Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 1 / 20

X Matematik
Matematiin Gc Adna ..

Ana Sayfa

SBS Matematik

Matematik Konular

Geometri Konular

Deneme Snavlar

Yasal Uyar

letiim

ETKET ARV: SNX = A DENKLEMNN ZM

Trigonometri
Yayn tarihi 07 Ocak 2012
Yant
Been

Gnder

Bir kii bunu beendi. Arkadalarn arasnda ilk sen ol.

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 2 / 20

C. YNL YAYLAR

O merkezli emberde
ile bu ann i blgesindeki
noktalarn kmesinin O merkezli emberle kesiimi AB
yaydr. AB yay,

biiminde gsterilir.

nn yn olarak, AOB asnn yn alnr. ekildeki AOB asnn yn pozitif

olduundan,

da pozitif ynldr.

Pozitif ynl AB yaynda A ya yayn balang noktas, B ye yayn bitim noktas denir.

D. BRM EMBER
Analitik dzlemde merkezi O(0, 0) (orijin) ve yarap 1 birim olan embere birim (trigonometrik)
ember denir.

Birim emberin denklemi:

x2 + y2 = 1dir.

E. AI L BRMLER
Bir ann lsnn bykln veya kkln tanmlamak iin, bir l birimi
tanmlanmaldr. Ay lmek, ann kollar arasndaki akl belirlemek demektir.
Genellikle iki birim kullanlr. Bunlar; derece ve radyandr.

1. Derece
Bir tam ember yaynn 360 e parasndan birini gren merkez ann lsne 1 derece
denir. Ve 1 ile gsterilir.

2. Radyan
Yarap uzunluuna eit uzunluktaki bir yay gren merkez ann lsne 1 radyan denir.

Uyar

Birim emberin evresi 360 veya 2 radyan olduu iin, 360 = 2 radyan dr.

Kural

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 3 / 20

Derece D ile radyan R ile gsterilirse,

F. ESAS L

olmak zere, birim ember zerinde as ile

+ k 360 as ayn noktaya karlk gelmektedir. Buna gre,

olmak zere, ls
+ k 360
olan ann esas ls derecedir.

Ann birimi ne olursa olsun, esas l negatif ynl olamaz. Dier bir ifadeyle esas l
[0, 360) aralndadr.

Derece cinsinden verilen pozitif alarda, a 360 ye blnr. Elde edilen kalan esas
ldr.

Derece cinsinden verilen negatif ynl alarda, ann mutlak deeri 360 ye blnr;
kalan 360 den karlarak esas l bulunur.

Radyan cinsinden verilen alarda ann ierisinden 2 nin katlar atlr. Geriye kalan esas
ldr.

Radyan cinsinden verilen negatif ynl alarn esas ls bulunurken, verilen a pozitif
ynl a gibi dnlerek esas l bulunur. Bulunan deer 2 den karlr.

nin esas ls aadaki yolla da bulunabilir. a says b nin 2 katna blnr.

Kalan nin kat says olarak paya yazlr payda aynen yazlr.
a nn b nin 2 katna blmnden kalan k ise

nin esas ls dir.

II. TRGONOMETRK FONKSYONLAR

A. KOSNS FONKSYONU
Bir x reel saysn cosx e dntren fonksiyona kosins fonksiyonu denir.

Birim ember zerinde P(x, y) noktas ile elenen a

olmak zere, P noktasnn
apsisine, reel (gerel) saysnn kosins denir ve cos ile gsterilir.

x = cos dr.
Kosins fonksiyonunun grnt kmesi (aral), [1,
1] dir. Yani, her

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

iin,

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 4 / 20

1 cosa 1 dir.

B. SNS FONKSYONU
Bir x reel saysn sinx e dntren fonksiyona sins fonksiyonu denir.

Birim ember zerinde P(x, y) noktas ile elenen a

ordinatna, reel (gerel) saysnn sins denir ve sina ile gsterilir.

olsun. P noktasnn

y = sin
Sins fonksiyonunun grnt kmesi (aral), [1,
1] dir. Yani, her

iin,

1 sin 1 dir.

Sonu

ekilde,
A(1, 0) olduundan, cos0 = 1 ve sin0 = 0 dr.
B(0, 1) olduundan, cos90 = 0 ve sin90 = 1 dir.
C(1, 0) olduundan, cos180 = 1 ve sin180 = 0 dr.
D(0, 1) olduundan, cos270 = 0 ve sin270 = 1 dir.

Kural

ekilde,
x = cos, y = sin
|OK| = sin ve
|OH| = cos olduuna gre, OHP dik geninde;
|OH|2 + |PH|2 = 12
cos2 + sin2 = 1 dir.

C. TANJANT FONKSYONU

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 5 / 20

Birim ember zerinde P(x, y) noktas ile elenen a

olsun. [OP nn x = 1
dorusunu kestii T noktasnn ordinatna, reel (gerel) saysnn tanjant denir ve tan ile
gsterilir.
x = 1 dorusuna tanjant ekseni denir.

t = tan dr.

D. KOTANJANT FONKSYONU

Birim ember zerinde P(x, y) noktas ile elenen a

olsun. [OP nn y = 1
dorusunu kestii K noktasnn apsisine, a reel (gerel) saysnn kotanjant denir ve cot ile
gsterilir.
y = 1 dorusuna kotanjant ekseni denir.

c = cot

Sonu

(T.sz: Tanmsz)

Koordinat Sisteminde, Birim emberdeki Drt Blgeye Gre Kosins ve Sins

Fonksiyonlarnn aretleri

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 6 / 20

Kural

Uyar

cosa nn iaretinin sin nn iaretine blm cot nn iaretini; sin nn iaretinin cos nn
iaretine blm tan nn iaretini verir.
4 blgede de tan ile cot nn iareti ayndr.

E. KOSEKANT, SEKANT FONKSYONU

Birim ember zerinde

olmak zere,

P noktasndaki teetin y eksenini kestii noktann ordinatna, reel (gerel) saysnn

kosekant denir ve csc ile ya da cosec gsterilir.
P noktasndaki teetin x eksenini kestii noktann apsisine, reel (gerel) saysnn sekant
denir ve sec ile gsterilir.

c = cosec
s = sec

Kural

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 7 / 20

Sonu

cosecx ve secx in sonucu (1, 1) aralndaki saylara eit olamaz.

1 + tan2x = sec2x

1 + cot2x = cosec2x

F. DK GENDE DAR AILARIN TRGONOMETRK ORANLARI

BCA dik geninde, aadaki eitlikleri yazabiliriz.

Sonu

lleri toplam 90 olan (tmler) iki adan birinin sins, dierinin kosinsne; birinin
tanjant, dierinin kotanjantna; birinin sekant, dierinin kosekantna eittir. Buna gre,

Baz dar alarn trigonometrik deerleri aada verilmitir. Bu deerlerin ok iyi bilinmesi
sorular daha hzl zmenizi salar.

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 8 / 20

Kural

x as; dar a olarak kabul edilmek zere, trigonometrik deerin hangi blgede olduu
bulunur. Daha sonra, fonksiyonun o blgedeki iareti belirlenir. Eitliin iki tarafnda
fonksiyonlarn ad ayn olur.

Kural

x as; dar a olarak kabul edilmek zere, trigonometrik deerin hangi blgede olduu
bulunur. Daha sonra, fonksiyonun o blgedeki iareti belirlenir. Eitliin iki tarafnda
fonksiyonlarn ad farkl olur. Bu farkllk, sins iin kosins, kosins iin sins, tanjant iin
kotanjant, kotanjant iin de tanjanttr.

Kural

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 9 / 20

TRGONOMETR 2

I. PERYODK FONKSYONLAR

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 10 / 20

f, A kmesinden B kmesine tanml bir fonksiyon olsun.

f:AB
Her x A iin f(x + T) = f(x)
olacak ekilde sfrdan farkl en az bir T reel says varsa; f fonksiyonuna periyodik fonksiyon,
T 0 reel saysna f nin periyodu denir. Bu eitlii gerekleyen birden fazla T reel says
varsa, bunlarn pozitif olanlarnn en kne f fonksiyonunun esas periyodu denir.
f(x) in esas periyodu T ise, k tam say olmak zere,
f(x) in periyodu k T dir.

TRGONOMETRK FONKSYONLARIN PERYOTLARI

olduu iin sinx, cosx, tanx ve cotx fonksiyonlar periyodiktir.

sinx ve cosx fonksiyonlarnn periyodu 2k, tanx ve cotx fonksiyonlarnn periyodu k dir.
sinx ve cosx fonksiyonlarnn esas periyodu (k = 1 iin) 2; tanx ve cotx fonksiyonlarnn esas
periyodu dir.

Kural

a, b, c, d birer reel say ve m pozitif tam say olmak zere,

f(x) = a + b sinm(cx + d)
g(x) = a + b cosm(cx + d)
fonksiyonlarnn esas periyotlar T olsun.
Bu durumda,

olur.

Kural

a, b, c, d birer reel say ve m pozitif tam say olmak zere,

f(x) = a + b tanm(cx + d)
g(x) = a + b cotm(cx + d)

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 11 / 20

fonksiyonlarnn esas periyotlar T olsun.

Bu durumda,

Kural

fonksiyonlarnn esas periyodu, g(x) ve h(x) fonksiyonlarnn esas periyotlarnn en kk

ortak katna (e.k.o.k. una) eittir.

Uyar

Buradaki kesirleri en sade biimde olmaldr.

Uyar

f(x) = h(x) g(x) olmak zere, f(x) in esas periyodu, h(x) ve g(x) fonksiyonlarnn esas
periyotlarnn en kk ortak katna (e.k.o.k. una) eit olmayabilir.
Eer, f(x) = h(x) g(x) in esas periyodu bulunacaksa, f(x) i fonksiyonlarn toplam biiminde
yazarz. Sonrada toplanan fonksiyonlarn esas periyotlarnn en kk ortak kat alnr.
Yukardaki aklamalar blnen fonksiyonlar iin de geerlidir.

II. TRGONOMETRK FONKSYONLARIN GRAFKLER

Trigonometrik fonksiyonlarn grafikleri izilirken,
1. Fonksiyonun esas periyodu bulunur.
2. Bulunan periyoda uygun bir aralk seilir.
3. Seilen aralkta fonksiyonun deiim tablosu yaplr. Bunun iin, fonksiyonun baz zel reel
saylarda alaca deerlerin tablosu yaplr. Tabloda fonksiyonun ald deer bir sonraki
ald deerden kk ise (ald deer artm ise) o arala
semboln yazarz. Eer,
fonksiyonun ald deer bir sonraki ald deerden byk ise (ald deer azalm ise) o
arala

semboln yazarz.

4. Seilen bir periyotluk aralkta fonksiyonun grafii izilir. Oluan grafik, fonksiyonun
periyodu aralnda tekrarlanaca unutulmamaldr.

A. SNS FONKSYONUNUN GRAF

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 12 / 20

fonksiyonunun grafii aada izilmitir.

B. KOSNS FONKSYONUNUN GRAF

fonksiyonunun grafii aada izilmitir.

Sonu

fonksiyonu bire bir ve

rtendir.

fonksiyonu bire bir ve

rtendir.

C. TANJANT FONKSYONUNUN GRAF

fonksiyonunun grafii kesiksiz olarak izilmitir.

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 13 / 20

D. KOTANJANT FONKSYONUNUN GRAF

fonksiyonunun grafii kesiksiz olarak izilmitir.

Sonu

fonksiyonu bire bir ve

rtendir.

fonksiyonu bire bir ve rtendir.

III. TERS TRGONOMETRK FONKSYONLAR

A. ARKSNS FONKSYONU

f(x) = sinx fonksiyonunun tanm aral

olur.

alnrsa bu fonksiyon bire bir ve rten

Bu durumda,

fonksiyonunun tersi,
f1(x) = sin1x veya f1(x) = arcsinx
eklinde gsterilir ve

B. ARKKOSNS FONKSYONU
f(x) = cosx fonksiyonunun tanm aral

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 14 / 20

[0, ] alnrsa bu fonksiyon bire bir ve rten olur. Bu durumda,

f : [0, ] [1, 1]
f(x) = cosx
fonksiyonunun tersi,
f1(x) = cos1x veya f1(x) = arccosx
eklinde gsterilir ve
arccos : [1, 1] [0, ] dir.

C. ARKTANJANT FONKSYONU
f(x) = tanx fonksiyonunun tanm aral

alnrsa bu fonksiyon bire bir ve rten olur.

Bu durumda,

fonksiyonunun tersi,
f1(x) = tan1x veya f1(x) = arctanx
eklinde gsterilir ve

D. ARKKOTANJANT FONKSYONU

fonksiyonu bire bir ve rtendir.

fonksiyonuna cotx in ters fonksiyonu denir. Kotanjant fonksiyonunun tersi,

eklinde gsterilir.

Sonu

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 15 / 20

Bir fonksiyonun ters fonksiyonunun ters fonksiyonu fonksiyonun kendisine eittir.

sin(arcsinx) = x tir.

cos(arccosx) = x tir.

tan(arctanx) = x tir.

cot(arccotx) = x tir.

Sonu

= arcsinx ise, x = sin dr.

= arccosx ise, x = cos dr.

= arctanx ise, x = tan dr.

= arccotx ise, x = cot dr.

IV. GENDE TRGONOMETRK BAINTILAR

A. SNS TEOREM
Kural

Bir ABC geninin kenar uzunluklar a, b, c; evrel emberinin yarap R birim olmak
zere,

B. KOSNS TEOREM
Kural

Bir ABC geninin kenar uzunluklar; a, b, c olmak zere,

a2 = b2 + c2 2 b c cosA dr.
b2 = a2 + c2 2 a c cosB dir.

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 16 / 20

c2 = a2 + b2 2 a b cosC dir.

C. GENN ALANI
Sonu

Bir ABC geninin kenar uzunluklar; a, b, c olmak zere,

I. K YAY TOPLAMININ veya FARKININ TRGONOMETRK ORANLARI

Kural

Uyar

Kural

olmak zere, a sinx + b cosx in alabilecei;

en byk deer

en kk deer

dir.

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 17 / 20

II. YARIM AI FORMLLER

Kural

III. DNM ve TERS DNM FORMLLER

A. DNM FORMLLER
Toplam durumundaki trigonometrik ifadeleri, arpm biimine getirmeye yarayan
trigonometrik eitliklere dnm formlleri denir. Bu formller, toplam ve fark
formllerinden elde edilir.
Kural

Uyar

B. TERS DNM FORMLLER

arpm durumundaki trigonometrik ifadeleri, toplam biimine getirmeye yarayan
trigonometrik eitliklere ters dnm formlleri denir. Bu formller, toplam ve fark
formllerinden elde edilir.

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 18 / 20

Kural

TRGONOMETRK DENKLEMLER
inde bilinmeyenin trigonometrik fonksiyonlar bulunan, bilinmeyenin baz deerleri iin
doru olan eitliklere, trigonometrik denklemler denir. Denklemi salayan deerlere,
denklemin kkleri; kklerin oluturduu kmeye de zm kmesi denir. zm kmesini
bulmak iin yaplan ilemlere de denklemi zme denir.

A. cosx = a DENKLEMNN ZM
Kosins a olan reel saylarn, birim emberdeki grntleri C ve D noktalar olsun.

olmak zere,
C noktasna a + k 2 ve
D noktasna a + k 2 reel says karlk gelir.
Bu durumda, cosx = a nn zm kmesi,

olur.

Sonu

cosx = cosa biimindeki denklemlerin zm kmesi:

dir.

B. sinx = a DENKLEMNN ZM
Sins a olan reel saylarn, birim emberdeki grntleri C ve D noktalar olsun.

olmak zere,
C noktasna a + k 2 ve
D noktasna p a + k 2 reel says karlk
gelir.
Bu durumda,

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 19 / 20

sinx = a nn zm kmesi,

olur.

C. tanx = a DENKLEMNN ZM
Tanjant a olan reel saylarn, birim emberdeki grntleri C ve E noktalar olsun.

olmak zere,
C noktasna a + k 2 ve
E noktasna
+ a + k 2 reel says karlk gelir.
Her iki ann da tanjant eksenindeki grnts
D noktasdr.

Tanjant fonksiyonunun esas periyodu olduundan tanx = a nn zm kmesi,

D. cotx = a DENKLEMNN ZM
Kotanjant a olan reel saylarn, birim emberdeki grntleri C ve E noktalar olsun.

olmak zere,
C noktasna,
a + k 2 ve
E noktasna,
+ a + k 2
reel says karlk gelir.

Her iki ann da kotanjant eksenindeki grnts D noktasdr.

Kotanjant fonksiyonunun esas periyodu p olduundan cotx = a nn zm kmesi,

Uyar

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013

Sinx = A DENKLEMNN ZM | X Matematik

Sayfa 20 / 20

Bir trigonometrik denklemin herhangi bir aralktaki kk istendiinde, denklemin zm

kmesi bulunur. Daha sonra k yerine, , 1, 0, 1, tam saylar yazlarak kkler
bulunur. Bu kklerden verilen aralkta olanlar alnr.

10. Snf Matematik, LYS Matematik Konularn Oku, Trigonometri kategorisine gnderildi | AI,
AI L BRMLER, ARKKOSNS FONKSYONU, ARKKOTANJANT FONKSYONU,
ARKSNS FONKSYONU, ARKTANJANT FONKSYONU, BRM EMBER, cosx = a
DENKLEMNN ZM, DK GENDE DAR AILARIN TRGONOMETRK ORANLARI,
DNM FORMLLER, DNM ve TERS DNM FORMLLER, K YAY
TOPLAMININ veya FARKININ TRGONOMETRK ORANLARI, KOSNS FONKSYONU,
KOSNS FONKSYONUNUN GRAF, KOSNS TEOREM, SNS FONKSYONU, SNS
FONKSYONUNUN GRAF, SNS TEOREM, sinx = a DENKLEMNN ZM, TANJANT
FONKSYONUNUN GRAF, tanx = a DENKLEMNN ZM, TERS DNM
FORMLLER, TERS TRGONOMETRK FONKSYONLAR, Trigonometri, TRGONOMETRK
DENKLEMLER, TRGONOMETRK FONKSYONLAR, TRGONOMETRK FONKSYONLARIN
GRAFKLER, TRGONOMETRK FONKSYONLARIN PERYOTLARI, GENDE
TRGONOMETRK BAINTILAR, YARIM AI FORMLLER, YNL AI, YNL YAY,
YNL YAYLAR ile etiketlendi | Bir yant brakn

WordPress gururla sunar

http://xmatematik.com/konu/sinx-a-denkleminin-cozumu

29.1.2013