc nc, ngp ng phi xc nh bng tnh ton thy
lc. Mng v ng phi t trn 2/3 chiu di b lng tnh t tng
ln. L ca mng cao lny mng 5-8 cm, l ca ng hng nm
ngang. Nc t mng hoc ng phi t chy vo mng chnh.
Khong cch gia cc trc mng hoc ng khng c vt qu 3m.
Khong cch ti tng b khng nh hn 0.5m v khng vt qu
1.5m.
ng dn nc vo b, ng phn phi v ng dn nc ra khi
b lng phi tnh ton vi kh nng dn c lu lng nc ln hn
lu lng tnh ton t 20-30%.
H thng x cn: cn trong b lng ngang thng thng tp
trung na u ca b. V lng cn ln, nn vic x cn rt quan
trng. Nu x cn khng kp thi s lm gim chiu cao lng nc
ca b, mt khc cn c cha cc cht hu c, cht hu c s ln
men, to nn bt kh lm ph v bng cn v vn c nc lng.
V vy c bin php c gii v bin php thy lc.
i vi x cn bng c gii: b lng phi thit k dung tch
vng cha v nn cn theo kch thc ca thit b x cn.
12

i vi x cn bng thy lc: phi thit k h thng thu cn

bng ng hoc mng, m bo x 30-60% lu lng cn trong thi
gian 20-40 pht. y b lng gia cc ng hoc mng thu cn phi
cu to hnh lng tr vi gc nghing gia cc cnh l 45 0. Khong
cch gia trc mng hoc ng khng ln hn 3m. Vn tc ca cn
cui ng hoc mng cn ly khng nh hn 1m/s, vn tc qua l ly
bng 1.5 m/s, ng knh l khng nh hn 25mm. Khong cch
gia cc tm l 300-500 mm. T s gia tng din tch l v din tch
tit din mng hoc ng phi ly bng 0.7 vi mc x cn 50% v
ly bng 0.5 vi mc x cn l 60%.
Lng nc x khi c ra v x cn ra khi h phi tnh thi
gian lm vic ca b gia hai ln x cn c k n h s pha long.
H s ny ly bng 1.3 khi x cn bng cch tho cn b v s dng
li nc ca vng lng,
Tnh ton b lng ngang
lng ngang lm vic c hiu qu, trc tin ta phi xc
nh c kch thc vng lng mt cch hp l. Da vo l thuyt
lng cn trong b lng ngang nghin cu ngi ta a ra cng
thc tnh ton chiu di vng lng nhu sau:
L=

v tb
. H0
u0

Trong :
L: Chiu cao vng lng cn (m)
H 0 : Chiu cao vng lng cn (m)
u0 : Tc lng t do ca cc ht cn nh nht cn gi li

(mm/s)
v tb : Tc trung bnh ca dng nc trong b (mm/s)

: H s k n s nh hng ca thnh phn vn tc ri ca

dng nc theo phng thng ng.
Theo thc nghim

uo
u o
13

 : tc ri c thnh phn ng. =

v tb
30

u0
v tb
=
u 0
30

V vy

T cng thc trn ta bin i sau:

L=

u0
v
u 0 tb
30

v tb
u0

. H0

Hay
v tb

L/ H O
L 1
1+
.
H 0 30

. u0 = K. u0

Trong :
K=

L/ H 0
L
1+
H0

K : h s ph thuc vo t s gia chiu di v chiu su ca

vng lng. Thay gi tr ca v tb

theo K vo cng thc ta c

K
30

Bng: Tr s K v ph thuc vo t s L/ H 0
L/

10

15

20

25

7.5
1.33

10
1.5

12
1.67

13.5
1.82

H0

u0

c xc nh theo ti liu th nghim hay theo kinh

nghim qun l cc cng trnh c trong iu kin tng t ly vo

ma khng thun li nht trong nm, vi yu cu hm lng cn ca
nc lng khng ln hn 12 mg/l..
Chiu rng ton b lng tnh theo cng thc
Q

B = 3.6 . v . H
tb
0

(m)
14

Trong :
Q: Lu lng nc tnh ton (mm/s)
v tb

: Tc trung bnh ca dng chy trong b lng ( mm/s)

H0

: Chiu cao vng lng (m), ly trong gii hn 2.5-3.5 m

Tng din tch mt bng b lng ngang tnh theo cng thc
F=LxB=
F=

v tb
u0

H0

. 3.6 . v
tb . H

Q
3.6 . U 0

Th tch vng cha nn cn ca b c xc nh ty theo

bin php x cn. Khi x cn bng thy lc, th tch vng cha cn
xc nh theo cng thc
WC

Cmax C

TQ

(m3)

Trong :
T : Thi gian lm vic gia hai ln x cn
Q : Lu lng nc a vo b (m3/h)
N : S lng b lng ngang
C : Hm lng cn cn li trong nc sau khi lng 10-12 mg/l
: Nng trung bnh ca cn nn cht ly theo bng

Hm lng

Nng trung bnh ca cn nn tnh bng (g/m3) sau

cn c trong

khong thi gian:

6h
8h

12h

24h

6000

7500

8000

nc ngun
( mg/l)
1/ Khi x l
c dng
phn n 50

6500

15

Trn 50
n 1000

8000

8500

9300

10000

24000

25000

27000

30000

27000

29000

31000

35000

34000

36000

38000

41000

150000

Trn 100
n 400
Trn 400
n 1000
Trn 1000
n 2500
2/ Khi x l
khng dng
phn
Cmax

: Hm lng cn trong nc a vo b lng, xc nh theo

cng thc
Cmax

= Cn

+ KP + 0.25M +v (mg/l)

Trong :
Cn : Hm lng cn nc ngun (mg/l)

P: Liu lng phn tnh theo sn phm khng ngn nc

( g/m3)
K: H s ph thuc vo tinh khit ca phn s dng
i vi phn nhm sch

K=0.55

i vi phn nhm khng sch

K=1.0

i vi phn st clorua

k=0.8

M: mu ca nc ngun thang mu platin- cban

V: Liu lng vi kim ha nc (mg/l)
Lng nc dng cho vic x cn b lng tnh theo cng thc
P=
Trong :

K p .W . N
Q.T
c

K p : h s pha long, khi x cn bng thy lc

P c tnh bng %lu lng nc x l. Thi gian mt ln x cn c

th ko di t 8-10 pht.
16

2. B lng ng
Tnh ton b lng ng
Din tch tit din ngang ca vng lng ca b lng ng c
xc nh theo cng thc:
F=.

Q
3.6 . V tt . N

(m3)

Trong : Q l lu lng nc tnh ton (m3/s)

Vtt l tc tnh ton ca dng nc i ln (mm/s)
N l s b lng ng khong nh hn 2 b
l h s k n vic s dng dung tch b ly trong gii hn
t 1.3 1.5. Gii hn di y ch ly khi t s gia ng knh v
chiu cao b bng 1 cn gii hn trn ly khi t s ny bng 1.5.
ng knh ca b lng xc nh theo cng thc: D =

( F+ f ) .4

(m)

Trong :
f l din tch tit din ngang ca b phn ng xoy hnh tr.
Chiu cao vng lng xc nh ty thuc vo cao trnh ca dy
chuyn cng ngh, c th ly H = 2.6 5 m
Phn cha p cn ca b lng ng phi xy dng hnh nn
hay chop vi gc to thnh gia cc tng nghing l 70 80 %.
Phi d kin khi x cn b khng ngng lm vic. Thi gian lm vic
gia 2 ln x cn khng c nh hn 6gi i vi hm lng cn
n 1000 mg/l. khi hm lng cn ln hn 1000mg/l khng c ly
qu 24 gi.
Thi gian gia 2 ln x cn xc nh theo cng thc:
T=

Wc .N .
Q ( C max c )

Trong :
Wc l dung tch phn cha nn cn ca b c th tnh theo
cng thc sau:
17

 . hn D2 +d 2 + D .d
.(
)
3
4

Wc =

(m3)

y:
hn l chiu cao phn hnh nn cha cn nn (m). Xc nh theo
cng thc:
hn =

Dd

2 tg(90 )

(m)

l gc nghing ca phn nn so vi mt phng nm ngang.

D l ng knh ca b lng (m)
d l ng knh phn y hnh nn hoc chp ly bng ng
knh ng x cn.
N l s b lng ng, ly theo s b phn ng xoy hnh tr
:l nng trung bnh ca cn nn cht
C l Hm lng cn cn li sau khi lng bng 10 12 mg/l
Cmax l hm lng cn trong nc a vo b lng
Vic thu nc lng b lng ng c thc hin bng h
thng mng vng xung quanh b th din tch mt b nh hn hoc
bng 12 m2. Khi din tch b ln hn th lm them cc ng hoc
mng c c l hnh nan qut tp trung nc vo mng chnh. Din
tch mt b nm trong khong t 12 30 m3 lm 4 nhnh, nu din
tch b ln hn 30m2 lm 6 8 nhnh. Nc chy trong ng hoc
mng vi vn tc v = 0.6 0.7 m/s. ng knh ng x ly bng 150
200 mm.
3. B lng lp mng
B lng lp mng vi dng chy ngang
B c cu to v nguyn l hot ng ging nh b lng
ngang thu nc cui. Vng lng c t cc bn vch ngn
ngheeng 45 + 60 song song vi nhau v t theo chiu dc b .
nc c ha trn u cht phn ng c a qua tng phn
18

phi u b, tip tc chuyn ng theo phng nm ngang gia cc

bn vach ngn. Cn ri xung khi chm mt trn ca vch ngn s
trc xung cng cha cn.
Tnh ton b lng lp mng vi dng chy ngang
Trong thc t tnh ton b lng lp mng vi dng chy
ngang, thng xut pht t qu trnh lng cn uo v gc nghing
ca cc bn vch ngn ly ln hn gc trt ca cn lng.
Xt qu o chuyn ng ca ht cn c tc dng chy
ngang trung bnh l vtb v tc lng cn uo trong khong gia hai
bn vch ngn t nghing 1 gc , ta c th thit lp c mi quan
h :
v tb L
=
uo h 0

Trong : L : Chiu di vng lng cn (m)

ho : Chiu cao ca mt lng (m)

ho =

h
cos

H : l khong cch gia 2 bn cch ngn

Theo nghin cu thc nghim, khong cch gia 2 bn vch
ngn thng ly h = 0,05 0,15m . Gowsc nghing ca vn bn
vch ngn so vi mt phng nm ngang = 45 60 o
Nu gi tng chiu cao vng lng ca ton b l Ho, chiu cao
hnh chiu ca cc lng ln trc ng s l :
Ho = m.ho
Trong :
Ho: Tng chiu cao vng lng ly tng t nh trong b lng
ngang thu nuuwowsc cui (H0 = 2,5 3,5 m), ty theo chiu cao
ca h s y chuyn cng ngh ca trm.

19

M : s lng thit k m=

Ho
h0

Nu ta gi din tch mt bang fcuar b l F v din tch b mt

mt bn vch ngn l Fo, th tc lng cn trong b s l;
uo=

Q
Q/m
Q
v uo =
=
F
Fo
mF o
Q

Hay uo= F = mF

Trong : Q: l lu lng nc x l
Phng trnh ny cho thy ,nu c cng tc lng cn u o v
cng lu lng nc, b lng lp mng vi dng chy ngang s c
din tch b mt gim i m ln. Trn c s xc nh c tc lng
cn uo thch hp v da vo tng quan

v tb L
=
uo h 0

c th xc nh

c cc kch thc c bn ca b.
H thng thu nc v x cn, cu to nh b lng ngang thu
nc cui.
B lng lp mng vi dng chy nghing ngc chiu
Nc ha trn cht phn ng a vo b s chuyn ng
gia cc bn vch ngn nghing theo hng t di ln v cn lng
xung n b mt bn vch nghing s trt xung theo chiu
ngc li. Nguyn l lm vic ca b c th hin trn hnh
Tnh ton b lng lp mng vi dng chy nghing ngc
chiu:
Theo s tnh tom , trong khong thi gian lng T, ht cn
chuyn ng t A n B . Qu o AB c th phn thnh chuyn
ng t A ti C vi tc vtb ca dng nc v t C n D vi tc
ri cn uo C th xc lp c cc tng quan:
AC =

H0 h
+ =v . T
sin tg tb

20

CD=

h
=u . T
cos o

Do :

v tb H 0
=
. cotg +cotg . cos
uo
h

hay

v tb
H
=cotg ( o +cos )
uo
h

Nu gi din tch b mt vng lng l F v lu lng nc x

l l Q, tc ca dng nc i ln theo phng thng ng v o l:
Q v
v o = = tb
F sin

Vtb : tc trung bnh ca dng nc i ln theo vch ngn

nghing
Vy: v tb =

Q
F sin

Thay cng thc (3-37) vo (3-36) ta c:

uo =

h
Q
.
cos .(H o +hcos) F

Trong h c gi tr bng 0,05 0,15 v Ho = 1 1,5m. T

phng trnh (3-38) nhn thy , vi cng lu lng nc s l v
cng tc lng cn uo, b lng lp mng vi dng chy ngc
chiu c din tch b mt nh hn so vi b lng ngang thng
thng.
Khi tnh ton kiu b lng ny , cng da trn 2 chie tiu c
bn ban u l tc lng cn uo v gc nghing

ca cc bn

vch ngn song song ( = 45 60o). m bo khng gian

phn phi nc u vo cc lng, khong cch phn di cc vch
ngn ly l 1,0 1,2m. Chiu cao vng cha nn cn thng ly t
1 1,5m. Lp nc trn b mt tnh t mp cc vch nghing ly
ln hn 0,5m m bo thu nc u. Nu b lng c din tch b
mt ln, cn phi thit k h thng thu nc b mt bng cc mng
hoc ng.
B lng lp mng vi dng chy nghing cng chiu c cu
to tng t nh b c dng chy ngc chiu. kiu b ny, nc
v cn cng c hng i xung nn hieeju7 qu lng cao hn. Tuy
21

nhin do chuyn ng cng chiu , nn vic tch cn ra khi dng

nc lng phn di cc bn vch ngn phc tp hn, v vy t
c p dng trong thc t

22

4. B lng trong
Tnh ton b lng trong kiu hnh lang
a. Tnh lng nc dng x cn ra khi ngn cha nn cn
PC

K P (C max c)
tb

Trong :
K P : H s pha long ca cn. Ly

K P = 1.2

Cmax : Hm lng cn ln nht cho vo b lng k c ha

cht
C: Hm lng cn cn li trong nc sau khi lng
C=10-12mg/l
tb : Nng trung bnh ca cn c p cht trong

vng cha nn cn, ph thuc vo thi gian nn cn

Bng nng trung bnh ca cn p
Hm

Nng trung bnh ca cn p cht tb (mg/l)

lng
cht l
lng ln
nht a
vo b
(mg/l)
n 100

3h
6500

4h
7500

6h
8000

8h
8500

10-12h
9500

100-400

19000

21500

24000

25000

27000

400-1000

24000

25000

27000

29000

31000

1000-

29000

31000

33000

35000

37000

2500
b. Din tch ton phn ca b lng trong: gm 2 ngn lng v 1 ngn
p cn
23

F = Fl +

Fc
(m2)
K .Q
Fl =
(m2)
3.6 . V l .
(1K ) Q
Fc =
(m2)
3,6. V l .

Trong : K : H s phn chia lu lng gia ngn lng v

ngn nn cn
Bng h s phn chia lu lng
Hm lng

Tc nc dng ngn

H s phn chia liu lng

cn ln nht

lng pha trn lp cn l

vo b
n 20

lng v(mm/s)
Ma h
Ma ng
0.4-0.5
0.6-0.7

0.65-0.6

20-100

0.5-0.6

0.7-0.8

0.8-0.75

100-400

0.6-0.8

0.8-1.0

0.75-0.7

400-1000

8.0-1.0

1.0-1.1

0.7-0.65

1000-2500

1.0-1.2

1.1-1.2

0.65-0.6

v l : Tc lng (mm/s)

Q: Lu lng nc tnh ton (m3/h)

: H s gim tc nc dng ln ngn cha nn cn so
vi ngn lng =0.9
Ch :
Khi tnh ton din tch cho b lng trong, tnh c hai trng
hp:
Tnh cho thi k ma ma ( ma h ) vi hm lng cn v lu
lng tnh ton ln nht.
Tnh cho thi k ma kh ( ma ng ) vi hm lng cn nh
nht v lu lo75ng trung bnh.
Sau so snh 2 kt qu tnh c, din tch no ln hn s
c chn.

24

Cc kiu b lng trong khc v nguyn tc lm vic, cc kiu

b lng trong ny cng tng t b lng trong kiu hnh lang,ch
khc nhau s sp xp v tr tng quan gia ngn lng v ngn
cha nn cn.
5. B lng li tm
Tnh ton b lng li tm
Din tch b mt ca b c th xc nh theo cng thc thc
nghim sau:
Q

F = 0.21 . ( u . 1.07+ f (m2)

0
Trong :Q l lu lng nc tnh ton (m3/h)
u0 l tc lng tnh ton (mm/s) c xc nh trn c s
thc nghim bng 0.4 1.5 mm/s
f l din tch vng xoy ca b lng (m2 )
y l phn din tch nm gia do chuyn ng xoy ca
nc cn khng ln xung c.
Din tch vng xoy c xc nh theo bn knh vng xoy
rx = rp + 1 (m)
rp l bn knh ngn phn phi nc hnh tr, c th ly bng 2
4m
Vy:

f = rx2 (m2)

Bn knh ca b s l: R =

(m)

Chiu cao b lng xc nh theo cng thc: H = h+ R.i (m)

Trong :h l chiu su ti thnh b lng (m) h = 1.5 2.5 m
I l dc y b ; i = 0.05 0.08
VI.

NG DNG THC T
Qu trnh lng c s dung rng ri trong x l nc, trong

lnh vc cp nc qu trnh ny c ng dng x l nc ngm

v nc mt.
25

 X l nc ngm
Tch loi bng cn (Fe(OH)3) sau khi oxi ha Fe (II) thnh
Fe(III).
X l nc dng trong qu trnh ra lc.
X l nc mt
Lng l qu trnh x k s b trc khi lc nhanh v lc chm:
Keo t/ to bng/ lng l qu trnh x l s b trc khi lc
nhm c c cn bn t thit b lc.

Trong x l nc thi
Lng ct (tch nc t nc ng)
Lng cn l lng trong b lng t 1
Lng bng cn sinh hc trong b ln t 2, v d sau b

bn hot tnh hoc b lc nh git.

Lng bng cn ha hc t qu trnh keo t.
B t hoi v c bn l mt b lng trong qu trnh phn

hy k kh xaey ra sau khi lng bn.

VII. Kt lun
Trong qu trnh x l nc cp th giai on lng l ht sc
quan trng, n quyt nh n hiu qu ca qu trnh nc cng nh
cht lng nc u ra.
Hin nay c nhiu cng ngh hin i thay th cho cng ngh
lng nh cng ngh tuyn ni Tuy nhin, vic p dng cng ngh
lng nc ta hin nay vn rt ph bin bi n c cc u im ph
hp vi tnh cht ca ngun nc m ta c th la chn cc hnh
thc x l, cc loi b lng sao cho cht lng nc u ra l tt
nht. n c nh nh my x l nc Qung T, D Vin tp. Hu
vn p dng cng ngh lng n thun nhng vn l n v sn xut
nc tt nht ti Vit Nam.

Ti liu tham kho:

26

1. Nguyn Vn Phc Gio trnh k thut x l cht thi cng nghip, NXB
Xy Dng
2. Nguyn Ngc Dung Gio trnh x l nc cp, NXB Xy Dng 1999
3. Trn Hu Nhu - Gio trnh cp thot nc ,NXB Khoa Hc v K Thut
4. http://tailieu.vn/doc/bai-thuyet-trinh-qua-trinh-lang-1685681.html

27