Platonovi isecci

Leuctra 6 is the place where Epaminondas overcame the

Lacedaemonians in a great battle, and first weakened their
power ; for after that time they were never able to regain the
supremacy over the Greeks, which they before possessed,
and particularly after they were defeated in a second battle at
Mantinea. Even after these reverses they preserved their
independence until the establishment of the Eoman dominion,
and were always respected by that people on account of the
excellency of their form of government. The field of battle
is shown on the road which leads from Platseae to ThespisB.
40. The poet next mentions the Orchomenians in the Catalogue,
and distinguishes them from the Boeotian nation. He
gives to Orchomenus the epithet Minyeian from the nation of
the MinysD. They say that a colony of the Minyeians went
hence to lolcus,
7 and from this circumstance the Argonauts
were called Minyse. It appears that, anciently, it was a rich.
Uspon starohelenskog dru tva poeo je stvarno sa Solo??nom (oko 600 g. pre n. e.), k
oji je bio ne samo veliki dr avnik i reformator ve i jedan od slavne, ali vi e legend
arne nego istorijske sedmorice helenskih mudraca. On se pojavio na istorijskoj p
ozornici kad su velike ekonomske promene poele iz temelja da potresaju starohelen
sko patrijarhalno dru tvo i nain ivota koji je u njemu vladao. Sna na kolonizacija na
obalama Sredozemlja pro irila je helenski svet na veliki pro-stor od Crnog mora do
Heraklovih Stubova, od Kirene i Nau??kratije do Masalije i Olbije
2
i na elom tom prostoru poeo je ivi razvoj proizvodnje i trgovine, poelo je podizan
je gra-dova i graanskog ivota. Ali to nije zaustavilo krizu koja je uzimala sve vee
razmere, niti je popravilo te ak polo aj radnih masa koje su bile izlo ene nemilosrdn
oj eksploataciji. tavi e, to je kriza u dru tvenim odnosima postajala dublja, time je
gori bio polo aj zemljoradnika i radnika koji su sve vi e padali u nepodno ljivu zavis
nost od patrijarhalne zemljoposednike vlastele. Na jednoj strani, raale su se nov
e klase trgovaca, za-natlija i raznih poslovnih posrednika i njihova mo je sve vi e
rasla, a na drugoj, radne mase u gradu i selu dolazile su u sve te i polo aj zavisn
osti od patrijarhalne i novane aristokratije. Trgovci i zanatlije vodili su borbu
za novi sistem dru tvenog i politikog ivota, koji je odgovarao njihovim interesima,
ali nisu mogli raunati na uspeh bez podr ke svih slobodnih gra-ana. Tako su se stvo
rili savezi koji su imali vanredno veliki znaaj za politiki ivot starih Helena u VI
i V veku pre n. e. kad su se klasni odnosi do kraja zao trili i kad su te ke klasne
borbe dale vidno obele je svim politikim zbivanjima.
U mladosti sam iskusio isto to i toliki drugi mladi ljudi. Nameravao sam da se od
am dr avnim poslovima im postanem svoj gospodar. Ali onda su se dogodile neke stvar
i u dr avi. Poredak protiv kojeg su bili mnogi sru en je, a na vlast doe pedeset i j
edan ovek: jedanaest u gradu, deset u Pireju, kao nadzornici trga i svih admini-s
trativnih poslova, a tridesetorica postado e neogranieni gospodari ele dr ave. Neki od
njih bili su moji srodnici i prijatelji i odmah su me pozvali da saraujem s njim
a u dr avnim poslovima kao ovek kome ti poslovi i prilie. Tada sam se gorko razoarao,
to nije nimalo udno ako se ima u vidu moja mladost. Nadao sam se, naime, da e oni
uiniti kraj bespravlju i nasilju i da e zavesti pra- vednu upravu. Bri ljivo sam pra
tio ta rade. I ta sam sve morao videti? Ti ljudi su za veoma kratko vreme postigli
da je raniji poredak izgledao ljudima kao pravo zlato. Izmeu ostalog, moga prija
telja Sokrata, ve postarijeg oveka, koga ja bez ikakva ustezanja nazivam najpraved
-nijim ovekom svoga vremena, hteli su da po alju da sa jo nekolicinom drugih uhvati
jednog graanina i povede ga na gubili te, kako bi ga, bez obzira hoe li on to ili n
e, ume ali u svoje politike poslove. AH Sokrat ih nije po-slu ao, ve je vi e voleo da se
izlo i opasnosti.

Atinska demokratija najvi e duguje za svoj razvoj dvojici velikih dr avnika i refor
matora: Solonu i Klistenu. Prvi je ograniio apsolutnu mo aristokratije brisanjem d
ugova koji su radne mase gradskog i seoskog stanovni tva bacali u zavis-nost, ak i
u ropstvo, a drugi je dovr io ono to je Solon zapo-eo ukinuv i patrijarhalnu osnovu po
dele graana po krvnim vezama da bi dr avu organizovao po teritorijalnom principu i
omoguio svim slobodnim graanima slobodno kretanje i ue e u dr avnim poslovima. Solonove
i Klistenove reforme uvrstile su u stvari trgovce, zanatlije i ostale slobodne g
ra-ane na raun zemljoposednike aristokratije, a to je omogu-ilo da se razvije bujni i
vot, kako u oblasti privrede tako i u politici, kulturi, umetnosti i svim drugim
oblastima duhovnog ivota. Oduzimanje ovla enja koja je imao Areopag jo iz doba arist
okratske vladavine li ilo je definitivno aristokrati iu svih privilegija koje su s
e u izvesnoj meri zadr ale i posle Solo??novih reformi, a kad su uspe no okonani pers
ijski ratovi (449. pre n. e.) i kad je Atina zadobila vodei polo aj meu helenskim dr a
vama, nastali su najslavniji dani atinske demo??kratije. To je doba Perikla, dob
a kad se u Atini najvi e stvaralo, doba pune afirmacije atinskog demosa i nezadovo
ljstva aristo-kratije koja izvan Atine tra i i nalazi saveze za borbu protiv demok
ratskog dr avnog ureenja.