Bi 1: Bn cht v i tng ca k ton

Bi 1: BN CHT V I TNG CA K TON

Trong bui tuyn dng nhn vin k ton ca
cng ty TNHH Thnh t, Trng phng
nhn s a ra cu hi Anh ch bit g v k
ton?. Cu hi tng nh n gin, nhng
l mt ng c vin tham gia d tuyn, bn s
tr li th no c nh tuyn dng nh
gi cao?
Bi hc ny s gip hc vin tm hiu v k
ton tr li cu hi ca nh tuyn dng
cng nh gip bn tm hiu v k ton trong
cc doanh nghip, cc t chc
Mc tiu

Ni dung

Hc xong chng ny, hc vin phi

nm c:

Bi 1 gm 3 ni dung chnh sau:

Bn cht ca k ton, vai tr cung cp

thng tin cho cc nh lm quyt nh v
cc yu cu i vi thng tin k ton.

i tng nghin cu ca k ton.

Bn cht ca k ton.
Cc yu cu v nguyn tc k ton.

Phn bit c k ton ti chnh v k

ton qun tr.
Hiu v phn bit c cc khi nim
sau: Ti sn ngn hn vi ti sn di
hn, n phi tr vi ngun vn ch s
hu, doanh thu v thu nhp vi chi ph.
Nm vng cc nguyn tc k ton c
bn v yu cu ca thng tin k ton.

Thi lng hc

Hng dn hc

10 tit hc.

hc tt bi ny i hi hc vin cn nm
c cc yu t cn phi c cho hot ng
ca mt doanh nghip (nhn lc, vt lc v
ti lc). C kin thc nn tng v php lut
v kinh t vi m, v m.

ACC202_Bai 1_v2.0013107222

Bi 1: Bn cht v i tng ca k ton

1.1.

Bn cht ca k ton

1.1.1.

Khi nim, vai tr v chc nng ca k ton

T thi c xa, ngi ta bit quan st, tnh ton,

o lng v ghi chp cc hot ng kinh t ca qu
trnh ti sn xut x hi nhm nng cao hiu qu
ca qu trnh ny, chnh l hch ton. Hch ton
ra i v pht trin gn lin vi qu trnh pht trin
ca loi ngi t th s ca thi nguyn thu cho
n phc tp nh ngy nay. Hin nay, hch ton
c xem nh l mt phng tin khng th thiu
c trong cnh tranh trn th trng.
Hch ton l mt h thng iu tra quan st, tnh ton, o lng v ghi chp cc qu
trnh kinh t, nhm qun l cc qu trnh ngy mt cht ch hn (Gio trnh l
thuyt Hch ton k ton PGS.TS Nguyn Th ng H Kinh t quc dn).
Hch ton c 3 loi: hch ton nghip v, hch ton thng k v hch ton k ton.
Hch ton nghip v tin hnh ghi chp, o lng, tnh ton v cung cp cc thng tin
v nghip v kinh t c th theo tin thc hin cc nghip v . Do vy, hch ton
nghip v s dng cc thng s, c c im l nhanh, kp thi, nhng cc thng tin
ny thng cha qua x l nn hch ton nghip v khng phi l mt mn khoa hc.
Hch ton thng k dng cho cc hin tng kinh t x hi s ln theo thi gian v
a im c th. Hch ton thng k c i tng nghin cu ring (cc hin tng
kinh t x hi s ln), c phng php nghin cu ring nn l mt mn khoa hc.
Hch ton k ton ghi chp cc nghip v kinh t ti chnh trong mt n v kinh t.
Hch ton k ton c i tng nghin cu ring (nghip v kinh t ti chnh) v
phng php nghin cu ring (chng t, ti khon, tnh gi, tng hp v cn i) nn
n l mt mn khoa hc.
Tin trnh lch s ca k ton c v mt l lun v thc tin l mt b phn khng th
tch ri ca lch s hch ton. V th, c th khng nh: Hch ton k ton l mt
khoa hc x hi ra i v pht trin cng vi qu trnh pht trin ca nn sn
xut x hi v phc v trc tip cho nn sn xut x hi.
V k ton l mt khoa hc nn trong mt quc gia, tt c mi doanh nghip vi quy
m ln hay nh, thuc khu vc kinh t Nh nc hay ngoi Nh nc, hot ng sn
xut hay kinh doanh thng mi, dch v u c cng mt quy trnh k ton cn bn
ging nhau. Tuy nhin, cc quc gia khc nhau thng xy dng cho mnh mt h
thng chun mc k ton ring ph hp vi c trng kinh t, x hi ca nc ,
nhng vn da trn nguyn l k ton chung, cc thng l v chun mc k ton
quc t.
Trong bi cnh hi nhp kinh t ton cu hin nay, xu hng thng nht v ph hp
h thng chun mc k ton ca quc gia vi h thng chun mc k ton quc t l
mt iu tt yu v ang c cc quc gia thc hin.
2

ACC202_Bai 1_v2.0013107222

Bi 1: Bn cht v i tng ca k ton

1.1.1.1. Khi nim k ton

Theo y Ban thc hnh Kim ton quc t:

Mt h thng k ton l hng lot cc nhim v
mt doanh nghip m nh h thng ny cc
nghip v c x l nh mt phng tin cc
ghi chp ti chnh.
Theo Gene Allen Gohlke, theo Lin on K
ton quc t (IFAC): K ton l ngh thut
ghi chp, phn nh, tng hp theo mt cch
ring c bng chng v nhng khon tin, cc
nghip v v cc s kin m chng c t nht mt phn tnh cht ti chnh v trnh
by kt qu ca n.
Vit Nam, iu 4, Lut K ton Vit Nam nm 2003 c quy nh: K ton l
vic thu thp, x l, kim tra, phn tch v cung cp thng tin kinh t, ti chnh
di hnh thc gi tr, hin vt v thi gian lao ng.
1.1.1.2. Chc nng ca k ton

K ton l k thut thu nhn, nh gi, tnh ton v ghi chp cc dng kinh t nhm
mc ch tha mn nhu cu thng tin v tnh hnh ca doanh nghip cho cc i tc
quan tm.
Ni cch khc, k ton l mt cng c o lng kt qu ca cc nghip v kinh doanh
v l cng c truyn t cc thng tin ti chnh. Ngoi ra h thng thng tin k ton
cn phi cung cp cho ngi ra quyt nh cc thng tin d bo gip h ra quyt nh
kinh doanh quan trng trong mt th gii lun lun bin i.
K ton c 2 chc nng: Chc nng phn nh v chc nng gim c
Chc nng phn nh (chc nng thng tin):
Chc nng phn nh c biu hin vic k
ton theo di ton b cc hin tng kinh t, ti
chnh pht sinh trong qu trnh hot ng ca
n v thng qua vic tnh ton, ghi chp, phn
loi, x l v tng kt cc d liu lin quan n
hot ng s dng vn v ti sn ca n v. T
, k ton tin hnh cung cp thng tin kinh t
cho cc i tng k ton ra cc quyt nh
qun l, u t, cho vay

Chc nng ca k ton

Chc nng gim c (chc nng kim tra): Th hin vic thng qua cc s
liu c phn nh ngi s dng thng tin, k ton s nm c mt cch c
h thng ton b qu trnh v kt qu hot ng ca n v, lm c s cho vic
nh gi c ng n, kim sot cht ch tnh hnh chp hnh lut php,
vic thc hin cc mc tiu ra nhm gip cho hot ng ngy cng mang li
hiu qu cao.
Chc nng phn nh v chc nng gim c c mi quan h vi nhau rt cht ch:
Phn nh l c s ca gim c, ng thi thng qua gim c s gip vic phn nh

ACC202_Bai 1_v2.0013107222

Bi 1: Bn cht v i tng ca k ton

c chnh xc, r rng v y hn. Hai chc nng ny c th hin bi mt h

thng cc phng php ca k ton nh: Chng t k ton, ti khon k ton v ghi s
kp, tnh gi, tng hp cn i. Vi hai chc nng ny, k ton tr thnh mt
cng c ht sc quan trng trong qun l ca bn thn cc n v k ton.
n v k ton l n v c s dng k ton trong hot ng ca mnh. Theo iu 2
ca Lut K ton Vit Nam nm 2003, n v k ton gm: C quan Nh nc, n
v s nghip, t chc c s dng kinh ph, ngn sch Nh nc; n v s nghip, t
chc khng s dng kinh ph Nh nc; doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t
c thnh lp v hot ng theo php lut Vit Nam; chi nhnh, vn phng i din
ca doanh nghip nc ngoi hot ng ti Vit Nam; hp tc x; h kinh doanh c
th, t hp tc; c nhn hnh ngh k ton.
1.1.2.

Cc loi k ton

Cc nh qun l doanh nghip hng ngy phi a ra cc quyt nh lin quan n

hot ng kinh doanh ca doanh nghip. V th, h cn rt nhiu thng tin k ton.
Cc thng tin k ton c cung cp cho lnh o di hnh thc cc bo co, bao
gm hai dng: Bo co k ton qun tr v bo co
k ton ti chnh.
iu 6, Lut K ton Vit Nam nm 2003
qui nh: "K ton ti chnh l vic thu thp,
x l, kim tra, phn tch v cung cp thng tin
kinh t, ti chnh bng bo co ti chnh cho i
tng c nhu cu s dng thng tin ca n v
k ton".
iu 7, Lut K ton Vit Nam nm 2003 qui nh: "K ton qun tr l vic
thu thp, x l, phn tch v cung cp thng tin kinh t ti chnh theo yu cu
qun tr v quyt nh kinh t ti chnh trong ni b n v k ton".
K ton ti chnh v k ton qun tr cng tn ti trong mi doanh nghip, c hai
loi k ton u l hch ton k ton v c mi quan h cht ch vi thng tin k
ton. Tuy nhin, do mc ch khc nhau nn chng c nhiu im khc bit.
hiu r hn, chng ta cng xem xt nhng im ging v khc nhau gia k ton ti
chnh v k ton qun tr.
o

Nhng im ging nhau gia k ton ti chnh v k ton qun tr

H thng k ton qun tr v k ton ti chnh c nhiu im ging nhau bi v
c hai h thng ny u da vo d liu thu thp c t h thng k ton c
bn ca t chc.
C hai loi k ton u c mi quan h
cht ch vi thng tin k ton, u nhm
vo vic phn nh kt qu hot ng ca
doanh nghip, u quan tm n doanh
thu, chi ph v s vn ng ca ti sn,
tin vn.

ACC202_Bai 1_v2.0013107222

Bi 1: Bn cht v i tng ca k ton

C hai loi k ton u c mi quan h cht ch v s liu thng tin. Cc s

liu ca k ton ti chnh v k ton qun tr u c xut pht t chng
t gc. Mt bn phn nh thng tin tng qut, mt bn phn nh thng tin
chi tit.
C hai loi k ton u c mi quan h trch nhim ca nh qun l.
o
a

Nhng im khc nhau gia k ton ti chnh v k ton qun tr

Tiu thc phn bit
c im ca thng tin

K ton ti chnh

K ton qun tr

Phn nh qu kh

Hng v tng lai

Chnh xc

Linh hot

Tun th nguyn tc k

Thch hp

ton
Biu hin di hnh thc

Biu hin bng gi tr, hin

vt v thi gian lao ng

gi tr
Tnh php l

Tnh php l cao

Khng mang tnh php l

Thc o s dng

Ch yu l thc o gi tr

Cc nguyn tc s

Phi tun th cc nguyn tc Doanh nghip t xy dng, t

dng trong vic lp

k ton chung c tha trin khai, c tnh linh hot, khng

bo co

nhn, mang tnh bt buc.

C gi tr v hin vt, thi gian

lao ng

mang tnh php lnh.

Cc thnh phn bn ngoi Cc thnh phn bn trong cng

doanh nghip nh cc t chc ty: Hi ng qun tr, Gim c,
Ngi s dng

tn dng; i th cnh tranh; cc cp qun l trung gian, cc

thng tin

nh cung cp vt t, hng ha, gim st vin, qun c.

nh u t ti chnh; ngi lao
ng
Bng cn i k ton

Cc bo co cung cp, d

Bo co kt qu kinh doanh

tr vt t, hng ha...

Cc bo co k ton

Bo co lu chuyn tin t

Cc bo co v qu trnh

ch yu

Bn thuyt minh cc bo
co ti chnh

sn xut (tin , chi ph,

kt qu)
Cc bo co v bn hng (chi
ph gi vn, doanh thu)

K bo co

Qu, nm

Phm vi thng tin

Ton doanh nghip

Trng tm thng tin

1.2.

Ngy, tun, thng, qu, nm

Gn vi cc b phn trc thuc
doanh nghip

Chnh xc, khch quan, tng Kp thi, thch hp, linh ng,
th

chnh xc tng i

i tng nghin cu ca k ton

i tng k ton nghin cu l: Ti sn, ngun hnh thnh ti sn v s vn ng

ca ti sn v cc mi quan h php l ngoi vn.

ACC202_Bai 1_v2.0013107222

Bi 1: Bn cht v i tng ca k ton

1.2.1.

Ti sn

1.2.1.1. Khi nim ti sn

Theo chun mc k ton Vit Nam s 01, ti sn

l ngun lc do doanh nghip kim sot v c th
thu c li ch kinh t trong tng lai. Trong khi
nim ny, chng ta lu mt s im sau:
Kim sot: L vic doanh nghip c quyn nh
ot, quyn hng li v gnh chu ri ro lin
quan n ngun lc kinh t .
Li ch kinh t trong tng lai ca mt ti
sn l tim nng lm tng ngun tin v cc
khon tng ng tin ca doanh nghip, hoc
lm gim bt cc khon tin m doanh nghip
phi chi ra.
1.2.1.2. Phn loi ti sn

Ti sn ngn hn
Ti sn ngn hn l cc ti sn thuc quyn s
hu v qun l ca doanh nghip, c thi gian
s dng, lun chuyn, thu hi (hay c th
chuyn i thnh tin) trong vng mt nm hay
mt chu k kinh doanh nh: Vn bng tin, u
t ngn hn, phi thu v hng tn kho nh
nguyn vt liu, cng c dng c, hng ho
Ti sn di hn
Ti sn di hn ca doanh nghip l cc ti sn ca doanh nghip c gi tr
ln, thi gian lun chuyn thu hi di, ln hn 1 nm hoc hn 1 chu k
kinh doanh nh: Ti sn c nh, bt ng sn u t, khon u t di hn,
phi thu di hn.
1.2.2.

Ngun vn (ngun hnh thnh ti sn)

Ngun vn hay cn gi l ngun hnh thnh ti

sn ca doanh nghip l ton b ngun lc
doanh nghip huy ng hnh thnh nn ti sn
ca mnh. Cn c vo ngun hnh thnh (ngun
ti tr) ton b ngun vn ca doanh nghip
c chia thnh 2 loi: N phi tr v ngun vn
ch s hu.

ACC202_Bai 1_v2.0013107222

Bi 1: Bn cht v i tng ca k ton

V D

ng Vng ng V v ng Nguyn Quang Hng gp tin vi nhau thnh lp cng ty

TNHH Thnh t vo ngy 12 thng 2 nm N vi tho thun mi ngi gp 400 triu
ng bng tin mt. Hai ng V v Hng gp tin. Doanh nghip m ti khon tin
gi ngn hng ti TECHCOMBANK v gi vo 400 triu. Tuy nhin, c nhiu
tin hn cho u t, kinh doanh, cng ty vay thm 500 triu ca ngn hng v dng
n mua mt dy chuyn sn xut tr gi 500 triu ng.
Nh vy, ti ngy 12 thng 2 nm N cng ty TNHH Thnh t c:
Tng gi tr ti sn = Tin mt + Tin gi ngn hng + dy chuyn
= 400 + 400 + 500 = 1.300 triu ng
S ti sn ny c hnh thnh t ngun vn ch s hu (do ng V, ng Hng gp) (400
triu + 400 triu) v ngun vn vay ngn hng = Tng ngun vn ca doanh nghip.
Tng ngun vn ca doanh nghip = 400 triu + 400 triu + 500 triu
= 1.300 triu ng
1.2.2.1. N phi tr

Theo on 18, chun mc k ton s 01, n phi tr l ngha v hin ti ca doanh

nghip pht sinh t cc giao dch v s kin qua m doanh nghip phi thanh ton
bng cc ngun lc ca mnh nh tr bng tin, tr bng ti sn khc, cung cp dch
v hay thay th ngha v ny bng ngha v khc hoc chuyn i t ngha v n phi
tr thnh vn ch s hu.
Nh vy, n phi tr c th hiu l s tin m doanh nghip i vay, i chim dng ca
cc n v, t chc c nhn trong qu trnh kinh doanh ca mnh. Do vy, doanh
nghip c trch nhim phi tr.
1.2.2.2. Ngun vn ch s hu

Theo on 18, chun mc k ton Vit Nam s 01,

vn ch s hu l gi tr vn ca doanh nghip,
c tnh bng s chnh lch gia gi tr ti sn ca
doanh nghip tr () n phi tr.
Ngun vn ch s hu c phn nh trong Bng
cn i k ton, gm: Vn ca nh u t, thng d
vn c phn, li nhun gi li, li nhun cha phn
phi, chnh lch t gi v chnh lch nh gi li ti
sn, cc qu.
V d: v d trn, ta c th lp bng cn i ti
sn v ngun vn ca cng ty TNHH Thnh t
vo ngy 12 thng 2 nm N nh sau:
n v tnh: triu ng
Ti sn

Ngun vn

Tin mt

400

Tin gi ngn hng

400

Ti sn c nh (dy chuyn sn xut)

500

Cng

ACC202_Bai 1_v2.0013107222

1.300

N phi tr (khon vay ngn hng)

500

Vn ch s hu

800

Cng

1.300

Bi 1: Bn cht v i tng ca k ton

Tm li
Mt ti sn c th c hnh thnh t mt hay nhiu ngun vn khc nhau. Ngc li,
mt ngun vn c th tham gia hnh thnh nn mt hay nhiu loi ti sn. Tuy nhin,
ti sn v ngun vn ch l hai mt khc nhau ca mt ngun lc. Do v mt
lng, tng gi tr ti sn bao gi cng bng tng ngun vn. Xut pht t ta c:
Ti sn = Ngun vn, hay Ti sn = N phi tr + Vn ch s hu
Vn ch s hu = Ti sn N phi tr
1.2.3.

S vn ng ca ti sn

Trong qu trnh hot ng ca doanh nghip, ti sn

lun lun vn ng, qu
trnh vn ng ny s lm pht sinh doanh thu, thu
nhp khc v chi ph lm
cho ti sn khng nhng thay i v hnh thi m cn thay i v gi tr. V vy, k
ton phi theo di v phn nh qu trnh vn ng ny trn c s cc ch tiu v doanh
thu v chi ph.
1.2.3.1. Doanh thu, thu nhp khc

Khi nim:
Theo on 31 chun mc k ton Vit Nam s 01: Doanh thu v thu nhp khc
l tng gi tr cc li ch kinh t doanh nghip thu c trong k k ton, pht sinh
t cc hot ng sn xut, kinh doanh thng thng v cc hot ng khc ca
doanh nghip, gp phn lm tng vn s hu, khng bao gm khon gp vn ca
c ng hoc ch s hu.
V d: Ngy 10 thng 2 nm N, Cng ty TNHH Thnh t mua mt l hng tr
gi 100 triu, thanh ton bng tin gi ngn hng. Ngy 15 thng 2 nm N,
cng ty xut kho bn mt na l hng trn vi gi bn 75 triu, ngi mua
thanh ton bng tin gi ngn hng. Nh vy, trong nghip v, cng ty bn
c mt l hng v thu v mt lng gi tr (= gi bn x s lng) l 75 triu
bng tin gi ngn hng. Khon tr gi 75 triu ny chnh l doanh thu trong thng 2
ca cng ty TNHH Thnh t.
im khc bit gia doanh thu v thu nhp khc
Doanh thu v thu nhp khc c th hin l khon
thu v hoc s thu v c khi hng ha, dch v
ca doanh nghip thc hin c gi tr hay khi
doanh nghip tiu th c hng ha, dch v. Tuy
nhin, gia chng c s khc bit sau:
o

Doanh thu: L cc khon thu v hoc s thu v

pht sinh trong qu trnh hot ng kinh doanh
ca doanh nghip, bao gm: Doanh thu bn hng, doanh thu cung cp dch v,
tin li tin bn quyn, c tc v li nhun c chia.

ACC202_Bai 1_v2.0013107222

Bi 1: Bn cht v i tng ca k ton

o

Thu nhp khc: L cc khon thu v hoc s thu v pht sinh t cc hot ng
ngoi cc hot ng to ra doanh thu nh: Thu t thanh l, nhng bn ti sn
c nh, thu tin pht khch hng do vi phm hp ng.
V d: Cng ty TNHH Thnh t khng c chc nng cho thu vn phng
nhng do cng ty c 1 gian phng hin cng ty khng c nhu cu s dng v
cho doanh nghip khc thu lm vn phng hoc ca hng trong thi gian ngn
th khon thu ny c gi l thu nhp khc ca cng ty.

1.2.3.2. Chi ph

Khi nim: Theo on 31 chun mc k ton Vit Nam s 01: Chi ph l tng
gi tr cc khon lm gim li ch kinh t trong k k ton di hnh thc cc
khon tin chi ra, cc khon khu tr ti sn hoc pht sinh cc khon n dn n
lm gim vn ch s hu, khng bao gm khon phn phi cho c ng hoc ch
s hu.
Nh vy, chi ph c th hin l cc khon doanh nghip chi ra v s dng
ht trong k lin quan n vic to ra doanh thu v thu nhp cho doanh nghip.
V d: Khu hao TSC trong b phn sn xut, b phn bn hng, b phn qun
l doanh nghip, tin lng tr cho cng nhn vin trong k, tin in, nc, in
thoi trong k
Phn loi: C 2 loi chi ph, chi ph sn xut kinh doanh v chi ph khc.
o

Chi ph sn xut kinh doanh l cc khon chi ph pht sinh trong qu trnh
hot ng kinh doanh thng thng ca doanh nghip nh: Gi vn hng bn,
chi ph bn hng, chi ph qun l doanh nghip, chi ph li tin vay v nhng
chi ph lin quan n hot ng cho cc bn khc s dng ti sn sinh ra li
tc, tin bn quyn c s dng. Nhng chi ph ny pht sinh di dng tin
v cc khon tng ng tin, hng tn kho, khu hao my mc thit b.
Chi ph khc bao gm cc chi ph ngoi cc chi ph sn xut, kinh doanh pht
sinh trong qu trnh hot ng kinh doanh thng thng ca doanh nghip nh:
Chi ph v thanh l, nhng bn ti sn c nh, cc khon tin b khch hng
pht do vi phm hp ng

1.2.3.3. Kt qu kinh doanh

Li nhun l thc o kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Cc yu t

lin quan trc tip n vic xc nh li nhun l doanh thu, thu nhp khc, chi ph.
y l cc ch tiu phn nh tnh hnh kinh doanh ca doanh nghip.
Doanh thu + Thu nhp khc Chi ph
= Kt qu > 0: Li tng ngun vn ch s hu.
Doanh thu + Thu nhp khc Chi ph
= Kt qu < 0: L gim ngun vn ch s hu.
Doanh thu + Thu nhp khc Chi ph
= Kt qu = 0: Ha vn ngun vn ch s hu khng thay i.

ACC202_Bai 1_v2.0013107222

Bi 1: Bn cht v i tng ca k ton

1.2.4.

Cc mi quan h php l ngoi vn

Cc quan h kinh t thuc vn ca mt n v c gi l quan h kinh t ti chnh.

Trong hot ng kinh t, doanh nghip phn ln s dng cc ti sn thuc quyn s
hu ca chnh mnh. Ngoi ra, c t cc hot ng kinh t lin quan n vic s dng
ti sn khng thuc quyn s hu v quyn kim sot ca doanh nghip c gi l
quan h kinh t php l ngoi vn. Cc quan h ny nh:
Cc mi quan h pht sinh do hp ng kinh t chuyn giao quyn s dng nh
nguyn vt liu nhn gia cng ch bin h.
Cc mi quan h gn vi ngha v, trch nhim ca cc t chc kinh t nh: Trch
nhim bo hnh sn phm, hng ho, trch nhim trong chuyn giao vt liu, bn
thnh phm ng k hn v cht lng; trch nhim trong bo v ti sn, bn v,
kim loi qu him, trch nhim trong vic m rng v s dng ti khon tin vay
hoc cp pht u t
Cc mi quan h trong hch ton kinh doanh ni b, c bit l nh gi cng hin
v hng th tng nhm, tng ngi lao ng trong cc lnh vc hot ng thuc
cc thnh phn kinh t khc nhau.
i thu hoc i mn ti sn, sn phm, hng ho gia h n v khc.
Cc mi quan h thun tu v ngha v ca n
v trc x hi trong vic s dng ca ci x hi
nh: Trch nhim trong vic bo v mi trng
thin nhin (nc, khng kh, s yn tnh) ca
mi trng, trch nhim trong vic s dng ti
nguyn v c s vt cht k thut ca x hi,
trch nhim trong vic s dng lao ng x hi.
Cc quan h ny khng a vo phng trnh k ton c bn v phng trnh ny ch
bao gm cc ti sn thuc quyn s hu ca doanh nghip.
1.3.

Cc yu cu v nguyn tc k ton

1.3.1.

Cc yu cu k ton

k ton c th cung cp c cc thng tin kinh t ti chnh cn thit cho cc i

tng c nhu cu s dng th cc thng tin ny phi tha mn cc yu cu bt buc.
Cc yu cu ny l:
Trung thc: Cc thng tin v s liu phi c ghi chp vo bo co trn c s
cc bng chng y , khch quan ng vi thc t hin trng, bn cht ni dung
v gi tr ca nghip v kinh t pht sinh.
Khch quan: Cc thng tin v s liu k ton
phi c ghi chp v bo co ng thc t,
khng xuyn tc, bp mo.
y : Mi nghip v kinh t, ti chnh pht
sinh lin quan n k thanh ton phi c ghi
chp v bo co y , khng b st.
10

ACC202_Bai 1_v2.0013107222

Bi 1: Bn cht v i tng ca k ton

Kp thi: Cc thng tin v s liu k ton phi c ghi chp kp thi, ng v

trc thi hn quy nh, khng c chm tr.
D hiu: Cc thng tin v s liu k ton trnh by trong bo co ti chnh phi r
rng, d hiu i vi ngi s dng. Ngi s dng y c hiu l c hiu
bit v kinh doanh, kinh t, ti chnh, k ton ti chnh mc trung bnh. Thng
tin v nhng vn phc tp trong bo co ti chnh phi c gii trnh trong
phn thuyt minh.
C th so snh: Cc thng tin v s liu k ton gia cc k k ton trong mt
doanh nghip v gia cc doanh nghip ch c th so snh c khi tnh ton v
trnh by nht qun. Trng hp khng nht qun th phi gii trnh trong phn
thuyt minh ngi s dng bo co ti chnh c th so snh c thng tin gia
cc k k ton, gia cc doanh nghip hoc gia cc thng tin thc hin thng tin
d ton, k hoch.
Lu : Su yu cu trn ca cng tc k ton phi c thc hin ng thi.
1.3.2.

Cc nguyn tc k ton

Mc tiu ca cc nguyn tc k ton ny l chun ho mi vic ghi nhn cc nghip

v kinh t pht sinh trong cng tc k ton, to ra s thng nht, c th so snh c
v thng tin k ton. Theo chun mc k ton Vit Nam s 01, c 7 nguyn tc k
ton sau:
C s dn tch (Accrual Basic)
Mi nghip v kinh t, ti chnh ca doanh nghip lin quan n ti sn, n phi
tr, ngun vn ch s hu, doanh thu, chi ph c ghi vo s k ton vo thi
im pht sinh, khng cn c vo thi im thc t thu hoc thc t chi tin hoc
tng ng tin.
Bo co ti chnh lp trn c s dn tch phn nh tnh hnh ti chnh ca doanh
nghip trong qu kh, hin ti v tng lai.
V D

Ngy 12 thng 3 nm N cng ty TNHH Thnh t bn c 250 triu ng tin hng,

nhng khch hng cha thanh ton v s thanh ton vo ngy 10 thng 4 nm N.
Thi im pht sinh nghip v y l nghip v bn hng vo ngy 12/03/N, theo
nguyn tc c s dn tch, doanh nghip phi ghi nhn doanh thu ti ngy 12/03/N l 250
triu ng (mc d khch hng cha thanh ton tin hng). Nh vy, doanh nghip
cho ngi mua s dng tin ca mnh n tn ngy 10/4/N nn doanh nghip c trch
nghim phi thu khon tin ny v. n 10/4/N khi khch hng thanh ton tin hng th
khon phi thu ny s khng cn na.

Hot ng lin tc (Going concern)

Bo co ti chnh phi c lp trn c s gi nh l doanh nghip ang hot
ng lin tc v s tip tc hot ng kinh doanh bnh thng trong tng lai gn;
ngha l doanh nghip khng c nh cng nh khng buc phi ngng hot
ng hoc thu hp ng k quy m hot ng ca mnh. Trng hp thc t khc
vi gi nh hot ng lin tc th bo co ti chnh phi lp trn mt c s khc
v gii thch c s s dng lp bo co.

ACC202_Bai 1_v2.0013107222

11

Bi 1: Bn cht v i tng ca k ton

Nguyn tc ny nhm th hin tnh k tha, pht trin lin tc ca doanh nghip
trong bo co ti chnh. iu ny c ngha c bit quan trng trong vic s
dng cc bo co ti chnh nh gi tnh hnh hot ng ca doanh nghip khi
quyt nh u t, lin doanh, hp tc kinh doanh T nguyn tc ny, php lut
v k ton s quy nh c th v c s lp bo co trong cc trng hp doanh
nghip khng hot ng lin tc nh: Gii th, ph sn, hp nht, chia, tch.
Gi gc (Historical Cost)
Ti sn c ghi nhn theo gi gc:
o Gi gc ca ti sn c tnh theo s tin hoc
khon tng ng tin tr, phi tr hoc
tnh theo gi tr hp l ca ti sn vo thi
im ti sn c ghi nhn.
o Gi gc ca ti sn khng c thay i tr khi
c quy nh khc trong chun mc k ton c th.
Nguyn tc ny nhm ghi nhn ng thc t khch
quan ca gi tr ti sn khi hnh thnh. V vy, cn
phn bit gia gi gc ca ti sn v gi tr thc t
ca ti sn.
V D

Thng 4 nm N, cng ty TNHH Thnh t mua mt my photocopy ti Hi Phng vi

gi 75 triu ng, tin thu vn chuyn chic my trn t Hi Phng v H Ni l
2 triu ng.
Nh vy gi tr ghi s ca my photocopy ny l tng s tin m doanh nghip chi
c c my photocopy: 75 triu ng + 2 triu ng = 77 triu ng.

Nguyn tc ph hp (Matching principle)

Nguyn tc ny i hi vic ghi nhn doanh thu v chi ph phi ph hp vi nhau.
Khi ghi nhn mt khon doanh thu th phi ghi nhn mt khon chi ph tng ng
c lin quan n vic to ra doanh thu .
V D

Ngy 10 thng 5 nm N cng ty TNHH Thnh t bn mt l hng c gi vn l 100

triu vi gi bn l 150 triu ng. Tuy nhin, khi bn l hng ny, khch hng yu cu
cng ty chuyn hng n cho h. Vy k ton ghi nhn th no vi nghip v ny?
Theo nguyn tc ph hp: Vic ghi nhn doanh thu v chi ph phi ph hp vi nhau.
Do vy, ti thi im ngy 10/5/N, k ton ghi nhn doanh thu bn hng 150 triu ng,
ng thi s ghi nhn chi ph to ra khon doanh thu ny. Khon chi ph u tin m
doanh nghip phi b ra l gi vn ca l hng tiu th Gi vn hng bn (100
triu ng) v chi ph vn chuyn (1 triu ng) nhm mc ch chuyn hng i bn
c ghi nhn l chi ph bn hng.

Nguyn tc nht qun (Consistency)

Cc chnh sch v phng php k ton doanh nghip chn phi c p dng
thng nht t nht trong mt k k ton nm. Khi doanh nghip bt u mt k k
ton nm, doanh nghip cn phi xc nh r cc khi nim, chnh sch, cc
nguyn tc, cc chun mc, cc phng php m k ton s dng. iu ny
m bo tnh lin tc, nht qun, khng thay i t k ny sang k khc.

12

ACC202_Bai 1_v2.0013107222

Bi 1: Bn cht v i tng ca k ton

Mi thay i v nh hng ca n qua cc thi k k ton u phi c gii trnh

l do v nh hng ca s thay i trong phn thuyt minh bi bo co ti chnh.
Nguyn tc ny to iu kin s dng cc ti liu, bo co k ton v a ra nhn
xt, nh gi s vn ng v ti chnh ca doanh nghip, lm cn c a ra cc
quyt nh qun l.
Nguyn tc thn trng (Prudence)
Thn trng l vic xem xt, cn nhc, phn on
cn thit lp cc c tnh k ton trong cc
iu kin khng chc chn. Nguyn tc ny i
hi c m bo, mc c th, rng cc ri ro
lin quan n mt doanh nghip c phn nh
trong cc thng tin k ton ca doanh nghip .
Khi lp d phng, nguyn tc thn trng i hi:
o

o
o

Phi lp cc khon d phng nhng khng

lp qu ln;
Khng nh gi cao hn gi tr ca cc ti sn v cc khon thu nhp;
Doanh thu v thu nhp ch c ghi nhn khi c cc bng chng chc chn v
kh nng thu c li ch kinh t, cn chi ph phi c ghi nhn khi c bng
chng v kh nng pht sinh.

Nguyn tc trng yu (Materiability)

Thng tin c coi l trng yu trong trng hp nu thiu thng tin hoc thiu
chnh xc ca thng tin c th lm sai lch ng k bo co ti chnh, lm nh
hng n quyt nh kinh t ca ngi s dng bo co ti chnh. Tnh trng yu
ph thuc vo ln v tnh cht ca thng tin hoc cc sai st c nh gi
trong hon cnh c th. Tnh trng yu phi c xem xt trn c phng din
nh lng v nh tnh. Nh vy, theo nguyn tc ny th k ton phi tin hnh
ghi nhn cc yu t trng yu cn cc yu t khng trng yu th k ton c th b
qua hoc tp hp li phn nh chung.
Yu t trng yu l cc yu t m s thiu st, sai lch hoc khng chnh xc s
lm nh hng n quyt nh ca ngi s dng thng tin. Cn cc yu t khng
trng yu l cc yu t m s khng chnh xc hoc sai lch ca n khng lm nh
hng n quyt nh ca ngi s dng thng tin.
V D

Cc ti sn c hnh thi vt cht u c s hao mn hao mn do s dng hoc hao

mn do thi gian v s pht trin ca cng ngh. Tuy nhin, do TSC ca doanh
nghip c gi tr ln nn gi tr hao mn TSC l ln v l yu t trng yu v c th
hin thnh mt ch tiu ring bit trn bng Cn i k ton trong khi hao mn ca
ti sn hng tn kho vi gi tr nh, thi gian chuyn i thnh tin ngn vi gi tr
c chuyn dch mt ln vo gi tr hng ha, sn phm nn c xem xt l yu t
khng trng yu.

ACC202_Bai 1_v2.0013107222

13

Bi 1: Bn cht v i tng ca k ton

TM LC CUI BI

Bi 1 chng ta tm hiu v bn cht v i tng ca k ton, bi hc gii thiu khi qut

v k ton, t lch s ra i n bn cht, cc nguyn tc, yu cu ca k ton. Bn cnh , bi
hc cn gii thiu v phn bit k ton ti chnh, k ton qun tr, khi nim v ti sn, n phi
tr, vn ch s hu v cc vn khc c lin quan cng nh cc v d thc t minh ho.

14

ACC202_Bai 1_v2.0013107222

Bi 1: Bn cht v i tng ca k ton

BI TP

Bi tp 1.1.
Hy cho bit khon mc khon mc no l ti sn, khon mc no l ngun vn?
Tin mt

Vay di hn ngn hng

N phi tr cho ngi bn

Thu phi np nh nc

Thnh phm tn kho

Khon tm ng

Phi thu ca khch hng

Ngun vn kinh doanh

Qu khen thng phc li

Ti sn c nh hu hnh

Vay ngn hn ngn hng

Li cha phn phi

Tin gi ngn hng

Tin lng phi tr cho cn b

Nguyn vt liu trong kho

Cng c, dng c trong kho

Bi tp 1.2.
C s liu v tnh hnh ti sn v ngun vn ti mt doanh nghip vo thi im 1/1/N nh sau:
n v tnh: 1.000
Ch tiu
Tin mt ti qu
Vay di hn

S tin
60.000
1.650.000

Phi thu ca khch hng

480.000

Phi tr cho ngi bn

370.000

Vay ngn hn

870.000

Phi tr khc

380.000

Nguyn vt liu tn kho

213.000

Hng ho tn kho

4.400.000

Ngun vn kinh doanh

5.400.000

Qu u t pht trin
Tin gi ngn hng

960.000
2.250.000

Qu khen thng v phc li

630.000

Li nhun cha phn phi

330.000

u t chng khon ngn hn

580.000

Chi ph tr trc ngn hn

37.000

Hng mua ang i ng

370.000

Ngun vn u t xy dng c bn
Phi tr cng nhn vin
Ti sn c nh hu hnh

1.530.000
470.000
4.200.000

Yu cu:
a. Hy phn loi ti sn v ngun vn ca doanh nghip?
b. Xc nh gi tr ti sn ca doanh nghip u k kinh doanh?
ACC202_Bai 1_v2.0013107222

15

Bi 1: Bn cht v i tng ca k ton

Bi tp 1.3.
C tnh hnh vn kinh doanh ca doanh nghip A vo ngy 1/1/N nh sau:
n v tnh: 1.000
Tin mt

25.000 Hng ha tn kho

Tin gi ngn hng

70.000 Hng gi bn

Phi tr ngi bn
Thu phi np nh nc
Phi thu ca khch hng
Vay ngn hn
Vay di hn

120.000 Ngun vn kinh doanh

10.000 Li cha phn phi
330.000 Phi tr cng nhn vin

150.000
60.000
600.000
70.000
15.000

85.000 TSC hu hnh

650.000

400.000 Cng c, dng c

15.000

Yu cu :
a. Hy phn loi ti sn v ngun vn ca doanh nghip?
b. Xc nh s liu ca phng trnh:
Ti sn ngn hn + Ti sn di hn = N phi tr + Vn ch s hu
Bi tp 1.4.
C cc s liu tng hp tnh hnh kinh doanh qu IV ca doanh nghip thng mi B vo ngy
31/12/N nh sau:
n v tnh: 1.000
Tin gi ngn hng
Phi tr cng nhn vin

100.000 Vay ngn hn

70.000 N di hn

40.000
100.000

Tin mt

115.000 Hng ha tn kho

220.000

Ngun vn kinh doanh

800.000 Ti sn c nh hu hnh

600.000

Qu u t pht trin

20.000 Phi tr ngi bn

u t chng khon ngn hn

75.000 Li nhun cha phn phi

Phi thu ca khch hng

260.000

Hao mn ti sn c nh

36.000

230.000
X

Yu cu :
Phn loi ti sn, ngun hnh thnh ti sn ca doanh nghip B vo ngy 31/12/N v xc nh
gi tr ca X.

16

ACC202_Bai 1_v2.0013107222