skolska 2015/16. god.

Linearna algebra 2
Zadaci za ve
zbanje

1. Neka je dato preslikavanje A : M2 (R) R definisano sa A(X) = tr(X).

(a) Dokazati da je A linearni operator.
(b) Koja od sledecih matrica pripada ker(A)?






1 2
0 4
3
0
(i)
(ii)
(iii)
1 3
2 0
0 3
(c) Koji od sledecih skalara pripada Im(A)?
(i) 0

(ii) 2

(iii)

1
2

(d) Odrediti jezgro, sliku, rang i defekt linearnog operatora A.

Resenje. (a) Neka su , R, X, Y M2 (R).
A(X + Y ) = tr(X + Y ) = tr(X) + tr(Y ) = tr(X) + tr(Y ) = A(X) + A(Y )
Ovde smo iskoristili osobine traga matrice: 1) tr(A + B) = tr(A) + tr(B) i 2) tr(A) = tr(A).
(b) Kako je jezgro definisano sa ker(A) = {X M2 (R))|A(X) = 0} = {X M2 (R))|tr(X) =
0} zakljucujemo da matrica pod (i) ne pripada ker(A) jer joj je trag razlicit od nule. Matrice
pod (ii) i (iii) pripadaju ker(A) jer su im tragovi redom jednaki nuli.
(c) Im(A) = {A(X) R|X M2 (R)}
Svi navedeni skalari
na
 pripadaju
 Im(A) jer se mogu
ci matrice iz M2 (R) ciji su redom tragovi
1
0
1
2
1
4
2
,
,
.
0, 2, 12 . Npr.,
1 1
2 1
2 0
(d) ker(A) = {X M2 (R))|A(X) = 0} = {X M2 (R))|tr(X) = 0}


a b
Neka je X =
. Iz tr(X) = 0 dobijamo a + d = 0, tj. a = d.
c d








1 0
0 1
a b
a b
Sada je ker(A) = {
|a, b, c R}. Kako je
=a
+b
+
c a
c a
0 1
0 0


0 0
c
zakljucujemo da je def(A) = dim(ker(A)) = 3
1 0
Im(A) = {A(X) R|X M2 (R)} = {tr(X) R|X M2 (R)}


a b
Za X =
imamo Im(A) = {a + d R|a, d R}.
c d
rang(A) = dim(Im(A)) = 1.

2. Neka je dat linearni operator A : P2 P2 definisan sa

A(p(x)) = p(x) + (x 3)p(1) (2x 2)p0 (1).
(a) Naci matB A gde je B = {1, x, x2 }.
(b) Ispitati da li je A inverzibilan i ako jeste naci A1 (3 + 2x x2 ).
Resenje. (a) Da bismo formirali matB A potrebno je da nademo A(1), A(x), A(x2 ) u bazi
B = {1, x, x2 }.
A(1) = 1 + (x 3) 1 (2x 2) 0 = 1 + x 3 = 2 + x
A(x) = x + (x 3) 1 (2x 2) 1 = x + x 3 2x + 2 = 1
A(x2 ) = x2 + (x 3) 1 (2x 2) 2 = x2 + x 3 4x + 4 = 1 3x + x2

2 1
1
0 3 .
Sada je matB A = 1
0
0
1
(b) Kako je det(matB A) = 1 zaklju
operator A inverzibilan. A1 (3 + 2x
cujemo da je linearni

3
0
1
3
3
2
1

2 = 1 2 5
2 = 1 2x x2 .
x ) = (matB A)
1
0
0
1
1
3. Neka je data matrica

1
2
1
0
0 2
1
0
.
A=
0
0 3
0
0
0
0 4
(a) Odrediti karekteristicni i minimalni polinom matrice A, a zatim odrediti sopstvene vrednosti 1 , 2 , 3 , 4 i odgovarajuce sopstvene vektore matrice A. Koliko iznose algebarske
i geometrijske visestrukosti redom za svaku od nadenih sopstvenih vrednosti?

(b) Odrediti Zordanovu

kanonicnu formu date matrice, a zatim naci An , n N.
(c) Ako je dat polinom f (x) = x2 + 2x 3 ispitati da li su f (1 ), f (2 ), f (3 ), f (4 ) sopstvene
vrednosti matrice f (A).
Resenje. (a) p() = m() = ( 1)( + 2)( + 3)( + 4) Za = 1, v1 = (1, 0, 0, 0)T , za
= 2, v2 = (1, 23 , 0, 0)T , za = 3, v3 = (1, 4, 4, 0)T , za = 4, v4 = (0, 0, 0, 1)T
Algebarske i geometrijske visestrukosti za sve nadene sopstvene vrednosti iznose 1.

(b) J = diag(1, 2, 3, 4) An = P J n P 1 gde je P =

v1 v2 v3 v4

, J n = diag(1n , (2)n , (3)n , (

(c) Ako je sopstvena vrednost matrice A, onda je k sopstvena vrednost matrice Ak , k N

(sto se moze pokazati pomocu indukcije po k).
Dakle, imamo da je Ak X = k X, X 6= O. Pokazimo da ako je sopstvena vrednost matrice A
onda je f () sopstvena vrednost matrice f (A).
Treba pokazati da je f (A)X = f ()X, X 6= O.
f (A)X = (A2 + 2A 3I)X = A2 X + 2AX 3X = 2 X + 2X 3X = (2 + 2 3)X = f ()X.
Zadatak pod (c) je mogao i drugacije da se uradi tako sto se odredi matrica f (A), a zatim se
odrede f (i ), i = 1, 2, 3, 4 i onda se nade karakteristicni polinom matrice f (A) i proveri da su
zaista f (i ), i = 1, 2, 3, 4 sopstvene vrednosti matrice f (A).
4. Neka je dato preslikavanje A : P2 R2 definisano sa A(a + bx + cx2 ) = (a b, b + c).
(a) Dokazati da je A linearni operator.
(b) Koji od sledecih polinoma pripada ker(A)?
(i) 1 + x

(ii) x x2

(iii) 1 + x x2

(c) Koji od sledecih vektora pripada Im(A)?

(i) (0, 0)

(ii) (1, 0)

(iii) (0, 1)

(d) Odrediti jezgro, sliku, rang i defekt linearnog operatora A.

Resenje. (a) Neka su , R i p, q P2 .
A(p + q) = A((a1 + b1 x + c1 x2 ) + (a2 + b2 x + c2 x2 ))
= A(a1 + a2 + (b1 + b2 )x + (c1 + c2 )x2 )
= (a1 + a2 b1 b2 , b1 + b2 + c1 + c2 )
= ((a1 b1 ) + (a2 b2 ), (b1 + c1 ) + (b2 + c2 ))
= (a1 b1 , b1 + c1 ) + (a2 b2 , b2 + c2 ) = A(p) + A(q)
(b) Kako je ker(A) = {p(x) P2 |A(p) = (0, 0)} = {a + bx + cx2 P2 |(a b, b + c) = (0, 0)}
zakljucujemo da polinomi pod (i) i (ii) ne pripadaju ker(A) jer A(1 + x) = (1, 1) 6= (0, 0) i
A(x x2 ) = (1, 0) 6= (0, 0). Polinom pod (iii) pripada ker(A) jer A(1 + x x2 ) = (0, 0).
(c) Im(A) = {A(p) R2 |p P2 }
Vektor (0, 0) pripada Im(A) jer postoji polinom p P2 , npr. p(x) = 1 + x x2 takav da je
A(p) = (0, 0).
Vektor (1, 0) pripada Im(A) jer postoji polinom p P2 , npr. p(x) = 3 + 2x 2x2 takav da je
A(p) = (1, 0).

Vektor (0, 1) pripada Im(A) jer postoji polinom p P2 , npr. p(x) = 3 + 3x 2x2 takav da je
A(p) = (0, 1).
(d) ker(A) = {p(x) P2 |A(p) = (0, 0)} = {a + bx + cx2 P2 |(a b, b + c) = (0, 0)} =
{a + bx + cx2 P2 |a = c, b = c}
a + bx + cx2 ker(A) a + bx + cx2 = c cx + cx2 = c(1 x + x2 ) def(A) =
dim(ker(A)) = 1
Im(A) = {A(p) R2 |p P2 } = {(a b, b + c) R2 |a, b, c R}
rang(A) = dim(Im(A)) = 2.
5. Neka je dat linearni operator A : P2 P2 definisan sa
A(p(x)) = (2 + 2x + x2 )p(1) xp(2) (1 2x + 2x2 )p0 (0).
(a) Naci matB A gde je B = {1, x, x2 }.
(b) Ispitati da li je A inverzibilan i ako jeste naci A1 (1 + x x2 ).
Resenje. (a) Da bismo formirali matB A potrebno je da nademo A(1), A(x), A(x2 ) u bazi
B = {1, x, x2 }.
A(1) = (2 + 2x + x2 ) 1 x 1 (1 2x + 2x2 ) 0 = 2 + 2x + x2 x = 2 + x + x2
A(x) = (2 + 2x + x2 ) 1 x 2 (1 2x + 2x2 ) 1 = 2 + 2x + x2 2x 1 + 2x 2x2 = 1 + 2x x2
A(x2 ) = (2 + 2x + x2 ) 1 x 4 (1 2x + 2x2 ) (2 0) = 2 + 2x + x2 4x = 2 2x + x2

2
1
2
2 2 .
Sada je matB A = 1
1 1
1
(b) Kako je det(matB A) = 9 zakljucujemo da je linearni operator A inverzibilan.

1
0
1/3
2/3
1
0 2/3 1 = 31 + x + 13 x2 .
A1 (1 + x x2 ) = (matB A)1 1 = 1/3
1
1/3 1/3 1/3
1
6. Neka je data matrica

1
2
1
0
0 1
1
0
.
A=
0
0 2
0
0
0
0 3

(a) Odrediti karekteristicni i minimalni polinom matrice A, a zatim odrediti sopstvene vrednosti 1 , 2 , 3 , 4 i odgovarajuce sopstvene vektore matrice A. Koliko iznose algebarske
i geometrijske visestrukosti redom za svaku od nadenih sopstvenih vrednosti?

(b) Odrediti Zordanovu

kanonicnu formu date matrice, a zatim naci An , n N.
(c) Ako je dat polinom f (x) = 3x2 4x+3 ispitati da li su f (1 ), f (2 ), f (3 ), f (4 ) sopstvene
vrednosti matrice f (A).

Resenje. (a) p() = m() = ( 1)( + 1)( + 2)( + 3) Za = 1, v1 = (1, 0, 0, 0)T , za

= 1, v2 = (1, 1, 0, 0)T , za = 2, v3 = (1, 3, 3, 0)T , za = 3, v4 = (0, 0, 0, 1)T
Algebarske i geometrijske visestrukosti za sve nadene sopstvene vrednosti iznose 1.


(b) J = diag(1, 1, 2, 3) An = P J n P 1 gde je P = v1 v2 v3 v4 , J n = diag(1n , (1)n , (2)n , (
(c) Ako je sopstvena vrednost matrice A, onda je k sopstvena vrednost matrice Ak , k N
(sto se moze pokazati pomocu indukcije po k).
Dakle, imamo da je Ak X = k X, X 6= O. Pokazimo da ako je sopstvena vrednost matrice A
onda je f () sopstvena vrednost matrice f (A).
Treba pokazati da je f (A)X = f ()X, X 6= O.
f (A)X = (3A2 4A + 3I)X = 3A2 X 4AX + 3X = 32 X 4X + 3X = (32 4 + 3)X =
f ()X.
Zadatak pod (c) je mogao i drugacije da se uradi tako sto se odredi matrica f (A), a zatim se
odrede f (i ), i = 1, 2, 3, 4 i onda se nade karakteristicni polinom matrice f (A) i proveri da su
zaista f (i ), i = 1, 2, 3, 4 sopstvene vrednosti matrice f (A).