Merenje duina:

Direktno - pantljika, letva, invarske ice

Indirektno
Optiko
Elektromagnetno
Iz pomonog trougla

Duina na terenu je materijalizovana sa dve

krajnje take.

Poljska pantljika (25, 50 m)

Runa pantljika
(10, 20, 25, 50m)

Merenje duina poljskom

pantljikom:
Krajnje take se signaliu
znakama. Pantljika se prua
po pravcu dui koja treba da
se izmeri. Za postavljanje
pantljike u pravac, koristi se
trea znaka

Pantljika se zategne du pravca tako da se kraj

pantljike poklopi sa poetnom takom. Drugi kraj
pantljike se obelei na zemlji.
Sledei korak je povlaenje pantljike i merenje od
obeleenog kraja prve duine pantljike prema
drugom kraju merene dui.
Nakon izmerenog punog broja duina pantljike,
broj pantljika se pomnoi sa nominalnom
duinom pantljike i na tu duinu se doda ostatak
koji se meri od obeleenog kraja poslednje cele
pantljike do druge krajnje take merene dui
Kontrolno merenje se sprovodi ponovnim
merenjem dui sa drugog kraja.

Merenje na nagnutom terenu

d = d ' h
2

h
h
d = d'

3
2d ' 8d '
2

Merenje duine na terenu sa prelomima

Mogue greke pri merenju duine pantljikom:

Greka zbog duine pantljike
Greka zbog redukcije
Greka zbog aliniranja
Greka zbog temperature
Greka zbog fiksiranja kraja pantljike
...
...
...

Optiko merenje duina

/2

l
B

A
Da-b
Da b

= * ctg
2
2
8

Podela optikih daljinomera

prema konstantnom elementu:
Sa konstantnim paralaktikim uglom
Sa konstantnom bazom
prema poloaju baze:
Sa bazom na stanici
Sa bazom na vizurnoj taki

Rajhenbahov daljinomer

D = * ctg + k = l* K + k
2
2
Kod savremenih
instrumenata:

k 0
K 100
D = l* 100

10

Primer oitavanja letve

g=1409
s=1343
d=1278
(g+d)/2=1343.5
(g-d)*100=13.1m

11

Merenje optikim daljinomerom na nagnutom terenu

l
o

Dkos
Z

Dhor

D = K * l cos + k * cos
2

12

Tanost oitavanja letve je 3-4 mm. Izmerena

duina sadri greku od 0.3-0.4 m
Pri izradi plana razmere 1:2500, 0.1 mm na
planu predstavlja 0.25m na terenu. Tanost
Rajhenbahovog daljinomera za ovu namenu
zadovoljava
Potreban pribor za merenje:
Instrument sa tri horizontalna konca na
konanici i nivelmanska letva.
Mogunost merenja duina do 250-300m
Brzo merenje duina
Pojavom elektromagnetnih daljinomera optiki
daljinomeri skoro potpuno istisnuti iz upotrebe.
13

Elektromagnetni daljinomeri:
Impulsni daljinomeri
Fazni daljinomeri
Radio daljinomeri
Elektrooptiki daljinomeri

14

Princip faznog merenja duine

talasna duina

emitovani
signal

reflektovani
signal

fazni pomak

LA B

n* +
=
2
15

Modulisanje signalom razliitih talasnih

duina

V = f *

brzina svetlosti u vakuumu

c = 299 792 458 m/s

Na brzinu svetlosti u vazduhu moe uticati:

temperatura vazduha
pritisak vazduha
vlanost vazduha
16

Merenje duine elektrooptikim daljinomerom

na nagnutom terenu

so
o
k
D

Dhor

Z = 90

Dhor = Dkoso * sin Z

Dhor = Dkoso * cos
17

Masovnijom upotrebom elektrooptikih

daljinomera, optiki daljinomeri su skoro istisnuti
iz upotrebe
Visoka tanost merenja
Mogue je meriti velika rastojanja (do nekoliko
km)
Brzo merenje (nekoliko sekundi).
Oitavanje rezultata na displeju
U sadanje vreme su elektrooptiki daljinomeri
sastavni deo savremenih geodetskih
instrumenata totalnih geodetskih stanica, gde
postoji mogunost automatske obrade merenja,
registracije, prenosa na raunar itd.
18

Savremena totalna geodetska stanica opremljena

elektroptikim daljinomerom

19

Duina A-C ne moe biti direktno izmerena, jer je

taka A nepristupana. Postavi se pomona taka
B na pristupanom mestu i izmeri se duina C-B i
uglovi i . Nepoznata duina A-C se rauna
primenom sinusne teoreme (TO13)

+ + = 180

= 180 ( + )

kontrola:

a = b cos + c cos

a
b
c
=
=
sin sin sin
a
c=
sin
sin
a
B
b=
sin
sin
20

Sluaj kada su izmerena sva tri ugla i jedna

duina
Teorijska vrednost

+ + = 180

Zbog greaka merenja

+ + 180
+ + + f = 180
f = 180 ( + + )

v =

3
' = + v
' = + v
' = + v

Dalje se primenjuje prethodno opisani postupak

21

Sluaj kada su izmereni jedan ugao i dve

duine (ugao naspram vee duine) a, c,

a
b
c
=
=
sin sin sin

sin
sin =
c
a

= 180 ( + )

a
b=
sin
sin

22

Duinu A-B nije mogue izmeriti jer se krajnje

take ne dogledaju. Postavi se pomona taka C.
Izmere se duine B-C i A-C i ugao . Problem se
reava primenom:
tangensne teoreme

kosinusne teoreme

deobom trougla na
dva pravougla

A
23

Odreivanje duine primenom tangensne teoreme

(TO14)
C
+

tg
b+c
2

=
bc

tg
2

+ + = 180
+ = 180

+
2

tg
2

= 90

bc

bc
tg 90 =
ctg
=
2 b+c
2
b+c
24

+ +

2
2
2
+ + +
=

=
2
2
2

Kada su poznati uglovi u trouglu, nepoznata

strana a se rauna po sinusnoj teoremi:

b
c
a=
sin =
sin
sin
sin

25

Odreivanje duine primenom kosinusne teoreme

a 2 = b 2 + c 2 2 * b* c* cos

Dalje se uglovi trae pomou sinusne teoreme

26

Reenje deobom trougla na dva pravougla trougla

h
sin = h = b* sin
b
x = b* cos

x
b

y =cx

h
tg =
y

c
y

= 180 ( + )

27

Kontrola

y
tg 2 =
h
1 = 180 90

x
b

= 1 + 2

c
y

B
28