Bo co mn ha l cht rn

Phng php nh thi bng c a

t
Hc vin: L Trung Hiu
M HV : CB150083
Kha

: 2015B

I/ GII THIU
Hin tng bin thin c tnh quy lut ca trng a t
c pht hin v nghin cu t th k 16 cho rng trng a
t bin ho v t ngi ta ngh rng c th tm hiu c
cc gi tr ca trng a t trong cc nin i qua. Nu
nghin cu s pht trin ca trng a t trong khong vi
nghn nm, ta hnh thnh mt mn khoa hc mi, l mn
kho c t (archeomagnetism).
Ngc li, nu nh ta quan tm n s pht trin ca
trng a t trong khong thi gian di hng triu nm, th
iu c ngha l ta ang nghin cu c t (paleomagnetism).
Nh ta thy, cc , khong vt (ch yu l macma, trm
tch) c tnh cht ti thi im thnh to ca mnh b t ho
theo hng ca t trng Qu t ti thi im .
Trong thi gian lch s, cc d liu v c a t thy c
trn t nung c chun thnh bng bng phng php so
snh vi cc s liu bit chc chn. S pht trin ny l c
s on nhn c nin i ca cc c vt m ta cha xc
nh c s nm tn ti. S xc nh thang kho c c thc
hin vi cc gch nung hoc mt s vt liu c t tnh khc
thuc vo cc l nung vi tui c xc nh chnh xc
bng cc phng php vt l khc sau khi so snh vi tui
bit.
Nghin cu c t bao gm vic chn mu ca cc
bit trc tui a cht, o t ho t nhin, xc nh ln,
hng cng nh phng php to thnh t ho s cp, theo

cc ti liu va thu c, tnh ton cc yu t t trng ca

Qu t cng nh s thay i ca chng theo thi gian ti cc
im ly mu, xc nh cc to ca cc a t. Nh vy phi
kt hp vi cc phng php phng x xc nh tui ca
mt s mu. Khi nghin cu c t cn c s s cng tc nghin
cu cht ch ca cc nh a tng v a vt l. Phng php
c trnh by kh r rng trong cc ti liu chuyn kho v
cc phng php c t, y, ta ch xt n mt s giai on
nghin cu c bn trong phng hng nghin cu ny m thi.
II/ C S L THUYT
1. T trng tri t
Phn li nng chy ca tri t c cc dng vt cht mang
in tch chy bn trong, khi tri t quay cc dng ny to
ra t trng v m rng hng ra ngoi khng gian ( dynamo
effect ).
Trc t ca tri t lch vi trc quay ca tri t xp x 11
( trc t ca tri t chao o lin tc v hng v thay
i cng theo thi gian trong mt chu k cc t trng
khng o chiu)

Cc t ca tri t c th o chiu t bc sang nam v

ngc li. Trong sut lch s tn ti ca tri t th t trng
tri t o chiu rt nhiu ln
2. T ha d t nhin
Cc nghin cu c a t da trn kh nng ca khong vt
t tnh nh magnetit c th ghi li t trng Tri t trong
qu kh. Lu gi t trng trong c th c ghi nhn

bng nhiu c ch khc nhau, v l phn T ha d t nhin.

Ngi ta phn loi ra cc c ch hnh thnh t ha d t
nhin nh sau
T ha d nhit
Cc khong vt oxit st-titan trong bazan v cc loi ni
la khi phun tro ra ngoi s c nh hng theo hng
ca t trng tri t lc v bo tn c hng v
cng ca t trng Tri t khi ngui qua nhit
Curie ca chng.

T ha d mnh vn
Cc mnh vn ht t tnh trong trm tch c nh hng
theo t trng Tri t trong hoc ngay sau khi lng ng. V
d cc ht ilmenit tri ri lng trong cc sa khong. C ch
ny s to thnh cc lp trm tch xp chng ln nhau, v
mi lp s mng t c trng ca t trng tri t lc
lp trm tch n lng ng.

T ha d ha hc
Xy ra trong qu trnh bin cht hay phong ha khi cc
phn ng ha hc to ra khong vt t tnh, ghi li hng
ca t trng Tri t ti thi im hnh thnh ca chng.

Ph bin nht l s hnh thnh hematit, mt loi oxyt st,

c th tp trung v to ra m st, hoc phn tn nh trong
t (Redbeds) v cc loi ct kt mu .
3. Cc hng nghin cu chnh
Paleomagnetic secular variation
L hng nghin cu cc s thay i ca t trng tri t
( t thin, t khuynh, cng ) c ghi li trn cc
vt liu kho c v a cht. cc s thay i ny din ra
trong 1 chu k rt di vi s thay i rt nh. nhng s thay
i ln t ngt l s phn nh ca hin tng o cc t
ca tri t trong qu kh.
Ngi ta thng dng phng php ny nghin cu a
cht tn ti trong mt khong thi gian nh ( trong 1 chu k
o chiu t trng). Vi cc khong thi gian ln hn
khong vi triu nm ta dng phng php
Polarity
reversals

Magnetostratigraphy ( a tng t tnh)

S dng lch s o cc t trng ca Tri t (polarity
reversals) ghi trong xc nh tui ca . Hin tng
o cc t xy ra trong khong thi gian ngu nhin
trong sut lch s Tri t. Thi gian v kiu dng ca cc
chui o chiu c bit n t vic nghin cu sn y i
dng v nin i ca ni la.

III/ PHNG PHP, QUY TRNH THC HIN

Chn mu. Cc nh a cht thu thp mu c t bng
cch khoan vo nn cng, dng dung nham hoc y lp
trm tch ca h hoc i dng. Mu cc c s dng
trong nghin cu c t phi c chn v nh du nhm ch r
v tr th nm ca chng trong khng gian t nhin (Hnh di).
Trn mu cn ch r hng cm, ng phng v gc gia
hng cm v mt phng nm ngang. Nh c a bn, xc nh
gc Am. Mu c ct khi trng thi t nhin vi cc s liu
nh du nh hng nh trn.

Xc nh hng ca vect t ha cn d t nhin.

Hng ca vect

Jn

i vi cc cnh ca hnh hp c xc

nh bng cch o ba thnh phn ca J n theo ba trc song

song vi ba cnh ca hnh hp, l x, y, z :

trong i l gc gia hnh chiu ca vect

Jn

trn mt

phng v chnh bn thn vect J n , l gc gia trc x vi

hnh chiu ny. T cc phng trnh trn ta c:

Nu a vo trc x0 mi, trc ny l ng kinh tuyn thc

khi lp cn nm ngang. Nu gi I l gc gia J n vi mt phng

nm ngang ban u, D l gc gia trc x0 vi hnh chiu ca

Jn
trn mt phng nm ngang ban u ta c:
i=I
D = + A m + Dc
trong l t thin ti im ly mu. Cc gc I, D ny
chnh l t khuynh v t thin ti im quan st ti thi
im m mu c hnh thnh.
Xc nh hng ca trc t ca Tri t.
Mt trong nhng nhim v c bn ca cc nghin cu kho
c t cng nh c t l xc nh cc yu t ca t trng Qu
t ti nhiu im trn mt t trong nhiu nin i lch s v
a cht khc nhau, tin hnh gii tch cu cho tng nin i .

Gi s bng cch o mu ta xc nh c c/c i lng

I ( t khuynh) v D ( t thin) ti im cn nghin cu M
tng ng vi trng t ca mt lng cc t. Trong trng hp
theo cng thc:
2ctg = tgI
ta xc nh c gc gia trc ca lng cc t vi hng
ca bn knh vect v t tm n im M. Sau khi xc nh
c gc , t tam gic cu PM PM ta xc nh c cc ta
ca cc a t:

Cc cc t c xc nh theo cc cng thc trn c gi

l cc cc a t o ( VGP latitude) . Hnh di cho ta hnh nh
ca v cc cc a t o so vi cc a l. Cc v tr ny c xc
nh bng cc cng thc trn cho nm 1955 ti cc i a t
khc nhau. Ly gi tr trung bnh ta c th xc nh c v tr
cc a t trung bnh trong cc nin i qua .

ng dng cc d liu trn vo nghin cu.

Secular variation

Xc nh tui c vt
Hnh trn cho ta cc s liu v bin thin ca t khuynh I
trong khong hai nghn nm. Qua s ny ta thy li gii cho
bi ton xc nh tui khng n tri. Vi mt vin gch ti mt
o
l nung no m ta xc nh c I 0 = 65 tng ng vi 5 gi
tr tui. Trong trng hp cn phi trang b thm cc kin
thc v kho c hc c th on nhn c tui ca cc vt
trong cc nm lch s. chnh xc ca cc s liu l cc iu
kin cn thit on nhn c tui ca cc vt cn nghin
cu.
Magnetostratigraphy
Cc s liu c t cn cho php cc nh a vt l d on v
cc sng ni nm gia cc i dng. Do qu trnh tch gin
ca v qu t, cc phun tro c y ln v b t ho trong
cc nin i a cht khc nhau nn c hng t trng ( t
ho d i ngc nhau), iu to nn cc d thng t
thayi du lin lin tc trn cc tuyn o t xuyn qua cc i
dng. Cc nm cng xa sng ni c tui gi hn so vi cc
nm gn sng ni. Cc s liu ny cho php ta tnh c tc
tch dn ca v i dng .
Da vo hin tng o cc t, kt hp vi cc s liu a
cht a vt l bit trc kh chnh xc, cc ct a tng mu
c km theo s phn cc ca cc a t c xy dng

lm chun. Da vo ct a tng mu ny, ti nhng vng

tng t, sau khi xc nh c bc tranh o trng t ca cc
t (bng cch tnh ton trc t o VGP latitude ca cc lp
trm tch trong mu trm tch ), ta c th xc nh tui ca
cc m chng ta quan tm.

Theo chiu dc l su ca mu
IV/ KT LUN
Phng php ny c u im l c th xc nh c tui
ca trm tch (cc phng php nh tui bng ng v
phng x thng kh c th nh tui ca cc lp trm tch
v khng ng u v nin i trong mu ).
Nhc im ca phng php l trong mt khong thi gian
ln th bc tranh o cc t tri t ca mu c th b

trng lp, do ta phi da vo cc tng a cht xung quanh

gii hn nin i cho mu .
Sai s ca phng php ny l rt ln ( vi nghn n vi
trm nghn nm) do ch dng nh tui ca cc mu vt
c nin i t triu nm tr ln v thng phi kt hp vi mt
s phng php ng v phng x khc.
Vit nam c mt s ni la nh v b trm tch sng Hng
v sng Cu Long, cc vng trm tch trong cc hang ng
min trung c th dng phng php ny nh tui t
v nghin cu mt s tnh cht v a cht, a vt l.