2010 YILINDA BLGE DEVLET OLAN TRKYE

Trkiye eer doru tercihleri kullanrsa, doru ynetilir ve ynlendirilirse 10 yl iinde

dnya lkelerinin en zengin yzde 10nu iine girebilir. Bu, aa yukar her yl yzde 10 dolaynda
bir kalknma hzn gerektirir. Bence btn mesele elimizdeki kaynaklar doru kullanabilecek miyiz
meselesidir. Bir rnek vereyim : Trkiye olimpiyatlarda 40 dala atlet yetitirirse, hibirini
kazanamaz. Ama kendisine uygun 3 dal bulur, btn imkanlarn buralara yneltir, bu dalda altn
madalya alacaz derse, o zaman 2000 yl olimpiyatlarnda 3 altn madalyamz garanti olur. Ama
kaynaklarmz her yere incecik bir zar gibi yayarsak, serbest piyasa ekonomisini kendi kendine ne
olursa olur, mantna brakrsak, bunu baarmamz mmkn olmaz.Trkiye, byk kentlerde
grdmz disiplinsizlie ramen aslnda alkan bir lke. Eer Trkiye tketimi hi
arttrmamak deil, tasarruf kaynaklarn yok ettirmeyecek bir dzeyde arttrarak hareket edebilirse,
2020 ylna geldiinde nemli bir ekonomik kalknma dzeyine ulaabilir.
Trkiye bugn deiik alardan bir drt yol azdadr. Trk toplumu uyumlu bir ekilde
ne yapmas gerektii konusunda klielerden uzak yeni araylara ynelmelidir. Bir kere Trkiyede
piyasa ekonomisinin yerlemesi gerektiine inanyorum. Trkiyenin ekonomik geleceine ilikin
senaryonun

yalnzca

lkenin

kendi

verilerine

dayanlarak

izilemeyeceinin

bilinmesi

gerekir.Trkiye hem bat ile dou; hem de kuzey ile gney arasnda bir noktada bulunuyor. Bu
konumu Trkiyenin lehine de ileyebilir, aleyhine de. Trkiye bu yzyln bandan, Osmanl
devletinin paralanmasndan itibaren Dou-Bat arasnda merkezi bir lke olma iddiasndan
vazgeti; Bat dnyasnn kenar olma roln rza gsterdi. Bugn de bu konumunu korumaya
alyor. Fakat imdi dnyada Trkiyenin iradesi dnda ok byk deimeler yaanyor. imdi
soru: Trkiye yarnn dnyasnda merkez mi, yoksa kenarda bir lke mi olacak? Bugn ekonomik
g ve younluk Atlantik Havzasndan Pasifik Havzasna gemi durumda. Bu g yava yava
Pasifik Havzasndan batya, orta douya doru ilerliyor. Bakn Japonlar Trkiye ye kadar geldiler;
AT nin snrlarna dayandlar.
in sessiz gibi grnyor; ama bu aldatc bir sessizlik. in, var gcyle Japon teknolojisini
yakalamaya alyor. Hindistan in den daha ileri teknolojiye sahip; elindeki teknoloji askeri bir
g haline evirmeye alyor. G merkezinin Pasifik Havzasna kaymas Avrupa nn
gerileyecei demek deildir. Benim dncem udur ki Avrupa, bytlm bir svire ve Belika
olacaktr.

Yeni Avrupa bir yandan mali planlama, bankaclk hizmetleri salk ve sosyal hizmetler
konularndaki bilgi birikimiyle geniletilmi bir svire; bir yandan da Latin ve Germen
kltrlerinin, Katolikliin ve Protestanln uyum iinde yaadklar geniletilmi bir Belika
olmaya adaydr. Avrupa nn glenmesi snrlarna dayanmtr, diyorum. Bu kendisini nfus
artnn durmasndan da gsteriyor. Avrupa nmzdeki yzylda belirli bir skun ve bar dnemi
yaayacaktr, ama bymesi byk lde tamamlanm, ekonomik bakmdan duraklam hale
gelecektir. imdi, byle duraan bir Avrupa ile son derece hareketli bir Asya arasnda olan bir
Trkiye szkonusu.
Trkiyenin gerek ekonomisinin gelimesi, refah gerekse gvelii asndan ran la iyi
ilikilere ihtiyac var. ran iin Trkiye, byk bir problem. nk ran da ok byk bir Trk
varl, 14 milyon nfuslu Azeri ve Trk airetleri var. Azerbaycan, Trkiye-ran ilikileri
bakmndan olaan st ilgin, kilit bir noktada. Azerbaycan etnik kimliini, u dinsel kimliinden
nde tuttuu iin Trkiye ile yakn iliki aray iinde. Bu, ran iin byk bir tehlike.
ran btnln muhafaza etme insiyak iinde, iilik faktrne sarlmakta. Bunun
yryebilecei inancnda deilim. ran paralanmayacaktr, ama deiecektir. Eer TrkiyeAzerbaycan yaknlamas ilerlerse, ran da bu kat brokratik rejiminden vazgeebilir. ran da insan
haklar, demokratik rejim er ge gndeme gelecektir.
Trkiyenin ekonomik gelimesini, potansiyeli giderek byyen Asya ya almasna; bunun
gerekleebilmesi iin giderek deiip demokratikleen bir ranla kuraca yakn ilikilere nem
vermesi gerekir.
Trkiyenin ekonomik geleceinin d potansiyellerine, bir anlamda Douya doru
almasna bal olduunu dnenlerden biri de, stanbul niversitesi retim yesi ve Trk
Dnyas aratrmalar Vakf Bakan Prof. Dr. Turan Yazgan. Yazgann senaryosu yle: Bir
ekonominin gl olabilmesi iin belirli artlar mutlaka yerine getirmesi gerekir. Bunlardan
birincisi; kritik madde problemini zmektir. kincisi de; insan gc ihtiyalarn gelime seyrine
paralel bir ekilde, ak vermeden karlayabilmektir. Trk ekonomisi kritik madde sorununu
zm deildir... (Eitilmi) insan gc asndan da ihtiyalarn hzl bir deimeye elverili

biimde karlayamyor. Oysa bugn dnyada yzn Trkiyeye doru dndrm 250 milyonluk
bir Trk kitlesi yaamakta. Trkiye onlar iin bir bakma Kabedir, bir bakma ABDden daha gl
bir lke; rehber, nder bir lkedir. Bu bak as Azerbaycandan Kazakistana sramtr, dier
Trk lkelerine srayacana hi phe yoktur. nk milliyet asr devam ediyor. Milliyete dayal
ibirlii ortam devam ediyor. Bu potansiyel iinde dnya petrol kaynaklarnn, altn, uranyum
kaynaklarnn byk ksm vardr. bizimle ibirliine hazr olduklarn dnya gryor. Ben artan bir
iktisadi ibirliiyle bu potansiyeli kullanabilir hale gelirsem, benim ekonomim Japonya ile eit hale
gelebilir.
2010 ylnda Trk sekinlerinin zihninde varolan temel senaryo yle betimleyebiliriz:
Trkiye nmzdeki otuz ylda kalknmasn srdrerek, 2020 ylnda bugnknden daha
byk bir refaha ulaacaktr. Trk ekonomisinin gelecei konusunda iyimserdir. Bu iyimserlerin bir
blm, Trkiyeyi mucizeler yaratmaya namzet grmekte ve Trkiyenin gelimi lkelerin
ortalamasn yakalayarak yeni bir talya olabileceine inanmaktadr. ounluk gelimi lkeleri
yakalayamasa da otuz yl sonra Trkiyenin uluslararas ekonomik refah ve g sralamasnda
bugn olduundan daha yukarda bir konuma gelecei kansndadr. Trkiyenin ekonomide
yerinde sayacana ya da gerileyebileceine insanlar ok aznlktadr. Ksaca, Trk eliti, byk
ounluuyla ekonominin geleceine gvenmektedir.
Byk ounluk dnyada ekonomik btnlemenin ilerleyecei, 2010 ylnda Trk
ekonomisinin de bu btnleme iinde, uluslararas rekabete ak bir piyasa ekonomisi olaca
grndedir. Farkl siyasi eilimlerden kiiler arasnda bu konuda mutabakat olduu
grlmektedir. 1960larda ve 1970lere dein hayli yaygn olan, da kapal, otarik, kendi kendine
yeterlii amalayan, planl ve devlet arlkl ekonomi modelinin geerli olabileceini dnenler
pek kalmamtr.
Farkl siyasi grlerden kimseler Trkiyenin da ak bir piyasa ekonomisi olarak
geleceine ilikin inanc paylatklar gibi, bu piyasa ekonomisinin kendi haline braklamayaca
fikrinde de bulumaktadr. Gerek Trkiye ekonomisinin uluslararas rekabet gcne sahip
olabilmesi asndan, gerekse piyasa ekonomisinin yol at sosyal dengesizliklerin giderilmesi
bakmndan devletin ekonomide dzenleyici bir rol oynamas gerei zerinde birleilmektedir.

 Trkiye ekonomisinin en temel zaaflarnn, ylda % 2,4 dolayndaki, Hindistan da geride

brakan nfus art ile eitim alanndaki darboazlar olduu ok yaygn bir grtr. Kalknmann
getirdii retim artn yutan nfus patlamasnn nlenmesi, nfus artnn ylda % 1 dolaynda
indirilmesi iin ulusal bir nfus planlamas politikasnn gerekliliine inananlarn says kabarktr.
Zorunlu ilkretimin 11-12 yla karlmas, ortaretimde meslek eitiminin yaygnlatrlmas,
yksek retimde kalitenin ykseltilmesi, bilim ve teknoloji daha byk yatrm Trkiyenin
21.yy.a hazrlanmasnda en nemli admlar olarak grlmektedir.
Sekinlerimiz arasnda temel hak ve zgrlklerle dayal oulcu demokratik dzenin,
teki siyasal rejimlere stnl konusunda ok yaygn bir mutabakat grlmektedir.
Trkiyede komnizmin ve faizmin tehlikeli olmaktan kt; sa ve sol otoriter bir askeri
rejimin kurulup yerlemesi tehdidinin geride kald konusunda neredeyse oybirlii vardr. Fakat
laik dzeni tehdit eden eriat akmlar ile lkenin btnln tehdit eden Krt aykrcl,
demokratik dzenin kar karya olduu iki byk tehlike olarak alglanmaktadr.
Ancak grlenlerin tamamna yakn bir blm ne eriatlarn ne de ayrlklarn
amalarna ulaabileceini dnmektedir. Gerek eriatlar iktidara gelip Trkiye de bir slm
Cumhuriyeti

kurabileceine,

gerekse

Krt

ayrlklnn baar

kazanarak

Trkiyeyi

paralayabileceine ihtimal verenler bir iki istisnay geememektedir. Ancak eriat tehdidin u
veya bu tr bir askeri mdahaleye yol aabileceini dnenlerin says az deildir.
Laikliye ynelik tehlikelerin demokrasi iinde alabileceine inananlar, eriat akmlarn
demokratik bir gelimenin akm olarak daha geni lde rgtlenme ve toplumda seslerine daha
ok duyurma olanaklarna kavutuklarn; ancak glerinin snr ve gerilemekte olduunu, toplumu
pelerinden gtrme imkanna sahip olmadklarn dnyor. Aznlk gr ise, eriat akmlarn
zellikle son on ylda gelierek, devlet iinde rgtlenerek laik rejimi tehdit edebilecek gce
ulaacaklar, nmzdeki on yl iinde bunlar bir hesaplama nn gndeme gelebileceidir.
Krt ayrlknn baarl olmayacana, ayrlklk sorununun demokrasi iinde
zlebileceine ilikin gr birliine karlk, sorunun nasl alabilecei konusunda grler

ayrlmaktadr. lgintir ki, ounluk Trkiyenin genel olarak bugn izlemekte olduu politikalarn,
yani bir yandan Dou ve Gneydou blgelerinin ekonomik kalknmas iin yatrmlar, bir yandan
da gvenlik nlemlerini srdrmesinin sorunun halline yetecei kansndadr. ounluk grne
gre, ayrlklk sorunun zm, ekonomidedir. Aznlkta kalan ama hayli yaygn grnen teki
yaklama gre ise, Dou ve Gneydounun ekonomik kalknmasnn salanmas ayrlklk
sorunun zm asndan yeterli olamaz. Trkiyenin nmzdeki otuz ylda bata Azerbaycan
olmak zere SSCBnin Trke konuulan Cumhuriyetleriyle, Trki halklarla ekonomik ve kltrel
ilikilerin giderek gleneceine inanalar, bu ynde anlaml bir gelime grmeyenlere nazaran
ounlukta. Trki halklarla ilikilerin, siyasi balamda sonu verebileceini, baz Batl senaristlerin
ortaya att gibi Trk Birlii veya Trk Konfederasyonunun doabileceini dnenler yok deil,
ama ok az sayda. Trkiyenin laik ve demokratik rejimiyle Trki halklara rnek olaca yaygn bir
dnce. Trkiyenin Trk halklarla bu anlamda artan ilikilerinin, Trkiye-SSCB yada Rusya
ilikilerini zedelemeyecei, aksine glendirecei ar basan bir baka gr.
Trk sekinleri arasnda Trk-Yunan ilikilerinin gelecei konusunda, dikkat ekici bir
kutuplama olduu grlyor. 2010 ylnda Trklerle Yunanllar birbirinden en yakn iki ulus
olarak grenler ile, iki ulus arasnda yapsallam bir husumet in, otuz yl gibi bir vadede
almas mmkn olmayacak dmanlklarn bulunduunu dnenler arasnda blnyor. Ancak,
nmzdeki otuz ylda Trkiye ile Yunanistann aralarndaki sorunlar halledeceklerine inanalar
ounlukta. Biroklarna gre, sorunlarn halli iin iki tarafta da, bu konuda niyetli ve kararl
yneticilerin iktidara gelmesi yeterli. Hkim gr, 2020 ylnda Egenin bir bar denizine
dnecei.
Bat komumuz Yunanistan ile sorunlarmzn halledebileceine ilikin yaygn iyimserliine
karlk gney komularmzla yani Suriye, Irak ve ran' la sorunlarmzn zmlenmesine
yetmeyecei ok ar basan bir gr.
slam ve Arap aleminde demokratikleme bugnk otoriter ve totaliter rejimlerin yerini
demokratik dzenlere brakmas sorunlarn zlmesi, ilikilerin dzelmesi bakmndan temel koul
olarak grlyor. Ancak dnyadaki demokratikleme dalgasnn nmzdeki otuz ylda slam ve
Arap alemini kapsayacan dnenler aznlkta

Trk sekinlerine gre 2020 ylnn Trkiye' sini birka cmleyle yle betimleyebiliriz:
Ekonomide bugn olduundan ok daha mreffeh, uluslararasndaki ekonominin gelimilik
sralamasnda yukarlara doru trmanm, fakat gelimi lkeleri henz yakalayamam bir Trkiye
Demokratik rejimi Bat demokrasilerinin standartlarna uydurma yolunda hayli yol alm,
fakat tam anlamyla ak toplum kimliini kazanamam bir Trkiye. Bat ya tarihsel yneliminden
ayrlmayan, Atlantikten Urallar a Avrupa btnlemesi iinde yer alan ,fakat AT yesi olmayp
blgesinde nemli bir siyasi-iktisadi rol slenen bir Trkiye.
2010 Ylnda Trk sekinlerinin zihnindeki Trkiyenin geleceine ilikin ana senaryoyu
ortaya kard gibi, baz genel eilimleri konusunda yargda bulunmay olanakl klyor. Bu
aratrma temelinde, Trk semenleri arasnda siyasette oulcu ve zgrlk demokratik
dzenin, ekonomide uluslararas rekabete ak bir piyasa ekonomisinin stnl konusunda tam
olmasa da olduka yaygn bir mutabakat olduunu sylemek mmkn grnyor. te yandan
eitli konulardaki gr farkllklarnn aklanmasnda, geleneksel sa-sol ayrm hayli yetersiz
kalyor; geleneksel anlamda sa ve solda yer alanlarn birok konuda gr birliinde olduklar
gzleniyor.
Sekinlerimizin siyasetle ve ekonomiyle ilgili baz temel tercihlerde dne gre bugn ok
daha byk bir mutabakata ulam olmalar; demokrasinin ve ekonominin gelecei konusunda
olduka iyimser grnmeleri; nmzdeki otuz ylda Trkiyenin demokrasisini ve ekonomisini
ilerleteceine ve blgesinde nemli rol oynayan bir g haline gelebileceine ilikin inanc
biroklarnn paylamas, toplum olarak da gelecee iyimser bir gzle bakmamz iin nemli bir
neden olarak deerlendirilebilir.

TRKYE NN 21. YZYIL HEDEF NE OLMALI?

Bat dnyas 21.yzyl iin bilgi toplumunu hedeflemitir. nmzdeki a imdiden
bilgi a olarak nitelendiriliyor. ABD ve JAPONYA bu a daha 1990larda yakalamak zere...
Avrupa topluluu

ABD ve Japonyadan geride kalmamak iin yeni projeler ve aratrmalar

yapyor. Bu genel durum iinde Trkiye ne yapyor, ne yapmal ve neyi hedeflemeli?

Trkiyenin bugnk grnmn sanayileme abas iinde tarm toplumu eklinde

nitelendirmek mmkndr. 1990l yllarn banda nfusun hl % 50 den fazlas (% 53) tarmda
alyorsa tarm toplumu karakteri ar basyor demektir.
Bilgi ana girerken bat dnyas ar sanayi ve sanayi retimini yava yava daha geride
gelen lkelere terk ederek, teknoloji retim,ne arlk vermeye balamtr. retim bu istikamette
yeniden ekillenmekte, hizmet sektr ilk plana kmaktadr.
Sanayilemenin henz tamamlanmam olan Trkiyenin, Bilgi ana girmee hazrlanan,
Bat Dnyasnn terk etmee hazrland sanayi yapsn ithal etmek yerine bilgi ann gereklerini
imdiden yerine getirmesinde kanmzca ounluk vardr. bunun iin ileri teknoloji retimi ve
hizmet sektrnn geniletilmesinin hedef alnmaldr.
Bunun iin, her eyden nce insan faktrne yatrm birinci planda ele alnmaldr.
ktisadi Kalknma Vakfnn (KV) Trkiyenin 21. yzyla uyum konusundaki nerileri
yledir.

Trkiye batlama politikasn temel ilke olarak devam ettirmelidir.

Hzl nfus artnn yavalatlmas milli politika haline getirilmelidir.

Enflasyon tek haneli hale getirilmelidir. Bunun iin, Kamu harcamalar kaynaklarla

dengeli hale getirilmelidir.

Yeni, ada, yaygn ve etkili bir vergi politikas uygulanmaldr.

Kamu ynetimi uygun bir hukuk dzeni iinde an gereklerine gre yeniden

dzenlenmelidir.

Dnya kamuoyundaki Trkiye grnts dzeltilmeli ve lke rnlerinin dnya

pazarlarnda tannmas salanmaldr.

lkenin kltr seviyesini bir bilgi toplumu olabilmesi iin gerekli seviyeye ykseltilmeli

ve toplama sanayi kltr verilmelidir.

21. yzyln yeni teknoloji ve bilgi ortamnda alabilecek teknik eleman yetitirilmek

zere teknik eime nem verilmelidir.

Trkiye Aratrma ve Gelitirme kapasitesini artrmaldr.

lke artlarnn en uygun teknolojiyi satn alp, bunlar kullanrken gelitirmelidir.

Yeni teknolojileri lkeye getirmek, finanse etmek ve uygulamay izleyip, yeni gelimeler
salamas iin TBTAK a bal bir Teknoloji Bilgi Bankas kurulmaldr.

Trk sanayisinin dnya sanayi yaps iinde rekabet gcne gre katma deeri yksek

sanayi kollarn seip, yol gsterici ve zendirirci nlemler alnmaldr.

Bu ve benzeri nlemlerle Trkiye gelecek an koullarna gre ekillendirilir ve gerekli
alma ortam hazrlanrsa, Trklerin yaratclk, problem zm ve uyum kabiliyetleri ile 21.
yzyln koullarna uymalar iin hibir neden grlmemektedir.
KV nn bu grmelerine genel hatlaryla katlmak mmkndr. Bu grler, statik
durumu koruma yerine 21. yzylda yaamaya ynelik yeni artlar ngrmektedir. Trkiye 21.
yzylda ilk sralara kendini hazrlayacak politikalar retmek mecburiyetindedir. Bunun temelinde
eitim ve insan faktrne yatrm vardr.

TRKYE N HEDEFLER
Trkiye bu hedeflere ulaacak potansiyele sahiptir. Bu iddiamzn nedenleri, u gereklere
dayanmaktadr:

Trkiye ileri teknoloji reten ve satan bir lke haline gelmitir. Bunun rnekleri

ASELSAN ve TUSA retimleri ile sergilenmektedir.

Trkiye de Uzay Sanayiinde nemli bir aama kaydedilmitir.

Trkiye, yaratc beyinler yetitirmek ve yeni teknoloji retmek zere niversiteler

kurmutur. Bilgi Toplumu olma yolunda nemli mesafeler alnmaktadr.

TRKSAT uydusunun uzaya frlatmak suretiyle, kendi haberleme uydusuna sahip on

alt lkeden biri Trkiye olmutur.

GAP projesi gibi dev bir proje uygulanmaya konulabilmektedir. Bu sayede, blgedeki

gelir seviyesi be kat arttrabilecek ve 3.5 milyon kii iin i olana yaratabilecektir.

Su, petrolden kymetli hale gelmektedir. Trkiyenin ise zengin su kaynaklar vardr.

Trkiye, Avrasya ve Karadeniz Blgesindeki ibirlii sayesinde bir cazibe merkezi

haline gelmitir. 350 milyonluk bir pazarn tam ortasndadr. Trkiyenin konumumdan
kaynaklanan saysz stnlkleri vardr.

Avrasya blgesini dnyaya balayacak doal gaz ve petrol boru hatlarnn yolu Trkiye

den gemektedir.

Sadece ya sebze ve meyve ihracatndan birka yl iinde on milyar dolar salayacak

kapasite mevcuttur.

21. yzyln en gzde sektrlerine namzet olan Turizm sektrnde ok nemli rol

oynamaya hazrlanmaktadr. 10 milyar dolarlk turizm geliri ksa vadeli hedefler arasndadr.

Avrupa Bankalarnda Trk vatandalarnn 300 milyar DM ye varan tasarruflar olduu

hesaplanmaktadr.

Kayt d ekonominin vergilendirilmesi halinde % 30 - % 50lik bir kaynak art

salanmas mmkndr.

Trkiye altn zengini saylabilecek, bir duruma gelmitir.

zelletirme ile ilk aama 30 milyar dolar kaynak salanrken, iletmelerin verimlerinde

de byk artlar beklenmektedir.

Yzde 70 ten fazlas 35 yan altnda olan gen ve dinamik bir i gc ordusu vardr.

D lkelerde alan Trk beyin gcnn Trkiye ye ekilmesi ve ilk aamada 5 bin

kiilik bir gruba ileri lkelerde niversite st eitim salanmas halinde Trkiye deki insan
faktr bat lkeleri seviyesine ulaacaktr.

Trkiye, Japonya gibi bir sper gle ibirlii yaparak sermaye ve teknoloji alanndaki

eksiklerini de tamamlayacak bir konumdadr.

Trk giriimcileri dnyann her yerinde rakipleriyle boy lebilmekte ve i

yapabilmektedir.

Bir ok kalknm lkeye kyasla kullanlabilir kaynaklar bakmndan Trkiyenin

stnlkleri vardr.
Byk Atatrk n 1923 ylnda l. ktisat Kongresinde ifade ettii Trkiye alkanlar
diyar, zenginler diyar olacaktr. Hedefine 2000li yllarda ulaacamza inanmalyz ve buna gre
hazrlanmalyz.

Anadolu da; Denizli, Tokat, Kayseri, Gaziantep gibi illeri gezenler byk bir potansiyelin
fkrdn greceklerdir. Anadolu mteebbisi yoktan var etmesini bilmi, inanlmaz bir giriimcilik
ruhuyla byk bir gelime salamtr.
DPT Mstear Profesr Gvenen yeni bir strateji hazrl iersindedir. Bu stratejiye gre
Trkiye 2007 ylnda dnyadaki 185 lke iinde sisteme en fazla etki yapan 15 lkeden biri haline
gelecektir. Byle bir strateji dnldne gre bizim nerdiimiz hedef hi de hayalci deildir.
bir ok bilim dallarnda uluslararas birincilik kazanan rencilerimiz ve kendi dallarnda ampiyon
olan sporcularmz, dnyaca nl sanatlarmz dikkate alndnda sisteme yeterince etki
yapabileceimizi iddia edebiliriz.
Trkiyenin d lkelerden grnm daha gl ve heybetlidir. eride bunun bilincine
henz varlamamtr.
Byk ve gl Trkiye imajndan ekinen lkeler vardr. zorluklara ve engellere ramen,
Trkiye etkili ve istikrarl bir ynetimle daha byk hedeflere ulaacaktr.

2000 L YILLAR VE NSAN FAKTR

lkelerin kalknmasnda sermaye birikimin rolnn % 30, sermayenin etkinlii artran
eitim, bilgi ve teknolojinin rolnn % 70 olduu hesap edilmektedir. Trkiyenin 2000li yllara
hazrlanrken, ihtiya duyduu yetimi insan gcn salayabilmesi iin iki nerimiz vardr.

Trkiyenin d lkelerde alan bilim adamlarn yurda ekmek...

Bir uzman ordusu yetitirebilmek iin, niversite retimi sonras eitim yapmak zere,

be bin kiinin Avrupa ve Amerika ya gnderilmesi.

Yeterli insan gcn yetitirmenin phesiz en salkl yolu lke iinde yksek retime

gerekli destei vermektir.

Bu nemli konunun zm iin ortaya konan neriler yledir.

niversitelere ayrlan finansman kaynaklar ciddi olarak ykseltilmelidir.

Yksek retimin finansmanna, kaynak salamak iin tevik tedbirleri alnmaldr.

Dner sermaye gelirleri arttrlarak yatrma dntrlmelidir.

zel niversitelerin saylarnn arttrlmas iin tevik tedbirleri alnmaldr.

Yeni kurulu niversite ve ileri teknoloji enstitlerinden her biri iin 100 aratrma

grevlisi olmak zere, ylda toplam 2300 aratrma grevlisi, doktora yapmak zere
yurtdna gnderilmelidir.
Dier taraftan; Trk eitim sisteminin temel sorunlarn zmek ve 2000li yllardaki
hedeflerini belirlemek amacyla Milli Eitim Bakanlmzca uzun vadeli bir Eitim Ana Plan
hazrlanmaktadr. Bu plan, XV. Milli Eitim uras kararlar ile VII. Be yllk kalknma plannda n
grlen nlemleri esas alarak 15 yllk bir sreyi kapsamak zere hazrlanmaktadr.
15 Yllk Eitim Ana Plann amalar zele u ekilde belirlenmitir:

Bilgi a nn getirmekte olduu deiimi doru yorumlayarak, nmzdeki

dnemde Trk Milletini, insan, lkesi, kltr, modern devlet ve retimi ile dnya
faaliyetinde daha fazla sz ve pay sahibi klmann, eitime den hazrlklarn zamannda
tamamlamak,

Milli Eitimin politika belgeleri olan Be Yllk Kalknma planlaryla Milli Eitim ura

kararlarn bir btn halinde uygulanmaya aktaracak yntemleri gelitirmek.

Trkiyenin hzla kalknmakta olduu, lke olarak Avrupa Birlii ile btnleecei,

rekabeti ve nitelikli insan gc ihtiyacnn giderek artaca dikkate alnarak eitim

sistemine girecek renci kitlesinin boyutlarn, artn ve eitli kesimlerin eitim
ihtiyalarn belirlemek,

2005 ylna kadar lise kademesinde Avrupa Birlii okullama ve nitelik ortalamalarna

erimek,

Eitim sektrne hzla aktarlmas beklenen mali kaynaklarn gereki bir tahmini

yapmak, kaynaklarn aklc ve etkili kullanmn salayc tedbirleri gelitirmek,

Bu imkanlar iinde Trk rencisine demokratik, katlmc, aa uygun ve daha nitelikli

eitimin verilebilmesi iin yeterli seenekleri, frsat eitliini salamak iin alt yap
hazrlamak,

Eitimin birikmi isel ve dsal sorunlarndan Milli Eitim Bakanlnca alabilecek

olanlar sistem ve kademe boyutlarnda zmleyerek gelecein eitli eitim ihtiyalarna

cevap sunacak salkl bir yap oluturmaktr.
Tartlan konular, ortaya konulan rneklerin pek ou yeni harcama isteyen konulardr.
Dier taraftan Milli Eitim e devlet btesinin en byk pay ayrlmtr. Bunun yannda ayrlan bu
deneklerin en byk pay personel harcamalarna gidecektir. Milli Eitim de yatrm iin fazla bir
kaynak ayrlmamaktadr. Sorun burada dmlenmektedir.
1997-1998 retim ylnda Sekiz Yllk zorunlu temel eitime geilmi ve bunun getirdii
glkler almaya allmtr. Nitekim, 1998 konsolide bte yatrmlar ierisinde 407.2 Trilyon
Lira Eitim yatrmlar iin ayrlmtr. Bylece yatrmlar iinde eitim sektrnn pay 1997
ylnda % 18.3 iken, 1998 ylnda % 40.7 ye ulamaktadr.
21. yzyl byk iddialarla hazrlanmakta olan Trkiyenin her eyden nce Eitim
sorununu kknden halletmesi gerekiyor. Cumhuriyet in ilk yllarnda balatlan, Milli Eitim
Seferberlii ayn heyecanla devam ettirilememitir.
XV. Milli Eitim uras ve takip eden uygulamalar 21. yzyla doru yeni bir milli eitim
seferberliinin ilk iaretleri saylabilir.

www.Odevindir.net