J. BurszTa kultura marginalna [a> marginal culture; f. culture marginale; n. Randkultur; r.

Map- rHHajibHaa KyjibTypa], termin o zrnicowanym znaczeniu wynikajcym z rnego

sposobu ujmowania zjawiska marginalnoci. Mona wyrni trzy podstawowe denotacje
terminu: 1) w rozumieniu przestrzenno-kulturowym, rozwinitym w ramach - teorii areau
kulturowego kultura peryferyjna w stosunku do - centrum kultury, tj. kultura oparta na
najmniej wanym zespole cech kulturowych charakterystycznych dla danego areau
kulturowego i zawierajca elementy obu ssiadujcych ze sob kultur (marginalna w stosunku
do obu); 2) w odniesieniu do stopnia rozwoju kultury kultura zacofana",
tj. opniona w rozwoju w stosunku do ssiednich (tzw. marginalno wewntrzna),
charakteryzujca si archaicznoci dawnoci pochodzenia i wystpowaniem reliktw.
Niekiedy czy si oba znaczenia terminu, gdy zazwyczaj kultura peryferyjna
jest rwnoczenie kultur opnion w rozwoju w stosunku do centrum. Zjawisko
marginalnoci wie si w obu przypadkach zarwno z kultur, jak i obszarem czy stref
kulturow; 3) w rozumieniu socjokulturowym kultura marginesu, tj. kultura grupy
marginalnej.
To ostatnie
pojcie jest odnoszone
bd do grupy
niecakowicie
zasymilowanej zotoczeniem, bd do grupy znajdujcej si w sytuacji marginalnej
(nieczonkw lub niepenych czonkw uprzywilejowanej spoecznie grupy) lub wreszcie
do grupy mniejszociowej o niskim statusie spoecznym (dyskryminowanej ze wzgldw
rasowych lub kulturowych przez grup dominujc).
K K.m. w znaczeniu socjokulturowym nawizuje czciowo (zakadajc jej spoecznokultu- row obiektywizacj) do psychokulturowej koncepcji czowieka marginesu (marginal
man) sformuowanej przez R.E. Parka (1928). W jego rozumieniu marginalno odnosi si do
osobowoci kulturowej jednostki uksztatowanej na styku dwch kultur i spoecznoci nie
przenikajcych si wzajemnie. Czowiek marginesu uczestniczc w obu nie zrywa
ani z wasn przeszoci kulturow, ani te nie jest spoecznie akceptowany z powodu
uprzedze w nowejspoecznoci.