LNDA:

E DREJTA PENALE

TEMA: SHKAQET TE CILAT E PRJASHOTJN

KUNDRLIGJSHMERIN

Prof . Dr.
Punoi:
BAJRAM UKAJ
Albana Gashi
Mirjeta Gashi
1

Adelina Metolli

1. Hyrje
2. Shkaqet e prgjithshme t kundrligjshmris sipas pjess s
prgjithshme t Kodit
Penal
3. Mbrojtja e nevojshme ,Nocioni dhe arsyeshmria e mbrojts
s nevojshme
4. Sulmi dhe Kushtet t cilat duhet t pmrbushen me rastin e
sulmit
4.1. Mbrojtja dhe Kushtet te cilat duhet te permbushen me rastin
e mbrojtjes (zmbrapjes se sulmit
4.2. Tejkalimi I mbrojtjes se nevojshme
5. Nevoja Ekstreme
5.1. Rreziku
5.2. Kushtet qe duhet te permbushen me rastin e
rrezikut,mnjanimi I rrezikut dhe tejkalimi I nevojes ekstreme
6. Dhuna dhe Kanosja dhe nocionet e tyre
7. Vepra e rendesise se vogel
8. Urdherat nga Larte
9. Shkaqet e perjashtimit te kunderligjshmerise sipas pjeses se
posaqme te legjislacionit penal
10. Shkaqet e perjastimit te kunderligjshmerise qe nuk jane te
parapara ne Kodin Penal
10.1. Veprat e kryera gjate ushtrimit te detyres zyrtare
10.2. Rreziku I lejuar,Veprat apo masat qe ndermerren ne baze
te se drejtes prinderore dhe se drejtes se edukimit
10.3. Intervenimet mjekesore,Pelqimi I te demtuarit
10.4. Te vepruarit ne interest te te demtuarit dhe pelqimi I
supozuar
10.5. Vtelendimi
11. Perfundimi
12.Literatura

1.Hyrje
Duke pasur per qellim marrjen e njohurive sa me te medha rreth Kunderligjshmerise e sidomos
per shkaqet qe e perjashtojn kunderligjshmerine ,e shohe te arsyeshme te paraqesim edhe disa
pasqyra te shkrurtera rreth mbrojtjes se nevojshme ,nevojes ekstreme,dhunes dhe kanosjes ,duke
perfshire ketu edhe sulmin dhe rrezikun qe shkakton ai ,te gjitha keto jane t parapara edhe ne
Kodin Penal te Kosoves ne pjesen e pergjithshme dhe te posaqme te tij
Prandaj njohurite rreth ketyre jane me se te nevojshme .
Ne fillim do e perkufizojme nocionin e kunderligjshmerise per te kaluar pastaj teke shkaqet e
perjashtimit te saj.
Me kunderligjshmeri kuptojme:Ate sjellje te njeriut e cila eshte ne kundershtim me normen e
caktuar penalo-juridike por e cila net e njejten kohe demton apo rrezikon te miren juridike qe
eshte e mbrojtur pikerishte me ate norme.
Kunderligjshmeria paraqet baze juridike per percaktimin e vepres penale.
Shikuar ne kete aspect edhe shkaqet e perjashtimit te kunderligjshmerise lindin nga e
ashtuquajtura veper e cila dhe pse eshte e kunderligjshme nuk konsiderohet veper penale.
Shkaqet te cilat e perjshtojne kunderligjshmerine jane te shumta porn e vazhdim e siper do te
percaktohemi vetem ne ato me te rendesishmet qe jane njherit edhe ne fokusin tone.Kemi te
bejme me :
1.Shkaqet e perjashtimit t kunderligjshmerise sipas pjeses se pergjithshme te kodit penal.
2.Shkaqet e perjashtimit te kunderligjshmerise sipas pjeses se posame te kodit penal.
3.Shkaqet e perjshatimit te kunderligjshmerise sipas degeve te tjera te drejtesise.

2.Shkaqet e prgjithshme t kundrligjshmris sipas pjess s

prgjithshme t Kodit Penal
Kodi penal ne pjesen e tij te pergjithshme permban dy norma permissive me te cilat perjashtohet
kunderligjshmeria ,keto jane : Mbrojtja e nevojshme (neni 8)
Nevoja ekstreme
(neni 9)
Sipas ketyre neneve shihet qe edhe pse veprat ekryera posedojn te gjitha tiparet ligjore te
veprave penale nuk konsiderohen sit e tilla ngase jane kryer ne rrethana net e cilat personi I ka
mbrojtur te mirat juridike nga sulmi I kunderligjshem apo nga rreziku te cilin nuk e ka shkaktuar
ai vete.
Si shkaqe te tjera sipas pjese se pergjithshme te kodit penal jane:
Dhuna dhe kanosja
Vepra e rendesise se vogel (neni 7 )
Urdherat nga larte
(neni 10)

3.Mbrojtja e nevojshme ,Nocioni dhe arsyeshmria e mbrojts s

nevojshme
Ne paragrafin 2 te nenit 8 ,kodi penal perkufizon nocionin e mbrojtjes se nevojshme:Mbrojtja e
nevojshme eshte mbrojtja e cila eshte e domosdoshme per te zmbrapsur sulmin e
kunderligjshem ,real dhe te ateqastshem ndaj vetes ose ndaj nje personi tjeter me kusht qe
karkteri I mbrojtjes te jete ne proporcion me shkallen e rrezikut qe paraqet sulmi.
Mbrojtaj e nevojshme do te ekzistoj ne rastin kur personi A.e sulmon me thike personin
B.mirepo personi B.duke mbrojtur jeten e vet mbyt personin A.Ketu shihen te gjitha tiparet e
vepres penale por nuk konsiderohet e tille pasi qe eshte bete per mbrojtej te nevojshme .
Neni 8 I kodit penal shprehimisht e potencon se nuk eshte veper penale ajo veper e cila eshte
kryer ne mbrojtjen e nvojshme.
Net e drejtn penale te Frances ,mbrojtja e nevojshme quhet mbrojtje e ligjshme.
Mbrojtjen e nevojshme e njohin te gjitha shtetet bashkekohore,kjo e drejte ka qene e njohur edhe
net e drejten Romake.
Jan te njohura dy teori te cilat e arsyetojn instutucionin e mbrojtjes s neojshme:
Teoria Subjektive
Teoria Objektive
Sipas teorise subjective ,personi qe kryen veper ne mbrojtjen e nevojshme nuk duhet te
ndeshkohet ngase ne momentin e zmbrapjes se sulmit ai eshte ne gjendje te tronditur shpirterore
e cila perjshton pergjigjesin dhe fajsine.Kjo teori e konsideron te domosdoshme mbrojtjen e
ketille.

Sipas eorise objective I sulmuari eshte I autorizuar ,ne kushtet e caktuara me ligj,e duke
zmprapsur sulmin kunderligjshem ti shkaktoj ndonje dem te mirave juridike te sulmuesit.
Veshtruar ne aspektin dialektik del qarte se arsyeshmeria e mbrojtjes se nevojshme konsiston ne
funksionin e saj social ,kontribon te funksionoj me mire sistemi juridik.
Apo thene ndryshe me rastin e mbrojtjes se nevojshme shprehet vetmbrojtja e personave ,te mirat
juridike te te cilev ane sulmuar e qe gjenden ne rrezik.
Arsyeshmeria e mbrojtjes se nevojshme gjen mbeshtetje dhe eshte e lidhur ngushte me natyren e
njeriut ,ne instiktin per vetembrojtje dhe ekzistence ,ne te gjitha rastet me ane te sulmit te
kunderligjshem rrezikohet direkt integriteti trupor ,jeta apo ndonje e mire tjeter juridike.

4. Sulmi dhe Kushtet t cilat duhet t pmrbushen me rastin e

sulmit
Sulmi sht do veprim I njeriut I cili sht I drejtuar n demtimin apo rrezikimin e ndonje te
mire juridike .Sulmi mund te kryhet me veprim dhe me mosveprim.
P.sh.Mjeku I ndihmes se shpejt refuzon tI jap ndihmen mjeksore personit qe gjendet ne
gjendje rreziku pr jet.
Kushtet te cilat duhet te permbushen me rastin e sulmit jane:
1.Sulmues duhet te jete njeriu.
2.Sulmi mund te jete I drejtuar kunder do te mire.
3.Sulmi duhet te jete I kundreligjshem .
4.Sulmi duhet te jete I atqastshm (aktual).
5.Sulmi duhet te jet I vrtet.
1.Sulmues duhet te jete njeriu.-Per te ekzistuar mbrojtja e nevojshme sulmi duhet te ndermerret
nga njeriu.Sulmi mund te ndermerret nga do person ,nga personi madhor ,I
mituri,nga femija apo personi I semur psikik, dhe nga personi I cili gezon
imunitet.Sulmi mund te merret me qellim ose nga pakujdesia.
2.Sulmi mund te jete I drejtuar kunder do te mire.-Kodi yn penal flet ne pergjithesi per
zmbrapsjen e sulmit prej vetes apo prej tjetrit.Sulmi mund te jet I drejtuar ndaj te mirave
juridike qe I perkasin personave fizik personave juridik.Ne jeten e perditshme me se shumti
sulmohet jeta e njeriut,intgeriteti trupor dhe pasuria.
3.Sulmi duhet te jete I kundreligjshem.-Sulmi eshte I kerdnuligjshem kur sulmusi nuk ka kurfar
autorizimesh juridike per vepriatmrin e vet,kur veprimtaria e vet cenon sistemin juridik.Sulmi I
cili merret ne baz te ndonje autorizimi ligjor,nuk eshte I kunderligjshem dhe kunder sulmit te
tille nuk eshte lejuar bmrojtja e nevojshme.P.sh.Nuk lejohet mbrojtja e nevojshme ndaj poliict I
cili ne baz te urdherit t ligjshm e privon nga jeta personin e caktuar,por nese personi I
autorizuar zyrtar I tejkalon autorizimet e veta ather ky tejkalim eshte I kunderligjshem dhe
lejohet mbrojtja e nevojshme.
Sulmi konsiderohet I kunderligjshem ne rastet kur I sulmuari e ka parashikuar ose ne nj menyr
eshte vet fajtor qe sht shkaktuar sulmi.
4.Sulmi duhet te jete I atqastshm (aktual).-Sulmi konsiderohet I atqastshem ne rastet kur ne
qdo moment pritet se do te filloj,kur ka filluar te veproj dhe gjersa t zgjas apo gjer te
perfundoj,pra nuk esht e lejuar mbrojtja ndaj sulmit qe do te pasoj pas nje kohe ,ndaj sulmit I
cili ka perfunduar ,ka pushuar se vepruari.

P.sh.Nese personi A.me thik ne dor ndjek personin B.me qellim qe ti bjer dhe nese personi
B.posa ti afrohet personi A.nxjerr revolen dhe shkrep n t.N keto raste mbrojtja sht e
atqastshme me sulmin edhe pse ai ende nuk ka filluar ,mirpo ne qdo moment pritet te filloj.
5.Sulmi duhet te jet I vrtet.- qe te ekzistoj realisht.P.sh.Nese ndokush gabimisht mendon se
sht sulmuar dhe duke qen ne lajthitje e lendon apo e privon nga jeta smuluesin,ather ne
keso raste eshte fjala pr mbrojtjen e nevojshme fiktive ,te kujtuar ,apo ne te drejten penale njihet
si mbrojtja e nevojshme putative .P.sh.Nese personi A. me qellim qe te tallet me personin B.ne
errsir e sulmon kt me revole fmijsh,kurse personi B. duke menduar se sulmi ishte I vertet
e vret sulmuesin-personin A.N ket rast nuk kemi mbrojtje te nevojshme sepse sulmi nuk
ishte I vertt.
Mjortja e nevojshme putative sht fjala per vepren qe sht kryer ne lajthim ne fakt (real),kjo
qeshtje sht parapar nen nenin e 18 te kodit penal.Sipas paragrafit 2 te nenit 18 ,nese
konstatohet se kryersi po te ishe I kujdesshm do te dinte se sulmi nuk ishte I vrtet ,ai do te
pergjigjej para ligjit per veper te kryer nga pakujdesia,ne t kunderten nese kryrsi nuk ka ditur te
dalloj se sulmi nuk ishte I vrtet nuk mund te ndeshkohet sepse sht gjendur ne lajthim te
pamenjanuar.

4.1.Mbrojtja dhe Kushtet te cilat duhet te permbushen me rastin

e mbrojtjes (zmbrapjes se sulmit)
Mbrojtja sht do veprim I njeriut me te cilin demtohet apo rrezikohet ndonj e mir nga
sulmuesi.Zakonisht me rastin e mbrojtjes sulmi zmbrapset prej vetes apo prej t mirave juridike
vetjake.
Kushtet me rastin e mbrojtjes jan:
1.Mbrojtja duhet te jet e drejtuar kunder sulmuesit.
2.Mbrojtja duhet te jet domosdo e nevojshme per zmbrapsjen e sulmit.
3.Mbrojtja duhet te jet proporcionale me intensitetin e sulmit.
1.Mbrojtja duhet te jet e drejtuar kunder sulmuesit.-Veprimet e mbrojtjes duhet te jen te
drejtuara kunder sulmuesit ,kunder asaj te mire juridike te sulmuesit ,e cila eshte e nevojshme per
zmbrapsjen e sulmit(p.sh. kunder trupit,jets ,pasuris etj.)
2.Mbrojtja duhet te jet domosdo e nevojshme per zmbrapsjen e sulmit.-Nj mbrojtje
konsiderohet e nevojshme ne rastet kur konstatohet se nuk ka mundur te zmbrapset sulmi pa ju
shkaktuar ndonje demtim sulmuesit.P.sh.Nj femij I moshes 12 vjeqare e sulmon me shkop nje
person te rritur dhe fizikisht te zhvilluar ,I sulmuari nuk mund te arsyetohet se ka vepruar ne
mbrojtje te nevojshme ,dhe ne kete rast e ka lenduar sulmuesin apo e ka privuar nga jeta.Mbrojtja
e ktill nuk ka qen e nevojshme sepse I rrituri sulmin ka mundur ta zmbraps .
Mbrojtja e nevojshem mund ta ushtroj funksionin e vet vetem ne rastet kur vertet duhet eituar
sulmi.
3.Mbrojtja duhet te jet proporcionale me intensitetin e sulmit.-Pr t qen mbrojtja domosdo e
nevojshme ajo duhet te jet ne proporcionalitet midis intensitetit te sulmit dhe mbrojtjes.
Masa dhe intensiteti I lejushmeris se mbrojtjes se vet,P.sh.prej qellimit t sulmuesit ,mjeteve qe
I perdor me rastin e sulmit ,forces fizike te sulmuesit,mjeteve qe I perdor sulmuesi etj.
Konsiderohet se ekziston mbrojtja e nevojshme edhe ne rastet kur e keqja e shkaktuar me rastin e
zmbrapjes se sulmit sht me e madhe se e keqja qe I sht kanosur t shkaktohet nga sulmi.
Nuk konsiderohet mbrojtje e nevojshme kur ekziston disproporcionalitet midis demtimit te
shkaktuar nga mbrojtja dhe demtimit nga kanosja e sulmit.

4.2.Tejkalimi I mbrojtjes se nevojshme-shprehet ne rastet kur mbrojtja nuk eshte

proporcionale me sulmin apo kur mbrojtja ndermerret pasi qe eshte zmbrapsur sulmi ose
ka pushuar se vepruari sulmi.
Ne paragrafin e 3 neni 8 te kodit penal parashihet :Disproporcioni ndermjet sulmit dhe
zmbrapjes se sulmit konsiderohet tejkalim I kufijeve te mbrojtjes se nevojshmeNet e
gjitha ato raste qdo demtim qe I shkakton sulmuesit konsiderohet veper penale.
Kodi yne parasheh mundesine qe kryersi I vepres penale te ketille te denohet me bute,kjo
shprehet edhe ne paragrafin e 4 te nenit te 8 te kodit penal: Kryersi I cili I tejkalon
kufijte e mbrojtjes se nevojshme ,mund te denohet me lehte .Nese kryersi tejkalon kufijte
per shkak te tronditjes se forte apo frikes se shkaktuar nga sulmi ,aim und te lirohet nga
denimi

5.Nevoja Ekstreme
Nevoja ekstreme e perjashton kunderligjshmerine ,kjo shihet edhe ne paragrafin e 1 te nenit 9 te
kodit penal ,ku eshte parapare ne menyre te qarte se : Nuk eshte veper penale ajo veper e cila
eshte kryer ne kushte te nevojes ekstremeSipas kodit penal,nevoja ekstreme ekziston kur vepr
eshte kryer me qellim qe kryersi ta menjanoj ,ta zmbraps prej vetes apo tjetrit rrezikun e
ateqastshem I cili nuk ka mundur te evitohet ndryshe,me kusht qe e keqja e shkaktuar nuk eshte
me e madhe se e keqja qe eshte kanosur (neni 9 par.2i kodit penal)
Ne analet e praktikes gjyesore jane te njohura raste shume te rend ate nevojes ekstreme ,ne
literaturen penle eshte I njohur rasti ,kur nga barka e fundosur ne detin e hapur mbetet vetem nje
derrase e cila mund ta mbaj vetem nje njeri,kurse duke u mbajtur net e mundohen te shpetojn dy
persona dhe nese njeri e shtyen tjetrin I cili mbytet dhe keshtu e shpeton veten.
Edhe lidhur me nevojen ekstreme personi nuk duhet denuar per kete dilem jne shfaqur dy teori:
Subjektive dhe Objektive
Sipas teorise subjective ,vepra e kryer ne nevojen ekstreme eshte e kunderligjshme ,mirepo
kryersi nuk denohet per shkaqe subjective.Ithtaret e kesaj teorie mendojn se personi I cili gjendet
ne nevojen ekstreme ,per shkak te rrezikut qe I kanoset dhe ne instiktin e vetembrojtjes eshte I
papergjegjshem.
Sipas teorise objektive ,vepra e kryer ne nevojen ekstreme nuk eshte veper penale sepse I
mungon elementi I kunderligjshmerise .Sipas nje koncepcioni, ne gjendjen e nevojes ekstreme
sistemi juridik pushon se vepruari me qrast lejon veprimin e se drejtes natyrore e cila lejon
mbrojtjen nga vetja ,madj me kusht qe kjo mbrojtje te realizohet duke demtuar te miren juridike
te personit tjeter.Sipas koncepcionit te dyte,vepra e kryer ne nevojen ekstreme nuk eshte
shoqerisht e rrezikshme sepse kryhet nga motivet sociale.Sipas koncepcionit te diferencimit ,me
rastin e zgjedhjes se arsyeshmerise se veprs se kryer ne nevojen ekstreme duhet dalluar dy
situata:
1.Kur behet viktime e mira juridike me vlere me te vogel ,me qellim se te shprehet e mira
juridike me vlere me te madhe.
2.Kur rrezikohen te mirat me vlere te njejte.
Nga perkufizimi I nevojes ekstreme ne kodin penal eshte percaktuar se per ekzistimin e ketij
instutucioni duhet te shprehet :

Rreziku dhe
Menjanimi I rrezikut.