:

................................................................................................................................................................... 5
1.

................................................... 6
1.1. .............................................................................................................................................................6
1.1.1.

...........................................................................................................................................................................................6

1.1.2.

....................................................................................................................................................................................6

1.1.3.

.............................................................................................................................................................................................6

1.2. .........................................................................7
1.2.1.

..................................................................................................................................................................................................7

1.2.2.

...............................................................................................................................................................7

1.2.3.

.............................................................................................................................................................................................7

1.2.4.

................................................................................................................................................................................................8

1.2.5.

...........................................................................................................................................................................................8

1.3. ............................................................................................................................8
1.4. ..................................................................................................................................................9
1.5. .........................................................................................................10
2.

: ................11
2.1. .........................................................................................................................11
2.1.1.

........................................................................................................ 11

2.1.2.

................................................................................................. 13

2.1.3.

......................................................................................................................................... 14

2.2. ................................................................................................................................................15
2.3. NEI .
2007- 2008 ...............................................................................................................15
3.

...17
3.1. ..................................................................................................................................................17
3.2. ...................................................................................................................................................................18
3.3. ............................................................................................................................................................................18
3.4. .................................................................................................................................................................19
3.5. Mo ...................................................................................................20
3.6. .............................21

4.

....................................................................................................24
4.1. .............................................................................24
4.1.1.

................................................................................................................................................ 24

4.1.2.

..................................................................................................................................................................... 24

4.2. ..........................................................................24

5.

..................................................................................................................... 26
5.1. ...........................................................................................................................................................26
5.2. O.................................................................................................................................................................................................26
5.3. .......................................................................................................................27
5.4. .........................................................................................................................................................27

6.

..................................................................... 28
6.1. .......................................................................................................................................................................28
6.1.1.

.............................................................................................................28

6.1.2.

.......................................................................................................................................................................................................28

6.1.3.

.................................................................................................................29

6.2. ...........................................................................................................29
6.2.1.

.............................................................................................................29

6.2.2.

.......................................................................................................................................................................................................29

6.2.3.

.......................................................................................................................30

6.3. ............................................................................................................................................................................31
6.3.1.

.................................................................................................................................................................31

6.3.2.

.......................................................................................................................................................................................................31

6.3.3.

.......................................................................................................................32

6.4. .............................................................................................................................................................32

7.

6.4.1.

.................................................................................................................................................................32

6.4.2.

O .......................................................................................................................................................................................................33

6.4.3.

.......................................................................................................................34

......................... 35
7.1. ...................................................................................................................................................................................................36
7.2. .....................................................................................................................................................36
7.3. ..........................................................................................................................................................37

............................................................................................................................................................... 39
Annexes............................................................................................................................................................. 40



.

.
,
520 2007 . 260
27 . ,
.
-
, ,
, ( .
).

.

.

.
, ,
.
.
,

2007 2009 .
!

1.

1.1.
2008/98/ (
- ) 19 2008 .


.
, , . ,
2008/98/ -.
,
.
, .
, .
2000/532/,
2001/573/
. .

1.1.1.

, , ,
.
3 - , , , ,
, . , 88
2006 .
, , .

1.1.2.
. ,
2.858 2006 .
(
) 7% . 25%
. 12%
2006 .

1.1.3.
, ,
, :

, ..
,
.
6

1.2.

,

, , ,
.
, EU
, ,
, ,
.

1.

1.2.1.
,
, :

,
;

,
2005 .

1.2.2.

.

1.2.3.

, ,
. ,

1.2.4.


, ,
. 2 .

. ,
2- , 6- , 8-
.
, 43% 2006
, , 60% .

1.2.5.
,
.

. , 1- ( . .), 2-
( . .).
,
. , 52%
2006 .
, ,

.
: , , .
,
2008/98/ :

2020,
, ,
, 50%
.

2020, ,
,
,
17 05 04
70% .

1.3.
EU WFD 2008/98/EC
. .
, (,
, ) .
,
, ,
,
.


,
,
, ,
.
:

, ,
,
;

,
, ,
;

,
, , ,
, ;

, , ;

,
,
.

:

,

;

,
.

,
,
2003 .
.
-: http://ec.europa.eu/environment/waste/plans/index.htm

1.4.

,
.
.

. ,
, , .

,
.

1.5.


,
.
,
,
, .
:
, , , .
, ,
,

, , , , (
).

,
.


.

10

2.
:

12
(2008-2020 )

;

,
;

, ;

,
;

,
, ;

, ;

12
, , ,

,

;

2.1.
2.1.1.


,
,
, ,
,


.
.
.
, ,
(2005)
. 2009
.
, ,

.

11

 (2006
2012):

1:

( )

75%

2015

50%

2020

2: #1

( )

50%

2015

25%

2015

3: #2

Hg,
Cd, Pb.

PCB/PCT

2006

2010
2015

70%

2010
2015

85%

(2008-2014) , :

4: 6
/


:
-
-

(
)

12

90%

2014

100%

2010


-

(
)
-

100 %

2014
2014

50%

2014

75%

2014

25% CO2

2010

100 %

-


(
)
-

( )
-

5: 6
/

- 3
(
)
-
- /

-

- PCB/PCT
- C D - /
/

50%
25%

(2018)*
(2018)*

90%
100%
Hg
Cd ,
Pb
90%

70%

85%
90%

2014
2014
2010

30 %
/ 10%
90%

2014
(2018)*
(2018)*

2014
2009
(2018)*
2014

*
.

2.1.2.

,

.

( ) , ,

13

 , ,
,
.
2.

203, 213

173, 814

221, 019

304, 125

571, 040

171, 416

221, 651

133, 248

2.1.3.

().
:

: , ,
, ;

,
,
;

, ;

, ,
, ,

;

/

, ,
.

,

, .. ,
.

14


.


,
.

, .

2.2.

( )
.
.
NEIS

,
,




.

ADA

2.3. NEI .
2007- 2008 .
:

( )

( ), . ,
:

. ,
(KfW )
, .

,
.

15



2010 2013 .
6:
1. : ( , )
2. ( - 3 )
a.

( . ,
, ),

b.

: 50%
3

c.

:
.

, ,
.
3. (6 ):
( . , ).
, ,
a.

: .

b.

: .

c.

: . , 75%
, 60%

, ( :
, , .)
4. : .
( . , ,
70% , .)
5. : .
6. :
(: 90% .)
7. :
, ,
.

16

3.

,
.
.
: /
, .

3.1.
(
) -,
.
, .

. ,
.
: ,
.

17

3.2.
, ,
, ,
.

,
,
.
.
.
,
.
,
.

3.3.

, .
,
.
18

 :

.
.

, .

.

,
. ,
.

3.4.
,
:

( );

()
(-, );

( , , );

:

( )

( 100%)

19

- (
)

( - /)

3.5. Mo

.
, ,
. ,

.
( . , )
.
,
: ) , )
. )
- .
.

()

): .
.

20

( )

( )

3.6.
.
:

()

1. ?

:
-
( );
;

:
o ;
(
):
o , ;
o ;
o ;
o /
;

21

o ,

;
o , , ,
, , , ,
;
:
o
;
o ;

/:
o ;
o , ;
o ;
o :
o ();
o ,
;
/:
o
( );
o
( );
o () ;
;
.

-
()-
.

- ,

() (
)

- )
;

.

-

;
22

 ,
;

,
.

-
(
);
,
, , (
);

( );

( );

,
.

,
, ;
,
;
;
;
,
;
( ),
/
( );

23

4.
4.1.
4.1.1.


.
, .

, , .
WFD 2008/98/EC
, ,
,
.
,
.
4 ,
.
,
.
, .

4.1.2.
,
.

, . ,
.
.

.
, ,
, ,
, . ,
.

4.2.

,
.
,

. ,
.
.
, ,
,
.
24


, 1% .

, , .
,
,
.
.

25

5.
5.1.
1999/31/ 26 1999
( )
,
.

, , ,
.

5.2. O
/ ,
/ .
.
, ,
.
, .
,
.

:

,
.

- .
- ,
,

.

.
,
.
, ,
, ,
.
.
. ,
,
. ,
,
, .

.

26

5.3.
5
. ,

. 75% (
1995 ) 2006 , 50% 2009 35% 2016 .
, -
,
,
.
.

4 .
.

5.4.
.


.
.
,
2009 ,
.

27

6.
6.1.
6.1.1.
94/62/EC , ,
, , ,
,
,
. 30 2001 .
31 2008 ., 2004 .

6.1.2.

:
31.12.2008

60%

5580%

60%

60%

50%

22.5% ,
;

15%

, , ,
,
.
.

,
,
/
, ,

.
.
.
,
,

.

.

.

28

 ,
,
.

.
,
:

, ;

,
;

, .

6.1.3.

.
,
.
, . 2006
-27 57%,
2008 55%.
.

6.2.
6.2.1.

.
, ,
, .
,
.
2002/96/EC
-
, ,
.
, ,
, ,
.
, 2002/95/EC /
. 1 2006
, , , , ,

.

6.2.2.
,
.
,
.
29

, ,
, , 31 2008 .
10
:

1
10
3
4

(, , ,
.)


(
)
,

2
5
6
7
9
8

(% )

80%

(%
)
75%

75%

65%

70%

50%

80%

.
.
,
.

4
31 2006 .

6.2.3.


2004 . 4
,
,
, .
,
.
.

.

.

.

.
4

30

. ,
,
.
65%

.
,
5%.
.

6.3.
, ,. ,
. ,

.

6.3.1.
,
,
. 2000/53/EC
/ ,
.
.

6.3.2.

,
:

2006

2015

(% 85%
)

95%

(% 80%
)

85%

1980 .
.

.

.
,
.

/ ,

31

 . ,
,
, .

, ,
.

,
,

,
,

, .

.
.

6.3.3.
, 1
2006 ,
.
.
, , , ,
2006 . ,
, , , .
,
, ,
.
, .
.

.

, .

..

6.4.
6.4.1.
2006/66/EC 6 2006

. ,
,
,
.
: , .
32

6.4.2. O
,
,
. ,
,
.

,
( )
,
.

, .
26 2012 25%, 26
2016 45%.
:

, ;

(
);
,
;
, ,

.
,
.

. , ,
( )
. .

,
.
,
.

,
.

2011:
65%

,
;

75%

,
;

50%

33

, , ,
:

,

,

,
.
,
.

:

,

,
;

, ,
: ( 2
), , Hg, Cd and Pb
0.0005% , 0.002%
0.004% . , ,
.

6.4.3.
,
. , ,

.

34

7.


, ,
, .
, , , ,
, , .
.
, ,
.

,
.

. ,
,
, . ,
, .
...

,
,
. ,
,
.
(
)
69 .
, ,
,
,
.
,

, ,
, , ,
.
,
,
, .
,
.
, .
,
, , ,

30
.
, ,
.

35

 ,
, ,

.
*

, ,
.

7.1.


.
.
,

.
: , ,
.
(
, , .)
.

.
....

, ,

.

, ( . 111, 3
2009) .

.

,
-

(. . 147/07, 07. 12. 2007).

7.2.
,
.
:

- , ,
.
. (,
.)

,
.

, , ;
.

.....

36


.
.


.
, .
2008/09,
(
)- ,
5
( ).

7.3.
: )
, )
.
:

,
( , , , )

:

( MOF Mladinski Obrazoven Forum)

-: www.mof.org.mk

21/42

21/42 , ,
2005 . 21/42
.

www.front.org.mk

21/42 .
:

Me :

;
37

l ;

:
- .

38




, ,
.
,
.
.
.

.
, /
. .
.
. ,
,
, .
.

.
, , , ,
.

. ,


. ,
.
.

. ,
,
.
.

39

Annexes
E
:

2008/98/EC 19 2008

2006/66/EC 6

. 1013/2006 14 2006

2006/21/EC 15 2006
2004/35/EC

2005/673/EC: 20 2005 II
2000/53/EC

2003/108/EC 8 2003
2002/96/EC (WEEE)

2003/33/EC: 19 2002
16 II
1999/31/EC

2002/96/EC 27 2003
(WEEE)

2002/95/EC 27 2003

. 2150/2002 25 2002

2001/573/EC: 23 2001 2000/532/EC

2000/76/EC 4 2000

2000/53/EC 18 2000

1999/31/EC 26 1999

96/59/EC o 16 September 1996

(PCB/PCT)

94/62/EC 20 1994

87/101/EEC o 22 1986 75/439/EEC

40

Politika e BE pr mbeturinat dhe implementimi i

saj n komuna

Prmbajtja

Hyrje ..................................................................................................................................................................... 5
1.

Politikat dhe parimet kryesore t BE pr trajtimin e mbeturinave ............................................... 6

1.1. Definimi i mbeturinave ................................................................................................................................................................6
1.1.1. Mbeturinat e rrezikshme......................................................................................................................................................................6
1.1.2. Mbeturina t jo-rrezikshme................................................................................................................................................................6
1.1.3. Nus produkte...............................................................................................................................................................................................6

1.2. Hierarkia e trendeve m t rndsishme t trajtimit t mbeturinave...........................................................7

1.2.1. Prevenca .........................................................................................................................................................................................................7
1.2.2. Shfrytzim i srishm.............................................................................................................................................................................7
1.2.3. Riciklimi............................................................................................................................................................................................................7
1.2.4. Rinovimi ..........................................................................................................................................................................................................8
1.2.5. Mnjanimi......................................................................................................................................................................................................8

1.3. Planifikimi i trajtimit t mbeturinave...................................................................................................................................8

1.4. Parimi: Ndotsi paguan ............................................................................................................................................................9
1.5. Parimi i prgjegjsis s prodhuesit ..................................................................................................................................9
2.

Planifikim strategjik i trajtimit t mbeturinave n Republikn e Maqedonis:........................11

2.1. Planifikim i trajtimit t mbeturinave.................................................................................................................................11
2.1.1. Strategji shtetrore pr trajtim t mbeturinave................................................................................................................ 11
2.1.2. Planifikim rajonal i trajtimit t mbeturinave......................................................................................................................... 13
2.1.3. Planifikim lokal i regulativave......................................................................................................................................................... 14

2.2. Planifikimi i investimeve ...........................................................................................................................................................15

2.3. Strategjia NEIS sht n procedur t aprovimit. Periudha pr implementimin e saj ishte
nntor 2007 nntor 2008. ...................................................................................................................................................15
3.

Aksionart kryesor n trajtimin e mbeturinave si dhe nevojat e tyre pr bashkpunim.....17

3.1. Prodhues t mbeturinave .......................................................................................................................................................17
3.2. Trajtues t mbeturinave ...........................................................................................................................................................18
3.3. Autoritetet kompetente...........................................................................................................................................................18
3.4. Roli i komunave..............................................................................................................................................................................19
3.5. Modele t bashkpunimit komunal dhe rajonal......................................................................................................20
3.6. Struktura institucionale e autoriteteve kompetente n Republikn e Maqedonis ........................21

4.

Trajtim i mbeturinave komunale........................................................................................................24

4.1. Sistemi i mbledhjes s mbeturinave dhe roli i komunave.................................................................................24
4.1.1. Mbledhje ndaras e mbeturinave................................................................................................................................................. 24
4.1.2. Lidhja e kontratave ............................................................................................................................................................................... 24

4.2. Aspektet ekonomike t mbledhjes ndaras t mbeturinave .............................................................................24

5.

Futja n dhe e mbeturinave ................................................................................................................ 26

5.1. Qllimet e direktivave t Komisionit Evropian...........................................................................................................26
5.2. Obligime.............................................................................................................................................................................................26
5.3. Prpunimi i mbeturinave bio-shprbrs ....................................................................................................................27
5.4. Mbyllje t deponive ....................................................................................................................................................................27

6.

Rrugt kryesore t mbeturinave dhe menaxhimi me to ............................................................... 28

6.1. Mbeturina nga ambalazhi.......................................................................................................................................................28
6.1.1. Qllimet e Direktivs s Komisionit Evropian......................................................................................................................28
6.1.2. Obligime.......................................................................................................................................................................................................28
6.1.3. Eksperienca nga implementimi praktik...................................................................................................................................29

6.2. Mbeturina nga pajisja elektrike dhe elektronike ......................................................................................................29

6.2.1. Qllimet e Direktivs t Komisionit Evropian ......................................................................................................................29
6.2.2. Obligime.......................................................................................................................................................................................................29
6.2.3. Eksperienca e implementimit praktik .......................................................................................................................................30

6.3. Veturat e vjetra ...............................................................................................................................................................................31

6.3.1. Qllimet e Direktivs s Komisionit Evropian......................................................................................................................31
6.3.2. Obligime.......................................................................................................................................................................................................31
6.3.3. Eksperienca nga implementimi praktik...................................................................................................................................32

6.4. Bateria dhe akumulatori ...........................................................................................................................................................32

6.4.1. Qllimet e Direktivs s Komisionit Evropian (EC) ...........................................................................................................32
6.4.2. Obligime.......................................................................................................................................................................................................32
6.4.3. Eksperienca nga implementimi praktik...................................................................................................................................34

7.

Inkuadrim i opinionit publik dhe edukimi n lidhje me trajtimin e mbeturinave ................... 35

7.1. Banort ................................................................................................................................................................................................36
7.2. Fmij t moshs shkollore ...................................................................................................................................................36
7.3. Organizatat joqeveritare ..........................................................................................................................................................37

Rezyme .............................................................................................................................................................. 39
Aneks ................................................................................................................................................................. 40

Hyrje
Trajtimi i mbeturinave sht nj nga shtjet prioritare nga lmi i mbrojtjes s ambientit jetsor t
niveleve t ndryshme institucionale. Ligjet pr trajtimin e mbeturinave ishin ndr aktet e para juridike pr
ambientin jetsor n Bashkimin Evropian dhe kishin qllim vendosjen e parimeve t prbashkta pr
mbrojtje t ambientit jetsor nga trajtimi joadekuat i mbeturinave.
Sipas statistikave evropiane n lidhje me trajtimin e mbeturinave, gjat vitit 2007 nj qytetar evropian ka
prodhuar mesatarisht 520 kg mbeturina komunale. Kjo do t thot se n 27 vende t BE jan prodhuar
m shum se 260 milion tonelata t mbeturinave. Ve ksaj, mbeturinat industriale dhe mbeturinat tjera
paraqesin problem plotsues pr do komun.
Sektori pr mbeturina sht i ndrlikuar pr shkak t kompleksitetit t rrugve t mbeturinave - ai
inkuadron infrastruktur t gjer dhe shum pjesmarrs, dhe si rezultat i ndryshimeve n konsum n BE,
krijohen rrug t reja t mbeturinave, pr t cilat nuk ekziston eksperienca paraprake pr trajtimin e tyre
(p.sh. veturat e vjetra, mbeturinat elektronike etj.).
Sektori pr mbeturina inkuadron infrastruktur t gjer dhe shum investime me qllim q t jemi t
sigurt se ndikimet mbi ambientin jetsor do t eliminohet ose zvoglohen. Ndrtimi i deponive t reja
dhe zgjedhja e vendit t tyre sht sfid pr t ciln krkohet bashkpunim ndrmjet t gjitha palve t
involvuara.
Qllimi i ksaj fletushke sht q t siguroj pasqyr pr legjislacionin i cili sht i rndsishm n BE dhe
implementimi i saj n legjislacionin e Republiks s Maqedonis. Po ashtu dshirojm q tju njoftojm
pr qllimet, parimet kryesore, instrumentet dhe prgjegjsit e BE n sfern e trajtimit t mbeturinave.
Pr m tepr kemi inkuadruar edhe disa raste dhe shembuj t implementimit praktik t trajtimit t
mbeturinave n BE dhe n Republikn e Maqedonis.
Publikimi sht realizuar n kuadr t projektit pr bashkpunim ndrmjet Gjermanis, Letonis dhe
Republiks s Maqedonis i quajtur Ndrtimi i kapaciteteve pr legjislacion evropian n nivel rajonal
dhe lokal n Kroaci dhe Republik t Maqedonis, t implementuar prej 2007 deri m 2009.
Shpresojm q ky publikim t jet i dobishm pr punn tuaj t prditshme!

1. Politikat dhe parimet kryesore t BE pr trajtimin e

mbeturinave
1.1. Definimi i mbeturinave
Definicionet kryesore jan t vendosura n Direktivat e BE 2008/98/EC pr mbeturina (Korniza e
Direktivave pr Mbeturina n tekstin e mtejm KDM) e aprovuar m 19 nntor 2008.
Implementimi i duhur i definicionit t mbeturinave sht prej rndsie t veant pr vrtetimin se
vendet antare n mnyr t prgjegjshme implementojn obligimet e tyre n lidhje me trajtimin e
mbeturinave t parapara me kt direktiv dhe ligjet tjera pr trajtim t mbeturinave. Debati n lidhje
me qartsin e dallimeve se ka sht mbeturin dhe ka nuk sht jo rrall sht prezent n BE. Pr
prmisimin e gjendjes KDM 2008/98/EC jep definicionin pr nus-produktin.
Mbeturinat definohen si do substanc ose objekt prej t cilit pronari lirohet, ose ka qllim apo obligim
q t lirohet. Mbeturinat gjenerohen nprmjet konsumit t prodhimeve n shoqri, si dhe n kuadr t
procesit prodhuese dhe ofrimit t shrbimeve nga subjektet ekonomike.
Mbeturinat klasifikohen si t rrezikshme dhe si t jo-rrezikshme, varsisht nga karakteristikat e tij. Lista
evropiane e mbeturinave t rrezikshme e vendosur me vendimin 2000/532/EC dhe e ndryshuar me
amendamentet nprmjet vendimit 2001/573/EC shfrytzohet gjat klasifikimit t mbeturinave t
rrezikshme. Pr momentin lista evropiane e mbeturina sht n proces t revidimit.

1.1.1. Mbeturinat e rrezikshme

Mbeturinat e rrezikshme inkuadrojn mbeturina t cilat kan nj ose m shum karakteristika t cilat e
bjn at t rrezikshm pr shndetin e njeriut, pr ambientin jetsor ose pr pasurin e njerzve ose i
cili sht n kuadr t ndonj kategorie t rrezikshme t mbeturinave e nnvizuar n klasifikimin e
mbeturinave. Karakteristikat definohen nprmjet Aneksit 3 t KDM mjete eksplozive, oksidanse,
materiale q leht digjen, irituese, toksike, t dmshme etj. Sipas t dhnave t Eurostat, Bashkimi
Evropian ka prodhuar rreth 88 milion tonelata t mbeturinave t rrezikshme gjat vitit 2006. Prodhuesit
m t mdhenj t mbeturinave t rrezikshme jan sektor prodhues t metaleve dhe prodhimeve nga
metali, kemikalet, gomat dhe prodhimet nga plastika.

1.1.2. Mbeturina t jo-rrezikshme

Mbeturinat t jo-rrezikshme jan mbeturina t cilat nuk llogariten si t rrezikshme. Sipas t dhnave t
Eurostat, Bashkimi Evropian ka gjeneruar 2858 milion tonelata t mbeturinave t jo-rrezikshme gjat vitit
2006. Mbeturinat e amvisrive dhe mbeturinat t ngjashme me t si nga natyra po ashtu edhe nga
prbrja ( n praktik t prodhuara nga subjektet publike dhe komerciale) bjn pjes me 7% n totalin e
mbeturinave t jo-rrezikshme. 25% nga mbeturinat e jo-rrezikshme gjenerohen n industrin e minierave
dhe prodhimit dhe prpunimit t gurit. Industria ka prodhuar rreth 12% t mbeturinave t jo-rrezikshme
gjat 2006.

1.1.3. Nus produkte

Substanca ose objektet, t cilat prodhohen si rezultat i ndonj procesi prodhues, ndrsa qllimi i
prodhimtaris nuk ka qen objekti n fjal, mund t llogaritet jo si mbeturin por si nus-produkt vetm
nse plotsohen kto kushte:
Sigurohet shfrytzimi i mtejm i substancs ose objektit n fjal;
Substanca ose objekti mundet q drejtprdrejt t shfrytzohen n prpunimin e mtejm prve
procedurs normale industriale;
Substanca ose objekti prodhohen si pjes integrale e procesit prodhues; dhe

Shfrytzimi i mtejm i prdorimit sht i lejuar me ligj, respektivisht substanca ose objekti i plotson t
gjitha kushtet me rndsi pr mbrojtje t prodhimit, ambientit jetsor dhe nuk do t ket ndikimeve
negative ndaj ambientit jetsor ose shndetit t njeriut.

1.2. Hierarkia e trendeve m t rndsishme t trajtimit t mbeturinave

Hierarkia e mbeturinave vendos listn e prioriteteve rreth asaj se ka duhet t prbj zgjidhje m t
mir ekologjike n kuadr t legjislacionit dhe politiks pr trajtim t mbeturinave. Largimi nga kjo list
mund t ndodh vetm n rast se rrugt e mbeturinave jan specifike dhe ekzistojn arsye t bazuara,
ndr tjerash, arsye teknike dhe me qllim t mbrojtjes s ambientit jetsor.
Pr m tepr BE ka pr qllim q n trajtimin e mbeturinave t implementoj edhe parime plotsuese
pr mbrojtje t ambientit jetsor, si jan prkujdesja, qndrueshmria, mbrojtja e resurseve, mbrojtja e
ambientit jetsor, shndetit t njeriut dhe t ndikimeve shoqrore n prgjithsi.

Foto 1. Hierarkia e trajtimit t mbeturinave

1.2.1. Prevenca
Prevenca nnkupton ndrmarrje t masave para se nj substanc, material ose prodhim bhet
mbeturin, t cilat zvoglojn:
Sasin e mbeturinave, nprmjet shfrytzimit t srishm t prodhimeve ose vazhdimit t afatit t disa
prodhimeve;
Ndikimet negative t mbeturinave t prodhuara mbi ambientin jetsor dhe shndetin e njeriut;
Prbrja e elementeve t dmshme n kuadr t materialeve dhe prodhimeve.
Me qllim t promovimit t prevencs dhe riciklimit t mbeturinave, Komisioni Evropian n vitin 2005
zhvilloi strategji tematike pr prevenc dhe riciklim t mbeturinave.

1.2.2. Shfrytzim i srishm

Pr shfrytzim t srishm mund t llogarisim do aktivitet me t cilin prodhimet ose materiet t cilat
nuk jan mbeturina, shfrytzohen srish pr qllimin e njjt pr t cilin kan qen t prodhuar.

1.2.3. Riciklimi
Pr riciklim mund ta llogarisim do aktivitet pr rinovim me t cilin mbeturinat prpunohen dhe
shfrytzohen n prodhime, materiale ose substance t reja, pavarsisht nse do t prdoren pr qllimin
7

inicial ose pr qllime tjera. Kjo inkuadron prpunimin e materialeve organike, mirpo nuk inkuadron
rinovimin e energjis dhe prpunimin e materialeve t cilat prdoren si karburante ose pr mbushje t
srishme.

1.2.4. Rinovimi
Rinovimi prcakton aktivitet rezultat i s cils sht prdorimi i mbeturinave n vend t materialeve tjera
t cilat ndryshe ishin prdorur pr realizimin e funksionit, ose mbeturina ka qen e prgatitur q ta kryej
at funksion, n vendngjarje ose m gjer n ekonomi. N Aneksin 2 ekziston lista e operacioneve pr
rinovim.
KDM potencon operacionet pr rinovim nprmjet nnvizimit me K shifra t cilat m tej do t prdoren
nga menaxhert t mbeturinave pr aktivitetet e ndryshme n lidhje me trajtimin e mbeturinave. P.sh. K2
tharje ose regjenerim i prbrjes, K6 regjenerim i acideve dhe bazave, K8 rinovim i komponentve
t katalizatorve.
Sipas t dhnave t 2006 t Eurostat, rreth 43% t mbeturinave jan rinovuar n Bashkimin Evropian.
Nse inkuadrohet edhe rinovimi i energjis, ather kjo do t paraqet 60% t rinovimit t prgjithshm.

1.2.5. Mnjanimi
Nn mnjanim nnkuptohet do aktivitet i cila nuk paraqet rinovime, madje edhe kur si aktivitet ka
efekte sekondare. KDM prcakton aktivitetet pr rinovim nprmjet D shifrave t cilat m tej prdoren
nga menaxhert e mbeturinave n kuadr t aktiviteteve pr trajtim t mbeturinave (p.sh. deponive etj.).
D2 punim t toks (p.sh. dekompozim biologjik i materieve n tok etj.)
Edhe pse kushtohet vmendje e posame pr rinovim dhe riciklim t mbeturinave, pjes e madhe e
mbeturinave shkojn n mnjanim. Sipas t dhnave t Eurostat t vitit 2006, rreth 52% e mbeturinave t
prpunuara shkojn n mnjanim.
Me qllim t prmisimit t rinovimit, mbeturinat do t mblidhen ndaras nse kt e lejojn mundsit
teknike, ekonomike dhe ekologjike dhe nuk duhet t przihen me mbeturinat tjera ose me materialet
tjera t cilat kan veti t ngjashme. N KDM krkohet vendosja e mbledhjes ndaras t ktyre materieve:
letrs, metalit, plastiks dhe qelqit.
Me qllim t realizmit t hierarkis n fjal n trajtimin e mbeturinave, Bashkimi Evropian n kuadr t
KDM 2008/98/EC ka vendosur qllime t reja:

Deri m 2020, prgatitja dhe prdorimi i srishm dhe riciklimi i mbeturinave si jan letra, metali,
plastika dhe qelqi nga amvisrit si dhe n kuadr t mundsive t materieve nga origjina tjera nse
kto mbeturina kan ngjashmri me ato t amvisris, t ritet s paku deri m 50%.

Deri m 2020, prgatitja pr prdorim t srishm, riciklim dhe forma tjera t materialeve t
rinovueshme, duke inkuadruar edhe aktivitetet pr zvendsim gjat s cilave mbeturinat do t
shfrytzohen si zvendsim i materialeve tjera, si dhe pr mbeturina t jo-rrezikshme nga ndrtimi
me prjashtim t materialeve t definuar n kategorin 17/05/04 t lists s mbeturinave, t ritet s
paku pr 70% t peshs.

1.3. Planifikimi i trajtimit t mbeturinave

EU WFD 2008/98/EC ka nevoj pr vendosjen e nj ose m shum planeve pr trajtim t mbeturinave.
N nivel shtetror, niveli minimal sht planifikimi. Shum vende kan vendosur q t prgatisin plane
rajonale pr trajtim t mbeturinave, nse infrastruktura (deponiet, vendet pr djegje si dhe pr sortim)
sht n dispozicion t rajonit dhe jo vetm t komuns. Niveli lokal, respektivisht komunal sht
kryesisht prgjegjs pr rregullim t lokaliteteve pr mbledhje t mbeturinave, vendosje dhe sigurim t
kontejnerve, dhe definim t hapave n trajtimin praktik t mbeturinave, si jan definimi i skems s
mbledhjes, si dhe planifikimi i shpenzimeve pr mirmbajtjen e sistemit pr trajtim t mbeturinave.
Planet pr trajtim t mbeturinave duhet t paraqesin analiz t situats aktuale n lidhje me trajtimin e
mbeturinave n hapsirn prkatse gjeografike. Po ashtu ato duhet t trajtojn masat t cilat duhet t
ndrmerren q t prmisohen prgatitjet pr garantimin e sigurisi ekologjike si dhe t shfrytzimit t

srishm, riciklim, rinovimit dhe mnjanim t mbeturinave. N fund evaluimi i asaj si plani do t prkrah
implementimin e qllimeve dhe detyrave t ksaj Direktive.
Planet pr trajtimin e mbeturinave duhet t prmbajn:

Llojin, sasin dhe burimin e mbeturinave t prodhuar n kuadr t territorit prkats, mbeturina pr
mbeturinat pr t cilat ekziston mundsia pr transport brenda ose jasht territorit shtetror, si dhe
evaluimit t zhvillimit t rrugve t mbeturinave n t ardhmen;

Mnyrat ekzistuese t mbledhjes s mbeturinave, si dhe instalacionet kryesore pr mnjanim dhe

rinovim, duke inkuadruar mundsit pr trajtim t vajrave, mbeturinave t rrezikshme ose t rrugve
t mbeturinave pr t cilat referohet ndonj ligj komunal;

Vlersimi i nevojave pr modele t reja t mbledhjes, mbylljes s instalacioneve ekzistuese pr

mbeturina, rinovimit t instalacioneve pr trajtim t mbeturinave dhe nse sht e nevojs
investime n lidhje me t lart prmendurn;

Informacione t mjaftueshme pr kriteret pr prcaktimin e lokacioneve si dhe pr kapacitetet pr

trajtim t mtejm, dhe nse sht e nevojs pr vendosjen e m shum instalimeve pr rinovim;

Strategji gjenerale pr trajtim t mbeturinave, duke inkuadruar metoda teknologjike t trajtimit t

mbeturinave ose strategji pr zgjidhje t problemeve eventuale n lidhje me trajtimin e
mbeturinave.

Plani pr trajtim t mbeturinave mund t prmbajn:

Aspekte organizative n lidhje me trajtimin e mbeturinave, duke inkuadruar prshkrim t prcaktimit

t prgjegjsive t sektorit publik dhe privat n lidhje me trajtimin e mbeturinave;

Evaluim i efiqienqs pr prdorim t mekanizmave ekonomike dhe instrumenteve tjera pr zgjidhje

t problemeve t ndryshme n lidhje me mbeturinat, duke pasur parasysh nevojn pr mirmbajtje
t papenguar t funksionimit t tregut t brendshm.

Implementimi i kampanjs pr ngritje t vetdijes publike dhe sigurim t informacioneve pr

opinionin e prgjithshm ose t nj grupi prkats t qytetarve.

Me qllim q ti ndihmohet organeve shtetrore,, rajonale dhe lokale gjat prgatitjes s planeve pr
trajtim t mbeturinave, Komisioni Evropian n vitin 2003 ka publikuar broshurn metodologjike pr
udhzimet. Broshura ka karakter jo-obligativ dhe ka pr qllim promovimin e aktiviteteve m koherente
dhe m adekuate pr planifikim n Bashkimin Evropian.
Broshura sht e botuar n kt faqe t internetit:
http://ec.europa.eu/environment/waste/plans/index.htm

1.4. Parimi: Ndotsi paguan

Parimi Ndotsi paguan parasheh se shpenzimet pr trajtimin e mbeturinave duhet t mbulohen nga
ata t cilt krijojn mbeturinat, ose ata tek t cilt kan qen ose jan mbeturinat. Ata t cilt e kan
prodhuar ose tek t cilt gjenden mbeturinat duhet q t menaxhojn me mbeturinat n mnyr q
garanton mbrojtje t ambientit jetsor dhe shndetit t njeriut.
Parimi Ndotsi paguan sht me rndsi q t merret parasysh gjat planifikimit t investimeve pr
sektorin e mbeturinave. Megjithat, parimet shum rnd mund t mbahen n vendet n t cilat t
ardhurat jan n nivel t ult dhe s kndejmi edhe mjetet pr kt qllim jan t ulta. Autoritetet
lokale duhet t lobojn n nivel shtetror me qllim t sigurimit t fondeve t mjaftueshme t cilat do ti
ken n dispozicion me qllim t plotsimit t krkesave nga kto direktiva. Sidoqoft fondet duhet t
identifikohen edhe Brenda vet komunave.

1.5. Parimi i prgjegjsis s prodhuesit

Parimi i prgjegjsis s prodhuesit bazohet n parimin ndotsi paguan dhe tregon se prodhuesi i
ndonj prodhimi sht fizikisht dhe financiarisht prgjegjs pr qarkun jetsor t plot t atij prodhimi
deri n paketim, edhe ather kur kto prodhime m nuk jan t nevojshm pr konsumatort. Me

prpjekjet q prodhuesve tu imponohet prgjegjsia pr shpenzimet pr riciklim ose mnjanim t

mbeturinave t prodhimeve t tyre, do t ris mundsin q ata t prodhojn prodhime prej t cilave do
t fitohet m pak mbeturina dhe t cilat shum m leht do t mund t riciklohen si dhe do t mund t
prdoren srish.
Parimi i prgjegjsis pr prodhuesin sht vendosur n kuadr t ktyre prodhimeve: ambalazh, vetura,
akumulator, pajisje elektrike dhe elektronike.
Me qllim t rritjes s prdorimit t srishm, prevencionit, riciklimit dhe mnyrave tjera t rinovimit t
mbeturinave, KDM e re e Bashkimit Evropian krkon nga antaret e saj q t vendosin prgjegjsi m t
madhe pr cilin do person fizik ose juridik q n mnyr profesionale merret me prodhim, prpunim,
trajtim, shitje ose importon prodhime (me nj fjal prodhuesit).
Rritja e prgjegjsis tek prodhuesi mund t krijoj lehtsi pr prodhimet e kthyera dhe pr mbeturinat
t cilat mbeten kur prodhimet prdoren, si dhe pr trajtimin e tyre dhe prgjegjsit financiare t
aktiviteteve t tilla.
Prgjegjsia pr sigurim t informacioneve t cilat jan n dispozicion t opinionit deri n shkall q
prodhimi sht i prshtatshm pr prdorim t srishm dhe riciklim po ashtu mund t imponohet si
prgjegjsi dhe obligim pr prodhuesit.

10

2. Planifikim strategjik i trajtimit t mbeturinave n

Republikn e Maqedonis:
Strategjia e Republiks s Maqedonis n lidhje me trajtimin e mbeturinave

Do ti prcakton drejtimet e trajtimit t mbeturinave n periudhn e ardhshme prej 12 viteve (2008

2020) n baz t njohurive nse jan shkaktuar ndikime serioze mbi ambientin jetsor dhe natyrn
n prgjithsi si rezultat i trajtimit joadekuat t mbeturinave tani dhe n t kaluarn;

Do ti prcaktoj drejtimet kryesore t vendosjes etapore t sistemit pr trajtim t mbeturinave n

periudhn q pason, i bazuar sipas qasjes s Bashkimit Evropian n lidhje me trajtimin e mbeturinave
me rast do t merren parasysh mundsit e ekonomis vendore;

Do ti prcaktoj parimet kryesore t shfrytzimit t qndrueshm t resurseve natyrore dhe trajtimit

t mbeturinave, si dhe hierarkin e parimeve kryesore pr trajtim t mbeturinave;

Do ta drejtoj kahjen e sistemit t aktiviteteve drejt atyre aktiviteteve q do t jen n harmoni me

legjislacionin e BE, me qllim t afrimit t Republiks s Maqedonis drejt Bashkimit Evropian;

Do ti prcaktoj prgjegjsit pr mbeturinat, do ti identifikoj rolet dhe rndsin e pronarve

kapital, si dhe rolin dhe detyrat e individve n shoqri;

Do ta prcaktoj kornizn e aktiviteteve n lidhje me trajtimin e mbeturinave si pjes t strategjis

ekonomike, sociale dhe ekologjike;

Do ti vendos qllimet e sistemit pr trajtim t mbeturinave t vendosur pr 12 vitet e ardhshme, t

cilat kan t bjn me masat emergjente institucionale, organizative, teknike dhe ekonomike pr
parandalimin ose dobsimin e ndikimeve negative ekologjike t shkaktuara nga trajtimi aktual i
mbeturinave nga njra an dhe ndrtim etapor t sistemit pr trajtim t mbeturinave me ndihm t
masave t kombinuara optimale dhe instrumenteve nga ana tjetr;

Do t bn vlersimin e shpenzimeve pr realizim t qllimeve strategjike.

2.1. Planifikim i trajtimit t mbeturinave

2.1.1. Strategji shtetrore pr trajtim t mbeturinave
Qllimet dhe detyrat e strategjis pr trajtim t mbeturinave reflekton politikn e harmonizuar shtetrore
pr trajtim t mbeturinave dhe paraqet bazn pr prgatitje dhe implementim t nj sistemi t integruar
dhe efektiv pr trajtim t mbeturinave, q paraqet mnyr pr vnien kontroll t gjitha rrugve q
gjenerojn mbeturina. Po ashtu qllimi dhe detyrat jan q t zvoglohet sasia dhe rreziku potencial nga
mbeturinat e prodhuara, t kthehet vlera materiale dhe energjetike e mbeturinave, dhe t parandalohet
krijimi i problemeve t reja ekologjike t cilat duhet ti zgjidhin gjeneratat e ardhshme si dhe t zgjidhen
problemet ekzistuese ekologjike t cilat mund t ndikojn negativisht mbi ambientin jetsor dhe
shndetin e njeriut.
Trajtimi i mbeturinave t rrezikshme sht prgjegjsi e Qeveris s RM. Trajtimi i mbeturinave t
rrezikshme duhet t parashihet nga ana e nj sistemi t posam pr trajtim t mbeturinave. Pr shkak t
implikimeve mbi ambientin jetsor dhe shndetin e njeriut, dhe duke i marr parasysh rrethanat n
ekonomi, plani shtetror pr trajtim t mbeturinave (2005) krkon zgjidhje pr kto lloje t mbeturinave
n nivel shtetror. Fizibiliti studimi do t financohet gjat vitit 2009 dhe do t ket prioritet shum t
lart me qllim t gjetjes s mnyrs m t mir pr trajtimin dhe mnjanimin e t gjitha problemeve.
Prve dizajnit teknik, duhet t definohet edhe korniza institucionale dhe ligjore n lidhje me deponimin,
dhnien e lejeve pr transportuesit dhe themelim t ndrmarrjes publike me qllim t realizimit t
funksionimit t organeve prkatse.

11

M posht jan prezantuar qllimet e parapara me planin e par shtetror pr trajtim t

mbeturinave (2006 2012):

bela 1: Qllimet pr disa rrug t mbeturinave

Tipi dhe rruga e mbeturinave

Qllimi

T arrihet

Mbeturina bio-shprbrse e cila shkon nn tok

(krkohet t prjashtohet)

Zvoglim pr 75%

2015

Zvoglim pr 50%

2020

bela 2: Qllimet pr disa rrug t mbeturinave #1

Tipi dhe rruga e mbeturinave
Mbeturina
transitore)

ambalazhuese

Qllimi
(me

periudh

T arrihet

Rinovim s paku pr 50%

2015

Riciklim s paku pr 25%

2015

bela 3: Qllimet pr disa rrug t mbeturinave #2

Tipi dhe rruga e mbeturinave

Qllimi

T arrihet

Bateri dhe akumulator

Ndales pr import dhe shitje t

baterive t cilat prmbajn nivel m
t lart se ai i parapar n BE t Hg,
Cd, Pb.

2006
Deri n hyrje n fuqi

Organizim efikas i mbledhjes

RSV/RST Mbeturina

Shkatrrim i materialeve ekzistuese

2010
2015

Vetura t vjetra

Rinovim ose shfrytzim I srishm I s

paku 70%

2010
2015

Rinovim ose prdorim I srishm I s

paku 85%

Qllimet e parapara me versionin e reviduar t Planit Shtetror pr trajtim t mbeturinave (2008-2014)

akoma nuk jan aprovuar:

Tabela 4: Qllime pr disa aktivitete specifike pr periudh prej 6 viteve

Aktivitet/Rruga e mbeturinave
Prmisim i mbledhjes dhe izolimit efikas t
burimeve:
- Mbeturina t prziera komunale
- Ndarje e mbeturinave t rrezikshme dhe
t jo-rrezikshme (sektori prodhues dhe
shrbyes)

12

Qllim

T arrihet

Efikasitet i mbledhjes 90%

2014

Efikasitet i ndarjes 100%

2010

Futja n dhe e mbeturinave

- Futja n dhe e mbeturinave t forta
komunale n lokacione t prkohshme
(pa adaptimit t tij)
- Futja n dhe e mbeturinave t forta
komunale n lokacione t cilat I
prgjigjen standardeve t BE
- Zvoglim I mbeturinave bioshprbrse
I cili drgohet n deponim ( ka nevoj
pr periudh tranzitore)
- Zvoglim I emisionit t gazrave dhe
krijimin e oborrit t qelqit

100 % nga mbledhja e

mbeturinave t forta
komunale

2014

50% nga gjithsej mbeturinat

e forta komunale

2014

Zvoglim pr 75%

2010

2014

2014

Zvoglim pr rreth 25% t

CO2
100 % efekt

- Ridrejtim I rrugve t mbeturinave t

rrezikshme industrial nga lokacionet pr
mbeturina t jo-rrezikshme

bela 5: Qllimet pr disa aktivitete specifike pr periudh prej 6 viteve

Aktivitet/Rruga e mbeturinave
Rrug t posame t
mbeturinave
- Mbeturina ambalazhuese nga
t gjitha 3 kategorit (nevojitet
koh pr tranzicion)
- Goma t prdorura
- Bateri/akumulator

- Vetura t vjetra

- Mbeturina nga paisja elektrike

dhe elektronike
- RSV/RST mbeturina
- Mbeturina C dhe D
mbledhje/rinovim/riciklim dhe
futja n dhe

Qllim

T arihet

Rinovim 50%
Riciklim 25%

(2018)*
(2018)*

Efikasitet I mbledhjes 90%

Rinovim I energjis 100%
Ndales pr import dhe shitje t
baterive Hg dhe Cd si dhe t baterive
me prmbajtje t lart t Pb
Mbledhja 90%
Rinovimi dhe shfrytzimi I srishm
70%
Rinovimi dhe shfrytzimi I srishm
85%
Mbledhja 90%

2014
2014
2010

Shkatrrim i trsishm
Mbledhja 30 %
Rinovim/riciklim 10%
Mnjanim 90%

2014
(2018)*
(2018)*

2014
2009
(2018)*
2014

* Vitet t nnvizuara n kllapa nnkuptojn se qllimi mund t plotsohet m von se viti i nnvizuar n kt dokument.

2.1.2. Planifikim rajonal i trajtimit t mbeturinave

N lidhje me operacionet e planifikuara pr trajtim t mbeturinave n nivel rajonal ose ndrkomunal,
sektori publik duhet q t mbaj nivel t lart t kontrollit nprmjet kompanive rajonale dhe komunale
pr trajtim t mbeturinave t themeluara si shoqri akcionersh nga ana e komunave n rajon, me
pjesmarrje optimale t sektorit privat. Kompanit komunale pr trajtim t mbeturinave mund t bhen
pronar t t gjitha objekteve rajonale pr trajtim t mbeturinave (duke inkuadruar edhe deponit
joadekuate) dhe ato do t implementojn, n emr t komuns, planifikimin lokal t trajtimit t
mbeturinave dhe regulativs ligjore, investimeve, si dhe aktivitetet n lidhje me kontrollin dhe financimin
e mbledhjes s mbeturinave, futjes n dhe si dhe ofrimin e shrbimeve tjera t kontraktuara ndrmjet
sektorit privat dhe publik

13

Foto 2: Rajonet statistikore n

Republikn e Maqedonis
Rajoni

Popullsia

Lindor

203, 213

Verilindor

173, 814

Pellagonis

221, 019

Pollogut

304, 125

Shkupit

571, 040

Juglindor

171, 416

Jugperndimor

221, 651

Vardarit

133, 248

2.1.3. Planifikim lokal i regulativave

Mbeturinat t jo-rrezikshme t cilat gjenerohen nga amvisrit dhe t gjitha mbeturinat t gjeneruar nga
amvisrit ose mbeturina t ngjashme jan prgjegjsi e vetqeverisjes lokale (komunave). N kt
kontekst nevojiten disa harmonizime:

Vendosja e marrveshjeve efikase institucionale dhe organizative n t gjitha fazat e implementimit

t sistemit t ri integrues pr trajtim t mbeturinave: planifikim, leje, financim, aktivitete dhe
implementim;

Ngritje t resurseve njerzore dhe kapacitetit t njsive t vetqeverisjes lokale si dhe t sektorve
privat dhe publik t inkuadruar n procesin e vendosjes s sistemit pr trajtim t mbeturinave;

Vendosje e resurseve stabile financiare dhe mekanizmave adekuate ekonomike me qllim t

sigurimit t plot t kthimit t shpenzimeve gjat sigurimit t sistemit t integruar pr trajtim t
mbeturinave;

Ngritje t vetdijes publike dhe vetdijes s t gjith pjesmarrsve nga aspekti i kuptimit t roleve
t tyre, prgjegjsive dhe obligimeve n procesin e trajtimit t mbeturinave;

Vendosje t sistemit pr mbledhje t informacioneve n lidhje me burimet, natyrn, sasit dhe

kahjen e rrugve t mbeturinave, si dhe t mundsive pr rinovim t materialeve dhe energjis si
dhe mnjanim t prhershm t mbeturinave dhe sigurim i qasjes opinionit publik;

Mbyllje etapore dhe/ose adaptim i deponive ekzistuese komunale sipas parimeve dhe kritereve
adekuate t cilat posarisht kan t bjn me efektet negative dhe rreziqet pr ambientin jetsor,
shfrytzimin e ardhshm t hapsirs si dhe shpenzimet pr rehabilitim dhe aprovimi nga opinion
publik.

Me qllim t fillimit t implementimit t Planit pr trajtim t mbeturinave n Republikn e Maqedonis,

Kshillat e komunave dhe t qytetit t Shkupit do t adoptojn Plan pr trajtimin e mbeturinave pr do
komun veanrisht, respektivisht pr qytetin e Shkupit, me propozim t prefektit t komuns dhe
Kryetarit t qytetit t Shkupit.
Implementimi i Planit pr trajtim t mbeturinave do t realizohet nprmjet programeve njvjeare pr
trajtim t mbeturinave.
Programi i aprovuar pr trajtim t mbeturinave do ti parasheh masat dhe aktivitetet t cilat duhet t
ndrmerren nga ana e institucioneve prkatse pr trajtim t mbeturinave gjat vitit prkats me qllim

14

t implementimit t Planit pr trajtim t mbeturinave, si dhe t masave konkrete pr prmisim t

gjendjes s prgjithshme pr trajtim t mbeturinave dhe mbrojtje t ambientit jetsor.
Disa nga pikat t cilat ky Program duhet ti prmbaj jan po ashtu dhe masat si dhe aktivitetet pr
selektim t mbeturinave, duke inkuadruar edhe ndarjen e komponentve t rrezikshme nga mbeturinat.

2.2. Planifikimi i investimeve

Planifikimi i investimeve duhet t rregullohet n baz t listave prioritare t projekteve investuese
(vendosen kritere pr seleksion t prioriteteve) t cilat identifikohen me an t Strategjis Shtetrore pr
investim n ambientin jetsor. Ky dokument pret aprovim zyrtar.

NEIS
Strategji shtetrore pr
investim n ambientin
jetsor

Qllimi kryesor i projektit sht q t

zhvilloj plan strategjik i cili do t
implementohet
nga
Ministria
e
Ekologjis si dhe institucionet tjera
shtetrore dhe lokale, e cila do t
shfrytzohet si platform pr prgatitje
dhe implementim t projekteve pr
investim n ambientin jetsor dhe do t
financohen nga resurse vendore dhe
ndrkombtare.

ADA

1 vit

2.3. Strategjia NEIS sht n procedur t aprovimit. Periudha pr implementimin e saj

ishte nntor 2007 nntor 2008.
Investimet n sistemet rajonale pr trajtim t mbeturinave do t inkuadrojn:

Ndrtimin e deponive n prputhje me direktivat e BE pr deponi;

Organizimin e mbledhjes ndaras t mbeturinave dhe drgimin e tyre n vende m adekuate;

Mbledhje dhe transport t mbeturinave t pa-mbledhura dhe

Mbyllje t deponive jolegale.

Me qllim q do rajon statistikor (rajon potencial pr trajtim t mbeturinave) n Republikn e

Maqedonis t fitoj shans t njjt pr marrjen e mjeteve nga resurset ndrkombtare dhe vendore (
fondet IPA), propozohet prioritizimi i rajoneve. N kt pikpamje, prioritizimi merr parasysh kto parime:

T gjitha rajonet startojn nga baza t njjta n lidhje me problemet me ambientin jetsor t cilat
prodhohen si rezultat i trajtimit joadekuat t mbeturinave;

Pjekuria administrative e disa komunave t cilat participojn n rajon dallon n mnyr t

konsiderueshme;

Prgatitje e studimeve fizibiliti pr 3 rajonet. Megjithat, edhe pse fondet ishin n disponim pr
rajonin jugperndimor dhe rajonin e Pellagonis (KFW kredia e prkrahur m ko-financim vendor),
komunat hamendeshin pr organizimin e institucioneve t parapara komunale, t cilat ishin
parakusht pr fillim t implementimit;

N rajonin veriperndimor dhe qendror lokacionet e propozuara pr deponi jan refuzuar, ndrsa
ekzistimi i organizats ndrkomunale nuk ka qen e diskutuar fare.

Kjo qasje duhet t paraqes stimul pr komunat pr bashkpunim dhe respektim t disa kritereve para se
t kualifikohen pr t qen t financuar n periudhn prej 2010 deri m 2013.

15

bel 6: Kriteret dhe indikatort pr projektet rajonale pr trajtim t mbeturinave

1. kriter: Hyrje n sistem (aplikacion i nnshkruar, lokacion dhe deponi)

2. kriteri ( koh pr implementim 3 muaj)
a.

Kontroll teknik i dokumenteve ekzistuese (p.sh. fizibiliti studimeve, strategjive

ekzistuese t mbeturinave lokale, planeve lokale akcionale dhe planeve pr
ambientnt jetsor),

b. Juridik: ( p.sh. lidhja e marrveshjes pr bashkpunim rajonal e cila do t mbuloj m

shum se 50% t popullats s 3 komunave)

c.

Administrativ: (p.sh. dokumentacion pr pjekuri fiskale t komunave m t mdha).

Pas realizimit t ktij kriteri, mund t formulohet aplikacioni pr ndihm teknike, planifikim dhe
prmisim administrativ.
3. kriteri (6 muaj):Ky kriter ka t bj me procesin e planifikimit dhe fillon me aprovimin e grantit
pr ndihm teknike (p.sh. rinovimin e fizibiliti studimit si dhe planifikimit pr IPA aplikim).
Sidoqoft n fund, srish duhet t plotsohen kushtet teknike, juridike dhe administrative:
a.

Teknike: (p.sh. zhvillim n rafshin rajonal n trajtimin e mbeturinave)

b. Juridik: ( p.sh. themelim t njsis pr prgatitje dhe implementim t projektit)

c.

Administrativ: ( p.sh. zhvillim t planit institucional pr zhvillim, 75% t popullats s

shrbyer dhe mbledhje t t dhnave minimum 60% nga popullata e shrbyer).

Pas plotsimit t ktyre kritereve, mund t fillohet me prgaditjen e IPA projektit (e cila
inkuadron: analiz t profitit dhe shpenzimeve, dizajnit baz dhe teknologjis etj).
4. kriteri: Fillon me aprovimin e IPA grantit. N kuadr t kornizs s parapar kohore duhet t
plotsohen disa kushte (p.sh. marrje t lejes, tenderi, rritje t mbledhjes s taksave deri m 70%
nga popullata e shrbyer etj.)
5. kriteri: Fillim i ndrtimit.
6. kriteri: Prfundon me aprovimin e raportit afatmesm dhe kritereve plotsuese administrative
( rritje t mbledhjes s taksave deri n 90% nga popullata e shrbyer etj.)
7. kriteri : N fund t ndrtimit duhet t prgatitet raport pr finalizimin e ndrtimit dhe
mnjanimit t deponive t vjetra si dhe raport pr mbledhje t obligimeve me qllim q
prfundimisht t arrihet deri te marrja e grantit.

16

3. Aksionart kryesor n trajtimin e mbeturinave si dhe

nevojat e tyre pr bashkpunim
Pr shkak se mbeturinat dallojn si nga origjina po ashtu edhe nga karakteristikat, trajtimi i mbeturinave
ka ndikim n disa grupe shoqrore. Detyrat dhe prgjegjsit pr do njrn nga kto grupe dallojn.
Aksionart mund t kategorizohen n tre grupe m t mdha: prodhues t mbeturinave, trajtues t
mbeturinave dhe organet kompetente.

3.1. Prodhues t mbeturinave

Nn termin prodhues t mbeturinave nnkuptohen aktivitetet e subjekteve t cilat krijojn mbeturina
(prodhues inicial t mbeturinave) ose subjektet t cilat kryejn para-prpunim, przierje apo operacione
tjera t cilat rezultojn me ndryshime n natyr ose n prbrjen e mbeturinave.
Prodhues i mbeturinave sht term shum i gjer. E njjta vlen edhe pr mbeturinat q krijohen.

Obligimi kryesor i t gjith pjesmarrsve n kt proces sht parandalimi i krijimit t mbeturinave. N

rast kur kjo nuk sht e mundur ather mbeturinat e prodhuara duhet t trajtohen n mnyr q nuk
do ta dmtoj ambientin jetsor. P.sh.: sortimi dhe prdorimi i srishm i mbeturinave, lidhja e kontrats
me kompani prkatse pr trajtim t mbeturinave e cila do t mundsoj riciklim ose rinovim, jan disa
nga mnyrat.

17

3.2. Trajtues t mbeturinave

Trajtues i mbeturinave sht personi i cili kryen ose organizon mbledhjen, transportin, rigjenerimin dhe
mnjanimin e mbeturinave, duke inkuadruar edhe mbikqyrjen mbi kto aktivitete si dhe kujdesi t
vazhdueshm pr vendet prej nga mbeturinat jan mnjanuar.

Nn mbledhje nnkuptohen disa aktivitete pr trajtim t mbeturinave, duke inkuadruar sortimin

preliminar si dhe deponimin preliminar t mbeturinave pr t siguruar transport m t leht, dhe deri tek
kapacitetet pr trajtim t mbeturinave. Transporti i mbeturinave zakonisht rregullohet me legjislacion
prkats. Bashkimi Evropian ka prgatitur regulativa t posame pr transport t mbeturinave si dhe
lvizjen e tyre brenda dhe jasht Bashkimit Evropian.
Varsisht nga lloji i mbeturinave dhe mundsive pr prpunimin e tij, prodhuesi i mbeturinave
shfrytzon shrbimet e trajtuesve t ndryshm t mbeturinave. Ekzistojn mbeturina t cilat mundet t
riciklohen ose rigjenerohen, mirpo po ashtu ekzistojn mbeturina t cilat mundet vetm t
mnjanohen, digjen ose t shkojn drejt futjes n dhe.

3.3. Autoritetet kompetente

Legjislacioni i BE pr trajtim t mbeturinave krkon disa obligime t posame jo vetm nga ana e
prodhuesve dhe trajtuesve, po ashtu edhe nga autoritetet kompetente. Pr shkak t faktit se BE ka
struktur t ndrlikuar institucionale, do vend antar duhet t definoj se cili nga organet e qeveris
sht prgjegjs pr do sektor.

18

Detyrat e autoriteteve kompetente:

Lshim i lejeve pr ndrmarrjet t cilat kan pr qllim q t merren me trajtim t mbeturinave.

Legjislacioni i Bashkimit Evropian sqaron krkesat kryesore dhe kriteret pr lshim t lejeve. N to, n
mnyr specifike nnvizohen se aty ku organi prkats i qeveris konsideron se metoda prkatse
pr trajtim sht e papranueshme nga aspekti i mbrojtjes s ambientit jetsor, i njjti mund t sjell
vendim pr ndales pr lshim t lejes. Autoritete kompetente jan t obliguar q t mbajn
evidenc pr kompanit t cilave u sht lshuar leja ose u jan mundsuar kushte t posame.

Prgatitje t planeve pr trajtim t mbeturinave, t udhhequr nga ana e prfaqsuesve kompetent

t pushtetit. Po ashtu, n praktik elaboratet ose pjest tekstuale t programeve mund t
prpunohen nga ana konsultantve t jashtm..

Inspektime periodike t puns s trajtuesve t mbeturinave.

Dorzim t raporteve para Komisionit Evropian n nivel t implementimit t legjislacionit n lidhje

me trajtimin e mbeturinave n kuadr t vendit antar.

3.4. Roli i komunave

Edhe pse politika evropiane dhe legjislacioni nuk i precizon detyrat e komunave, eksperienca tregon se
autoritetet lokale dhe rajonale jan nn ndikim t veant t ktyre shtjeve:

Strategji koherente pr trajtim t mbeturinave duhet t prgatitet dhe implementohet (inkuadron

plane pr trajtim n nivele t ndryshme);

Pr llojet e ndryshme t mbeturinave duhet t vendosen sisteme pr mbledhje dhe sortim;

Duhet t vendosen kapacitete adekuate dhe t reja pr trajtim dhe mnjanim t mbeturinave;

Paraqitet nevoja pr vendosjen e bashkpunimit efikas horizontal ndrmjet autoriteteve lokale

(komunale) dhe vertikale ndrmjet niveleve t ndryshme t autoriteteve prkatse (lokale-rajonale,
dhe aty ku ka nevoj edhe shtetrore);

Duhet t gjendet mnyr pr financimin dhe vendosjen si dhe ndrtimin e infrastrukturs s

shtrenjt pr trajtim t qndrueshm t mbeturinave;

Mungesa e informacioneve t cilat nuk jan n disponim duhet t tejkalohen dhe duhet t gjendet
mnyr q tju prgjigjet nevojave dhe krkesave pr monitoring;

Implementim efikas i regulativave dhe realizim i kontrollit efikas;

Duhet t tejkalohet mungesa e kapaciteteve administrative n nivel rajonal dhe lokal (mungesa e
financave, informatave si dhe ekspertizs teknike);

Patjetr t inkurajohet pjesmarrje m e madhe e opinionit publik.

N Republikn e Maqedonis, sfidat kryesore t komunave jan:

Strukturat organizative

Rritje t kapaciteteve efikase pr inspektim dhe implementim

- Bashkpunim efikas ndrmjet ministrive t ndryshme
Prmisim i ndrmarrjeve komunale prgjegjse pr trajtim t mbeturinave
Infrastruktura teknike
Vendosja e lokacioneve t reja sanitare pr vendosje t mbeturinave
Mbyllje t deponive joadekuate dhe t egra (n etapa)
Prmisim i mbledhjes (pr 100%) dhe sistemeve transportuese
Strukturat financiare
Implementim i parimit Ndotsi paguan

19

 Ko-financim i sistemeve integrale pr trajtim t mbeturinave (vendosje t taksave dhe

penaleve)
Vendosja e termit prgjegjsi pr prodhuesin n lidhje me mbeturinat nga ambalazh
Sistem i financimit dhe mbylljes s kapaciteteve industriale
Struktura ligjore
N nivel lokal, prmisim i rregulativs ligjore pr trajtim t mbeturinave
Promocion dhe stimulim t projekteve komunale nga lmi i mbeturinave
o Pilot projekte komunale (mbledhje ndaras riciklim)
o Ngritja e vetdijes publike
o Vendosja e termit prgjegjsi pr prodhuesin pr aktivitetet e riciklimit
o Krijim t kushteve adekuate pr inkuadrim t sektorit privat

3.5. Modele t bashkpunimit komunal dhe rajonal

Bashkpunimi ndrmjet niveleve t ndryshme t qeveris dhe ndrmjet rajoneve t ndryshme jan t
rndsis s veant pr trajtim t suksesshm t mbeturinave. Autoritetet rajonale duhet q n mnyr
permanente t mbajn komunikim si me autoritetet lokale n kuadr t territorit t tyre administrativ, po
ashtu edhe me autoritetet tjera rajonale. Kjo do t mundsoj koordinim dhe efikasitet t operacioneve
dhe njkohsisht do t mundsoj edhe mnyr pr kmbim t eksperiencs rreth praktikave m t mira
pr implementim dhe zgjidhje t problemeve t prbashkta. Bashkpunimi ndrmjet komunave pr
ndrtim dhe menaxhim me kapacitetet rajonale (p.sh. sortim, prpunim dhe mnjanim) jan t
nevojshme dhe mund t jen t dobishme nga aspekti i ndarjes s shpenzimeve.
Varsisht nga mundsit dhe interesi i komunave, mund t theksohen dy modele t bashkpunimit
rajonal: ) t gjith t ken t drejta t barabarta, dhe b) prfaqsuesit e komunave m t fuqishme
marrin lidershipin. Tek modeli i par, organizimi rajonal vendoset me vendim t gjitha komunave dhe t
gjith kan t drejt t barabart pr vot. Pason themelimi i organizatave rajonale ndrmarrjes
kompanis shrbyese.

Prpiqet drejt sigurimit t shrbimeve me kualitet t lart personave fizik dhe juridik n lidhje me
trajtimin dhe mnjanimin e mbeturinave.

Dorzon raporte deri tek kuvendi i themeluesve (komunave).

Puna e prditshme e organizuar nga ana e antarit t Kshillit

Modeli b): Inkuadron disa nga komunat m t fuqishme. Organizata rajonale pr trajtim t mbeturinave
vendoset me vendim t disa komunave n rajon.
Organizata rajonale Agjencion organizator i shrbimeve

Qllim - organizim dhe trajtim t mbeturinave n kuadr t rekomandimeve t parapara n ligjet

komunale (obligim pr organizim t shrbimeve komunale n territorin e tyre)

Mbikqyrje nga ana e Kshillit (prfaqsuesit e komunave themeluese)

20

Puna e prditshme e organizuar nga Drejtori i Agjencis.

3.6. Struktura institucionale e autoriteteve kompetente n Republikn e Maqedonis

Mir sht q t kemi skem pr trajtim t mbeturinave n Republikn e Maqedonis.
Aktort kryesor n implementimin e strategjis pr mbeturina jan:
Nivel shtetror

Nivel rajonal

Ministria pr ambient jetsor

dhe planifikim hapsinor

Nivel lokal

Njsi t vetqeverisjes lokale

(komunat)

Ministria e shndetsis
Ministria e ekonomis
Ministria e financave
Ministria
lokale

pr

vetqeverisje

1. Cilat jan prgjegjsit t do njrit prej faktorve t lartprmendur?

Institucionet qeveritare:
- Ministria pr ambient jetsor dhe planifikim hapsinor
Mbikqyrje t zbatimit t ligjit (Ligji pr trajtim t mbeturinave);
Mbrojtje dhe avancim t ambientit jetsor;
Adoptim t Strategjis pr trajtim t mbeturinave dhe Planit nacional pr trajtim t
mbeturinave;
o Prgjegjsi pr implementim t Strategjis dhe Planit;
Inspektim dhe implementim (Supervizioni kryhet nga ana e inspektoratit shtetror pr
ambient jetsor);
o Prcaktim i kushteve pr prpunim, paketim dhe emrim t mbeturinave;
o Miratim t skems pr mbledhje dhe transport t mbeturinave;
o Vendosje t kushteve pr deponim t mbeturinave;
o Inspektim dhe kontroll nse instalacionet posedojn A/B leje integrale ekologjike;

21

o Supervizion t programeve vjetore t prgatitura nga ana e komunave, subjekteve

juridike dhe individve t cilt prodhojn mbeturina m shum se sasia e parapar
me planin nacional pr trajtim t mbeturinave;
o Supervizion t hapsirave pr biznes, instalacioneve, si dhe t pajisjes pr
implementim t aktiviteteve pr mbledhje, transport, deponim, prpunim dhe
mnjanim t mbeturinave;
Mbikqyrje dhe prpunim t informatave:
o Prcaktim t kushteve pr marrje t akreditimit pr vlersim t karakteristikave t
mbeturinave;

Mbikqyrje dhe inspektim t ndrmarrjeve publike komunale;

Prcaktim t standardeve minimale teknike pr lshim t licencave pr mbledhje dhe

transport t mbeturinave;

Lshim i licencave/lejeve:
o Lshim t licencave pr mbledhje dhe transport t mbeturinave;
o Lshim t licencave pr deponim dhe prpunim t mbeturinave;
o Leje pr deponim t prkohshm t mbeturinave;
o Licencim t menaxherve t lokacioneve pr deponim;
o Lshim t lejeve pr lokacione (deponi);
o Lshim t lejeve pr import, eksport dhe transport t mbeturinave nprmjet
territorit t Republiks s Maqedonis;
Raporte/informim:
o Dorzim t raporteve vjetore pr implementim t planit nacional pr trajtim t
mbeturinave (Qeveris);
o Udhheqje me sistemin informative pr trajtim t mbeturinave (qendra
informim e Maqedonis pr ambientin jetsor);

pr

o Katastrti (regjistrim) t gjeneratorve t mbeturinave;

Sigurim t qasjes n informacione;
Organizim t aktiviteteve pr ngritje t vetdijes publike.

- Ministria pr shndetsi
Rregullim dhe trajtim t mbeturinave (mjeksore) n bashkpunim me Ministrin pr
ambient jetsor.

- Ministria pr bujqsi nprmjet Institutit pr veterinari

Prgjegjs pr menaxhim me mbeturina t origjins shtazore.

-Ministria pr transport dhe lidhje

Lshim t lejeve pr ndrtim t infrastrukturs s re pr trajtim t mbeturinave;
Lshim t lejeve pr veturat dhe rezervuart t cilat prdoren pr transport dhe deponim
t prkohshm t kemikaleve dhe substancave tjera t rrezikshme.

-Ministria e financave
Sjelljen dhe mbikqyrjen e buxhetit vjetor t Ministris pr ambient jetsor dhe t
komunave;
Aprovim t taksave komunale me propozim t komunave pr mbledhje, transport dhe
mnjanim t mbeturinave;

22

 Aprovim t vendeve t reja t puns n Ministrin pr ambient jetsor dhe n komuna,

implementimin financiar t strategjive dhe planeve pr trajtim t mbeturinave.

-Ministria pr ekonomi
Ndalesa ekologjike pr minierat dhe industrit pr t cilat vlersohet se paraqesin rrezik (
n bashkpunim me Ministrin pr ambient jetsor);
Prcaktim t mnyrs s brendimit t prodhimeve dhe paketimit t tyre, llojet e etiketave
dhe n prputhje me kt edhe t prmbajtjes s tyre (n bashkpunim me Ministrin
pr ambient jetsor);
List t prodhimeve dhe ambalazhs t cilt patjetr duhet t paguajn taksa (n
bashkpunim me Ministrin pr ambient jetsor)
Prcaktim t prmbajtjes s licencs pr rinovim t prodhimeve t prdorura dhe
ambalazhs (n bashkpunim me Ministrin pr ambient jetsor)

Ministria pr vetqeverisje lokale

Mbikqyrje t procesit t decentralizimit n komuna, duke inkuadruar edhe

prgjegjsit e deleguara n kuadr t sistemit pr trajtim t mbeturinave.

Vetqeverisja lokale dhe komunat

Organizim t mbledhjes, transportit dhe mnjanimit t mbeturinave t forta komunale, si
dhe inspektimi i t njjtave;
Aprovim t rregullativave lokale pr trajtim t mbeturinave si dhe lshim t licencave B
IPPC n lidhje me trajtimin e mbeturinave;
Themelim t ndrmarrjeve publike komunale;
Aprovim dhe mbikqyrje t buxhetit vjetor t komunave;
Miratim t taksave komunale t propozuara nga ana e tyre pr mbledhje, transport dhe
mnjanim t mbeturinave;
Miratim t vendeve t reja t puns n komuna (nga ana e kshillave komunale),
implementimin financiar t planeve lokale/rajonale pr trajtim t mbeturinave
(decentralizim fiskal);

Lshim t lejeve integrale B n lidhje me trajtimin e mbeturinave t rrezikshme.

23

4. Trajtim i mbeturinave komunale

4.1. Sistemi i mbledhjes s mbeturinave dhe roli i komunave
4.1.1. Mbledhje ndaras e mbeturinave
Obligimi pr planifikim t skemave pr mbledhje t mbeturinave dhe nevoja pr instalacione t mdha
pr rinovim dhe mnjanim vjen nga prgjegjsia e autoriteteve kompetente pr planifikim t trajtimit t
mbeturinave.
N t kaluarn, BE nuk potenconte asnj qllim dhe detyr q kishte t bnte me mbeturinat komunale.
Mbledhja ndaras e mbeturinave kryesisht lidhej me ndjekjen e rrugve kryesore t disa prodhimeve si
jan t ambalazhs, veturave, si dhe t mbeturinave elektrike dhe elektronike.
Direktiva e re WFD 2008/98/EC vendos qllime t posame pr prdorim t srishm dhe riciklim t
materialeve si jan letra, metali, plastika dhe qelqi nga amvisrit, dhe me mundsi t prodhimeve me
origjin tjetr me kusht q kto rrug t mbeturinave t jen t ngjashme me ato t amvisrive. Qllimet
bazohen n eksperiencn e mir t mbledhjes s ktyre mbeturinave dhe mundsis pr riciklim, gjat
s cils do t mundsohet kursim dhe ruajtje t resurseve natyrore. .
Jan definuar 4 lloje t mbeturinave, pr t cilat do shtet n veanti do t vendos mnyrn e mbledhjes
s tyre. N fillim bhet prcaktimi i lokacionit pr mbledhje me katr kontejner n afrsi t shtpive dhe
s dyti bhet prcaktimi i oborreve pr mbeturina n t cilat mbeturinat do t transportohen. Skemat
mund t ndryshojn jo vetm n nivel shtetror por edhe n nivel rajonal n kuadr t nj vendi.

4.1.2. Lidhja e kontratave

Pr shkak se shrbimet pr trajtim t mbeturinave lidhen me financa dhe pages, prej rndsie t madhe
sht q t nnshkruhen kontrata ndrmjet aksionarve relevant n sistem.
Legjislacioni i BE n lidhje me konkurrencn krkon aplikacione pr sigurim t popullats me shrbime t
ndryshme, duke inkuadruar edhe trajtimin e mbeturinave. Nga kjo arsye, shum vende t Evrops
organizojn tender pr mbledhje dhe prpunim t mbeturinave komunale. sht rregull q periudha e
kontrats t jet pes vite.
Prvoja nga komunat e Letonis theksin e kan vendosur n krkesn pr kualitet nga ana e kompanive
q pretendojn t merren me trajtim t mbeturinave. Komunat jan ata q do t vendosin se sa shpesh
do t zbrazen kontejnert, do t vendosin krkesa pr menaxhim t vendeve pr mbledhje t
mbeturinave, pr ngjyrn dhe madhsin e kontejnerve, nevojs pr vendosje t kontejnerve t
veant pr letr, qelq, plastik, metal etj. Prshkrimi i detyrave do ti vendos si krkesa t posame si pr
kompanit ashtu edhe pr individt pronar t pronave.

4.2. Aspektet ekonomike t mbledhjes ndaras t mbeturinave

Pr shkak t faktit se mbledhja e mbeturinave do t bazohet n parimin e kthimit t shpenzimeve, shum
me rndsi sht q t merren parasysh aspektet ekonomike gjat vendosjes t sistemit t ri t
mbledhjes ose kur mendohet pr riorganizim. Nga njra an jan shpenzimet pr sigurim t shrbimeve
pr trajtim t mbeturinave n baz t ligjeve prkatse, ndrsa nga ana tjetr jan t ardhurat shtetrore
t gjeneruar nga ana e prodhuesve t mbeturinave. Kur parimi i kthimit t shpenzimeve do t aplikohet,
t ardhurat e nevojshme do t prezantohen nprmjet takss e cila duhet t paguhet pr nj njsi t
mbeturinave t trajtuara. Subvencionet nuk duhet q drejtprdrejt t injektohen n sistem.
Megjithat, pr vendet e reja antare t BE-s, pesha e investimeve sht aq e madhe ndrsa mundsit
pr tia lejuar kt jan t vogla, andaj shteti duhet ti subvencionoj investimet ose nga buxheti i vet ose
nga fondet ndrkombtare.
Konsiderohet se taksa pr disa lloje t shrbimeve si jan taksat pr uj ose trajtim t mbeturinave nuk
duhet t jen m t larta se 1% nga t ardhurat e amvisrive.

24

Faktor tjetr i rndsishm pr vendosje t sistemit pr mbledhje ndaras t mbeturinave sht elementi
nse ekziston treg pr mbeturinat e mbledhura si jan letra, qelqi dhe plastika. Nse tregut pr riciklim
nuk i nevojitet materiale, nuk sht e mundur mbajtja e sistemit pr mbledhje t veant t
mbeturinave, pr shkak t problemeve me t cilat ndrmarrjet mund t ballafaqohen gjat plasimit t
ktyre materialeve. Madje edhe mbeturinat t sortuara prfundojn n deponit komunale.

25

5. Futja n dhe e mbeturinave

5.1. Qllimet e direktivave t Komisionit Evropian
Qllimet dhe detyrat e direktivave t Kshillit t BE 1999/31/C t 26 prill 1999 pr futjen n dhe t
mbeturinave sht prevenca ose zvoglimi (n kuadr t s mundshmes) i efekteve negative ndaj
ambientit jetsor, nprmjet vendosjes s parimeve t rrepta teknike n lidhje me mbeturinat,
deponimin dhe futjen n dhe t tij.
Direktiva ka pr qllim q t pengoj efektet e kundrta nga futja n dhe e mbeturinave ndaj ambientit
jetsor, posarisht ndaj ujrave nntoksore, toks dhe shndetit t njeriut.

5.2. Obligime
Direktiva krkon vendet pr deponim t jen t klasifikuara, ndrsa llojet t veanta t mbeturinave
paraprakisht t prpunohen dhe t drgohen n lokacione t posame. Posarisht jan nnvizuar
qllimet dhe detyrat pr zvoglim t mbeturinave bio-shprbrs. Direktivat kan vendosur standarde
pr kontroll t procedurs t aktiviteteve, duke inkuadruar edhe kontrollin e gazrave si dhe mbrojtjen e
toks dhe ujit. Menaxhert e deponive duhet t ndrmarrin aktivitete specifike t monitorimit t
deponive madje edhe pas mbylljes s tyre. Direktivat po ashtu parashohin edhe procedura me t cilat
zhvillohen standarde t reja teknike dhe t njjtat do t aprovohen nga ana e Komisionit periodikisht.

Klasifikim i deponive
Deponit ndahen n tre lloje:

Deponi pr mbeturina t rrezikshme;

Deponi pr mbeturina t jo-rrezikshme;

Deponi pr mbeturina joaktive.

Mbeturinat komunale dhe mbeturinat industriale t cilat nuk kan karakteristika t rrezikshme do t
trajtohen n kuadr t deponive me mbeturina t jo-rrezikshme.

Para-prpunimi.
Mbeturinat para se t drgohen n deponit duhet t kalojn nprmjet t nj faze t para-prpunimit,
prve nse nuk sht mbeturin joaktive pr t cilin nuk mund teknikisht t realizohet asnj prpunim
ose mbeturin prpunimi i s cils nuk do t rezultoj me zvoglimin e sasis s rreziqeve ndaj shndetit
t njeriut ose ambientit jetsor.

Menaxhim dhe kontroll i deponive

Direktivat parashohin proces t rrept t lshimit t lejeve. Nga pushteti prkats po ashtu krkohet q t
kryej inspektime lokacioneve pra se t lejoj aktivitete pr mnjanim, me qllim q t siguroj se i njjta
i plotson t gjitha kushtet pr marrjen e lejes. Menaxhert e deponive, pavarsisht a bhet fjal pr
ndrmarrje publike ose private, duhet ti prcjellin procedurat pr aprovim, kontroll dhe mbikqyrje t
mbeturinave, si sht parapar n kuadr t Aneksit t Direktivs. Kjo nnkupton instalim t sistemit pr
mbledhje dhe shfrytzim t metanit. Menaxhert e deponive duhet t garantojn se disa mbeturina nuk
do t pranohen n kto deponi. N vazhdim menaxhert duhet t sigurojn mnyr t sigurt t mbylljes
s deponive n baz t parimeve t parapara nga ana e organeve kompetente. Pas mbylljes, detyr e
menaxherve t deponive sht q t prcjell vendin, q nnkupton analiz t mbeturinave q rrjedhin,
gazrave si dhe t ujrave n afrsi t deponis. Menaxheri duhet t vazhdoj t ndrmerr masa pr
kujdes prderisa autoritetet prkatse konsiderojn se deponia m nuk paraqet rrezik pr ambientin

26

jetsor dhe shndetin e njeriut. Nga vendet antare krkohet q t paraqesin raporte deri tek Komisioni
n lidhje me implementimin e ksaj Direktive.

5.3. Prpunimi i mbeturinave bio-shprbrs

Neni 5 i Direktivs pr deponi krkon nga vendet antare q t aprovojn strategji shtetrore pr
zvoglim t mbeturinave bio-shprbrs q drgohen n deponi. Pr m tepr, Direktiva vendos qllime
pr sasin e mbeturinave bio-shprbrs q n nj vend antar mund t futet n dhe. Sasia e
mbeturinave bio-shprbrs q futet n dhe duhet t zvoglohet pr 75% (nga niveli i 1995) jo m von
se viti 2006, n 50% n 2009 dhe 35% n 2016. Kto qllime n fazat fillestare mund t plotsohen
nprmjet kompostimit, bio-gazifikimit ose rinovim t materialeve ose energjis. Implementimi i ktyre
qllimeve inkuadron investime t konsiderueshme n tr sistemin e trajtimit t mbeturinave n vendet
antare t reja, si dhe n vendet e vjetra t BE..
Pr shum vende antare t BE arritja e ktij qllimi sht shum e rnd. Qllimet e vendeve Baltike pr
zvoglim t mbeturinave bio-shprbrs jan pr nj nijans m t ndryshme, prandaj realizimi i
qllimeve t parapara me Direktivn jan shtyr pr 4 vite. N periudhn e tranzicionit qeverit e
vendeve Baltike kan aplikuar dhe kan fituar grante.

5.4. Mbyllje t deponive

Organet kompetente duhet t zgjidhin situatn e deponive ekzistuese. Menaxhert e deponive
ekzistuese duhet t prezantojn plan i cili do t merret me masat t cilat duhet t ndrmerren me qllim
t respektimit t parimeve t BE. Autoritetet prkatse duhet t vendosin nse kto lokacione mund t
vazhdojn t funksionojn ose duhet t mbyllen sa m shpejt. Sipas Direktivave t BE, deponit kan n
dispozicion 8 vite me qllim q ti harmonizojn veprimet e tyre. Kjo do t thot deri n fund t 2009.

27

6. Rrugt kryesore t mbeturinave dhe menaxhimi me to

6.1. Mbeturina nga ambalazhi
6.1.1. Qllimet e Direktivs s Komisionit Evropian
Me Direktivn 94/62/EC pr ambalazh dhe mbeturinat nga ambalazhi, Bashksia Evropiane si prioritet t
par ka prpjekjen pr parandalim t prodhimit t mbeturinave nga ambalazhi dhe s dyti stimulim t
prdorimit t srishm, riciklimit dhe formave tjera t rinovimit t mbeturinave nga ambalazhet, si dhe
drejt zvoglimit t mbeturinave nga ambalazhi t cilat prfundojn n deponi. Direktiva ka vendosur q
kto qllime t arrihen deri m 30 qershor 2001 ndrsa sipas amendamenteve t aprovuara n 2004,
qllimet duhej t arrihen deri n 31 dhjetor 2008,.

6.1.2. Obligime
Vendet antare duhet t vendosin sisteme pr kthim ose mbledhje t mbeturinave nga ambalazhi dhe
t shfrytzuara me qllim t arritjes s ktyre qllimeve:
Qllim pr 31.12.2008
Niveli i rinovimit sipas peshs

60% nga mbeturina nga ambalazhi

Niveli i riciklimit sipas peshs

5580% nga mbeturina nga ambalazhi

Qelq

60% n pesh

Letr dhe karton

60% n pesh

Metale

50% n pesh

Plastik

22.5% n pesh, duke inkuadruar vetm materialet t cilat prdoren

pr riciklim n plastik;

Dru

15% n pesh

Megjithat, direktiva po ashtu parasheh se aty ku sht e mundur duhet t inkurajohet rinovim i
energjis dhe aty ku mundet duhet t bhet riciklim me qllim q kto aktivitete t shkojn n drejtim t
mbrojtjes s ambientit jetsor si dhe drejt efektuimit t shpenzimeve financiare. Kjo mund t
implementohet nse merret parasysh zbraztira ndrmjet riciklimit shtetror dhe qllimet e rinovimit.

Sistemi i kthimit, mbledhjes dhe rinovimit

Pr ti plotsuar qllimet e Direktivs, vendet antare kan obligim q t ndrmarrin masa pr vendosje t
sistemeve pr kthim dhe/ose mbledhjes s mbeturinave nga ambalazhi t shfrytzuara ose t joshfrytzuara nga konsumatort, ose prdorues tjer final, ose nga rruga e parapar e mbeturinave me
qllim q i njjti t kanalizohet drejt alternativave m adekuate pr trajtim t mbeturinave. Sistem tjetr
pr shfrytzim t srishm ose rinovim i cili inkuadron edhe riciklim t ambalazhit t mbledhur ose t
mbeturinave nga ambalazhi po ashtu duhet t vendoset.
Dy sistemet duhet t hapen pr participim t organeve kompetente publike. Ato po ashtu duhet ti
trajtojn prodhimet e importuara pa i diskriminuar, duke inkuadruar marrveshje precize si dhe tarifa t
ndryshme pr hyrje n sistem, t cilat duhet t bhen n mnyr q ti iket barrierave pr tregti jolegale
dhe konkurrenc jolojale.
Raportimi dhe monitoringu.
Duhet t vendoset baza e t dhnave pr ambalazh dhe mbeturinave nga ambalazhi si ndihm pr
monitoring t implementimit t Direktivs. Baza ose bazat e t dhnave duhet t sigurojn informacione
pr sasin, karakteristikat dhe evoluimin e ambalazhit dhe mbeturinave nga ambalazhi, me rast do t

28

inkuadrohen edhe informacione pr rrezikun nga materialet toksike ose nga rreziku nga disa materiale
ose komponent t prdorur pr prodhimin e tyre.

Opinioni publik.
Pr kt direktiv nevojiten kampanja t cilat do ti edukojn shfrytzuesit n lidhje me ambalazhin edhe
at pr:

Sistemet e kthimit, mbledhjes dhe rinovimit t cilat i kan n dispozicion;

Roli i tyre dhe kontributi drejt prdorimit t srishm, rinovimit, riciklimit t ambalazhit dhe
mbeturinave nga ambalazhi;

Kuptimi i shenjave t ambalazhit ekzistuese n treg dhe

Elementet e menaxhimit t planeve pr ambalazh dhe mbeturina nga ambalazhi t cilat jan
adekuate n kuadr t planeve m t gjra menaxhuese.

6.1.3. Eksperienca nga implementimi praktik

Agjencia Evropiane pr ambient jetsor mbikqyr t arriturat praktike n implementimin e Direktivave
pr ambalazh dhe mbeturinave nga ambalazhi. Edhe pse prej viti n vit evidentohen variacione t
ndryshme, trendi i prgjithshm tregon se sasit e mbeturinave nga ambalazhi vazhdon t ritet. Kjo nuk i
shkon pr shtati qllimeve t Direktivs pr ambalazh dhe mbeturinave nga ambalazhi, e cila prpiqet
drejt zvoglimit t prodhimit t mbeturinave nga ambalazhi. N 2006 niveli mesatar i riciklimit n BE
arriti 57%, duke e tejkaluar shifrn e parapar pr 2008 prej 55%. Diferenca e arritjes n shtete t
ndryshme jep pak shpres se ka mundsi pr prmisime n t ardhmen.

6.2. Mbeturina nga pajisja elektrike dhe elektronike

6.2.1. Qllimet e Direktivs t Komisionit Evropian
Mbeturinat nga pajisja elektrike dhe elektronike sht nj nga rrugt m komplekse t trajtimit t
mbeturinave. Kjo pr shkak t faktit se pajisja elektrike dhe elektronike prfshin spektr t gjer t
prodhimeve duke filluar nga aparate t vogla n amvisri si jan tostert dhe kshtu me radh dhe deri
tek kompjutert dhe pajisjet pr komunikim. Kjo sht pjes e mbeturinave komunale, andaj trajtimi i tij
lidhet me inkuadrimin e amvisrive n skemat pr mbledhje t posame.
Bashkimi Evropian ka aprovuar legjislacion Direktiva 2002/96/EC pr mbeturina nga paisja elektrike dhe
elektronike, me qllim q t pengohet gjenerimi I prodhimit t mbeturinave nga ky lloj dhe t
inkurajohet prdorimi I srishm, rciklimi dhe format tjera t rinovimit, me qllim t zvoglimit t
mbeturinave t ktij lloi I cili prfundon n deponi. Qllimet duhet t arihen me ndrmarjen e masave t
ndryshme, si jan mbledhja e ndar, imponim t prgjegjsis ndaj prodhuesit, prpunim I
mbeturinave elektrike dhe elektronike si dhe nprmjet sigurimit t informacioneve.
N kuadr t ksaj, Bashkimi Evropian aprovoi Direktivn 2002/95/EC pr restrikcion/kufizim t
prdorimit t substancave t rrezikshme n pajisjet elektrike dhe elektronike. M 1 korrik 2006, plumbi,
zhiva, kamdiumi, kromi gjasht valentor, eterit bifelinet polibromate dhe difelinet polibromate duhet t
zvendsohen me substance tjera.

6.2.2. Obligime
Ngjashm sikur edhe tek llojet tjera t mbeturinave, trajtimi i mbeturinave nga pajisjet elektrike dhe
elektronike duhet t vendoset n baz t parimit prgjegjsi pr prodhuesin. Nga prodhuesit krkohet
q t prpunojn mbeturinat me aplikim t metodave m bashkkohore, n baz t krkesave teknike
dhe specifikacioneve t nnvizuara n lejen pr trajtim t mbeturinave. M konkretisht, sht parapar
q arritja e ktyre etapave pr rinovim, shfrytzim t srishm dhe riciklim sipas peshs mesatare t
aparatit t realizohej deri m 31 dhjetor 2008.

29

Direktiva kategorizon mbeturinat nga pajisja elektrike dhe elektronike n 10 grupe pr t cilat duhet t
arrihen kto qllime t rinovimit dhe riciklimit:

Tip

Kategoria e pajisjes elektrike dhe elektronike

1
10
3
4
2
5
6

Aparate t mdha n amvisri

Makina
Pajisje kompjuterike dhe telekomunikative
Pajisje pr konsum (radio, TV, sisteme muzikore, video rekorder etj.)
Aparate t vogla pr amvisri
Pajisje pr ndriim
Aparate elektrike dhe elektronike (me prjashtim t aparateve t
mdha industriale)
Lojna, pajisje pr rekreacion dhe sport
Instrumente pr kontroll dhe monitoring

7
9

Llambadar nga vajguri

8

Aparate mjeksore

Rinovim
(% n pesh)

80%

Shfrytzim I
srishm dhe
riciklim (% n
pesh)
75%

75%

65%

70%

50%

80%
Qllimet e vendosura

Mbledhje e veant
Direktiva e EC pr mbeturinat t krijuara nga pajisja elektrike dhe elektronike paraqet nevojn e
mbledhjes ndaras. Sistemet duhet t vendosen n mnyr q do tju mundsojn konsumatorve final
dhe distributorve ta kthejn kt mbeturin pa asnj kompensim. Vendet antare duhet t sigurojn
qasje n kapacitetet e nevojshme pr mbledhje, dhe gjat ksaj t marrin parasysh dendsin e
popullats.
Politika pr mbeturina e BE n kt fush krkon q mbeturinat t cilat do t jen cak i mbledhjes, deri
m 31-12-2006 t arrij s paku 4 kg mesatarisht pr do person.

6.2.3. Eksperienca e implementimit praktik

Rregulativa e BE pr kufizim t prdorimit t substancave t rrezikshme n pajisjet elektrike dhe
elektronike dhe pr promovim t mbledhjes dhe riciklimit t ksaj pajisjeje ka hyr n fuqi n gusht t
vitit 2004. Pas m shum se 4 vite sht paraqitur informacioni se vetm nj e treta e pajisjes elektronike
prpunohet n baz t rekomandimeve dhe standardeve t parapara, ndrsa dy t tretat tjera q
prfundojn n deponi, ose n lokacione pr prpunim, nuk jan n baz t standardeve t parapara t
BE. Prve q kjo nnkupton humbje t substancave standarde, kjo sht shqetsuese ngaq prodhimet
t prodhuara n kt mnyr paraqesin rrezik pr shndetin e njeriut dhe ambientin jetsor. Tregtimi
jolegal n vendet jasht BE po ashtu sht shum prezent. Akoma m shqetsues sht fakti se n BE
ekzistojn prodhime elektrike dhe elektronike t cilat nuk i prmbajn ndalesat pr mosprdorim t
substancave t ndaluara dhe t rrezikshme.
Rregullativa ligjore pr pajisje elektrike dhe elektronike u tregua si shum e rnd pr aplikim dhe
implementim nga ana e pjesmarrsve n treg dhe organet e pushtetit. Komisioni propozon masa pr
tejkalimin e ktyre problemeve dhe zvoglimin e shpenzimeve gjat implementimit dhe revidimit t
direktivave.
Direktiva e propozuar dhe e reviduar pr mbeturina nga pajisja elektrike dhe elektronike vendos qllime
t reja obligative n mbledhjen e pajisjes elektrike dhe elektronike. Qllimi momental i mbledhjes s 4 kg
pr kok banori n vit nuk e paraqet situatn e vrtet n disa vende antare. Vendet antare n t cilat
konsumi i pajisjes elektrike dhe elektronike sht mjaft i prhapur duhet t ken qllime akoma m
ambicioze ndrsa n vendet me konsum m t ult duhet t ket plane m pak ambicioze. Komisioni
propozon q t bhet dallim i qllimeve me vendosjen e sasive q duhet patjetr t mblidhen dhe
duhet t jen 65% nga pesha mesatare e pajisjes elektrike dhe elektronike e cila plasohet n treg n
periudh prej dy viteve pr do vend antar t BE. Detyrat pr rinovim dhe riciklim t ksaj pajisje tani
inkuadrojn shfrytzimin e srishm t aparateve, ndrsa qllimet t vendosura n krahasim me peshn

30

duhet t zmadhohen pr 5%. Po ashtu propozohet vendosja e qllimit edhe pr rinovim t pajisjes
mjeksore.

6.3. Veturat e vjetra

do kund, dhe posarisht n BE, numri i pronarve t veturave sht shum i lart, me ka numri i
veturave sht dhjetra milion n vendet m t mdha t unionit. Pr kt arsye n kto vende antare
paraqitet nevoja pr hedhje t miliona veturave t vjetra gjat vitit.

6.3.1. Qllimet e Direktivs s Komisionit Evropian

Ngjashm si tek mbeturinat tjera, trajtimi i veturave t vjetra bazohet n parimet e mbledhjes,
shfrytzimit t srishm dhe riciklimit t komponentve t tyre me qllim mbrojtje t ambientit jetsor.
Direktiva 200/53/EC e cila ka t bj me veturat e vjetra prpiqet drejt dekompozimit t veturave dhe t
pjesve t tyre dhe riciklimi i tyre t mos ndikoj negativisht mbi ambientin jetsor. Ajo po ashtu
inkurajon prodhuesit e veturave t reja q prodhimet e tyre t mund t riciklohen.

6.3.2. Obligime
Niveli i riciklimit
Qllimet pr prdorim t srishm, rinovim dhe riciklim t vendosura me Direktivn pr vetura t vjetra:
Qllime

2006

2015

Shfrytzim i srishm dhe rinovim (% nga pesha e t gjitha veturave t vjetra)

85%

95%

Shfrytzim i srishm dhe rinovim (% nga pesha e t gjitha veturave t vjetra)

80%

85%

Qllime m pak t rrepta mund t vendosen nga ana e vendeve antare pr veturat t prodhuara para
vitit 1980.
Niveli i riciklimit varret shum nga ajo se si jan organizuar kapacitetet pr prpunim. Direktiva vendos
standarde t posame ekologjike pr kapacitetet ku bhet demontimi i veturave t vjetra.

Sistemi i mbledhjes
Sistemi pr mbledhje duhet t vendoset n mnyr q konsumatori prfundimtar q t mund ta merr
veturn e vjetr pa pages. Pastaj veturat e vjetra duhet t drgohen n kapacitetet prkatse pr
prpunimin e tyre, me rast prdoruesit prfundimtar ose pronarit duhet ti jepet vrtetim se vetura
sht e shkatrruar.

P)prgjegjsit e prodhuesit
Drgimi i veturave t vjetra deri tek prpunuesit e autorizuar bhet pa pages pr konsumatorin
prfundimtar dhe / ose pronarin, pr shkak se vetura nuk ka ose nuk ka mim negative n treg. Pr kt
arsye, vendet antare duhet ti ndrmarrin masat prkatse me t cilat do ti mundsojn prodhuesve q
ti mbajn t gjitha, ose pjes m t madhe t shpenzimeve pr implementim t ksaj mase dhe ti
marrin veturat pa asnj pages.
Shumat e parapara mund t ndryshojn n rast se veturat e vjetra nuk i prmbajn komponentt
kryesore t nj veture, posarisht motorin ose karoserin, ose prmbajn mbeturina t cilat nuk jan
pjes t veturs s vjetr.

Informim i opinionit
Operatort ekonomik duhet t botojn informacione pr:

dizajnin e veturave dhe komponentt e tyre, me theks pr mundsin pr rinovimin e tyre ose
riciklimin,

31

prpunim i sigurt ekologjik i veturave t vjetra, posarisht gjat zbrazjes s t gjitha lngjeve gjat
procesit t demontimit,

zhvillim dhe prmisim i mnyrave pr prdorim t srishm, riciklim dhe rinovim t veturave t
vjetra ose t komponentve t tyre,

avancim i realizuar n rinovimin dhe riciklimin me qllim t zvoglimit t mbeturinave t cilat duhet
t mnjanohen, si dhe t zmadhimit t niveleve pr rinovim dhe riciklim.

Prodhuesit duhet q kt informacion ta ven n dispozicion t blersve potencial t veturave. Ajo

duhet t jet e inkuadruar n materialet promovuese t prdorura gjat reklamimit t veturs s re.

6.3.3. Eksperienca nga implementimi praktik

Pakoja e par e masave pr prdorim t srishm, riciklim dhe rinovim daton q nga 1 janari 2006, dhe
n kt mnyr sht arritur hapi i par drejt realizimit t qllimeve strategjike. Informacionet preliminare
tregojn dallime t mdha ndrmjet vendeve antare. Informacionet nga baza e Eurostat tregojn se
vendet si Suedia, Belgjika, Gjermania, Luksemburgu, Austria dhe Holanda i kan arritur qllimet e
parapara n vitin 2006. Avancim serioz sht vrejtur edhe n vendet e reja si jan Letonia, Lituania,
Bullgaria, Qiproja, Polonia etj.
Megjithat nevojiten prpjekje plotsuese q qllimet pr shfrytzim t srishm dhe riciklim t arrihen
n trsi, dhe ktu duhet inkuadruar prpjekjet pr riciklim t qelqit, plastiks dhe materialeve tjera.
Vetm disa vende antare i kan implementuar kto sisteme, edhe pse shumica e vendeve prpiqen q
ti arrijn qllimet. Megjithat duket se tregu pr disa prej ktyre materialeve sht i vogl ose fare nuk
ekziston. Disa vende mendojn pr vendosje t sistemeve m t avancuara pr sortim t mbeturinave t
imta t cilat mbeten gjat demontimit t pjesve kryesore pr riciklim.
Qllimet pr rinovim dhe shfrytzim t srishm po ashtu u tregua si sfid e madhe pr pothuajse t
gjitha vendet antare, ndrsa disa prej tyre jan n rrug t mir q ti plotsojn qllimet e parapara.
Vendet tjera n mnyr aktive shohin mundsin pr djegie dhe shfrytzim t energjis termale t fituar.

6.4. Bateria dhe akumulatori

6.4.1. Qllimet e Direktivs s Komisionit Evropian (EC)
Direktiva 2006/66/EC e aprovuar nga Parlamenti Evropian dhe Kshilli m 6 shtator 2006 pr bateri dhe
akumulator ndalon plasim n treg t disa baterive dhe akumulatorve me prmbajtje t konsiderueshme
t zhivs dhe kadiumit i cili tejkalon nivelin e lejuar. Pr m tepr, n direktivn promovohet nivel i lart i
mbledhjes dhe riciklimit t baterive dhe akumulatorve, si dhe prmisimit t aspektit ekologjik t ciklit
jetsor t baterive dhe akumulatorve, duke inkuadruar riciklimin e tyre dhe mnjanimin prfundimtar.
N direktivn prmenden tre lloje t baterive: bateri lvizse, bateri industriale dhe bateri pr vetura.

6.4.2. Obligime
Direktiva e re pr bateri dhe akumulator ka t bj me t gjitha baterit dhe jo vetm pr ato t cilt
llogariten si t rrezikshme, nga arsyeja se t gjitha baterit n nj mas prmbajn substanca t cilat m
shum ose m pak jan t dmshme pr ambientin jetsor. ka sht akoma m me rndsi, t gjitha
baterit prmbajn metale t cilat mund t riciklohen, kshtu q mbledhja dhe riciklimi i baterive do t
thot kursim i resurseve.

Sistemi i mbledhjes
Pr t qen t sigurt se pjesa m e madhe e baterive t shpenzuara dhe akumulatorve do t riciklohen,
vendet antare duhet ti ndrmarrin t gjitha masat e nevojshme (duke inkuadruar instrumentet
ekonomike) pr t promovuar dhe avancuar mbledhjen e veant, dhe t pengoj hedhjen e baterive
dhe akumulatorve si mbeturina t pasortuara komunale. Ato duhet t nnshkruajn kontrata t cilat do
ti mundsojn shfrytzuesve prfundimtar q ti hedhin baterit dhe akumulatort e prdorur n
lokacione pr mbledhje, dhe pastaj pa pages tju kthehen prodhuesve. Deri m 06 shtator 2012 duhet
t arrihet shkalla e mbledhjes prej 25%, ndrsa deri m 26 shtator 2016 deri m 45%.

32

N direktiv jan paraqitur kto skema t mbledhjes:

Konsumatort duhet t ken mundsi q ti drgojn baterit lvizse n lokacione pr mbledhje n

afrsin e tyre, pa pages dhe pa obligim q t blejn bateri t re;

Distributort duhet t marrin baterit e prdorura n momentin kur bjn furnizim me bateri t reja (
vetm nse nuk prdftohet se skemat aktuale jan efikase);

Prodhuesit t baterive industriale, ose personat e tret t cilt veprojn n emr t tyre jan t
obliguar q ti marrin baterit industriale nga konsumatort prfundimtar;

Prodhuesit e baterive pr vetura ose personat e tret n emr t tyre, duhet t vendosin skema pr
mbledhje t baterive t prdorura pr vetura t cilat nuk jan mbledhur n baz t skemave pr
mbledhje t parapar me direktivn pr vetura t vjetra. Pr baterit e prdorura nga veturat t cilat
nuk kan vler n treg, kjo mbledhje duhet t bhet pa pages pr konsumatort prfundimtar dhe
pa obligim q t blej bateri t re.

Baterit t cilat bjn pjes n pajisjen elektrike dhe elektronike mund t jen n kuadr t Direktivs pr
pajisje elektrike dhe elektronike. Megjithat, pas mbledhjes, ato do t mnjanohen nga aparati (pajisja
elektronike) dhe do t llogariten si qllime t direktivs pr mbledhje t baterive dhe akumulatorve. Ato
po ashtu duhet t riciklohen n baz t asaj direktive.

Prgjegjsit e prodhuesit
Prodhuesi i baterive duhet ti mbuloj t gjitha shpenzimet pr mbledhje, prpunim dhe riciklim t
baterive t prdorura. Prodhuesit po ashtu jan prgjegjs pr mbulim t shpenzimeve pr kampanj
pr informim t opinionit n lidhje me mbledhjen, prpunimin dhe riciklimin e baterive t prdorura.
Direktiva ju lejon vendeve antare q t tejkalojn disa prodhues m t vogl nga prgjegjsit
financiare, me kusht q kjo t mos dmtoj funksionimin e sistemit dhe procesit t mbledhjes s baterive
dhe riciklimin e tyre.

Shkallt e riciklimit
Riciklimi i prbrjes s baterive t vjetra dhe akumulatorve pr prodhim t prodhimeve t ngjashme ose
pr qllime tjera duhet ti arrij kto nivele deri n shtator 2011:

S paku 65%

Nga pesha mesatare e baterive me plumb dhe akumulatorve duke inkuadruar

riciklimin e prmbajtjes s plumbit t nivelit m t lart i cili teknikisht mund t
implementohet;

75%

Nga pesha mesatare e baterive dhe akumulatorve nga nikeli dhe kadiumi,
duke inkuadruar riciklimin e prmbajtjes s plumbit t shkalls m t lart i cili
teknikisht mund t implementohet

S paku 50%

Nga pesha mesatare e llojeve tjera t baterive dhe akumulatorve.

Megjithat, n lidhje me baterit t cilat prmbajn zhiv, kadium ose plumb, vendet antare mund ti
vendosin n deponi dhe n depo nntoksore vetm n dy raste:

Kur strategjia nacionale ka pr qllim q t eliminoj metalet e rnda dhe kur vlersimi i ndikimit
tregon se deponia ose deponimi n depo nntoksore sht mnyra m e mir se riciklimi ose

Kur nuk ekziston treg pr prodhime t tilla.

Prodhuesit e baterive duhet ti mbulojn shpenzimet e mbledhjes, prpunimit dhe riciklimit t baterive
t prdorura. Prodhuesit po ashtu jan prgjegjs pr mbulim t shpenzimeve pr organizim t
kampanjave pr opinionin publik n lidhje me mbledhjen, prpunimin dhe riciklimin e baterive t
prdorura.

Opinioni Publik
Konsumatort prfundimtar duhet t jen t informuar n disa mnyra:

33

Nprmjet kampanjave t cilat ndr tjerash do t informojn pr efektet t cilat i kan substancat t
cilat prdoren pr prodhim t baterive dhe akumulatorve pr shndetin e njeriut dhe ambientin
jetsor, si dhe pr kontratat pr mbledhje dhe riciklim gjat hedhjes s tyre nga ana e
konsumatorve prfundimtar;

Informim i drejtprdrejt nga ana e distributorve pr mundsin q t lirohen nga prdorimi i

baterive t prdorura dhe akumulatorve n lokacione prkatse;

Shenja vizibile q nuk fshihen dhe jan t qarta pr baterit, akumulatort dhe pr paketimet e tyre
me kto informata: simbolin e shports ( n aneksin 2 t direktivs), kapacitetin e akumulatorve ose
bateris, simbolet kimike Hg, Cd dhe Pb nse baterit dhe akumulatort prmbajn m shum se
0,0005% zhiv, m shum se 0,002% kadium ose m shum se 0,004% plumb. Nse baterit ose
akumulatort jan shum t vegjl kto shenja t vendosen n paketimin e jashtm.

Direktiva ju lejon vendeve antare q t krkojn operatort ekonomik t sigurojn disa ose t gjitha
informacionet e lartprmendura.

6.4.3. Eksperienca nga implementimi praktik

Kjo direktiv sht relativisht e re n krahasim me tjerat, kshtu q sht e pamundur t jepet vlersim
pr suksesin dhe arritjet. Megjithat, ve m ka sisteme pr mbledhje dhe zhvillim, t cilat bazohen n
krkesat nga direktiva e mparshme pr bateri dhe akumulator t cilat prmbajn substanca t
rrezikshme.

34

7. Inkuadrim i opinionit publik dhe edukimi n lidhje me

trajtimin e mbeturinave
Nevoja e involvimit t opinionit n realizimin e qllimeve dhe detyrave n lidhje me trajtimin e
mbeturinave ishte e identifikuar nga ana e krijuesve t ksaj strategjie, nga menaxhert e ktij cikli,
komunat si dhe nga t gjith pjesmarrsit tjer.
Nn termin opinion, nnkuptojm grupe t ndryshme, p.sh, banor, pronar t toks, fmij n mosh
shkollore si dhe organizata joqeveritare. do njra nga kto grupe ka detyra t ndryshme dhe mundsi
n inkuadrim n procesin e trajtimit t mbeturinave. Pr kt arsye, q t arrihet inkuadrim efikas i tyre
strategjia pr qasje ndaj do grupi duhet t jet individuale.
Nj nga rekvizitet kryesore t inkuadrimit t opinionit sht informimi prkats dhe edukimi, kshtu q
n kt mnyr do kush e ka t qart si dhe ka duhet br pr tu kyur n procesin e trajtimit t do
lloji t mbeturinave.
Praktika e planifikimit t mir inkuadron proces t konsultimeve me opinionin n lidhje me propozim
planet pr trajtim t mbeturinave. N vendet e Bashkimit Evropian, pr t gjitha dokumentet n lidhje
me planifikimin e trajtimit t mbeturinave, si jan planet nacionale dhe rajonale, krkohet mendim nga
opinioni. Mbahen takime t ndryshme, me qllim q banort t mund t dorzojn komente e tyre,
amendamente n draft versionet e ktyre planeve.
N Republikn e Maqedonis ...
Shembulli m i shpesht i pjesmarrjes s opinionit sht parimi i domosdoshm i inkuadrimit t
opinionit publik n procedurat pr vlersim t ndikimeve ekologjike si dhe n procedurat pr
prgatitjes s planeve pr adaptim ose pr mbushje t aplikacioneve t nevojshme pr marrjen e
lejes A ose B IPPC. Sipas ligjit, inkuadrimi i opinionit n adoptimin e programeve pr mbrojtje t
ambientit jetsor si dhe pjesmarrjes n prgatitjen e akteve primare dhe sekondare ligjore
paraqesin domosdoshmri.
Pjesmarrja e opinionit n prgatitjen dhe adoptimin e strategjive dhe planeve(q n fakt paraqet
pjesmarrje t opinionit n procesin e sjelljes s vendimeve) praktikohet n mnyr dhe n
kushtet e definuar n nenin 69 t Ligjit pr ambient jetsor. Prve pjesmarrjes t opinionit n
prgatitjen e dokumenteve, programeve dhe strategjive, Ligji po ashtu ka marr parasysh edhe
efikasitetin e inkuadrimit t opinionit gjat prgatitjes s rregullativave ekzekutive, si dhe
rregullativave tjera ligjore t cilat mund t ken ndikim mbi ambientin jetsor.
Pr shkak t inkuadrimit t opinionit n procesin e marrjes s vendimeve, organet e administrats
shtetrore dhe t njsive pr vetqeverisjes lokale do ta informojn opinionin pr t gjitha
propozimet pr prgatitje, aprovim, ndryshim ose revizion t planeve ose programeve, nprmjet
njoftimit ordinar ose nprmjet mjeteve t informimit. Ato po ashtu mund t ofrojn qasje deri n
informacione n lidhje me propozimet, duke inkuadruar edhe t drejtn e opinionit t merr pjes
n sjelljen e vendimeve n lidhje me planet dhe programet, s bashku me organet kompetente,
deri tek t cilt mund t dorzohen sugjerime dhe pyetje.
Kto organe do ti mundsojn opinionit t drejt q t jep komentet , mendimet dhe propozimet
para aprovimit t vendimit prfundimtar pr planet dhe programet. Gjat procesit t sjelljes s
vendimeve, ato duhet ti marrin parasysh mendimet e opinionit.
Ministria e ambientit jetsor dhe planifikimit hapsinor dhe organet t cilat jan kompetente pr
implementimin e planit, subjektet juridike dhe individt si dhe opinioni mund ti prezantojn
mendimet e tyre n draft versionin e ktyre planeve dhe n raportin pr ambientin jetsor deri tek
ata q e prgatisin n afat prej 30 ditve nga data e dorzimit ose publikimit t informats.
Ministria pr ambient jetsor dhe planifikim hapsinor duhet q gjat kohs s zhvillimit t planit,
ti merr parasysh mendimet e pranuara dhe t prgatis raport t posam.
Qeveria e Republiks s Maqedonis, pas propozimit t trupit t administrats shtetrore q sht
prgjegjs pr shtjet q kan t bjn me ambientin jetsor, duhet ti precizoj kushtet,

35

mnyrn dhe procedurn e pjesmarrjes s opinionit n prgatitjen e rregullativave pr mbrojtje

t ambientit jetsor dhe akteve tjera.
*

Nprmjet procesit t pjesmarrjes s opinionit i cili bhet n baz vullnetare, njerzit njoftohen dhe i kan t qarta
kushtet lokale n lidhje me praktikimin e trajtimit t mbeturinave.

7.1. Banort
Vetqeverisja lokale dhe ndrmarrjet pr trajtim t mbeturinave t cilat veprojn n territorin prkats
duhet t kujdesen q banort ti marrin t gjitha informacionet e nevojshme pr obligimet e banorve si
gjenerator t mbeturinave. Informacionet duhet t prmbajn udhzime praktike pr mnyrn se si
duhet t menaxhojn me mbeturinat.
Me qllim t motivimit t banorve dhe pjesmarrjes s tyre n aktivitete t reja, me rndsi sht q t
tregohen rezultatet e arritura nga riciklimi i mbeturinave ose t prezantohen investimet e reja si dhe
infrastruktura e re.
Pr informim t opinionit shfrytzohen mekanizma t ndryshme: televizioni, tekste n gazeta, radio etj.
Eksperiencat e prbashkta t shum vendeve t Bashkimit Evropian tregojn nevojn e prgatitjes s
kalendarit vjetor i cili do t prmbaj informacione pr trajtimin e mbeturinave (ditt e mbledhjes, taksat,
lokacionet etj.)
Hedhja e mbeturinave sht nj nga problemet gjat trajtimit t mbeturinave. Shum njsi t
vetqeverisjes lokale organizojn kampanja pranverore ose vjeshtore pr pastrim t rajoneve t tyre.
N Republikn e Maqedonis..
*

Nprmjet procesit t pjesmarrjes s opinionit, i cili sht n baz vullnetare, njerzit

njoftohen me kushtet lokale t cilat kan t bjn me trajtimin e mbeturinave.

N kt drejtim u aprovua edhe Ligji pr pastrti publike (Gazeta Zyrtare nu. 111, 3 shtator
2008) nga ana e Ministris pr transport dhe lidhje. Ky dokument legal jep instrukcione pr
at se si duhet t trajtohen mbeturinat komunale n mnyr adekuate.

Po ashtu vlen t theksohet edhe nj fletushk shum e rndsishme me rregulla pr prcaktimin e

mnyrs adekuate pr trajtimin e mbeturinave dhe ky sht libri: Rregullore me parimet
gjenerale pr menaxhim me mbeturinat komunale dhe llojet tjera t mbeturinave t jorrezikshme (Gazeta Zyrtare nu. 147/07, 07.12.2007)

7.2. Fmij t moshs shkollore

Vetdija pr ambientin jetsor duhet t ndrtohet q nga mosha m e re, mirpo m shum prpjekje
duhet t investohen me qllim t ndikimit n sjelljen e t rriturve. Masat t cilat m s shpeshti prdoren
pr ngritjen e vetdijes tek gjeneratat e reja jan:

Kampanja informative npr shkolla informacione gjenerale pr mbeturinat si dhe sortimin e tyre.
Evenimente t ndryshme npr shkolla me qllim q t ritet interesimi dhe inkuadrimi n mbledhjen
ndaras t mbeturinave. Organizim i aktiviteteve t ndryshme (vizatim, prodhim i posterave etj.)

Zhvillim i projekteve nga sfera e ambientit jetsor mnyra t reja t hulumtimit, propozime pr
aktivitete t reja etj.

Vizit lokaliteteve ku mblidhen mbeturinat, p.sh. deponi, evenimente n t hapur me qllim t

promovimit t shtjeve para t rinjve.

Eksperienca n Republikn e Maqedonis....

Ligjet pr arsim fillor dhe t mesm nuk i definojn lndt t cilat jan t inkuadruara n
procesin e edukimit dhe trajtojn lmit e ambientit jetsor. Kto tema mund t takohen n
planet arsimore n kuadr t disa lndve t ndryshme,
Eksperienca e deritanishme nga procesi arsimor n Maqedoni, tregon munges t lndve t
posame n kuadr t procesit arsimor t cilat do t merren me mbrojtjen e ambientit jetsor.

36

shtjet nga sfera e ekologjis prmenden n lnd t ndryshme, mirpo numri i temave dhe
pjesmarrja e tyre n kuadr t lndve tjera sht shum i ult.
Me fillimin e vitit t ri shkollor 2008/09 n bankat shkollore u gjend e ashtuquajtura Pako e
gjelbr (prgatitur nga zyra e PEC dhe ambasads s Austris) q paraqet nj komplet t
materialeve nga sfera e zhvillimit t qndrueshm dhe e njjta sht integruar n planet
msimore t nxnsve t klass s 5-t n kuadr t arsimit fillor (kjo lnd sht fakultative dhe
jo-obligative n kombinacion me dy lndt tjera).

7.3. Organizatat joqeveritare

Organizatat joqeveritare mund t klasifikohen n dy grupe: a) shoqri profesionale t menaxhuesve me
mbeturina ose ndrmarrje pr trajtim t mbeturinave, dhe b) Shoqata t cilat jan t angazhuara n
edukimin nga sfera e ambientit jetsor dhe mbrojtjes s saj.
Mnyrat e pjesmarrjes mund t jen t ndryshme;

Pjesmarrje n elaborim dhe diskutim pr propozim planet pr trajtim t mbeturinave

Organizim i masave praktike dhe kampanjave n lidhje me mbeturinat dhe sortimit t tyre si dhe n
kampanjat pr sortim ndaras t mbeturinave (p.sh. qelq, letr, plastik, bateri)

Kampanja edukative qllimi i s cils do t jet ndryshimi i vetive konsumuese t qytetarve.

Organizatat joqeveritare kan kapacitet t lart n elaborimin dhe distribuimin e materialit informativ.
Organizata m aktive joqeveritare nga fusha e trajtimit t mbeturinave n Republikn e Maqedonis jan:

Forumi Arsimor Rinor (OJQ Forumi Arsimor Rinor) mund ti kontaktoni nprmjet faqes s tyre
t internetit: www.mof.org.mk

Organizata joqeveritare Front 21/42 mund ti kontaktoni nprmjet faqes s tyre t

internetit:www.front.org.mk

Front 21/42 sht organizat jo-profitabile pr mbrojtje t ambientit jetsor e cila sht regjistruar
n vitin 2005. Qllimi prfundimtar i organizats sht harmonizimi i shoqris me natyrn.

Qllimi prfundimtar i Front 21/42 sht harmonizimi i natyrs dhe shoqris

Objektivat e vendosura jan:

Luft me ndryshimet klimatike;

Shfrytzim i qndrueshm i resurseve natyrore;

Ruajtje dhe mbajtje t biodiversitetit;

Edukim dhe ngritje t vetdijes nga fusha e mbrojtjes s ambientit jetsor;

Implementim i akteve ligjore t Bashkimit Evropian nga sfera e ambientit jetsor n Republikn e
Maqedonis;

Afirmim t trendeve t avancuara globale nga sfera e mbrojtjes s ambientit jetsor n Republikn e
Maqedonis;

Bashkpunim dhe veprim i prbashkt me organizata t ngjashme nga vendi dhe bota;

Metoda pr realizimin e ktyre qllimeve:

Aktivitete konkrete;

Edukim;

Evenimente dhe kampanja t karakterit publik;

37

Konsultime;

Lobim dhe ndrmjetsim;

Motoja jon sht thnia e urt e Indianve Amerikan:

Ne nuk e trashgojm tokn nga paraardhsit tan ua huazojm fmijve tan.

38

Rezyme
Broshura Politika e BE pr mbeturinat dhe implementimi i saj n komuna sht prgatitur me qllim t
zgjerimit t informacioneve pr t punsuarit n njsit e vetqeverisjen lokale n lidhje me qllimet pr
trajtim t mbeturinave, parimeve kuqe dhe detyrave n Bashkimi Evropian si dhe implementimin e
legjislacionit n Republikn e Maqedonis.
Si n do fush tjetr t veprimit, trajtimi i mbeturinave fillon me planifikim dhe vendosje t qllimeve
kryesore strategjike. Politika e BE pr mbeturinat apelon pr prevenc dhe shfrytzim t srishm t
mbeturinave. Mnjanimi prfundimtar sht alternativa m pak e dshirueshme n trajtimin e
mbeturinave. Definicionet dhe parimet t prezantuara n kt broshur kan pr qllim t njoftimit m
t mir me terminologjin e cila prdoret n strategjit dhe raportet e BE.
Shum vende t BE kan plane lokale, rajonale dhe nacionale si dhe rregulla pr trajtim t mbeturinave.
Qasje e ngjashme aplikohet edhe n Republikn e Maqedonis. Planet dhe t arriturat n kt rafsh jan
prezantuar n kuadr t ksaj fletushke.
Trajtimi i suksesshm varret nga pjesmarrja aktive e aksionarve t ndryshm. Nga kjo arsye, broshura
referohet n prgjegjsi t ndryshme t gjeneratorve t mbeturinave, menaxherve me trajtimin e
mbeturinave, ndrmarrjeve pr prpunim t mbeturinave dhe organet kompetente.
Broshura analizon edhe aspektet ekonomike t sistemit t trajtimit t mbeturinave n vend. Jan sqaruar
t gjitha aktet ligjore pr vendosje t taksave pr trajtim t mbeturinave si dhe procedurat pr lidhje t
kontratave pr trajtim t mbeturinave komunale.
Llojet e posame t mbeturinave, si jan ambalazhi, baterit, veturat e vjetra, mbeturinat elektrike dhe
elektronike kan krkesa t posame n lidhje me trajtimin e ktyre llojeve t mbeturinave. Dallimi
kryesor sht q prodhuesit ose importuesit t disa prodhimeve m von t mbajn prgjegjsin n
lidhje me prpunimin e tyre si mbeturin. Megjithat, qllimet e vendosura pr shfrytzim t srishm
dhe riciklim mund t arrihen nse shtjet n lidhje me trajtimin e mbeturinave nuk koordinohen nga
njsit e vetqeverisjes lokale. Pr kt arsye kjo broshur shqyrton qllimet kryesore dhe krkesat t
mbeturinave specifike pr t cilat prgjegjsin e mbajn prodhuesit.
Broshura prfundon me kapitullin pr inkuadrimin e opinionit publik. N kt kapitull paraqiten
propozime t ndryshme pr at se si dhe kush n komuna duhet t inkuadrohet n sistemin lokal pr
trajtim t mbeturinave. Ktu sht theksuar rndsia e informimit permanent t opinionit,
bashkpunimit me organizatat joqeveritare, fmijt t moshs shkollore dhe me qytetart n prgjithsi
n aktivitete t ndryshme. Bashkpunimi i afrt me ndrmarrjet lokale pr trajtim t mbeturinave sht
edhe nj nga parakushtet pr trajtim efikas t mbeturinave n nivel lokal.

39

Aneks
Lista e direktivave m t rndsishme dhe akteve ligjore t Komisionit Evropian nga fusha e trajtimit t
mbeturinave

2008/98/EC t Parlamentit Evropian dhe Kshillit Evropian 19-11-2008 pr mbeturina

Direktiva 2006/66/EC e Parlamentit Evropian dhe Kshillit Evropian t 6 shtatorit 2006 pr bateri dhe
akumulator

Rregulativa nu. 1013/2006 e Parlamentit Evropian dhe Kshillit Evropian t 14 korrik 2006 pr
transport t mbeturinave

Direktiva 2006/21/EC e Parlamentit Evropian dhe Kshillit Evropian e 15 mars 2006 pr mbeturina
nga industria dhe amendamenti 2004/35/EC

2005/673/EC: Vendimi i kshillit nga 20 shtator 2005 me amendament aneks II t direktivs

2000/53/EC t Parlamentit Evropian dhe Kshillit Evropian pr vetura t vjetra

Direktiva 2003/108/EC e Parlamentit Evropian dhe Kshillit Evropian nga 8 dhjetor 2003 dhe
amendamenti 2002/96/EC pr mbeturina nga pajisja elektrike dhe elektronike (EEE)

2003/33/EC: Vendim i kshillit nga 19 dhjetor 2002 pr vendosje t kritereve dhe procedurave pr
trajtim t mbeturinave n deponi n prputhje me nenin 16 dhe aneksin II t direktivs 1999/31/EC

Direktiva 2002/96/EC e Parlamentit Evropian dhe Kshillit Evropian nga 27 janar 2003 pr mbeturina
nga pajisja elektrike dhe elektronike (EEE)

Direktiva 2002/95/EC e Parlamentit Evropian dhe Kshillit Evropian nga 27 janari 2003 pr kufizime t
prdorimit t substancave t rrezikshme n pajisjen elektrike dhe elektronike

Rregullativa nu. 2150/2002 e Parlamentit Evropian dhe Kshillit Evropian nga 25 nntor 2002 pr
statistik t mbeturinave

2001/573/EC: vendim i kshillit nga 23 korriku 2001 dhe amendamenti 2000/532/EC n lidhje me
llojet e mbeturinave

Direktiva 2000/76/EC e Parlamentit Evropian dhe Kshillit Evropian t 4 dhjetorit 2000 pr djegie t
mbeturinave

Direktiva 2000/53/EC e Parlamentit Evropian dhe Kshillit Evropian nga 18 shtator 2000 pr veturat e
vjetra

Vendim I kshillit 1999/31/EC nga 26 prill 1999 pr deponi

Direktiva e kshillit 96/59/EC nga 16 shtatori 1996 pr mnjanim t bifenilit dhe trifenilit polihromatik
(PCB/PCT)

Direktiva 94/62/EC e Parlamentit Evropian dhe Kshillit Evropian nga 20 shtator 1994 pr ambalazh
dhe mbeturina nga ambalazhi

Vendim I kshillit 87/101/EEC nga 22 dhjetor 1986 dhe amendamentet e direktivs 75/439/EEC pr
vajrat mbeturin

40