Chng 2.

THNG MI HNG HO
I. Thu quan v nhn nhng thu quan
T do ho thng mi thng ng ngha vi cc vn : Xo b vic hn ch s
lng, gim thu nhp khu v loi b cc hng ro phi thu quan.
1.1. Thu quan.
1.1.1 Th no l thu quan?
Vic thu thu xut nhp khu tr thnh tp qun ca tt c cc quc gia trn th
gii. thu thu xut nhp khu, cc nc thng a ra cc quy tc thu hi quan, ban
hnh nhng quy nh v vic tnh thu v thu thu xut nhp khu , cng nh bng tra
cu nhm h thng v phn loi nhng hng ho chu thu, min thu hoc cm xut
nhp khu. Quy tc thu hi quan bao gm hai b phn: th nht, nhng quy nh v
thuyt minh v thu thu hi quan; th hai, biu thu i vi tng loi hng. Ni dung ca
biu thu bao gm m s thu, tn hng ho, n v tnh, thu sutPhng php phn
loi hng ho ca cc nc khc nhau khng ging nhau: c nc phn theo trnh gia
cng sn phm, c nc phn theo tnh cht ca hng ho. Quy tc thu quan l cng c
quanh trng ca chnh sch thu quan ca mi quc gia.
Thu thu hi quan mang tnh cht cng ch v khng bi hon. Khi s dng thu
quan qun l xut nhp khu cn phi nm vng cc nguyn tc sau:
Th nht, gim hoc min thu i vi hng ho k thut, thit b, nguyn liu v
hng ho cn nhp khu;
Th hai, nh thu cao tng i i vi nhng mt hng cn nhp khu nhng
trong nc cng c kh nng sn xut bo h sc cnh tranh ca nhng hng ho ny
th trng trong nc v s pht trin ca nhng ngnh sn xut ny;
Th ba, nh thu tht cao i vi nhng hng ho khng c nh cu nhp khu.
Nh vy, chng ta c th thy rng, thu quan cng nh mt hng ro. Cn c vo
nhu cu trong nc trong tng thi k, mt quc gia ni lng hay sit cht thu quan
trnh nhng bin ng ca th trng ni a do hng ho nhp khu gy ra. Trong
thng mi quc t ngi ta gi y l hng ro thu quan hay cn gi l ro cn thu
quan.
C hai phng thc thu thu xut nhp khu ch yu: thu theo s lng v thu
theo gi.
1

Thu sut thu theo s lng c xc nh theo nhng tiu chun v s kin, trng
lng, din tch, th tch ca hng ho xut hoc nhp khu. c im ca vic thu thu
theo s lng l vic thu thu c tin hnh d dng, thun tin.
Theo phng thc tu thu theo gi, trc ht c quan hi quan tin hnh xc nh
gi tnh thu ca hng ho m khng phi ly gi do nh xut khu thng bo. Phng
php tnh gi c chia thnh hai loi: tnh teo gi FOB v tnh theo gi CIF. Thu thu
theo gi c c im l kh cng bng, nhng th tc li tng i phc tp.
Thu quan c phn chia thnh ba loi cn c vo i tng chu thu: thu xut
khu, thu nhp khu v thu qu cnh. Trong ba loi ny thu nhp khu l quan trng
nht, n l bin php quan trng hn ch nhp khu, bo h thng mi.
1.1.2 Mc ch ca thu quan
Vic nh thu vo hng ho nhp khu thng nhm hai mc ch: th nhht l
tng thu ti chnh quc gia; th hai l iu tit xut nhp khu.
Thu quan c chia thnh hai loi, thu quan ti chnh v thu quan bo h. Mc
ch ca thu quan ti chnh l thu thu nhm tng thu nhp ti chnh ca quc gia, v vy
thu c cng nhiu thu cng tt. Tuy nhin khi xc nh mc thu xut, nhp khu cao
hay thp li cn phi tnh n cc yu t sau y:
Th nht, nhu cu ca ngn sch nh nc;
Th hai, kh nng chu thu ca ngi tiu dng;
Th ba, nh hng ca thu quan n quy m thng mi.
Th t, nu thu quan cao nhng quan l khng tt th s dn n hin tng nhp
lu.
Thu quan bo h c thu nhm bo v th trng ni av sn xut cng
nghip trong nc, thu sut cng cao th tc dng bo h cng ln, bi v nu thu sut
nhp khu cao th gi thnh hng nhp khu cng cao, lm gim tnh cnh tranh ca hng
nhp khu vi hng ni a tng t.
Hin nay cng vi vic tng cng chnh sch bo h thng mi ca cc nc,
thu quan ti chnh dn dn b thay th bng thu quan bo h.
1.1.3 Cc yu t nh hng n vic xc nh thu quan
Vic xc nh mc thu nhp khu hin nay ph thuc vo nhiu yu t. Cng
mt mt hng nhng mc thu nhp khu li khc nhau ph thuc xut x hay gi ti
thiu tnh thu.
- Quy tc xut x (Hip nh xut x)
2

Cc quy tc v xut x c ngha ht sc quan trng bi v chng nh hng trc

tip n kh nng tip cn th trng hoc tnh thu nhp khu.
- nh gi hi quan (Hip nh nh gi hi quan)
Hip nh nh gi hi quan quy nh chi tit cch xc nh tr gi thu quan. Cc
quy nh ca Hip nh ny c ngha php l cng nh thc t cho cc c quan hi
quan quc gia, tr gi thu quan, cch phn loi thu quan. Thng thng mc thu quan
c xc nh trn c s gi thc t m ngi mua hng phi thanh ton cho ngi bn
c lp v c gi l gi giao dch.
Tuy nhin, trong mt s trng hp cch tnh thu nhp khu ny khng th p
dng c bi v ngi bn v ngi mua c th lin quan vi nhau (chim khong 40%
cc giao dch) hoc gi c ghi trong hp ng thp hn nhiu so vi gi thc t do cc
bn tha thun. gii quyt nhng trng hp tng t Hip nh v nh gi ha quan
quy nh cc cch thc khc nhau nh gi, trn c s gi ny thu nhp khu c
tnh: gi tr ca giao dch hng ha ging ht; gi tr ca giao dch hng ha tng t; gi
tr ca hng ha c bn trong phm vi nc xut khu c s iu chnh ph hp; gi
thnh sn xut cng vi cc chi ph chung v li nhun.
1.2 Nhn nhng thu quan
T do ho thng mi c ngha l hng ho c t do lu thng trn phm vi
ton th gii, mun nh vy cc quc gia phi c mc thu quan hp l i vi hng
nhp khu hay ni cch khc l cc quc gia phi c s nhng b ln nhau trong vic
tnh thu. Nhn nhng thu quan l mt trong nhng vn quan trng ca GATT. Mc
d mi trng thng mi quc t khng ngng bin i, ch m phn trong khun
kh ca GATT v sau ny l WTO ngy cng nhiu, tuy nhin trong mi vng m phn
vn m phn v nhn nhng thu quan lun c t ln v tr quan trng. Trong
nm vng m phn thng mi u tin ca GATT, nhn nhng thu quan l ch
m phn duy nht. Trong hai vng m phn tip theo (6 v 7) vn ny vn gy s
ch ca cc quc gia k kt. Trong vng m phn th 8 nm 1994 nhn nhng thu
quan vn nhn c s ch ca cc bn tham gia, bao gm c cc nc pht trin.
GATT c 4 hnh thc nhn nhng thu quan nh sau:
1. Ct gim thu quan v rng buc mc thu quan trung bnh sau khi gim;
2. Rng buc thu sut thu quan hin hnh;

3. Rng buc gii hn trn (mc thu trn), tc l s rng buc thu quan mt
mc cao nht nh no , sau cam kt d c nng thu sut cao bao nhiu
i na th cng khng c cao hn mc ;
4. Tng cng rng buc nhng i ng trong vic min thu, tc l cam kt duy
tr thu sut bng khng.
Trong vng m phn th by ngy 12/10/1976 ti Thy S cc bn a ra
cng thc gi l cng thc Thy S:
A*X/(A+X)=Z
Trong , A l mt tham s c nh do cc bn tham gia m phn xc nh, X l
thu sut hin hnh, X l thu sut sau khi ct gim. Vic tin hnh nhn nhng thu
quan theo cng thc Thy S ny v c bn ph hp vi yu cu iu tit thu sut
thu cao th gim nhiu, thu thp th gim t.
III. Hn ch s lng v cc bin php phi thu quan khc (hng ro phi thu
quan).
Hng ro phi thu quan l nhng bin php phi thu nhm hn ch nhp khu. Tt
c cc bin php ngoi thu quan u l nhng bin php phi thu nhm hn ch nhp
khu. Nhng bin php phi thu l cch gi mt cch tng qut cc bin php do chnh
ph t ra nhm hn ch nhp khu hng ho bo v th trng trong nc, bao gm
cc bin php kinh t, k thut, php lut v hnh chnh. Cc bin php phi thu quan
c chia thnh hai loi: trc tip v gin tip.
3.1. Hn ch s lng
Nhng bin php phi thu quan trc tip l nhng hn ch ca hi quan i vi s
lng v chng loi hng ho nhp khu, c th l giy php nhp khu, hn ngch thu
quan, hn ngch nhp khu v hn ngch xut khu t nguyn Tc l nhng bin php
hn ch s lng.
Hip nh GATT quy nh rng, vic bo h cng nghip trong nc phi phi
thng qua bin php thu thu nhp khu ch khng phi bng cch hn ch s lng v
cc bin php phi thu quan khc. Hn ch s lng l vic cc nc xut nhp khu
thc hin hn ch bng cch quy nh mt s lng nht nh i vi hng ho xut nhp
khu.
Hn ch s lng c cc hnh thc v cch lm ch yu sau y:

- Hn ngch: vic quy nh s lng nhp khu i vi mt loi hng ho no

trong mt khong thi gian nht nh. Hn ngch mang tnh thi v, n cng c th p
dng i vi mt s quc gia nht nh hoc vi tt c cc quc gia trn th gii.
- Giy php nhp khu: ch yu c phn thnh chia loi: lai 1 l giy php nhp
khu c iu kin; loi 2 l giy php nhp khu bt k , tc l loi giy php c cp
da trn kin ca cc c quan ch qun.
- Nhng rng buc xut khu t nguyn: trong trng hp c bit nghim trng khi
m nc nhp khu i mt vi p lc t vic nhp khu v phi quyt nh n phng
p dng nhng hn ch, th nc xut khu phi m phn nhm t c mt tho
thun v rng buc xut khu t nguyn, tc l trong mt thi gian nht nh ch xut
khu theo mt mc cao nht nh.
- Cm: y l loi hn ch c s dng trong nhng trng hp c bit, c th l
cm ton din nh cm vn, c th c nhng ngoi l do quy nh hoc kin ngh ca c
quan ch qun.
Theo quy nh ca u XI GATT 94, bt k bn k kt no ngoi vic thu thu v
cc loi ph khc, khng c thit lp hoc duy tr cc bin php nh hn ngch, giy
php xut nhp khu hoc nhng bin php khc hn ch hoc ngn cm nhp khu
hng ho t cc nc k kt khc hoc xut khu hng vo lnh th cc nc k kt khc
hoc tiu th hng nhp khu.
Nguyyn tc d b hn ch s lng ca GATT khng c p dng trong cc
trng hp di y:
1. Cm hay hn ch xut khu tm thi c p dng nhm ngn nga hay khc
phc s khan him trm trng v lng thc hay cc sn phm khc trng yu vi bn k
kt ang xut khu;
2. Cm hay hn ch xut khu cn thit p dng cc tiu chun hay quy ch v
phn loi, xp hng hay tip th cc sn phm trn th trng quc t;
3. Hn ch nhp khu bt c nng phm hay sn phm ngh c no di bt k
hnh thc no nhm trin khai cc bin php ca chnh ph c p dng:
a) hn ch s lng cc sn phm ni a tng t c php tiu th trn th
trng hay sn xut, hoc l nu khng c mt nn sn xut trong nc ng k, th
hn ch s lng mt sn phm ni i c th b sn phm nhp khu trc tip thay th;
hoc

b) loi tr tnh trng d tha mt sn phm ni a tng t, hoc nu khng c

nn sn xut mt sn phm ni a tng t , loi tr tnh trng d tha mt sn phm
nhp khu trc tip thay th, bng cch em s lng d tha phc v mt nhm
ngi tiu dng min ph hay gim gi di gi th trng; hoc
c) hn ch s lng cho php sn xut vi mt sc sn m vic sn xut li ph
thuc trc tip mt phn hay ton b vo mt mt hng nhp khu, nu sn xut mt
hng trong nc tng i nh.
Bt k mt bn k kt no khi p dng cc bin php hn ch nhp khu bt c
mt sn phm no c quy nh trong mc 3 s cng b tng khi lng hay tng tr gi
ca sn phm c php nhp khu trong mt thi k nht nh trong tng lai v mi
thay i v s lng hay gi tr ni trn. Hn th na, bt c s hn ch no c p
dng theo ni dung ca tiu mc (a) ni trn cng khng nhm hn ch tng khi lng
nhp khu trong tng quan vi tng khi lng c sn xut trong nc, so vi t
trng hp l c th c trong iu kin khng c hn ch. Khi xc nh t trng ny bn
k kt cn quan tm ng mc ti t trng c trong mi thi gian i din trc
hay quan tm n mt nhn t ring bit no c th hay ang nh hng ti sn
phm lin quan.
Nguyn tc d b hn ch s lng ca GATT khng c p dng trong trng
hp khi bn k kt thc hin hn ch s lng mt cch tt yu i vi vic nhp khu
trong mt thi gian ngn nhm bo m v tr tin t i ngoi v duy tr s cn i trong
cn cn thanh ton, nhng phi c Qu tin t Quc t (IMF) cho rng mc kh
khn ca cn cn thanh ton quc t ca nc k kt t n mc quy nh ca IMF
th mi c th hn ch hp php s lng nhp khu, khng c thc hin hn ch s
lng mang tnh phn bit.
Han ch s lng xut nhp khu phi c p dng mt cch khng phn bit. Hn
ch s lng khng phn bit l vic nu thc s phi thc hin hn ch s lng th phi
thc hin trn nguyn tc khng phn bit i x v nguyn tc ti hu quc. Theo quy
nh ca iu XIII GATT, tr trng hp cm hoc hn ch nhp khu hng ho tng
t t tt c cc bn th bahoc xut khu hng ho tng t sang sang tt c cc nc th
ba, cn bt k bn k kt no cng khng c hn ch hoc cm nhp khu hng ho t
nc khc, cng nh khng c cm hoc hn ch xut khu hng ho sang nc khc.
Vic thc hin khng phn bit hn ch s lng c ba hnh thc sau:

1. Ap dng hn ngch ton cu khng phn bit i x. Ci gi l hn ngch ton

cu l vic phn phi hn ngch theo trt t xin php trc sau ca cc nh nhp khu,
n khi no ht hn ngch th dng li.
2. Nu cn phi thc hin hn ngch theo quc tch, th phi c bn nhp khu v
bn xut khu bn bc quyt nh.
3. Khi khng th thc hin ch hn ngch, c th p dng ch giy php,
nhng khng c ra quy nh trong giy php v ngun gc xut x hoc nc nhp
khu c bit no c.
3.2 Ro cn k thut
Nhng bin php phi thu quan gin tip l nhng th tc hi quan c thc hin
nghim ngt i vi hng nhp khu hoc nhng bin php qun l hnh chnh, cc hng
ro k thut gin tip hn ch hng nhp khu.
Tiu chun k thut, v sinh kim dch, bao b hng ho v quy nh kim chg l
nhng bin php c thc hin nhm bo v sc kho ca con ngi, bo v mi
trng, bo v li ch ca ngi tiu dng. Nhng quy nh ny ht sc phc tp,
thng hay thay i khin cho nhng ngi xut khu kh i ph. Mc ch cui cng
ca nhng bin php ny l hn ch nhp khu.
V mt k thut cc nc pht trin a ra nhng tiu chun ngy cng nghim
ngt, ngy cng lin quan n nhiu mt hng. Hng nhp khu, c bit l thnh phm,
phi ph hp vi nhng tiu chun k thut ca h th mi c php nhp khu. Cc
nc pht trin ngy cng a ra nhiu tiu chun nghim khc v kim dch v sinh lin
quan n nhiu mt hng. Cc nc pht trin cng c nhng quy nh nghim ngt i
vi bao b v ghi ch trn hng ho.
Cng vi t do ho thng mi, khi m cc hng ro thu quan v cc loi hn ch
v s lng tng bc c ct gim hay loi b th nhng bin php ni trn c coi l
nhng cng c php l tt nht cc nc pht trin thc hin chnh sch bo h ca
mnh.
Ngoi nhng bin php ni trn hng ro phi thu quan cn c cc loi thu trong
nc. Thu trong nc bao gm rt nhiu loi: thu tiu th, thu thu nhpCc nc
pht trin thng s dng bin php ny hn ch nhp khu