Professional Documents
Culture Documents
Cho Mng Qu V n
Hoa K
Hng Dn Dnh Cho Ngi
Mi Nhp C
Mc lc
Cho Mng Qu V n Hoa K: Hng Dn Dnh Cho Ngi
Mi Nhp C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cc B V C Quan Ca Chnh Quyn Lin Bang. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hoa K Ngy Nay. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nhng Ngy L Lin Bang. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lin h USCIS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1
2
3
4
5
13
14
16
19
21
24
nh C Hoa K. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Xin S An Sinh X Hi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tm Ch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tm Vic Lm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Chm Sc Con Em. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
i Li Ti Hoa K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27
28
30
35
41
43
Qun L Tin Bc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ti Chnh C Nhn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ng Thu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bo V Bn Thn v Tin Bc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
47
48
51
53
75
76
78
79
Cho Mng Qu V n
Hoa K
Cc B V C Quan Ca Chnh
Quyn Lin Bang
Nu qu v c thc mc v khng bit c quan no c th tr li,
hy gi 1-800-FED-INFO (hoc 1-800-333-4636). Nu qu v l ngi khim
thnh, hy gi 1-800-326-2996.
Qu v cng c th truy cp vo trang web www.usa.gov bit thng tin chung
v cc b v c quan ca chnh quyn lin bang.
U.S Department of Education (ED) (B Gio Dc
Hoa K)
in thoi: 1-800-USA-LEARN
in thoi: 1-800-872-5327
Dnh cho ngi khim thnh: 1-800-437-0833
www.ed.gov
Idaho
Wyoming
North
Dakota
Colorado
California
Arizona
Indiana
Iowa
New
Mexico
Kansas
Oklahoma
New
York
Pennsylvania
Ohio
Illinois
Utah
Maine
Michigan
Wisconsin
South
Dakota
Nebraska
Nevada
Vermont
Minnesota
Missouri
Arkansas
Kentucky
Tennessee
Alabama
Georgia
Virginia
New Hampshire
Massachusetts
Rhode Island
Connecticut
New Jersey
Delaware
Maryland
Washington, DC
West Virginia
North
Carolina
South Carolina
Texas
Alaska
Louisiana
Mississippi
Florida
Hawaii
Tt Ty
Ngy L c Lp
Ngy 4 Thng By
Ngy L Lao ng
Ngy 11 Thng Mi Mt
Ngy L T n
L Ging Sinh
Lin h USCIS
Xin mi qu v vo trang web ca USCIS ti www.uscis.gov v
www.welcometousa.gov, l ngun ti liu cho ngi mi nhp c.
Gi cho Dch V Khch Hng s 1-800-375-5283 hoc 1-800-767-1833 (dnh
cho ngi khim thnh).
xin cc mu n, xin mi qu v vo trang web ca USCIS hoc gi cho
ng Dy Xin n USCIS s 1-800-870-3676.
Nhng Ni Tr Gip
Hng dn ny s gip qu v cch bt u, nhng khng th tr li tt c
nhng cu hi ca qu v v cuc sng Hoa K. tm thm thng tin, qu v
c th lin lc vi cc c quan ca chnh quyn tiu bang, ht hoc thnh ph
tm hiu v nhng dch v sn c hoc hi thng tin t cc t chc ti a
phng gip ngi mi nhp c. Qu v c th tm nhng vn phng v t chc
ny bng cch s dng cc dch v min ph c nu ra sau y.
Danh B in Thoi
Danh B in Thoi a phng ca qu v (nin gim in thoi)
bao gm cc s in thoi v thng tin quan trng v nhng dch
v ca lin bang, tiu bang v cng ng a phng. Danh B c
thng tin cn thit trong trng hp khn cp, bn a phng
v thng tin v cch ng k dch v in thoi. Trang mu trng
lit k cc s in thoi ca c nhn, trang mu vng lit k s
in thoi v a ch ca cc c s thng mi v t chc. Qu
v cng c th gi s 411 tm s in thoi c th bt c ni
no ti Hoa K. Qu v s phi tr ph khi gi 411.
Mng Internet
Mng Internet c th kt ni qu v n nhiu ngun thng tin, bao
gm nhng trang web ca cc c quan chnh quyn lin bang,
tiu bang v a phng. Hu ht cc trang web ca chnh
quyn c ch .gov cui. Nu khng c my tnh
nh, qu v c th s dng my tnh trong th vin cng
cng. Qu v c th s dng Internet tm vic lm,
ni , tm hiu v trng hc cho con em mnh, v
tm nhng t chc cng ng v ngun tr gip qu
v. Qu v cng c th s dng Internet tm cc tin
tc quan trng v s kin hin ti cng nh khm
ph cc thng tin th v v i sng M, lch s v
chnh quyn ca Hoa K v cng ng a phng
ca qu v. Hy truy cp www.welcometousa.gov
tm cc ngun ti liu v chnh quyn lin bang c sn
cho ngi mi nhp c.
LI
KHUYN
10
Nu qu v mun:
Vo:
www.uscis.gov
www.uscis.gov/fees
http://infopass.uscis.gov
11
12
13
13
Sng v hn nh bt c ni no ti Hoa K.
Lm vic ti Hoa K.
S hu bt ng sn ti Hoa K.
Xin bng li xe trong tiu bang hoc trong khu vc qu v ang sng.
14
Qu V C Th Lm G
Vi t cch thng tr nhn, qu v c nhiu quyn li v quyn t do. Ngc li, qu v c mt s trch
nhim. Mt trong nhng trch nhim quan trng l tham gia vo sinh hot cng ng. Qu v cng nn tm
hiu v vn ha cng nh lch s v chnh ph ca Hoa K. Qu v c th lm c iu ny bng cch
tham d nhng lp gio dc dnh cho ngi ln v c bo a phng.
15
16
17
ng K vi S Qun V
Mi nam gii t 18 n 26 tui u phi ng k vi
S Qun V (Selective Service). Nam gii c th thc
nhp c hoc iu chnh tnh trng vo la tui ny
c th c ng k t ng vi S Qun V.
Nu vy, qu v c th nhn c thng tin trong
th nu r qu v c ng k.Nu qu v cha
chc l mnh ng k hay cha th hy lin h S
Qun V, h c th kim tra h s ca qu v. Qu v cng
c th kim tra trn trang web ca S Qun V ti
www.sss.gov. Khi ng k, qu v khng nh vi chnh quyn
rng mnh sn sng phc v trong lc lng v trang Hoa K. Hin
nay, Hoa K khng c chnh sch bt qun dch nhng nam gii t 18 ti 26 tui
vn bt buc phi ng k. iu ny c ngha l thng tr nhn v cng dn
Hoa K khng phi phc v trong lc lng v trang tr khi h mun.
Qu v c th ng k ti mt bu in Hoa K hoc trn Internet. ng k
vi S Qun V trn Internet, vui lng truy cp trang web ca S Qun V ti
www.sss.gov. Gi s 847-688-6888 ni chuyn vi nhn vin ca S Qun
V. y khng phi l s in thoi min ph.
Qu v cng c th tm thng tin trn trang web ca USCIS ti www.uscis.gov.
18
Nu Qu V L Thng Tr
Nhn C iu Kin
C th qu v Hoa K vi t cch l thng tr nhn c iu kin (Conditional
Resident, hay CR). Qu v c coi l CR nu qu v kt hn vi mt cng dn
Hoa K hoc thng tr nhn Hoa K di 2 nm k t khi qu v c chp
thun tnh trng thng tr nhn. Nu qu v c con
ci, con ci ca qu v cng c th c din CR.
Xem Mu n I-751, n Xin Bi B cc iu Kin
v Thng Tr bit hng dn v quy trnh np
h s cho tr em. Mt s nh u t nhp c cng
l CR.
Thng tr nhn c iu kin (CR) c quyn li v
trch nhim ging nh thng tr nhn. Thng tr
nhn c iu kin phi np Mu n I-751, v nh
u t nhp c phi np Mu n I-829, n Xin
Loi B cc iu Kin Thng Tr ca Doanh Nhn
(Petition by Entrepreneur to Remove Conditions),
trong vng hai nm k t ngy tnh trng thng tr
nhn c iu kin c chp thun. Ngy ny thng l ngy ht hn ghi trn
Th Thng Tr Nhn. Qu v nn np cc mu n ny trong vng 90 ngy
trc khi n thi hn hai nm k t ngy qu v c tnh trng thng tr nhn
c iu kin. Nu khng lm nh vy, qu v c th mt tnh trng nhp c.
19
20
LI
KHUYN
Hy gi bn sao ca tt c cc mu n m qu v gi ti USCIS
v nhng c quan chnh quyn khc. Ch gi bn sao, khng phi
bn chnh. i khi mu n b tht lc, v vy vic gi bn sao c th
gip trnh rc ri.
Tm S Tr Gip Php L
Nu cn c tr gip v vn nhp c, qu v c th s dng dch v ca
lut s chuyn v lut nhp c c trnh v c cp php hnh ngh. Qu
v c th tm n lut s on a phng c gip tm mt lut s gii.
Mt s tiu bang cng nhn nhng lut s chuyn v
lut nhp c. Nhng lut s ny thi u cc k thi
chng t h rt am hiu lut nhp c. Cc tiu bang
sau y hin c danh sch nhng lut s chuyn v
lut nhp c c chng nhn trong trang web ca lut
s on tiu bang ca h: California, Florida, North
Carolina v Texas. Lu : Qu v chu trch nhim
quyt nh liu c cn thu lut s hay khng. USCIS
khng tha thun hoc khuyn ngh bt c lut s c
th no.
21
bit thm thng tin v tm hiu dch v php l, vui lng truy cp
www.uscis.gov/legaladvice.
22
23
C st;
Hip dm;
Gian di c li cho vic nhp c ca chnh mnh hoc cho ngi khc;
i b phiu trong mt cuc tranh c lin bang hoc a phng ch dnh ring cho cng dn Hoa K;
L mt ngi thng xuyn say xn hoc nhng ngi thng xuyn say ru hoc s dng ma ty bt
hp php;
Kt hn cng mt lc vi hn mt ngi;
24
Ln trnh trch nhim nui nng gia nh hoc khng tr tin nui con hoc
nui ngi hn phi khi c lnh ca ta n;
B bt gi v ti bo lc gia nh (ti bo lc gia nh l khi c ai hnh hung
hoc quy ri mt ngi thn trong gia nh, bao gm trng hp vi phm
lnh bo v ca ta n);
Di tr hoc xut trnh giy t gi mo nhn tr cp cng ng hoc la
o c quan chnh ph;
Khng khai thu khi c yu cu;
C tnh khng ng k vi S Qun V nu qu v l nam gii t 18 n 26
tui; v
Gip ngi khc khng phi l cng dn hoc khng c quc tch Hoa K
nhp cnh tri php vo Hoa K ngay c khi ngi l thn nhn v gip
min ph.
25
26
nh C Hoa K
Phn ny cung cp thng tin c th gip qu v thch nghi vi i sng Hoa K. Qu v s tm hiu v vic
xin S An Sinh X Hi, tm kim nh v cng n vic lm, cch tm dch v chm sc con em v i li ti
Hoa K.
27
27
Xin S An Sinh X Hi
L mt thng tr nhn, qu v hi iu kin nhn S An Sinh X Hi, y l
s do chnh ph Hoa K cp cho qu v. S ny gip chnh quyn theo di thu
nhp ca qu v v cc tr cp qu v c th c hng. S An Sinh X Hi
cng c cc t chc ti chnh v nhng c quan
khc, nh trng hc, s dng nhn dng qu v.
Qu v c th phi cung cp S An Sinh X Hi khi
thu cn h hoc mua nh.
An Sinh X Hi l chng trnh ca chnh ph Hoa
K tr cp cho mt s ngi lao ng ngh hu
v gia nh ca h; mt s ngi lao ng khuyt
tt v gia nh h; v mt s thn nhn ca ngi
lao ng qua i. C quan chnh ph ph trch
chng trnh An Sinh X Hi c gi l S An Sinh
X Hi (SSA).
Tm vn phng An Sinh X Hi gn ni ca qu v
nht bng cch:
28
Giy khai sinh hoc nhng giy t khc nh h chiu cho bit nm sinh v
ni sinh.
Giy t cho bit tnh trng nhp c, bao gm c giy php lao ng ti Hoa
K. Giy t ny c th l Th Thng Tr Nhn hoc h chiu c ng du
nhp c hoc nhn th thc.
29
Tm Ch
Hoa K, qu v c th chn ni mnh mun sinh sng. Nhiu ngi sng
chung vi bn b hoc ngi thn trong gia nh khi h mi ti. Nhng ngi
khc chuyn ra ring.
Hoa K, hu ht mi ngi tiu tn khong 25% thu nhp tr tin nh.
Di y l mt s la chn nh khc nhau m qu v c th cn nhc.
Thu Nh
Qu v c th tm thu nhng cn h hoc nh. Qu v c th tm bng mt s
cch:
30
31
Nu Vn Sa Cha Nh Vi Ch Nh
Ch nh phi gi nh hoc cn h m qu v thu an ton v tnh trng tt. Nu qu v cn sa nh:
32
LI
KHUYN
Tn gio;
Gii tnh;
Mua Nh
Vic s hu nh l mt trong nhng c m ca Ngi M. Vic s hu mt cn
nh mang li nhiu li ch nhng cng nhiu trch nhim.
Nhn vin a c c th gip qu v tm mua mt cn nh. Hy hi bn b, ng
s nu h c th khuyn ngh nhn vin a c hoc gi nhn vin a c ti a
phng tm tn nhn vin. Hi nhn vin thng tho khu vc qu v mun mua
nh. C nhiu cch tm bt ng sn, nh tm kim trn Internet, tm bt ng sn
mc Rao vt trn bo, hoc tm bng hiu Bn Nh nhng khu ln cn m qu
v thch.
33
LI
KHUYN
34
Tm Vic Lm
C nhiu cch tm vic Hoa K. tng thm c hi tm vic, qu v c th:
35
LI
KHUYN
Xin Vic
Hu ht nh tuyn dng s yu cu qu v in vo mt mu n xin vic. Mu
n ny c nhng cu hi v a ch, trnh hc vn v kinh nghim lm vic
trc y. Mu n cng c th yu cu thng tin v nhng ng nghip trc
y ca qu v, h c th khuyn ngh qu v. Nhng ngi ny c gi l
ngi gii thiu, v nh tuyn dng c th mun gi cho h tm hiu thm v
qu v.
Qu v c th cn lm l lch (resum) lit k nhng kinh nghim lm vic ca
mnh. Bn l lch gii thiu cho nh tuyn dng bit v nhng vic lm trc y,
trnh hc vn hoc qu trnh hun luyn, v cc k nng lm vic ca qu v.
Khi np n xin vic, hy mang theo l lch.
Mt bn l lch tt cn phi nh sau:
C tn, a ch v s in thoi ca qu v, v a
ch email;
Lit k nhng vic lm trc y cng vi ngy
thng qu v lm vic;
D c v khng mc li.
36
C Cc Khon Tr Cp No?
Ngoi tin lng, mt s nh tuyn dng cn tr thm nhng khon tr cp. Nhng khon tr cp c th
bao gm:
Chm sc y t
Bo him nhn th
Qu lng hu
Nh tuyn dng c th tr mt phn hoc ton b nhng khon chi ph ca cc khon tr cp ny. Nu qu
v c cho mi cng vic, hy hi nh tuyn dng nhng tr cp no m nhn vin s c nhn.
Phng Vn Vic Lm
Nh tuyn dng c th mun gp mt qu v ni chuyn v cng vic m qu
v ang xin. H s hi v cng vic m qu v lm trc y v cc k nng
ca qu v. chun b cho bui phng vn ny, qu v c th tp tr li cc cu
hi v cng vic trc y v v cc k nng ca mnh vi mt ngi bn hoc
ngi thn trong gia nh. Qu v cng c th hi nh tuyn dng vo cui bui
phng vn. y l mt c hi tt tm hiu v cng vic.
Nhng iu qu v c th mun hi:
37
o Lut V Quyn Cng Dn cm phn bit i x da trn chng tc, mu da, gii tnh, tn gio,
ngun gc quc gia, hoc vic mang thai.
o Lut Bo V Ngi M Khuyt Tt v o Lut Phc Hi Chc Nng cm phn bit i x da vo.
o Lut Cm Phn bit i X V Thng tin Di truyn cm phn bit i x da vo thng tin di truyn.
bit thm thng tin v nhng bin php bo v ny, vui lng truy cp trang web ca y Ban C Hi Vic
Lm Bnh ng Hoa K ti www.eeoc.gov hoc gi s 1-800-669-4000 v 1-800-669-6820 (dnh cho ngi
khim thnh).
C nhng o lut khc gip gi an ton ni lm vic, cho php tm ngh trong trng hp c vn
khn cp trong gia nh hoc y t, v c tr cp tm thi cho ngi tht nghip. Vui lng truy cp trang web
ca B Lao ng Hoa K ti a ch www.dol.gov bit thm thng tin v quyn ca ngi lao ng.
Ngoi ra, cc o lut lin bang bo v nhn vin khi s phn bit i x da vo ngun gc quc gia
hoc tnh trng cng dn. bit thm thng tin v nhng bo v ny, hy gi Vn Phng Lut S Chuyn
Trch V Thc Hnh Vic Lm Khng Bnh ng Lin Quan n Nhp C thuc B T Php Hoa K theo
s 1-800-255-7688 hoc 1-800-237-2515 (dnh cho ngi khim thnh). Nu qu v khng ni c ting
Anh, s c thng dch vin tr gip. bit thm thng tin, vui lng truy cp www.justice.gov/crt/osc.
38
T Xc Nhn Qu V Hi iu Kin
Self Check l mt ng dng min ph trn Internet m qu v c th s dng
kim tra iu kin lm vic ca mnh nu qu v ang Hoa K v trn 16 tui.
Sau khi qu v nhp thng tin theo yu cu, Self Check s so snh thng tin
vi cc c s d liu ca chnh ph xc nh iu kin lm vic ca qu v
ti Hoa K. bit thm thng tin, vui lng truy cp www.uscis.gov/selfcheck,
hoc www.uscis.gov/selfcheck/Espanol dnh cho ting Ty Ban Nha.
39
T chi tuyn dng hoc sa thi qu v do tnh trng nhp c hoc do qu v khng phi l cng dn Hoa K.
bit thm thng tin v quyn ca qu v hoc np h s khiu ni, hy gi Vn Phng Lut S Chuyn
Trch V Thc Hnh Vic Lm Khng Bnh ng Lin Quan n Nhp C thuc B T Php Hoa K s
1-800-255-7688 hoc 1-800-237-2515 (dnh cho ngi khim thnh). Nu qu v khng ni c ting Anh,
s c thng dch vin tr gip. bit thm thng tin, vui lng truy cp www.justice.gov/crt/osc.
40
Chm Sc Con Em
ng tr em nh mt mnh. Nu qu v phi lm vic v c con cn qu
nh cha th i hc, qu v cn tm ngi gi tr trong khi qu v i lm. i khi,
tr em trong tui i hc cn c ngi gi tr sau khi i hc v. Nu qu v
hoc nhng thnh vin khc trong gia nh khng th trng nom con ci, th qu
v cn phi tm ngi chm sc tr em. Nu khng, s c nhng hu qu php
l nghim trng. bit thm thng tin v php lut v hng dn ti tiu bang
ca qu v, vui lng lin h vi c quan dch v bo v tr em ti a phng.
LI
KHUYN
Nu qu v cn tm chng trnh chm sc con em tt trong khu vc, vui
lng truy cp www.usa.gov/Topics/Parents-Care.shtml.
41
Trung tm chm sc con em l nhng chng trnh trong trng hc, nh th hoc nhng t chc
tn ngng khc, v nhng ni khc. Nhng chng trnh ny thng mn vi ngi gi tr trng
chng nhng nhm nhiu tr em hn. Cc trung tm chm sc con em phi p ng c tiu chun
ca tiu bang v nhn vin tri qua kha o to c bit v c kinh nghim.
Chng Trnh Head Start, cn c gi l Early Head Start v Head Start, l nhng chng trnh do
chnh ph lin bang ti tr dnh cho cc gia nh c thu nhp thp. Nhng chng trnh ny cung cp
dch v chm sc v gio dc tr nh chun b cho chng n trng. tm hiu thm v nhng
chng trnh ny, hy gi cho B Y T V Dch V Nhn Sinh Hoa K theo s 1-866-763-6481 hoc truy
cp http://eclkc.ohs.acf.hhs.gov/hslc.
Mt s nh cung cp dch v chm sc con em s chm sc tr c ngy hoc ch mt bui, ty thuc vo nhu
cu ca ph huynh. Qu v cng cn cn nhc n chi ph khi la chn ngi gi tr. Hy kim tra xem qu v c
iu kin nhn tr cp chm sc con em ca lin bang hay tiu bang hay khng. Nhiu tiu bang h tr
ti chnh cho nhng bc ph huynh c thu nhp thp ang lm vic hoc ang tham gia hc ngh hoc nhng
chng trnh gio dc. bit thm thng tin v tr cp chm sc con em ca lin bang hay tiu bang, vui lng
truy cp mc "Gio Dc v Chm Sc Con Em" (Education and Child Care) trong www.welcometousa.gov.
C chng trnh ging dy hoc thi kha biu sinh hot hng ngy cho tr
em khng?
42
LI
KHUYN
Hy kim tra xem chng trnh hoc nh cung cp dch v chm sc con
em qu v ang s dng c cp php hoc c cng nhn hay
khng. Cc chng trnh c cp php c ngha l chng trnh p ng
c nhng tiu chun ti thiu v s an ton v cch chm sc m tiu
bang quy nh. Chng trnh c cng nhn p ng c nhng tiu
chun cao hn so vi nhng yu cu ly giy php ca tiu bang.
i Li Ti Hoa K
C nhiu cch i li ti Hoa K. Nhiu thnh ph c cc hnh thc
vn ti cng cng khc nhau nh xe but, tu (cng gi l tu
in ngm) hoc xe in. Ai cng c th i nhng loi xe
ny vi mt khon l ph nh. mt s ni, qu v c
th mua th i nhiu ln trn tu hoc xe but. Qu v
cng c th tr ring cho mi ln i. Taxi (taxicab hay
taxi) l loi xe hi a qu v i n ni mnh mun
vi mt khon ph. i taxi t hn nhiu so vi nhng
phng tin giao thng cng cng.
C Bng Li Xe
Li xe khng bng li l vi phm php lut. Nu qu v
mun li xe th qu v phi np n v xin ly bng li
xe. Qy v nhn bng li xe tiu bang qu v ang sng.
Hy hi vn phng tiu bang ph trch cp bng li xe
bit cch ly bng li xe. Nhng vn phng ny c t tn
khc nhau ty theo tiu bang. Mt s tn thng thng l Nha L Vn
(Department of Motor Vehicles, hay DMV), Nha Giao Thng (Department of
Transportation), Cc ng Kim Xe (Motor Vehicle Administration), hoc Nha
An Ton Cng Cng (Department of Public Safety). Qu v c th tm nhng vn
phng ny trong danh b in thoi hoc bit thm thng tin, vui lng truy cp
www.usa.gov/Topics/Motor_Vehicles.shtml.
Mt s thng tr nhn c bng li xe c cp mt quc gia khc. Qu v
c th i bng li xe thnh bng li xe ca tiu bang mnh . Hy tm hiu ti
vn phng tiu bang xem qu v c th i c hay khng.
43
Ti C Nn Mua Xe Hi Khng?
S hu xe hi c th l cch i li tin li. Ti Hoa K, qu v phi tr tin bo
him xe hi v ng k xe v cp bin xe. mt s thnh ph, xe c nhiu c
th lm cho vic li xe kh khn hn. Qu v nn cn nhc tt c cc chi ph v
li ch trc khi quyt nh mua xe. bit thm thng tin v mua xe, vui lng
truy cp mc i li v Ngh ngi (Travel and Recreation) trong www.usa.gov.
LI
KHUYN
44
LI
KHUYN
45
46
Qun L Tin Bc
Vic qun l tin bc ca qu v c th c tc ng ln ti tng lai ca qu v ti Hoa K. Mc ny bn tho
v ti chnh c nhn, tr tin thu v nhng cch m qu v c th t bo v bn thn v tin ca mnh.
47
47
Ti Chnh C Nhn
M Ti Khon Ngn Hng
Hoa K, c hai loi t chc ti chnh cung cp ti khon ti chnh c nhn l
ngn hng v lin hip tn dng.
Ti khon ngn hng l ni an ton qu v gi tin ca mnh. Ngn hng c
nhiu loi ti khon khc nhau. Ti khon vit chi phiu v ti khon tit kim l
hai loi ph bin. Qu v c th m mt ti khon c nhn hoc ti khon chung
vi ngi phi ngu hoc vi mt ngi khc. Ngn hng c th thu ph cho
mt s dch v ca h.
Lin hip tn dng l mt ni khc gi tin cho qu v. Nh tuyn dng ca
qu v c th c mt lin hip tn dng qu v tham gia hoc qu v c th
tham gia mt lin hip tn dng ni mnh . Cc lin hip tn dng cung cp phn
ln cc dch v ging nh ngn hng, nhng mt s ni cng c th c thm
cc dch v khc. Hy so snh dch v, l ph, phm vi bo him, gi lm vic v
a im ca vi ngn hng khc nhau trc khi qu v m ti khon, qu v
c th chn ngn hng thch hp nht cho cc nhu cu ca mnh.
Khi m ti khon ngn hng, qu v s c yu cu chng minh nhn thn ca
mnh. Qu v c th chng minh bng Th Thng Tr Nhn hoc bng li xe.
Qu v cng s cn gi t chc ti chnh mt s tin gi l tin gi (deposit)
vo ti khon mi ca qu v. Khi qu v lnh tin t ti khon, giao dch ny c
gi l rt tin. Qu v c th rt tin bng cch vit chi phiu, rt t my rt tin t
ng (ATM), hoc in vo mt phiu rt tin ti t chc ti chnh.
LI
KHUYN
Gi Tin An Ton
Vic mang theo khon tin ln bn mnh hoc tin nh l khng an ton, n c th b mt cp hoc
tht lc. Nu qu v tin ngn hng hoc lin hip tn dng l thnh vin ca Cng Ty Bo Him Tin
Gi Lin Bang (FDIC) hoc c bo him bi Cc Qun L Lin Hip Tn Dng Quc Gia (NCUA), th tin
ca qu v s c bo him ti $250.000. Khi chn mt t chc ti chnh, hy chc chn l thnh vin
ca FDIC hoc c NCUA bo him. thng tin, vui lng truy cp www.fdic.gov hoc www.ncua.gov.
48
49
LI
KHUYN
Th Tn Dng
Th tn dng (credit card) cho php qu v mua sm chu tr sau. Ngn hng, lin hip tn dng, ca hng v
trm xng l mt vi c s kinh doanh c th cp cho qu v th tn dng. Hng thng, qu v s nhn qua
ng bu in mt ho n tnh tin cho nhng mn hng qu v mua bng th tn dng. Nu qu v
tr ton b s tin ghi trong ho n khi nhn ha n th qu v s khng phi tr tin li. Nu qu v khng
tr ton b s tin ghi trong ha n hoc nu qu v chm tr vic tr tin th qu v s b tnh tin li v c
th phi tr thm mt khon ph. Mt s th tn dng c li sut rt cao v th hy kim tra cc ty chn th
tn dng khc nhau xc nh loi no l tt nht i vi qu v. Th tn dng cn c gi l th chi tiu
nhng chng khc nhau. Vi th chi tiu, qu v phi tr y s d mi thng nhng th tn dng cho
php qu v mang s d sang thng sau nu qu v khng tr ngay thng .
Hy cn thn khi cho ngi khc bit s th tn dng ca mnh, nht l qua in thoi hoc Internet. Hy
m bo rng qu v bit r v tin tng nhng ngi hoc nhng c s thng mi hi s th tn dng
ca qu v.
LI
KHUYN
50
Xp Loi Tn Dng Ca Qu V
Ti Hoa K, cch thc qu v s dng tn dng rt quan trng. C nhng t chc n nh im tn dng
(credit score) hoc xp loi tn dng (credit rating) cho qu v. im tn dng hoc xp loi tn dng ca qu
v tu thuc vo vic qu v thanh ton ha n nh th no, c bao nhiu khon vay, c bao nhiu th tn
dng v mt s yu t khc. Vic xp loi tn dng ny rt quan trng khi qu v mun mua nh, xe hi hoc
vay mt khon tin. Sau y l mt s vic qu v c th lm duy tr xp loi tn dng tt:
ng Thu
Thu l s tin m mi ngi ng cho chnh quyn lin bang, tiu bang v a
phng. Thu tr cho nhng dch v c chnh ph cung cp. C nhiu loi
thu khc nhau, nh l thu thu nhp, thu bn hng v thu bt ng sn.
Thu Thu Nhp: Thu thu nhp c np cho chnh quyn lin bang, hu ht
cc chnh quyn tiu bang v mt s chnh quyn a phng. Thu nhp chu
thu l s tin m qu v kim c t tin lng, tin do lm ngh t do m c,
tin tip v tin bn bt ng sn. Hu ht mi ngi ng thu thu nhp
bng cch tr t lng ca h. S tin thu thu nhp qu v phi ng
ty thuc vo s tin qu v kim c. Nhng ngi lm ra t tin
c ng thu thu nhp mc thp hn. Bt c ai thng tr ti
Hoa K v c thu nhp, v p ng mt s yu cu nht nh, u
phi khai thu v tr bt c s tin thu no m h n.
S Thu V (Internal Revenue Service hay IRS) l c quan lin
bang thu thu thu nhp. Ngi np thu np Mu n 1040,
Hon Thu Thu Nhp C Nhn Hoa K cho IRS hng nm. Bn
khai thu cho chnh quyn bit s tin qu v kim c v s tin
thu tr ra t chi phiu tr lng ca qu v. Nu tin thu tr ra t
chi phiu tr lng qu nhiu, qu v s c hon tr li tin. Nu
tin thu tr ra t chi phiu tr lng qu t, qu v s phi tr IRS.
51
52
Cha bnh v ngn nga cc loi bnh tt thng qua nhng nghin cu;
Xy dng v bo qun ng x v xa l;
Bo V Bn Thn v Tin Bc
Trnh B Gi Danh
Gi danh ngha l ai n cp thng tin c nhn ca qu v, v d nh s An
Sinh X Hi hoc s ti khon ngn hng. H c th s dng thng tin ny
rt tin t ti khon ngn hng ca qu v hoc lm mt th tn dng ng tn
ca qu v. Gi danh l mt hnh vi phm php nghim trng. Hy t bo v cho
mnh bng nhng cch sau:
Ch cung cp thng tin c nhn ca mnh cho nhng ngi hoc c s kinh
doanh no m qu v bit r v tin tng, nht l trn in thoi hoc Internet.
Ct th An Sinh X Hi ni an ton trong nh. ng mang theo trong
ngi.
Ch mang theo nhng giy chng minh hoc th tn dng no cn thit lc .
Ct nhng giy t cn li ch an ton trong nh.
53
54
55
56
57
57
Gio Dc Ti Hoa K
m bo mi a tr u c chun b thnh cng, nc M c nn
gio dc cng lp min ph t mm non n ht lp 12 cho tt c hc sinh ti
M. Mt s cng ng cng to c hi cho tr em 3 tui hc mu gio. Phn ny
s gip qu v bit cch ghi danh nhp hc cho con mnh, cch vn hnh ca
cc trng hc ti M, v cch gip tr hc.
Phn ln nhng trng hc cng lp nc M l ng gio dc
(co-educational). ng gio dc ngha l hc sinh nam v hc sinh n cng
hc mt lp, tuy nhin, c mt s trng ch cho ghi danh hc cho mt gii:
nam hoc n. Hu ht cc trng thuc v mt hc khu, trong bao gm cc
trng khc nhau cho tr thuc cc tui khc nhau. Cc tui ca hc sinh
mi trng c th khc nhau gia cc cng ng.
58
Lp
Tui
Trng Tiu Hc
Mu Gio v Lp
1 n Lp 5 hoc Lp 1 n Lp 6
Tr Em t 5 n 11 tui
Trng Ph Thng C S
Lp 6 n Lp 8,
Lp 7 n Lp 8, hoc Lp 7 n
Lp 9
Lp 9 n Lp 12
hoc Lp 10 n Lp 12
Gio Dc i Hc
Cc Trng i Hc Cng ng
Cng Lp v T Thc,
Cc Trng Cao ng hoc i
Hc Hai Nm hoc Bn Nm, Cc
Trng Dy Ngh
Tt C Ngi Ln iu Kin
u C Th Hc
59
Nm hc ko di bao lu?
Nm hc thng bt u vo thng 8 hoc thng 9 v kt thc vo thng 5 hoc
thng 6. mt s ni, tr em i hc c nm. Tr em i hc t th Hai n th
Su. Nhiu trng hc c chng trnh sinh hot trc hoc sau gi hc chnh
quy dnh cho tr em c ph huynh i lm. Qu v c th phi tr mt khon l
ph cho nhng chng trnh trc hoc sau gi hc chnh quy, tuy nhin mt s
dch v ph o c bit c th min ph hc khu ca qu v.
60
61
Con ti s n g trng?
Tr em c th mang ba n tra n trng hoc
mua qun n t phc v trong trng. Chnh ph
Hoa K cng cung cp ba sng hoc ba tra b
dng gi thp hoc min ph cho nhng em khng
c kh nng mua thc n ti trng. Hy gi in
hoc n trng hc ca con qu v bit liu
trng c tham gia vo chng trnh ba n trong
trng ca lin bang hay khng. Tho lun vi nhn
vin trng hc bit liu con qu v c iu
kin tham gia hay khng.
Con ti s hc nhng g?
Mi tiu bang a ra cc tiu chun hc tp cho cc trng. Nhng tiu chun
ny quy nh r nhng kin thc v k nng phi t c. Hc khu a phng
quyt nh xem cc kin thc ny phi c truyn t nh th no. Hu ht
cc trng u dy nhng mn Anh vn, ton, x hi hc, khoa hc v rn luyn
thn th. M thut, m nhc v ngoi ng i khi cng c a vo chng
trnh ging dy.
62
63
Qu V C Th Lm G
Hu ht cc trng cng lp v t thc u c Hi Ph Huynh v Gio Vin (Parent Teacher Association hay
PTA) hoc T Chc Ph Huynh v Gio Vin (Parent Teacher Organization hay PTO) m qu v c th tham
gia. Nhng nhm ny gip cho ph huynh tm hiu v nhng chng trnh sinh hot trng v lm sao
tham gia vo cc hot ng ny. hu ht cc trng, bt c ai cng c th tham gia, k c ng b ni
ngoi ca hc sinh. Hi PTA hay t chc PTO cng h tr cc trng bng cch ti tr cho nhng hot ng
c bit v c cc tnh nguyn vin tr gip trong lp hc.
Qu v cng c th tham gia ngay c khi qu v khng ni hoc hiu c ting Anh. Nhiu trng hc c
nhng bn thng tin c bit dnh cho ph huynh c vn ting Anh gii hn. Hy cho trng bit l qu v
cn cc dch v phin dch c th tham gia. Hy gi in hoc n vn phng trng ca con qu v
bit thi kha biu hp ca hi PTA hay t chc PTO v cch tham gia. Qu v cng c th tho lun vi gio
vin ca con mnh v hi liu c cch no qu v c th lm tnh nguyn hoc tham gia.
iu g xy ra nu con ti c rc ri?
Nhiu trng c mt danh sch ni quy hoc chnh sch k lut m hc sinh
phi tun th, thng c gi l cc quy tc o c. Hy hi trng ca con
qu v v chnh sch k lut hoc quy tc o c ca trng. Nhng hc sinh vi
phm ni quy trng hc c th b pht li trng sau gi hc. Hoc l em
s khng c php tham gia vo nhng mn th thao hay cc hot ng khc
ca trng. Trng pht thn th khng c php cc trng ti Hoa K
hu ht cc tiu bang.
Hc sinh c th b nh ch hc tp hoc b ui hc nu chng c hnh vi ti t
v thng xuyn vi phm ni qui ca trng. Con ca qu v s khng c
i hc trng na nu b ui hc. Qu v cn phi n gp nhn vin ca
trng hc tm hiu xem lm cch no a con em tr li trng.
64
GIO DC I HC
Loi Bng Cp
Loi Trng Hc
Thi Gian Hc
Chng Ch
i Hc Cng ng/Trng Dy
Ngh
Su thng ti hai nm
Bng i Hc i Cng
i Hc Cng ng
Hai nm
C Nhn
Cao ng hoc i hc bn nm
Bn nm
Thc S
i Hc
Hai nm
Tin S
i Hc
Hai n tm nm
Chuyn Gia
Hai n nm nm
65
bit thm thng tin v cc chng trnh tr gip ti chnh lin bang, hy gi
1-800-433-3243 hoc truy cp trang web ca B Gio Dc Hoa K ti a ch
www.StudentAid.ed.gov/resources. C c thng tin bng ting Ty Ban Nha.
66
67
Hc Ting Anh
C nhiu ni t chc lp hc ni, c v vit ting Anh. Nhiu tr em v ngi
ln ghi danh hc Ting Anh nh l Ngn Ng Th Hai ESL (English as a Second
Language). Nhng lp hc ny gip nhng ngi khng bit ting Anh hc ngn
ng ny. Nhng lp hc ny cn c gi l Lp Ting Anh cho Ngi Ni Th
Ting Khc ESOL (English for Speakers of Other Languages) hoc nhng lp
dy c vit ting Anh.
Tr em khng bit ting Anh s hc mn ny trong trng. Cc trng hc cng
lp M c nhng chng trnh tr gip v ging dy cho tt c nhng hc sinh
cn hc ting Anh.
Ngi ln khng hiu ting Anh c th ghi danh hc lp ESL ca nhng trng
cng cho ngi ln v gio dc cng ng hoc trng ngn ng t nhn.
Trng ca con qu v c th cung cp cc dch v dy c vit cho gia nh,
dnh cho ph huynh, v o to cho cc ph huynh khng ni ting Anh. Hy
lin h vi trng ca con qu v tm hiu liu trng c cung cp cc
chng trnh nh th hay khng.
Cc chng trnh trng cng cho ngi ln v gio dc cng ng thng
c t chc trong cng ng a phng bi cc hc khu v i hc cng
ng. Nhng chng trnh ny c nhng kho hc ESL c tnh nguyn vin a
phng dy km. Nhng chng trnh ny thng min ph, hoc qu v phi
tr mt khon hc ph nh. Thi gian hc c th ban ngy hoc ban m. Hy
gi cho i hc cng ng a phng hoc vn phng hc khu tm nhng
lp hc ESL m h cung cp.
Hu ht nhng thnh ph ln u c nhng trng ngn ng t nhn c
lp hc ESL ban ngy hoc ban m. Hc ph ca cc lp ngn ng t nhn
thng da trn s gi dy, v nhn chung s t hn cc lp cng lp. Qu v
c th tm kim trn mng Internet cc trng ngn ng t nhn trong khu vc
mnh sinh sng.
Mt s t chc cng ng, th vin, v nhng nhm tn gio cng c nhng
lp hc ESL min ph hoc gi thp. Hy tm hiu trong th vin cng cng a
phng, c quan dch v x hi, nh th hoc cha. Nhn vin tra cu ca th
vin a phng cng c th cho qu v bit v nhng chng trnh ESL v gip
qu v tm sch, bng video, a CD v phn mm my tnh trong th vin.
tm chng trnh ESL gn nht, vui lng truy cp trang web
www.literacydirectory.org. Qu v cng c th hc trc tuyn bng cch truy
cp trang web www.usalearns.org.
68
Chm Sc Y T
Nhn chung, mi ngi Hoa K chi tr dch v chm sc y t ca mnh trc
tip hoc thng qua bo him. Chm sc t tn km, v vy lm vic cho cc
nh tuyn dng tr bo him y t hoc mua bo him y t cho qu v l mt vic
c li. Qu v v gia nh c bo him y t cng sm cng tt l iu quan trng.
Cc nh tuyn dng tr bo him y t nh l mt khon tr cp cho nhn vin.
Mt s nh tuyn dng chi tr tt c chi ph bo him y t hng thng
cho qu v trong khi mt s khc ch chi tr mt phn chi ph ny.
Ph bo him hng thng ny c gi l tin ng bo him
(premium). Qu v c th cn phi tr mt phn ca tin
ng bo him. Thng thng nh tuyn dng s khu
tr phn ng bo him ca nhn vin vo sc tr
lng cho qu v. Mt s nh tuyn dng cng s cho
php qu v mua bo him cho gia nh. Qu v c th
phi tr nhiu hn cho ph bo him ny.
Nu qu v c bo him y t, bc s c th gi ha
n ti cng ty bo him y t ca qu v. Cng ty
bo him y t c th chi tr mt phn hoc tt c ha
n ny. Thng thng th qu v phi tr mt khon
cho bc s hoc nh cung cp dch v mi ln qu v s
dng cc dch v chm sc y t. i khi vic ny c gi
l tin ng tr (co-payment).
Nu qu v khng c bo him y t, mt s bc s s yu cu qu
v tr ton b chi ph chm sc y t ca qu v. Qu v c th nhn h
tr chm sc y t tiu bang hoc lin bang. Cc tiu bang cung cp hnh thc
h tr cho tr em thuc gia nh c thu nhp thp, ph n mang thai v ngi
khuyt tt. Mt s tiu bang c cc chng trnh h tr do tiu bang tr cp.
69
Th Trng Bo Him Y T
Th Trng Bo Him Y T (hay cn gi l ni trao i bo him y t) l mt
cch tm c bo him y t cht lng va ti tin v p ng c nhu
cu ca qu v. N c th gip qu v nu qu v khng c bo him gi c phi
chng t nh tuyn dng ca mnh hoc nu qu v tiu chun hng bo
him theo Chng Trnh Medicare, Medicaid, hoc Chng Trnh Y T Dnh
ChoTr Em (CHIP). Th Trng ny s cho php qu v so snh cc chng
trnh bo him y t c nhn, gii p thc mc, tm hiu liu qu v c tiu
chun c h tr ti chnh nhm gip thanh ton chi ph bo him, v ghi
danh vo chng trnh chm sc y t p ng c nhu cu ca qu v. Cc
thng tr nhn v nhng ngi nhp c hp php khc c th tiu chun
nhn bo him ca Th Trng. bit thng tin cp nht nht, vui lng truy cp
trang web www.HealthCare.gov.
Tm C S Chm Sc Y T Gi Thp
Phn ln cc cng ng c ti thiu mt c s chm sc y t cung cp cc dch v min ph hoc gi thp.
Cc c s ny i khi c gi l phng khm hoc trung tm y t cng ng. tm c s gn qu v, hy
tm kim trn mng Internet hoc hi t chc phc v ngi nhp c nu h bit c s chm sc y t min
ph hoc gi thp trong khu vc qu v .
B Y T V Dch V Nhn Sinh Hoa K tr cp cho cc c s chm sc y t nhiu a im trn khp c
nc, cung cp cc dch v chm sc y t c bn cho ngi nhp c. tm bc s gn qu v, vui lng truy
cp trang web http://findahealthcenter.hrsa.gov.
70
CE
INSURAN
HEALTH
RE
MEDICA
NAME OF
-800-633
ICARE (1
1-800-MED
-4227)
SAMPLE
ARY
BENEFICI
E
JOHNCLDAIOM NUMBER
SEX
MALE DATE
IVE
-2007
) 01-01 007
A
T
IS EN
R
A
(P
-2
L
1
A
-0
1
IT
0
P
HOS
T B)
E
L (PAR
MEDICA
JOHN DO
RE
0 0 -A
0 0 -0 0 -0 0
MEDICA
TITLED TO
EFFECT
SIGN
HERE
71
72
73
74
Bo m An Ton Cho Ni V
Gia nh
Nhng trng hp khn cp l nhng trng hp ngoi d liu, c th gy thit hi v ngi v ti sn. Cc
trng hp khn cp c th xy ra cho bt c ai bt c thi im no. Phn ny cho qu v bit cch qu v
c th chun b cho cc trng hp khn cp v cch c gip khi xy ra trng hp khn cp.
75
75
Hy Sn Sng
Chun b cho cc trng hp khn cp trc khi chng xy ra. bit thng tin
v cch chun b cho trng hp khn cp, vui lng truy cp trang web
www.ready.gov. Trang web ton din ny cung cp thng tin v cch chun b
sn sng cho trng hp khn cp qu v c th bo m an ton cho ni
v gia nh.
Di y l mt s vic qu v c th lm chun b:
76
Qu V C Th Lm G
gip bo v an ton trong khu ph ca qu v, hy lm quen vi nhng ngi
lng ging. Tho lun vi h cch x l nhng trng hp khn cp trong vng.
Nu qu v c ngi hng xm b khuyt tt, hi thm xem h c cn s tr gip
c bit trong trng hp khn cp hay khng.
Nhiu khu ph c i Dn Ph, hng dn ngi dn cch gip bn thn h
bng cch nhn dng v bo co hnh ng ng ng khu ph ca mnh. Nu
khu vc ca qu v c i Dn Ph, qu v c th tnh nguyn tham gia. Nu qu v mun t chc i Dn Ph,
hy gi cho c quan cnh st a phng. bit thm thng tin, vui lng truy cp trang web www.nnw.org.
Khi gip cho nhng ngi khc c an ton, qu v cng gip cho cng ng v c t nc. Qu v c
th tham gia nhiu hn vo cng ng thng qua Hi ng C Dn (Citizen Corps Council). Vui lng truy cp
trang web www.citizencorps.gov bit thm thng tin.
S Cu
Hc cch gip trong trng hp khn cp, v d nh khi c ngi b chy mu
hoc nght th. Vic ny c gi l s cu (first aid). Qu v c th theo hc
nhng lp hun luyn phng php s cu ti Hi Ch Thp (Red Cross) ti
a phng. Gi cho vn phng Hi Ch Thp a phng hoc Hi ng An
Ton Quc Gia (National Safety Council) hi v nhng lp hc trong vng.
bit thm thng tin, vui lng truy cp trang web www.redcross.org hoc
www.nsc.org/learn/Safety-Training/Pages/first-aid-training.aspx.
Hy sn nhng ti s cu nh, ni lm vic v trong xe hi ca qu v.
Ti s cu c nhng dng c qu v cn c tr cc loi vt thng nh hoc
chng au nhc, nh l bng, gc kh trng, thuc, bch nc , v bao tay.
Qu v c th mua mt ti s cu tt nh thuc a phng.
77
bit thm thng tin, vui lng truy cp trang web www.dhs.gov/alerts.
Nu qu v mun nhn thng tin cp nht lin tc, vui lng truy cp trang web
www.twitter.com/NTASAlerts.
Chnh ph Hoa K c th s dng NTAS cung cp thng tin cho cng ng
trong trng hp khn cp. B An Ninh Quc Ni c th s dng h thng ny
cung cp thng tin tc thi cho cng ng khi xy ra tn cng khng b.
Chnh quyn tiu bang v a phng cng c th s dng NTAS cung cp
thng tin cho cng ng.
LI
KHUYN
78
Qu V C Th Lm G
DHS gip t nc hiu v nhng nguy him c th xy ra, c th chun b i ph khi c cuc tn cng
khng b hoc thin tai. DHS cung cp thng tin nhm gip qu v m bo an ton cho gia nh, ni v
cng ng ca qu v. Hy gi 1-800-BE-READY hoc truy cp trang web www.ready.gov.
Qu v c th nhn s hng dn c tiu Are You Ready? (Qu V Sn Sng Cha?) Hng Dn Chi
Tit cho Cng Dn Cch Sn Sng ng Ph c nhiu li khuyn v cch m bo an ton cho gia nh, ni
v cng ng ca qu v. Qu v c th nhn hng dn ny t C Quan Qun L Khn Cp Lin Bang
bng cch truy cp trang web www.ready.gov/are-you-ready-guide. Qu v cng c th nhn cc ti liu t
trang web DHS ti www.ready.gov/publications.
ng Ph Vi Trng Hp Khn
Cp
Tr Gip Khn Cp Bng in Thoi
nc M, qu v c th gi 911 bng bt c my in thoi no nhn c
s tr gip khn cp. Ch s dng 911 trong trng hp khn cp. Hng dn
gia nh qu v v khi no thch hp v khi no khng thch hp gi 911. Cc v
d c lit k di y.
Gi 911 :
Bo mt v ha hon;
Bo r r kh t; v
Xin ng gi 911 :
Hi ng;
79
ng s.
Nu qu v ang trong xe, ng ra khi xe cho n khi nhn vin cnh st yu cu.
tay qu v ni m nhn vin cnh st c th nhn thy. ng cho tay vo ti hoc vo nhng ni
khc trong xe.
80
81
82
Tm Hiu V Hoa K
Hoa K l quc gia theo ch dn ch i din, v cc cng dn ng vai tr quan trng trong vic lnh
o t nc. Trong phn ny, qu v s tm hiu v cch cc cng dn hnh thnh chnh ph Hoa K, cch
Hoa K c gy dng v pht trin, v cch chnh ph ca chng ta vn hnh.
83
83
Ca Dn, Do Dn V V Dn: Dn Ch L G?
T dn ch (democracy) c ngha l chnh ph do nhn dn lm ch. Dn ch c nhiu hnh thc
khc nhau cc quc gia khc nhau. Hoa K, chng ta c nn dn ch c gi l dn ch i din
(representative democracy). C ngha l ngi dn chn nhng i biu i din cho quan im v mi
quan tm ca h trong chnh ph.
84
85
Sau khi chin thng, mi thuc a tr thnh mt tiu bang. Mi tiu bang
c chnh quyn ring. Ngi dn trong nhng tiu bang ny mun to mt hnh
thc chnh quyn mi hp nht nhng tiu bang thnh mt quc gia. Ngy
nay, chnh ph trung ng ny, chnh ph quc gia ca chng ta, c gi l
chnh ph lin bang (federal government). Hin nay Hp Chng Quc Hoa K
gm c 50 tiu bang; Qun Columbia (mt khu vc c bit l tr s ca chnh
ph lin bang), v cc vng Guam, American Samoa, v Qun o Virgin thuc
Hoa K; v khi thnh vng chung Northern Mariana Islands v Puerto Rico.
86
Quc K Hoa K
Quc k Hoa K thay i theo lch s ca quc gia chng ta. Hin nay trn l
c c 13 sc tng trng cho 13 thuc a u tin ca nc M. Quc k c
50ngi sao, mi ngi sao tng trng cho mt tiu bang. Quc ca M ngi ca
quc k v c gi l The Star-Spangled Banner (Quc K im Sao). Quc
k cn c gi l Old Glory hoc Stars and Stripes.
87
Nhn Dn Chng Ta
We the People (Nhn Dn Chng Ta) l ba ch u tin trong Hin Php Hoa K. Hin Php bt u
bng cu gii thch l do v mc ch ca Hin Php. Phn ny c gi l li m u. Sau y l li m
u ca Hin Php Hoa K:
Chng ta, nhn dn Hp Chng Quc Hoa K vi mc ch xy dng mt Lin Bang hon ho hn na,
thit lp cng l, m bo s bnh yn nc, to dng phng th chung, thc y s thnh vng trong ton
khi v gi vng nn t do cho chng ta v cho nhng th h k tip, quyt nh xy dng Hin Php ny
cho Hp Chng Quc Hoa K.
88
89
Ngnh Lp Php
Quc Hi M v cc c quan lin
quan
90
Ngnh T Php
Ti Cao Php Vin M v cc ta
n lin bang trn ton quc
H Vin Hoa K
Ngi dn trong mi tiu bang b phiu chn cc Dn Biu trong H Vin. C
435 Dn Biu trong H Vin, thng c gi l the House. S Dn Biu ca
mi tiu bang ty thuc vo dn s trong tiu bang . Cc tiu bang c phn
chia thnh cc qun. Ngi dn sng trong mi qun i b phiu cho ngi i
din cho qun ca h vo H Vin. Nhim k ca mt Dn Biu l hai nm, sau
ngi dn c c hi khc b phiu li cho Dn Biu ny hoc cho ngi
khc i din cho h. Dn Biu c th phc v v hn nh trong Quc Hi.
C thm nm i biu trong H Vin; y l nhng i biu ca Qun Columbia,
khi thnh vng chung Mariana Islands, v cc vng lnh th Guam, American
Samoa, v Qun o Virgin thuc Hoa K. Mt y vin hi ng nhn dn i
din cho Puerto Rico.
H Vin son tho lut php v c mt s trch nhim c bit. Ch H Vin mi
c th:
91
Gi th n Thng Ngh S:
Qu v c th vo trang web ca Quc Hi tm hiu v nhng hot ng hin thi trong H Vin v
Thng Vin v v nhng Dn Biu v Thng Ngh S ca qu v, gm c nhng a ch trang web ca h.
92
Qu V C Th Lm G
Tm hiu v Dn Biu v Thng Ngh S ca mnh cng nh nhng g h ang lm i din cho qu
v trong Quc Hi. Qu v c th thc hin iu ny bng cch tm nhng bi bo vit v h trn bo a
phng v xem trn trang web ca Quc Hi. Tt c cc Thng Ngh S v Dn Biu c vn phng a
phng trong cng ng ca h sinh sng. Qu v c th tm thy cc vn phng ny c lit k trong danh
b in thoi hoc tm kim theo tn trn mng Internet. Nu qu v i thm Washington, DC, qu v c th
tham quan min ph To Nh Capitol Hoa K, ni Quc Hi lm vic.
93
Qu V C Th Lm G
Nhiu cuc hp chnh quyn a phng cng khai vi cng ng v c t chc vo ban m bt c
ai cng c th tham d. V d, qu v c th ti bui hp ca hi ng thnh ph hoc ca hi ng gio dc
tm hiu v nhng g ang din ra trong cng ng ca mnh. Thi gian v a im cuc hp thng
c lit k trn bo a phng hoc trn trang web ca chnh quyn a phng. Mt s cuc hp chnh
quyn a phng c pht trn knh truyn hnh cp a phng.
94
95
96
97
97
L Do Tr Thnh Cng Dn
HoaK?
tr thnh cng dn, qu v phi sn lng:
98
99
100
1. C Tr Lin Tc
C tr lin tc (Continuous Residence) c ngha l qu v phi sng Hoa K vi t
cch l thng tr nhn trong mt khong thi gian nht nh. Hu ht mi ngi
phi l thng tr nhn v c tr lin tc trong nm nm (hoc ba nm, nu kt hn
vi mt cng dn Hoa K) trc khi h c th bt u quy trnh nhp quc tch.
Ngy qu v tr thnh thng tr nhn (thng l ngy ghi trn Th Thng Tr
Nhn ca qu v) l ngy bt u thi gian nm nm. Nu ri khi Hoa K trong mt
thi gian di, thng l su thng tr ln, qu v s lm gin on tnh trng c tr
lin tc ca mnh.
Nu ri khi Hoa K t mt nm tr ln, qu v c th nhp cnh tr li min l c
giy php ti nhp cnh (re-entry permit). Qu v nn np n xin giy php ti nhp
cnh trc khi ri Hoa K. Xem trang 17 bit thng tin v cch np n xin
giy php ti nhp cnh. Trong hu ht trng hp, thi gian qu v sng Hoa K
trc khi xut cnh s khng c tnh vo thi gian c tr lin tc ca qu v. iu
ny c ngha l sau khi qu v tr v Hoa K, thi gian c tr lin tc c tnh li
t u, v do c th phi ch bn nm mt ngy trc khi qu v c th np n
xin nhp quc tch.
Thm vo , nu qu v phi ri Hoa K v l do cng vic, qu v c th cn phi
trnh Mu n N-470, n Xin Duy Tr Tnh Trng C Tr Lin Tc Hi
iu Kin Nhp Quc Tch (Application to Preserve Residence for Naturalization
Purposes) duy tr tnh trng thng tr nhn ca mnh nhm theo ui vic nhp
quc tch.
Qu v cn bit rng vic ri khi Hoa K trong khi n xin nhp quc tch ca mnh
ang c xt duyt c th lm cho qu v khng iu kin nhp quc tch, nht
l nu qu v nhn vic lm nc ngoi.
Qu mt nm
C th b hy b
B hy b
101
Giy php ti nhp cnh (Mu n I-131, n Xin Giy Php Du Lch)
v Mu n N-470, n Xin Duy Tr Tnh Trng C Tr Lin Tc Hi
iu Kin Nhp Quc Tch (Application to Preserve Residence for
Naturalization Purposes) l hai mu n khc nhau. Qu v c th xut trnh
giy php ti nhp cnh thay cho th Thng Tr Nhn (nu i di 12
thng) hoc thay cho th thc (nu i trn 12 thng) khi qu v mun tr
v sau chuyn tm thi ri khi Hoa K. Tuy nhin, nu qu v mun np
n xin nhp quc tch v vng mt hn 12 thng, qu v c th cn phi
trnh Mu n N-470 duy tr tnh trng c tr nhm mc ch xin nhp quc tch.
LI
KHUYN
102
103
nh bc bt hp php
Mi dm
Ngc i ngi khc v l do chng tc, tn gio, ngun gc quc gia, quan im chnh tr, hay quan h
x hi
104
105
Nu qu v:
Thng tr vi t
cch l thng tr Qu v c min
thi:
nhn ti Hoa K
trong thi gian:
Qu v phi thi:
T 50 tui tr ln
20 nm
T 55 tui tr ln
15 nm
T 65 tui tr ln
20 nm
106
Qu V ang i ng ng
Chng ti hy vng l hng dn ny gip ch qu v.
Hng dn c bin son gip qu v bt u cuc
sng Hoa K, cng nh gip qu v hiu r quyn hn
v trch nhim ca mnh vi t cch l thng tr nhn.
Hng dn cng cho qu v bit cch tham gia vo cng
ng ca mnh. N cng cho qu v bit mt s vn
phi tm hiu thm nu mun tr thnh mt cng dn
c nhp quc tch. Truy cp trang web ca chng ti
ti a ch www.uscis.gov tm hiu thm. Qu v s
tm thy cc ti liu hu ch khc ti a ch
www.welcometousa.gov.
V by gi khi y, qu v c c hi tri nghim mi
th c th c trong cuc sng ti t nc ny. Chng ti
cho n qu v vi t cch l thng tr nhn v chc
qu v thnh cng ti Hp Chng Quc Hoa K.
107
www.uscis.gov