Zavrni rad br.

237/GR/2015

Eksperimentalno ispitivanje nosivosti oteenih ab stupova

Goran Kii, 4343/601

Varadin, listopad 2015. godine

Odjel za graditeljstvo

Zavrni rad br. 237/GR/2015

Eksperimentalno ispitivanje nosivosti oteenih ab stupova

Student
Goran Kii, 4343/601

Mentor
Matija Orekovi, dipl.ing.gra., predava

Varadin, listopad 2015. godine

Predgovor
Danas, kad je pozornost u graevinarstvu usmjerena na nove tehnologije, nove materijale,
potrebno je postaviti pitanje: to s objektima izgraenim od betona normalne vrstoe, njihovim
konstruktivnim elementima, otpornou, dugotrajnou, te samom nosivou. Kod objekata
izgraenih u prolom stoljeu jasno su vidljivi odreeni tipovi oteenja kod kojih je razvidno da
su nastali zbog kombinacije odreenih faktora: dugotrajne eksploatacije konstrukcije,
dugotrajnog kontinuiranog optereenja, dinamikih i na kraju kemijskih utjecaja. Osnovno
pitanje kod ovako oteenih strukturnih dijelova konstrukcije jest: moe li te kako dugo taj
konstruktivni element i dalje obnaati svoju (projektiranu) nosivu zadau.
Kod osnovnih strukturnih elemenata takvih konstrukcija (stupovi, grede) i njihovih oteenja
primijeene su odreene slinosti. Te slinosti je potrebno prouiti, saeti i ispitati. Ovaj rad se
bavi upravo time. Modeliranjem oteenih elemenata, njihovim ispitivanjem i prouavanjem da
bi se dolo do odreenih zakljuaka koji bi bili korisni pri daljnjem istraivanju oteenih
elemenata.

Saetak
Cilj rada je eksperimentalno ispitati nosive armiranobetonske elemente stupove koji su
oteeni tijekom eksploatacije. U tu svrhu e se izraditi modeli ab stupova s unaprijed
projektiranim oteenjima. Ispitivanje e se provesti u zato stvorenim uvjetima, a modeli e biti
tlano optereeni. Tijekom eksperimenta mijenjat e se veliina oteenja, ekscentricitet sile te
poloaj sile u odnosu na povrinu poprenog presjeka modela.
Podaci koji e se obraivati su veliina naprezanja (sile), deformacije i nosivost ispitanih
modela. Potrebno je pronai na koji nain oteenja i ostali parametri djeluju na ukupnu nosivost
elementa.
Kljune rijei: ab stup, oteenje, ekscentricitet, nosivost, naprezanje, deformacija

Popis koritenih kratica

Velika latinina slova
A

izvanredno djelovanje

plotina

konstanta

modul elastinosti

sila, djelovanje

stalno djelovanje

moment tromosti

moment (openito)

uzduna sila

sila prednapinjanja

promjenjivo djelovanje

unutarnje sile, sile i momenti

poprena sila

Velika latinina slova s indeksima

Ac

plotina betonskog presjeka

As

plotina presjeka elika za armiranje u vlanom podruju

Ap

plotina prednapetog kabla ili kablova

As1

plotina presjeka elika za armiranje u vlanom podruju

As2

plotina presjeka elika za armiranje u tlanom podruju

Asw

plotina presjeka poprene armature

Ecd

proraunski sekantni modul elastinosti betona

Ecm

sekantni modul elastinosti obinoga betona

Es

modul elastinosti elika za armiranje ili elika za prednapinjanje

EQU

ekvivalentnost

Ic

moment tromosti povrine betonskog presjeka

MEd

proraunski moment savijanja od djelovanja

NEd

proraunska djelujua uzduna(aksijalna) sila (vlak ili tlak)

ULS

konana granica stanja

Mala latinina slova s indeksima

a

razmak

dodatak za sigurnost koji neki geometrijski podatak umanjuje ili poveava

ukupna irina presjeka ili irina pojasnice grede presjeka , T ili I

proraunska visina (statika visina) presjeka

bw

irina hrpta grede presjeka , T ili I

beff

sudjelujua irina pojasnice grede presjeka ili T

fc

tlana vrstoa betona

fcd

proraunska tlana vstoa betonskog cilindra(valjka)

fck

karakteristina tlana vrstoa betonskog valjka starog 28 dana

fcm

srednja tlana vrstoa betonskog valjka

fctk

karakteristina osna vlana vrstoa betona

fctm

srednja vrijednost osne vlane vrstoe betona

fp

vlana vrstoa prednapetog elika

ft

vlana vrstoa elika za armiranje

ftk

karakteristina vlana vrstoa elika za armiranje

fy

granica poputanja elika za armiranje

fyd

proraunska granica poputanja elika za armiranje

fyk

karakteristina granica poputanja elika za armiranje

ukupna visina presjeka

duljina, raspon

leff

proraunski raspon

razmak spona

promatrano vrijeme

opseg presjeka betona plotine Ac

neutralna osna duljina (visina tlanog podruja)

krak unutarnjih sila

Grka slova s indeksima

s

parcijalni koeficijent sigurnosti za armaturni elik ili elik za

prednapinjanje

parcijalni koeficijent sigurnosti za djelovanja bez uzimanja u obzir

nesigurnosti modela

parcijalni koeficijent sigurnosti za stalna djelovanja bez uzimanja u obzir

nesigurnosti modela
4

parcijalni koeficijent sigurnosti za svojstva materijala uzevi u obzir samo

nesigurnosti svojstava materijala

tlana deformacija betona

c1

tlana deformacija betona pri najveem naprezanju betona

cu

krajnja tlana deformacija betona

s1

relativna deformacija vlane armature

s2

relativna deformacija tlane armature

deformacija armaturnog elika ili elika za prednapinjanje pri najveem

tlaku

uk

karakteristina deformacija armaturnog elika ili elika za prednapinjanje

pri najveem optereenju

koeficijent trenja izmeu kablova i cijevi

gustoa betona osuenoga u suilniku u kg/m

omjer armiranja uzdunom armaturom

omjer armiranja poprenom armaturom

tlano naprezanje u betonu

cu

tlano naprezanje betona pri krajnjoj deformaciji cu

promjer eline ipke za armiranje, natege ili cijevi za nategu

Mala grka slova

kut; omjer

kut; omjer

parcijalni koeficijent sigurnosti

deformacija

vitkost

koeficijent trenja

Poissonov koeficijent

gustoa

normalno naprezanje

posmino naprezanje

Sadraj

1. UVOD .................................................................................................................................7
2. PARAMETRI ISPITIVANJA ..........................................................................................9
2.1.

KJUNI IMBENICI EKSPERIMENTA .............................................................................14

3. MJERNI PRIBOR ...........................................................................................................17

3.1.
3.2.

TEHNIKE KARAKTERISTIKE I SVOJSTVA MJERNE OPREME ..........................................17

INSTALACIJA TENZOMETRA NA ARMATURNI KO ........................................................20

4. KONSTRUKCIJA I BETONIRANJE MODELA........................................................24

4.1.
4.2.
4.3.

MODELIRANJE OTEENJA ..........................................................................................24

BETONIRANJE MODELA ...............................................................................................25
SVOJSTVA MATERIJALA (BETONA) ..............................................................................32

5. PROVEDBA EKSPERIMENTA ...................................................................................36

6. REZULTATI ISPITIVANJA .........................................................................................38
6.1.

ODNOSI NAPREZANJA I DEFORMACIJA, KARAKTER LOMA MODELA .............................38

7. ZAKLJUAK ..................................................................................................................47
8. LITERATURA.................................................................................................................49
POPIS SLIKA ........................................................................................................................50

1. Uvod
Stup je tipian, jednostavan strukturni element, mnogo puta koriten u konstrukciji. Znaajan
je njegov utjecaj na duktilnost i ukupnu uinkovitost cijele konstrukcije. U posljednjih nekoliko
desetljea mnogi su autori radili razliita istraivanja na ab stupovima. U najvie sluaja
istraivanja su bila usmjerena na graninu nosivost elementa, ponaanje stupa pri razliitim
tipovima naprezanja (tlano, vlano, posmino te kombinacije), te uloga i ogranienost armature
obzirom na pojavu pukotina i samu nosivost elementa. Posebna se panja pridonosi
istraivanjima stupova nainjenih od betona visoke vrstoe ( 50 N/mm2) zbog sve veih
zahtjeva trajnosti te izdrljivosti, posebice u seizmoloki nestabilnim podrujima.
Veina ispitivanih aksijalno optereenih stupova analizirana je do toke prijelomnog
naprezanja (raskida uzorka) uz praenje pojave i irenja pukotina pri odreenom ciklikom
optereenju pa sve do krajnjeg loma.
Cilj prvih istraivanja na betonskim stupovima bio je predloiti dobar analitiki model za
opisivanje odnosa naprezanja-deformacija. Glavne varijable koje su se uzimale u obzir bile su
dimenzije, vrstoa betona te koliina i razmak poprene armature (vilica).
Ono to je posebno zamijeeno kod pregleda istraivanja jest tip oteenja kod ispitanih
uzoraka nakon loma. Uoeno je da je lom lokalnog tipa, odreenog klinastog tipa/izgleda, da
se nalazi na ili priblino sredini stupa te da je duljina tog oteenog dijela 20-30 % ukupne
duljine stupa.

(a)

(b)
Slika 1. 1Karakteristina oteenja stupova naprezanih aksijalnom silom (Nmeek J. i dr)

No, za razliku od ispitanih primjeraka, primijeeni oteeni stupovi u praksi i dalje nose, tj.
uz sve na oko vidljivo strukturno oteenje jo nisu dostigli granicu poputanja, tj. prijelomno
naprezanje!

Postavljaju se ova krucijalna pitanja:

kolika je (jo) njihova nosivost?
koliki je njihov vijek trajanja pod stalnim optereenjem?
da li je cijela konstrukcija kritino ugroena?
da li je mogua i isplativa sanacija stupova?
Primarni fokus ovogeksperimentalnogprograma je prouavanje ponaanja oteenih
armiranobetonskih stupova pod tlanim optereenjem. Eksperimentalni program sadri
ispitivanje 15 armiranobetonskih stupova (modela) podvrgnutih centrinoj i ekscentrinoj
aksijalnoj sili (kompresiji), postepeno jednolino poveanoj sve do loma, tj. gubitka nosive
sposobnosti modela. Detalji o ispitnim uzorcima, svojstvima materijala, izradi standardnih
testnih uzoraka kocki i prizmi, detaljima opreme za testiranje i procedura ispitivanja prikazani su
u ovom poglavlju.
Zadaa ovog eksperimentalnog ispitivanja jest odrediti stanje naprezanja-deformacija zadanih
modela te utvrditi realnu nosivost ispitanih modela. Potrebno je odrediti parametre nosivosti i
deformacija tlano optereenih eksperimentalnih modela.
Uz ispitivanje eksperimentalnih modela, potrebno je ispitati i parametre materijala koji se
ugrauje, lijevanjem kocki i prizmi, a sve po vaeim pravilnicima (Eurokod).

2. Parametri ispitivanja

Za

eksperimentalno

ispitivanje

stanja

nosivosti,

naprezanja-deformacija

oteenih

armiranobetonskih stupova optereenih tlanom silom izvest e se 15 modela stupova ukupne

visine 100 cm. Modeli su krunog presjeka, promjera 30 cm. Osnovni parametri o kojima ovisi
izgled modela i nain ispitivanja su:
dubina oteenja, b,
ekscentrinost sile, e0,
kut poloaja sile u odnosu na osnovne osi presjeka, .
Dubina oteenja definira karakter i jainu oteenosti, dok ekscentrinost i poloaj sile
definiraju karakter i nain optereenja elementa.
Svi eksperimentalni modeli visine su 100 cm, krunog poprenog presjeka promjera 30 cm.
Ukupno je planirano 15 komada. Osnovna razlika u geometriji modela jest u dizajniranom
oteenju stupa, koje se nalazi na sredini stupa, a razliite je dubine za pojedini model. Planirana
su dva tipa (dubine) oteenja:
oteenje dubine radijusa R
oteenje dubine polovice radijusa, R/2
model stupa bez oteenja
Osnovna tri tipa modela stupa obzirom na dizajnirana oteenja, prikazani su s dimenzijama
na slikama 2.1. 2.3.

Slika 2. 1Dizajn eksperimentalnog modela s oteenjem dubine R

Slika 2. 2Dizajn eksperimentalnog modela s oteenjem dubine R/2

10

Slika 2. 3Dizajn eksperimentalnog modela bez oteenja

Betoniranje e se izvesti betonom klase C 25/30 uz provjeru tlane vrstoe na uzetim

uzorcima pri betoniranju. Armaturni ko izveden je od klase armature B500, uzduna armatura
profila 12 mm, dok su vilice nainjene od ipaka profila 8 mm. Nacrt armatura vidljiv je na
slici 2.4.

11

Slika 2. 4Nacrt armature eksperimentalnih modela s tablicama koliina

12

Na odabir dimenzija eksperimentalnih obrazaca najvie ovisi u kojem podruju vitkosti se

stup nalazi. Na slici 2.5(b) prikazan je odabran tip osiguranja krajeva elemenata (rubni uvjeti) na
temelju kojeg proraunamo vitkost stupa.
(a)

(b)

N
R 150 mm

l0
l

Armiranje armaturom:
12 (612

6,79 cm2)

Beton C25/30
Armatura B500B
Zatitni sloj

Slika 2. 5Osnovne geometrijske karakteristike predloenog stupa

(a) geometrija poprenog profila, nain armiranja
(b) rubni uvjeti te duljina izvijanja

Prema trenutnim europskim normama (EC-2, EN)stupovi se smatraju kratkimi nije potreban
proraun po teoriji II. reda ako poveanje momenta savijanja odreenog teorijom I. reda
zbogdeformiranja nije vee od 10%. To je ispunjeno kada jezadovoljen uvjet:
(2.1)

gdje je:
; ako je

nepoznat,

uzimamo 0,1

povrina armature u poprenom presjeku elementa

koeficijent vitkosti elementa (vitkost)
momenti prvog reda na krajevima
- ako su momenti 0, omjer se uzima 1,0
Provjera vitkosti stupa duljine l = 3,0 m:
(2.2)

gdje je:
13

duljina izvijanja elementa

polumjer tromosti u smjeru manjeg otpora izvijanja

Uvrtavanjem osnovnih parametara odabranog elementa duljine l=3,0 m dobivena je vitkost

elementa 28,0 a to je manje od

Prema tome, moemo zakljuiti da e stup visine 3 m koji je predvien za analizu imati
vitkost manju od granine, samim time proraun po teoriji II. reda nije potreban, te takav stup
moemo smatrati kratkim. Moemo zakljuiti da nai testni obrasci mogu biti manje duljine od
reprezentativne l=3,0m jer se deformacije od savijanja mogu zanemariti. Zbog velike krutosti
elementa na izvijanje, kritina se sila nee moi dostii pa e problem nosivosti biti problem
graninih naprezanja. Do sloma stupa doi e dostizanjem granine sile NRdNSd.

2.1. Kjuni imbenici eksperimenta

Postavljenim konceptom ispitivat e se oteeni armiranobetonski stupovi krunog presjeka
uz praenje tri osnovna faktora xi:
dubina oteenja, b (x1)
ekscentrinost sile, e0 (x2)
kut poloaja sile u odnosu na osnovne osi presjeka, (x3)
Svaki od osnovnih faktora ispitivat e se u tri izdvojena sluaja (-1, 0, +1), tako da matrica
planiranja izgleda ovako:
Tablica 2.1 Osnovni sluajevi planiranja eksperimenta
-1

+1

x1

x2

x3

45

90

Svaki planirani sluaj (scenarij) definira promjenu poloaja ili geometrije zadanog faktora.
Predoeno skicom presjeka modela osnovni elementi planiranja eksperimenta mogu se prikazati
na sljedei nain (Tablica 2.2):

14

Tablica 2.2 Grafiki prikaz osnovnih sluajeva

-1

+1

x1

(b1) [cm]

b1=R

b1=R/2

x2

e0 [cm]

eo=R/2

eo=R

x3

45,0

90,0

() []
= 0

= 45

= 90

Kombinacijom predstavljenih faktora dobit e se dobar statistiki model za daljnju analizu

temeljen na mjernim podacima dobivenim eksperimentom. Rezultati eksperimenta koristit e se
kao ulazni podaci za analizu, a kako bi time zadovoljili odreene statistike potrebe, definirana
je matrica plana eksperimenta (Tablica 2.3). Njome je definiran toan izgled svakog
eksperimentalnog modela, njegova geometrija te kombinacija djelovanja, tj. nain i tip
djelovanja tlanog optereenja (sile).

15

Tablica 2.3 Planiranje eksperimenta

Oznaka modela
u

Kombinacija sluajeva
x1

x2

x3

K1

+1

+1

K2

+1

-1

K3

-1

+1

K4

-1

-1

K5

+1

+1

K6

+1

-1

K7

-1

+1

K8

-1

-1

K9

+1

+1

K10

+1

-1

K11

-1

+1

K12

-1

-1

K13

K14

K15

Ovakvim pristupom dobit e se valjani rezultati za statistiku obradu, a to je osobito vano,

usporedit e se ponaanje oteenih stupova (s razliitim tipom oteenja) s punim, neoteenim
stupovima pod stalnim optereenjem.

16

3. Mjerni pribor
3.1. Tehnike karakteristike i svojstva mjerne opreme
Za mjerenje deformacija koristit e se elektrootporni tenzometri za elik i beton, razliitih
dimenzija s prateom opremom (Slika 3.1).

(a)

()

Slika 3. 1HBM mjerna oprema

a) Kompletna mjerna oprema
) HBM univerzalno 8-kanalno pojaalo Quantum-X MX840-A

Specifikacije mjerenja pojaalom dane su u nastavku (Tablica 3.1):

Tablica 3.1Specifikacije mjerenja na polumost na pojaalu HBM MX840A

Za mjerenje deformacija koristit e se dva tipa elektrootpornih tenzometara, tenzometri za

elik te tenzometri za beton. Detaljne specifikacije tenzometara date su u nastavku.

17

10 mm

a = aktivna duljina mjerne mree

()
(a)

Slika 3. 2Shema elotp. tenzometra

a) Shema s oznaenom duljinom mjerne mree
) Tenzometar

, mjernog otpora

za elik

Otpor:
koeficijent osjetljivosti tenzometra
Poprena osjetljivost
Tip
Temperaturni koeficijenti
koeficijent toplinskog rastezanja

Slika 3. 3Deformacija tenzometra ovisno o promjeni temperature

18

100 mm

Slika 3. 4Tenzometar

, mjernog otpora

za beton

Otpor:
koeficijent osjetljivosti tenzometra
Poprena osjetljivost
Tip
Temperaturni koeficijenti
koeficijent toplinskog rastezanja

Slika 3. 5Deformacija tenzometra ovisno o promjeni temperature

Ljepljenje tenzometara za armaturu obavljat e se jednokomponentnim brzoveeim ljepilom

Z70. Z70 je hladno stvrdnjavajue ljepilo odcyanacrylate. Stvrdnjavanjeje mogue samo na vrlo
malim ljepilom slojevima i na sobnoj temperaturi pod pritiskom palca. Vlanost zraka treba biti
izmeu 40% i 70% kao katalizator procesa suenja.
Ljepljenje tenzometara na beton obavljat e se sa dvokomponentnim ljepilom X60 koje se
sastoji od tekueg dijela (B) i praka(komponenta A).Za zatitu tenzometara od vlage (onih
ugraenih u beton) koristit e se zatitni kit AK22 na prirodnoj bazi kauuka. Njegova osnovna
prednost je da titi od udara i vlage a da pritom ne stvrdnjava, tako da ne ometa mjerni proces.

19

Takoer e se za potpunu zatitu koristiti dodatak plastelina, te ABM75, aluminijska folija

debljine 0,05 mm obloena ljepljivim gnjeivim spojem.

3.2. Instalacija tenzometra na armaturni ko

Tenzometre je potrebno instalirati na armaturne ipke prije betoniranja, kako bi se kasnije
mogla mjeriti posebno deformacija armature, a onima koji e biti instalirani na beton (nakon
betoniranja modela) mjerit e se samo deformacija betona. Na svaku ipku je potrebno zasebno
instalirati (postaviti) tenzometar, s vanjske strane ipke (dio ipke prema zatitnom sloju
c).Tenzometri se postavljaju na sredini uzdunog presjeka armaturnog koa (Slika 3.6) jer je to
najkritiniji presjek i po njemu e doi do loma elementa.

Slika 3. 6Shemapoloaja ljepljenja tenzometra na armaturni ko

Nakon formiranja armaturnih koeva, poto je armatura rebrasta (B500), potrebno je izbrusiti
mjesto na koje e se postaviti tenzometar. Prva faza je grubo bruenje kutnom brusilicom, a
nakon toga fino poravnanje mjesta s brusnim papirom. Mjesto za postavljanje tenzometra mora
biti to je mogue glae, bez izboina i neravnina(Slika 3.7).

20

(a)

()

Slika 3. 7Izbruena i pripremljena armaturna ipka

Tako pripremljenu podlogu potrebno je detaljno do krajnosti oistiti od neistoa. To se

postie RMS 1 sredstvom za ienje koje sadri aceton i isopropanol. Potrebno je opetovano
istiti povrinu do god na krpici za ienje primjeujemo prljave tragove. Nakon to je povrina
detaljno oiena, takva je spremna za postavljanje, odnosno lijepljenje tenzometra. Na
pripremljenu povrinu kapne se jednokomponentno brzoveue ljepilo Z70 te se tenzometar
palcem pritisne na povrinu. Tako pritisnut dri se cca 1 min i nakon toga pusti. Tenzometar je
sada na mjestu, vrsto zaljepljen (Slika 3.8). Ovisno o tipu tenzometra, razlikujemo one koje je
jo potrebno zalemiti na podloni terminal (Slika 2.13a) te one za koje terminal nije potreban,
ve se direktno leme na ice (Slika 2.13b). Nakon to je tenzometar postavljen i spojen icama,
obavezno je potrebno spojiti ga na pojaalo te provjeriti njegovu ispravnost i ispravnost
instalacije. Ako je sve u redu, dobijemo graf deformacija tenzometra u realnom vremenu, kao to
je prikazano na slici 3.9.

(a)

()

Slika 3. 8Tenzometri zalijepljeni na armaturne ipke

(a) Tenzometar s podlonim terminalom
() Tenzometar bez podlonog terminala, direktno spajanje

21

Slika 3. 9Graf kretanja deformacija tenzometra u realnom vremenu.

Krivulja na slici 2.14 prikazuje neoptereeni tenzometar, koji ne trpi nikakve deformacije od
optereenja. Deformacije koje su prikazane na grafu posljedica su temperaturnih razlika te
vlanosti zraka. Kada bi linija deformacija bila ravna crta, tada bismo znali da neto s
tenzometrom nije u redu. Ovo je pravilan izgled grafa neoptereenog tenzometra.
Nakon to je tenzometar ispitan i dokazano je da radi pravilno, potrebno ga je dobro izolirati
kako bi ga se zatitilo od mehanikih oteenja tijekom betoniranja, ali, to je jo vanije, vlage u
svjeem betonu.
Izolacija i zatita tenzometra provedena je sljedeim redoslijedom. Prvo je na tenzometar (i
spoj ica obavezno) stavljena butilna masa AK22 radi mehanike zatite tenzometra te zatite od
vode. AK22 sastav je potpuno na prirodnoj bazi, ni na koji nain ne teti ni ne utjee na mjerne
podatke, a njezina posebna prednost je u tome to ne skruti, ve ostaje elastina, tako da se moe
pomicati zajedno s ipkom, tj tenzometrom te tako ne utjee na deformaciju tenzometra (Slika
2.15a).

Nakon

toga,

na

AK22

nanosi

se

sloj

plastelina

radi

dodatne

zatite

vodonepropusnosti(Slika 3.10b). Plastelin se tako umota u izolacijsku traku(Slika 3.10a) koja se

na krajevima okrui aluminijskom folijom ABM75 radi dodatne vodonepropusne zatite(Slika
3.11b).

(a)

()

Slika 3. 10Proces zatite instaliranog tenzometra

(a) Nanesena zatitna masa AK22
() Nanos plastelina preko AK22 radi dodatne zatite od prodora vode

22

(a)

()

Slika 3. 11Proces zatite instaliranog tenzometra

(a) Zaljepljena izolacijska traka
() Krajnja zatita krajeva izolacijske trake aluminijskom folijom ABM75

Tako pripremljen tenzometar odlino je zatien protiv mehanikih oteenja, a to je jo

vanije, zatita je vodonepropusna.

Slika 3. 12Armaturni ko s instaliranim tenzometrima

23

4. Konstrukcija i betoniranje modela

4.1. Modeliranje oteenja
Poto model stupa sadri armaturu koja nakon ugradnje i betoniranja mora biti u netaknutom
stanju, postavilo se pitanje kao dizajnirati i izvesti planirano oteenje modela, a da pritom
armatura, ali i sam beton ne zadobiju deformacije koje bi utjecale na rezultate eksperimenta.
Osim toga, izvedbom oteenja ne smiju se otetiti instalirani tenzometri na armaturi.
Idejno rjeenje pronalo se u poliuretanskoj pjeni (tzv. pur-pjeni). Pur-pjena najee se
koristi kao izolacijsko sredstvo kod ugradnje stolarije (prozora, vrata). U ovom sluaju
predstavlja idealan materijal za modeliranje oteenog dijela, jer nakon to ekspandira i stvrdne
lako je obradiva, a istovremeno zadovoljavajue vrsta i nepropusna.
Armaturni ko s ugraenim tenzometrima stavio se u okruglu plastinu kanalizacijsku cijev
(koja e kasnije posluiti kao oplata pri betonai) te se nakon tonog dimenzioniranja popricao
pur-pijenom (Slika 4.1a). Vano je pur pijenu dodavati sloj po sloj, nakon to prethodni
ekspandira. Time se sprjeava guenje pjene kako ne bi ostala u tekuem stanju. Takvo stanje
najbolje je ostaviti min 8 sati da pravilno ovrsne (Slika 2.18).

(a)

()

Slika 4. 1Modeliranje oteenja stupa nanoenjem pur-pjene

(a) Nanoenje pur pjene
() Ekspandirana, ovrsla pur pjena

Nakon to je pur-pjena ovrsla, pristupa se obradi pjene, tj. modelira se oteenje, kako je
dizajnom zamiljeno (Slika 4.2).

24

Slika 4. 2Obrada pur pjene na eljeni dizajnirani oblik

Finalni proizvod spreman za betoniranje prikazan je slikom 4.3. Jasno je vidljiv tip oteenja
koje e betoniranjem model stupa poprimiti.

(a)

()

Slika 4. 3Dovreni model s dizajniranim oteenjem

(a) Model s oteenjem R/2.
(b) Model s oteenjem R (Nedostatak pjene s vanjske strane nije bitan jer beton nee proi kroz
vrhove oteenja).

4.2. Betoniranje modela

Betoniranje modela izvest e se betonom klase C25/30. Raunska tlana vrstoa betona
iznosi

19.23 N/mm2. Betonira se gotovim industrijskim betonom u pogonu

tvrtke Zagorje-Tehnobeton, Varadin, Hrvatska.Kompletni sastav betona dan je u Tablici 4.1.

25

Tablica 4.1 Sastav betona

Sastojak

Masa agregata

Agregat

%/1m3

kg/1m3

l/1m3

0-4

41,0

727,0

272,4

4-8

20,0

347,0

132,9

8-16

39,0

679,0

259,1

cement

340,0

112,6

voda

148,5

148,5

Zrak

55

Ukupno

2262

1000

Ukupno je dozirano 11,26 % cementa (8-16% ukupnog volumena) te 66,44% agregata (6575% ukupnog volumena). U betonskoj smjesi koriteni su dodaci, plastifikator GleniumSky 510
te aerantMicro Air 340D koji su dozirani na masu cementa po Tablici 4.2.
Tablica 4.2 Doziranje dodataka betonu
Doziranje na masu cementa

Sastojak

[%]

Suha tvar [%]

GleniumSky 510

0,60

24,34

Micro Air 340D

0,20

1,95

GleniumSKY510jeinovativnisuperplastifikatorna

temeljupolikarboksilneetera

(PCE)

polimera. Njime se dobiva kvalitetna betonska mjeavina, s ubrzanim razvojem vrstoe te

proirenom primjenjivou, a sve bez sekundarnih, negativnih efekata.
Planirano je istovremeno na dan betonirati po 4 modela stupa, svaki put uzimajui po 3 testna
uzorka kocki i 3 testna uzorka prizmi. Kocke su dimenzija
dimenzija

cm dok su prizme

cm. Jedan dio kocki i prizmi ispitivat e se 28 dana nakon betoniranja, a

drugi dio na dan ispitivanja modela stupa.

Za ovaj sluaj betoniranja izvedena je oplata od okruglih kanalizacijskih cijevi promjera
300 mm. Cijev je raspiljena na dva dijela radi lake montae armaturnog koa, prvenstveno
zbog tenzometarskih ica koje je bilo potrebno zalijepiti po unutarnjoj povrini oplate (Slika
4.4). Nakon toga oplata je zatvorena i dobro privrena metalnim prstenima kako bi gotov
model zadrao pravilan popreni presjek po cijeloj svojoj duljini (Slika 4.5).

26

(a)

()

Slika 4. 4Priprema armaturnog koa za betoniranje

(a) Formirana oplata (prepiljena radi lake montae).
() Armaturni ko pripremljen u oplati. Tenzometarske ice zalijepljene na unutarnju povrinu
oplate.

(a)

()

Slika 4. 5Formirana oplata spremljena za betonau

(a) Obodno privrivanje oplate
() Pogled u unutranjost oplate armaturni ko na mjestu.

Betonira se industrijski spremljenim betonom klase C25/30 spremljenim i mijeanim u

silosima tvrtke Zagorje-Tehnobeton. Beton se lagano strojno uputao u oplatu kako se ne bi
otetili tenzometri. Za uklanjanje zraka iz betonske smjese koristio se strojni vibrator koji se
montirao na posebnu armaturnu ipku radi tonijeg rada te da bi se sprijeila oteenja
tenzometra i ica (Slika 4.6).

27

(a)

()

Slika 4. 6Betoniranje pripremljenog modela uz vibriranje

Nakon dovretka betoniranja, vrh modela runo se izravnao zidarskom licom.

Slika 4. 7Poravnanje vrha stupa zidarskom licom

28

Istovremeno uz betoniranje eksperimentalnih modela, uzeti su betonski uzorci (kocke i

prizme) radi kasnijeg ispitivanja tlane vrstoe ugraenog betona (Slika 4.8). Uzorci su uzeti za
svako betoniranje posebno, po 3 kocke i 3 prizme te su skladiteni u vlanoj komori kako bi
zadovoljili svim uvjetima tijekom kasnijeg ispitivanja. Ispitivanja i provjera vrstoe na
uzorcima (koja se takoer provodila) nisu dio ovog Diplomskog rada.

(a)

()

Slika 4. 8Uzimanje uzoraka kocki i prizmi prilikom betoniranja stupova

(a) Kalupiranje te vibriranje uzoraka
() Skladitenje uzoraka u vlanoj komori

Dva dana nakon betoniranja oplata je maknuta te se gotov model stupa izvadio. Tada je runo
maknuta pur-pijena koja je predstavljala oteenje te je stup kompletno oien (Slika 4.9)

(a)

()

Slika 4. 9Zabetoniran model izvaen iz oplate

(a) Model s pur-pjenom na mjestu oteenja
() ienje pur-pjene

Nakon uklanjanja pur-pjene dobiveni su modeli stupova s oteenjem kako je planirano

prvotnim dizajnom i planom (Slika 4.10)

29

(a)

()

Slika 4. 10Zgotovljen model stupa s izvedenim oteenjem

Moe se zakljuiti da je oteenje na modelima ispalo kako je i zamiljeno prvotnim

dizajnom, dimenzije i nagibi oteenja odgovaraju nacrtima, a samo oteenje izgleda realno, te
niti jedan dio stupa nije oteen u procesu. U daljnjem slijedu slika prikazan je po primjerak
modela s razliitim tipovima oteenja.

(a)

(b)

(c)

Slika 4. 11Tri tipa oteenja modela stupa

(a) Model s oteenjem R
(b) Model s oteenjem R/2
(c) Model bez oteenja

30

Slika 4. 12Usporedni prikaz sa strane tri tipa oteenja modela

Slika 4. 13Usporedni prikaz sprijeda tri tipa oteenja modela

31

4.3. Svojstva materijala (betona)

Kod svakog betoniranja uzeta su po 3 uzorka kocki 151515 cm i po 3 uzorka prizmi
151560 cm, sve u skladu s vaeim normama. Ideja je da se od svake serije uzoraka jedan dio
ispita 28 dana od betoniranja (u skladu s pravilnikom) a drugi dio pri ispitivanju pripadajuih
modela/stupova. Tablica s detaljima uzoraka dana je u nastavku.
Tablica 4.3 Popis uzoraka
Betoniranje

Popis
modela/stupova

I. BETONAA

R-1, R-2, R-3

II. BETONAA

R-4, O-1, O-2, O-3

Oznaka
kocki

2, R/2-3, R/2-4, R/25

IV. BETONAA

R/2-6, R/2-7

Oznaka

uzorka

prizmi

K-I_1, K-I_2, K-I_3

P-I_1, P-I_2, P-I_3

K-II_1,

P-II_1, P-II_2, P-

K-II_2,

K-

II_3

O-4 , R/2-1, R/2III. BETONAA

uzorka

II_3
K-III_1, K-III_2, K-

III_3

P-III_1, P-III_2, PIII_3

K-IV_1, K-IV_2, KIV_3

P-IV_1, P-IV_2, PIV_3

Da bi se uzorci kocki i prizmi lake povezali s eksperimentalnim modelima, modeli su

nazvani po tipu oteenja (R, R/2, 0), dok su uzorci nazvani prema tipu (kocka/prizma) te
oznaeni rednim brojevima redoslijedom betoniranja.
Ispitivanje uzoraka kocki i prizmi provedeno je u laboratoriju za beton tvrtke ZagorjeTehnobeton, Varadin, Hrvatska. Kocke su ispitane u automatskoj mehanikoj prei (Slika
4.14) koja daje automatske podatke na ekran. Runo se moe regulirati tempo nanoenja sile, kao
i intenzitet.

32

Slika 4. 14Automatska elektronika prea Form-test.

Kako bi dobili to vie podataka iz ispitivanja kocke, na preu je dodatno instalirana

mikroura koja e biljeiti pomake cilindra tijekom nanoenja sile (Slika 4.15)

Slika 4. 15Instalirana mikroura za praenje pomaka/deformacija

Na taj nain dobit e se realni podaci stanja naprezanja-deformacija betonske kocke te

konstruirati radni dijagram betona. ispitivanje probne kocke K-I_2 prikazano je Tablicom 4.4 te
dijagramom na slici 4.16.
Tablica 4.4 Podaci ispitivanja probne kocke K-I_2

33

 K-I_2
P [kN]

[N/mm2]

l [mm]

l [m]

[]

0,00

0,00

0,0000

0,000000

0,00

50,00
100,00
150,00
200,00
250,00
300,00
350,00
400,00
450,00
500,00
550,00
600,00
650,00
700,00
750,00
800,00
850,00
880,00
880,00

2,22
4,44
6,67
8,89
11,11
13,33
15,56
17,78
20,00
22,22
24,44
26,67
28,89
31,11
33,33
35,56
37,78
39,11
39,11

0,3500
0,4300
0,4900
0,5400
0,5900
0,6300
0,6700
0,7150
0,7600
0,8100
0,8550
0,9050
0,9600
1,0250
1,1000
1,1850
1,2900
1,4900
1,6000

0,000350
0,000430
0,000490
0,000540
0,000590
0,000630
0,000670
0,000715
0,000760
0,000810
0,000855
0,000905
0,000960
0,001025
0,001100
0,001185
0,001290
0,001490
0,001600

2,33
2,87
3,27
3,60
3,93
4,20
4,47
4,77
5,07
5,40
5,70
6,03
6,40
6,83
7,33
7,90
8,60
9,93
10,67

Slika 4. 16- dijagram ispitivanja probne kocke K-I_2

34

(a)

()

Slika 4. 17Ispitivanje probne kocke K-I_2

(a) Tijek ispitivanja uz praenje deformacija
() Puknuta probna kocka nakon ispitivanja

Usporedbom dobivenih tlanih vrstoa ispitanih kocki moemo zakljuiti da razlika koja
postoji u vrijednostima je minimalna i prihvatljiva, dok beton klase C 25/30 pokazuje vrstoa
od cca 40 N/mm2. Vea vrstoa od 30 je normalna i prihvatljiva, a rezultat je aditiva u beton.

35

5. Provedba eksperimenta
U ovom poglavlju saeto je prikazano ponaanje koncentrino i ekscentrino tlano
optereenih oteenih stupova na temelju autorovih opservacija tijekom provedbe testa, te
snimljenih podataka mjerenja. Tipino ponaanje, ukljuujui skraenje pri aksijalnom
optereenju, naprezanje i relativna deformacija zasebno betona a zasebno armaturnih ipki, kao i
tip sloma (otkazivanja nosivosti) detaljno je prikazano u ovom poglavlju.

Slika 5. 1Postava aparature te priprema za poetak ispitivanja

Na svaku ipku s vanjske strane zalijepio se na prije pripremljenu podlogu tenzometar.

Ukupno 6 tenzometra postavilo se na armaturni ko u srednjem presjeku (uzdunom) koa (slika
5.1). To je najkritiniji presjek u kojem se oekuje lom modela.Nakon betoniranja i konane
izrade modela, takoer e se na beton instalirati (zaljepiti) tenzometri, tako da e gotovi modeli i
spremni za ispitivanje izgledati kako je prikazano na slici 5.2.

Slika 5. 2Shema modela za ispitivanje s oznaenim poloajem tenzometara, oteenjem i vanjskom

silom (optereenjem)

36

Sila se nanosi u razmacima od 50 kN, nakon ega se nekoliko minuta (cca 3) ostaje na toj sili
te nakon toga nastavlja poveanje za sljedeih 50 kN. Deformacije se oitavaju u realnom
vremenu preko tenzometara instaliranih na armaturu i beton (6 + 6 komada).
Nanoenje sile nastavlja se sve do gubitka nosivosti, odnosno pucanja modela. Tom prilikom
oitava se maksimalna sila (nosivost elementa) nakon ega se daljnjim nanoenjem sile nastavlja
deformacija (ve raspucalog elementa). Daljnja deformacija poglavito je vidljiva u podruju
oteenja (lokalno savijanje ipki).
U veini sluaja oitanja deformacija nakon maksimalnog optereenja nisu zabiljeena u
dijagramima, zbog eksplozivnog otkazivanja nosivosti modela.

37

6. Rezultati ispitivanja
Maksimalna nosivost zabiljeena je kod centralno optereenog neoteenog modela (model
K4 2100 kN), dok najmanju nosivost, prema oekivanjima ima model s najveim oteenjem i
najveim ekscentrom optereenja (K1).
Rezultati provedenog eksperimenta prikazani su sljedeom tablicom (Tablica 6.1).
Tablica6.1Rezultati ispitivanja tlano optereenih ab modela

Oznaka modela

Kombinacija

Nosivost [kN]

Tlana vrstoa
[MPa]

N/NULT

K1

+1 +1 0

530

21,09

0,25

K2

+1 -1 0

550

17,51

0,26

K3

-1 +1 0

1000

39,79

0,48

K4

-1 -1 0

2100

44,56

1,00

K5

+1 0 +1

850

27,06

0,40

K6

+1 0 -1

850

27,06

0,40

K7

-1 0 +1

1430

45,52

0,68

K8

-1 0 -1

1400

44,56

0,67

K9

0 +1 +1

1000

39,79

0,48

K10

0 +1 -1

955

38,00

0,45

K11

0 -1 +1

1500

47,75

0,71

K12

0 -1 -1

1650

52,52

0,79

K13

0 0 0

1500

49,75

0,71

K14

0 0 0

1550

49,34

0,74

K15

0 0 0

1400

44,56

0,67

6.1. Odnosi naprezanja i deformacija, karakter loma modela

Tijekom ispitivanja 15 razliitih modelaprimijeene su odreene slinosti pri ponaanju
tijekom nanoenja i poveanja sile. Najvei utjecaj na karakter loma modela imala je dubina
(veliina) oteenja te ekscentricitet vanjske sile.
Dubina oteenja utjecala je na samu nosivost modela. Tako su obrasci s najveim
oteenjem R imali nosivost 27-43% u odnosu na neoteene obrasce. Taj prostor izmeu 2743% dalje ovisi o poloaju vanjske sile. Obrasci s oteenjem R/2 pokazali su najveu ovisnost
nosivosti o poloaju vanjske sile. Njihov omjer nosive sile kretao se od 48 do ak 93% u odnosu
na model bez oteenja. Takav tip oteenja (dubina oteenja) javlja se kao najei sluaj u
38

praksi, tako da u tom sluaju najveu panju treba pridodati poloaju vanjske sile, odnosno
ekscentricitetu sile.
Centralno naprezani modeli
Koncentrinim optereenjem ukupno su ispitana 4 modela (K2, K4, K11 i K12) od ega su
po jedan bez oteenja i s oteenjem R, dok su dva modela oteenja R/2.
Centralno naprezani modeli, kao to je i oekivani imaju najveu nosivost. Smanjenje njihove
nosivosti najvie ovisi o tipu oteenja. Cijeli presjek je tlano optereen.

K2

K2
K4

Slika 6. 1Lom elementa u sredini uzdunog presjeka

Do gubitka nosivosti dolazi preko betona, odnosno armatura ne trpi maksimalna naprezanja
jer presjek nije vlano naprezan.

39

Slika 6. 2Dijagram naprezanje-deformacija ispitanog modela K2

Na dijagramu modela K4 lijepo se vidi kako deformacije armature prate deformaciju betona,
to potvruje zajedniki rad betona i armature (jedna od osnovnih pretpostavki betonskih
konstrukcija).

40

Slika 6. 3Dijagram naprezanje-deformacija ispitanog modela K4

Tijekom eksperimenta te uvidom u dobivene podatke, moglo se zamijetiti:

- rezidualna nosivost ovisi najvie o tipu (dubini) oteenja zbog samostalnih ipki koje nisu
spojene s betonom
- kod modela s oteenjem R rezidualna nosivost je najmanja, lokalno izvijanje ipke poinje
dosta rano, ve kod 0,5-0,6 N/Nu

41

- kod oteenja R/2 najvie trpi samostalna ipka A2, poetkom njezinog izvijanja blizu smo
nosivosti stupa (peak loada)
- kod neoteenih stupova nema vidljivih oteenja sve do cca 0,9-0,95 Nu Nakon toga slijedi
gubitak nosivosti te pucanje (spaling) betona uz nastavak lokalnog izvijanja ipki prema van. U
tom dijelu rezidualna nosivost ima najveu ulogu te kod ovakvih modela je i najdulje trajala, to
je i logino.
Ekscentrino naprezani modeli
Ekscentricitet sile se pokazao kao osnovni faktor (uz oteenje) kod nosivosti stupova.
Poveanjem ekscentriciteta znatno se smanjuje nosivost elementa, a to je jo vanije, kritini
popreni presjek (u sredini modela) razdvojen je na tlano podruje i vlano podruje. to je
ekscentricitet vei, dolazi do veeg pomaka neutralne osi i smanjenja tlane zone, to nikako ne
pogoduje stupu pri nosivosti (neiskoritenost povrine presjeka).
U sluajevima manjeg ekscentriciteta (R/2) nosivost elementa se smanjuje do 30% u odnosu
na centralno optereene modele.
Na sljedeoj slici vidljiva je pojava vlanih pukotina, odnosno kod loma elementa jasno je
vidljiva linija koja razdvaja tlanu i vlanu zonu.
Na dijagramima se moe primijetiti izvijanje armature (posebno one u oteenju, ogoljele)
koje nastaje puno ranije nego to doe do gubitka nosivosti elementa.
K1

K1

Slika 6. 4Slomljeni model stupa K1

42

Neoteeni modeli

Slika 6. 5Dijagram naprezanje-deformacija ispitanog modela K3

43

Modeli oteenja R/2

Slika 6. 6Dijagram naprezanje-deformacija ispitanog modela K9

44

Modeli oteenjaR

Slika 6. 7Dijagram naprezanje-deformacija ispitanog modela K1

45

Slika 6. 8Dijagram naprezanje-deformacija ispitanog modela K5

46

7. Zakljuak
U varadinskoj tvrtki sa dugogodinjim graevinskim iskustvom (preko 60 godina) izvedena
su eksperimentalna ispitivanja modela ab stupova s unaprijed projektiranim i modeliranim
oteenjima. Svrha ispitivanja bila je dobiti jasniji uvid u ponaanje armiranobetonskog elementa
oteenog tijekom eksploatacijskog perioda. Potreba za tim javlja se iz velike koliine zgrada i
konstrukcija izvedenih u prolom stoljeu i starosti 20,50, ak i 100 godina na ijim je osnovnim
elementima koji ine nosivi sklop konstrukcije primijeen niz oteenja (najee mehanikog
tipa). Sva oteenja imala su odreenu slinost (poglavito u geometriji i poloaju).
Ispitivanjem je obraeno 15 modela s razliitim tipovima oteenja, a takoer se mijenjao i
poloaj vanjske sile (optereenja).
Tijekom ispitivanja primijeene su odreene slinosti pri ponaanju tijekom nanoenja i
poveanja sile. Najvei utjecaj na karakter loma modela imala je dubina (veliina) oteenja te
ekscentricitet vanjske sile.
Dubina oteenja utjecala je na samu nosivost modela. Tako su obrasci s najveim
oteenjem R imali nosivost 27-43% u odnosu na neoteene obrasce. Taj prostor izmeu 2743% dalje ovisi o poloaju vanjske sile. Obrasci s oteenjem R/2 pokazali su najveu ovisnost
nosivosti o poloaju vanjske sile. Njihov omjer nosive sile kretao se od 48 do ak 93% u odnosu
na model bez oteenja. Takav tip oteenja (dubina oteenja) javlja se kao najei sluaj u
praksi, tako da u tom sluaju najveu panju treba pridodati poloaju vanjske sile, odnosno
ekscentricitetu sile.
Centralno naprezani modeli, kao to je i oekivani imaju najveu nosivost. Smanjenje njihove
nosivosti najvie ovisi o tipu oteenja. Cijeli presjek je tlano optereen.
Kod modela s oteenjima dolazi do pomaka (i nagiba!) neutralne osi te je dio poprenog
presjeka i vlano naprezan. U tom dijelu sva naprezanja preuzima armatura. Poveanjem
ekscentriciteta poveava se i vlana zona, to svakako pridonosi znatnom smanjenju ope
nosivosti elementa. Najmanju nosivost, prema oekivanjima ima model s najveim oteenjem i
maksimalnom ekscentrinou.
Do vidljivog savijanja armaturnih ipki (u oteenom dijelu modela) dolazi kod ekscentrino
optereenih stupova ve u ranijoj fazi ispitivanja (cca 0,4 NU). To su modeli najmanje nosivosti i
najmanje iskoristivosti povrine poprenog presjeka.
Do loma elementa (i gubitka nosivosti) dolazi preko betonskog presjeka, uz ranije savijanje
armature, ovisno o nainu optereivanja.

47

Nakon gubitka globalne nosivosti te daljnjim optereivanjem elementa moe se utvrditi da

ment i dalje moe preuzeti odreene sile, sve dok traje lokalno savijanje ipki i element kojega
pridrava (greda, ploa) ne doivi znatnije deformacije te popusti.
Izvedeno eksperimentalno ispitivanje prikazalo je ovisnost oteenja dijela elementa na
njegovu globalnu nosivost. Pritom je takoer prikazano da oteeni element nije za odbaciti,
ve i dalje moe sudjelovati kao sastavni dio veeg sklopa (konstrukcije).
Daljnjim ispitivanjima i prouavanjima potrebno je utvrditi granicu prihvatljivih oteenja
elemenata, istraiti naine njihove sanacije te raunskim putem (raunskim modeliranjem)
provesti ispitivanja koja bi dovela do novih saznanja u podruju oteenih konstrukcija.

U Varadinu
Goran Kii

48

8. Literatura
[1]

[2]

[3]

[4]

[5]
[6]

Orekovi, M. (2013.): Basic assumptions for the research of stress-deformation state of

damaged reinforced concrete columns of circular cross-section, Technical journal, Vol. 7,
No 3, ISSN 1864-6168 UDK 62 XI.2013. 263-268.
Klimenko Y.V., Orekovi M,. (2013.): Bythe studyofdamagedcompressedconcrete
elementsof circular cross section, XIV International scientific confference Current
Problems ofCivil and Environmental Engineering L'viv -Kosice- Rzeszow 03-05
September 2013, Lviv, Ukraine, UDK 624. 012. 41, 2013.
Klimenko Y.V., Orekovi M, Gultchuk T.M. (2013.): The results of experimental
investigations of damaged rc columns of circular cross-section, Journal od Odessa state
academy of civil enginnering and architecture No 51 624. 012. 2, 2013.)
Orekovi M. (2015.): -
,
, 624.012.25,
2015
Eurocode 2: Design of concrete structures - Part 1: General rules and rules for buildings,
European Committee for Standardization, 2001.
RILEM TECHNICAL COMMITTEES: Damage classification of concrete structures. The
state of the art report of RILEM Technical Committee 104-DCC activity, Materials and
Structures/Matg'riaux et Constructions, , 24, 253-259, 1991.

49

Popis slika
Slika 1. 1 Karakteristina oteenja stupova naprezanih aksijalnom silom (Nmeek J. i dr) ..................... 7

Slika 2. 1 Dizajn eksperimentalnog modela s oteenjem dubine R........................................................... 10

Slika 2. 2 Dizajn eksperimentalnog modela s oteenjem dubine R/2 ....................................................... 10
Slika 2. 3 Dizajn eksperimentalnog modela bez oteenja ......................................................................... 11
Slika 2. 4 Nacrt armature eksperimentalnih modela s tablicama koliina .................................................. 12
Slika 2. 5 Osnovne geometrijske karakteristike predloenog stupa............................................................ 13

Slika 3. 1 HBM mjerna oprema .................................................................................................................. 17

Slika 3. 2 Shema elotp. tenzometra ............................................................................................................. 18
Slika 3. 3 Deformacija tenzometra ovisno o promjeni temperature............................................................ 18
Slika 3. 4 Tenzometar

, mjernog otpora

za beton ........................................................ 19

Slika 3. 5 Deformacija tenzometra ovisno o promjeni temperature............................................................ 19

Slika 3. 6 Shema poloaja ljepljenja tenzometra na armaturni ko............................................................. 20
Slika 3. 7 Izbruena i pripremljena armaturna ipka ................................................................................... 21
Slika 3. 8 Tenzometri zalijepljeni na armaturne ipke ................................................................................ 21
Slika 3. 9 Graf kretanja deformacija tenzometra u realnom vremenu. ....................................................... 22
Slika 3. 10 Proces zatite instaliranog tenzometra ...................................................................................... 22
Slika 3. 11 Proces zatite instaliranog tenzometra ...................................................................................... 23
Slika 3. 12 Armaturni ko s instaliranim tenzometrima .............................................................................. 23

Slika 4. 1 Modeliranje oteenja stupa nanoenjem pur-pjene ................................................................... 24

Slika 4. 2 Obrada pur pjene na eljeni dizajnirani oblik ............................................................................. 25
Slika 4. 3 Dovreni model s dizajniranim oteenjem ................................................................................ 25
Slika 4. 4 Priprema armaturnog koa za betoniranje .................................................................................. 27
Slika 4. 5 Formirana oplata spremljena za betonau................................................................................... 27
Slika 4. 6 Betoniranje pripremljenog modela uz vibriranje ........................................................................ 28
Slika 4. 7 Poravnanje vrha stupa zidarskom licom ................................................................................... 28
Slika 4. 8 Uzimanje uzoraka kocki i prizmi prilikom betoniranja stupova ................................................. 29
Slika 4. 9 Zabetoniran model izvaen iz oplate .......................................................................................... 29
Slika 4. 10 Zgotovljen model stupa s izvedenim oteenjem ..................................................................... 30
Slika 4. 11 Tri tipa oteenja modela stupa ................................................................................................ 30
Slika 4. 12 Usporedni prikaz sa strane tri tipa oteenja modela ................................................................ 31
Slika 4. 13 Usporedni prikaz sprijeda tri tipa oteenja modela ................................................................. 31

50

Slika 4. 14 Automatska elektronika prea Form-test. ............................................................................ 33

Slika 4. 15 Instalirana mikroura za praenje pomaka/deformacija ............................................................. 33
Slika 4. 16 - dijagram ispitivanja probne kocke K-I_2 ........................................................................... 34
Slika 4. 17 Ispitivanje probne kocke K-I_2 ................................................................................................ 35

Slika 5. 1 Postava aparature te priprema za poetak ispitivanja ................................................................. 36

Slika 5. 2 Shema modela za ispitivanje s oznaenim poloajem tenzometara, oteenjem i vanjskom silom
(optereenjem).................................................................................................................................... 36

Slika 6. 1 Lom elementa u sredini uzdunog presjeka ................................................................................ 39

Slika 6. 2 Dijagram naprezanje-deformacija ispitanog modela K2 ............................................................ 40
Slika 6. 3 Dijagram naprezanje-deformacija ispitanog modela K4 ............................................................ 41
Slika 6. 4 Slomljeni model stupa K1........................................................................................................... 42
Slika 6. 5 Dijagram naprezanje-deformacija ispitanog modela K3 ............................................................ 43
Slika 6. 6 Dijagram naprezanje-deformacija ispitanog modela K9 ............................................................ 44
Slika 6. 7 Dijagram naprezanje-deformacija ispitanog modela K1 ............................................................ 45
Slika 6. 8 Dijagram naprezanje-deformacija ispitanog modela K5 ............................................................ 46

51