INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK

GRAEVINSKI FAKULTET
TRAVNIK

BINARNI BROJEVNI SISTEM

SEMINARSKI RAD

Predmet: Informatika 1
Mentor: doc.dr. Nevzudin Buzadija

septembar 2016.g

Student: Halilovi Edin

Broj indeksa: 719/15

Sadraj
1. Uvod................................................................................................ 3
2. Osnovni brojevni sistemi..................................................................4
2.1 Brojevni sistemi korisni u raunarstvu.....................................4
2.2 Prevoenje iz binarnog u dekadni brojevni sistem..................5
2.3 Pretvorba iz binarnog u oktalni i obrnuto................................7
2.4 Pretvorba iz binarnog u heksadekadni i obrnuto....................7
3. Raunske operacije sa binarnim brojevima......................................9
3.1 Binarno sabiranje...................................................................9
3.2 Binarno oduzimanje...............................................................10
3.3 Binarno mnoenje.................................................................11
4. Upotreba binarnih brojeva u raunarskoj tehnologiji....................12
4.1 Kod i kodiranje.......................................................................12
4.2 ASCII kod..............................................................................14
4.3 Raunarska logika................................................................15
5. Uvod u Boolovu algebru...............................................................16
5.1 Logike operacije...................................................................16
5.2 Logike operacije (gr. logos razum, prosuivanje)............16
5.3 Logiki sklopovi....................................................................17
6. Zakljuak....................................................................................... 19
7. Literatura:...................................................................................... 20

1. Uvod
Brojani sistem je nain zapisivanja brojeva i njihovog tumaenja. U upotrebi je
tzv pozicioni brojani sistem gdje u zavisnosti od poloaja znamenke
odreujemo njenu vrijednost. Svaki je brojani sistem odreen vlastitim skupom
cifri, a ukupan broj razliitih cifri naziva se bazom brojevnog sistema. Baza
brojevnog sistema se obino zapisuje kao indeks nakon samog broja (zapis 10210
oznaava da je broj 102 zapis broja u dekadskom brojevnom sistemu, zapis
1010100012 oznaava broj zapisan u binarnom brojevnom sistemu).
Usporedo s razvojem pisma kroz ovjekovu istoriju razvijali su se i razliiti
brojni sistemi koji se po strukturi dijele na:
1. aditivne
2. aditivno-multiplikativne
Aditivni sistem je niz znakova u kojima je broj jednak zbroju znakova od kojih
je sastavljen, npr. kao kod starih Rimljana:
XXXVII = 10 + 10 + 10 + 5 + 2 = 37
Ovakvi sistemi nisu omoguavali raunske operacije kao to omoguavaju
aditivno-multiplikativni brojni sistemi, kod kojih pojedini brojevi (znamenke)
predoavaju veliinu pojedinih grupa datog niza s kojom se pomnoe i sve
grupe zbroje:
"stotinu etrdeset i pet" = 1 * 100 + 4 * 10 + 5 * 1 = 145

2. Osnovni brojevni sistemi1

2.1 Brojevni sistemi korisni u raunarstvu
Osnov aditivno-multiplikativnog brojnog sistema je BAZA, koja ulazi kao
multiplikant u komponente oznake ili naziva broja.
1. Brojani sistem kojim svakodnevno radimo jest dekadski brojani
sistem. Osnova tog brojevnog sistema je broj 10, a za zapis se koriste
znamenke 0..9.
2. Binarni brojani sistem ima bazu 2, a koriste se znamenke 0 i 1.
3. Oktalni brojani sistem ima bazu 8, a koriste se znamenke 0..7.
4. Heksadekadski brojani sistem ima bazu 16, a koriste se znamenke 0..9,
A..F (A= 10, B= 11, ..., F= 15).
Primjetimo - znamenke koje se koriste u nekom brojevnom sistemu su od 0 do
(baza-1), ukoliko ima vie od 9 cifara koriste se slova engleskog alfabeta.
U svakom brojevnom sistemu vrijedi da svaka znamenka u nizu ima jedinstvenu
teinsku vrijednost. Teinska se vrijednost svake znamenke dobije na nain da
se osnova brojevnog sistema potencira eksponentom ija vrijednost ovisi o
poloaju znamenke. Krajnje desni eksponent ima vrijednost 0, predzadnji ima 1,
itd...
U BINARNOM BROJNOM SISTEMU u kojemu se na mjestu znamenke
pojavljuju "0" ili "1", to predstavlja 50% vjerovatan dogaaj za pojavu jedne od
znamenki, imamo da mjesto znamenke sadri koliinu informacije od 1 bit-a, to
je minimalna koliina informacije koja se pamti u raunarskoj memoriji.
Primjer1:

2483 10 2 10 3 4 10 2 8 101 3 10 0
100110 2 1 2 5 0 2 4 0 2 3 1 2 2 1 21 0 2 0
(13 A45)18 1 18 4 3 18 3 10 18 2 4 181 5 18 0

1 Ljubomir Milanov Brojevi i brojni sistemi

4

2.2 Prevoenje iz binarnog u dekadni brojevni

sistem
Prevoenje broja u dekadni sistem je jako jednostavno, vodi se rastavljanjem
broja na teinske vrijednosti ime je mogue da se svaki broj iz bilo kojeg
brojevnog sistema pretvoriti u njegovu dekadnu protuvrijednost.
Primjer2:

10011 2 1 2 4 0 2 3 0 2 2 1 21 1 2 0 19 10
102 8 1 8 2 0 81 2 8 0 66 10
ABC1 13 10 133 11 132 12 131 1 130
Postupak preraunavanja broja u dekadskom brojevnom sistemu u neki drugi se
provodi na slijedei nain:

provodimo cjelobrojno dijeljenje, tj. broj koji elimo preraunati

dijelimo bazom sistema u koji elimo preraunati broj, pri emu ostatak
pri dijeljenju zapisujemo sa strane.

Dalje dijelimo broj koji smo dobili pri dijeljenju sa bazom sistema u koji
elimo preraunati broj, te ostatak zapisujemo na mjesto lijevo od
znamenke koju smo dobili kao ostatak pri dijeljenju u prethodnom
koraku.

Postupak ponavljamo sve dok pri dijeljenju ne dobijemo 0.

Primjer 3:
OSTATAK
25:2=12
12:2=6
6:2=3
3:2=1
1:2=0

1
0
0
1
1

25 10 11001 2

Primjer 4:
5

726:16=45
45:16=2
2:16=0

OSTATAK
6
13=D
2

726 10 2 D6 16

Sa racionalnim brojevima postupamo drugaije.

Broj za poetak podijelimo na cijeli i decimalni dio. Cijeli dio dijelimo sa
bazom u koju elimo preraunati broj (postupamo kako je ve prije navedeno), a
decimalni dio broja mnoimo bazom u koji elimo preraunati broj. Cijeli dio
tog broja je znamenka u "novom" sistemu. Ako je broj jednak ili vei od 1, onda
dalje SAMO decimalni dio mnoimo opet sa bazom. Postupak ponavljamo dok
za decimalni dio ne dobijemo 0.
Primjer 5:
2,25 treba preraunati u binarni brojani sistem: 2,25 = 2 + 0,25. Cijeli dio
preraunamo u binarni sistem na nain na koji je prije opisano.
Dakle imamo: 22 = 1010 . Sada decimalni dio broja mnoimo sa 2.
0,25 2 0,5
0,5 2 1,0
0,25 10 0,01 2
dakle : 2,25 10 10,01 2
Ponekad broj ne moemo zapisati sa konano mnogo cifri. Tada je broj ili
periodian ili nije periodian. U sluaju da je periodian, to zapisujemo kao i u
dekadskom sistemu, sa povlakom iznad dijela koji se ponavlja, npr.

101,1010

Racionalan broj zapisan u binarnom sistemu preraunavamo u dekadski na nain

da svaka znamenka desno od decimalne take ima negativne teinske
vrijednosti, od -1, pa nadalje. Cijeli dio broja preraunavamo u dekadski kako je
ve prije opisano.
Primjer 6:

10,01 2 1 21 0 2 0 0 2 1 1 2 2

1 2 0 1 0

1
1
1 2 0 0 0,25 2,25 10
2
4
6

2.3 Pretvorba iz binarnog u oktalni i obrnuto

Binarni brojani sistem ima bazu 2, a oktalni sistem ima bazu 8 = 23. Iz te
injenice slijedi da e jedna znamenka oktalnog sistema zamjeniti tri znamenke
binarnog sistema.
Binarni
Oktalni

000
0

001
1

010
2

011
3

100
4

101
5

110
6

111
7

Primjeri 7:
1238 = 0010100112 = (nule na poetku broja odbaciti!) = 10100112
72358 = 1110100111012
234100 = 0100111000010002 = 1001110000100002
Pretvorba iz binarnog brojevnog sistema u oktalni se provodi na nain da znamenke grupiemo u trojke cifri, poevi od krajnje desne. U sluaju da nam
krajnje lijeva skupina nema tri znamenke, nadopunjujemo je nulama koje
stavljamo na poetak zapisa. Nakon grupisanja u trojke, iz tablice iitamo i
zapiemo zapis te trojke u oktalnom sistemu.
Primjeri 8:

10=1022 (krajnelivoztb)=0122758
10 210 2 678 2.4 Pretvorba iz binarnog u heksadekadni i
10 210 2 5738 obrnuto
Binarni brojani sistem ima bazu 2, a heksadekadski sistem ima bazu 16 = 24. Iz
te injenice slijedi da e jedna znamenke heksadekadskog sistema zamjeniti
etiri znamenke binarnog sistema.

Binarni
Heksad.
Binarni
Heksad.

0000
0
1000
8

0001
1
1001
9

0010
2
1010
A

0011
3
1011
B

0100
4
1100
C

0101
5
1101
D

0110
6
1110
E

Primjer 9:
10A16 = 0001000010102 = (nule na poetku broja moemo odbaciti!) =
1000010102

0111
7
1111
F

Pretvorba iz binarnog brojevnog sistema u heksadekadski se provodi na nain da

znamenke grupiemo u etvorke cifri, poevi od krajnje desne. U sluaju da
nam krajnje lijeva skupina nema etiri znamenke, nadopunjujemo je nulama
koje stavljamo na poetak zapisa. Nakon grupiranja u etvorke, iz tablice
iitamo i zapiemo zapis te etvorke u heksadekadskom sistemu.
Primjeri 10:

110101000 2 = 11010 1000 2 = 00011010 1000 2 = 1A8 16

1011101110 11 2 = 101110111011 2 = BBB 16
Raunske
operacije sa binarnim brojevima

3. Raunske operacije sa binarnim brojevima

3.1 Binarno sabiranje

Sabiranje dva bita provodi se po pravilima za sabiranje dva binarna broja:
0+0

=0

0+1

=1

1+0

=1

1+1

= 0 i 1 dalje

Prijenos (1 dalje) se prenosi na susjedni stupac sa lijeve strane. Pogledajmo kako

to izgleda na primjeru:
Primjer 1:
prijenos

1
1

+
=

1
0
0
1

1
1
0

1
1
1
1

1
1
0

Razmotrimo kolonu po kolonu sa lijeva na desno:

1+ 1 = 0 (prenosimo 1)
1+ 1 = 0 (prenosimo 1) +1 (koju smo prenijeli!) = 1
0+ 0 = 0 + 1 (koju smo prenijeli!) = 1
1+ 1 = 0 (prenosimo 1)
1+ 1 (koju smo prenijeli) = 0 (prenosimo 1)
Primjer 2:
prijenos

+
=

1
1

1
1

1
1
1
1

1
1
0

Postupak raunanja je analogan prethodnom primjeru.

0
1
1

0
0
0

3.2 Binarno oduzimanje

Oduzimanje brojeva se moe svesti na zbrajanje metodom dvojnog
komplementa. Da bi to bilo mogue, umanjitelj moramo pretvoriti u negativan
broj. Npr. 5-3 = 5 + (-3).
Negativni se brojevi u binarnom sistemu prikazuju pomou dvojnog
komplementa.
Postupak dobivanja dvojnog komplementa je slijedei:

Umanjenik i umanjitelj treba svesti na jednaki broj cifara na nain da se

umanjitelju doda s lijeve strane potreban broj nula.

Svaku cifru 0 umanjenika treba pretvoriti u 1, a svaku 1 u 0 (tako

dobiveni broj se zove komplement broja).

Komplementu treba pribrojiti 1 (tako dobiveni broj se zove dvojni

komplement).

Saberemo umanjenik i dvojni komplement, te odbacimo krajnje lijevu 1

da bi rezultat bio ispravan. Time je binarno oduzimanje gotovo.

Primjer 1:
Izraunajmo: 110112-10112.
Prvo primjetimo da umanjenik ima 5 cifri, a umanjitelj 4. Zato treba umanjitelja
dopuniti sa 0: 010112.
Komplement tog broja je 101002, a dvojni komplement je 101002 + 12 = 101012.
Zbrojimo sada umanjenika i dvojni komplement: 110112 + 101012. Na kraju jo
samo odbacimo krajnje lijevu 1 da bismo dobili ispravan rezultat:
prenos
umanjenik
dvojni komplement
=
RAZLIKA

3.3 Binarno mnoenje

1
+
1

1
1
1
1
1

1
1
0
0
0

1
0
1
0
0

1
1
0
0
0

1
1
0
0

Mnoenje binarnih brojeva takoer se svodi na sabiranje, samo moramo veliku

paznju posvetimo potpisivanju cifri.
U binarnom sistemu mnoimo kao i u dekadnom, ali sabiranje provodimo u
binarnom sistemu.
Primjer 1:
prijenos 1

1
1

+
=

Primjer 2:

1
1
0
0

1
0
1
0

*
0
1
0
1

1
0
1

0
0

11101 2 1000 2 = 11101000 2

Znakovi i instrukcijeIz
skorije
ovjekove
najee se unose prekoistorijue
postupak
impulsa,
4. Upotreba tastature koja aljepridruivanja
raunaru
odgovarajueelektrinih ili svijetlosnih
binarnih
kombinacije
impulsa.ili slinih, pojedinim
brojeva u
Uopeno, tastatura jeznakovima pisma poznat
raunarskoj elektromehaniki
je pod nazivom "MORZEtehnologiji
pretvara koji znak naova abeceda". Raunar
tipki po pritisku pretvara ukoristi ista naela u
4.1 Kod i
pripadnu mu binarnunaprednijem obliku. Iz
kodiranje2
kombinaciju.
Svakomnavedenog je jasno da
znaku pripada njemuraunari ne mogu uspjeno
binarnarazmjenjivati podatke ako
Kako raunar (digitalno)svojstvena
Skupne koriste isti kod, te je od
koristi iskljuivo brojeve,kombinacija.
i
binarnihvelikog
znaaja
to znai da se svi znakovi,znakova
instrukcije i podaci morajukombinacija naziva sestandardizacija koda i
pretvoriti u brojeve kakoKOD, a sam postupaknjegovo potivanje, ali i
binarnihnjegovo poznavanje.
bi raunaru bili razumljivi. kreiranja
kombinacija naziva se
Pretpostavka
uspjenog
KODIRANJE.
2 eljko Juri Logike
komuniciranja raunara u
osnove digitalnih i
raunarskih sistema

razmjeni
ili
obradielemenata u apstraktnojb) sa 4 bita formiramo
podataka je DOGOVOR oabecedi naziva se OBIMN=24=16 kodnih zamjena:
skupu znakova koji e se uKODA. Kod raunara broj0 odnosno 0000
radu s raunarm koristiti teupotrebljenih elemenata
pripadnim
binarnimproporcionalan je broju1 odnosno 0001
kombinacijama za svakibit-a
koji
se
ele2 odnosno 0010
od znakova i zadai kojaupotrijebiti za kodnu
se za svakog ima izvriti.zamjenu prema sljedeem3 odnosno 0011
Dogovor se vremenomizrazu: 2m=N , gdje N
4 odnosno 0100
proiruje i dograuje, a onobim koda odnosno broj
je ili ozakonjeni standardelementa, a m je broj bit_a5 odnosno 0101
drave ili preporuka nekeupotrebljen za kodnu
6 odnosno 0110
meunarodne
zamjenu.
organizacije. Skup svih
7 odnosno 0111
znakova koji se takoPrimjer 1: Koliko se
koriste
naziva
seznakova moe kodirati
8 odnosno 1000
ako
se
koristi
kodna
APSTRAKTNA
9 odnosno 1001
ABECEDA, koja zajednozamjena od:
s pripadnim binarnim (ili
a. a) 2 bita b) 4 10 odnosno 1010
nekim
drugim)
bit
c) 8 bita
11 odnosno 1011
kombinacijama
tvori
KOD. Pojedini znakovi uRjeenje: a) Sa dva bita
12 odnosno 1100
kodu nazivaju se KODNIje mogue formirati 4
2
ELEMENTI, a pripadnikodne zamjene: N=2
13 odnosno 1101
im zamjenjitelj, bilo da je
0 odnosno 00
14 odnosno 1110
u
pitanju
binarna
1
kombinacija, neki drugi
15 odnosno 1111
odnosno 01
znak ili neto tree,
kodne zamjene
nazivaju se KODNA
2 odnosno 01
ZAMJENA. Broj kodnih
3 odnosno 11

Bit najvee teine (prvi s lijeve strane) esto se naziva VODEI BIT
binarne kombinacije. Najmanje znaajan bit (Least Significant Bit)
obino ima oznaku LSB, a vodei bit ima najvei znaaj i oznaku MSB
(Most Significant Bit)
c) Mikroraunari najee koriste kod od osam bit-nih kodnih zamjena
te je: N=28=256.

0 tj 00000000
1 tj 00000001
2 tj 00000010

...
tj. 01111110
128. tj 01111111
129. tj. 10000000

127. ...

254. tj. 11111101

255. tj. 11111110
256. tj. 11111111

Koji e se znak pridruiti odreenoj kodnoj kombinaciji (kodnoj zamjeni) ovisiti

e o prihvaenom dogovoru korisnika. Postupak pretvaranja kodnog elementa u
kodnu zamjenu naziva se KODIRANJE, a postupak pretvaranja kodne zamjene
u odgovarajui znak naziva se DEKODIRANJE. Kod raunara postupak
kodiranja u pravilu se odvija preko tastature, a postupak dekodiranja oituje se
kao prikaz na ekranu monitora raunara ili na tampau.
Morze-ov kod nije imao kombinacije impulsa raznolike samo po rasporedu ve i
po broju impulsa i njihovoj duljini trajanja. Takav neujednaeni kod nije
prikladan u raunarskoj tehnici zbog oteane sinhronizacije i prepoznavanja.
Prikladnije je kad svaka kodna zamjena jednako vremenski traje. U raunarskoj
tehnici najrairenija je upotreba BCD i ASCII koda.BCD kod
BCD je skraenica od "Binary Coded Decimal", to znai: binarno kodirana
dekada. Kodiranje u BCD kodu obavlja se nadomjetanjem svake dekadne
znamenke s njenim etvero bit-nim binarnim ekvivalentom, a to znai da se ne
koriste sve raspoloive kombinacije od etiri bit-a ve samo prvih deset iz
prikaza b.) u primjeru.Binarni broj prikazan u BCD kodu slian je
heksadekadnom broju, samo bez znamenki A,B,C,D,E i F.
Primjer 1:
Pretvaranje BCD binarne kombinacije u dekadni broj:

Ovaj kod ima rairenu primjenu u mjernoj tehnici. Kako digitalni raunar, osim
s brojevima operie i sa slovima i drugim posebnim znakovima, potrebno je
uzeti vei broj binarnih kombinacija. Osnova dananjih raunara je ASCII kod s
osam bitnim kodnim zamjenama.

4.2 ASCII kod

ASCII kod je skraenica od poetnih slova reenice "American Standard Code
for Information Interchange", to prevedeno znai: Ameriki standardni kod za
razmjenu informacija. Tokom razvoja raunarske tehnologije definirano je vie
varijanti ovoga koda.
Najee je u upotrebi osam bit-na varijanta u kojoj je prvih 128 kombinacija
(0-127) standarizirano, a drugih 128 kombinacija (128- 255) dato na volju
korisniku da sam kreira kodne elemente.

4.3 Raunarska logika

Kako je ve u predhodno reeno, rad digitalnog raunara temelji se na DVA
definisana fizikalna stanja:
1. IMA IMPULSA

(napona) simbolika oznaka 1

2. NEMA IMPULSA (napona)

simbolika oznaka 0

Znai da se elektroniki sklopovi, koji u raunaru obavljaju razne operacije,

ponaaju slino prekidakim elementima koji razliitim elektrinim izvedbama
izvravaju operacije sa stanjima "1" i "0" po zakonima LOGIKIH
PRIJEDLOGA koji mogu biti ISTINITI ili NEISTINITI. Osnovu ove grane
logike, koja datira jo od Aristotela, praktiki je obradio i definisao njene
simbole matematiar George Boole. Po njemu je ova grana matematike (zakoni
istinitosti) nazvana BOOLEova ALGEBRA, a bavi se meusobnim odnosima
elemenata u skupu i izmeu skupova.
Logika skupova SKUP je grupa elemenata koji posjeduju barem jednu
zajedniku karakteristiku u jednoj jedinstvenoj grupi elemenata (opi skup). To
znai da se grupa elemenata moe podijeliti u dvije podgrupe PODSKUPA i to:
1. Podskup elemenata s zajednikim svojstvima - oznaka- npr. "A"
2. Podskup elemenata koji ne pripada pod 1. oznaka npr. "non A"

5. Uvod u Boolovu algebru

5.1 Logike operacije
1854. engleski matematiar George Boole utemeljio je novu matematiku granu
kasnije je nazvana Boolova algebra. Osnovni pojam u Booleovoj algebri je
iskaz.
Iskaz je svaka ona tvrdnja za koju se moe ustanoviti je li istinita ili neistinita.
Reenice:
Ja ivim u sarajevu.

Danas imamo mnogo posla.

Za te reenice moemo ustanoviti jesu li istinite ili nisu (to su izjave).

Reenica: Broj x je veci od broja 5. je tvrdnja, ali za nju se ne moe utvrditi
istinitost pa nju ne smatramo izjavom.
Oznaavanje tih vrijednosti na nekoliko naina (istinito, neistinito):
1. T (tono)
2. 1 (tono)
3. T (true)

N (netono)
0 (netono)
F (false)

5.2 Logike operacije (gr. logos razum,

prosuivanje)

5.2.1 Negacija (NE):

dogaaj: Danas je padaja kia. Danas nije padala kia.
ULAZ (A)
T
N

IZLAZ ()
N
T

TABLICA
ISTINITOSTI:

5.2.2 Disjunkcija (ILI):

dogaaj: Kraj kolske godine. Uenik nema zakljuene ocjene iz 2 predmeta.
Oba predmeta mora jo odgovarati za odlian. Proi e s odlinim, ako barem iz

jednog od ta dva predmeta dobije ocjenu odlian. Predmeti su Informatika i

Matematika.
Zapis dogaaja: Uenik mora dobiti 5 iz informatike ili matematike.
Informatika
T
T
N
N

Matematika
T
N
T
N

Izlaz: uspjeh (inf. + mat.)

T
T
T
N

5.2.3 Konjunkcija (I):

dogaaj: Kraj kolske godine. Uenik nema zakljuene ocjene iz 2 predmeta.
Oba predmeta mora jo odgovarati za odlian. Proi e s odlinim, ako iz oba
predmeta dobije ocjenu odlian. Predmeti su informatika i matematika.
Zapis dogaaja: Uenik mora dobiti 5 iz informatike i matematike.
Informatika
T
T
N
N

Matematika
T
N
T
N

Izlaz: uspjeh (inf. mat.)

T
N
N
N

5.2.4 Osnovni zakoni Booleove algebre:

1. Zakon komutativnosti :
2. Zakon asocijativnosti:
3. Zakon distributivnosti:

AB=BA
A+B=B+A
(AB)C=A(BC)
(A+B)+C=A+(B+C)
A(B+C)=AB+AC
A+(BC)=(A+B)(A+C) (van ope algebre

5.3 Logiki sklopovi3

Prilikom obavljanja razliitih zadataka raunalo neprekidno izvrava logike
operacije. U matematikoj logici prisutne su i druge logike operacije od do
sada nabrojanih. Koritenjem osnovnih zakona Booleove algebre moe se
pokazati kako se sve logike operacije mogu pojednostavniti na negaciju,
konjunkciju i disjunkciju. Posljedica primjene Booleove algebre je
3 Lidija Blagojevic, Darko Grundler Boolova algebra i logiki sklopovi

konstrukcija logikih sklopova koji vjerno oponaaju znaenje logikih

operacija. Raunalo pamti samo 2 stanja (u govoru ima struje nema struje).
Vano: mi samo reprezentiramo ta stanja s 1 i 0 (binarni brojevni sustav).
Osnovni logiki sklopovi oponaaju djelovanje osnovnih logikih operacija.
Sklop NE (NOT) oponaa djelovanje negacije.
Sklop I (AND) oponaa djelovanje konjunkcije.
Sklop ILI (OR) oponaa djelovanje disjunkcije.
Sloeni logiki sklopovi kreiraju se pomou osnovnih sklopova. Ako se "1" i
"0" ne koristi za oznaku istine i neistine, ve za postojanje i nepostojanje
impulsa, posebno konstruisani logiki elektrini sklopovi obavljat e logike
operacije s impulsima i omoguiti obavljanje aritmetikih operacija. Zbog toga
se takvi elektrini sklopovi, u pravilu izvedeni u integrisanoj tehnici, nazivaju
INTEGRISANI LOGIKI ELEKTRINI SKLOPOVI. Osnovni logiki
sklopovi raunara Razvoj digitalnih raunara usko je povezan s razvojem
tehnologije izrade integrisanih sklopova, koja omoguava nebrojne mogunosti
kreacije spojeva logikih sklopova u jednom kuitu vrlo malog volumena. Na
ulaze logikih integrisanih sklopova dovode se impulsi nad kojima se eli
izvriti operacija, a rezultat operacije se oituje na izlazu odmah po promjeni
ulaznog stanja ili po doputenju kojim upravlja nekakav generator takta.

5.3.1 Osnovni logiki sklopovi raunara

Razvoj digitalnih raunara usko je povezan s razvojem tehnologije izrade
integrisanih sklopova, koja omoguava nebrojne mogunosti kreacije spojeva
logikih sklopova u jednom kuitu vrlo malog volumena. Na ulaze logikih
integrisanih sklopova dovode se impulsi nad kojima se eli izvriti operacija, a
rezultat operacije se oituje na izlazu odmah po promjeni ulaznog stanja ili po
doputenju kojim upravlja nekakav generator takta. Povezivanjem logikih
sklopova u jedinstvenu funkcionalnu cjelinu ostvaruju se pojedine zadae kao
aritmetike operacije i druge.
Primjer 1:
Realizacija sabiranja binarnih brojeva u raunaru:

6. Zakljuak
Binarni brojevi igraju nezamjenjivu ulogu u raunarskoj tehnici, kako kao nain
za zapisivanje podataka tako i za realizaciju osnovnih raunarskih operacija.
Elementarno svojstvo prenosa informacije bazirano na potvrdnom (logikom
DA=1) ili odrinom izrazu (logikom NE=0). Naravno o navedenom znaaju
Binarnih brojeva i Boolovoj algebri u ovom radu smo se samo dotaknuli,
njihovu punu upotrebu moemo vidjeti kroz logike sklopove digitalnog
raunara.

7. Literatura:

[1] Ljubomir Milanov Brojevi i brojni sistemi 2007.g. Beoknjiga

[2] eljko Juri Logike osnove digitalnih i raunarskih sistema
2015.g. Fojnica
[3] Lidija Blagojevic, Darko Grundler Boolova algebra i logiki
sklopovi 2012. kolska knjiga

Internet izvori:
https://sh.wikipedia.org/wiki/Brojevni_sistem
https://prezi.com/psuvlb71by8b/filozofija-logika-i-otkrice-racunara/
http://www.konides.ag.rs/inf1/03BrojniSistemi/raunske_operacije_sa_binarnim_brojevima.html