Mga unang uri ng sistemang pang-ekonomiya

Sinaunang Komunismo

Ang tao ay namumuhay sa komunidad at lahat ng pagaari ng bawat isa ay

pagaari ng lahat.

Lahat ng tao ay nagtratrabaho para sa isang komunidad o tribo.

Sa Tsina ito ay tinawag na Komyun at sa Israel naman ay Kibbutz.

Feudalismo

Sistemang Pangkabuhayan na ang batayan ng kapangyarihan ng tao ang

pagmamayari ng lupain na malalawak.

Pamayanan o Manor ang naging sentro ng pamumuhay dito.

Paninoong feudal- taong nagmamayari ng mga lupain. Nagbibigay sila ng

lupa sa mga naglilingkod sa kanila na tinatawag na basalyo o vassalsnagkakaloob ng serbisyong militar at agrikultural sa mga Panginoong feudal.

Merkantalismo

May kinalaman sa pagpapayaman ng mga bansa sa pamamagitan ng

paglikom ng mga mahahalagang metal tulad ng ginto at pilak.

Marami ang naniniwala na ang ginto at pilak ang batayan ng kapangyarihan.

Ito ang nagbigay-ugat sa pananakop ng mga bansa.

Caciquismo

Cacique- Nagmamayari sa lupa na nagpapahiram ng lupa sa mga tenants

(tulad ng encomiendero).

Sistemang Inquilino-kasama ang ngababayad sa renta, maaring salapi o

pananim. Naglalarawan sa pagiging magkasosyo ng landlord at ng tenant.
1/3 sa may ari, 2/3 sa tenant.

Mga Makabagong Sistemang Pang-Ekonomiya

Kapitalismo

Ang pagmamay-ari ng mga salik ng produksyon tulad ng lupa, kapital,

paggawa at entreprenyur ay nasa pribadong sektor.

Ang pribadong pag-aari ay may layuning tumubo.

Mayroong free market system o free enterprise-o kalayaang mamili ng

ninanais na produkto.

Malaya din ang kompetiyon ng mga negosyante.

Sosyalimo

Pinaghalong kapitalismo at komunismo.

Ang ga pangunahing industriya ay hawak ng estado at ang mamamayan ay

pinapayagan magmayari ng maliit na industriya na maaring pakialaman ng
pamahalaan.

Ang pagamayari n g yaman sa kolektibong paraan ay ginawa sa sitemang ito.

Unang ginamit ni Robert Owen

Komunismo

Sosyalimong nakabase sa plano.

Sistemang Pang-ekonomiya na ang estado ang kumokontrol at nagmamayari

ng lahat ng industriya at yaman ng bansa.

Sa kasalukuyan wala pang absolute communism dahil hindi pa natatamo ang

isang classless society.

Facismo

Lahat ng industriya ay kontrolado ng diktador.

Ang estado na pinamumunuan ng diktador ang nagpapasya sa mga gawaing

pampuitikal, panlipunan at pang-ekonomiya.

Ipinagbabawal ang pagaangkat ng produkto mula sa ibang bansa.

Una itong pinasimulan ni Benito Mussolini sa Italya, at ni Adolf Hitler sa

Bansang Aleman.