( , )

beslinbr@gmail.com

18.

: , , , ,
, Adam Mller Guttenbrunn, Karl von Mller, Stefan Jger,

: Der Grosse Schwabenzug

Adam Mller Guttenbrunn-a (18521923) Der Werschetzer Tat Karl von
Mller-a
, Die nwaderung der Schwaben in das
Banat Stefan Jger-a
(18771962).
20. ,
.
,
, . (Heldenzeitalter)

17. 18. .

.
.

, (Der Grosse Schwabenzug)

.
III ,

(Die Einwanderung der Schwaben in das Banat).
, 17.
18. ,
.
. ,
(Heldenzeitalter).
, ,
,

821.112.2(497.113).09-31 . ; 821.112.2(497.113).09-31
. ; 75.044
.

0350-6428, 44 (2012) 148, . 667688

[667

.
,
.
, , ,
. ,
, 20.
,
.

***

, XVII
XIX .
20- 70- XVIII .
: VI,
II, :
, . ,
, . , ,
.
, , , . , ,
.
,
, :
,
,
.
, , ,
,
. - . 1718. 1778. . de

668]


Pregled kolonizacije Vojvodine u XVIII i XIX veku, Novi Sad 1961 (2000).
: , ,
, 1962, 3233, 115124; ,
Naseljavanje i kolonizacija Vojvodine 16901945, Godinjak Drutva istoriara
Vojvodine, 1982, 195247; . , 18. ,
2006. ,
: Felix Milleker, Der erste
organisierte deutsche Kolonisation des Banats unteMercy 17221726, Vrsac 1923;
Anton Tafferner, Quellenbuch zur donauschwbische Geschichte, Stutgart 1977.
:
Mrta Fata, Einwanderung und Ansiedlung der Deutschen (16891790) : Land an
der Donau (Deutsche Geschichte im Osten Europas, 8), Berlin 2002, 89197.

 , , -. , ,
.

iure ,

. , , , ,
. ,

, (
).
,
. .
,
. ,
, .
(Ulmer Schachtel) .
20, 80, 150 400
. ,

.
.
. ,
.
. . ,
. , .
1738,
. , ,
(
).
, ,
, ,
.

,
, 1.500.000,
340.000
.
.
Tot, Not, Brot
(Tod) (Not)
(Brot). : ./
./ ,/ ,/
,/ .

[669

,
.
, , .
,
.
, , ,
.
,
.
,
, , . ,


. ,
, ,

.
, ,
.
, 19.
, . ,
,
1867. , . 19. 20.
.
(Steinacker) 1906.

1914. .

***

670]

. . 22. 1852.
.
, , . , (Luckhaup) ,

.
.
()

 : Hans

Weresch, Adam
Mller Guttenbrun. sein Leben, Denken und Schaffen, 1-2, Freiburg 1975. ,
: Ferdinand Ernst Gruber, Adam Mller
Guttenbrun die Erzschwab, Leipzig, 1921; P. Hilkene, Adam Mller-Guttenbrunn,
sein Bildungsgang, Volkswart, okt-dez. 1934, 17.

.
. ,
, .
.
.
,
. . ,

.

. . 1886.
: Raimuntheatra-a a oo
Kaiserjubilums-Stadttheatra-a.
.
,

.
. (Gtzendammerung,
1908) (Die Glocken der Heimat, 1910).
,
(Von Eugenius bis Josephus, 19131917)
(Meister Jakob und seine Kinder, 1918).
,
,
, . ,
,
, (Lenau, Das Dichterherz
der Zeit, 1921). 1923. ,
,
, , .

(Sdostsendungsidee). ,
,
.
,
, .
, , (Barmherziger Kaiser)
(Josef der Deutsche),

[671


672]

, 1913. 1953.
, .
18.
. , , ,
.
. ,
. , ; , ,
; ;
, , .

,
.
, ,
. ,
, , , ,

,
.
.
, , , ,
,
, . :
, . a,
ao eo o, oj oae a a aea, a
oo e e, a oo oeje. ooa eea
e aa aoje ee aa, oe e
oj je aeo ea, oo o eoo
o. aa eoa e, a eea a je ee
o oea. o aje oe ooao oe (e), oje a aa ajo e.
ee je ao a e a ee ae oeo aa
o a oo ao oja a e oe . Oaao
je ao ajea, ooo a aoea aaa oj, a a o , je aao o a a aa.
a oa eo a, eea aaa ee
a oe ae o ea, je e ao aooo eo e aej.
oe a a ea o o oe, oa e aa a e
aaj. aa aa ea aaaj o aa.
j a je a ea aa oa aa, a a oea,
a e oao o aa. a, o a, a a
oo oa, a oo a oeee o
a oje ooe.


o o ae: L. Stackman Verlag, Leipzig 1935.

ea. o eoja ao eaj o a, e,

aaj (aa aa oo a ao ojae aoe aaa).
ee e aa jea o a jaa oaa aa, oeoee a oje oej ea ao
o ee. a eaa oa a aea oe ao
a aoe, oja a aa, eaaa o jeo
aoo oea, ajaa a eo a a. a
aa, oaaa aa oa ea ea, a je
ao eea oee o ae. a a je oaao a a,
oj je ao aje e a . oa aa ea, a
aja je oaaa a oe e a oa. a ae
e oa ajaa je oaa a aee e, a ea je o
ao oje . aa je oea
aae (aaaa), aoea oaa oe oj e a e e. o je aoaao a eaa a,
oj eea oa ae oea j je
je oee Aj o aaeo.
a aeee ea oo aaj? je o
aoj ao aa. aa e oooe o aa, e aja o o ae eje.
O e a jeo o oj eo oaa aa a.
eo e eooe ae oja o aja,
oj o aej e ao ej oja aj
oe. aa ja aa e oaee
ae o aa ae o aao o. a oe aeo je e o-a aaa. a oejo oja e
eaa ja a aaee . e oje
oaa oa e oee aeo oo, je e
oe eae ojaa. , ae, , Jee.
e oje aaa, e, e
aaaa, a oo ea jo a o
ooo oj e. ao aa o ea a ee
aaa, aoa ao o, aja ao a
aaa oo o a eae aoa. e oa aa o aa e jeoa aa a e
ee ao, ao o eaoj. , ,
, eoe
aoaa oeeo. Jea

, .
aaaa a aa aaa ea a ea je ooea
jao ae oje a aao eo aa
a je oj. ajej oa eae a, ea
ooe (Knes und Popen), ao e a
aeo eo. ae e o je ao aoa, a e
oaa, ooeo a aj a.

[673


674]

. , , oj
ooa e o o. oae ooo , a
oa oe a ae oja aa. O e e ee
e je ao je o. o je aeao a e ee , a je a eo aao a o ae
aa a e. e je, ae, a ao o oja e
a e oo a ea ooa ea, a a
je a a eea. Oje a o a.
e oao, oa a ea a , e
ja oa. eje a e oa aaa a
oe oee o eaa oea. oe a a a o
ee oaa ooe, oa o. e,
a, a oe oo ea a a e
a je ao. aa je o a, oeo oe
aaa a aaa aoaa. ao je a
o e aa, oe aa (aoj oj).
ao oj ejeoj a aa, aao
eo aoj oaa e aooo. oo ao oa oaa ao a ao (Parkozy), ao
a, ( ). O a ae oaa
. je aa eoo
eo eo aa eoa. oao, a oje je
ooa, aoj e o 2.000 oaa 1.000 a. aa oo
aoe je jaa: Je aeaj e: aa a e aoa
a oje eaj ao a je ea ao. aoa
eea je oea, oe ooe Ee oae e e fideles-e schwartz-gelber-e, a e.
aa jao jae,
oo ja (o je e oo). ao,
e a ae oj, a (Katitza). e a
jea oaje a o aoje (oae o a).
ao aoa oej ee. je ea oae eeje, oa a, jea aa a.
oa o Ao a, a oa oe
ea. Ao eo e o a jea a ea
a oja oaje a a. aja je oea a ao a o
ooa. Oeaa o, aj a e o je a oe
aa oa a a ea e, aao, a a.
o e eea. a e ao o o e
oaea oje a oa aa oj aj e
aaa ea aa. o oe aje, aoo e
a, a aj Ja, eeao oae a o a
oe eee o oo aaee e e. aa
e oa, Ao oe a aa ao a a a ea
ee aojeo aa oje je ao o oe aoaa
, .

o oo o, o oaa aoja, o
jao, a e a ooa oa oee .
ae oe aa aa e aa a
ooo. aao e o ooae a aee
ee. Oe je eo a o , ee, a
oao aje e. a o e je ao o e.
je eo e. o a ea ooa je o
a ee. jeo aa oa ao aoo! ea,
a eaa. e jae e ae a ooa
a, o je ao a o a e oe oe ae. e
a a oo ao ooo a, oja
ee e ee. e, o eo, aa oj
ae ae ooe.
. eajoj oa, ja oaa, oje e jea
ae a ee, eo je a oa eoa. e
oa je eo a e oa ea oa eo aj.
ao je o aoja a oao oa a ao oa
ao oa a a oae. Oeaa ooo
ee oo oe a oa, a e oe oe
oooe o eea o e a je o. aa je oo a oao. oejao je e oeo a ao e, a
e ee ajae, ao ea oo. O eoa
ooa a oa aa o oae a oe oj
a . ea ajo oo ea
oo je a oja a. e aaa a e,
ao je eo e a a oje oee ea a ae
ea a o aoja a oee jo aa,
aa o, a eo , o eae, o a, aaa eae ooe oj oa ao
a aa.
eooj o aaoo oo oa aa je eoa a oo. oo e jee,
aa oaa oo, ooa je oa a eae.
aaa je jeo o o ao ea oa.
, 19-o ooa, a
(aja), .
eo ee. ea a
ae eo oa eo o ooa aa a
oae aaoj. , e e ,
eo a aoae a eea ee o ea.
aao e eo o ea eea a e aoa: aoa,
aa oa. ao je a a je ajoe eee
a jee o. ao ee aa, oeeo e
a ee a oa e aao oa ooo a ee.
10 oa
. aa je, ao ajee ao, o ao o
oea. o je oo eeoo 100 oaa oje je
eao aa a ee ooe. Oo ao oo je a

[675


676]

a . je
oaao a oja a e a o oa aa a ee
a e e aee oe o . ao je
eo a o a je aaoa a ea eo ee oa oje je a ojeo oeo e (ao je,
aa, aoea jea aaja aoa aa eoa
aa a oo).
ae je ao oe oe. Jeo jo aa je
oao o aoja , a ooo eaee, oj ooa a e a oe oooe o
eea e. oo je ao ao a ao
a je oao ooja, aao, e, a e
aa a e e e ea oa a aa oja aa.
ao je o aao, oao oaa, ao oj
oo ( ) a
a ae o a. ae aa, a a
o ea, aao je oo. o je ooeo ea a a e
ea, ao je e a oe aoo a e a
. ao je, aeae oo o, ao o aa
eoao e a a oe aaoj o a aj
o oa. a, aa je ao a aa jeo ao aa oa eaa. ao je oe ee o ojoj
ooj oo o aoja. o ooee oe ea
eaa oo je aa je ao ao a aaoa a
aeo a e o aaa a je, ae,
eo eao. aa a, a o, oa
oee , oo oa oae ae oeo je aa
e aea. aoa aa, oaa aa a
aojeo oe. a je ao eo oa
oao oje e, e e e ao ea
ea. o e
ao o o o aoo Ao. O
e jo aje aao a oe ao o. oe aao
e eaa a a. oo je, ao a oje aje
ooe Ee, o a oj. aao, aj eo
jao je eoo a e e aaa eo ea, a
ae ooee a a oa o a ea ao e e
oa a eo, oae oa eo aea.
e a oja e aje oj eoej eaaj
aooj oo aoo eao a: e e ooo a! ao e o, ojo o eo
oa, oeo ao ooo oo. a, aja
a ea e aa, o oj , oa
oja ea aa. eaa aea ooo e a
a. ao e oa, oje e o aaa
ao e. oa e aoo a oao.
o e a oa e . Ooo ooa oj oa oe ae. o aa a ao,

o ae ae ae oja je eo ee a a
o a a eaoa ea aa eoa
a o ooo e aaa. O oj a a, e
a a ea a. O oj a, oea oo
o a a ooea.
aa aa e oe e ee ea oj
a e oja a aaa eoe! o oao a
eae a e e ao e a, o o oa,
ao o e aj ao eo? o oao aoja a oja e,
e oea, a a e, Eo, Aj, Ae, A? eao je o o . ao, ao
aj oaeo o, ao o o ao,
oj a ea, ao , oj o, ea e aa,
e oe, e a a- ea. o je eoa e eo,
ao ooaja, oj e e aa. a eoa. ea!
, ao . oee aoao,
ea a a a ee aja. e a aj o
eo aa, a o oae, e ee ooe, o
ae eao e ea eaoj. o o o aa
o oo a e e eoo eaa
eeoj joj Ae. O oj oa aa, aoj,
e, oe oea, ooa, a, .
oa ea e o aee. Oae
aaee e aea oa.
e e e eoe oje, ao o o e
oe, aa oe oao aea.
aa o a je a Jo II, oa je e eao
ao oo aaa, oee eao a. aa e oja
ao e oje e o a o a.
eaj Joo jao a aea ajo ajo
eejo. oe, oj e aea a oaa aa (1768.
1773). ojaj e ja o ea, ooo o
oo e oo a oeoe o eae oa ooaje. ee aa eoa je oo. aa
je e eoj e oa oo e oo
ojaa a oj e a e a oe oe.
ae e ojao, ao o o e e, 1913. oe,
eeje o eo aa -
ae: aaoj, j,
ae a, aa oeaa. ao ajee aa o a oae aoao eea. eoe
e a
oo o, ao eao aoa, ao jooa Eoe. ae je oao
ao eo aaje eo, oaea ooa
ea, jea o o a oje e aj e . oe
oaa ea a a, aoajaa eooja

[677

e oeeo a e ea aeja. eo
oa je e aeo aa
e ooe eoae ea o aoo
ajee ae ao aoa ooaa, e j e
e, o ea ao a ae oe aoa
a. aa oaaa a joo aa je ea ao oo a. , ,
,
, : .
aa je aoa oao o a aoo
o, ee e jaa ao ea e oaj ao
eeoae a aoa eoae. Jea o je ao
ao je ae ao ee o o a eo o o
e. e ea je oooo: ao ae, o je
a ooo, e ea a o eo o.
O aaj oo eoo ea eo o o a je
aa aja aao a eee oa ee
a o e ee a: 1913, 15.000; 1914, 911.000; 1923,
2527.000; 1927, 2830.000; 1931, 5861.000; 1935, 4448.000;
1940, 6271.000; 1941, 8991.000; 1953, 9294.000. o
oje aa je a a: 1918. 7276.000 eaa
1943. (eoa a). o a a je ae ojae
eo oa oa eaa. e eo jo o a aa
ooj eeoo a.

***

678]

oaa e a jao oa oj oa oee aa o eea (Karl von Mller) ooa

(e. Hatzfeld). O, a a o ea, je o oa
aa a je e eo oa oeo aa. oe je 11. ooa
1876. e. oao je oje ooe. oe aje
ao je ae o eeaa aaej e.
o eo a o je ajoa e aa aae
eaje je o oe ea, eoao je
eeea aa oaja. ao o, eoao je 1918.
e ea aaa ooj aaoj, o
ea je eoa. o je 1919. jea o oaa eao
o aea (Deutsche Kulturveband) j ao
ee aoae eaa. ao e eae aoe
aje (Deutsche Volkspartei), o je a o eaa
e a e Banater Deutsche Volkszeitung.
ooe ae aa, o e oaa ea a
a, 1932. oe, ooao je j Der Strmer (oeo ao eao je eaoj Jj aje oo
je oo ooeje e aao aoaoja
eooj eo a oa ae Vlkischer

 Die Werschetzer Tat, Ein roman von Bauern und Reitern, Berlin, Hamburg,
1936, 287 s; Grenzen Wandern, Ein Banater Roman, Wien, 1937, 310 s; Reiter im
Grenzland, Erzhlung, Reutlingen, 1939, 157; Die Salpeterer, Ein Freheitskampf
deutsche Bauern, Mnchen, 1937, 277 Der Savoyer, Ein Prinz Eugen Roman, Mnchen, 1939, 507; Der Tod des Mercy, SchwbischeVolkskalender, 1940, 4548; Das
Korset der Marquise, Eine Soldatengeschichte aus Flandern, Mnchen, 1940, 74;
Das Steinerne Schachbrett, Roman, Braunshweig, Berlin, Hamburg, 1941, 229; Die
Lothringerin, Roman eines Frauenlebens zwischen zwei Nationen und zwei Zeitaltern,
Mnchen, 1941; Im Schaten der Exelenz, Novelle, Mnchen, 1943. Der Weg ber die
Grenze,Novelle, Mnchen, 1943, 65. O Meleru: Bruno Kremling, Frontkmpfer und
Dichter, Bela Crkvaer Volksblatt, 24. 1, 1937. Bibliografski podaci: Anton Scherer,
Donauschwabische Bibliographie 1935-1955, Mnchen, 1968., 26263.
 je

oao o ea eae je oaa eoa ooa. eea

e oe a o aa ooaje, 30- oa 18. ea.

a eeaoo oea. 1744,
1788.
o oe oj a. e aoa a o je eo
Joa. eo ee, oea ooe aee ao a, aeo,
1886, 9199; 175; Friedrich Lotz, Geschichtliche und Sippenkundliche ber Johann
Jakob Henneman, Volk Und Heimat, Novi Sad,12, 1939, 4248.

je oeao a je o . o je 16. oea 1792. oe. ao
e aa , 22. oea, ao je a I a e o
eooj o aa oo oo: oa Joa, ae

Beobachter). e a aoeo oo 30- oa

je je, ao ae, eo a oe eoe ea e
o a o eoja jee eoee ooaje. ee
je a oj oaa, ja e aa eaa 18. e,
o oo oj o eo
e aa: ao jao eo, oa o eaa oaa (19361944, 4 a); aa, oa
a oo ea eaa (19371943, 3 a); aoj
oa o Eej (19391943, 5 a); eoe a
(1937); oa a a (19391943, 5 a); ejea
(1940); a oe oja oe aje
(19401944, 7 a!); aea aoa aa (19411943, 2
a); oaaa jea e o e a aoa
e eoe (19411944, 3 a); eo ae (1943);
e eeeje (1943 e oe, 3 a!). a o
ee o je oo 21. eaa 1943. oe.
eeo ajaajj oa je ao jao eo,
oe e oo o oaaja oee ao-o aa
(17881791), ooo o o ao eaa oaa Joaa
Jaoa eeaa. 1788.
,
. e, 70 5
. , -,
eeao aa
oaa a e ooa, ao
a a je a aa oja. aa je ea
oa o aaa. eea ao aae a oj
oa. ooo aaa aae. e
o eae, a eea e o.

[679


680]

ao jao eo, oa o eaa oaa e o

eoj eo e oe a a aeo o
je ae o, a ooja oaa, oj
eao ao o oe o aje e.
aae aoa e eooo oea a e ee.
a ea ao oa o, (ja),
a () , aao, oa. eeaa, a
ja oa o aea aa, aoe aa oja o. O ea ao ea aa a ao
eoa e, oa, ajja, eea oe o
ee oa. ea aee e ee. Jea je oea
oa , a a je a je oo
a eaae e: eea a. aa je aoe
eaoa aa-aa, o a oje a, o
a aoea aaa Eeoea, ae: o oe a
e o eaa oe oa e oa
a e oa a aa. o o o ao
o o aao aa, ( 1978: 29). ao o,
ee je oeo eo a oje oj ao, a e, o oe ea: Ooa e aao oaa
e oo eao o. ao a je ooo. eo
oe je aoe oao ao e o oe, ao a e je
oo e a aa je aa. o! aeo je. a
oe o eao oaoa j, a je jeo oeee
eo e o a o. O o ee
eoe e. a o jea a. aaj a!
e oe aoa eo je e aja. e e
oaao a oaa, ae aaa, ooaa, e a, eaa a aaoe, oeo je
a e eaa a ea eao ooee oae o a o oj je eeo oo a
oj a! a aa: a e aa a
e aje a a? Jea oe oa ea: o a
o je o! ooe aje! ao aee, o
a a je o o o a e a j!,
oa a a. a, a oa! oe aoa aao je
eo a ao: o, o!
aa je oa ao eeja eoe aje, aa
je, aaj ooaj, oa aeoao. a je, ao
ea, e a oe ea e e oojo
oo, oo ao ao aaj. a, aa je o
eo a, oe aj o aj a eo
a ea eaoj. aoe aje oeae
ae. aj ae oo ee aeaaa, aaj,
a, e ae. je jea aa oj je ao ea o ee
eoo e aa. eea o 80 aaa oe ee
a ae ea a. . ee, . , 187.

oa oee ao (Stambul), e je oaao aoo

aaj, o a e e ae oaa. ao e
o oo aa ae, a e oeae, ae
oe. ee aa-aaa aao Soltatenland-a
oj oj ea oj e a: ae e ao
oe. e oj o. ea ea a ooa
a a! eea oj oaje oa a je ea-oa,
eae a eo oja je je eoao eooe a (a o o a a o o ea
oaa, eea oa). a e ee ee
oo ea, o ee aoe. aa a jeo
eo ooa ea oaj e oo e oeeo
o ojoj oo e o je oo aj e a
a. a o ee eoa je ea aa eo oa a ,
oe ae ee o je ao . ooo,
a, a e eo o a oae a ea. ee aa eaa (aa o
e eo e oo oje). ooea eo e
ea, aa ea, a je ea a e ooa e ae
oe a ee e.
, oea , o, oa, a
oea, aoo, oao oea. oe e ajeo a
aaa, aa eoe ea a. , aao,
o aoa a a. a o e oa
eeea, e , aa e aa aa
aae o aa (oa). oaa o ooeaa
(aea) je eo a, oa ao aa o o
ea. a eo oe e oee o.
e oa o je , o aa a ee
oa aa. a oo o eoao e
aa. oo a eaa je eoa oa, a
aj. a o a a o eo, eo e, a
a oo oo aa o jee ae oa
a aoe Aao a Joaoa, oa .
ae a ae e. Aao ajaj e o
oe, oeaj aee oe a o ja o e oaje
ooaje oj aoaa. eea, oj je oao ae,
o oaa aee; e oe e a , aaa aja
e. Aao e a aa e aao.
oje aae e ee je aao ajoe oe e. a eaa oa je aa oja
o, aoa ee ooa, aa
ea (Popa Brenka), jea a oaa . oae
Oae oo a, aa a eao oa
a ae ae aaae a. Jo j a ao
e oe oje oee. a aao e, a a
ao o, o aa a: ee jea oaa
oa ea aa, a o jo ee ajoe. e

[681


682]

o oj e eaj ooe. O e ee!

aoae a oe a ao 38. ao o!
ao o! eeoao! oo je o aoo oeo a eeo ooe o eo.
j e aa ea. Jea ea e aa ao je ao
ao e ae. a e ea aj aa a ajoaj a. eoo e ao aaa a eao eo
, oj e oa o oe. eo a
o oe a e aa, a a ea a o oo
ea ao a. ao oj, a ea, aoaea
o a ee eo a aae, aa je: e
oae a jee ? , o eaa! e ,
ae ea, oa o aoa oj oe a a o eae
je o o oa! O, o, a o ao jeo o a
aeo a a a a, ajaa e
o oe, aa eo oj, aeja e eaa
eaa ae o. A a o e oe ! e
ea o oaa, a je ao ooa a, je a
je o oa a a o oa a e . O e a
o. a e a e o a a oa aae
ooe, jea o ea je oaa: Jao, jao e ea
ooe ao eaje ae. a o e a aa
ea. o o oe e, a, oae,
aea ee a a a e ee oo
oe eao a ao o. ee oe ao
oe e ea! oj e a o a eo
a! Oa e e oa a ae a a! oe e,
ao jeo aa oj je eao a e o ao a
e o oe oa a, j. aje je ao ee a oa ea. a, eo a oo je jea
ao . ao je eo aao, e o oee:
ee aa o o oa (a ae a ee, . .), e
a e oe e. eo ooa! oo a, o e
a a e, eo a e o, o oa. oo je
aa o e a oo a e a ea a, o oa
o oa o eo o eea o ea aa!
o, a, e o, a je ae a ajee e eo
o, ea e aea a eo .
ea a eea a aea je jeo jo aaea
ojoj o. eo a a ea aa oja o
oa je oa oa a ooo ae o je a.
aoe ee oa aoa e aj oaa:
je a ajejaj a aao aa ea, oj je ao
oa o ao o a.
O oj o oa e ojaje
eoo aaa Jo II, ao jea a (Tannenschlanke
Kaiser), oo a oj jao aa. ee je eao
e oae aaeo oeeo ao eoo

oa. aa e eoo aaa eo a ae oj

je, ae, o aoe. e aj oaa, oja, ao a
o oo eea, ja aoaaj aea o.
a o oj j jooa ao oao eo
oja. oe e ooaa a Joa II, ee je aa
ao a oo o je aao a, oaj a
oje aa-oeea ao oja oj je aao
ojoj eaoj eoo. aa e, oee a,
oao a jea eoa oe je a oea o
aaa, ooo a e o a oje ao eo
ae. o aje, a je ao oeea oa
aa oja a a. e oae a a, e
oa, ao eoj aa. aa oa a e e a o a
aj a ee eoeao. o e a e, o ea a
aee a aj ajea, o 1738. oeo oj
eoao. a e o je eo: ea, o
eoj aa. o a e eaaj o, oeeo,
e o a e ae o ea. ao ae e
ao aje. e aee eao, a
ee o aa a e ea ao, aoe, jea .
e ae e. aa, ao aa. Oae a
e eao, je e o oj ae a
e. aoaae, aa. e aa e aoaa.
Oa a a o. Oea o.
eeo oa oao je a a ao eo
ae. o e, oe e e
ea Joaj, ao je a ao jao eo ea
a aa oao eo aoj aoj ao e aa
ooea aaaa ea eaa. oe o aa,
1936, oa je ee oa oa aa jo e a
o a ee a: 1940. 69.000; 1943. 1015.000
1944. 1635.000 ea. oe ea e
Joaj, Detusches Volksblatt, ojaao a je o
1. aa 1939. oe aaa. eea je oo aj
oao eea. Oa je a jeo aoe e
. aaj eeooj eoj aa
oaa, eea je, a Eeja aojo, aao
aoao jaa eaa ojo. ea aja aje (Weifert) aao je oo oa eea.
o e je oeo ajaeja a
aa aja (Des Reiches fernste Feldwache, Die Tat d. Bauern,
in: Grobschmides Henemann im Trkenkrieg 1788). aooj
a aa a je ao ae eaa-aa oj a
ae eoe aje. eeaoo oa
oe o oeoj aoe ee aj
oja je aaa ea oo e a. o
aa jo e o ea ao oe a aae e
a, eao ao ooo jeo aje.

[683


684]

ee eae oaje, a ee o eo aa, a

je oo e Henemannstadt.

***

1906. ,
, ( (Honfoglals) (Munkcsy
Mihly) III ). ,
.
,
, , - .

.
. (Gertianosch, Crpini),
.

(Rser),

1913. (Schdl 2002: 349454).
.
(Jger) , ,
,
, .
1877. , .
,
. 1895.
(Magyar Kirlyi Mintarajztanoda s Rajztanrkpezde),
. ,
, ,
.
 Karl-Hans Gross, Stefan Jger. Maler seiner heimatlichen Gefilde, Manheim
1991; Karl Hans Gross, Stefan Jger, Skizzen, Studien und Entwrfe, Hatzfeld,
Spaichingen 2004; Dr Peter Pink, Stefan Jger, ein Banater schwbischer Kunstmaler, (), 1962; Christian Glass, Die inszenierte Einwanderung, Stefan Jgers
Triptychon und seine Wirkungsgeschichte, Vortrag im Rahmen der Jahrestagung des
Instituts fr donauschwbische Geschichte und LandeskundeTbingen am 14.-15.
November 2008: Migration im Gedchtnis. Die Auswanderung und Ansiedlung im
18. Jahrhundert als identittsstiftender Faktor bei den Donauschwaben . Christian Glass, Stefan Jgers Einwandererbild und das Selbstverstndnis der Banater
Schwaben. In: Grenzen & Differenzen. Hrsg. von Thomas Hengartner, Leipzig 2006,
S. 753-762.
 Bertalan

Szkely (18351910) , ,
,

 ( ,
, , .).

,
, .
.

, .
,

.
1906. . 3
1,5 (
) .

.

.
,
. , ,

. ,
, :
-, , ,
, 18. ,
, ( ). . ,
, , ,
.
,
, .

( ?).

, ,
, , .
.
,
- .
.
.
5 1,5 . ,
(Wanderung), , ,
. .

[685


686]

,
. , ,
. , (Rast),
,
, , .

, (Ankunft),
.
, .
,
,
, ,
.

- 1910. . , ,
5.000 .
.

.
.
, , ,
, . 20-
30-
(Einwanderung der
Schwaben in Sdungarn).
. 1940. .
,
,
. 1945.
. 1967, . 1968.
- . XX
. ,
-,

.
, ,
. ,
, ,
.

. , ,

. 1962. .

, . 18. .
, 2006.
Weresch, Hans. Adam Mller Guttenbrun. sein Leben, Denken
und Schaffen. 12, Freiburg, 1975.
Glass, Christian. Die inszenierte Einwanderung, Stefan Jgers
Triptychon und seine Wirkungsgeschichte, Vortrag im Rahmen der
Jahrestagung des Instituts fr donauschwbische Geschichte und
Landeskunde Tbingen am 14.-15. November 2008. In: Migration im
Gedchtnis. Die Auswanderung und Ansiedlung im 18. Jahrhundert
als identittsstiftender Faktor bei den Donauschwaben . Glass,
Christian. Stefan Jgers Einwandererbild und das Selbstverstndnis
der Banater Schwaben. In: Grenzen & Differenzen. Hrsg. von Thomas
Hengartner, Leipzig, 2006, S. 753-762.
Gross, Karl-Hans. Stefan Jger. Maler seiner heimatlichen Gefilde. Manheim, 1991.
Gross, Karl-Hans. Stefan Jger, Skizzen. Studien und Entwrfe.
Hatzfeld, Spaichingen, 2004.
Gruber, Ferdinand Ernst. Adam Mller Guttenbrun die Erzschwab.
Leipzig, 1921.
Guttenbrunn, Adam Mller. Der Grosse Schwabenzug. Leipzig,
1913 (1935).
Guttenbrunn, Adam Mller. Barmherziger Kaiser. Leipzig, 1916.
Guttenbrunn, Adam Mller. Josef der Deutsche. Ein Staatsroman.
Leipzig, 1917.
Jankulov, Borislav. Pregled kolonizacije Vojvodine u XVIII i XIX
veku. Novi Sad, 1961 (2000).
Lotz, Friedrich. Geschichtliche und Sippenkundliche ber Johann
Jakob Henneman. Volk Und Heimat, Novi Sad,12, 1939, 4248.
ee, eo. oea ooe aee ao a. aeo, 1886.
Milleker, Felix. Der erste organisierte deutsche Kolonisation des
Banats unteMercy 17221726. Vrsac 1923.
Mitrovi, Mirko. Naseljavanje i kolonizacija Vojvodine 1690
1945. Godinjak Drutva istoriara Vojvodine, 1982, 195247.
Dr Peter Pink. Stefan Jger, ein Banater schwbischer Kunstmaler
(). 1962.
Tafferner, Anton. Quellenbuch zur donauschwbische Geschichte.
Stutgart, 1977.
, . . , 1962, 3233,
115124.
Fata. Mrta. Einwanderung und Ansiedlung der Deutschen
(16891790). In: Land an der Donau (Deutsche Geschichte im Osten
Europas, 8). Berlin, 2002, 89197.
Hilkene, Philipp. Adam Mller-Guttenbrunn, sein Bildungsgang.
Volkswart, okt-dez. 1934, 17.

[687

, . . a a, eoa, 1978.
Schdl, Gnter. Am Rande des Reiches, Am Rande der Nation.
Deutsche im Knigreich Ungarn 1867-1914. In: Land an der Donau
(Deutsche Geschichte im Osten Europas, 8), Berlin, 2002, 349454.
Scherer, Anton. Donauschwabische Bibliographie 19351955.
Mnchen, 1968.

Branko Belin
The Age of Heroes XVIII Century Colonisation as a Motif
in the Literary and Artistic Output of the Danube Swabians
Summary
This paper discusses the historical novels Der Grosse Schwabenzug by Adam
Mller Guttenbrunn (1852-1923) and Der Werschetzer Tat by Karl von Mller, as
well as the monumental painting Die inwanderung der Schwaben in das Banat
by Stefan Jger (1877-1962). These works of art appeared in the early XX century,
when the Danube Swabians went through a belated national awakening and began to
organise politically. The novels, particularly Guttenbrunns, experienced huge popularity and several editions with large print runs, while the paintings reproductions,
both in cheap and expensive versions, arrived into many German homes and public
buildings. That is how the German colonisation of Pannonia was integrated into the
widespread myth of the age of heroes (Heldenzeitalter) as the patriotic historians called the historical period of the Hapsburg monarchy from the late XVII to the
mid-XVIII century. The role of Danube Swabian settlers was overestimated and they
were represented as the vanguard of the Western civilisation and the progressive
force in Southeastern Europe. That stereotype was a key influence on the formation
of the particular collective identity of this branch of the German nation.
Key words: Danube Swabians, Banat, Vrac, historical novel, art, Adam Mller
Guttenbrunn, Karl von Mller, Stefan Jger, Milo Crnjanski.

688]