ORHAN VEL KANIK

Orhan Veli Kank, 13 Nisan 1914 tarihinde stanbul'da dodu. Galatasaray'da balad renimini, babasnn atand
Ankara'da Gazi lkokulu ve Ankara Erkek Lisesi'nde srdrd. Lise sralarnda Oktay Rifat ve Melih Cevdet'le arkada oldu.
Liseyi bitirince stanbul'a dnerek, Edebiyat Fakltesi Felsefe Blm'ne girdi (1932), ancak yksek renimini yarm brakt
(1935). 1936'da Ankara'ya dnd ve askere gidinceye dek PTT Genel Mdrl Telgraf leri Reislii Milletleraras
Nizamlar Brosunda memurluk yapt. Yedek subayln tamamlaynca, iki yl kadar, yine Ankara'da, Milli Eitim Bakanl
Tercme Brosu'nda alt. 1947'de, Hasan li Ycel'in yerine Reat emsettin Sirer'in bakan olarak atanmas zerine, Milli
Eitim Bakanlnda "antidemokratik bir hava" esmeye baladn syleyerek, grevinden istifa etti. 1 Ocak 1949-15 Haziran
1950 tarihleri arasnda yirmi sekiz say sren, on be gnde bir yaymlanan, iki sayfalk ' Yaprak' dergisini kard. Yaprak
dergisi servenini srdremeyeceini anlaynca Ankara'dan ayrlp stanbul'a gitti. Gene o yln kasm ay iinde, bir
haftalna geldii Ankara'da, 10 Kasm 1950 gecesinde, yolda, onarm iin kazlm bir ukura derek ayandan yaraland.
stanbul'a dndkten sonra, bir arkadann evindeyken, durumu birdenbire ktletii iin kaldrld Cerrahpaa
Hastanesi'nde, 14 Kasm 1950 tarihinde beyin kanamasndan ld, Rumelihisar Mezarl'na gmld.
Garip ya da Birinci Yeni denilen akmn ncs, kuramcs. Yirmi sekiz say sren Yaprak serveni ncesinde, Ankara
Erkek Lisesi'nde okul kooperatifin parasyla Oktay Rifat ve Melih Cevdet ile birlikte Sesimiz dergisini karmlardr.
Biemini belli eden ilk iirlerini, yine, arkadalar Oktay Rifat ve Melih Cevdet ile birlikte Varlk dergisinde yaymlad ve
mthi bir ilgi grd. iir ve yazlar, Varlk dergisinden baka nsan, Ses, Genlik, Kllk, nklap Genlik, lk, Demet,
te, Aile gibi dergilerde yaymlanmtr. kinci Dnya Savana katlmayan ve katlm kadar etkilenen Trkiye'de, Trk
iirini bir takm kalp ve klielerden, airanelikten, ypranm benzetmelerden kurtard, ksa ve basit ama vurucu bir sylem
-eda- gelitirdi. iirin bilinen ve kabul gren snr talarn yerinden oynatt. Yaln bir halk dili kulland, yergi ve glmeceden
yararlanarak, sradan yaantlarn iirinin de yazlabileceini gsterdi.
YAPITLARI
Garip (Oktay Rifat ve Melih Cevdet'le birlikte, 1941)
Garip (Yalnz kendi iirleriyle, geniletilmi 2. bask, 1945)
Vazgeemediim (1945)
Destan Gibi (1946)
Yenisi (1947)
Kar (1949)
Btn iirleri (1951, 1975)
RLER
Asam Rzgara
Anlatamyorum
Ayrl
Bayrak
Bayram
Bedava
Dalgac Mahmut
Delikli iir
Gelirli iir
Gn Olur
Gzel Havalar
Harbe Giden
Hrriyete Doru
stanbul'u Dinliyorum
Kitabe-i Sengi Mezar
Macera
Pazar Akamlar
Rya
Tren Sesi
Yaamak
R EVRLER
Alp Gtren Koku - Charles BAUDELAIRE
Dans Edelim Gel - Paul VERLAINE
Duyum (Sensation) - Arthur RIMBAUD
Gemi Ola - Paul VERLAINE
Hrriyet - Paul LUARD
Hortlak - Charles BAUDELAIRE
lk Sevgililer - Gerard De NERVAL
nsan Ve Deniz - Charles BAUDELAIRE

spanya'da - Paul ELUARD

Mezar Talar - Philippe SOUPAULT
Ren Gecesi - Guillaume APOLLINAIRE
Yoksullarn lm - Charles BAUDELAIRE
BESTELENEN RLER
Ayrl, Ezginin Gnl - Ayrl
Dalgac Mahmut, Yeni Trk - Dalgac Mahmut
Gn Olur, Zlf Livaneli - Gn Olur
Hrriyete Doru, Ezginin Gnl - Hrriyete Doru
stanbul'u Dinliyorum, Zlf Livaneli, stanbul'u Dinliyorum
Macera, Ahmet Kaya - Macera
Trk air, yazar. zellikle Cumhuriyet sonras Trk edebiyat tarihinde, iir trne farkl bir soluk ve yeni bir bak as
kazandrmtr. Melih Cevdet Anday ve Oktay Rfat Horozcu ile birlikte, "Garip Akm"na (Birinci Yeni olarak da bilinir)
nderlik etmitir. Trk iirinin, ar kalplardan, klielemi sylemlerden ve youn sanatsal kuramlardan bamszlamas ve
yenilenmesi gerektiini savunmu; l ve uyak gibi biimleri terk etmi; konuma dilinin ve gndelik hayatn her boyunun
iire yanstlabileceini gstermitir. Dnyaca nl La Fontaine'in hikayelerini, iirsel bir anlatmla Trkeye evirmitir.
Orhan Veli Kank, 13 Nisan 1914 tarihinde, stanbul'un Beykoz semtine bal Yalky'nde dnyaya geldi.
Cumhurbakanl Armoni Orkestras efi, klarnet stad Mehmet Veli Kank ile Fatma Nigar Hanm'n ilk ocuklar olarak
dnyaya geldi. Mizah yazar Adnan Veli Kank'n aabeyi olan nl airin, Fruzan (Yolyapan) adl bir de kzkardei vard.
Gnmzde Beikta Jimnastik Kulb'nn bulunduu, Anafartalar lkokulu'nun ana snfyla temel eitimine balayan Orhan
Veli, 1921 ylnda, ilkrenimi iin Galatasaray Lisesi'ne gnderildi. Drdnc snfa kadar bu okula devam ettikten sonra,
1925 ylnda, babasnn Cumhurbakanl Bando eflii'ne tayini nedeniyle, ailesiyle birlikte Ankara'ya tand. Burada, Gazi
lkokulu'nu bitiren Orhan Veli, orta renimi iin yatl olarak Ankara Erkek Lisesi'ne gitti.
Henz ilkokul andayken okumayla balayan edebiyat ak, sonrasnda satrlara dkld. Onun edebiyata ilgisini ilk fark
eden kii, ilkokul retmeni Sedat Bey oldu ve bu konuda yetenekli grd rencisini srekli yazmaya tevik etti. Bu
sayede, airin ocukluk anda kaleme ald ilk yks, "ocuk Dnyas" adnda, eski yazyla baslan bir dergide
yaymland. Ankara'da geen lise yllarnda, ilk olarak Oktay Rfat Horozcu'yla tanan Orhan Veli'nin, sonrasnda Melih
Cevdet Anday'la arkada olmas, edebi kariyerinin balangc oldu. Ortak duygu ve dncelerle bal olduklar edebiyat
zevki, arkada iyice yaknlatrd. Srekli edebiyat ve sanat dnyasndaki son gelimeleri takip ediyorlar, dnemin
tannm isimlerini okuyorlar, birok kltr-sanat faaliyetine katlyor ve yaygn edebi akmlar hakknda ateli tartmalar
yapyorlard.
Sonralar Trk edebiyat tarihinde nemli bir alma neden olacak bu isimler, kendi yaznsal ve dnsel grlerini ifade
edebilmek ve kaleme aldklar yazlar, iirleri yaymlayabilmek maksadyla, Ankara Lisesi okul kooperatifinin
finansrlnde, "Sesimiz" adn verdikleri bir dergi karmaya baladlar. Bu vesileyle, okul arkada Hfz Ouz Bekata'nn
etkisinde kalarak, dz yazdan manzumeye geen Orhan Veli'nin ilk iirleri bu dergide basld. Yine, "Ben Orhan Veli" adl
manzumesinde, Melih Cevdet ve Oktay Rfat'la olan yakn arkadaln ifade etmiti. gen air, ktklar bu edebiyat
serveninde, retmenleri arasnda yer alan nl air Ahmet Hamdi Tanpnar bata olmak zere, Halil Vedat Fratl ve Yahya
Saim Sinanolu'nun byk desteini grmlerdi.
1933 ylnda bu okuldan mezun olduktan sonra, stanbul'a geri dnd ve yksek renimine stanbul niversitesi, Edebiyat
Fakltesinin Felsefe Blmnde devam etti. Yazmaya olan dknlnden vazgemeyen gen air, niversite dneminde de
olduka aktif bir karakter sergiledi. Kendi fakltesinin renci grubu bakan seilmesinin yan sra, eski okulu olan
Galatasaray Lisesi'nde, yardmc retmen statsnde grev almaya balamt. Ancak, 1936 ylnda, lisans eitimini
brakmaya karar verdi ve ertesi yl Ankara'ya geri dnd. Bakentte bir sre, PTT Genel Mdrl Telgraf leri Reislii
Nizamlar Brosu'nda memurluk yapt. Ayn yl, airin yaznsal kimliini tam olarak ifade eden, biim ve slup bakmndan
tarzn bulmu olan ilk iirleri (Oaristys, Ebabil, Eldorado ve Dncelerimin Baucunda), Nahit Srr rik'in desteiyle,
"Varlk" dergisinde yaymland. Genellikle ak, zlem, ocukluk anlar gibi temalar youn bir duygusallkla iledii bu
iirlerin byk bir ksmnda, "Mehmet Ali Sel" mahlasn kulland. Aruz ve hece vezninin, klasik iir kalplarnn zelliklerini
ok iyi biliyordu. Adn edebiyat evrelerine duyurmay baaran Orhan Veli, 1936-1942 yllar arasnda, dnemin popler
kltr-sanat dergilerinden nsan, Ses, Genlik, Kllk, Inkilap Genlik, Demet, te ve Aile'de manzume ve dz yazlaryla
yer ald.
1941 ylna gelindiinde, Melih Cevdet ve Oktay Rfat ile birlikte kardklar "Garip" adl iir kitabyla, Trk edebiyat
tarihinde, "Garipilik" ("Birinci Yeni" olarak da bilinir) ad verilen yeni bir iir akm balattlar. iirde biimsel kurallarn
gerekliliini yok sayan bu yeni bak asna gre, youn ekilde Arapa ve Farsann etkisi altnda kalan iir dnyas, artk
arnmak, yenilenmek ve kendi diline, milletine zg bir slup edinmek zorundayd. Halk dilinde, yaln bir ifade tarzyla
manzumeler kaleme alan Garipiler, hicivsel unsurlar ve mizah eleri kullanmak suretiyle, gndelik olaylarn da bahis
konusu yaplabileceini gzler nne serdiler. Orhan Veli, Garip'in kendisi tarafndan kaleme alnan nsznde, "hece ls
ve uyan iiri yozlatrd"n sylyor ve onlara gre "iirin, insann be duyusuna deil, beynine seslenen bir sz sanat
olduu"nu ifade ediyordu. "iire, egemen snflarn beenilerinin sonucu yerleen kalplam eler kaldrlmal, airanelie
son verilmeli ve iir toplumun ounluuna seslenmeliydi. Bu ama da ancak yeni yollar ve yeni aralarla
gerekletirilebilirdi."

II.Dnya Sava'nn neden olduu gerginlik nedeniyle uzatlan askerlik grevini, 1945 ylnda, yedek subay rtbesiyle
tamamlayan Orhan Veli, Ankara'ya dnerek, Milli Eitim Bakanl Tercme Brosu'nda tercmanlk yapmaya balad.
Burada, Azra Erhat, Oktay Rfat ve Erol Gney ile birlikte ortak eviri almalar yrttrken, 1947 ylnda, Reat emsettin
Sirer'in Milli Eitim Bakan olmasyla birlikte, yeni bakanlk ynetimini "antidemokratik ve tutucu" davranmakla sulayarak,
grevinden istifa etti. Hemen ardndan, Mehmet Ali Aybar tarafndan yaymlanan, "Hr" ve "Zincirli Hrriyet" adl
gazetelerde, siyasal, sosyal, kltrel ve edebi konular zerine eletirel yazlar kaleme almaya balad. 1948 ylnda ise, bir
sre, Ulus gazetesinde, "Yolcu Notlar" bal altnda makaleler yazd.
1 Ocak 1949 tarihinde, iki sayfalk "Yaprak" adl kltr-sanat dergisini karmaya balad. Onbe gnde bir yaymlanan
derginin mr, finansman sorunu nedeniyle ksa srd ve yirmisekiz sayyla snrl kald. Dnemin dnsel ve sanatsal
yaants zerinde nemli bir yer edinmi olan Yaprak'n yaym hayat, 15 Haziran 1950 tarihinde sona erince, nl air,
stanbul'a tanmaya karar verdi. Ayn yl, Nazm Hikmet'in yazlarndan dolay mahkum edilmesini protesto etti ve dnce
zgrlne imkan verilmediini ne srerek, yakn dostlar Melih Cevdet ve Oktay Rfat ile birlikte, airin serbest
braklmas iin gn boyunca alk grevi yapt. Bu eylemiyle, siyaset ve edebiyat evrelerinde byk yank uyandrd.
Ayn yln Kasm aynda, bir haftalna Ankara'ya geldi. 10 Kasm 1950 gecesinde, onarm iin kazlm, ancak zeri
kapatlmam bir ukura derek ayan incitti. Ardndan stanbul'a dnen nl air, bir arkada ziyareti esnasnda aniden
fenalamas zerine kaldrld Cerrahpaa Hastanesi'nde, 14 Kasm 1950 tarihinde, beyin kanamas sonucu girdii komada
hayatn kaybetti. Trk edebiyat camiasn derin bir yasa boan lmnn ardndan, geni bir katlma sahne olan cenazesi,
Rumelihisar'nda bulunan Aiyan Mezarl'nda topraa verildi. Yakn arkadalar tarafndan, 1 ubat 1951 tarihinde, en
verimli anda hayata veda eden airin ansna "Son Yaprak" adl tek basklk bir dergi yaymland.
zellikle Varlk dergisindeki iirleriyle byk ilgi gren Orhan Veli, 36 yllk yaam boyunca, gerek eserleriyle gerekse
dnceleriyle, salnda ve lmnden sonra kendinden ok sz ettiren airlerden biri olmutur. Trk edebiyat tarihinde,
yeniliki fikirlerin ilk savunucularndan biridir. zellikle Garipilik akmnn nderi olarak, iirin l, uyak gibi allagelmi
klielerden, kalplardan ve kurallardan bamszlaarak da yazlabileceini gstermi; eserlerinde ar sanatsal ifadeler,
kalplam benzetmeler yerine, daha basit ve yaln olan halk dilini kullanmay benimsemitir. Eserlerinde, zaman zaman
hicivsel bir slup ile mizah elerinden yararlanmtr. Gndelik hayatn her ynnn iire konu olabileceini savunmu ve
kendini belli bir duygu ya da dnceyle snrlamamtr. Amac, okura biimsel bir aheser sunmak deil, anlatmak
istediklerini hissettirebilmektir. Dolaysyla, cilal sze gerek yoktur. Bu nedenle, konuur gibi kaleme ald iirleriyle, bata
Orhan Seyfi Orhon olmak zere, baz kesimler tarafndan, iir yazmn bu kadar basitletirdii iin olduka fazla ekilde
eletirilmitir.
Sanatta toplum misyonunu n plana karm olan Orhan Veli, edebi evrelerden ziyade halka hitap etmeyi tercih etmitir.
iirin ksr bir dng ierisinde kalmamas gerektii dncesiyle, srekli olarak kendini ve kalemini gelitirmeye almtr.
Moliere, Rimbaud, Musset, Gogol, La Fontaine, Jean-Paul Sartre gibi dnyaca nl yazarlarn eserlerinden eviriler yapmtr.
ocuk hikayeleri yazan La Fontaine ile Nasreddin Hoca yklerini, iirsel forma dntrmtr. nemli eserlerinden bazlar
ngilizce, Franszca, Rusa ve Yunanca gibi dillere evrilmitir. Eserlerinde, zellikle stanbul'a ak derecesindeki tutkusu
dikkat ekmektedir.
Orhan Veli, askerlik yapt dnemde, hayat hikayesini ksaca u ekilde zetlemitir: "1914'te dodum. 1 yanda kurbaadan
korktum. 9 yanda okumaya, 10 yanda yazmaya merak sardm. 13'te Oktay Rfat', 16'da Melih Cevdet'i tandm. 17 yanda
bara gittim. 18'de rakya baladm. 19'dan sonra avarelik devrim balar. 20 yandan sonra da para kazanmasn ve sefalet
ekmesini rendim. 25'te bamdan bir otomobil kazas geti. ok ak oldum. Hi evlenmedim, imdi askerim".
GARP AKIMI
Garip, Orhan Veli, Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday'n ncln yapt iir akmnn addr. Trk iirinde o gne kadar
yer etmi kalp ve anlaylardan kurtulmak gerektiini savunur ve biimcilie, duygusalla kar kp, syleyi gzelliini
esas alr. 1941'de Orhan Veli, M. Cevdet Anday ve Oktay Rifat ls, iirde var olan ar duygusalla, airanelie,
basmakalp syleyie bakaldran iirlerini Garip adyla bir kitapta topladlar. Kitaba koyulan Garip ad zamanla hem airi
yanstan bir kimlik kazand hem de Trk iirinde yeni balayan akm yanstt. iirde her trl kurala ve nceden belirlenmi
kalplara kar kp kuralszl kural edindiler. iirin l, uyak ve drtlkle ilgisiz olduunu, zgr yazlmas gerektiini
savundular ve iirin konularn genilettiler. O gne kadar "sekin" bir tr saylan iirin her konuda yazlabileceini
savundular. Konuma dilini iire dahil ettiler; "nasr" gibi baya bir szcn de iirde kullanlabileceini gsterdiler. Halk
deyilerini iire aktardlar. Btn bu aykr zellikleriyle iir gibi grnmeyen ve Trk Edebiyat iinde tepki toplayan Garip
Akm, ancak gnmzde anlalabildi.
Garipiler, Garip adl kitaplarna yazdklar nszde, Trk iirini kat kurallara bal ve doallktan uzak bulduklarn
belirtmilerdir. Garipiler'e gre bu durumun temel nedeni hece, uyak, aruz gibi kalplarn iirde vazgeilmez sanlmasyd.
Garipiler: Orhan Veli, Melih Cevdet Anday, Oktay Rfat Horozcunun oluturduu bir topluluktur. Onlara gre iir, her yerde
grlen basit eyleri anlatmalyd. Alayc ve nkteciydiler. Aydnlar brakp halka yneldiler. iirde, l, kafiye, bent gibi
durumlar yok saylmtr. Serbest iir egemen olmutur. Dil, srekli bir zleme ve arnma abasndadr.
( www.genbilim.com )
Roman ve hikayede serim, dm, sonu blmleri umursanmamtr. airanelie kamadan, mecazsz yazdlar. Soyut

temalar yerine ekmek derdi, gnlk eyler ilendi. Konunun bayas yoktur, ancak ileyite bayalk vardr. diye
dnrler.
En ok grlen temalar: yaama sevinci, tabiat sevgisi, ocuklua dn, lm, insan sevgisi, ak.
1941 ylndan sonra Trk iirinde grlen ve ncln Orhan Veli KANIK, M.Cevdet ANDAY, Oktay Rfat lsnn
yapt edebiyat akm. Bu air, iirde srp gitmekte olan ar duygusalla, airanelie, basmakalp syleyie bakaldran
iirlerini toplayarak Garip adnda bir kitap yaymladrlar.
Bu iirlerdeki yenilikler nelerdi peki ? Bu airler neye kar kyor, neyi deitirmek istiyorlard ? Garipiler diye adlandrlan
bu airler, yeni bir iir anlay getiriyor, iirimizin yapsnda kkl deiiklikler yapmak istiyorlard. Onlara gre; iirden
uyak atlmalyd. Uyan ilevi, ilkel insann iiri aklnda tutmasndan baka bir ey deildi. Bugnk insan ilkel olmadna
gre, uyan ilevi kalmamt ve kaldrlmalyd. Uyakla beraber her trl sz ve anlam sanat da braklmalyd. Gerekte bu
sanatlarn amac, doay deitirme, nesne ve varlklar olduundan baka bir ekilde gstermektir. Bu yol bugne kadar
yzlerce sanat tarafndan denenmi, edebiyata bir ey kazandrmamtr. Bunun gibi, hece ls de, aruz ls de
gereksizdir. lye balanma yaratcl engeller. Ayrca iir, duygudan ok akla dayanmal, duygunun yada duyarlln
rn olan airanelikten arndrlmaldr. Bu arndrma; mzik ve resim gibi teki sanatlardan gelen tm eleri de iermelidir.
Daha dorusu, geleneksel iirin benimsedii her ey, yeni iirin dnda tutulmaldr. iirde nemli olan anlamdr. Bu anlamda
ounluun tadna
varabilecei bir nitelik tamaldr. Bugne dein yalnz varlkl kesimlere seslenmi olan iir, artk ounlua seslenmelidir.
Bu bakmdan iire zg bir dil yoktur, halkn dilinde ve yaamnda bulunan her szck iire girer. Bu grler Garip iirinin
niteliklerini de oluturmutur.
lsz, uyaksz, sz ve anlam sanatlarndan soyunmu, plak, yaln anlatml bir iirdir bu. Dize rgs ynnden de
deiik bir yaps vardr. Konusunu sradan bir insann yaamndan almtr. Dili de allm iir dilinden ayrlklar gsterir.
rnein nasr, kundura gibi szckler iire sokulmutur. Bylece iirin dili yapaylktan, kitapsallktan kurtulmutur. iir
btnyle duyguya deil, akla dayandrlm, airanelikten olabildiince uzaklatrlmtr. Balangta yadrganmtr bu
tutum. Alaya alnm, tepkiyle karlanmtr Garipilerin iiri. Ancak bu alay ve tepki giderek azalm, bu iirin yandalar
oalmtr. Hececi, halk, z iirci ve serbestiler arasndan da bu akma kayanlar kmtr. te yandan bu yllarda iir
yazmaya balayanlarn tm Garip iirini rneksemilerdir. Bu rneksemeler arttka, kiiliklerin ayrln yanstmayan,
kuma ayn tezgahta dokunmu tek tip bir iir kmtr ortaya. iirsiz iir retmek ortak bir tutuma dnmtr. Bu eilim
1950li yllara kadar srmtr. Geri Orhan Veli ve dier arkadalar airanelii yktktan, yerleik beeniyi sarstktan sonra
kimi iirlerinde kar ktklar elere yeniden dnmlerdir. nk giriimlerinin iiri nasl bir noktaya ulatrdklarnn
farkna varmlardr. Bu konuyla ilgili olarak Orhan Veli 1949 ylnda unlar sylemektedir :
iirlerimizin yadrgan sadece allm kalplarn dna kmzdan deil, kmak isteyiinden, bunda ayr bir keyif
buluundand. Gayretimizin nasl bir sebebe ulatn anlaynca biz de yumuar gibi olduk. Gelgelelim, bu arada iire girmi
olan baz eyler, iirin z mal imi gibi, yerleti kald. Bunlardan biri eski iirin yksekten konumasna karlk, iire
sokulan, alelade konuma; bir de eski iirin byk konularnn, byk heyecanlarnn yan banda yer alan, kk alelade
olaylar, kk alelade insanlard. lk niyat hi bir eyin iir d kalmamasn salamakt. Ama, bu yeni iir yava yava yaylp
bir ok kimse tarafndan tutulunca i deiti. Gen okur yazarlar, hatta bu ile uraanlar, sandlar ki iir yalnz kk
olaylarn, yalnz alelade bir dille anlatlmasndan meydana gelir. Byle byle bu basitlik, bu aleladelik iirin bir taraf, bir art
oldu.
Garip iirinin kolayca tutunuunda ierdii kolayln byk pay olmutur. Ayrca bu iir serbestilerin iiriyle de, kimi
ynleriyle uyuuyordu. nk, Garipilerin gerekletirmek istedii, airanelii ykma, alan geni ynlarn iirini
yaratma, lye balanmama, gnlk dile yaslanma, doal ve iten olma, insan ve toplum sorunlarna ynelme bata Nazm
Hikmet olmak zere serbest iire ynelmi teki airlerinde ardndan kotuklar zelliklerdi. Buna karn aralarnda kimi
ayrlklarda vardr. Garip iiri coku ve sylev havasndan uzak bir syleyile; st kapal, yergici bir tutumla toplumsal
sorunlara eilirken; Nazm Hikmet ve onun izgisinden ilerleyenler bunu aktan, cokuyla yapmaya girimilerdir.
*1940ta Garipiler adyla kan topluluun ortaya koyduu bir sanat anlaydr.
* iirde her trl kurala ve belirli kalplara kar kmlardr.
*iirde l, kafiye ve drtle kar kmlardr.
*iirde airanelii, mecazl syleyi ve sanatlar kabul etmediler.
*Ssl, sanatl dile kar kp sade bir dil kullandlar.
*iirde o gne kadar ilenmedik konular ele aldlar.
*Konuma dili ile gnlk sradan konular ilediler.
*ledikleri konular gnlk hayattan sradan insanlarn problemleri, yaama sevinci ve hayattaki baz garipliklerdir.
*Halk deyilerinden yararlanmlar, toplumsal yergiye yer vermilerdir.
Garipiler: Orhan Veli, Melih Cevdet Anday, Oktay Rfat Horozcunun oluturduu bir topluluklardr.
ORHAN VEL KANIK (1914-1950)
*Trk iirinde iki arkadayla birlikte byk bir atlm yapm, yeni bir anlayn ncs olmutur.
*1914te arkadalaryla birlikte yaymladklar Garip adl iir kitab ve yazd nsz, Trk iirinde gnden gne donmu olan
eski deerleri ykm, iire baka bir adan baklmasn salamtr.
*iire getirdii ilkeler :
-lye ba kaldrp serbest yazmak
-Kafiyeyi iir iin gerekli grmekten vazgemek

-airane duyular, parlak grntleri iirden silmek

-iiri hayal gcnn kapal duvarlarndan kurtarp gerek hayata karmak, yapmacksz tabii bir sylentiyle, gnlk yaay
iinde halktan insanlar yakalamak.Her eit kelimeyi konuyu iire sokmak, halk deyilerinden yararlanmak ve toplumla ilgili
yergiye yer vermek
ESERLER:
iirleri: Garip,Vazgeemediim, Destan Gibi , Yenisi, Kar
Nesirleri: Sanat ve Edebiyatmz, Bindiimiz Dal
OKTAY RIFAT HOROZCU (1914-1988)
*Garip akmnn temsilcilerindendir.
*Balangta, yeni bir hava iinde, gl ak iirleri; toplumcu sanat ilkesinden hareketle halk deyimi ve syleyilerinden
masal ve tekerlemelerden faydalanarak baarl talamalar; sosyal iirler yazd. Peremli Sokak adl kitabyla birlikte iir
anlaynda byk deiiklik olmu soyut iire kaymtr.
*Son iirlerinde z ve biim younlatrmalaryla estetik planda yeni ve gl bir iir estetii yakalamtr.
ESERLER :
iirleri; Yaayp lmek, Ak ve Avarelik zerine iirler, Gzelleme, Karga le Tilki, Ak Merdiveni, Denize Doru Konuma,
Dilsiz ve plak,
Koca Bir Yaz
MELH CEVDET ANDAY (1915)
*Garip akmnn temsilcilerindendir.
*iirlerinde toplumsal gereklii inceler.
*Daha sonra ilk iirlerindeki romantizmden syrlarak duygulardan ok akln egemenliine, gzel gnlerin zlemine brakr.
*Sz oyunlarnda arnm yaln bir dil vardr. Dz yazlarnda ise youn bir dnce, iirsel, esprili, zl bir dil vardr.
*Fkra, makale, gezi, roman, tiyatro ve iir yazmtr. evirilerde yapmtr.
ESERLER : iirleri: Garip, Rahat Kaan Aa,
Telgrafname, Yanyana.
Denemeleri : evirileri; ngiliz Edebiyatndan Denemeler
Tiyatrolar : Komedya, erdekiler, Gizli Emir.
Gerekstclk
Vikipedi, zgr ansiklopedi
(Srrealizm sayfasndan ynlendirildi)
Git ve: kullan, ara
Londra'daki Salvador Dali sergisi, 2005.Avrupada birinci ve ikinci dnya savalar arasnda gelimitir. Temelini, aklcl
yadsyan ve kar-sanat iin alan ilk dadaistlerin eserlerinden alr. 1924te "Manifeste du Surrealisme"i (Srrealizm
Manifestosu) hazrlayan air Andre Bretona gre gerekstclk, bilin ile bilin dn birletiren bir yoldur. Ve bu
btnleme iinde hayali dnya ile gerek yaam "mutlak gerek" ya da "gerekst" anlamda i ie geiyordu. Sigmund
Freudun kuramlarndan etkilenen Breton iin, bilindlk d gcnn temel kayna, deha ise bu bilind dnyasna
girebilme yetenei idi. Bretonun yansra Louis Aragon, Benjamen Peret, otomatik yaz yntemleri zerinde deneyler
yaptlar. Kendi sylemleriyle, "gerekst dnyann dsel imgelerini gelitirmeye" baladlar. Bu airlerin dizelerindeki
szckler, mantksal bir sra izlemek yerine bilind psikolojik srelerle bir araya geldii iin insan irkiltiyordu.
Gerekstclk, yntemli bir aratrma ile deneyi n planda tutuyor, insann kendi kendisini irdeleyip zmlemesinde
sanatn yol gsterici bir ara olduunu vurguluyordu. 1925ten sonra gerekstcler dalmaya, baka akmlara ynelmeye
balad. Ama resimden, sinemaya, tiyatroya kadar bir ok sanat daln derinden etkiledi. Andre Bretonun yan sra P. J. Jouve,
Pierre Reverdy, Robert Desnos, Louis Aragon, Paul Eluard, Antonin Arnaud, Raymond Queneau, Philippe Soupault, Arthur
Cravan, Rene Char gerekstclk akmnn nemli isimleridir.Gerekstclk akm gerek d anlamnda deil aksine
gerein insandaki iz dm eklinde bir yaklamdr.