n ao Pht

DP ra xut hin AD gia thin nin ky th I TCN.

Ng.nhn:
V kinh t: vao khoan gia TNK th I TCN sc sx cua AD p.trin rt manh me biu
hin cng cu l = st c s dung rt ph bin. iu nay a lam cho xh phn hoa
rt su sc, nhn dn ld bi pha san nhiu, ai bp bi bin thanh n l, 1 s khac tuy
vn gi c vi tri la ng t do nhng phai tr thanh nhng ng n xin.
V xh:trong bi canh n.dn ld phn hoa n thi im nay ao Balamon sau 1 tgian
hinh thanh phat trin n nay dc cung c biu hin : giao ly, lut l ngay vang t
ra nghim ngt, nghi thc cung bai phc tap->ia vi tng lp tng l Balamon ngay
cang cung c va t y ch ng cp AD ngay cang vng chc.-> moi vt trn
i nay tn tai vinh vin bt suy bt dit. Trong khung canh y nhng ngi cm
ghet ao Balamon va ch ng cp -> phan anh iu nay xut hin nhiu
trao lu iu co 1 im gp g chung trc tip gian tip chng lai ao Balamon va
ao pht la 1 trong s cac trao lu t tng o.
Giao ly c ban
ND: PGiao ban u cho rng trong cuc i nay khg co cai nao tn tai vinh vin tt
ca iu v.ng bin i khng ngng, din ra trong tng .vi rt nho: Sat na v
thng. 24h=6400.099980 sat na
PG cn nhn thuyt lun hi va nghip bao
Phat hin hoc thuyt t diu : kh , tp , dit , ao .
Kh la chn li v cac ni kh
Tp la chn li v nguyn nhn cac ni kh: tham sanh, si
Dit nhn thc c s cn bit loai s kh khoi c.song con ngi.
ao la con ng ung n loai tr s kh khoi cuc sng con ngi . con
ng o goi la Bat chinh ao gm: chinh kin: tin ngng ung n. Chin t
duy: suy nghi ung n. Chinh ng: noi nng ung ng. Chin nghip: hanh ng
ung n. Chinh mnh sng ung n. Chinh tinh tin: mo tng nhng cai ung
n, Chinh nim: tng nh nhng cai ung n, chinh inh: tp trung t tng suy
nghi ung n.
oi hoi con ngi phai co s ung n trong t duy, hanh ng va s nghip. Vn
ti s giac ng va giai thoat.
Tam tang: kinh tang: la phn ghi chep nhng li cua c pht, lut tang: la gii lut
cua pht giao, lun tang: lam ro nhng gi cha ro kinh lut.

Qua trinh truyn ba

PG xut hin AD vao gia TNKT I TCN tc la vao thi im hng thinh cua ao
Balamon. Tuy nhin vi giao ly cao long t bi cua con ngi vi ng loai chng
lai long thanh kin cua ng cp vi tinh thn bat ai -> DP nhanh chng chinh phuc
c t vua chua n tng lp binh dn.
Sau khi pht ra i giao ly c su tp, h thn, chinh ly sang inh ly thng qua 4
hi nghi: Hi nghi kt tp cua pht giao
-

Ln 1: 3 thang sau khi pht giao ra i-> bin soan thn nht 2 phn: kinh
tang va lut tang.
Ln 2: TK 4 TCN-> thng nht lut tang
Ln 3: gia TK 3 TCN c t di s bao v cua hoan ASHOKA, xem
xet lai phn kinh lut tang ri them vao o hn lun tang
ASHOHA t ngi khng phai tinh hi giao tr thanh ngi tinh hi giao.
ASHOHA a khuyn khich cac nha s AD mang giao ly cua DP truyn ba sang
cac nc bn ngoai, sang Indonexia, cac quc gia phia ng AD
Ln 4: cui TK 1 u TK 2 khoang nm 100 c t di s bao tr cua
hoang CANISHA-> cac ai biu xem xet lai ln cui cung kho tam tang
kinh in cho ghi chep lai PG vao trong cac bang ng va lu trong ban
thap(thc hin trong sut 12 nm)
DP bt u truyn ba sang phia bc va phia ty AD sang TQ va trung A
Xut hing giao ly cai cach cua ao pht goi la pht giao ai tha.
Cui TK I u TK II PG t 1 tn giao ia phng a vt khoi bin gii cua AD
truyn ba sang cac quc gia phia ng ln phia ty AD va tr thanh 1 tn
giao th gii. Nhng cung trong qua trinh nay thi trong ni b cua PG a phn
hoa thanh 2 tn phai chinh thc: PG tiu tha va ai tha. 2 tn phao nay
hoan toan khac nhau v mt tn chi va muc ich. Khac nhau v phng phap
va phng tin at n muc ic o.
Phai tiu tha: la tn phai trung thanh vi y nghia ban u cua DP chu trng
tu luyn va giai thoat theo tng quy m nho mang tinh ca nhn va thi gian
tiu tha la c xe nho) con goi la pht giao nguyn thuy: phat trin lao,
campuchia, T.Lan, min nam Chu A (hay cong goi la PG nam ng)
Phai ai tha: chu trng phat trin kinh in cua PG trong nhiu b kinh
khac nhau, chu trng giai thoat cho ng ao ngi dn. Quan nim vua
phai nay rt thinh hanh cac quc gia min ng va min bc chu a (goi la
pht giao bc ng)
Sau hon 1 nghin nm truyn ba t TK 5 TCN sau TK 5( sau thin chua giang
sinh) trong lich s PG. n TK 5 PG AD bt u co nhng biu hin suy
thoai, giao ly cua nha pht c phat trin trong nhiu b kinh khac nhau
ngay cang tr nn uyn thm vt qua nhn thc hiu bit cua nhn thc.
Trong bi canh nh vy sau 1 thi gian hinh thanh thi ao Balamon suy yu
va bt u chinh sa phat trin thanh ao gii mi -> Hindu giao.
T Tk 8 ao hi t ban ao A Rp bt u xm nhp vao AD ao Hindu va ao
hi a dn ln ap ah cua DP AD-> pht giao dn suy yu.

Nhng thanh tu cua Hy lap

Nn vn hy lap c ai bt u hinh thanh t th ky 8 TCN t khi cac quc gia
thanh bang xut hin b bin ia Trung Hai. Nn vm HL hinh thanh va p.tr 300
nm trc CN va n TK T5 TCN nn vm HL at n inh cao. Ngi HL c ai co
nhiu cng hin: ch vit, vn hoc, s hoc, ng.thut, KHTN, t tng, trit hoc,
lut phap.
c im cua nn vm HL p.tr rt phong phu a dang, toan in va rc r trn tt
ca cac linh vc. Trong s nhng thanh tu ma HL c ai at c la KHTN co
nhng cng hin xut sc.
-

Thin vn hoc va ia ly hoc

Toan hoc
Vly hoc
Y hoc
Gn vi tn tui cua cac nha khoa hoc, bac hoc HL c ai.
Thin vn hoc va ia ly hoc: THALES (VI trc CN) thanh bang Milet.la ngi
tng i du lich nhiu ni k tha c nhng thanh tu thin vn hoc cua Ai
Cp, lng ha-> phat minh ra c cach tinh toan d bao cac hin tng
thin vn( nht thc, nguyt thc)
28.05.585 TCN c dn se coi c hin tng nht thc.

HECATAUS: nha ia ly hoc

La ngi u tin ve c ban th gii la ban u tin trong lich s nganh
ia ly hoc phng ty.
PYTHAGORE (5 tcn)
Tt ca moi hin tng, s vt trong vu tru u co quy lut cua no-> trai t co
hinh cu va chuyn ng theo 1 quy ao nht inh-> lu hanh rng rai trong cac
hoc tro cua ng tha va gii tri thc thi by gi.
Hy lap Hoa (4 TCN gia TK 2 TCN): Giao lu vm va vh. Tm nhin cua ngi HL
c m rng ln xut hinthe6nm 2 nha thin vn hoc ni ting ARISTARQUE va
ERATOSHENE (3, TCN)
ARISTARQUE: tinh toan c trong lng cua mt tri,-> trai t t quay xung
quanh mt tri-> hinh thanh nn hoc thuyt Nht tm. Nhng vao thi im o
khng ai chp nhn n 1800 nm sau chn ly nay c khng inh lai bi cac
nha thin vn hoc thi ky phuc hng.
Eratoshene: nha thin vn hoc, ia ly hoc: la ngi u tin tinh toan c kha
chinh xac nghin cua truc quay trai t 23 27 phut.
La ngi u tin tinh toan c chu vi cua trai t bng cach tinh dai cua
xich ao 39.700km gn ung vi con s ngay nay(40.000km)

Toan hoc: Thales co nhiu cng hin, phat biu inh ly ty l thc. Tinh toan
c kha chinh xac chiu cao cua kim t thap bng cach o bong cua no trn
mt t.
Pythagore phat biu inh ly mi q.h gia 3 canh cua 1 tam giac vung.
Nha toan hoc EUCLIDE (III TCN) ng u cac nha toan hoc tai thanh ph
khoa hoc Alexandria: la ngi tng hp lai tt ca cac tri thc toan hoc thi ky
o. Cun sach toan hoc s ng di dang cac inh khac nhau gm 30
inh khac nhau-> nn tang xy dng nn mn hinh hoc phng ngay
nay. inh Euclide. Cha e cua mn hinh hoc phng.
Vt ly hoc: Archimede(3 TCN) 287 -212 TCN la nha toan hoc, vt ly hoc, ch
tao
Vt ly hoc cng hin trong linh vc lc hoc, thuy lc hoc
Phat biu ra nguyn ly on by-> im ta-> khai sinh ra mn c hoc
Thuy lc hoc-> phat biu inh ly vt ni, moi vt khi tha vao trong nc u
chiu 1 lc y = trong lng nc
Toan hoc tim ra c tri s pin 3 10/7<=II<=3 10/70 u tin trong linh vc
toan hoc phng ty. Tim ra c din tich toan phn va th tich cua cac vt
th khac nhau. Tim ra c din tich toan phn va th tich ni tip cua hinh
cu trong hinh tru
Nha phat minh sang ch vi ai cua th gii c ai: rong roc, banh xe rng
ca, ng.ly xoay trong c-> kt hp vi on by ch tao ra nhiu loai may moc
khac nhau:cn cu, may bng a, may bm nc.
Ngi u tin bit c nguyn ly hi tu6 anh sang trong gng lom
Y hoc rt rc r vm HL: gn lin vi m tinh di oan, ma thut cha bnh.
Khng hiu bit ng.nhn ngun gc gy bnh-> giai phong y hoc khoi con
ng m tinh di oan t nhng c s khoa hoc u tin cho nn y hoc c
ai-> HIPPOCRATE (V TCN)
Ng.nhn cua bnh tt la xut phat t gii t nhin nn con ngi ht sc lu
y n vn v sinh n ung. Khi au phai dung thuc, khi cn thit thus
dung n phu thut cha bnh. Hyppocrate con co nhng cng hin khac
th hin trong vn ao c cua ngi thy thuc. Yu cu cac ngi thy
thuc tng lai khng c dung ngh nghip chuyn mn truc li tn
vinh Hyppocrate la thuy t cua nganh y hoc phng ty.
Kt lun: trong linh vc KHTN nn vm Hl c ai a t nn mong ban u cua
KHTN. Nhng kin thc nay la nhng c s kin thc quan trong cho s hinh
thanh va phat trin cua KHTN, KHKT Chu u trong thi ky cn hin ai.

DQ LA MA - AO KITO
NG.NHN: ao kito la 1 tn giao ma ngi sang lp la JESUS CHRIST. ao kito xut
hin min ng Q LM vao u cng nguyn. Kito giao la 1 sp cua chim hu n
l LM c ai.
V mt xh: vao nm 63 TCN. Ngi LM chim Palextin va bin vung nay thanh 1 bp
trong lanh th cua DQ LM. Tai y ngi LM ap dung chinh sach cai tri khc nghit>n.dn lm a nhiu ln ni dy u tranh nhng u tht bai khng co cuc

kh.chin n l nao thanh cng. Nh.dn khu vc nay kh tim c con ng giai
phong -> ho a tin vao nhng iu ma Christ truyn ba. Trong bui u kito giao la
tn giao cua nhng ngi n l, nhng th thu cng, nhng ngi dn ngheo, nhng
ngi bi ngi LM ap bc, thng tri.
V mt t tng trong DQLM a rt thinh hanh tt trit hoc khc ky. Q.im th xac
cua con ngi chi la ganh nng cua linh hn,c.i th gian y ry nhng ti li nay
chi la khuc nhac dao u cho 1 c/sng thc s bn kia chinh vi vy khi la con
ngi thi con ngi phai nhn nhuc, chiu ng co nh vy con ngi mi hy vong c
cu vt->ah rt ln n jesus Christ
V mt tn giao: t rt lu trc khi kito giao x.hin(>1000 nm) Palextin a tn tai
tn giao la ao do thai hinh tng v chua cu th kinh thanh, cu c . kito giao k
tha hinh tng do thai giao chua cu th, bin kinh thanh,chua cu th thanh kinh
thanh cua kito giao.
Kl: chinh giao ly cua ao do thai, tt trng phai hoc khc ky va /sog cc kh ko li
thoat cua ng.dn min ng DQLM chinh la tin dn n s ra i cua ao kito
Giao ly ao kito
Jesus kinh c/i th gian nay mc du y ry ti ac nhng con ngi vn hy vong
se dc cu vt va DQLM la 1 mu an ba khng l y ti li va chc chn se bi dit
vong va n ngay nay ai tin vao ta, tin vao chua se c cu vt
Tuyn truyn cho s binh ng gia con ngi va con ngi
y/t mi phu nhn g/c n l gia ng n l va t ban trog bui ban u kito
giao ko co nhung nghi l phin toai ko co nhng iu cm ky mang tinh
nghim ngt ko phn bit chung tc
trg bui ban u cac tin kito sng trong cac t chc cng xa.kito giao
thanh vin la n l, th thu cng, dn ngheo sng vi nhau trn tinh thn
tng than tng ai moi ngi la an hem. Tt ca u tn trong lao ng va
t bit u ln an bon giau co xa hi.
Cu c va tn c tr thanh kinh thanh ao kito.dc cac tin cua Jesus vit
lai
Qua trinh truyn ba ao kito
Chia lam 2 tky
g/ 1 t th ky th 1 cho n tk th 4 la g/d ma kito giao bi an ap khc lit
trong luc sinh thi s tin tin thep Jesus la ko nhiu nhng sau cai cht cua
jesus cac tin a mang giao ly truyn ba ra bn ngoai palextin. Trong t/g
ngn kvuc tiu a va hy lap a xut hin cac t chc cua giao hi kito.ngi
co cng ln nht la thanh Paolo. Nm 62 khi sang Roma truyn ao thi
thanh Paul a thy tai y co 1 s tin kito giao.
Thai cua chinh quyn LM: trong th/g u ngi LM theo a thn giao nn
ngi Lm co thai rt khoan dung vi Kito giao. Tuy nhin do cac tin kito
giao ln an bon giau co trong xh lai con k.inh rng ch LM se bi dit vong

lam cho bon cm quyn DQLM cm ghet kito giao=>phin loan trong xh, an
ap kito giao bng cach p pha nha th, t kinh thanh, dung nhng cc hinh
buc cac tin kito giao t bo ao, th nhng cang an ap thi kito giao cang
pt
Ly do: khi ch chim hu n l cang phat trin thi xh cang phn hoa su
sc lam cho mu thun xh la 2 mu thun ko th iu hoa, ko co cuc khi
nghia nao thanh cng nn ho tim n nim tin kito giao
Tin kito giao sng trong cac cng xa kito giao. Cac t chc tng t tp
trung n l, th thu cng, ngi ngheo sng vi nhau binh ng giup nhau
kim cng n vic lam duy tri c/s qua ngay->mang mt y nghia xh rt tin
b.
Kq hn 200 nm truyn ba t nn 62 n III trn toan DQLM co 1.800 giao
ng va s tin kito giao m.ng =1/12d.s.s tin kito giao
m.ty=1/15 dso=> thiu s trong b phn dn c nhng co c im ko co 1
th lc nao co th xem thng.
Ko co tn giao nao co ng tin nh kito giao
Lai sng tp trung trong cac tp ln va dc t chc ht sc cht che
Nh vy sau 1 t.gian an ap khng thanh cng n u tky th 4 chinh quyn
LM a thay i chinh sach kito giao. Ho mun hi nhp li dung kito giao
bin kito giao thanh 1 bp cua g/c thng tri->q.trinh truyn giao ao kito sang
g/ 2
g/ 2 kito giao c tha nhn v mt phap ly va c cng nhn la
u tk th 4 kito giao vn con bi an ap khc lit bc sang thp ky th 2 cua
TK th 4 chinh quyn LM a thay i chinh sach i vi kito giao biu hin
qua cac s kin
o 311 hoang GALERIUS a ha lnh inh chi sat hai cac tin kito
giao.y la ln u tin kito giao c tha nhn v mt phap ly va co
ia vi binh ng nh cac tn giao khac.
313 Hoang Constantius ban hanh sc lnh Milano x.inh lai 1 ln cui cung
ia vi hp phap cua kito giao, nhm muc ich li dung kito giao bin kito giao
thanh 1 bp trong b may cua g/c thng tri. Nm 225 hoang Constantius a
ra lnh triu tp ai hi tn giao ln u tin trong l/s dc t chc tp Nicee
cua vung tiu a co 300 ai biu la cac giao chu thay mt cho tin kito giao
-> xinh lai giao lycua ao kito chn chinh lai t chc giao hi. Giao hi kito
giao a dn dn l thuc vao g/c thng tri tr thanh 1 bp cua g/c thng tri
337 trc khi cht hoang constantius a chiu phep ra ti va tr thanh vi
h. LM u tin i theo kito giao la sau s kin nay trai qua 1 qtrinh truyn
ba hn tky n cui tky th 4 (392-394) di thi ky h.d Contantius thi kito
giao dc tha nhn la quc giao trong quc LM
La 1 s kin l/s ht sc ln lao vi co tng n d/s chinh tri kt, vh, xh va t
tng cua ngi chu u. Tuy nhin cung k t t.im nay thi tinh cht tin
b ban u cua kito giao ko con na vi cac giao si giao hoang a tr thanh
quan lai cua nha nc. Con giao hi tr thanh cng cu trong g/c thng tri.
Chinh vi vay v sau nay trong sut tky trung ai giao hi kito giao va sau nay

la giao hi thin chua giao (1854) a tr thanh 1 ch da ht sc vng chc

cho ch pkien chu u.
-