Pgs.

ts bi xun cy, ThS NGUYN QUANG PHC

Thit k yu t hnh hc

-ng t

nh xut bn giao thng vn ti

Pgs.ts bi xun cy, ThS NGUYN QUANG PHC

Thit k yu t hnh hc

-ng t
APPROVED
By Nguyen Quang Phuc at 11:47 pm, 10/20/07

nh xut bn giao thng vn ti h ni, 2007

LI M U
Gio trnh thit kyu thnh hc ng t c bin son cho sinh
vin cc ngnh ng b, Cu ng btheo cng chng trnh ging
dy ca trng i hc GTVT, ng thi cng l ti liu tham kho cho sinh
vin cc chuyn ngnh khc trong khoa Cng trnh, sinh vin ngnh kinh txy
dng, khoa Kinh tca trng i hc GTVT.
Gio trnh c bin son trn cs cc gio trnh, bi ging mn hc
thit kng t ca bmn ng b, Trng i hc GTVT, cc gio
trnh thit kng t ca Trng i hc Xy dng v cp nht cc quy
trnh thit kng t ca Vit Nam TCVN 4054 05, 22TCN 273-01, tiu
chun thit khnh hc ng t ca Trung Quc, CHLB c, AASHTOM,...
Ni dung gio trnh chia thnh 6 chng do PGS.TS Bi Xun Cy ch
bin v bin son cc chng 5, 6; ThS. Nguyn Quang Phc, bin son t
chng 1 n chng 4.
hon thnh gio trnh ny, chng ti xin chn thnh cm n PGS.TS
Nguyn Quang Ton, TS Trn ThKim ng, v cc thy, c gio bmn
ng b c, sa cha, bsung, cung cp ti liu v cho nhng nhn xt
qu bu.
Mc d rt nhiu cgng khi bin son nhng do trnh v thi
gian c hn nn khng trnh khi nhiu thiu st, chng ti mong nhn c
cc kin ng gp qu bu ca cc thy, c gio, cc bn ng nghip, cc
em sinh vin ln xut bn sau c hon thin hn.
Mi ng gp xin c gi vNh xut bn GTVT, 80B Trn Hng o,
H Ni hoc Bmn ng b, trng i hc GTVT, Lng Thng, ng
a, H Ni. in thoi 04.7664531; Email: phucnq2002@yahoo.com.
H Ni, thng 11 nm 2006
CC TC GI.

REVIEWED

By Nguyen Quang Phuc at 11:48 pm, 10/20/07

CHNG 1

CC KHI NIM SDNG TRONG MN HC

THIT KHNH HC NG T
1.1 NG BV MNG LI NG B
1.1.1 Tm quan tr
ng ca mng li ng btrong i sng x h
i
a)
nh ngh
a ng b
Thu
t ngvng nc ta cng nhm
t snc trn thgii hi
n nay cha
th
t thng nh
t. Trong gio trnh ny sd
ng cc
nh ngh
a sau y.
-

ng b: ng bl mt t
ng hp cc cng trnh, cc trang thi
t b

m
b
o cho cc lo
i xe v bhnh lu thng trn ng c an ton, m thu
n
v kinh t
.

ng t: ng dng cho mi
i t
ng tham gia giao thng (tngi i
b
n xe t). Trong cc ti li
u nc ngoi gi l ng giao thng cng
c
ng.
+ ng t khi
i qua vng tr
ng, t dn cv cng trnh xy dng gi l
ng ngoi
th
.
+ ng t khi i qua khu dn ct
p trung, nhi
u cng trnh xy dng gi
l
ng th
.

ng t cao tc: ng ginh ring cho cc

i tng tham gia giao
thng di chuy
n v
i tc
cao.

ng t cao t
c cng
c chia thnh:
+ ng t cao tc ngoi
th
+ ng t cao tc
th

b)
nh ngh
a m
ng li ng b
T
p hp cc con
ng bc m
c tiu trong m
t vng hay mt qu
c gia t
o nn
m
ng li
ng b
.
M
ng li
ng bni li
n cc
i
m dn c, cc khu trung tm v
n ho, chnh
tr
, cng nghi
p, nng nghi
p, cc trung tm giao thng nhnh ga, b
n c
ng,
sn bay,... M
ng li ny phc vcho vi
c i l
i ca cc
i tng tham gia giao
thng, v
n chuy
n hng ho, hnh khch gia cc trung tm
. V v
y, d
ng
chung ca m
ng l
i trc h
t ph
i ph hp vi h
ng c
a cc dng giao thng
chnh,

m b
o cho cc dng ny lu thng thu
n ti
n v
i thi gian ng
n nh
t,

ho
c chi ph t nh
t
ng thi gi
m
c tc
ng x
u
n mi trng thin
nhin v vi chi ph xy dng hp l.
Mc
pht tri
n c
a m
ng l
i c
nh gi b
ng cc chtiu sau:
1. Mt

ng trn 1000 km2 di

n tch lnh th
- Cc nc pht tri
n:
250 -:- 1000 km/1000km2
- Cc nc ang pht tri
n:
100 -:- 250 km/1000km2
- Cc nc ch
m pht tri
n:
<
100 km/1000km2
2. Chi
u di
ng trn 1000 dn

c xem l mc trung bnh khi

t t3-:-5 km ng c lp m
t c
p cao
trn 1000 dn
3. Chi
u di
ng trn 1 phng ti
n giao thng (t)
-

Li
ng c xem nh
n
u
t

C
n bsung

: 20-:-30 m ng / 1 t

Thi
u

: < 20

: > 50

m
ng / 1 t
m
ng / 1 t

c) Tm quan tr
ng ca mng li ng btrong i sng x h
i
Trong n
n kinh tquc dn, v
n t
i l mt ngnh kinh t
c bi
t v quan trng.
N c mc
ch v
n chuy
n hng ho, hnh khch tni ny

n n
i khc.
Trong qu trnh s
n xu
t, n khng lm t
ng gi trsdng ca hng ho tuy
nhin t
m quan tr
ng c
a n dnh
n th
y trong mi ngnh kinh t
. N cung c
p
nguyn li
u, nhin li
u cho m
i nh my. N v
n chuy
n VLXD, my mc ti

xy l
p nh my. Trong qu trnh s
n xu
t, c
ng l
i c
n v
n chuy
n tphn
xng ti phn xng, ti kho... Cui cng khu phn ph
i ti tay ngi tiu
dng c
ng l
i ph
i nhti v
n t
i.
V
n t
i l m
ch mu n
i li
n cc khu trung tm kinh t
, chnh tr
, v
n ho, du
l
ch, cc khu cng nghi
p, nng nghi
p, gia thnh thvi nng thn,... phc v
cho spht tri
n m
i l
nh vc ca n
n kinh t
, pht tri
n x h
i,
m b
o an ninh
quc phng...
Hth
ng v
n t
i bao gm cc hnh thc: v
n t
i thu
, v
n t
i hng khng, v
n t
i
ng s
t v v
n t
i ng b
, trong
v
n t
i ng b
ng mt vai tr

c
bi
t quan trng, l la chn duy nh
t khi trung chuy
n hnh ho v hnh khch
c
a cc hnh thc v
n t
i khc. V
n t
i
ng bcn r
t thch hp khi v
n
chuy
n hnh ho v hnh khch cly va v ng
n.
V
n t
i
ng b(chy
u l v
n t
i t) c nhi
u
c i
m, trong nhng
i
u
ki
n nh
t
nh nhng
c
i
m ny lm cho v
n t
i
ng bc nhi
u thu
n li
v hi
u quhn so vi cc hnh thc v
n t
i khc:

C tnh c
ng cao, linh ho
t, v
n chuy
n trc ti
p khng c
n thng qua cc
phng ti
n trung chuy
n. C thsdng h
n hp cho nhi
u lo
i ph
ng
ti
n v
n t
i.

ng bi h
i
u tt v
n hn ng s
t,
dc d
c kh
c phc
c
ln hn nn c th
n c cc ni

a hnh hi
m tr. V v
y vm
t chnh
tr
, quc phng, x h
i y l m
t ngnh v
n t
i r
t quan trng.

Tc v
n t
i kh ln, nhanh hn
ng thu, tng ng
ng s
t, trn
ng cao t
c c thch
y trn 100 km/h nn trn cc cly ng
n n c th
c
nh tranh vi hng khng.

Cc ph v
n chuy
n trn
ng brnhi
u so vi hng khng nn lng
hnh khch v hng ho thng chi
m 80-90% vkh
i lng hng v 6070% vkh
i lng v
n chuy
n, nc ta l 50% v g
n 90%.

Nhc
i
m ln nh
t c
a v
n t
i t l gi thnh v
n t
i
t hn ng s
t v
nhin li
u

t, tlsngi phc v
i vi 1 T.Km cao, tlgia trng lng
b
n thn v trng lng hng ln.
Tai n
n giao thng cao v gy nhi
m mi trng ln c
ng l nhc i
m ch
y
u c
a v
n t
i
ng bso vi cc hnh thc v
n t
i khc. Hng n
m trn th
gii c kho
ng 25 v
n ngi ch
t v tai n
n giao thng ng b
. nc ta, theo
sli
u th
ng k qu
n l ca C
c C
nh st giao thng
ng s
t ng b(B
Cng an) chring 8 thng
u n
m 2006, cnc x
y ra 9.977 vlm ch
t
8.462 ng
i v bth
ng 7.728 ngi. Cc nc pht tri
n c nhi
u bi
n php v
phng ch
ng c hi
u qutai n
n giao thng ng bnhng ng ti
c l
cc nc ang pht tri
n, con sny khng ngng t
ng ln.
Cng nghi
p cht
o t ngy cng pht tri
n, t ngy cng c hon thi
n
lm cho sc cht
ng, tiu hao nhin li
u gi
m, an ton, t gy nhi
m mi
trng v m
ng li ng ngy cng hon thi
n nn hnh thc v
n t
i ny ngy
cng pht tri
n.
lm r hn vai tr c
a v
n t
i
ng b
, chng ta phn tch u nhc i
m
c
a cc hnh thc v
n t
i khc so vi
ng b
.
* Vn tithu:
G
m c v
n t
i sng v v
n t
i bi
n. u
i
m chnh c
a lo
i hnh ny l ti
t
ki
m
c n
ng l
ng v
n chuy
n. Snhin li
u
chuy
n 1 t
n hng chb
ng
1% so vi v
n t
i hng khng nn gi c
c r
t r
. Ti
n

u tchy
u vo t
u b
v b
n c
ng. V
n chuy
n c vi khi lng ln,
ng di, hng ho c
ng
k
nh nhd
u la, my mc, than , ...
Lo
i hnh v
n t
i ny c nhc i
m l bh
n chbi lu
ng l
ch, b
n c
ng,
phng ti
n nn khng linh ho
t ph
i c
n cc phng ti
n v
n chuy
n trung gian

(trung chuy
n). Ngoi ra cn phthuc nhi
u vo
i
u ki
n kh h
u thi ti
t v
t
c v
n chuy
n ch
m.
Hi
n nay, cn
c ta c trn 80 c
ng bi
n ln nh
, trong
m
t sc
ng tng hp
quc gia
v
ang
c nng c
p mr
ng nhH
i Phng, Ci Ln, N
ng,
Quy Nhn, Nha Trang, Si Gn, C
n Th
, ...
Tng chi
u di ng sng c kho
ng 41.900 Km sng, knh cc lo
i, nhng
mi qu
n l, khai thc v
n t
i 8.036 Km. V
n t
i sng givai tr
c bi
t quan
trng trong giao thng khu vc
ng b
ng sng H
ng v sng Cu Long.Tuy
nhin, giao thng v
n t
i sng v
n bh
n chdo lu
ng l
ch thng xuyn bsa
b
i, khi lng n
o vt r
t ln, thi
u thi
t bd
n lu
ng; cc c
ng sng nh
, n
ng
lc th
p, trang thi
t bbc x
p l
c h
u, sc cha kho bi khng
. a scc
c
ng cha c ni k
t lin hon vi m
ng giao thng qu
c gia.
* Vn tihng khng
Phng thc v
n t
i ny hi
n nay pht tri
n r
t nhanh chng, u i
m ca v
n t
i
hng khng l t
c cao (t300-1000 km/h) nn ti
t ki
m
c thi gian v
n
chuy
n. Ngoi ra cn l hnh thc v
n t
i an ton v ti
n nghi
i vi hnh
khch, lo
i hnh v
n t
i ny r
t thch hp vi cc cly va v ln.
Nhc i
m l gi thnh

t; h
n chbi tuy
n bay, sn bay, thi
t b
, phng
ti
n nn khng c
ng m c
n ph
i c cc phng ti
n trung chuy
n.
Hi
n nay, ngnh hng khng dn dng Vi
t Nam
ang qu
n l, ho
c cng qu
n
l v khai thc 17 sn bay trong m
ng c
ng hng khng sn bay ton qu
c, trong
c 3 sn bay qu
c tN
i Bi, Tn Sn Nh
t v N
ng. Trong i
u ki
n vn
c
p tngn sch nh nc cn h
n h
p, ngnh t
p trung

u tnng c
p chy
u
cho 3 c
ng hng khng sn bay qu
c tvcc h
ng mc nh ga, ng b
ng,
ng l
n, sn
... v m
t ssn bay n
i
a nhVinh, Ph Bi, i
n Bin, Ct
Bi, Ph Quc, Bun M Thut, Lin Khng, Pleiku...
* Vn ting s
t
Tc v
n chuy
n trn ng s
t kh cao, ti 100 km/h vi tu thng v g
n
300 km/h vi tu cao t
c. Chuyn ch
ng di, gi cc r
, v
n chuy
n c
hng ho cng k
nh, kh
i lng v
n chuy
n ln.
C
ng nhcc hnh thc v
n t
i trn, v
n t
i ng s
t c
ng bh
n chbi tuy
n
ng, nh ga, phng ti
n, ... nn khng c
ng m c
n ph
i c cc phng
ti
n trung chuy
n.

ng s
t Vi
t nam tn t
i 3 lo
i khng : Kh
ng 1m, kh
ng1m435
ng lng (c1m v 1m435) vi tng chi
u di 3.142,69 km gm 2.632 km
ng s
t chnh tuy
n, 402,69 km
ng Ga, 107,95 km ng nhnh .Br
ng
n
n
ng ph
n ln l 4,4 m.
c bi
t ton m
ng cn hn 300 km dng ray nh
(ring tuy
n Th
ng Nh
t cn 206km).
8

Bng 1.1 M
ng li
ng s
t Vi
t Nam (2000)
Tuy
n ng
Thng Nh
t
Phl -Ki
n kh
Diu Tr -Quy nhn
Mng mn -Phan Thi
t
Cu Git-Ngh
a n
l
t -Tr
i mt
H ni -ng
ng
Mai pha -Na dng
Gia Lm -H
i phng
Yn vin -Lao Cai
ng Anh - Thi nguyn
Kp -Lu x
Kp -HLong
Chi linh - Phl
i
B
c hng -Vn i
n
Tng s

Tng s
1.977,44
6,91
12,45
12,55
32,38
7,65
228,80
33,10
136,37
362,05
69,56
58,71
134,55
17,29
52,89
3142,69

ng
ng ga
chnh
1724,95
212,49
10,75
12,00
30,00
163,30
29,64
95,74
285,18
54,68
56,74
105,06
14,88
49,15
2632,06

ng
nhnh
40,01

1,69
0,55
2,38
0,93
53,37
3,45
20,75
58,65
13,08
1,97
27,23
2,40
3,74
402,69

6,72
12,14
19,89
18,22
1,81
2,25

107,95

1.1.2 Mng li ng bVi

t Nam, hi
n ti v tng lai pht tri
n
a) Qu trnh pht tri
n ca mng li ng bVi
t Nam
Theo nhng tht
ch c
, vo thi Hng Vng,

t V
n Lang
c nhng tuy
n
ng cho ngi, nga xe cc th
i tM Linh ti ch Chu (Trung Quc).
Bc vo thi k
i Vi
t, c nhng tuy
n
ng nhng t
i La ti
bin gii L
ng Sn. y cng l
o
n

u c
a con ng Thin L c m
rng sau ny bi vua L Thi T. Ngoi ra, cn cc con ng d
c theo sng
H
ng tM Linh ngc ln Cn Minh, tB
c Ninh i PhL
i-L
c
u ti
Qu
ng Ninh sang Trung Qu
c (csc
a ng 18 hi
n nay), ng tTh
ng
Long ti vng
ng b
ng B
c Trung Bqua Tam i
p vo NghAn, H T
nh,
ng "thng
o", ti
n thn c
a qu
c l6 ngy nay tTh
ng Long qua G
t,
Ho Bnh,
ng tVn (H
ng Sn H T
nh) vt Trng Sn qua Lo.
Ti thkthX,"thng

o" l tuy
n ng duy nh
t ni
ng b
ng sng
H
ng vi vng Thanh Ngh
, o
n

u ca thng
o h
u nhtrng vi Qu
c l
6 hi
n nay. Trc
, n
m 992, Vua L Hon cn cho lm con
ng tCa St
(H T
nh) vo

n Chu L (Qu
ng Bnh) di dn.
Ngoi ra, tkinh thnh Th
ng Long cn c cc tuy
n tora cc vng mi
n ni,

ng b
ng, vng bi
n nhng i Chu Phong (Sn Ty), Chu
ng (Hng
Ho) Tn Chu Long Chu (H B
c) Nam Sch, Hng Chu (H
i Hng) Trng
Chu (Nam
nh, Ninh Bnh) vv...
9

Sau khi thc dn Php xm lc n

c ta,

n n
m 1912, mi c quy
t
nh xy
dng hth
ng ng bton ng Dng. Hth
ng ny bao gm cnhng con
ng trc
y vi tng s30.000km, trong
c 13.000km
ng r
i
,
10.000km
ng
t t i
c, cn 7000km ng h
p, ch
i l
i
c vo
ma kh.
n n
m 1925, con sny t
ng g
p 3 l
n. Trong cc tuy
n lc b
y
ging s1 cn g
i l
ng xuyn Vi
t c t
ng chi
u di trn

t Vi
t Nam
l 2000km, cho
n n
m 1943 v
n cn m
t s
o
n cha hon thi
n m
t
ng
v m
t sc
u, v chmi r
i nha
c 1500 km. Ngoi m
t sc
u treo, c
u s
t,
ph
n ln cc c
u b
ng BTCT. Br
ng nn
ng
o

p l 6m, bn knh khng

di 15m,
d
c khng qu 6%. Sau 13 n
m lm ng s1 (1913 - 1925) v
n
cn 162km chc n
n ng v chc thch
y xe vo ma kh, ma ma ph
i
i vng ln
ng 11,12 trnh
o
n Phan Rang - Phan Thi
t. Cc tuy
n khc
nh
ng s2, 3, 6, 5, 4 mi
n B
c c
ng s7, 8, 9, 11, 12 mi
n
Trung v ng s13, 15, 16 Nam Bvv... c
ng
ang xy dng. Tnh

n h
t
n
m 1925, B
c Bc 1690km ng r
i v 3860km
ng

t, Trung B
c 1080km
ng r
i v 2050km ng
t, Nam Bc 710km
ng r
i
v 140km ng
t.

n trc Cch m
ng thng 8 n
m 1945, nc ta c t
ng s6.184km ng t,
trong c 2.632km
ng r
i nha, 2.610km ng r
i
, cn l
i l
ng

t. M
ng ng ni trn c tiu chu
n kthu
t th
p: n
n m
t ng h
p (5 8m, c ng ch2,5-3,5m) dc ln, bn knh
ng cong b, cua ngo
t
nhi
u, n
ng lc thng qua h
n chnh
t l ma ma l,
o dc bst l, hng
tr
m i
m vt sng b
ng ph m ph
n l
n ph chc trng t
i 6 T dng dy ko
ho
c chn b
ng tay.
Trong nhng n
m khng chi
n chng thc dn Php, trong cc vng gi
i phng,
c 505km
ng c lm mi v 1.210km
ng, 3.000m c
u c c
i t
o,
sa ch
a... Sau khi ho bnh l
p l
i n
m 1954, mi
n B
c bc vo vi
c khi ph
c
cc QL 1A, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 19, 11, 12, 13, 15, 18 v t
p trung xy dng m
t s
tuy
n mi nhtuy
n i
n Bin -Tu
n Gio di 82km, tuy
n B
n L
ng-Lai Chu
di trn 200km, khai thng tuy
n Thung Khe di 52km, xy dng l
i nhi
u c
u,
bbt
c 20 b
n ph. N
m 1962 nng c
p QL 2 H N
i - H Giang, khi cng
tuy
n H Giang - Mo V
c 150km. N
m 1964 ni tuy
n Phong Th- Lo Cai v
tuy
n 13C d
c theo thui
n Thc B di g
n 200km...
Trong vng 10 n
m 1955 - 1965, c 707 km
ng b
c khi ph
c, trn 1000
km lm mi. M
ng li ng btrong giai
o
n ny c 10585 km trong
5373 km do Trung ng qu
n l v 5212 km do

a phng qu
n l vi t
ng
c
ng 2700 chi
c c
u c tng chi
u di kho
ng 22.000m.
Trong nhng n
m khng chi
n ch
ng M
, qun v dn ta
hy sinh, dng c
m
v sng t
o trong vi
c xy dng tuy
n v
n t
i chi
n lc Trng Sn, ni
ng
15 vi
ng 14, 13 tTn Kv Dak Rng Hin - Gi
ng - Phc MP
n ToKon Tum - Ply Cu - Bun Ma Thu
t -
c Min - Ki
n c - Chn Thnh - Ty
10

Ninh. ng t
c Rng vo Chn Thnh c 185 c
u, ng
m di 4739 m, c
6 c
u ln di 91m-180m. y l tuy
n
ng chi
n lc

m b
o nhu c
u v
n t
i
cho chi
n trng Mi
n Nam.
Sau ngy mi
n Nam hon ton gi
i phng, ngnh GTVT
ti
p qu
n hth
ng
ng bmi
n Nam vi t
ng chi
u di l 21.836 km vi 4564 cy c
u cc lo
i
(c tng chi
u di cc c
u l 115.512m). Trong
, hthng xa l, quc llin
t
nh ll 6.489km, cn t
nh l
, hng lv ng thx l 15.347km. C
u v
nh
cu chchi
m 27%, cn l
i l c
u t
m, c
u bn v
nh cu.
Hth
ng
ng b ca cnc sau khi thng nh
t
t nc c kho
ng
48.000km trong
quc ll 10.629 km, vi kho
ng trn 3000km
ng btng
nha, 3445 km lng nha, cn l
i l m
t ng
d
m c
p phi.
b) Nhng
c i
m ca mng li ng bVi
t Nam hi
n ti

c s
u tc
a Chnh phb
ng ngun vn trong nc, vn vay c
a n
c
ngoi v cc tchc qu
c t
, hthng csht
ng ng bca nc ta c
nhng bc pht tri
n
ng k
: Xy dng mi 1200km, khi ph
c nng c
p hn
4.000km quc lquan trng, xy g
n 12.000m c
u; trong c hng chc c
u
ln; nng c
p hng chc nghn kilmt
ng giao thng nng thn. Cc cng
trnh ny
c
a vo khai thc pht huy hi
u qugp ph
n quan trng lm
t
ng tr
ng n
n kinh tqu
c dn.
Thnh ph
n m
ng li ng bc phn theo c
p qu
n l, theo sli
u t
ng
hp hin tr
ng vc
u
ng bVi
t Nam tnh
n thi
i
m thng 10/1999 (cc
sli
u v
ng bt
nh lv ng b
th
c t
ng hp thi i
m
1/1/1998) nhsau: (B
ng 1.2)
Bng 1.2. Hi
n trng hth
ng ng bv k
t c
u m
t
ng
ng v kt cu mt
Hthng

Tng chiu di

ng

B tng xi

B tng nha

mng
Km

Quc l

15250

7.4

T
nh l

17450

th

Km

dm thm

Cp ph
i

nhp nha

dm

Km

Km

75

0.5

4228

27.7

5177

33. 9

4775

31.3

995

6.5

8.5

12

0.1

387

2.2

3561

20.4

8605

49.3

4885

28.0

3211

1.6

1246

38.8

1965

61.2

Huyn l

36950

18.0

53

0.1

3558

9.6

17932

48.6

15362

41.6

ng x

132055

64.5

2922

2.2

52446

39.7

76687

58.1

Tng cng

204871

100

87

17138

Km

Mt ng t

83758

Km

97929

Theo tiu chu

n TCVN 4054-85, hth
ng ng qu
c lVi
t Nam c phn
theo cc c
p nhb
ng sau:
11

B
ng 1.3 Hi
n trng c
p h
ng kthu
t c
a
ng
Cp ng

Chi
u di (km)

Tl(%)

- ng c
p II

212

0.7

- ng c
p III

3762

23.6

- ng c
p IV

5764

38.7

- ng c
p V v VI

5512

37

Tng cng

15250

100

Theo cc sli
u th
ng k
c vo thng 10/1999 Vi
t Nam c kho
ng
204.871km
ng b
, m
t
phn btrung bnh c
a hthng
ng btrn
ton lnh th(khng tnh
ng x v chuyn dng kho
ng 0,219km/km2); tnh
trn sdn l 0,81km/1000 dn l th
p so vi mt snc trong khu vc (Thi
Lan: 1,03km/1000 dn; Trung Qu
c 0,94km/1000 dn). Tl
ng
c r
i
m
t c
a Vi
t Nam
t 29,6% (khng tnh ng x v ng chuyn d
ng),
mc th
p so vi cc n
c trong khu vc (trn thgii con sny ln hn 50%).
Hi
n nay, nhi
u nc chu
c ng bcao t
c nhSingapore, Malaysia,
Thi Lan, Hn Quc, Trung Qu
c, trong
c tlchi
u di
ng cao tc so
vi chi
u di ton m
ng ng btng
i cao: Singapore 4,4%, Hn Qu
c
2,5%, Vi
t Nam hi
n nay (2006) chc tuy
n
ng cao tc Php Vn-C
u
Gi(30km) v mt stuy
n ng cao tc khc ang c tri
n khai xy dng
(C
u Gi
-Ninh Bnh, 56km; Si Gn-Trung Lng, 40km; Lng-Ha
L
c,30km...). Vi ch
t lng km, xy dng tlu l
i btn ph trong hai cu
c
chi
n tranh ginc, khng
c duy tu b
o dng, nng c
p v chnh sch
qu
n l, chnh sch t
o v
n duy tr m
ng li giao thng ng bca Nh n
c
cn nhi
u h
n chnn cha t
o
i
u ki
n cho giao thng ng bpht tri
n.
M
t ng btng xi m
ng v btng nha chi
m 9,37% t
ng skm ng b
,
m
t ng
d
m th
m nh
p nha chi
m 6,4%; m
t
ng tr
i , c
p ph
i v
ng
t chi
m trn 80%. i
u ny thhi
n m
ng li giao thng
ng b
Vi
t Nam vch
t lng qu th
p l v
t c
n khng nh
i vi n
n kinh t
ang
chuy
n sang theo cchthtrng.
Csht
ng giao thng ng bc
a Vi
t Nam v
n cn l
c h
u, quy m nh,
cha
p
ng
c yu c
u cng nghi
p ho-hi
n

i ho
t nc.

m b
o
thu
n li cho vi
c hi nh
p khu vc v quc t
, c
n c s

u tln hn na.
Trc m
t ti
n ti h
i nh
p qu
c tc
n ph
i gi
i quy
t tri
t nhng i
m
y
u km nhsau:
-

12

Csht
ng giao thng
ng b c xy dng tlu, vi
c sa cha,
c
i t
o khng
ng b, tiu chu
n kthu
t th
p, cha c tuy
n no vo ng
c
p;

Tlm
t
ng r
i nha th
p (15,5% cho ton bhthng; 59,5%

i vi
hth
ng quc l
);

Kh
ng h
p (m
t
ng rng t2 ln xe trln trn hthng qu
c lch

t 26,2%).

Nhi
u c
u c trng t
i th
p, khh
p (chi
m 20%). Mtsvtr qua sng sui
cn ph
i dng ph ho
c
ng trn. Ring trn hth
ng quc lv
n cn 40
b
n ph ang ho
t
ng;

Cn 602 x cha c ng t

n trung tm; cn g
n 100.000 km
ng
giao thng nng thn chi c ma kh;
ng b
ng sng Cu Long c
u
khcn l c
u dn sinh phbi
n, do v
y vi
c
i l
i r
t kh kh
n;

Giao thng
thy
u km: thi
u hth
ng giao thng t
nh, thng xuyn n
t
c giao thng, hthng v
n chuy
n hnh khch cng cng km pht tri
n, tai
n
n giao thng ngy cng gia t
ng;

Vm
t phn bv m
t theo vng, c thth
y m
ng li ng bVi
t Nam
tng
t

n ng t phn bkhng
u gia cc t
nh trong nc. Cc
vng chu thsng Hng (mi
n B
c) v chu thsng Cu Long (mi
n Nam) c
m
t
cao hn c
. Vng mi
n Trung v vng mi
n ni m
t

ng th
p.
c) Quy ho
ch pht tri
n ca m
ng li ng bVi
t Nam
n n
m 2020
* Quan
i
m:
Giao thng v
n t
i ng bl phng thc v
n t
i quan tr
ng, c
ng, c tnh
x h
i ho r
t cao, c
n
i trc mt bc t
o ti
n
, lm
ng lc pht tri
n
kinh t- x h
i. Trn cst
n d
ng ti
a n
ng lc csht
ng ng bhi
n
c, coi tr
ng vi
c duy tu, c
ng c, nng c
p m
ng
ng bhi
n t
i. a d
ng
ho cc ngun vn, cc hnh thc
u t, ng dng cc ti
n bkthu
t , v
t
li
u cng nghmi
pht tri
n giao thng v
n t
i
ng bm
t cch th
ng
nh
t, cn

i,
ng b. Pht tri
n giao thng nng thn, vng ni cao, vng su,
vng xa, vng bin gii. Pht tri
n giao thng v
n t
i ng btrong hth
ng
giao thng
i ngo
i, ph
c vvi
c h
i nh
p khu vc v qu
c t
.
* Quy hoch pht tri
n csht
ng ng b
n nm 2020.
- Mc tiu:
Giai o
n 2001 - 2010: hon thi
n hth
ng m
ng l
i ng b
, xy dng mi
cc tuy
n
ng cao tc.
Giai
o
n 2010 - 2020: Ti
p t
c hi
n
i ho hthng csht
ng ng b,
xy dng mi cc tuy
n
ng cao t
c.
* Quy hoch pht tri
n cc tuy
n ng bVi
t Nam

n n
m 2020:
Trc xuyn Qu
c gia:
13

Qu
c l1A shon thnh nng c
p vo n
m 2002 vi tiu chu
n
ng c
p III,
2 ln xe. Sau n
m 2010,

m b
o nhu c
u v
n chuy
n trn tuy
n B
c - Nam
nhi
u
o
n trn qu
c l1A ph
i
c mr
ng thnh
ng c
p I. Tuy
n xuyn
Vi
t th2 tiu chu
n ng c
p III, 2 ln xe.
Khu vc pha B
c:
Trng tm pht tri
n hth
ng giao thng ng bkhu vc ny gm: cc tr
c
ng bn
i cc trung tm kinh tca khu kinh ttrng
i
m H Ni - H
i
Phng - Qu
ng Ninh. Cc tr
c qu
c lnan qu
t tH N
i
i cc ca kh
u bin
gii, cc c
ng bi
n, cc t
nh pha b
c. Cc tuy
n vnh
ai pha b
c. ng trnh
ng
p sau khi xy dng xong thui
n Sn La. Dki
n trong giai
o
n 20052010 sxy dng
ng i
n Bin -Sng M di 165 km, tiu chu
n c
p V. Sau
n
m 2010 xy dng mi ng Pa Tn - Mng T - Bin gii vi chi
u di 150
km, tiu chu
n ng c
p V. Xy dng cc ng vnh
ai cc thnh phH
N
i, H
i Phng; ng cao t
c Lng - Ho L
c.
Khu vc mi
n Trung:
Cc trc d
c ca tuy
n xuyn Vi
t th2 v Qu
c l1A. Cc tr
c ngang ni vi
Lo, Campuchia v ni khu vc Ty Nguyn vi cc c
ng bi
n ; ni cc khu
cng nghi
p nhDung Qu
t , c
ng N
ng, Vng ng vi hthng
ng
quc gia. Cc
ng d
c bin gii c
n
c n
i li
n nhau.
Khu vc pha Nam:
Cc tr
c n
i li
n cc trung tm kinh ttrng
i
m thnh phHCh Minh - Bin
Ho -Vng Tu. Cc trc
ng nan qu
t tthnh phHCh Minh

n cc
c
ng bi
n, ca kh
u, bin gii. Cc tr
c chy
u c
a
ng b
ng sng Cu Long.
Tuy nhin quy hoch mng li ng bcn phthuc vo quan i
m v tm
nhn ca nhng ngi ho
ch

nh chnh sch.
1.2 CC BPHN CA NG B
1.2.1 Tuy
n ng
Tuy
n
ng l ng ni gia cc
i
m tim
ng (cc
i
m n
m gia n
n
ng ho
c gia ph
n xe ch
y). Tuy
n ng l mt ng khng gian, n lun
lun chuy
n hng
ph hp vi

a hnh v thay
i cao
theo
a hnh.
Tuy
n
ng c thhi
n b
ng 3 b
n v
:

14

Bnh
tuy
n ng: Hnh chi
u b
ng ca tuy
n ng.

Tr
c d
c tuy
n: C thhnh dung l hnh chi
u
ng ca tuy
n
ng khi
ta
em dui th
ng.

Tr
c ngang tuy
n: Hnh chi
u c
a
ng thin nhin khi c
t vung gc
vi tim tuy
n ng.

a) Bnh :
Bnh tuy
n l hnh chi
u b
ng c
a tuy
n
ng v

a hnh d
c theo tuy
n
ng. Bnh tuy
n gm 3 y
u ttuy
n chnh l :
o
n th
ng, o
n
ng
cong trn v o
n
ng cong c bn knh thay
i (g
i l
ng cong chuy
n
ti
p)
Do bh
n chbi
i
u ki
n
a hnh nn tuy
n
ng t trn hnh chi
u b
ng
thng ph
i un ln, v v
y bnh
gm cc
o
n th
ng v o
n cong n
i ti
p
nhau. Trn bnh cao ca m
t
t thin nhin bi
u di
n b
ng cc
ng

ng mc, vtr tuy

n ng xc
nh trn bnh nhcc y
u tsau (Hnh
1.1):

Hnh 1.1 Cc y
u ttuyn trn bnh

i
m xu
t pht v gc

nh hng

u tin 0;

Cc
i
m chuy
n hng 1, 2, 3 ,... (gi l cc
nh
ng cong);

Cc gc chuy
n hng 1, 2, 3, t
i cc
nh;

Chi
u di cc o
n th
ng;

Cc y
u tca ng cong (ng cong trn v
ng cong c bn knh
thay
i);

Khi c
m tuy
n trn thc
a t
t ccc y
u ttrn
c nh d
u b
ng cc c
c
cng vi cc c
c nh d
u l trnh (cc Km, cc 100m k hi
u l cc H), cc c
c

t nhng ch
a hnh thay i (c
c

a hnh), cc cc t
i vtr btr cng
trnh v cc c
c chi ti
t.
Bnh
ng l b
n vthhi
n hnh chi
u b
ng ton bcng trnh ng.
15

b) Tr
c dc
Trc dc tuy
n ng thhi
n di
n bi
n thay
i cao
thin nhin v cao
thi
t kc
a tuy
n ng dc theo tim ng.
Tr
c d
c thng c vvi tltheo chi
u di (1/500, 1/1000, 1/5000,...) tl
ng g
p 10 l
n tldi (t
ng ng 1/50 v 1/100; 1/500 , ...)

Cng hp bx h =1.25x 1.25m

cc1 2, k m0+224.8 7

gia o - ng s t

cc h1, k m0+ 098.04

i m u d n

k m760+ 802.00
( l t rnh the o ql1)

ng thhi
n di
n bi
n cao
m
t
t tnhin trn tr
c d
c g
i l ng en,
ng thhi
n di
n bi
n cao
thi
t kg
i l
ng
. Tuy
n
ng
c xc

nh vtr c
a n trn tr
c dc thng qua ng
thi
t k
. cc ch
i d
c,
ng ph
i c thi
t kn
i d
c b
ng cc ng cong
ng l
i ho
c lm
d
ng ng trn ho
c parabol.

Rnh dc bn tri
Rnh dc bn phi
Dc dc thit k
Cao thit k

Cao thin nhin

C ly l
C ly cng dn

Tn cc
L trnh

on thng, on cong

Hnh 1.2 Mton trc dc thitk

ng
xc
nh nhcc y
u t:
+ Cao
ng
t
i i
m
u tuy
n.
+ dc dc % (id) v chi
u di cc
o
n d
c.
+ ng cong
ng ch
i d
c vi cc y
u tc
a n.
D
a vo
ng
tr
c dc tnh c cao thi
t kca cc i
m trn tuy
n
ng. Schnh l
ch gia cao

v cao
en l cao
thi cng (cao
o
p t
i tim cc cc)
16

c) Tr
c ngang
Trc ngang l hnh chi
u cc y
u tca ng khi c
t vung gc vi tim
ng
mi
i
m trn tuy
n (vtr cc c
c).
Trn tr
c ngang, cc cao c
a

a hnh thin nhin cng c thhi

n b
ng
mu
en, cc y
u tthi
t k
c thhi
n b
ng mu
.
Cc bph
n ca
ng nhtrnh by ph
n 1.2.2

lu
Ta

p
y

( -)

1 /m

in (%)

igcl (%) i (%)

in (%)

Kt cu gia c l

l t

Kt cu mt ung

gia c

l ung

Chiu rng mt ung

L ung

lu
y

i (%) igcl (%)

ung thin nhin

Ta

Cao thit k tim ung

o(
+)

1 /n

h7
Km4+700

Rnh dc

B
Chiu rng nn ung

Hnh 1.3 Trc ngang ng

Thi
t k
ng chnh l quy
t
nh cc y
u t
ng trn bnh
, tr
c dc v
tr
c ngang v ph
i hp gia chng sao cho
p ng c yu c
u ch
y xe an
ton, ti
n li, kinh t
.
1.2.2 Cc bphn ca ng
-

M
t
ng (o ng): Bph
n n
n
ng c t
ng cng b
ng 1 ho
c
nhi
u lp k
t c
u o
ng

m b
o cho phng ti
n v bhnh i l
i an
ton, m thu
n.
Trc ngang -ng cp cao
Km2+500.00

xe p

xe th s
ng gom

di cy
xanh

3 ln xe

3 ln xe

di cy
xanh

xe th s
ng gom

xe p

Hnh 1.4 Trc ngang ng cp cao.

17

Phn xe chy dnh cho giao thng cgii: Bph

n m
t
ng dnh cho cc
phng ti
n giao thng cgii i l
i.

Phn xe ch
y dnh cho giao thng

a phng: Bph
n m
t ng p ng
nhu c
u
i l
i ca cc phng ti
n giao thng di chuy
n vi cly ng
n tr
c
khi vo
ng chnh. Ph
n ny cn l ng gom
kh
ng chxe cgii
vo, ra
ng chnh c t
c cao nhng vtr nh
t

nh.

Ln xe: l m
t d
i ng c
a ph
n xe ch
y c brng cho m
t hng xe
ch
y an ton.

Ln xe

c bi
t: Ln xe
c btr thm cho cc m
c
ch
c bi
t nh: ln
chuy
n t
c, ln leo dc, ln v
t xe, ln trnh xe, ln dtr,...

Ln xe khn c
p: Ln xe
c btr st mp ph
n xe ch
y chnh cc
ng cao t
c
xe khi c nhu c
u xe, dng xe kh
n c
p.

D
i phn cch gia: D
i ng khng ch
y xe
t tim tuy
n, btr theo
chi
u d
c ca
ng, phn cch hai ph
n xe cgii ch
y ngc chi
u.
Th
ng d
i phn cch gi
a ch
c btr khi ng c 4 ln xe trln.

D
i phn cch bn: D
i ng khng ch
y xe

t mp ph
n xe cgii, b
tr theo chi
u d
c c
a
ng, phn cch cc lo
i giao thng vi nhau

D
i an ton: D
i hnh b
ng
t mp d
i phn cch, btr theo chi
u d
c ca
ng,
m b
o xe khng va ch
m vi d
i phn cch t
ng cng an ton
giao thng.

D
i
nh hng: L v
ch sn kli
n (tr
ng ho
c vng) st vi mp m
t
ng c btr cc ng c tc cao
d
n hng,
m b
o an ton
xe ch
y.

D
i cy xanh: D
i

t tr
ng cy xanh trong ph
m vi chi
m
t c
a
ng.

L
ng: D
i hnh b
ng c m
t chi
u rng nh
t
nh ktmp ngoi c
a
ph
n xe ch
y
n mp ngoi c
a n
n ng b
o vph
n xe ch
y,

m b
o
cho li xe yn tm ch
y vi t
c
cao,

t cc thi
t ban ton giao thng v
dng
xe t
m thi,...
L
ng bao gm ph
n lgia cv l
t.

ng xe
p: Ph
n ng ginh ring cho xe

p.

ng
i b
: Ph
n ng ginh ring cho ngi
i b
.

dc ngang: dc theo hng ngang c

a cc bph
n ca ng: m
t
ng, l
ng, d
i phn cch, d
i cy xanh,... tnh b
ng ph
n tr
m.

Mi d
c (ta luy
ng): Mi

t,
c thi
t kvi cc
d
c nh
t
nh
tnh tmp n
n ng

t thin nhin. C 2 lo
i mi d
c o v

p.

18

Rnh thot n
c: Rnh c btr trong ph
m vi
ng
thot nc cho
cng trnh
ng. Ty tng vtr
t rnh m c cc lo
i rnh nhrnh d
c
(rnh bin), rnh

nh, rnh tho nc,...

T
nh khng: l gii h
n khng gian nh
m
m b
o lu thng cho cc lo
i xe,
trong ph
m vi ny khng cho php tn t
i b
t kchng ng
i v
t no, kc
cc cng trnh thu
c vng nhbi
n bo, ct chi
u sng,...

D
i
t dnh cho ng: Ton bph
n
t xy dng con
ng, cc cng
trnh phthu
c c
a
ng v d
i
t trng xc
nh b
o vcng trnh
ng v an ton giao thng.

1.2.3 Cc bphn
c bi
t ca ng
-

B
n xe: Cng trnh xy dng cc

u mi giao thng, dng cho xe

n tr
khch v bc x
p hng ha, c cc d
ch vph
c vhnh khch v xe.

Trm xe but: Ni dng xe but

c btr nhng vtr thu
n li cho vi
c
n, trkhch c
a t v
n t
i cng cng. Thng tr
m xe but
c btr
ph
n m
t ng mrng thm khng lm c
n trcho dng xe i th
ng.

Trm x
ng: Ni cung c
p x
ng d
u cho xe i l
i trn ng,
c btr g
n
bn
ng vi cly kho
ng 20km (ty thu
c vo dtrnhin li
u thng
thng c
a ph
ng ti
n chy
u)

Trm phc v
: c btr ngoi ph
m vi ng phc vcho hnh khch v
phng ti
n nh: Ni nghngi ng
m c
nh, ra xe, ki
m tra sa cha xe, ni

n ung, t
m gi
t, vsinh,
i
n tho
i, ho
c mua x
ng d
u,...
Tr
m phc vthng c btr g
n cc thtr
n, ththay khu dn cbn
ng vi kho
ng cch 50km trln.

1.2.4 Cc khi ni
m vgiao thng ng t
a) Cc i tng tham gia giao thng trn ng b
Xe cgii l
i t
ng phc vchy
u ca
ng, ngi thi
t kng ph
i
hi
u vxe ch
y trn
ng th
a mn cc nhu c
u ca n. Trn
ng cao t
c
chcho php xe t v m t lu thng, nhng trn ng t, theo lu
t hi
n
hnh, t
t ccc
i tng tham gia giao thng ( t, xe my, xe
p, b
hnh,...trxe bnh xch)
c php lu thng trn ng.
Ngi
i b
: Ngi i l
i trn ng khng dng cc phng ti
n no khc.
Xe
p
-

Xe
p: chphng ti
n v
n t
i c t nh
t l hai bnh xe trln v chuy
n

ng
c b
ng sc ngi ngi (ho
c
ng) trn phng ti
n
. Xe chuyn
dng c
a ng
i tn t
t c tnh n
ng nhtrn c
ng x
p vo lo
i xe
p.

19

Xe
p th: l chxe
p chtrn gi
o hng ho
c ch
ng bu
c hai bn
thnh xe, nhng v
t c
ng k
nh nhs
t, bao t
i, thng phi, bn ghtv.v...

Xe
p l cc phng ti
n giao thng thu
n li v
u tkhng cao, ti
n li hp
sinh thi. Tuy nhin, lng xe
p ng gy trng
i cho giao thng v gy nhi
u
tai n
n giao thng.
Xe my: Bao gm xe g
n my v m t
-

Xe gn my: l phng ti
n v
n t
i hai ho
c ba bnh,
c g
n my, chuy
n
3

ng b
ng
ng cc thtch lm vi
c di 50cm . Khi t
t my
p xe i
c.

M t: (Xe my) l phng ti

n v
n t
i hai ho
c ba bnh, chuy
n
ng b
ng
3

ng cc thtch lm vi
c trn 50cm , trng lng ton b(khng kngi
v hng) khng qu 450kg.

Xe my l phng ti
n giao thng linh ho
t, gi mua khng cao, chi ph
i l
i
th
p nn r
t pht tri
n v d
n thay thxe

p. Tuy nhin xe my c
ng gy ra
nhi
u tai n
n giao thng
ng b
.
Xe t
Xe t l
i tng chy
u c nghin cu

a ra cc l thuy
t thi
t k
ng. V t
c cht
o nhi
u nc, bi nhi
u hng nhng l
i lu thng
trn ph
m vi ton thgii nn c
n ph
i c thng nh
t vkch thc, tr
ng
1
t
i,... Cng c vgiao thng c k ngy 19/9/1949 t
i Geneva (Th
y S)

ra cc nguyn t
c chy
u nhng v
n cho php tng quc gia c quy
nh
ring khng vt qu khun khca Cng c.
B
ng 1.4. Kch thc ca xe theo Cng c Geneva-1949[18].
Kch thc v lo
i xe
Quy
nh
Chi
u r
ng
Chi
u cao
Chi
u di
- Xe ti nhhai trc
- Xe con, xe khch hai tr
c
- Xe ti, xe khch ba trc
- Xe ti, xe khch n
i ghp
- Xe ko m
t moc
- Xe ko hai moc

Tnh b
ng mt
2,50
3,80

Tnh b
ng feet
8,20
12,50

10,00
11,00
11,00
14,00
18,00
22,00

33,00
36,00
36,00
46,00
59,00
72,00

Convention on Road Traffic - Geneva, 19 September 1949

20

Theo i
u lbo hi
u ng bnc ta, c th
nh ngh
a cc lo
i xe t sau:
-

t con: l t chngi c khng qu 10 chngi kcli xe, v t ch

hng vi tr
ng t
i khng qu 1,5t
n. t con bao gm ccc lo
i c k
t c
u
nhmt nhng tr
ng lng b
n thn t450kg trln v trng t
i khng qu
1,5t
n.

t t
i: l t chhng ho
c thi
t bchuyn dng c trng t
i t1,5t
n tr
ln.

t khch: l t chngi vi schngi ln hn 10 ch

, t khch bao
gm cxe but. Xe but l t khch c schng
i t hn sngi
c
ch.

t s-mi r-moc: l chnhng lo

i xe cgi
i chuyn chhng ha ho
c
chngi m thng xe v
u ko n
i vi nhau b
ng m
t hay nhi
u khp
quay, thng xe truy
n m
t ph
n tr
ng lng ln
u ko v

u ko khng c
bph
n chhng ha ho
c chngi (

u ko l t c c
u t
o
mc vi
s-mi r-moc thnh t s-mi r-moc).

t ko moc: l t
u ko ho
c t s-mi r-moc
c mc n
i vi mt
ho
c hai moc.

Xe thi
t kl lo
i xe phbi
n trong dng xe dng tnh ton cc y
u tc
a
ng, c ki
m ton l
i
tha mn cho cc xe ln hn t
c phbi
n.
1. Xe thi
t ktheo tiu chu
n Vi
t Nam:
Theo tiu chu
n thi
t kng c
a Vi
t Nam [1,2] cc kch thc ca xe thi
t k
c quy
nh trong b
ng 1.5.
B
ng 1.5. Cc kch thc ca xe thi
t k(m)
Loixe
Xe con
Xe ti
Xe moc
t

Chi
u
di
ton xe
6,00
12,00

Chi
u
rng ph
b
1,80
2,50

16,50

2,50

2,00
4,00

0,80
1,50

1,40
4,00

Kho
ng
cch gia
cc trc xe
3,80
6,50

4,00

1,20

2,00

4,00 + 8,80

Chi
u
cao

Nh v
Nh v
pha trc pha sau

Xe thi
t kca nc ta r
t g
n vi xe thi
t kca Nh
t v Trung Qu
c.
Xe c m
t kch thc vt qu quy
nh trong b
ng 1.5 (
i v
i kch thc ln
nh
t) c coi l xe qu kh, khng
c lu thng bnh th
ng trn
ng, ch
sau khi
c php ca cquan qu
n l ng mi c php lu thng theo ch
ring.
tnh ton thi
t kn
n, m
t
ng a ra khi ni
m vt
i tr
ng tr
c tiu (xem
ph
n thi
t kn
n, m
t ng)

21

2. Xe thi
t ktheo tiu chu
n Php:
Kch thc v t
i trng c
a xe thi
t kb
ng 1.6
Bng 1.6. Xe thi
t ktheo tiu chu
n Php
Chiu di
ton xe
Xe con
5,00
Xe ti
11,00
Xe moc t
15,00
Loi xe

Chi
u rng
phb
1,80
2,50
2,50

Titrng
trc

Tng trng ti
(T)
Xe 2 trc
Xe 3 trc

13 T

19 T

26 T

3. Xe thi
t ktheo tiu chu
n M[15]:
Theo tiu chu
n M(AASHTO 2-1994), lo
i xe v kch thc xe thi
t knh
b
ng 1.7:

WB2

WB1

Hnh 1.5 K hi
u kch thc ca xe.

Bng 1.7 Kch thc c

a xe thi
t ktheo tiu chu
n M
Loi xe thit k
Xe con
Xe ti n
Xe but n
Xe but ni ghp
Xe ti r moc
Xe r moc 2 bnh
hng trung
Xe r moc 2 bnh
loi ln
Xe r moc 2 bnh
Xe r moc 2 bnh
Xe r moc i

Kch th-c (m)

K
hiu

WB 1

WB 2

WB 3

WB 4

P
SU
BUS
A-BUS

1.3
4.1
4.1
3.2

2.1
2.6
2.6
2.6

5.8
9.1
12.1
18.3

0.9
1.2
2.1
2.6

1.5
1.8
2.4
2.9

3.4
6.1
7.6
5.5

7.3

WB-12

4.1

2.6

15.2

1.2

1.8

8.2

WB-15

4.1

2.6

16.7

0.9

0.6

6.1

9.1

WB-19
WB-20
WB-35

4.1
4.1
4.1

2.6
2.6
2.6

21
22.5
35.9

1.2
1.2
0.6

0.9
0.9
0.6

6.1
6.1
6.7

12.8
14.3
12.2

13.4

Kch thc c
a xe thi
t kc
nh h
ng quy
t

nh
n thi
t km
t b
ng nt
giao thng, v v
y AASHTO quy
nh s
m
u
ng rv bn knh rti
thi
u ca xe thi
t kphc vthi
t knt giao nhsau:

American Association of State Highway and Transportation Officials

22

V dm
u ng rc
a xe thi
t kSU

Hnh 1.6. Bn knh rt

i thi
u v cc mu ng rca xe tithi
t kSU
Kch thc v tltrong bn vtnh bng mt

M
u
ng rny thhi
n
ng rc
a xe thi
t kAASHTO. Cc
ng
c
vcho mp tri c
a Ba
x
c v bnh ngoi tr
c sau. Bnh tr
c theo
ng
cong hnh trn, tuy nhin qu
o ca n khng c thhi
n.
23

B
ng 1.8 gi
i thi
u bn knh quay ti thi
u c
a cc xe thi
t k
, cc trsny
tng ng v
i v
n t
c rV 15km/h.
B
ng 1.8. Bn knh rti thi
u ca cc xe thi
t k
Loi xe thit k

K hiu

Bn knh r ti thiu (m)

R0

R1

R2

P
SU

7.3
12.8

4.2
8.5

7.8
13.4

Xe but n
Xe but ni ghp

BUS
A-BUS

12.8
11.6

7.4
4.3

14.1
13.3

Xe ti r mooc
Xe r mooc 2 bnh hng trung

WB-12

12.2

5.7

12.6

Xe r mooc 2 bnh loi ln

Xe r mooc 2 bnh

WB-15
WB-19

13.7
13.7

5.8
2.8

14.1
14.0

Xe r mooc 2 bnh

WB-20

13.7

14.2

Xe r mooc i

WB-35

18.3

5.2

18.4

Xe con
Xe ti n

Cc loi phng ti
n khc
Trong thnh ph
, chng ta cn c nhi
u lo
i xe nhxe lam, bng sen, xch l...
Ngoi thnh phcn c cc lo
i my nng nghi
p, xe sc v
t ko. Nhng lo
i
hnh ny r
t trng
i cho dng xe, gy nhi
u tai n
n, c
m lu thng trn cc
ng cao t
c.
b) T
c xe
C nhng khi ni
m sau y vt
c dng trong mn hc thi
t ky
u thnh
h
c ng v cc nghin cu vgiao thng, an ton giao thng
ng t.
Tc
xe thng
c tnh b
ng km/h (V) ho
c m/s (v)
Tc
xe thi
t k(VTK)
Tc
thi
t kl t
c
c dng
tnh ton cc chtiu kthut chy
u ca
ng trong trng hp kh kh
n.
Tc
xe ch
y thi
t kl tc ca mt chi
c xe t con ch
y khng c sc
n
trc
a cc xe khc trong i
u ki
n b
t li nh
t. Tc l trong cc
i
u ki
n bnh
thng, ngi ta c thch
y xe vi tc cao hn (ho
c th
p hn) tc thi
t
kty thu
c vo
i
u ki
n
ng v
i
u ki
n giao thng sao cho qu trnh ch
y
xe
c an ton v thu
n li.
Tc
thi
t kl

i lng quan trng trong cng tc thi

t kng, c s
d
ng
tnh ton cc y
u tkthu
t ca ng khi g
p cc kh kh
n v
a
hnh. N c quy
nh tutheo t
m quan trng vm
t giao thng c
a con
ng v
i
u ki
n kinh t
. Tc thi
t kquy
t
nh cc trsgii h
n ca cc

24

y
u thnh hc thi
t kv tng quan cho php khi ph
i hp cc y
u tring r
thnh tuy
n ng. Do

y tc
thi
t kc
nh hng quy
t

nh
n:
-

Ch
t lng ca con
ng;

Tnh an ton v ch
t lng c
a giao thng thng qua

c i
m ng;

Tnh kinh t
.

Tc
xe l thuy
t (VLT )
Tc
xe l thuy
t l t
c tnh ton
c theo mt m hnh nh
t

nh c
a mt
xe t con ch
y mt mnh, khng c sc
n trca cc xe khc trn m
t
o
n
ng c nhng i
u ki
n
ng nh
t

nh khi thi ti
t thu
n li.
Tc
85% (V85)
L tc

c trng ca mt o
n
ng c nhng
c
i
m ng xc
nh m
85% xe ch
y khng vt qu tc

y.
Tc
xe tc thi (VTTh)
Tc xe tc thi hay tc

i
m l t
c ch
y xe o c tc thi trn mt
o
n ng ng
n s=15-20m tng ng vi kho
ng thi gian xe ch
y qua khng
di 1,5-2,0s (vi thi gian ng
n qu skhng k
p
c s
, khng k
p o tc
).
Tc
hnh trnh (VHT)
Tc hnh trnh l thng sca chi
u di ch
y xe v th
i gian hnh trnh t
i
mA

n
i
m B trong mt
i
u ki
n
ng v i
u ki
n giao thng nh
t

nh.
Thigian hnh trnh bao g
m cth
i gian chv thi gian ch
y xe.
C
n cvo t
c
ny
xc

nh n
ng lc phc vc
a ng.
Tc
cho php (VCF )
Tc
cho php l t
c theo lu
t m xe c php ch
y trn ng. Tc
cho php
c quy
nh nh
m
m b
o an ton giao thng, tnh kinh thay gi
m
tc
ng ca giao thng
n mi trng.
c) Lu lng xe (cng giao thng)
Lu lng xe l slng xe thng qua m
t m
t c
t ngang c
a ng trong mt
n vthi gian, th
ng l
y trong mt ngy m (xe/n
) v trong m
t gi(xe/h).
Trong thi
t khnh hc ng v tchc giao thng c cc lo
i lu lng xe
nhsau:
Lu lng xe trung bnh theo ngy (ADT-Average Daily Traffic) :
L lu lng xe ch
y trung bnh trong m
t ngy m trong thi ktnh ton
(tu
n, thng, ma, n
m).
25

Lu lng xe trung bnh theo ngy

c xc
nh b
ng tsgia t
ng slu
lng xe trong mt thi kno
chia cho sngy trong thi k
.
Thikphn tch thng l
y > 1 ngy v < 1 n
m.
Tong so luu luong xe trong thoi ky nao do
ADT
, (xe / nd)
So ngay trong thoi ky do

(1.1)

Lu lng xe gicao
i
m (HV Peak Hourly Volume):
Lu lng xe theo gi(xe/h) ln nh
t xu
t hi
n trong m
t thi gian nh
t
nh
(tu
n, thng, ma, n
m).

T s luu lung giao thng gi / ADT (%)

Qua i
u tra quan tr
c, ng
i ta l
y tng lu lng giao thng theo gitrong mt
n
m 365x24=8760 gichia cho ADT v
em cc ts s
p x
p theo thtt
ln

n nhvthnh ng cong bi
u di
n th th
y r
ng ng cong ln c
n gi
th30 thay
i m
nh, cn sau vtr th30 th bi
n
i ch
m. Trong m
t n
m
chc 29 lu lng xe givt qu trs
, tc l chchi
m 0,33%. Qua vi
c
xc

nh lu lng giao thng gi, c thtm

c thi
t khp l vkinh t
. V
v
y M
, Nh
t, Trung Qu
c v Vi
t Nam
u l
y lu lng giao thng gicao
i
m th30 lm c
n cthi
t k
.
%
20
18
16
14

Min ni

12

ng bng

10

Thnh ph

8
1

30

50

100

150 ....... 8760

Luu lung giao thng gi xp gim dn trong nm

gi

Hnh 1.7. Tng quan gia lu lng giao thng gicao i

m
vi lu lng giao thng trung bnh theo ngy (AASHTO-15)

Lu lng xe thc chy trn ng (xe/n, xe/h): L slng xe thc t

thng qua m
t m
t c
t ngang ng trong m
t n vthi gian xc
nh
m
t th
i i
m nh
t
nh trn mt
o
n ng nh
t

nh.
Lu lng xe thc chy trn m
t ln xe hay trn 1 hng xe ch
y(xe/n,
xe/h) : L lu lng xe thc ch
y trn ln xe hay hng xe
y.
Lu lng xe thi
t ktheo quy trnh Vi
t Nam [1,2]
26

Lu lng xe thi
t kl sxe con c quy

i tcc lo
i xe khc, thng qua
m
t m
t c
t ngang
ng trong mtn vthi gian, tnh cho n
m tng lai.
N
m thi
t ktng lai l n
m m tuy
n ng th
a mn yu c
u sdng v c
mc
ph
c vnh
t
nh, n
m b
t
u tnh l n
m xy dng xong tuy
n
ng
.

ng t gm nhi
u cng trnh c thi gian ph
c vkhc nhau: n
n
ng c
thi h
n ph
c v100 n
m, c
u 25-100 n
m, m
t ng 7-30 n
m ty lo
i. V
nguyn t
c n
m tnh ton lu lng xe thi
t kph
i
c xc
nh ty thuc vo
thi h
n phc vc
a cng trnh. Tuy nhin vi
c dbo lu lng thi
t kskm
chnh xc n
u chn thi gian tnh ton qu di. Hi
n nay quy trnh c
a nhi
u
nc l
y n
m tng lai th10-20 thi
t kty tng c
p lo
i
ng.
Bng 1.9. Hsquy
i txe cc lo
i vxe con
Loi xe

a hnh
ng b
ng v i
Ni

Xe
p

Xe
my

Xe
con

0,2
0,2

0,3
0,3

1,0
1,0

Xe ti 2
trc v xe
but di
25 ch
2,0
2,5

Xe tic
Xe ko
3 trc tr moc, xe
ln v xe but ko
but ln
moc
2,5
4,0
3,0
5,0

a. Lu lng xe thi
t kbnh qun ngy m trong nm tng lai (Ntbn) c th
nguyn xcq/n(xe con quy
i/ngy m).
Lu lng ny
c tham kh
o khi chn c
p h
ng c
a
ng v tnh ton nhi
u
y
u tkhc.
b. Lu lng xe thi
t kgicao
i
m trong nm tng lai (Ngc) c thnguyn
xcq
/h (xe con quy
i/gi).
Lu lng ny chn v btr sln xe, dbo ch
t lng dng xe, tchc
giao thng
d) N
ng lc thng hnh (xe/h, xe/n):
N
ng lc thng hnh (khn
ng thng xe) l slng xe l
n nh
t i qua mt m
t
c
t no
ca tuy
n ng trong m
t
n vthi gian vi mt i
u ki
n
ng
v
i
u ki
n giao thng nh
t

nh (githi
t theo m hnh tnh ho
c thc t
)
N
ng lc thng hnh l thuy
t (xe/h):
N
ng lc thng hnh l thuy
t l slng xe thng qua m
t ln xe trong m
t n
vthi gian (gi
) i
u ki
n ng l tng xc

nh theo m hnh tnh ton

nh
t

nh.
N
ng lc thng hnh l thuy
t khng xt

n ch
t lng giao thng. N
ng lc
thng hnh l thuy
t ca m
i ln xe ca
ng t cao tc 4 ln xe th
ng b
ng
1500 2000 xe/h.
27

 N
ng lc thng hnh thc t
:
N
ng lc thng hnh thc tl sxe ln nh
t c ththng qua m
t m
t c
t
ngang ng trong m
t n vthi gian
i
u ki
n thi ti
t thu
n li, c xem
xt
n i
u ki
n thc tv
i
u ki
n ng, vch
t lng giao thng (tc
xe, thi gian ch,tnh tr
ng dng xe)
N
ng lc thng hnh thi
t k
:
N
ng lc thng hnh thi
t kl n
ng lc thng hnh tng ng vi mc phc v
m thc tch
p nh
n c.
e) Mt xe (xe/km):
M
t xe: L slng phng ti
n ang ch
y trn mt n vchi
u di qung
ng t
i m
t thi i
m nh
t
nh (mt m
t c
t thi gian), n vtnh l phng
ti
n/km, c xc
nh trn ton bph
n xe ch
y ho
c trn m
i ln
ng.
M
D
L

( xe/km)

(1.2)

Trong
:
D : m
t dng xe (xe/km)
M : l slng xe (xe)
L : chi
u di dng xe (km)
f) Quan hgia v
n t
c (V), lu lng (N) v m
t (D):

y ta xem xt m
i quan hgia cc

c tnh cb
n ca dng xe l lu lng,
m
t v v
n t
c. Trong , lu lng ni ln nhu c
u chuy
n d
ch ca phng
ti
n, m
t
i di
n cho tnh t
p trung c
a dng xe, v v
n t
c ni ln trnh
ti
n nghi hay ch
t lng c
a dng.
- Quan hgia mt
v vn t
c xe chy trn
ng
Khi D 0 xe c thch
y vi v
n t
c t
i a theo

c tnh
ng lc Vm Vf .
V
i Vf l v
n t
c xe ch
y
c theo

c tnh
ng lc v
i
u ki
n trn
ng.
Khi m
t
D t
ng th v
n t
c gi
m
M
t
t
c gi trti a n
u cc xe
ng yn, c ngh
a l: Vm 0 ,
D D max .

28

Hnh 1.8. Quan hgia vn tc v mtxe trn ng

- Quan hgia m
t v lu lng xe
Trn bi
u
hnh 1.9a) thhi
n quan hgia N ~ D, ta th
y r lu lng xe t
ng
ln (khn
ng thng qua t
ng) khi m
t
t
ng, t
i
i
m cc

i c Nmax v DNng khi D ti

p tc t
ng th N gi
m xung.
max , nh
Trn bi
u hnh 1.9b) thhi
n quan hgia N ~ V v c 5 khu vc t
ng ng
vi 5 mc phc vkhc nhau tA-F. (xem mc phc vph
n g)
N (xe/h)

N (xe/h)

Nmax
Ni

N max

Di D N-max Dj

a)

Mt D

V N-max

b)

Vn tc V

Hnh 1.9 Bi
u quan hlu lng xe v mtxe

g) Mc phc v[15,16,17]
Mc phc v(LOS-Level of Service) l thc
o ch
t lng m tcc
i
u ki
n
v
n hnh trong m
t dng giao thng v c ch
p nh
n bi ngi tham gia giao
thng.

29

Mc ph
c vhay mc
giao thng thu
n ti
n
c
c trng b
ng 3 chtiu
di
y :
1) Hssd
ng n
ng lc thng hnh Z
- Khi
nh gi m
t dn thi
t k
ng ho
c khi chn mc
ph
c vTK :
N
Z tk
N max

v
c

ho
c Z

(1.3)

Trong
: Ntk lu l
ng xe thi
t k; N max n
ng lc thng hnh thc tln
nh
t trong i
u ki
n chu
n; (v volume; c capacity)
Khi Z ln th m
t
xe ch
y trn ng (sxe/1km ng) scng ln (
ng
cng
y xe), sc
n trl
n nhau khi ch
y xe scng ln v mc giao thng
thu
n ti
n sgi
m i v ngc l
i, khi Z nhth giao thng cng thu
n ti
n.
2) T
c hnh trnh trung bnh Vtb ho
c hstc
v
V
v tb
V0

Vtb V0 .N

(1.4)

Trong
:
V tb : Tc trung bnh c
a dng xe (km/h)
V 0 : Tc
m
t t n chi
c ch
y tdo trn ng (km/h)
N : L
u lng xe ch
y thc ttheo hai hng (xe/gi)
: Hsgi
m t
c
tutheo cc
u dng xe (0,008-0,016)
3) Tlthi gian xe ch
y b
cn tr(Percent Time Delay)
L tlph
n tr
m trung bnh thi gian c
a t
t ccc xe bc
n trtrong khi ch
y
trong nhm do khng c khn
ng vt nhau
Chtiu ny thc tr
t kh xc

nh, thc tngi ta dng 2 chtiu Z v Vtb

nh gi mc
giao thng thu
n ti
n.
D
a vo cc chtiu ni trn AASHTO nh gi ch
t l
ng mc
ph
c v
v hi
u qukhai thc
ng vm
t kinh ttheo 6 mc khc nhau.
-

Mc A : l mc c ch
t lng phc vcao nh
t, li xe c thi
u khi
n xe
ch
y vi t
c mong mun v vi tm l tho
i mi. Xe ch
y tdo, yu c
u
vt xe th
p hn khn
ng cho vt r
t nhi
u. Kinh t
ng khng hi
u qu
(
u ttn km nhng t xe ch
y)

Mc B : Trn
ng c shnh thnh 3 4 nhm xe. Yu c
u v
t xe tng
ng vi khn
ng cho vt; xe ch
y c ph
n bg b. Kinh t
ng t
hi
u qu
. Tm l
i dng xe v
n cn tdo nhng tc
b
t
u c ph
n h
n
ch
.

30

Hnh 1.10 Cc mc phc v- LOS A

nF

Mc C : Trn
ng xu
t hi
n cc nhm xe n
i
ui nhau. Khn
ng vt xe
bgi
m ng k
. Tm l li xe c
ng th
ng v bh
n chtrong vi
c la chn
t
c ring cho mnh. Dng xe n

nh, kinh tng c hi

u qu
.

Mc D : Hnh thnh cc nhm xe vi quy m trung bnh 5 10 xe. Vi

c vt
xe trnn v cng kh kh
n. Dng xe ti
p c
n tr
ng thi khng
n

nh. Li

31

xe t c khn
ng tdo v
n hnh, tm l c
ng th
ng, kinh t
ng cn hi
u
qu
-

Mc E : Hnh thnh cc nhm xe ko di. Thc skhng c khn

ng vt,
lu lng xe
t ti trsn
ng lc thng hnh thc tln nh
t. Dng xe
khng
n
nh (c thbdng xe trong thi gian ng
n). Chi ph v
n doanh
ln, kinh t
ng khng hi
u qu
.

Mc F : Dng xe bo ho, lu lng xe ch

y vt qu n
ng lc cho php.
Dng xe cng bc dbn t
c. Kinh tng khng hi
u qu
.

Do v
y,
i vi cc
ng thi
t kmi, nng c
p c
i t
o th c
n

m b
o cui
thi ktnh ton, ch
c mc C ho
c mc D.
Bng 1.10. Mc phc vthi
t ktheo hng dn ca AASHTO
Loi vng v mc phc v thch hp
Loi -ng
-ng ngoi th
th v
Ngoi
ng bng
i
Ni
Cao tc (Freeway)
-ng chnh (Arterial)
-ng gom (Collector)
-ng a ph-ng (Local)

B
B
C
D

B
B
C
D

C
C
D
D

C
C
C
D

1.3 PHN LOI NG B

1.3.1 Cc ki
u phn lo
i ng b
Nhtrong ph
n 1.1.1
trnh by,
ng btheo l thuy
t vng
c chia
ra hai lo
i chy
u:
-

ng t bao gm
ng ngoi
thv
ng th

ng t cao t
c bao gm
ng cao tc ngoi
thv
ng cao t
c
trong
th
.

ng t cn c thchia theo c
p qu
n l:
ng quc l, ng t
nh l,
ng huy
n,
ng x,... C
p qu
n l c trch nhi
m

u tv qu
n l
ng.
Trong khun khgio trnh ny ch
c
p ti lo
i
ng ngoi th
, lo
i
ng trong thc trnh by gio trnh ng
thv tchc giao
thng
1.3.2 Phn loi ng theo tm quan tr
ng vgiao thng.
Phn lo
i ng theo t
m quan tr
ng vgiao thng ph
n nh c m
i lin hv
chc n
ng GTVT c
a tuy
n
ng trong m
ng li
ng bm trong cc tiu
chu
n phn c
p ng theo lu l
ng xe khng thhi
n r rng.
32

Phn lo
i
ng theo t
m quan tr
ng vgiao thng thnh 4 lo
i: ng tr
c
chnh,
ng trc thy
u,
ng gom v
ng
a phng.
1. ng trc chnh (Principal Arterial Highway) : Gm hthng ng ph
c
v,
c chia thnh ng cao t
c v cc
ng tr
c chnh khc (khng ph
i
cao tc). Tc
thi
t kcao (110-120km/h), mc phc vB, C.
-

Giao thng quan tr

ng ngh
a ton quc

N
i cc
thc dn strn 50.000 dn v ph
n ln cc
thquan tr
ng
c dn strn 25.000 dn

2. ng trc thy
u (Minor Arterial Highway): Gm hthng ng ph
c
v, tc
thi
t kln (60-110km/h), mc phc vB, C.
-

N
i li
n cc thnh ph, cc
thl
n v cc
i
m l
p hng c khn
ng
thu ht giao thng cly di.

H
i nh
p gia cc t
nh

Phn bm
ng li
ng bph hp vi m
t
dn s
cho t
t ccc
t
nh c chi
u di
ng trc hp l.

3. ng gom (Collector Road): Gm hth

ng ng chy
u ph
c vni b
m
t vng v n
i li
n vi hth
ng
ng trc qu
c gia, chi
u di
ng ng
n
hn, tc
thi
t kt30-100km/h, mc ph
c vC, D.

ng gom
c chia thnh 2 lo
i
-

ng gom ln (hay ng gom chnh): phc vcc

thkhng n
m
ven
ng tr
c, cc thnh phv thx khng c cc ng tr
c trc
ti
p ph
c v
, v phc vcc
i
m l
p hng quan trng ca t
nh

ng gom nh(hay
ng gom thy
u): ph
c vvi m
t dn snh
gom cc xe v
n chuy
n tcc

a phng,
m b
o chi
u di
ng
gom hp l ca vng, ni li
n cc
i
m l
p hng cc bvi cc vng
xung quanh.

4. ng

a phng (Local Road): Ch

c n
ng chy
u l ph
c vgiao thng
ra vo ca cc vng h
p d
n ca
ng gom v phc vgiao thng cly
ng
n trong vng, bao g
m t
t ccc m
ng li ng khng thu
c
ng
trc v
ng gom. Tc
thi
t kt30-80km/h, mc ph
c vD.
1.3.3 Phn loi ng theo c
p qun l
Ngh

nh ca Chnh phvqu
n l v b
o vk
t c
u ht
ng giao thng
ng
b[3], quy
nh cc ni dung sau:
Hth
ng ng b
: mng li
ng b
c chia thnh 6 hthng:

33

1. Hthng qu
c ll cc
ng trc chnh c
a m
ng li
ng b
, c tc
d
ng
c bi
t quan trng ph
c vspht tri
n kinh t- x hi, qu
c phng, an
ninh ca

t nc ho
c khu vc gm:
a) ng ni li
n Th H N
i v
i thnh phtrc thuc Trung ng; vi
trung tm hnh chnh cc t
nh;
b)
ng ni li
n trung tm hnh chnh ca t3 t
nh ho
c thnh phtrc thuc
Trung ng (sau y gi l c
p t
nh) trln;
c) ng n
i li
n tc
ng bi
n qu
c t

n cc ca kh
u quc t
, ca kh
u chnh
trn
ng b
.
2. Hth
ng ng t
nh l cc ng tr
c trong
a bn 1 t
nh ho
c 2 t
nh gm
ng n
i trung tm hnh chnh c
a t
nh vi trung tm hnh chnh ca huy
n
ho
c vi trung tm hnh chnh c
a t
nh ln c
n;
ng n
i qu
c lvi trung tm
hnh chnh c
a huy
n.
3. Hthng
ng huy
n l cc ng ni ttrung tm hnh chnh c
a huy
n
vi trung tm hnh chnh c
a x, c
m x ho
c trung tm hnh chnh ca huy
n
ln c
n; ng ni
ng t
nh vi trung tm hnh chnh ca x ho
c trung tm
c
m x.
4. Hth
ng ng x l cc ng n
i trung tm hnh chnh c
a x vi cc
thn, xm ho
c
ng n
i gia cc x.
5. Hthng
ng
thl cc
ng n
m trong ph
m vi

a gii hnh chnh

n
i thnh, ni th
.
6. Hth
ng
ng chuyn dng l cc
ng chuyn ph
c vcho vi
c v
n
chuy
n, i l
i c
a mt ho
c nhi
u cquan, doanh nghi
p, tnhn.
1.3.4 C
p h
ng kthu
t ca ng t cng c
ng [1,2].
Phn c
p kthu
t l bkhung cc quy cch kthu
t c
a
ng nh
m

t ti:
- Yu c
u vgiao thng ng vi chc n
ng ca con ng trong m
ng li
giao thng.
- Yu c
u vlu lng xe thi
t kc
n thng qua (Chtiu ny
c mr
ng
v c nhng trng hp,
ng c chc n
ng quan tr
ng nhng l
ng xe
khng nhi
u ho
c t
m thikhng nhi
u xe).
- C
n cvo

a hnh, mi c
p h
ng l
i c cc yu c
u ring vcc tiu chu
n
c mc
u thp l v mang l
i hi
u qut
t vkinh t
.
Theo tiu chu
n thi
t k
ng t TCVN 4054-05, vi
c phn c
p kthu
t da
trn chc n
ng v lu lng thi
t kc
a con
ng trong m
ng li
ng v
c quy
nh theo b
ng 1.11.

34

Bng 1.11. Phn c

p kthu
t
ng t theo chc n
ng
ca con
ng v l
u lng thi
t k
.
Cp
ng
Cao tc
C
pI

C
p II

C
p III

Cp IV
C
pV
Cp VI

Lu lng
xe thi
t k
Chc nng ca ng
(xcq/n)
> 25.000
ng trc chnh quan trng
ng trc chnh ni cc trung tm kinh t
, chnh tr
, v
n
> 15.000
ho ln ca
t nc.
Quc l
ng trc chnh ni cc trung tm kinh t
, chnh tr
, v
n
ho ln ca
t nc, ni vo ng cao tc v ng c
p
> 6.000
I.
Quc l
ng trc chnh ni cc trung tm kinh t
, chnh tr
, v
n
ho ln ca
t nc, ca
a phng, ni vo ng cao
>3.000
tc, ng c
p I, c
p II, cp III.
Quc lhay ng t
nh
ng ni cc trung tm ca
a phng, cc im l
p
hng, cc khu dn c. ng ni vo ng cp I, cp II
> 500
v c
p III.
Quc l, ng t
nh, ng huyn.
ng phc vgiao thng
a phng. ng t
nh, ng
>200
huy
n, ng x
< 200
ng huyn, ng x.

Tc
thi
t k
ng t trong quy trnh TCVN 4054-05 b
ng 1.12
B
ng 1.12. Tc thi
t k
ng t
Loi ng

ng t cng cng

Tn cp
C
pI
C
p II
C
p IIII
C
p IV
C
pV
C
p VI

Tc tnh ton theo

a hnh
(km/h)
ng bng i
Ni
120
100
80
60
60
40
40
30
30
20

1.3.5 C
p h
ng kthu
t ca ng t cao tc

ng cao tc l lo
i ng chuyn dng cho t ch
y vi cc

c
i
m sau:
c tch ring hai chi
u (m
i chi
u t
i thi
u ph
i c 2 ln xe); m
i chi
u

u c
btr ln dng xe kh
n c
p; trn ng c btr

y cc lo
i trang thi
t b
,
cc csphc vcho vi
c b
o
m giao thng lin tc, an ton, ti
n nghi v
kh
ng chxe ra, vo cc i
m nh
t

nh.
35


ng cao tc
c chia thnh 2 lo
i:
-

ng cao tc lo
i A (Freeway): Ph
i btr cc nt giao khc mc t
t c
cc chra vo ng cao t
c, m
i nt giao thng.

ng cao tc lo
i B (Expressway): Cho php mt snt giao thng trn
tuy
n c php giao b
ng.
Bng 1.13. T
c thi
t k
ng cao tc
Loi ng

Tn cp

Loi A
ng cao tc
LoiB

C
p 120
C
p 100
C
p 80
C
p 100
C
p 80
C
p 60

Tc tnh ton theo

a hnh (km/h)
ng bng
i
Ni
120
100
80
100
80
60

B
ng 1.14 Tiu chu
n kthu
t chy
u
i vituy
n
ng cao tc
TT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

Tn chtiu
Tc tnh ton Vtt, (Km/h)
dc siu cao (hay nghing mt mai,
ln nh
t Isc % khng ln hn), (%)
Bn knh nhnh
t Rmin, tng ng vi
isc=+7%, (m)
Bn knh nhnh
t thng thng tng ng
vi isc = +5%,(m)
Bn knh tng ng vi isc= +2%, (m)
Bn knh khng c
n c
u t
o nghing mt
mi isc=-2%, (m)
Chi
u di ng cong chuy
n ti
p ng vi
Rmin, (m)
Chi
u di ng cong chuy
n ti
p ng vi
bn knh nhnh
t thng thng, (m)
Chi
u di ng cong chuy
n ti
p ng vi
bn knh c trstrong ngo
c, (m)
Chi
u di hm xe hay tm nhn dng xe, (m)
dc dc ln dc ln nh
t, (%)
dc dc xung dc ln nht, (%)
Bn knh ng cong ng li tithiu, (m)
Bn knh ng cong ng lm tithiu, (m)

60
60
7

Cp ng
80
100
80
100
7
7

120
120
7

140

240

450

650

250

450

650

1000

700
1200

1300
2000

2000
3000

3000
4000

150

170

210

210

90

140

150

150

50
(450)
75
6
6
1500
1000

75
(675)
100
6
6
3000
2000

100
(900)
160
5
5.5
6000
3000

125
(1125)
230
4
5.5
1200
5000

1.4 NHNG L THUYT (M HNH) S DNG TRONG THIT K

HNH HC NG
36

1.4.1 Cc yu cu
i vi thi
t khnh h
c ng
-

Thomn
ng lc hc ch
y xe

Tuy
n ng thi
t k
m b
o ngi li xe nhn v
nh gi
c ph
i chn
phng thc ch
y xe nhthno cho ng vi phng thc ch
y xe ca con
ng
c thi
t ktheo
ng lc hc ch
y xe.

Ph
i hp tt cc y
u tc
a tuy
n, phi hp tuy
n vi c
nh quan
m b
o
tuy
n
ng hi ha, ln
u, m thu
n,

m b
o cc yu c
u vkinh tv
kthu
t.

1.4.2 L thuy
t ng lc h
c ch
y xe (m hnh xe-ng)
L thuy
t khng gian ci
n c
a Newton trong khoa hc tnhin l khng gian
lin t
c,

u
n v v hng.Trong thi
t kng khng gian khch quan, ton
- l ny
c bi
u di
n trong hto
cong, v dkhng gian Gauss- Krger v

nh hng theo m
t nc bi
n. Trong khng gian ny cc tnh ton v hnh v
c thhi
n trn ba m
t ph
ng: m
t b
ng, m
t ng (di
n bi
n c
a m
t c
t dc)
v m
t c
t ngang.
Trong m hnh
ng - xe ch
yngi ta khng k
n ngi li xe v thi
t
tng m
t c
t c
a ng ring r
, xem tia nhn b
t
ng hng ti cu
i ng,
khi th
y c d
u hi
u chng ng
i v
t

u tin trn ng l sdng phanh g

p.
Nhng tai n
n x
y ra trn cc con
ng xy dng theo quy ph
m
y
nh
c
nhchng ta ph
i pht tri
n m hnh chuy
n
ng theo mi kha c
nh m
phng thc ch
t qu trnh xe ch
y, t
a ra cc tiu chu
n cho m
t con
ng an ton .
Chxt ring chuy
n
ng ca t trn ng cng l mt chuy
n
ng phc
t
p - t
nh ti
n trn ng th
ng, quay trn
ng cong
ng, ln trn
ng
cong n
m v dao
ng khi chuy
n
ng trn m
t ng khng b
ng ph
ng. T
t
cnhng

c
i
m chuy
n
ng hi
n nay cha v
n dng h
t vo vi
c xc

nh cc y
u ttuy
n
ng, v v
y trong m hnh xe-
ng, ngi ta gi
nh
t l ch
t i
m chuy
n
ng khng dao
ng trn m
t
ng hon ton ph
ng,
r
n v khng bi
n d
ng, l v
n
tn t
i c
n nghin cu trong thi
t khnh
h
c ng hi
n
i.
M hnh xe-
ng chph hp vi cc
ng c tc th
p (V50km/h) theo
quan
i
m thi
t khnh h
c ng hi
n
i.
1.4.3 L thuy
t thi
t ktheo nguy
n vng ca ngi tham gia giao thng
(m hnh Xe-ng-ngi li-mi trng chy xe)
Nht
t ccc ngnh khoa h
c tnhin khc, ba nhn tkhng gian, thi gian,
m
i quan hnhn quc dng
tnh ton, btr c
u t
o cc y
u thnh h
c
khi thi
t k
ng t. Nhng khc vi cc nh khoa h
c kthu
t khc, cc m

37

hnh khng gian v m

i quan hnhn qu
i vi ngi ks
ng c
n ph
i
c mrng ra.
1. Khng gian ch
y xe
V
i tcch ngi kthu
t khi ni

n khng gian ch
y xe ta nghngay
n
khng gian v
t l c th
o c b
ng ba to
. N
u thm vo nhn tthi gian
chng ta xc
nh c trong khng gian
y nhng
i
m chuy
n
ng mt cch
r rng. T
t ccc nh nghin cu
u

t c cng mt trs
o khi nghin
cu m
t khng gian ch
y xe ng
n v cng rt ra m
t sk
t qutnh ton. Khng
gian v
t l v v
y khng phthu
c vo ngi nghin cu, cn c gi l khng
gian ton h
c hay khng gian khch quan.
N
u ngc l
i chng ta vi tcch ngi li xe mm
t nhn khng gian ba
chi
u xung quanh ta vi
y
mu s
c c
a n, vi c
nh v
t
a d
ng c hnh
dng, vtr th mi ngi quan st sm tmt khc. Khng gian ch
y xe
n
vi chng ta m
t cch tgic v lun lun bi
n
i nhv
y ng
i ta gi l
khng gian chquan .
L thuy
t khng gian tm sinh l dng cho ngi li xe l m
t bn khng gian
gii h
n bi ng chn tri, c hp thnh do cc khng gian thnh ph
n
khng lin tc (v dkhng gian c
a m
t

i l), bgy t
m m
t c
a ngi li
xe v c xu hng l hng nhn c
a li xe. c
c nhng ph
n ng ch
c
ch
n an ton, ngi li xe vnguyn t
c ph
i c c tm l nhn th
y r rng
chnh xc .
2. Con ngi, xe v
ng l mt hth
ng i
u khi
n
Hnh 1.11 trnh by qu trnh ch
y xe di hnh thc mt hthng
i
u khi
n:
Thng qua cc cquan th
n kinh, ngi li xe (Li xe), vi tcch nh

o di
n
ti
p nh
n cc thng tin tmi trng xung quanh anh ta.
y m
t (quang hc)
c ngh
a quan trng nh
t, sau

n c
m gic do ma st c
a bn tay trn v
l
ng v p lc ln cth(sg b bc b
i) tai nghe (m thanh) v cc v
n
ng
tthn c
a con ngi thng qua cc cv cc cquan thgin (tcn b
ng). S
nh
n bi
t thc tkhng chl ring nhn th
y nhkhi nhn mt bi
n bo, hay ch
chc
m gic nhkhi m
t v
t x m
nh vo bnh xe m l cmt snh
n bi
t
t
ng hp c stham gia c
a cb
n nhn tni trn nhkhi ta ch
y xe qua mt
ng cong trn ch
ng h
n.
Ph
n l
n snh
n bi
t l khng tgic. Bph
n ny ch
u tc
ng c
a cc ph
n
xtpht trong ho
t
ng c
a m
t v ho
t
ng
i
u ch
nh

c trng. Chmt t
thng tin vmi trng bn ngoi vt qu ngng tgic v ngi li xe t
chi. Stgic ca ngi li xe khng c khn
ng nh
n bi
t v h
n, ging nh
con nh
n trong m
ng, chho
t
ng chno xu
t hi
n nhng tin tra quan
trng nh
t. Stgic
chb
ng 10x17=170 bit (
n vb
ng ti
ng Anh thhi
n
m
t thng tin n v: c khng , ho
c vo ra).
38

Xe trn hnh v
c thhi
n
n gi
n ho b
ng kh
i (Xe). dhi
u hn mi
lin hny tch hthng
i
u khi
n ra kh
i xe. Nhv
y ho
t
ng li xe
c tch thnh gc xoay v l
ng v lc li xe, gi
ng nhtch lc ly tm tc

ng ln ngi v sgiao
ng c
a h. S
i
u khi
n theo chi
u d
c c
ng
c
tch tng tnhv
y.
N
u ng
i tham gia giao thng khng nh
n c
y
cc thng tin v
ng
c
n thi
t cho phng thc ch
y xe c
a mnh thng qua di
n bi
n quang h
c c
a
ng th con
ng
c thi
t kchnh xc theo cc tnh ton
ng lc hc
ch
y xe trnn r
t nguy hi
m. Cc thng tin vc
u t
o tuy
n
ng s

n qu
ch
m vo thi
i
m ch
y xe, n
u nhngi li xe nhn m nh gi sai l
ch
tnh hung
ang x
y ra. Nhv
y thomn
ng lc h
c ch
y xe l c
n thi
t
nhng khng
cho vi
c ch
y xe an ton, bi v phng thc ch
y xe thc t
c la ch
n ban

u t
i m
t c
t ngang tng ng thng khc vi phng
thc ch
y xe tnh ton. i
u ki
n c
n v
y l tuy
n ng thi
t ksao cho
ngi li xe nhn v nh gi c ph
i ch
n phng thc ch
y xe nhthno
cho ng vi phng thc ch
y xe c
a con
ng c thi
t ktheo
ng lc
h
c ch
y xe.
3. M
i quan hnhn qu
M
i quan hnhn quxu
t pht tm
t chui t
ng ng c
a nguyn nhn v k
t
qu
. Thuy
t m
c ch, ngc l
i gi
i thch m
i quan hxu
t pht tkhuynh
hng ca m
c ch. C thtm th
y mi quan hnhn qutrong cc tnh ton
v cc quy

nh kinh
i
n v
ng lc h
c ch
y xe c
a quy ph
m thi
t k
. Nhng
cn nh
c tnh ton v
ch tuy
n

m b
o yu c
u quang h
c
c s
p x
p theo
thuy
t mch
ch. Theo
mt chuy
n
i b
ng t l m
t hnh vi hai mc ch:
m
c
ch thnh
t l
n ni

nh, mc ch thhai l an ton nhkhng gian

trng tc thi trn ng. m
c ch thhai , cng tc bi tr con ng gip
cho ngi li xe nhng htrc
n thi
t. Trong l
nh vc ny, chh
n chcc
m
i quan hgia stc
ng c
a ngi li xe ln phng ti
n v thng tin
ngc l
i ca xe v ng
n anh ta, nhkhi ni
m nguyn nhn ca thi gian
trc y khng cn
na. gi
i thch mi tng quan c
a hth
ng ngi
li xe xe- ng (hnh

ng theo phng thc no trong r

t nhi
u phng thc
c th

t ti scn b
ng) c
n ph
i bqua m
t lo
t cc mi quan hnhn qu
ang sd
ng. C thgi
i thch
i
u b
ng m
t chu trnh
i
u khi
n c nhi
u
khu (nhi
u thnh ph
n). Trong hthng
y, di
n bi
n c
a ph
n ng c th
nghin cu ring rtheo thuy
t nhn qu
,
ng thi chth
ng ho
t
ng theo
thuy
t m
c
ch. B
ng cch quan ni
m nhv
y chng ta lo
i b
c mu thu
n
dng nht
n t
i gia thuy
t nhn quv thuy
t m
c
ch khi nghin cu v
m
i quan hngi li xe xe -ng. Nhng suy nghtrc
y vtc d
ng lc
gia xe v ng c th
n gi
n ho theo thuy
t nhn qu
. V
n c ngh
a
quan tr
ng hn l v
n
nghin cu dng thng tin gia ngili xe, xe,
ng,
n i h
i ngi ksthi
t kph
i mr
ng t
m suy ngh.
39

Hnh 1.11a. Dng thng tin gia li xe,xe v ung

xe

Thi
tit

Giao
thng

Li xe

C
th

Khng
t
gic

-ng
v
mi
tr-ng

T
gic

No
b
3.10
bit/s

1011bit/s

16
bit/s

Hnh 1.11b. Li xe, xe v ung trong chu trnh iu khin

Ti-li xe
Hin ti

Ng-i li

Nhn thc tc thi

Nhn thc chm
V thc
Phn ng v thc

40

sng

N-c ,bn

Gi

T c gi
S n
iu
L-ng l-u
thng

Mi trng

Thng tin qua

h thng li

Thng tin ca xe n
H thng iu khin

ung

Thng tin ca xe n li xe

Ta luy
t-ng chn
P hong cnh
xung quanh

Tr-ng nhn
T hit b
dn h-ng
Trng cy

Hnh hc tuyn

Dng mt
ct ngang

T nh cht
mt -ng

-ng

iu c h nh dc

C th

C quan no b

i u chnh
ngang

Th hin

Xe

xe

1.5 CC TIU CHUN THIT KV TM QUAN TRNG CA N.

Tiu chu
n thi
t kl quy
nh v

c tnh kthu
t v yu c
u qu
n l dng lm
chu
n
phn lo
i,
nh gi vi
c thi
t knh
m nng cao ch
t lng v hi
u qu
c
a cc cng trnh thi
t k
.
Tiu chu
n kthu
t ph
i b
o

m nng cao ch
t lng v hi
u qukhai thc
ng trong m
ng li
ng bqu
c gia, ph hp vi cc tiu chu
n thi
t k
c
a khu vc v thgii trong thi

i h
i nh
p. Tiu chu
n v quy chu
n k
thu
t ph
i
p ng yu c
u van ton, ph h
p mi trng v sdng hp l ti
nguyn thin nhin.
Tiu chu
n kthu
t mang tnh php l buc ph
i tun thkhi thi
t k
ng b
nhng ph
i
c hi
u l cc gi trgii h
n t
i thi
u, khi thi
t kph
i cg
ng s
d
ng cc chtiu kthu
t t
t hn

m b
o tnh kthu
t v kinh t
.
Vi
c xy dng tiu chu
n kthu
t ph
i:
- D
a trn ti
n bkhoa h
c v cng ngh
, kinh nghi
m thc ti
n, nhu c
u hi
n
t
i v xu hng pht tri
n kinh t- x hi;
- Sdng tiu chu
n quc t
, tiu chu
n khu vc, tiu chu
n nc ngoi lm
cs
xy dng tiu chu
n kthu
t, trtrng hp cc tiu chu
n
khng ph hp vi
c
i
m v

a l, kh h
u, kthu
t, cng nghc
a Vi
t
Nam ho
c
nh hng
n li ch qu
c gia;
- B
o
m tnh thng nh
t ca hth
ng tiu chu
n v hthng quy chu
n k
thu
t ca Vi
t Nam.
Hth
ng cc tiu chun thi
t kng b
.
Cc tiu chu
n hi
n hnh bao gm 2 lo
i l tiu chu
n qu
c gia (TCVN) v tiu
chu
n ngnh (TCN)
- TCVN 4054-05 : Phn lo
i ng t cng cng
- TCVN 5729-97 : Phn lo
i ng t cao tc
- 22TCN 273-01 : Phn lo
i c
p h
ng ng theo hng d
n AASHTO
- TCXD 104-07 : Phn lo
i ng
th
Trong ph
m vi gio trnh ny chnghin cu
ng ngoi
th
, tiu chu
n p
d
ng l TCVN 4054-05; TCVN 5729-97 v 22TCN 273-01
ng thi cng c
p
nh
t cc ti
n btrong cc tiu chu
n c
a Trung Qu
c, CHLB c v M
.
1.6 MN HC THIT KNG T
Mn hc thi
t k
ng t l mn KHKT nghin cu cc nguyn l v phng
php thi
t ktuy
n
ng v cc cng trnh trn
ng (n
n
ng, m
t ng,
c
u c
ng, cc cng trnh phc vkhai thc
ng v tchc giao thng trn
ng)

m b
o cho ng t thc hi
n
c cc vai tr c
a n trong h
thng giao thng v
n t
i.
N
i dung chy
u c
a mn hc gm nhng ph
n sau:
Phn 1: Thi
t ky
u thnh h
c ng
41


ng t v cc y
u tca
ng t
Nghin cu nhng l thuy
t (m hnh) sdng trong thi
t khnh h
c
ng
t
thi
t kcc y
u thnh h
c c
a
ng
p ng c yu c
u xe
ch
y an ton, m thu
n v kinh t
Phn 2: Thi
t kn
n ng v cc cng trnh trn ng
- Phn tch nhng hh
ng ca n
n
ng v nguyn nhn hnh thnh bi
n
d
ng ca n
n
ng.
- Thi
t km
t c
t ngang ca n
n
ng thng thng.
- Phng php ki
m ton sn
nh ca n
n
ng. Cc bi
n php phng h
v gia cn
n ng
- Tnh ton
n

nh v cc gi
i php thi
t kca n
n
ng
p trn
t y
u.
- C
u t
o ca cc lo
i tng ch
n

t,

c
i
m, n
i dung ki
m ton v ng
d
ng c
a cc lo
i tng ch
n
t.
- Nhng yu c
u v phng php thi
t khth
ng thot nc
ng t, tnh
ton
c kh
u
cng trnh thot nc.
Phn 3: Thi
t km
t ng t
Thi
t km
t ng t bao gm nhng khi ni
m, b
n ch
t v cc phng php
tnh ton cng
v n
nh c
a k
t c
u t
ng thn
n - m
t ng t, cc
yu c
u
i vi mn hc l:
- Tm hi
u cc d
ng ph ho
i chy
u c
a k
t c
u o
ng v mi lin hgia
cc d
ng ph ho
i
vi cc chtiu thi
t k
- Xc l
p cc khi ni
m cb
n vl thuy
t, nguyn l tnh ton thi
t kk
t
c
u o
ng
- N
m ch
c cc nguyn t
c v cch ng d
ng
thi
t kbtr k
t c
u o

ng. Hi
u r v p dng hthng cc tiu chu
n thi
t kk
t c
u o
ng
hi
n hnh. N
m
c cc phng php thi
t kk
t c
u
ng b
ng sn bay
Phn 4: Kh
o st thi
t kng t
Ph
n ny bao gm cc ki
n thc vcng tc
i
u tra, kh
o st ph
c vthi
t k
ng t, cc khi ni
m v cch tnh ton cc chtiu nh gi phng n thi
t
k
ng t, cc

c i
m ca kh
o st v thi
t k
ng t qua cc vng
a
ch
t
c bi
t, cc
c i
m ca thi
t k
ng cao tc.
Tnh ch
t ca mn hc nhv
y nn khi nghin cu c
n c mt quan i
m t
ng
hp, khng chn
ng vtnh ton m cn quan tm

n c
u t
o v cc bi
n php
thc hi
n, khng chn
ng vphn tch ch
c m cn ch phn tch v
t l, tm
sinh l ca con ngi trn
ng, khng chch tr
ng kthu
t m cn nghin
cu x hi h
c vngi sdng
ng, khng ch

n con ng m cn

nh hng ca con
ng ti mi trng v ngc l
i. Lun lun

m b
o cho
con
ng ph
c vgiao thng theo cc chtiu chy
u : AN TON - THUN
LI KINH T.
-

42

CHNG 2

SCHUYN NG CA T TRN NG
2.1 CC LC TC DNG KHI XE CHY
Chuy
n
ng ca t trn ng l m
t chuy
n
ng phc t
p - t
nh ti
n trn
ng th
ng, quay trn ng cong
ng, ln trn
ng cong n
m v dao

ng khi chuy
n
ng trn m
t
ng khng b
ng ph
ng. T
t cnhng

c i
m
chuy
n
ng
hi
n nay cha v
n dng h
t vo vi
c xc

nh cc y
u ttuy
n
ng, v v
y trong thi
t kng, ngi ta gi

nh l t chuy
n
ng khng
dao
ng trn m
t
ng hon ton ph
ng, r
n v khng bi
n d
ng.
Khi xe ch
y trn
ng
ng cph
i tiu hao n
ng lng kh
c phc cc lc
c
n trn ng. Cc lc c
n khi xe ch
y bao gm: sc c
n l
n, sc c
n khng
kh, sc c
n qun tnh v sc c
n do dc (Hnh 2.1).
i
u ki
n
xe ch
y c l lc ko do
ng csinh ra ph
i kh
c phc
c t
t
ccc lc c
n : Pk P cn .

Pk
Pw
Pi

Pj

Pf
Pf

Hnh 2.1 Cc lc tc d
ng ln t khi chuy
n

ng
Pk Lc ko; P f Lc c
n l
n; P w - Lc c
n khng kh
Pi Lc c
n ln d
c; Pj Lc c
n qun tnh
2.1.1 LC CN
2.1.1.1

Lc cn l
n Pf :

Khi xe ch
y, t
i cc
i
m ti
p xc gia bnh xe vi m
t ng xu
t hi
n lc c
n
l
n. Lc ny ngc chi
u chuy
n
ng c
a xe, c
n trschuy
n ng ca t.
Lc c
n l
n sinh ra l do ma st gia bnh xe vi m
t
ng, sinh ra do bi
n
d
ng ca lp xe v bi
n d
ng c
a m
t
ng, do xe bxung kch v ch
n
ng

43

trn m
t
ng khng b
ng ph
ng v do ma st trong cc tr
c ca xe khi xe
ch
y.
Thc nghi
m cho th
y tng lc c
n l
n trn t
t ccc bnh xe Pf tlthu
n vi
trng lng G (kG) c
a t:
Pf = f.G

(kG)

(2.1)

Hssc c
n l
n f phthuc vo cng ca l
p xe, tc xe ch
y v chy
u
phthu
c vo lo
i m
t ng (B
ng 2.1). (Thng l
y f=0,02 khi tnh ton thi
t
kcc y
u thnh h
c ng).
Bng 2.1 Hslc cn l
n f phthuc loi m
t
ng
Loi mt ng
+ B tng xi m
ng
v b tng nha
+ d
m en
+ d
m

Hsf
0,01 0,02
0,02 0,025
0,03 0,05

Loimt ng
+ Lt
+
t kh v b
ng
phng
+
t
m v khng
b
ng ph
ng
+
t ct rirc

Hsf
0,04 0,05
0,04 0,05
0,07 0,15
0,15 0,30

Thc nghi
m th
y r
ng di t
c
50Km/h hsc
n l
n thc tkhng thay
i,
cn trong kho
ng t
c 50-150Km/h t
ng theo cng thc sau:
f v = f.[1+0,01(V-50)];

vi v
n tc tnh b
ng Km/h.

Hnh 2.2 Quan hgi

a hsc
n l
n vivn t
c c
a t v p su
t l
p xe
2.1.1.2

Lc cn do khng kh P w

Khi xe ch
y, lc c
n khng kh gy ra do ph
n lc c
a khi khng kh pha
trc, do ma st c
a thnh xe vi khng kh hai bn v do kho
ng chn khng
pha sau t ht l
i.

44

Theo kh ng h
c, lc c
n khng kh khi khng c gi
c xc
nh theo cng
thc:
Pw = k.F.v2 (kG)
Trong
:
k hssc c
n khng kh phthu
c vo m
t
khng kh v hnh d
ng
xe: t t
i k = 0,060,07; t bus k = 0,04 0,06; xe con k = 0,025
0,035.
F di
n tch c
n tr(di
n tch m
t c
t ngang ln nh
t c
a t) (m2).
F = 0,8.B.H (B v H l chi
u rng v chi
u cao c
a t m).
v v
n tc tng
i c
a xe kct
c
gi, thng tnh ton vi v
n t
c
c
a gi b
ng khng, nhv
y v l v
n t
c xe ch
y tnh ton (m/s).
Trong kthu
t, thng v
n t
c xe ch
y
c tnh b
ng km/h, nhv
y ta c :

kFV 2
Pw
13

V v
n tc xe ch
y, km/h.

(2.2)

2.1.1.3 Lc cn do ln d
c Pi
L do trng lng b
n thn ca t gy ra khi xe chuy
n
ng trn m
t ph
ng
n
m nghing.

Pi

Hnh 2.3 L
c c
n ln d
c Pi
Pi = G. sin

Ta c:

Do nh nn sintg= i
i
d
c d
c c
a
ng.
1

Do :
Pi = G. i
(2.3)
Khi xe ln dc l
y d
u
+v khi xe xu
ng dc l
y d
u
-.
Khi xe ln d
c lc ny ngc chi
u chuy
n
ng, khi xe xu
ng dc cng chi
u
chuy
n
ng.
1

(dc ln nht theo TCVN 4054-05 i max=11% t gc max =6,28o)

45

2.1.1.4

Lc cn do qun tnh Pj

Pht sinh khi xe t

ng ho
c gi
m tc. Bao g
m sc c
n qun tnh do chuy
n
ng
t
nh ti
n c
a t c khi lng m v sc c
n qun tnh do cc bph
n quay c
a
t. Khi xe t
ng tc th lc qun tnh ngc chuy
n
ng ca t, c
n tr
chuy
n
ng; khi xe gi
m t
c, lc qun tnh cng chi
u chuy
n
ng. Do
ta
c:
Pj = m.j
Trong : m kh
i lng c
a t m=G/g; G tr
ng lng c
a t, g gia t
c
trng tr
ng; J l gia t
c ca t J=dv/dt; v tc
xe ch
y, t thi gian;
V ngoi chuy
n
ng t
nh ti
n xe cn c cc chuy
n
ng quay c
a cc bnh xe,
trc xe nn ph
i nhn thm hsk
n qun tnh quay
=1,03-1,07.

G dv
Pj
g dt

(2.4)

D
u
+ng vi tr
ng hp t
ng tc v d
u
- ng vi trng hp gi
m t
c.

t
S

Xe con TOYOTA CAMRY 2.4

Hnh 2.4 Gia t
c J theo V v chuy
n
s

Hnh 2.5 Thi gian T v qung

ng
tng tc S theo V

2.1.2 LC KO V QU TRNH SINH RA SC KO

Khi xe ch
y, nhin li
u chy trong
ng c, bi
n nhi
t n
ng thnh cn
ng t
o ra
m
t cng su
t lm quay tr
c khuu, t
o ra m men quay M t
i trc ca
ng c
ri chuy
n qua h
p s, tr
c cc
ng ti c
u xe t
o ra m men quay t
i trc ch

ng M k v sinh ra lc ko Pk t
i bnh xe ch
ng.
46

Hnh 2.6 Qu trnh sinh ra sc ko ca t

1:
ng c.
2: Ly hp.
3: H
p s.
4: Tr
c cc
ng. 5: C
u xe.
6: Bnh xe.
Cng su
t hi
u dng N ca

ng ct
o nn m quay M t
i trc khu
u ca
ng
c:
N=

M .w
(m lc)
75

(2.5)

Trong
:
w : l v
n t
c gc ca tr
c quay: w=

2.n
60

n : svng quay tnh b

ng v/pht.
Do

M=

716,2.N
(kG.m)
n

(2.6)

T tnh c m men quay bnh xe ch

ng:
M k=M.ik..io (kG.m).

(2.7)

Trong
:
i k: tstruy
n c
a h
p s
, thay
itheo sci c
a xe.
i o: tstruy
n cb
n c
u xe, n phthuc vo lo
i xe.
: hshi
u dng c
a cc
u truy
n
ng.
+ =0.8 0.85
i vi xe t
i.
+ =0.85 0.9
i vixe con, xe du l
ch.
Pk =

Mk
rk

Pk=

M .i o .ik
.(kG).
rk

(2.8)

Bn knh rk phthuc vo p lc hi trong lp xe, c

u t
o c
a lp v t
i trng tc
d
ng trn lp xe. Thng rk =(0,93-0,96)r
47

Xe con TOYOTA CAMRY 2.4

Hnh 2.7 Bi
u

c tnh ngoi gia

cng sut Ne (m lc), m men quay
Me(kG.m)theo svng quay ca

ng
cn e(v/ph)

Hnh 2.8 Lc ko ca

ng cPk theo
chuy
n sv v
n t
c xe chy V (km/h)

2.2 PHNG TRNH CHUYN NG CA T V BIU NHN

TNG LC
Lc ko sinh ra
kh
c ph
c t
t ccc lc c
n trn ng. xe c thchuy
n

ng c th Pk Pcn
Nhv
y, phng trnh chuy
n
ng ca t
Pk =Pf + Pw + Pi + Pj
Hay

Pk = fG Gi +

kFV 2
13

(2.9)

G dv
g dt

kFV
Pk
13 f i dv

t D=
G
g dt

(2.10)

D-
c gi l nhn t
ng lc ca t, vch
c D c ngh
a l sc ko trn
m
t n vtr
ng lng ca xe.
Khi chuy
n
ng

u th

dv
0 v do vy i
u ki
n chuy
n
ng

u ca t
dt

vm
t sc ko sl:
D=fi

48

(2.11)

Trong phng trnh trn th vtri bi

u di
n cc y
u tphthu
c vo t, v v
ph
i bi
u di
n cc y
u tphthuc vo
i
u ki
n ng.
Bi
u
trn
bi
u di
n cc ng D = f(v) ng vi cc chuy
n skhc nhau
c
a m
t lo
i t c g
i l bi
u nhn t
ng lc ca lo
i t (Hnh
2.9).

Hnh 2.9 Bi
u nhn t
ng lc c
a xe TOYOTA Camry 2.4
Cc v
n dng tbi
u nhn tng lc
1. Xc

nh
c vn t
c xe chy
u thc tln nh
t khi bi
t tnh trng ca
ng :
D=f i J.khi xe chuy
n
ng
u th J=0 D=f i.
C f, i Dtt =f i Vmax thc t
Khi tD ging sang ngang c
t bi
u t
i hai i
m th chc
i
m bn ph
i c
gi tr
n
nh v dng c
xc

nh V max thc t
.
Trng hp ny thng
c p d
ng cho cc ng c
i t
o nng c
p v khi tnh
ton khai thc ng.
2. Xc

nh cc i
u ki
n c
n thi
t ca ng
m b
o m
t t
c xe chy cn
b
ng yu c
u.
D=f i J.khi xe chuy
n
ng
u th J=0 D=f i.
Chn m
t lo
i xe

c trng cho o
n
ng ang xt (chi
m % lu lng ln
nh
t) c bi
u nhn t
ng lc c
a lo
i xe .
49

C V da vo bi
u
nhn t
ng lc suy ra D, c
n cvo lo
i m
t ng c f
i max=D-f.
Trng hp ny thng
c p dng cho vi
c thi
t k
ng mi.
Trong quy ph
m thi
t k
ng, tng ng vi v
n t
c thi
t k

c d
c ln
nh
t
c quy
nh tng ng vi tng c
p h
ng kthu
t c
a ng.
C
ng theo phng php ny c thxc
nh khn
ng khi
ng chn dc.
Mun khi
ng xe ph
i b
t
u chuy
n sI, lc
c Dmax v tnh c gia
t
c

g
dv
Dmax ( f i) .
dt

gia t
c
kh
i
ng c khng nh hn

1,5m/s2.
3. Xc

nh chi
u di cn thi
t c
a
o
n t
ng t
c, gi
m t
c
Xe ang ch
y vi tc
cn b
ng v1 ng vi i
u ki
n
ng D 1=f1 i1 chuy
n
sang mt tc
cn b
ng mi v2 c gia t
c dv/dt khi c
i
u ki
n mi D2 =f2 i 2
g
g
dv

D ( f i )
. ( D D ).
1
2
dt

v .dv
(2.12)
ds v .dt
( D D ) g
1
2
v
v
V 2 V 2
2
2
v.dv
i 1
i
S t , g ds

g v ( D D )
254 ( D D
)
v
2
i
i 1
1
1 1
Vi
t theo bi
u thc cu
i c ngh
a l ta phn schnh l
ch tc
ra nhi
u phn t
ri t
ng hp d
n l
i
T c thv
c bi
u v
n t
c trn tr
c d
c.
2.3 LC BM CA BNH XE VI MT NG
Khi t ang chuy
n
ng th c cc lc tc d
ng ln bnh xe ch
ng v b

ng.
T
i bnh xe ch
ng m men M k tc dng ln m
t ng lc ko Pk v theo

nh lu
t III Newton m
t
ng tc dng trl
i bnh xe m
t lc T theo phng
ngang cng phng, ngc chi
u v cng
ln vi Pk. Nhc T m i
n ti
p
xc gi
a bnh xe v m
t ng trthnh tm quay tc thi ca bnh xe, gip
cho xe chuy
n
ng
c, ta gi T l lc bm c
a bnh xe v m
t ng.

50

Ngoi ra bnh ch
ng cn ch
u trng lng Gk theo phng th
ng ng ln
m
t
ng, v m
t ng c
ng tc dng l
i bnh xe m
t lc R theo phng
th
ng
ng nhng l
ch tm mt o
n l a (do qu trnh chuy
n
ng bnh xe b
bi
n d
ng v x vpha trc). (a/r k=f)
V

29M1 - 1369
Gk Mk

Pk

rk

R
a
B

Gt

a
T

P
rk

Lc tc dng ln bnh ch
ng
Lc tc d
ng ln bnh xe b
ng
Hnh 2.10 Cc lc tc dng ln bnh xe
Vb
n ch
t: T l lc ma st trt gia bnh xe v m
t ng, n phthu
c vo:
+ p su
t hi c
a bnh xe, tnh ch
t bm
t ti
p xc c
a bnh xe.
+ Tnh ch
t bm
t ti
p xc ca m
t ng (rp hay nh
n, trn)
+ Tnh tr
ng m
t ng (kh, s
ch hay
m, b
n)
Do
lc bm T l mt lc b
ng, khi Pk xu
t hi
n th T mi xu
t hi
n, v Pk
cng ln th T cng cng ln, nhng T cht
ng c
n m
t gi trTmax no
m thi (g
i l lc bm ln nh
t), lc ct
ng Pk ln th i
m ti
p xc khng
cn l tm quay tc thi na, bnh xe sbquay t
i chho
c tr
t theo qun
tnh v xe khng thchuy
n
ng c.

i vi bnh xe b
ng, lc P

t t
i tm bnh xe, ph
n lc ti
p tuy
n trn
ng l T nhng ngc chi
u chuy
n
ng, nhv
y ta c R=Gt v P=T.
a.R = P.r k ==> P = (a/rk )Gt = f.G t
Trong
G t l thnh ph
n trng lc tc dng ln tr
c b
ng
Nhv
y i
u ki
n chuy
n
ng bnh thng ca xe vlc bm l P k Tmax
B
ng thc nhi
m ngi ta tnh c lc bm ln nh
t gia bnh xe vi m
t
ng theo cng thc sau :
Tmax =.G k (kG).

(2.13)

G k : l thnh ph
n trng lc tc dng ln trc ch
ng
Xe con : Gk=(0,5 0,55)G
51

Xe t
i : Gk =(0,65 0,7)G
: l hsbm c
a bnh xe
ivim
t
ng.
ngh
a c
a hsbm .
-

Hsbm phthuc vo mi mn c
a lp xe v

c bi
t l phthu
c
vo tnh tr
ng m
t ng v nhm c
a lp m
t.

Khuy
n khch sd
ng lo
i m
t ng c
b
ng ph
ng cao, v
t li
u lp m
t
cng,
ng

u, t mn
t
ng
bm c
a m
t
ng.

Tnh tr
ng c
a m
t ng ph
i t
t, n
u m
t
ng b
n v
m
t th lc bm
gi
m i r
t nhi
u, bnh xe dbtrn trt, lm m
t an ton khi ch
y xe.

Trong i
u ki
n l
p xe trung bnh, v
n t
c ch
y xe trung bnh th c ththam
kh
o cc gi trc
a nhsau:
Bng 2.2 Cc gi trhsbm dc
Tnh trng mt ng

i
u ki
n xe chy

Hsbm

Kh s
ch

R
t thu
n li

0,7

Kh s
ch

Bnh thng

0,5

m v b
n

Khng thu
n li

0,3

Theo i
u ki
n lc bm,
xe chuy
n
ng
c th:
Pk Tmax=.Gk.
M

P Pw
.G Pw
D k
Pk D.G Pw D k
G
G

(2.14)
(2.15)

K
t hp vi
i
u ki
n chuy
n
ng
c c
a t vm
t lc ko ta c
dv
.G Pw
f i
D k

i
u ki
n chuy
n
ng chung c
a xe (2.16)
g.dt
G

Bi
u thc

.Gk Pw
l
c tnh
ng lc tnh theo lc bm v k hi
u l Db ta
G

c:
.G Pw
dv
Db k
f i
G
dt

(2.17)

Khi xc
nh
d
c ib theo lc bm c
ng tnh cho trng hp xe ln dc v
chuy
n
ng

u, nhv
y ta c:
D b = f + i b ; i b = Db f
V
y khi xe vt
c d
c ph
i
m b
o
i
u ki
n ib i k

52

(2.18)

Theo
nh lu
t bo ton chuyn ng ca khitm ca chc thphn tch qu trnh
chuyn ng ca t nhsau:
Khi khi ng, p lc ca hi nc ho
c ca kh nn bn trong ng cl lc trong, t
n khng thlm cho khitm ca hdi chuy
n. Chuy
n ng c ththc hi
n c l
nhng c truyn m men quay Mk cho cc bnh chng. Khi ti
p im B ca
bnh chng c khuynh hng trt vpha sau (sang tri) th lc bm T sinh ra s
hng vpha trc (sang phi). Nhc lc ngoi ny m trng tm ca t chuy
n
ng c sang phi. Cn bnh bng (bnh d
n) tc dng vo bnh bng khng
phi l m men quay Mk m l lc P t vo trc ca bnh. Di tc dng ca lc P,
cbnh v i
m A ti
p xc vi mt ng btrt vpha trc. Khi lc ma st
hng vpha sau tc dng vo bnh xe l lc ngoi cn li chuy
n ng. N
u khng
c lc bm T hoc lc khng ln thng sc cn ca cc bnh bng, th t
khng thdi chuyn vpha trc c. Lc cc bnh chng squay tich(sa
ly)

2.4 S HM XE V C LY HM XE
Khi xl cc tnh hung giao thng trn
ng th ngi li xe th
ng ph
i c
n
cvo kho
ng cch ticc chng ng
i v
t c tnh cng
hm phanh sao
cho xe va k
p dng l
i trc chng. Khi thi
t kng ph
i

m b
o kho
ng
cch ny cho ngi li xe trong m
i trng hp. Do , khi xt i
u ki
n an ton
ch
y xe, chi
u di hm xe c m
t ngh
a r
t quan tr
ng.
Khi hm phanh trn cc bnh xe, m phanh tc dng vo vnh xe sinh ra m men
hm Mh v m men ny sinh ra lc hm phanh P h .
V

29K1 - 0026
Gk

Mh

Ph

rk

Mh

Gt

rk

Ph

Hnh 2.11 S
pht sinh lc hm xe
Lc hm phanh Ph chc tc dng khi c sc bm gia l
p xe v
i m
t ng,
n
u khng th xe v
n trt trn m
t
ng m
c d bnh xe khng quay na. V
v
y lc hm c ch ln nh
t chc thb
ng lc bm ln nh
t, ngh
a l:
Ph = T max = Gh
Trong
:

(2.19)

- hsbm
53

G h trng lng hm, v t

t ccc bnh xe

u btr bph
n hm
phanh nn trng lng hm c
ng b
ng trng lng ton bG ca xe.
Ngoi lc hm phanh P h, khi hm xe cc lc c
n khc cng tham gia vo qu
trnh hm, nhng v khi hm xe, xe ch
y ch
m nn lc c
n do khng kh Pw l
khng ng k
, cn lc c
n l
n Pf v lc qun tnh Pj
c bqua t
ng an
ton. Do v
y tng lc hm lc ny chg
m lc hm phanh Ph v lc c
n do d
c
Pi , ngh
a l:
Phm = Ph + Pi = G iG = G(i)

(2.20)

trong
: i dc dc c
a ng.
G
i v1 v v2 (m/s) l tc
ca t trc v sau khi hm phanh. Theo nguyn l
b
o ton n
ng lng th cng c
a tng lc hm A sinh ra trn chi
u di hm xe
Sh ph
i b
ng
ng n
ng W tiu hao do tc
t gi
m tv1 xu
ng v2 , tc l:
G(i)Sh = m

v12 v22 G v12 v 22

2
g
2

Do c thtnh
c chi
u di hm xe:
v12 v 22
Sh
2g
i

(2.21)

Trong thc tcly hm l thuy

t Sh khng thc hi
n c, v khi hm xe vi
cng cao, bnh xe c thngng quay v b
t

u trt,

c bi
t l trn
ng

m t. Ngoi ra n
u bnh xe bhm hon ton th bnh tr
c skhng li
c
v bnh sau sbtrt ngang r
t nguy hi
m. Do chi
u di hm xe ngoi thc
tsln hn so vi l thuy
t v ngi ta ph
i
a vo cng th
c trn hss
d
ng phanh k. Theo thc nghi
m nn l
y k = 1,2 vi t con v k = 1,3 1,4 vi
t t
i v t but. Do ta c:
v12 v 22
S h k .
2g
i

(2.22)

N
u t
c xe tnh b
ng km/h th:

V12 V22
S h k.
,m
254
i

(2.23)

Khi hm xe, n
u xe d
ng l
i h
n th V2 = 0, do
:

k.V2
Sh
,m
254
i

(2.24)

Theo
nh lu
t bo ton chuyn ng ca khitm ca chc thphn tch qu trnh
hm phanh ca t nhsau:
54

hm phanh, ngi li phanh cho m phanh p ch

t vo tang quay gn li
n vi bnh
xe, lc ma st gia m phanh v tang quay sinh ra m men hm Mh . Lc ma st gia
m phanh v tang quay l lc trong, tn khng lm thay i c chuyn ng ca
khi tm tc l khng hm c xe ang chy. Nhng ma st gia m phanh v tang
quay slm cho bnh xe quay chm l
i v lm cho ma st gia bnh xe vi m
t ng
t
ng ln. Lc bm khi hm l lc ngoi, c chi
u ngc vi chi
u chuy
n ng, n lm
cho khi tm ca xe ph
i chuy
n ng chm d
n ngh
a l bhm l
i.

2.5. TM NHN XE CHY.

m b
o xe ch
y an ton, ngi li xe lun lun c
n ph
i nhn th
y r mt
o
n
ng pha trc
k
p xl mi tnh hung giao thng nhtrnh cc
chhh
ng, cc ch
ng ng
i v
t, vt xe, Chi
u di
o
n ng ti thi
u c
n
nhn th
y pha trc
g
i l t
m nhn ch
y xe. Khi thi
t k
ng c
n ph
i

m b
o
c t
m nhn ny.
Trng
i
i vi t
m nhn c thx
y ra chng vng trn bnh
ho
c c
ng
c thx
y ra nh
ng ch

nh d
c l
i trn tr
c d
c (Hnh 2.12).
Tim ng

a)

Qu y a o xe chay

Vu ng ca n tr ta m nhn

b)
Vu ng ca n tr ta m nhn

Hnh 2.12 Khi ni

m vt
m nhn
a) Trn bnh
; b) Trn tr
c d
c
C
n ph
i xc
nh chi
u di t
m nhn t
i thi
u S ny ty thuc vo m
t stnh
hung giao thng trn
ng theo cc ssau
y:
2.5.1 Xc
nh chi
u di t
m nhn xe chy theo s1:

S1

lpu

Sh

l0

Hnh 2.13 Tm nhn xe ch

y theo s1
55

 t g
p chng ng
i v
t trn ln xe ang ch
y, ngi li xe c
n ph
i nhn th
y
chng ng
i v
t v k
p dng xe trc n (Hnh 2.13).
Theo hnh vta c:
S1 = lpu + Sh + l0

(2.25)

Trong
:
Lpu chi
u di xe ch
y c trong thi gian ngili xe ph
n ng tm l,
l thi gian tlc li xe nh
n ra chng ng
i v
t

n khi tc
ng hm xe
pht huy hi
u quhm hon ton, trong thi
t k
ng quy

nh thi gian
ny l 1s, do : lpu = v.t = v (m).
v tc
t trc khi hm phanh, m/s;
Sh Chi
u di xe ch
y
c trong qu trnh hm xe,
S h k.

v2
,m
2g
i

(2.26)

l 0 Cly an ton, thng l

y t5 10m;
S1 v k.

Do :

v2
l 0 , m
2g
i

(2.27)

N
u v
n t
c V tnh b
ng km/h th:

V
V2
S1 k.
l , m
3,6
254
i 0

(2.28)

2.5.2 Xc
nh chi
u di t
m nhn xe chy theo s2:
Theo sny, hai xe ch
y ng
c chi
u nhau trn cng m
t ln xe v k
p dng
l
i trc nhau m
t cch an ton (Hnh 2.14).

S2
1

l pu1

Sh1

l0

Sh2

lpu2

Hnh 2.14 Tm nhn xe ch

y theo s2
Theo hnh vta c:
S2 = lpu1 + Sh1 + l0 + Sh2 + lpu2
Trong
:

56

(m)

(2.29)

l pu1, lpu2 - chi

u di xe 1 v xe 2 ch
y c trong thi gian ngi li xe
ph
n ng tm l, l
p lu
n tng tnhtrn ta c:
l1 = v1

l2 = v2 ,

(m)

v1 , v2 v
n t
c c
a xe 1 v xe 2, m/s;
Sh1 , Sh2 - chi
u di xe 1 v xe 2 ch
y
c trong su
t qu trnh hm phanh.
Sh1 k.
Sh2

v12
,m
2g
i

v 22
k.
,m
2g
i

(githi
t xe 1 ln d
c v xe 2 xung dc)
l 0 Cly an ton, thng l
y t5 10m;
Do :
v12
v 22
S2 v1 v 2 k.
k
l , m
2g
i 2g
i 0

N
u 2 xe ch
y cng tc
l V1 = V2 = V, v
n tc V tnh b
ng km/h th:

V
V 2
S2 k
l 0 , m
1,8
127 2 i 2

(2.30)

2.5.3 Xc
nh chi
u di t
m nhn xe chy theo s3:
Theo s
ny, hai xe ch
y ng
c chi
u nhau trn cng mt ln xe, xe ch
y tri
ln ph
i k
p li vln xe c
a mnh
trnh xe kia mt cch an ton v khng
gi
m t
c (Hnh 2.15).
l2/2
S3

a/2
2

1
1

l1

l2

lo

l3

l' 1

Hnh 2.15 Tm nhn xe ch

y theo s3
Theo hnh vta c:

S3 = l1 + l2 + l0 + l3 + l1 (m)

(2.31)

Trong
:

57

l 1 v l1 - chi
u di xe 1 v xe 2 ch
y c trong thi gian ngi li xe
ph
n ng tm l, l
p lu
n tng tnhtrn ta c: l1 = v1 , l1 =v2 (m)
v1 v v2 v
n tc ca xe 1 v xe 2, m/s;
l 2 - chi
u di xe 1 ch
y
c trong thi gian li trnh xe 2, theo hnh v
2.9, xt tam gic vung n
i ti
p trong na vng trn bn knh r, ta c:
2

a2
l 2 a a
2r ar ar
4
2 2 2
trong
:
a kho
ng cch gia trc cc ln xe, m;
r bn knh t
i thi
u xe c thli ngo
t
c tnh theo i
u ki
n n

nh
chng trt ngang, m;
V2
r
127(n i n )

vi n l hsbm ngang n =0,6(thng l

y n =0,3-0,35) v i n l
d
c ngang m
t
ng (in =2-4%)
t ta c:

l 2 2 ar , m

l 3 o
n
ng xe 2
i
c trong thi gian xe 1 li trnh, ta c:
l
l
t2 3
v1 v 2
v
v
l 3 2 l 2 2 2
v1
v1

Do :

ar , m

S3 v1 v 2 2 ar 2

v2
ar l 0 , m
v1

N
u 2 xe ch
y cng tc
V 1 = V2 = V, km/h th:
V
S3 4 ar l 0 , m
1,8

(2.32)

2.5.4 Xc
nh chi
u di t
m nhn xe chy theo s4:
Hai xe cng chi
u c thvt nhau, xe 1 ch
y nhanh bm theo xe 2 ch
y ch
m
vi kho
ng cch an ton Sh1 -Sh2 v khi quan st ln xe tri chi
u, xe 1 v
t xe 2
v quay vln c
a mnh an ton (Hnh 2.16). V
n tc cc xe l v1, v2 v v3
(v1>v2) thng l
y v2 =v3=vtk v xe 1 ch
y nhanh hn xe 2 l 15km/h

58

Xe 1 ch
y
n m
t c
t 0-0 th b
t k
p xe 2 v quay vln c
a mnh cch xe 2 mt
kho
ng cch an ton Sh2+l0
Ton bqu trnh vt xe khng thay
i t
c

S4

Sh1 -Sh2

0
Sh2+l0

1
1

l1

2
0

l2

l'

l3

Hnh 2.16 Tm nhn xe ch

y theo s4
Ta c:

S4 = l1 + l2 +l2 + l3 , m

(2.33)

Trong
: l1 - chi
u di xe 1 ch
y
c trong thi gian ngi li xe ph
n
ng tm l, l
p lu
n tng tnhtrn ta c: l 1 = v1, m
* Tnh l 1+l2 :
Thigian xe 1 ch
y
n m
t c
t 0-0 b
ng thi gian xe 2 ch
y

n m
t c
t 0-0
l1 l 2 l2 (S h 1 S h 2 )
v (S S h 2 ) v 2 l1

l 2 1 h1
v1
v2
v1 v 2

Thay l 1=v1 , khai tri

n Sh1 v Sh2 ; rt l1 +l2 ta c
v2
kv (v v )
l1 l2 1 1 1 2
v1 v 2
2 g (i )

(2.34)

* Tnh l2 :
Thi gian m xe 1
i tm
t c
t 0-0 vln xe thu
n c
ng b
ng thi gian xe 2 i
tm
t c
t 0-0

n cch xe 1 mt kho
ng cch Sh2 +l0
kv 22

l 2' l 2' ( Sh 2 l 0 ) S h 2 l 0
S l
v

l '2 v1 . h 2 0 1
l 0 (2.35)
v1
v2
v1 v 2
v1 v 2
v1 v 2 2g (i )

* Tnh l 3 :
Trong thi gian xe 1 ch
y c qung
ng l 1+l2 +l2 th xe 3 ch
y c qung
ng l3 . Nhv
y ta c:
l3 l1 l 2 l 2'
v

l 3 3 (l1 l 2 l 2' )
v3
v1
v1

(2.36)

Thay (2.34), (2.35), (2.36) vo (2.33) ta c

59

v
S 4 (l1 l 2 l 2' ).(1 3 )
v1

(2.37)

Thay (2.34)+(2.35) vo (2.37) v vi

t g
n l
i ta c

kv (v v 2 )
v
v12
S 4
1 1
1
2g (i)
v1 v 2

v1 v2

kv 22

v3
l 0
.(1 )

2 g(i )

v1

(2.38)

Cng thc trn c thtnh

n gi
n hn, n
u nhngi ta dng thi gian vt xe
thng k c trn ng. Tr
sny trong trng hp bnh thng, kho
ng 10s,
v trong trng hp cng bc, khi xe
ng, ... kho
ng 7s. Lc
chi
u di t
m
nhn theo s
4 c 2 trng hp
-

Bnh thng

S4=6.V

Cng bc

S4=4.V

(2.39)

VN DNG CC S TM NHN :
1. S
1: L s
cb
n nh
t c
n ph
i ki
m tra trong b
t ktnh hu
ng
no c
a ng. Quy trnh Vi
t Nam quy

nh Cc t
m nhn c tnh t
m
t ngi li xe c vtr: chi
u cao 1,00 m bn trn ph
n xe ch
y, xe
ngc chi
u c chi
u cao 1,20 m, ch
ng ng
i v
t trn m
t ng c
chi
u cao 0,10 m.
2. S2 : Thng p dng cho cc
ng khng c d
i phn cch trung
tm v dng
tnh ton bn knh
ng cong
ng
3. S3 : Khng ph
i l s
cb
n, t c sdng trong cc quy trnh
nhi
u nc
4. S
4 : L trng hp nguy hi
m, phbi
n x
y ra trn
ng c 2 ln
xe. Khi
ng c d
i phn cch gia, trng hp ny khng thx
y ra.
Tuy v
y, trn ng c
p cao, t
m nhn ny v
n ph
i ki
m tra nhng vi
ngh
a l b
o
m m
t chi
u di nhn
c cho li xe an tm ch
y vi tc
cao.
Bng 2.3 [1]
Cc gi trtm nhn ti thi
u khi xe chy trn ng
Cp ng
Tc thi
t k
(km/h)
T
m nhn hm xe S1
(m)
T
m nhn trc xe
ngc chi
u S2 (m)
T
m nhn vt xe
SVX (m)
60

II

III

IV

VI

120

100

80

60

60

40

40

30

30

20

210

150

100

75

75

40

40

30

30

20

200

150

150

80

80

60

60

40

550

350

350

200

200

150

150

100

2.6 S CHUYN NG CA ON XE KO MOC

Trong khi tnh ton sc ko ca t, chng ta th
y trn ph
n ln chi
u di
ng
khng sdng h
t lc ko c
a t, nh
t l vng
ng b
ng. V v
y, sd
ng
moc ko sau xe l m
t bi
n php hu hi
u
nng cao n
ng su
t on xe v t
n
d
ng lc ko, ti
t ki
m nhin li
u chuyn ch. TCVN 4054-05 quy
nh xe di
nh
t l xe moc t
, chi
u rng phb 2,50 m, cao 4,00 m v ton chi
u di l
16,5m. Khi trong
on xe c xe ln hn lu thng, c ththam kh
o tiu chu
n
cc nc khc. Theo tiu chu
n M, on xe ko moc khng r
ng qu 2,6m,
khng cao qu 4,0m v
on xe di nh
t (mang k hi
u WB-114) khng di qu
35m
Vschuy
n
ng c
a on xe ko moc c nhng ch sau
y:
-

Vyu c
u an ton, t
t ccc moc hi
n

u c btr phanh hm trn

cc tr
c ca moc

Lc c
n l
n v lc c
n ln d
c c
ng nhchi
c xe
n nhng ph
i tnh vi
trng lng ca ton
on xe

Hslc c
n khng kh ln hn nhi
u so vi xe n chi
c nhng v t
c
on xe ch
y ch
m nn trstuy
t
ikhng t
ng
ng k

Trong lc c
n qun tnh ch ti qun tnh quay ca cc bph
n c
a
moc

Ta c phng trnh chuy

n
ng ca
on xe ko moc
kFV 2
dv
Pk (G nQm )( f i )
(G nQm )
13
g
dt

(2.40)

Trong

n - smoc
Q m- Tr
ng lng ca m
i moc
- Hsk
n qun tnh quay c
a cc moc
Trng hp v
n tc c
a
on xe th
p, lc c
n khng kh coi nhkhng
ng k
,
n
u chuy
n
ng
u th dv/dt=0 v ta c phng trnh
Pk =(G+nQm).(fi)

(2.41)

C
n cphng trnh trn, khi bi
t i
u ki
n
ng f v i, sxc

nh c s
hng ko theo moc ho
c khi yu c
u vmoc
xc

nh th stnh
c
d
c dc ti
a c thkh
c phc
c... Thng on xe ko moc ph
i c mt
dtrnh
t

nh vlc ko : chuy
n strc ti
p nh
t ph
i kh
c ph
c
c d
c
t1-1,5%, chuy
n sII ph
i kh
c phc
c
dc t
i a ca
ng

61

Khi xe ko moc, lc ko ca
ng cv
n l Pk nhng trng lng ph
i ko
khc
i, nhn t
ng lc mi snh
i nhi
u
P Pw
P Pw
G
G
D' k
k
.
D ' D.
(G nQ m )
G
(G nQ m )
(G nQ m )
(G nQm )
D D
G

(2.42)

'

Nhv
y, cc trsnhn t
ng lc ph
i c tnh l
i khi c ko moc theo cc
quan htrn.
2.7. TNH HAO TN NHIN LIU V HAO MN LP TRN NG
2.7.1 Tnh hao tn nhin li
u:
Lng tiu hao nhin li
u l mt chtiu quan trng v n
nh hng

n gi
thnh v
n t
i, l chtiu
tnh ton kinh t- kthu
t chon phng n tuy
n.
Nhin li
u tiu hao
s
n ra cng v
n chuy
n nn lng tiu hao phthu
c vo
i
u ki
n ng s.
Vl thuy
t, lng tiu hao nhin li
u cho mt xe ch
y trn 100km
ng
c
tnh theo cng thc:
q .N.100
q .N
Q100 e
e
, lt/100km
1000.V. 10.V.

(2.43)

trong
:
q e tsu
t tiu hao nhin li
u, tc l snhin li
u c
n tiu hao sinh ra 1
m lc trong 1 gi(g/m lc gi), q e phthu
c vo svng quay c
a

ng c, tschuy
n
ng v mbm x
ng. Trong tnh ton thng
githi
t bm x
ng mhon ton v thng l
y qe = 250 - 300 g/m lc
gi;
dung trng ca nhin li
u, g/lt.
N cng su
t hi
u dng do
ng c t s
n sinh ra
kh
c ph
c cc lc
c
n ca
ng, m lc.
V tc
xe ch
y, km/h;
P .V
N k
3,6.75.

trong
:
Pk - lc ko s
n sinh
cn b
ng vi cc l
c c
n
- hshi
u d
ng c
a
ng c t;
62

(2.44)

V tc
xe ch
y, km/h;
Khi xe ch
y cn b
ng ta c P k=Pc
n
Pc
n t
ng lc c
n khi xe ch
y vi tc

u,

Pcan

KFv 2

G
f i
13

(2.45)

- hshi
u d
ng c
a
ng c t;
Cc s3,6 v 75 quy
i n vcng su
t ra m lc;
Do ta c cng thc tnh lng tiu hao nhin li
u:

qe
KFv 2
Q100
G
f i
, lt / 100km

2700.
. 13

(2.46)

Tcng thc trn ta th

y tiu hao nhin li
u phthuc vo i
u ki
n ng c
thl ch
t lng m
t ng v dc dc c
a ng (f v i).

Hnh 2.17 Sphthuc hao tn nhin li

u Q vo tc
V
chuy
n strc ti
p, mt
ng cp cao chy
u
Khi xe ch
y trong thnh ph, do giao thng th ngi li xe ph
i t
ng tc, gi
m
t
c (i
u ki
n), dng xe trc cc n tn hi
u lm cho tiu hao nhin li
u t
ng
ln.
Cc nh khoa h
c chng minh tiu hao nhin li
u t
i u khi xe ch
y vi v
n
t
c t50100 Km/h. Tiu hao nhin li
u cn phthuc vo lo
i xe, ch
t lng
xe. Thng lng tiu hao nhin li
u trung bnh v
i cc xe con t 10-17
lt/100km ; xe t
i t23-34 lt/100km, xe cng hi
n
i cng ti
t ki
m nhin li
u.
63

Khi thi
t kng c
n c cc bi
n php hth
p stiu hao nhin li
u b
ng cch
h
n chsthay
i lc c
n trn
ng trong mt ph
m vi nh, phi hp cc
o
n dc
sdng
ng n
ng tch l
y c
a t vt dc,...
2.7.2 Hao mn sm l
p:
Mc
hao mn l
p cng l mt thnh ph
n ng kkhi tnh ton gi thnh v
n
doanh, shao mn lp phthuc vo t
c xe ch
y. Khi tc
xe ch
y ln, lp
bnng ln do lc xung kch ln nn hao mn l
p nhi
u hn khi xe ch
y ch
m
Shao mn lp cng phthu
c vo lo
i v ch
t lng m
t
ng, m
t
ng
cng c
ng v b
ng ph
ng th tui thca lp cng cao v ngc l
i.
Khi xe ch
y trong
ng cong, do lc

y ngang lm bi
n d
ng lp xe, t
ng lc
c
n ln lp xe c
ng chng hao mn hn v nhin li
u cng tiu hao nhi
u hn
100

Hao mn lp xe

80
60
40

20
0
48

64

80

96

112

Tc xe chy (km/h)

Hnh 2.18 Shao mn l

p phthuc vo t
c
V
------o0o-------

64

CHNG 3

THIT KBNH TUYN

3.1 KHI NIM CHUNG V NHNG NGUYN TC CBN
3.1.1 Khi ni
m:
Bnh tuy
n l hnh chi
u b
ng c
a tuy
n
ng v

a hnh d
c theo tuy
n
ng. Bnh tuy
n gm 3 y
u ttuy
n chnh l :
o
n th
ng, o
n
ng
cong trn v o
n
ng cong c bn knh thay
i (g
i l
ng cong chuy
n
ti
p)
o
n tuy
n th
ng c hai thuc tnh l phng h
ng v chi
u di cnh tuy
n.
o
n tuy
n cong trn c
ng c hai thuc tnh cb
n, l gc chuy
n hng v bn
knh
ng cong trn, hai thuc tnh ny squy
t
nh

n thu
c tnh thba c
a
ng cong trn l chi
u di o
n cong. Trong khi

i vi ng cong
chuy
n ti
p
l hnh d
ng ca ng cong v chi
u di ca
ng cong
chuy
n ti
p
3.1.2 Phng hng cnh tuy
n:
Vi
c chn phng hng cnh tuy
n phthu
c vo cc
i
u ki
n kinh tk
thu
t, tuy nhin trong i
u ki
n cho php nn ch
n tuy
n cng bm st vi
ng
chim bay cng t
t chn m
t cnh tuy
n
m b
o tnh ti
n nghi v an ton
nn cn nh
c hai tnh trng hp sau :
Phng h
ng c
a tuy
n c thgy chi m
t cho ngi li xe (trn hnh trnh
vo thi gian ban ngy) bi nh sng m
t tri. V dnhcnh tuy
n theo hng
ngTy l h
ng m
t tri m
c v l
n,

t tuy
n theo hng ny gy b
t li
cho ngi li xe su
t thi gian ban ngy v trong t
t ccc ma trong n
m,
c
bi
t l vo ma h nc ta. Trong trng hp b
t khkhng ph
i ch
n hng
tuy
n theo hng ny c
n c bi
n c
nh bo cho ngi li xe.
H
ng tuy
n vung gc vi hng gi th
nh hnh c
ng tc
ng khng tt
n
cc xe t
i thng kn (ch
y khng t
i) v cc lo
i xe khch ln.
i vi nhng
tuy
n
ng c lu lng xe cc lo
i trn ln, khng nn chn tuy
n theo h
ng
ny. Trong trng hp b
t khkhng, cg
ng

t tuy
n nhng sn
i np
gi.
3.1.3 Nhng yu cu chung
i vi tuy
n trn bnh :
1.
m b
o cc y
u tc
a tuy
n nhbn knh ti thi
u
ng cong n
m, chi
u
di
ng cong chuy
n ti
p,
dc d
c l
n nh
t khi tri
n tuy
n, ... khng vi
ph
m nhng quy
nh vtrsgii h
n
i vi c
p ng thi
t k
.
2.
m b
o tuy
n ng m theo hnh d
ng
a hnh kh
i lng o
p nh
nh
t, b
o vc
nh quan thin nhin
65

3. Xt y
u ttm l ngi li xe v hnh khch
i trn ng, khng nn thi
t
kng c nhng o
n ng th
ng qu di (ln h
n 4km) gy tm l m
t
c
nh gic v gy bu
n ng
i vi li xe, ban
m
n pha t lm chi m
t
xe ngc chi
u.
4. Cg
ng sdng cc tiu chu
n hnh hc cao nhbn knh ng cong,
o
n
chm gia cc
ng cong, chi
u di ng cong chuy
n ti
p trong
i
u ki
n

a hnh cho php

5.
m b
o tuy
n l m
t ng khng gian

u
n, m thu
n, trn hnh phi
c
nh tuy
n khng bbp mo hay gy khc. Mun v
y ph
i ph
i hp hi ho
gia cc y
u ttuy
n trn bnh
, tr
c dc, tr
c ngang, gia tuy
n v cng
trnh v gia cc y
u t
vi
a hnh, c
nh quan mi trng xung quanh
3.1.4 Nhng nguyn t
c cb
n khi vch tuy
n,
nh tuy
n
1.
nh tuy
n ph
i bm st ng chim bay gia 2 i
m khng ch.
2. Thi
t kn
n
ng ph
i

m b
o cho giao thng thu
n li,
ng th
i ph
i
tun theo mi quy

nh vtiu chu
n kthu
t c
a tuy
n.
3. Khi
nh tuy
n nn trnh
i qua nhng vtr b
t li vthnhng, thuv
n,

a ch
t (nh
m l
y, khe xi, st l,
l
n, kast,...)

m b
o cho n
n
ng
c vng ch
c.
4. Khng nn
nh tuy
n qua khu

t
ai

c bi
t qu,

t ai ca vng kinh t

c bi
t, cg
ng t lm
nh hng
n quy
n li c
a nhng ngi sd
ng

t.
5. Khi tuy
n giao nhau vi ng s
t ho
c
i song song vi ng s
t c
n ph
i
tun theo quy trnh c
a BGTVT vquan hgi
a
ng t v
ng s
t
(vtr giao ph
i ngoi ph
m vi ga,
ng dn tu, ca h
m ng s
t, ghi
chng, cc c
t tn hi
u vo ga, gc giao 450 ) .
6. Khi ch
n tuy
n qua thnh ph
, thtr
n th c
n ch
n quy m v

c tnh
c
a giao thng trn
ng, lu lng xe khu vc hay xe qu c
nh chi
m u
th
, sdn v ngh
a vchnh tr
, kinh t
, v
n ho, x hi ca
ng

quy
t
nh hng tuy
n hp l nh
t.
7. Khi qua vng
ng b
ng c
n v
ch tuy
n th
ng, ng
n nh
t, tuy nhin trnh
nhng
o
n th
ng qu di (3-4km) c ththay b
ng cc ng cong c bn
knh R1000m, trnh dng gc chuy
n hng nh.
8. Khi ng qua vng
i nn dng cc
ng cong c bn knh ln u
n theo

a hnh tnhin. Bqua nhng u

n ln nhv trnh tuy
n bgy khc v
bnh
v tr
c d
c.
9. Qua vng

a hnh
i nh
p nh n
i ti
p nhau, tt nh
t nn ch
n tuy
n l
nhng ng cong n
i ti
p hi ho vi nhau, khng nn c nhng o
n th
ng
66

chm ng
n gia nhng ng cong cng chi
u, cc bn knh c
a cc
ng
cong ti
p gip nhau khng c vt qu cc gi tr
cho php.
10. Khi tuy
n
i theo ng phn thu
,
i
u c
n ch trc tin l quan st
hng c
a ng phn thuchnh v tm cch n
n th
ng tuy
n trn tng
o
n, ch
n nhng sn
i n

nh v thu
n li cho vi
c
t tuy
n, trnh
nhng mm cao v tm nhng
o th
p
vt
11. Khi tuy
n i trn sn ni, m dc v mc
n
nh c
a sn ni c
nh
hng

n vtr

t tuy
n th c
n nghin cu tng hp cc
i
u ki
n
a hnh,

a ch
t v thuv
n chn tuy
n thch hp. N
u tn t
i nhng
o
n sn
d
c b
t li v

a ch
t, thuv
n nhst l, trt, nc ng
m, ... c
n cho
tuy
n i trnh ho
c c
t qua pha trn
12. Khi tri
n tuy
n qua o thng thng ch
n vtr
o th
p nh
t,
ng thi
ph
i da vo hng chung ca tuy
n v
c
i
m ca sn ni tri
n tuy
n
t
nh o xu
ng hai pha.

i vi nhng ng c
p cao n
u tri
n tuy
n qua
o g
p b
t li nhsn
ni khng n

nh ho
c cc tiu chu
n kthu
t vbnh
, tr
c dc qu h
n
chkhng thomn th c thxem xt phng n h
m. Tuy
n h
m ph
i chn
sao cho c chi
u di ng
n nh
t v n
m trong vng
n
nh v

a ch
t, thu
v
n.
13. Khi tuy
n i vo thung l
ng cc sng sui, nn :
-

Chn mt trong hai bthu

n vi hng chung c
a tuy
n, c sn tho
i n

nh, kh
i lng cng tc
o

p t

Chn tuy
n
i trn mc nc l
i
u tra

Chn vtr thu

n li khi giao c
t cc nhnh sng su
i: n
u l thung l
ng
h
p tuy
n c th
i mt bn ho
c chai bn vi m
t ho
c nhi
u l
n c
t
qua khe sui. L do c
t qua nhi
u l
n mt dng sui thng l khi g
p
sn dc n
ng, vch cao,

a ch
t khng n

nh (st, trt,...)

14. Vtr tuy

n c
t qua sng su
i c
n ch
n nhng o
n sui th
ng c bv dng
n
nh, i
u ki
n
a ch
t thu
n li
15. Trng hp lm ng c
p cao
i qua

m hho
c v
nh c
n nghin cu
phng n c
t th
ng b
ng cch lm c
u hay k
t hp gia c
u v n
n
p
nh
m rt ng
n chi
u di tuy
n.

67

3.2 THIT KCC ON TUYN NM TRN NG THNG

Tuy
n th
ng thng c thi
t ktrong cc trng hp qua vng
ng b
ng,
vng thung lng rng, o
n qua c
u ln, c
u vt v h
m. ng th
ng c u
i
m l hng tuy
n r rng, tuy
n ng
n, o

c
n gi
n,...Nhng ng th
ng
qu di, c
nh quan n
i
u, thng lm cho li xe m
t mi, dvt t
c
quy

nh, dchquan c lng cly thng sai,

ng thi gy la vban
m do
n pha ca xe
i ngc chi
u. ng th
ng di c
ng kh thch h
p vi

a hnh
thay
i, lm m
t shi ha tuy
n vi mi trng. T
t cnhng b
t li trn lm
cho o
n tuy
n th
ng qu di trthnh o
n tuy
n khng an ton cho xe ch
y
vi tc
cao. Theo cc nghin cu thc nghi
m nc ngoi cho th
y
o
n
tuy
n th
ng cng di, tai n
n cng nhi
u, hn na t
c xe ch
y
n cui o
n
cng cao.
Do v
y, cc quy trnh thi
t kng Vi
t Nam quy

nh nn trnh thi
t k
o
n
tuy
n th
ng di qu 4 km
i vi ng cao tc, trong cc trng hp ny nn
thay b
ng cc
ng cong gc chuy
n hng nhv bn knh ln (R t5.000

n 15.000m)
CHLB c v Nh
t B
n [9,21] cng quy

nh : chi
u di (tnh b
ng m) ti
a
o
n th
ng thch hp l
y b
ng 20 l
n tc xe ch
y (tnh b
ng km/h). Quy
nh
ny da vo thi gian xe ch
y theo t
c vo kho
ng 72s.

Bn knh ung cong R (m)

1000

800

1 - Phm vi phi hp rt tt

600

2 - Phm vi phi hp tt

3 - C th dng -c
400

4 - Phm vi nn trnh dng

200

200

400

600

800

1000

Chiu di tuyn thng L (m)

Hnh 3.1. Quan hphi hp gia chiu di on thng v bn knh ng cong

Tuy
n th
ng qu ng
n c
ng khng cho php v lm i
u ki
n ch
y xe thay
i
nhi
u v khng c chbtr c
u t
o
o
n chm ni ti
p gia cc
ng cong.
Theo kinh nghi
m th chi
u di ti thi
u cc
o
n th
ng gia hai
ng cong
cng chi
u l 6V v gia hai ng cong ngc chi
u l 2V. Trong
ng cong
trn cng chi
u do ph
i lin tc li vng cng chi
u, ngi li xe kh n
m
c
68

tc dng c
a lc qun tnh, lc ly tm t
ng ln lin t
c nn quy

nh chi
u di
o
n th
ng ph
i di hn so vi
o
n th
ng gia hai
ng cong trn ng
c
chi
u.
Trn quan i
m thgic v an ton, CHLB c cn quy
nh quan hgia chi
u
di
o
n th
ng L (m) v bn knh
ng cong R (m) n
i ti
p vi
ng th
ng
nhthhnh 3.1
Ni chung, quan ht
i thi
u l
-

N
u L 500m th R L

N
u L > 500m th R 500

3.3 C IM CA S CHUYN NG CA T TRONG NG

CONG TRN.
Khi ch
y trong ng cong trn, xe ph
i ch
u nhi
u
i
u ki
n b
t li hn so vi
khi ch
y trong ng th
ng. Nhng
i
u ki
n b
t li
l:
1. Khi ch
y trong ng cong xe ph
i ch
u thm lc li tm, lc ny n
m ngang
trn m
t ph
ng th
ng gc vi tr
c chuy
n
ng, hng ra pha ngoi
ng
cong v c gi tr
m.v 2
C=
(kG)
R

(3.1)

Trong :
C lc ly tm
m kh
i lng c
a xe (kg)
v tc
xe ch
y (m/s)
R bn knh ng cong t
i vtr tnh ton (m)
Lc ly tm c tc dng x
u, c thgy ra nhng kh kh
n sau :
+ Xe c khn
ng bl
t ho
c trt ngang vpha lng
ng cong.
+ Gy kh kh
n cho vi
c i
u khi
n xe, gy kh ch
u cho hnh khch, gy
vhng ho v
n chuy
n.
+ Gy bi
n d
ng ngang c
a lp xe nn lm cho s
m lp chng hao mn
hn.
+ Lm t
ng sc c
n do lm tiu hao nhin li
u nhi
u hn.
2. Xe ch
y trong ng cong yu c
u c br
ng ph
n xe ch
y ln hn trn
ng th
ng th xe mi ch
y
c bnh thng.

69

Hnh 3.2 Cc lc tc dng khi xe chy trong ng cong

3. Xe ch
y trong ng cong dbc
n trt
m nhn nh
t l khi bn knh
ng
cong nh,
o
n
ng
o. T
m nhn ban
m c
a xe ch
y trong
ng
cong cng b
h
n chdo pha n chi
u th
ng m
t o
n ng
n hn.
3.4 LC NGANG V LA CHN HSLC NGANG
Khi xe chuy
n
ng trong ng cong th t ch
u hai lc tc d
ng:
- Trng l
ng b
n thn G ca xe c hng vung gc vi m
t ph
ng n
m
ngang.
- Lc ly tm C hng ra ngoi
ng cong v vung gc vi tr
c chuy
n
GV2
.
g R

ng, lc ly tm c gi tr
:C

(3.2)

Chi
u cc lc tc d
ng ln t theo phng song song vi m
t
ng c cng
thc tnh lc ngang Y tc d
ng ln t:
Y = C.cosG.sin
(3.3)
D
u
+: trong trng hp bnh thng, m
t ng hai mi v xe ch
y
ln ngoi (xe ch
y pha lng
ng cong).
D
u
: trong trng hp c
u t
o siu cao, dc
vpha b
ng
ng
cong (xe ch
y pha b
ng ng xong).
: l gc nghing ca m
t
ng so vi phng n
m ngang.
70

h : l chi
u cao trng tm ca xe ti m
t
ng.
b : chi
u rng ca hai bnh xe.
V gc r
t nh cos=1; sintgin : l dc ngang ca m
t
ng.
G V2
G.i n
g R

Y .

(3.4)

Y V2

i
G g.R n

(3.5)

Y
: l hslc ngang,
c trng cho lc ngang tc d
ng trn mt
n v
G

vi

trng lng ca xe v dng trong thi

t k
ng.
Trong
: Y l t
ng lc ngang.; G l tr
ng lng ca t.
T tnh c bn knh
ng cong n
m R theo hslc

y ngang v v
n t
c
xe ch
y:
v2
(m)
g.( i n )

v : (m/s)

(3.6)

V2
R
(m)
127.(i n )

V: (km/h)

(3.7)

+ khi xe ch
y pha b
ng ng cong
- khi xe ch
y pha lng ng cong
LA CHN HS LC NGANG.
Lc ngang, tutheo hsca n, c thgy ra nhng tc
ng b
t li cho xe
ch
y trong ng cong:
- Lm l
t xe qua i
m ta l bnh xe pha lng ng cong.
- Lm cho xe b
trt ngang trn
ng.
- Gy c
m gic kh ch
u cho hnh khch v ngi li xe.
- Lm tiu hao thm nhin li
u v t
ng hao mn s
m l
p.
V v
y c
n phn tch tng m
t c
a v
n
ta sla chn
c hslc ngang
tnh ton c
n thi
t

m b
o cho xe ch
y an ton v kinh t
.
3.4.1 i
u ki
n
n
nh chng lt.
D
i tc dng c
a lc ly tm th xe c thbl
t quanh bnh xe pha ngoi:
i
u ki
n n
nh gia m men l
t v m men gi:
b
Y b 2.
Y .h G.( )
2
G
2.h

b 2.

2.h

(3.8)

b : kho
ng cch gi
a hai tm bnh xe.
71

h: chi
u cao ca tr
ng tm xe.
Thc nghi
m c c
: d
ch ngang c
a thn xe t so vi bnh, thng l
y 0,2.b
thng thng:

b
2 3
i vi xe du l
ch.
h

= 1,73
i vi xe but.
N
u l
y gi tr(b/h=2) th ta c 0,6
Nhvy khi 0,6 th
i
u ki
n trn lun
m b
o.
3.4.2 i
u ki
n
n
nh chng trt ngang.
Phn tch cc lc tc d
ng vo cc bnh xe

m b
o xe khng btrt ngang trn m
t
ng th :
YG.2

(3.9)

Trong
:
G.2 : l lc bm gia bnh xe v m
t ng
theo phng ngang
G

: trng l
ng ca t.

2 : hsbm theo chi

u ngang gia bnh xe
v m
t
ng.
Y
Y
2
G

: t
ng lc ngang tc d
ng ln xe.
Nhv
y 2

: hsbm gia bnh xe vi m

t
ng (g
m hs
bm dc v ngang).
Hnh 3.3 Cc lc tc d
ng ln bnh xe
1 2 2 2

(3.10)

vi 1 l hsbm dc ca bnh xe v m
t ng. 1=(0,7-0,8).
thay vo ta c 2 =(0,6-0,7).
Nhv
y ta c cc i
u ki
n c
a nhsau :

72

M
t
ng kh ro

0,36

M
t
ng kh,
m s
ch

0,24

M
t
ng
m c bn b
n

0,12

3.4.3 i
u ki
n m thun v ti
n nghi vi hnh khch.
Khi ch
u tc d
ng c
a lc li tm, hnh khch c
m th
y kh ch
u, nhi
u khi shi
c c
m gic xe b
l
t
.i
u tra theo thc nghi
m cho ta cc k
t qunhsau :
0,1

th hnh khch khng c

m th
y xe ch
y trn
ng cong.

=0,15

th hnh khch hi c
m th
y trn ng cong.

=0,2

th hnh khch c
m th
y kh ch
u.

=0,3

th hnh khch c
m th
y bx d
t vm
t pha

m b
o m thu
n v tho
i mi cho hnh khch nn ch
n 0,15 v trong
i
u ki
n kh kh
n, khi hnh khch c chu
n bcho php dng ti 0.25.
3.4.4 i
u ki
n ti
t ki
m nhin li
u v s
m l
p.
D
i tc d
ng ca lc ngang th lp xe bbi
n d
ng v bl
ch sang mt pha, do

ng ra th bnh xe ph
i hp vi trc d
c c
a xe mt gc
k hi xe vo
ng
cong nhng th
c tbnh xe khng quay h
t gc
m ch
u m
t gc l
ch so vi
trc chuy
n
ng ca xe.
Theo nghin cu thc nghi
m gc l
ch ny r
t nhv tlvi lc ngang:
Y

Kn

(3.11)

K n: hsbi
n d
ng ngang ca lp xe, phthu
c vo
n hi ca lp
V
i xe con: Kn = 40-70 (kG/
)
V
i xe t
i: Kn = 110-120 (kG/
)
Gc l
ch cng ln th tiu hao nhin li
u cng nhi
u v hao mn l
p xe cng
t
ng ln.
Nghin cu cho th
y nn dng 0,1 ( cng su
t tiu tht
ng 15%; hao mn lp
g
p 5 l
n).
3.4.5 La ch
n hslc ngang tnh ton
y l m
t bi ton kinh t- kthu
t, khi thi
t kph
i

m b
o an ton v ti
n
nghi vi hnh khch v phng ti
n, hng ho,
ng thi l
i ph
i bm st
a
hnh

m b
o khi lng cng tc l t nh
t, gi thnh h
.
Xt tng h
p 4
i
u ki
n trn th trong trng hp thng thng nn
m b
o
0,1; trng hp kh kh
n c thl
y = 0,15; trng hp

c bi
t kh kh
n
dng = 0,2 trong qui ph
m th
ng tnh ton vi = 0,15.

i vi
ng cao tc, v xe ch
y vi tc
cao nn quy
nh vhslc
ngang c
ng nh

m b
o an ton v thu
n li = 0,03 -:- 0,08
73

3.5 SIU CAO V B TR ON NI SIU CAO

3.5.1 Siu cao, tc dng ca siu cao
Trl
i cng thc tnh lc ngang, hslc ngang v bn knh
ng cong
V2
i ;
g.R n

v2
R
g.( i n )

Y = C.cosG.sin;

%
In

In
%

In
%

In

0%

Khi xe ch
y trong
ng cong, nhng xe ch
y bn na pha lng
ng cong
km n

nh hn nhng xe ch
y pha bng ng cong, ngoi ra vi
c
i
u khi
n
xe c
ng kh kh
n hn. Hi
n tng ny cng b
t li khi
ng cong c bn knh
nhv t
c
xe ch
y ln.

c
Is

I sc %

co n
gc

0%

In %

-In%

L1

n g

In %

L3

In %

hu y
n
tip

tr n

L2

ong
gc
n

Lsc

Hnh 3.4 Btr siu cao trong

ng cong
V v
y,

m b
o an ton v ti
n li trong vi
c i
u khi
n t cc
ng
cong bn knh nhth ph
i lm siu cao, tc l lm cho m
t
ng c
dc
ngang nghin vpha bng c
a
ng cong.
Siu cao l cu to
c bi
t trong cc ng cong c bn knh nh, phn
ng
pha lng
ng cong
c nng cao mt ng c
d
c ngang mt mi
nghing vpha bng
ng cong
m bo xe chy an ton, m thun.
Tc dng c
a siu cao:
-

74

Siu cao c tc d
ng lm gi
m lc ngang, do gi
m cc tc h
i c
a lc ly
tm,
m b
o xe ch
y an ton trong
ng cong

Siu cao c tc d
ng tm l c li cho ngi li, lm cho ngi li ttin
i
u
khi
n xe khi vo trong ng cong

Siu cao c tc dng vmhc v quang hc, lm cho m

t ng khng b
c
m gic thu h
p git
o khi vo
ng cong

3.5.2 d
c siu cao
V2

g .R

d
c siu cao c thtnh c theo bi
u thc i sc

(3.12)

Nhv
y, n
u V ln v R nhth
i hi
dc siu cao ln.
N
u chn
dc siu cao ln,
i vi nhng xe t
i v xe th sc tc
th
p c
khn
ng btr
t xung di, theo
dc m
t ng. d
c siu cao qu ln
i hi ph
i ko di o
n n
i siu cao,
i
m ny sg
p kh kh
n
i vi
ng
vng ni v skhng
o
n chm gia 2
ng cong tri chi
u.
d
c siu cao khi thi
t k
c tra trong quy trnh phthu
c vo t
c
thi
t
kv bn knh ng cong.
B
ng 3.1 [1]
d
c siu cao (%) theo bn knh ng cong n
m (m) v t
c thi
t k(km/h)
Isc %)
V(km/h)

120

800

100

450

80

275

300

60

150

40
30
20

650

800

1000

400

450

500

250

275
125
-

1000

1500
500

550
300

350
150

175

1500

2000

2000

2500

550

650

650

800

350

425

425

500

175

200

60 75
30 50
25 50

200

250

3
2500

3500
800

1000
500

650
250

300

75 100
50 75
50 75 75 150

Khng lm
siu cao

5500

3500

5500

1000

4000

650

2500

300

1500
600
350
250

4000
2500
1500
100 600
75 350
150 250

TCVN 4054-05 quy

nh v
d
c siu cao:
-

dc siu cao ln nh
t : 8%

dc siu cao nhnh

t : b
ng
d
c ngang m
t
ng hai mi

dc siu cao thng thng : 4%

Nhng
ng cong c bn knh ln R>Rksc th khng c
n btr siu cao

Ngoi ra, vng ni, nhng

ng cong m vc, c
n c cc bi
n php

m b
o
an ton v
d
c siu cao nghing vpha vc, c thbtr cc tng phng h
,
ho
c h
n chd
c siu cao
n 4%. Nhi
u trng hp ngi ta cn btr siu
cao ngc, quay vpha lng ng cong (pha ni)
75

3.5.3 on n
i siu cao v cc phng php nng siu cao
o
n ni siu cao
c thc hi
n vi mc ch chuy
n ho mt cch i
u ho t
m
t c
t ngang thng thng hai mi sang m
t c
t ngang
c bi
t c siu cao.
Vi
c chuy
n ho ny slm pha lng
ng cong c
dc d
c phthm i f
- Khi V tt=20 40 km/h th

i f = 1%.

- Khi V tt 60 km/h th
i f = 0,5%.
Trc khi vo o
n n
i siu cao c
n c mt o
n di 10m nng lc d
c
ngang b
ng
dc ngang m
t
ng, ring ph
n l
t khng gia cpha lng
ng cong v
n d
c ra pha lng ng cong.
o
n ni siu cao, o
n ni mr
ng

u c btr trng vi ng cong

chuy
n ti
p. Khi khng c ng cong chuy
n ti
p, cc
o
n n
i ny btr mt
na trn ng cong v m
t na trn ng th
ng
1. Phng php quay quanh tim ng
y l phng php thng hay c sdng nh
t, phng php ny
c quy

nh trong quy trnh hi

n hnh TCVN 4054-05 [1]
Trnh tcc bc :
-

Quay mi m
t ng bn lng ng cong quanh tim ng cho
t d
c
ngang m
t
ng i n ;

Ti
p t
c quay cm
t ng quanh tim
ng cho
t
dc i sc.

Theo hnh 3.5 c thtnh

c chi
u di
o
n ni siu cao Lsc v chi
u di cc
o
n

c trng nhsau :
b(i i )
h
bi
H
b
b
Lsc
m H i sc i n sc n ; L1 1 n ; L2 L1
if
2
2
2
if
2i f

t suy ra cc cng thc :

b.(i i )
Lsc sc n
2i f

Trong
:

b.in
;
2i f

; L1 L2

b( i i )
L3 Lsc (L1 L2 ) sc n (3.13)
2i f

b : chi
u r
ng m
t
ng (m)
L1: Chi
u di
o
n nng lng ng cong t-i n
n0
L2: Chi
u di
o
n nng lng ng cong t0
n in
L3: Chi
u di
o
n nng m
t ng tin
n i sc.

76

Hnh3.5. Di
n bi
n nng siu cao v s
tnh chi
u di Lsc
theo phng php quay quanh tim
ng
77

b.(i sc in )
2 Lsc

Tnh l
i dc dc phthm i f

(3.14)

B
ng hnh h
c tm
c cng thc tnh
dc ngang i t
i m
t c
t ngang b
t k
trong
o
n n
i siu cao cch

u
o
n mt kho
ng cch x nhsau :
+ N
u xL1 th m
t c
t n
m trong
o
n 1:
d
c bn b
ng
ng cong i=i n
i ( L1 x)
L1

d
c bn lng ng cong i n

+ N
u L1 xL1 +L2 th m
t c
t n
m trong
o
n 2:
d
c bn b
ng
ng cong i=i n
i ( x L1 )
L2

d
c bn lng ng cong i n

+ N
u (L1+L2) xLsc th m
t c
t n
m trong
o
n3:
i ( x L1 )
x (L1 L2 )
; ho
c i i n (i sc in ).
L2 L3
L3

d
c cm
t
ng i sc

2. Phng php quay quanh mp ng

-

Quay mi m
t ng bn lng ng cong quanh tim ng cho
t d
c
i n;

Ti
p t
c quay quanh mp trong m
t ng (khi cha mr
ng) cho

t d
c
i sc.

B
ng cch t
ng t, theo hnh 3.7 c thtnh
c chi
u di
o
n n
i siu cao
Lsc v chi
u di cc
o
n
c trng nhsau :
b.i
Lsc sc ;
if

b.i
b( i i )
L1 L2 n ; L3 Lsc (L1 L2 ) sc n
2i f
if

b.isc
Lsc

Tnh l
i dc dc phthm i f

(3.15)
(3.16)

Tnh ton d
c ngang i t
i m
t c
t ngang b
t ktrong
o
n n
i siu cao c
ng
tng tnhphng php trn.

78

Hnh 3.7 Din bi

n nng siu cao v stnh chiu di Lsc theo phng php
quay quanh mp trong mtng
79

3. Cc phng php nng siu cao cho ng cao t

c, ng c di phn
cch.

i vi
ng cao t
c, ng c nhi
u ln xe th c cc ph
ng php nng siu
cao nhhnh 3.8.
a. Hnh 3.8a l m
t c
t ngang trn
o
n th
ng .
b. Hnh 3.8b quay quanh tim ng (tim ph
n d
i phn cch gia) chi
u di
o
n n
i siu cao v cch tnh ging nhph
n 1 trn vi br
ng b l kho
ng
cch gia 2 mp
ng.
c. Hnh 3.8c nng siu cao hai ph
n ng ring quanh 2 mp gia ng gip
gi
i phn cch :
Tng t, c thtnh
c chi
u di
o
n n
i siu cao Lsc v chi
u di cc
o
n

c trng nhsau :
b.(i i )
b.i
b(i i )
Lsc sc n ; L1 L2 n ; L3 Lsc ( L1 L2 ) sc n
if
if
if

b.(i sc in )
Lsc

Tnh l
i dc dc phthm i f

(3.17)
(3.18)

d
c ngang m
t ng i t
i m
t c
t b
t ktrong
o
n n
i siu cao cch
u
o
n m
t kho
ng cch x nhsau :
+ N
u xL1 th m
t c
t n
m trong
o
n 1:
d
c ph
n
ng bn tri (bn bng) i=in
i ( L1 x )
L1

d
c ph
n
ng bn ph
i (bn lng) i n
+ N
u L1 xL1 + L2 th m
t c
t n
m trong o
n2:
d
c ph
n
ng bn tri i=in
i ( x L1 )
L2

d
c ph
n
ng bn ph
i i n

+ N
u (L1+L2) xLsc th m
t c
t n
m trong
o
n3:
i ( x L1 )
L2 L3

d
c nng c2 ph
n tri v ph
i i sc

d. Hnh 3.8d quay quanh mp trong

ng chi
u di
o
n ni siu cao v cch
tnh gi
ng nhph
n 2 trn vi br
ng b l kho
ng cch gia 2 mp
ng.

80

81

e. Hnh 3.8e nng siu cao hai ph

n ng ring quanh 2 tim c
a tng ph
n
ng :
Chi
u di
o
n n
i siu cao Lsc v chi
u di cc
o
n
c trng c tnh nh
sau
b.(i i )
b.i
b(i i )
Lsc sc n ; L1 L2 n ; L3 Lsc ( L1 L2 ) sc n
2i f
2i f
2i f

b.(i sc in )
2 Lsc

Tnh l
i dc dc phthm i f

(3.19)
(3.20)

d
c ngang m
t
ng i t
i m
t c
t b
t ktrong
o
n n
i siu cao tnh c
ng
tng tnhph
n c trn.
f. Hnh 3.8f nng siu cao hai ph
n ng ring quanh 2 mp ngoi ca tng
ph
n
ng :
Cc cng thc tnh cng ging nhtrng hp hnh 3.8c
b.(i i )
b.i
b(i i )
Lsc sc n ; L1 L2 n ; L3 Lsc ( L1 L2 ) sc n
if
if
if

(3.21)

b.(i sc in )
Lsc

Tnh l
i dc dc phthm i f

d
c ngang trong
o
n nng siu cao cng tng t.
4. Nh
n xt :
-

Tutng tr
ng hp cthv tutng quan i
m m chn phng php
nng siu cao tnh ton v btr
o
n n
i siu cao thch hp. Phng php
nng siu cao phthuc vo

a hnh,
i
u ki
n v bi
n php thot nc,
chi
u r
ng m
t ng, kch thc v c
u t
o d
i phn cch gia,

Nn sdng phng php quay quanh tim

ng nng siu cao v btr
o
n n
i siu cao. Vi phng php ny cao
tim ng khng thay i
nn ddng thhi
n trn tr
c dc v t
ng qut
c khi l
p cc chng thi
t
ktrn my tnh. Phng php ny cn

c bi
t thu
n l
i vi trng hp
tuy
n u
n ln g
m nhi
u
ng cong ngc chi
u lin ti
p.

V
i
ng cao t
c,
ng nhi
u ln xe th nn thi
t ktheo cc ph
ng php
hnh 3.8b v 3.8c cc phng php ny

m b
o t
o c

n vth
gic khi nhn txa.

5. Trnh ttnh ton nng siu cao :

-

82

Xc
nh
d
c siu cao isc, d
c d
c phthm i f : Theo quy trnh quy
nh
phthu
c vo c
p ng v bn knh
ng cong.

Chn ph
ng php nng siu cao : Phng php nng siu cao phthu
c vo

a hnh,
i
u ki
n thot nc, chi
u r
ng m
t ng, kch thc v c
u t
o
d
i phn cch gia,

La chn chi
u di o
n btr siu cao LSC : Thng thng chi
u di
o
n b
tr ny phthuc vo
a hnh v l
y b
ng gi trln nh
t trong cc gi tr
tnh ton : Chi
u di
o
n ni siu cao - LSC, chi
u di ng cong chuy
n
ti
p - LCT, chi
u di
o
n n
i mrng - LMR v theo b
ng 3.2; l b
i sca 5
(ddng c
m v thi
t kcc m
t c
t ngang trong
ng cong).

Tchi
u di LBT
ch
n tnh l
i if v tnh cc
o
n

c trng L1, L2, L3

Tnh
d
c ph
n m
t
ng trong
o
n n
i siu cao

Tnh cc dc lng (l

t, lgia c), dc d
i phn cch t
i cc m
t
c
t ngang trong
o
n ni siu cao phthuc vo dc ngang m
t
ng v
phng php nng siu cao.

K
t hp tnh ton
ng cong chuy
n ti
p v mr
ng trong ng cong thi
t
ktr
c ngang trn cscc
d
c ngang
xc

nh
c.

Bng 3.2 [1]

dc siu cao isc v chi
u di on chuy
n ti
p ni siu cao L(m) phthuc vo bn
knh ng cong R(m) v tc thi
t kVtt(km/h)
Tc thitk(km/h)
120
R
650 800
800 1000
1000 1500
1500 2000
2000 2500
2500 3500
3500 5500

isc
0,08
0,07
0,06
0,05
0,04
0,03
0,02

100
L
125
110
95
85
85
85
85

40
R
isc
0,06
65 75
0,05
0,04
75 100
0,03
100 600 0,02

R
400 450
450 500
500 550
550 650
650 800
800 1000
1000 4000

L
35
30
25
20
12

isc
0,08
0,07
0,06
0,05
0,04
0,03
0,02

80
L
120
105
90
85
85
85
85

R
250 275
275 300
300 350
350 425
425 500
500 650
650 2500

isc
0,08
0,07
0,06
0,05
0,04
0,03
0,02

T
c
thi
t k(km/h)
30
R
isc
L
R
0,06
33
30 50
15 50
0,05
27
0,04
22
50 75
50 75
0,03
17
75 350
0,02
11
75 150

L
110
100
85
70
70
70
70

R
125 150
150 175
175 200
200 250
250 300
300 1500
-

60
isc
0,07
0,06
0,05
0,04
0,03
0,02
-

L
70
60
55
50
50
50
-

20
isc
0,06
0,05

L
20
15

0,04

10

0,03

Ghi ch b
ng 3.2:
Trschi
u di L trong bng p dng i vi ng hai ln xe. i vi ng
c
p I v II n
u ng c trn hai ln xe th trstrn ph
i nhn vi 1,2 i vi
ba ln xe; 1,5 i vi4 ln xe v 2 ivi 6 ln xe.
83

3.6 M RNG PHN XE CHY TRONG NG CONG

3.6.1 Tnh ton mrng
Khi xe ch
y trn
ng cong, m
i bnh xe chuy
n
ng theo qu

o ring,
chi
u rng d
i ng m t chi
m trn ph
n xe ch
y rng hn so vi khi xe
ch
y trn ng th
ng.
m b
o i
u ki
n xe ch
y trn ng cong tng
ng nhtrn
ng th
ng, nhng ng cong c bn knh nhc
n ph
i m
rng ph
n xe ch
y.

Hnh 3.9. S
mr
ng m
t ng trong ng cong
xc
nh
mrng ta githi
t qu

o chuy
n
ng ca t trong
ng
cong l ng trn.

Xt chuy
n
ng c
a t
trong ng cong nh
hnh v
. Theo h thc
lng tam gic vung
CAD ta c

A
B

LA

CB2 = AB.BD
trong
:
0

CB = LA chi
u di t
u
xe ti trc bnh xe sau, m;

AB = e chi
u r
ng c
n
mthm ca 1 ln xe, m;
BD = 2R AB 2R

Hnh 3.10 . S
tnh mrng mt
ng trong
ng cong

84

Do :

L2A
e
2R

(3.22)

Cng thc trn

c xc

nh theo s
hnh hc m cha xt
n khn
ng
thc tkhi xe ch
y, khi xe ch
y vitc
cao, xe cn bl
c ngang sang hai bn,
nhv
y ta ph
i bsung sh
ng hi
u ch
nh :

L2A 0,05.V
e
,m
2R
R

(3.23)

mrng m
t
ng E cho
ng c 2 ln xe
c tnh g
n ng theo cng
thc:

L2A 0,1.V
E
,m
R
R

(3.24)

trong
: V t
c xe ch
y, km/h.

i vi nhng
ng c
p cao c bn knh ln v
c btr cc
ng cong
chuy
n ti
p clothoid ph hp vi qu
o ch
y xe nn khng c
n thi
t ph
i btr
mr
ng ph
n xe ch
y.
3.6.2 Btr mr
ng m
t ng trong ng cong:
o
n ni mrng lm trng v
i o
n ni siu cao ho
c
ng cong chuy
n ti
p.
Khi khng c hai y
u tny, o
n nimr
ng
c c
u t
o:
-

M
t na n
m trn
ng th
ng v m
t na n
m trn ng cong.

Trn o
n n
i, mrng

u (tuy
n tnh). Mr
ng 1m trn chi
u di ti thi
u
10m.

mrng btr chai bn, pha lng v b

ng
ng cong. Khi g
p kh
kh
n, c thbtr m
t bn, pha b
ng hay pha lng
ng cong .
Thng thng
mp m
t
ng
c trn tru, m thu
n, th trsmr
ng
En t
i m
t i
m b
t k
c tnh theo cng thc:
En=(4K 3-3K4 )E
Trong
:

(3.25)

E l mr
ng trong
ng cong trn
L
K n vi LMR l chi
u di o
n ni mrng
L MR

Ln l kho
ng cch t

u
o
n n
i mr
ng
n i
m
ang xt
Phng c
a mr
ng l phng ng php tuy
n c
a tim
ng xe ch
y.

85

mr
ng
c
t trn di
n tch ph
n lgia c
. D
i d
n hng (v cc c
u t
o
khc nhln phcho xe th s, ) ph
i btr pha tay ph
i c
a
mrng.
N
n ng khi c
n ph
i mrng,

m b
o ph
n l

t cn t nh
t l 0,5 m.

E/ 2

ng

ch

uy

tc

E/2

ng
co

i
nt

nc
R

Hnh 3.11 Btr mr

ng phn xe ch
y vhai pha c
a ng cong
B
ng 3.3 mr
ng ph
n xe chy 2 ln xe trong ng cong nm, m.[1]
Dng xe
Xe con
Xe t
i
Xe moc
t

250 200 < 200 150

0,4
0,6
0,6
0,7
0,8

1,0

Bn knh

ng cong n
m (m)
< 150 100 < 100 70 < 70 50 < 50 30 < 30 25 < 25 20
0,8
1,0
1,2
1,4
1,8
2,2
0,9
1,2
1,5
2,0
1,5

2,0

2,5

Khi ph
n xe ch
y c trn 2 ln xe, th m
i ln xe thm ph
i mrng 1/2 trstrong b
ng 12 v
c b
i sl 0,1 m.
Cc dng xe c xe

c bi
t, ph
i ki
m tra l
i cc gi trtrong b
ng 12.

3.7 THIT KV BTR NG CONG TRN

Trong thi
t khnh hc ng,
ng cong trn
c sd
ng thp cc
ng cong clothoid v
c sd
ng nhm
t
ng cong
n gi
n.
Ssd
ng cc ng cong trn n gi
n thi
t kng cong do nhng
nhc
i
m
bi
t chnn h
n chtrong nhng trng hp
c bi
t. Nhng
trng hp
y c thl:

86

ng c t
c xe ch
y th
p (V < 60km/h)

ng cong nhng vtr

a hnh h
n ch
c bi
t, t
i

ng
clothoid khng ph hp
lm
ng cong chuy
n ti
p.

Cc
ng cong c gc chuy
n hng nh(7
).

ng cong c bn knh r
t ln .


ng cong trn nhi
u thnh ph
n c ph
m vi sd
ng gi
ng nh
ng cong
trn. Bi v
y ng cong nhi
u thnh ph
n c
ng chnn dng trong nhng
trng hp
c bi
t (

a hnh h
n ch
).

K
P

P
TC

T
R1

R2

T
R

TC
3 R

a) -ng cong trn n gin

b) -ng cong trn nhiu thnh phn

Hnh 3.12 Stnh ton ng cong trn

Cc cng thc quen thuc tnh ton
ng cong trn n gi
n theo R v :
Ti
p tuy
n

T R.tg

(3.26)

Chi
u di
ng cong

R0
K
R.rad
180 0

(3.27)

Phn c

p R
1

cos

(3.28)

Siu c

D 2 T K

(3.29)

i vi
ng cao tc khi chi
u di
ng cong K qu ng
n th li xe ph
i i
hng tay li lun nn dgy nguy hi
m, m
t khc nh
m kh
c ph
c
n tng
ng bg
y ph
i

m b
o chi
u di dng cong ln t
i thi
u cho xe ch
y
trong 6s, tc l K min 1,67 V (V tnh b
ng km/h v Kmin tnh b
ng m)

i vi cc
ng cong c gc chuy
n hng nh(
7 0) th qua nghin cu
nh
n th
y n
u chi
u di
ng cong qu ng
n, hnh
nh thgic c
a
ng cong
thu nh
n
c sbbp mo, sth
y ng cong cng ng
n hn thc, i
u ny
r
t nguy hi
m v ngi li xe t
ng
h
t ng cong nn chuy
n tay li v t
ng
t
c. kh
c phc hi
n tng ny c
n ph
i thi
t k
ng cong c
chi
u di
sao cho phn cp ln. Gi trp
c
m b
o 2,0m; 1,75m; 1,5m v 1,0m
tng ng v
i cc t
c thi
t kV=120km/h; 100km/h; 80km/h; 60km/h.

87

3.7.1 La ch
n bn knh ng cong trn
B
ng phn tch i
u ki
n xe ch
y trong ng cong ph
n 3.5 v 3.6 rt ra
c
cc cng thc tnh ton bn knh
ng cong trn gii h
n nhsau:
1. Bn knh
ng cong n
m tithi
u gii h
n
V2
R min
,m
127.(i sc max )

(3.30)

Trong
:
V
- T
c xe ch
y tnh ton (km/h)

- Hslc ngang, l
y = 0,08-0,15
(chn gi trnh
i vi
ng cp cao v
a hnh thun li)
i scmax - d
c siu cao ln nh
t
2. Bn knh
ng cong n
m tithi
u thng thng
R min

Trong
:
V

i sctt

V2

,m
127.(i sctt )

(3.31)

- T
c xe ch
y tnh ton (km/h)
- Hslc ngang, l
y = 0,05-0,08
- d
c siu cao thng thng i sctt=iscmax-2%

3. Bn knh
ng cong n
m tithi
u khng c
n btr siu cao
V2
,m
R ksc
127.( i n )

(3.32)

Trong
:
V - Tc xe ch
y tnh ton (km/h)
- Hslc ngang, l
y = 0,04-0,05 c
i thi
n i
u ki
n xe ch
y
i n - d
c ngang m
t
ng (in=2-4%)
La ch
n bn knh
ng cong n
m tnh ton
y l bi ton kinh t
-kthu
t, khi thi
t kc
n v
n d
ng bn knh
ng cong
ln
c
i thi
n i
u ki
n xe ch
y,

m b
o an ton, ti
n li
ng thi c
ng

m
b
o gi thnh xy dng nhnh
t. Chkhi kh kh
n mi v
n d
ng bn knh
ng cong n
m ti thi
u, khuy
n khch dng bn knh t
i thi
u thng thng
trln, lun t
n d
ng
a hnh
nng cao ch
t lng ch
y xe.
Bn knh
ng cong b
ng c la ch
n theo cc nguyn t
c:
- Ln hn cc gi trgii h
n
88

Ph hp vi
a hnh, cng ln cng tt (thng R=3

n 5 Rmin)

m b
o sni ti
p gia cc ng cong

m b
o btr
c cc y
u tng cong nh: chuy
n ti
p, siu cao

m b
o ph
i hp hi ho cc y
u tca tuy
n, phi hp tuy
n
ng vi
c
nh quan.
Quy

nh c
a TCVN 4054-05 cc gi trgii h
n c
a bn knh
-

B
ng 3.4. Bn knh
ng cong n
m t
i thi
u [1]
Cp ng
Tc thi
t k
(km/h)
Bn knh ng
cong n
m: (m)
- tithi
u (gii
hn)
- tithi
u thng
thng
- tithi
u khng
siu cao

II

III

IV

VI

120

100

80

60

60

40

40

30

30

20

650

400

250

125

125

60

60

30

30

15

1000

700

400

250

250

125

125

60

60

50

5500

4000

2500

1500

1500

600

600

350

350

250

3.7.2 N
i ti
p cc ng cong trn.
Khi c
m tuy
n nn trnh cc b
t ngcho ngi li, cc bn knh
ng cong
c
nh nhau khng nn chnh l
ch nhau qu (t
t nh
t l khng qu 1,5 l
n). Sau
m
t o
n th
ng di c
ng khng nn btr ng cong c bn knh qu nh. V
m
t lin k
t kthu
t, cc trng hp btr n
i ti
p gia cc
ng cong nhsau:
1. N
i ti
p gia hai ng cong cng chi
u:
Hai ng cong cng chi
u c thn
i trc ti
p vi nhau ho
c gia chng c mt
o
n th
ng chm ty theo tng trng hp cth
:
-

N
u hai ng cong cng chi
u khng c siu cao ho
c c cng d
c siu
cao th c thn
i trc ti
p vi nhau v ta c ng cong ghp (Hnh 3.13a)

N
u hai ng cong cng chi
u g
n nhau m khng c cng
dc siu cao:
+ Gia chng ph
i c m
t o
n th
ng chm m di
btr hai
o
n ni

L 1 L 2
2

siu cao (Hnh 3.13b), tc l: m

trong
: L1 v L2 chi
u di
o
n n
i siu cao c
a hai
ng cong, m.
+ N
u chi
u di o
n th
ng chm gia hai ng cong khng c ho
c
khng th t
t nh
t l thay
i bn knh hai
ng cong ti
p gip
89

nhau v c cng dc siu cao cng nhmrng theo

d
c siu
cao v
mr
ng ln nh
t.
+ N
u v
i
u ki
n
a hnh khng thdng ng cong ghp m v
n ph
i
gio
n th
ng chm ng
n th trn o
n th
ng ph
i thi
t km
t c
t
ngang m
t mi (siu cao) tcui ng cong ny
n
u
ng cong
kia.
2. N
i ti
p gia hai ng cong ngc chi
u: (l hai
ng cong c tm quay
vhai pha khc nhau).
-

Hai
ng cong ngc chi
u c bn knh ln khng yu c
u lm siu cao th
c thni trc ti
p vi nhau.

Trng hp c
n ph
i lm siu cao th chi
u di o
n th
ng chm ph
i di
c thb tr hai
o
n CCT ho
c hai
o
n ni siu cao tc l

L L 2
m 1
(Hnh 3.13c). N
u i
u ki
n ny khng thomn th ph
i c
m
2

l
i tuy
n ho
c c cc gi
i php h
n cht
c
.
TC1=T 2

a)

2
TC 2

T 1

R1

R2

02

01

b)

c)
02

R2

m
1

TC 1

T 2

1
TC2

T1

R1

TC 2

TC 1
m

T 1

T2

R1
R2

01

01
02

Hnh 3.13 Btr n

i ti
p cc ng cong trn trn bnh

a,b) ng cong cng chi

u; c) ng cong ngc chi
u
90

3.8 NG CONG CHUYN TIP

3.8.1 Tc dng ca ng cong chuy
n ti
p
Khi xe ch
y tng th
ng vo
ng cong, xe ph
i ch
u cc thay
i
- Bn knh gi
m d
n t+ngoi
ng th
ng

n R trong ng cong
mv 2
R

Lc ly tm C t
ng d
n t0
nC

Gc hp thnh gia trc bnh tr

c v
trc xe t
ng d
n t0

n
Nhng bi
n
i
t ng
t gy c
m gic kh
ch
u cho li xe v hnh khch v lm cho vi
c

i
u khi
n xe kh kh
n hn.
-

m b
o tuy
n
ng ph hp vi qu

o
thc txe ch
y v

m b
o
i
u ki
n xe
ch
y khng bthay
i
t ngt hai
o
n

u
ng cong, ngi ta btr
ng cong chuy
n
ti
p - CCT.

LA

Quy trnh Vi
t Nam, Trung Qu
c v m
t s
nc quy

nh v
i cc
ng c Vtt 60 km/h
th ph
i btr CCT. Theo AASHTO th ch
thi
t kCCT khi
ng t c thi
t kvi
t
c V 50 km/h
Cc tc d
ng c
a CCT
-

Thay
i gc ngo
t c
a bnh xe pha trc mt cch tt

t
c gc
quay c
n thi
t

u
ng cong trn

Gi
m mc t
ng lc ly tm do trnh
c hi
n tng ngi trn xe bx
ngang khi vo
ng cong trn

Tuy
n c d
ng hi ho, ln
u khng bgy khc, ph hp vi qu
o
thc txe ch
y, t
ng mc ti
n li m thu
n v an ton xe ch
y.

3.8.2 Xc
nh chi
u di ca CCT
c
u t
o CCT ngi ta githi
t:
-

Tc
xe ch
y trn CCT khng thay
i v b
ng Vtt

Trn su
t chi
u di ca CCT tS=0

n S=Lct gia tc ly tm thay

i

u t
0
n

v2

ng thi bn knh ng cong gi

m d
n t+

n R tlb
c
R

nh
t vi chi
u di CCT.

91

Ta th
y, gia t
c ly tm t
ng

u tc l t
ng c
a gia t
c ly tm theo thi gian
b
ng h
ng s:
v2
I ( m / s 3 ) const
Rt

Trong
:
I
v
R
t

(3.33)

- t
ng ca gia tc ly tm (m/s3)
- T
c xe ch
y (m/s)
- Bn knh ng cong trn
Lct
v

- Thi gian xe ch
y t

u
n cui CCT ; t
v3
v3
Lct
RLct
I. R

Thay t vo (3.33) ta c I

V3
47.I .R

ho
c Lct

vi [v]=m/s

(3.34)

vi [V]=km/h

(3.35)

t
ng c
a gia t
c ly tm I theo thi gian c quy

nh tutheo tng nc
3
- Theo quy trnh M:
0,30-0,90 m/s
- Php :
0,65-1,00 m/s3
- Lin x (c) v Vi
t Nam : 0,5 m/s3
- Th
y i
n, Anh,
: 0,8 m/s 3
Nhv
y, vi I=0,5 m/s3 ta c cng thc dng
tnh ton chi
u di ti thi
u ca
ng cong chuy
n ti
p
V3
L ct
23,5..R

(3.36)

Chi
u di ca CCT cn c xc

nh ti
u ki
n thi gian hnh trnh trn
CCT. Vi li xe c trnh chuyn mn trung bnh th thi gian ny b
ng 3s v
ta
c cng thc Lct = 3.v = 0,83V (m).
3.8.3 Nghin cu dng hnh h
c ca ng cong chuy
n ti
p

ng cong chuy
n ti
p l ng cong qu
c bn knh cong thay
i d
n
thch ng vi qu

o xe ch
y bi
n
i, c dng khi n
i ng th
ng vi
ng cong trn ho
c gia hai
ng cong trn c bn knh khc nhau.
C mt sd
ng ng cong ton h
c c ththa mn cc yu c
u trn vi nhng
mc
nh
t
nh. l cc ng cong xo
n
c bc xhay g
i l clothoid;

92

ng hoa thLemniscat Becnulli; ng parabol b

c 3 v b
c 4,...Ngi ta s
d
ng mt ph
n ca cc ng cong ton hc ny lm CCT.
Tiu chu
n
la chn sd
ng lo
i
ng cong ton h
c no lm CCT ph
thu
c vo 2
i
u ki
n cb
n:
-

D
ng ng cong ph hp vi qu

o chuy
n
ng ca xe

Tnh ton v c
m
ng cong
c
n gi
n v ddng

D
i y chng ta nghin cu tng lo
i
ng cong.
3.8.3.1ng cong clothoid.
1. Phng trnh ca
ng cong clothoid.

ng clothoid l ng ph hp nh
t lm
ng cong chuy
n ti
p trong s
cc ng cong c nghin cu ttrc
n nay. Khi xy dng cc con
ng t c tc tnh ton t60km/h trln ng
i ta sd
ng
ng clothoid
khng ch
lm
ng cong chuy
n ti
p m cn sdng lm y
u ttuy
n

lm

p thm hnh
nh
ng.
Xt mt i
m B b
t ktrn
ng cong chuy
n ti
p c to
cong tnh tg
c
ng cong l S, t
i
c bn knh
ng cong
, bn knh ny gi
m d
n
u
t+ (S=0)
n R (S=L).
v3

v3

Ta c I
S
.S
I .

(3.37)

v, I khng
i
C
C
S

(3.38)

Phng trnh (3.38) l csl thuy

t
tnh ton
ng cong clothoid
v3
L.R A 2 v ngi ta g
i A l thng sClothoid
I

H
ng sC

Phng trnh (2)

c vi
t di d
ng tocc, v v
y vi
c c
m tuy
n cn kh
kh
n. Ngi ta chuy
n sang hto
Descarte nhphng trnh sau:
S5
S9
X S

..
40 A 4 3456 A8
S3
S7
S11
Y 2

..
6 A 336 A6 42240 A10

(3.39)

Phng trnh (3.39) h

i tnhanh nn chc
n 2 sh
ng
u l
chnh xc,
nhng
i vi nhng
ng cong di th ph
i tnh ti 3 sh
ng. Hi
n nay
phng trnh (3.39) c l
p s
n trong my tnh c
m tay (PDA)
tnh to
CCT ngoi thc t
.
93

+Y

L=

c/

+A
2

R=0

+A
2

grad

-X

50

R=
L= _+ 0

-A
2

-L

+L

+X

-ng tang chnh

L=

R=0

-A
2

-Y

a) Nghin cu dng -ng cong chuyn tip

b) -ng clothoid trong ta vung gc

Hnh 3.14 S
tnh ng cong chuy
n ti
p
i
m cui c
a CCT c S=L ng vi to
(X0, Y0 )
Gc hp bi ti
p tuy
n c
a i
m cui CCT v
ng tang chnh c xc

nh nhsau:
L

dS
dS
S.dS
L
L
d
, rad hay 63,6620
,
(3.40)

0 C
2R
2R
0

Tcc bi
u thc trn ta c thl
p cc cng thc thhi
n m
i lin quan gia
thng sA, bn knh R, chi
u di ng cong clothoid L v gc ti
p tuy
n nh
b
ng sau:
Bng 3.5 Quan hgia cc y
u t
ng cong clothoid
A

RL
1
2

A2
R
2R.

R 2

A 2

L
2R
L2
2A 2
A2
2R2

A
L
L
2
A
2

2. c i
m ca
ng cong clothoid.
Thng sA c
a ng cong clothoid c chc n
ng gi
ng h
t nhbn knh R c
a
ng cong trn, n phc vcho vi
c phng to thu nhng cong. C m
t s
94

lng v h
n ng clothoid tng tnhau vm
t hnh h
c, khi phng to ho
c
thu nhth chi
u di ca
ng cong thay i tlthu
n v
i thng sA, t
t c
cc gc v nhng trstng quan khc ginguyn khng
i (hnh 3.15).

1
2
3
R1
R=

L1

R3

R2
L3

L2

Hnh 3.15 Cc nhnh

ng clothoid c ln khc nhau (A1<A2<A3)
v chung mt
ng tang
Cc vtr
c trng v cc vtr vhnh d
ng ca ng clothoid
M
t
i
m trn
ng clothoid m t
i
c R=L=A g
i l i
m
c trng. Gc
gia cc ng tang vt ny b
ng: =0.5 ho
c =31.8310 grad. Nh
i
m

c
trng c thxc

nh
c thng sca b
t kmt
ng clothoid no b
ng
cch
o chi
u di L
n
i
m ti
p xc ca ng tang c gc =0.5 (31.8310
grad) (hnh 3.16). Ngoi ra cn cc
i
m hnh d
ng, nhng
i
m
y c cc s
trn skhi tnh tsA/R.

A= 5 R

0,40 (
= 198,76 grad)

R
A=2 .

1
A= R

2
2
A= 3R

R
A=

=L

1,5

( ~ 8 grad)

( ~ 14 grad)

A= 1 R

65 4

2.

0,71 (
= 63,66 grad)

=0,5 (31,381 grad)

( ~ 1 grad)
( ~ 1,3 grad)
( ~ 2 grad)
( ~ 3,5 grad)

R=

A= 1 R

5
A= 1 R

A= 1 R

A=

0,50 (
= 127,32 grad)

Hnh 3.16 Cc vtr

c tr
ng v cc v
tr

nh dng ca ng clothoid
95

Theo hnh 3.16 c bi

t l ng clothoid ti
m xu
t pht (
i
m chuy
n)
n
i
m hnh d
ng 6 v 4 (gc 1 grad ho
c 2 grad) khng ph hp lm
ng
cong chuy
n ti
p. Ngc l
i o
n
ng clothoid vt qu i
m
c trng 1 c
sthay
i bn knh qu ln. N r
t t khi
c sd
ng
c
u t
o nhng
ng
cong trong
ng t, trong
ng t
u i
n i khi ng
i ta c dng. Ph
m vi
sdng thng thng nh
t ca ng clothoid vi tcch l y
u ttuy
n trong
xy dng
ng t n
m gia cc
i
m

c tr
ng 3 v 1 (0.0556

n 0.500
ho
c 3.5 grad
n 32 grad). Quy

nh ny
ng
i vi cc
i
u ki
n v
ch
tuy
n thng thng trung bnh. nhng i
u ki
n
a hnh r
t kh ho
c l nt
giao thng th thng sthay
i hng sln hn

n mc ph
i sd
ng
ng
clothoid qu i
m
c trng 1 (v dquay

u
a hnh ni).
Nhv
y ta c thm i
u ki
n xc
nh thng sca
ng clothoid dng lm
y
u ttuy
n ng t rt ra tcc khn
ng sd
ng trung bnh c
a
ng
clothoid. N d
a chy
u trn nhng yu c
u vhnh dng ng. Tnhng yu
c
u
ni trn cc nhnh clothoid n
m gia cc
i
m
c trng 3 v 1 nn
c
sd
ng, chng ta c i
u ki
n:
1
A R
n R ho
c
3

A = L
n 3L.
Khi cc bn knh
ng cong trn nhnn chn cc thng sc
n trn.
cong xc
nh theo cng th
c sau:

d 1
k
dS R

(3.41)

Hnh 3.17 thhi

n cong k ca
ng cong clothoid
X
R

R=

RE

k X= 1
RX

k= 1 =0

kE = 1
RE

Hnh 3.17 Bi
u thay
i
cong K c
a
ng cong clothoid
96

Ttnh ch
t tng tnhau vhnh h
c, tr
c
y ngi ta
tnh s
n cho
ng
cong clothoid vi thng sA=1, khi tnh vi cc thng sA khc chvi
c nhn
vi A cc c
t. Hi
n nay b
ng my tnh PPC ho
c PC ngi ta ddng tnh
c ta

ng cong b
t k, b
ng
ng cong clothoid n vny chc
ngh
a khi thi
t ksb(b
ng 3.6) .
V d: ng cong c bn knh R=400m, chi
u di CCT Lct =100m, thng sA=200.
Ta im cui CCT ng vi S=100m. S/A=0,5. Tra bng ta c Xo/A=0,499219;
Yo/A=0,020810 t xc
nh ta Xo=0,499219x200= 99,84m v
Yo=0,020810x200= 4,16m.

3.8.3.2ng hoa thLemniscat Becnulli

ng cong ton h
c Lemniscat c d
ng nhcnh hoa th
. N
u thay chi
u di
C
S

ng cong clothoid S tphng trnh b

ng chi
u di dy cung a, th ta c
C
a

phng trnh y l phng trnh

ng cong Lemniscat Bernoulli.
Phng trnh
ng hoa thLemniscat vi
t ta
c d
ng sau:
a2 = 3C.sin(2)

(3.42)

Trong
: C l thng sv
l gc
c cc (xem hnh 3.18)

1
3
2

Cc dng -ng cong chuyn tip

1. Hoa th Lemniscat Becnulli
2. Clothoid
3. Parabol bc 3

45

2405'44"

Hnh 3.18 Cc dng

ng cong chuy
n ti
p

ng hoa thLemniscat thng

c sdng
btr
ng cong rtri t
i
cc nt giao thng khc mc ho
c
ng cong con r
n
a hnh vng ni kh.
97

V
c gio sR.Dawson ngi Anh nghin cu, pht tri
n nn cc n
c trong
kh
i Lin hi
p Anh thng sdng rng ri lo
i ny
lm
ng cong chuy
n
ti
p.
3.8.3.3ng cong parabol bc 3
C

y l phng trnh Parabol b

c 3
x

N
u coi S x th ta c phng trnh

trong to
cc. ng parabol b
c 3 thng dng trong ng s
t, c

c i
m
l
n gi
n.
B
ng tnh ton ngi ta th
y r
ng khi gc
c cc

n 5-6 0 th c thsd
ng
b
t k
ng cong no trong cba ng cong trn, cc k
t qutnh ton cc
thng sc
a3
ng cong tng tnhau. Nhng khi gc

9-100 tc l >
24005 th khng nn p d
ng
ng cong parabol b
c 3 v chi
u di ng cong
ny t
ng ln nhanh hn so vi 2
ng cn l
i.
3.8.3.4Cc ng cong khc.
Ngoi cc
ng cong clothoid, hoa thLemniscat Becnoulli v
ng cong
parabol b
c 3 cn mt sd
ng
ng cong c thlm CCT nhng parabol
b
c 4,
ng cong Sramma, Sinusoid, Cosinusoid, Quadratic,...

ng cong ghp nhi

u cung trn thng v
n d
ng lm
ng cong rph
i
trong ng thnh ph
: T
ng cong cb
n c bn knh R c thlm
ng
cong chuy
n ti
p b
ng cch ghp nhi
u cung trn c bn knh 2R, 4R v.v...

ng cong chuy
n ti
p hm xe: Trong cc ngcong c bn knh nh
, trong
nt giao thng, xe khi vo
ng cong thng c xu hng gi
n t
c
, ngi ta
btr
ng cong chuy
n ti
p hm xe, khi xe ch
y vo ng cong th tc
gi
m d
n cn khi ra khi
ng cong th t
c t
ng d
n.
Bng 3.6 Bng ta ng cong chuy
n ti
p n v
s

x
0.01
0.02
0.03
0.04
0.05
0.06
0.07
0.08
0.09
0.10
0.11
0.12
0.13
0.14
0.15
0.16

98

0.010000
0.020000
0.030000
0.040000
0.050000
0.060000
0.070000
0.080000
0.090000
0.100000
0.110000
0.119999
0.129999
0.139999
0.149998
0.159997

Y
0.000000
0.000001
0.000004
0.000011
0.000021
0.000036
0.000057
0.000085
0.000121
0.000167
0.000222
0.000288
0.000366
0.000457
0.000562
0.000683

x
0.51
0.52
0.53
0.54
0.55
0.56
0.57
0.58
0.59
0.60
0.61
0.62
0.63
0.64
0.65
0.66

0.509138
0.519050
0.528955
0.538853
0.548743
0.558625
0.568498
0.578361
0.588215
0.598059
0.607892
0.617714
0.627523
0.637321
0.647105
0.656876

y
0.022082
0.023404
0.024778
0.026204
0.027684
0.029218
0.030807
0.032453
0.034156
0.035917
0.037737
0.039617
0.041557
0.043560
0.045625
0.047754

x
0.17
0.18
0.19
0.20
0.21
0.22
0.23
0.24
0.25
0.26
0.27
0.28
0.29
0.30
0.31
0.32
0.33
0.34
0.35
0.36
0.37
0.38
0.39
0.40
0.41
0.42
0.43
0.44
0.45
0.46
0.47
0.48
0.49
0.50

0.169996
0.179995
0.189994
0.199992
0.209990
0.219987
0.229984
0.239980
0.249976
0.259970
0.269964
0.279957
0.289949
0.299939
0.309928
0.319916
0.329902
0.339886
0.349869
0.359849
0.369827
0.379802
0.389774
0.399744
0.409710
0.419673
0.429633
0.439588
0.449539
0.459485
0.469427
0.479363
0.489294
0.499219

Y
0.000819
0.000972
0.001143
0.001333
0.001543
0.001775
0.002028
0.002304
0.002604
0.002929
0.003280
0.003658
0.004064
0.004499
0.004964
0.005460
0.005988
0.006549
0.007144
0.007774
0.008439
0.009142
0.009882
0.010662
0.011481
0.012341
0.013243
0.014188
0.015176
0.016210
0.017289
0.018415
0.019588
0.020810

x
0.67
0.68
0.69
0.70
0.71
0.72
0.73
0.74
0.75
0.76
0.77
0.78
0.79
0.80
0.81
0.82
0.83
0.84
0.85
0.86
0.87
0.88
0.89
0.90
0.91
0.92
0.93
0.94
0.95
0.96
0.97
0.98
0.99
1.00

0.666633
0.676374
0.686100
0.695810
0.705503
0.715178
0.724834
0.734472
0.744089
0.753686
0.763261
0.772813
0.782342
0.791847
0.801326
0.810780
0.820206
0.829605
0.838974
0.848314
0.857622
0.866898
0.876141
0.885350
0.894523
0.903660
0.912758
0.921818
0.930838
0.939816
0.948752
0.957643
0.966490
0.975289

y
0.049947
0.052206
0.054530
0.056922
0.059382
0.061910
0.064508
0.067177
0.069917
0.072728
0.075613
0.078571
0.081604
0.084712
0.087896
0.091156
0.094494
0.097910
0.101405
0.104980
0.108634
0.112370
0.116187
0.120086
0.124068
0.128133
0.132283
0.136516
0.140835
0.145239
0.149730
0.154306
0.945620
0.953460

3.9 THIT KV TNH TON NG CONG CLOTHOID

Trong thi
t k
ng cao tc,
ng cong clothoid ngoi chc n
ng l
ng
cong chuy
n ti
p n
i t
ng th
ng vo
ng cong trn n cn l m
t y
u t

c l
p c vai tr nhy
u tng th
ng v y
u tng cong trn, lm cho
tuy
n
ng trnn m
m m
i,
u
n trong khng gian, ph hp vi

a hnh
c
nh quan mi trng, m thu
n vm
t thgic v b
ng ph
ng vm
t quang h
c
t
o i
u ki
n cho xe ch
y an ton v
i tc
cao.
Phng php thi
t ktuy
n coi ng cong clothoid l m
t y
u t
c l
p vi
ng th
ng v
ng cong trn v cc nguyn t
c k
t hp gia cc y
u tny
vi nhau gi l phng php thi
t ktuy
n clothoid,

c bi
t thch hp thi
t
kbnh
cc
ng t c
p cao,
ng cao t
c.

99

B
ng phn tch hnh h
c v tkinh nghi
m thi
t kng t c
p cao,
ng
cao tc trong nc v nc ngoi trong nhi
u n
m, ngi ta rt ra nhng
nguyn t
c l
a ch
n chi
u di v thng sA btr
ng cong clothoid nhsau:
1. Yu c
u t
ng l
c h
c ch
y xe: B
o

m gia t
c ly tm t
ng tttrn sut
chi
u di CCT cho

n m
t trsnh
t

nh vo
ng cong cb
n.
2. Yu cu tbtr
o
n ni siu cao: B
o

m trn CCT thc hi

n
c o
n
n
i siu cao
chuy
n
u
n ttr
c ngang hai mi sang tr
c ngang mt mi
c
d
c b
ng dc siu cao.
3. Yu c
u tthcm quang hc:
m b
o thc
m quang hc tc l

m
b
o thc
m

n vm
t thgic th thng sA ca ng cong ph
i th
a
1
A2
1
mn R A R , v chi
u di CCT L t suy ra R L R . Nh
3
R
9

v
y khi bn knh R cng ln th chi
u di
ng cong clothoid cng di.
Ngoi ra, c ththam kh
o quy

nh Amin c
a CHLB c nhsau [26]
Tc thi
t kV TK (km/h)
50
60
70
80
90
100
120

Trst
i thi
u ca thng sA (m)
30
40
60
80
110
150 (120)
240 (120)

4. Yu cu vthi gian ph
n ng khi thao tc ca li xe: Vi li xe c trnh
chuyn mn trung bnh th thi gian ny b
ng 3s v ta c L = 0,83V (m).
5. Bn knh
ng cong trn khng btr ng cong chuy
n ti
p clothoid: Sau
khi btr
ng cong chuy
n ti
p ni vi ng cong trn th sinh ra d
ch
chuy
n p (hnh 3.20), n
u p qu nhth c thkhng c
n o
n
ng cong
clothoid v tha mn
c qu trnh xe ch
y trn CCT. Gi tr
p ny theo
nghin cu nc ngoi nhsau:
-

Trung Qu
c : p 0,07-:-0,08 m

: p 0,305 m

Sc

: p 0,25 m...

Theo tiu chu

n Trung Qu
c khi
d
ch p 0,07-:-0,08 m v t 3 s th tnh
ton
c cc bn knh
ng cong trn khng c
n btr CCT 5.500m;
4.000m; 2.500m v 1.500m tng ng vi t
c thi
t k120km/h; 100km/h;
80km/h v 60km/h.

100

Tuy nhin cc gi trtnh theo p ny chl tham kh

o cng hng lo
t cc yu
c
u vquang hc,
a hnh, thp cc
ng cong, ... quy
t

nh
n vi
c b
tr v tnh ton CCT.
Chng ta l
n lt nghin cu cc d
ng k
t hp cb
n khi thi
t ktuy
n clothoid
nhsau;
3.9.1 ng cong trn n
i hai
u bng hai ng cong chuy
n ti
p i
xng.
y l trng hp thng thng nh
t c p d
ng phbi
n thi
t kbnh
tuy
n
ng t, trng hp ny chthu
n li t
i nhng ni m tuy
n
ng t
phthu
c vo cc
i
m kh
ng ch
.

Ri

O
ung thng Clothoid
k= 0
k i= 1 = L i
Ri A

Cung trn

Clothoid

ung thng
k= 0

k= 1
R

ki
Li

Hnh 3.19 Bnh v

ng bi
u di
n cong k

m b
o tnh th
m mca tuy
n
ng th
ng cong trn chm gia hai
ng cong chuy
n ti
p ph
i c chi
u di t
i thi
u phthuc vo tc xe ch
y
thi
t knhdi
y:
Bng 3.7 Chi
u di tithi
u ca ng cong trn trong thp ng cong

(km/h)

K0 min (m)

30

40
20

50

60
35

70

80
50

90

100
70

Th
ng hay dng :
ng cong clothoid-ng cong trn-
ng cong clothoid
theo tll 1:1:1.

101

Nghin cu c
a CHLB c a ra li khuyn vla chn thng sA c
a
ng cong clothoid phthu
c vo tc
thi
t kv cc trsbn knh
ng
cong nhb
ng sau:
Bng 3.8 Cc trsquy
nh R v A cho ng Quc l[26].

T
c thi
t k(km/h)

30

40

50

60

70

80

90

100

60

100

175

250

325

400

525

650

40

60

90

120

150

180

210

250

30

60

100

140

200

250

325

400

Trsnn dng
ng qu
c l
Trst
i thi
u
ng qu
c l

A
30
45
60
80
110 125 150 175
Khi btr ng cong chuy
n ti
p th gc tm ca
ng cong trn l:
0=-20
(3.43)
i
u ki
n btr c c
a ng cong chuy
n ti
p: -200 hay 2.0
Trong trng hp khng ho
c khng

m b
o ta ph
i t
ng bn knh R ho
c
gi
m chi
u di
ng cong chuy
n ti
p.
Vi
c tnh ton v cm ng cong tng hp
c thc hi
n theo trnh tsau:
1. Tnh ton sb(btr v ki
m tra) cc y
u tcb
n ca ng cong trn
theo gc ngo
t v bn knh ng cong R

1
.R.
T= R.tg
; p= R.(
1) ; K
.
(3.44)

2
180 0
cos

2. Tnh ton v la ch
n chi
u di btr CCT Lct da vo cng thc, da vo
chi
u di ti thi
u theo quy trnh, ph hp vi

a hnh v phi hp t
t cc y
u t
c
a tuy
n, sau
xc
nh thng sA R.Lct
3. Tnh gc k
p 0 v ki
m tra i
u ki
n btr CCT 2.0, n
u khng tho
mn
i
u ki
n ny th ph
i t
ng bn knh R ho
c gi
m Lct
4. Xc

nh to
ca
i
m cu
i CCT (X0,Y0) v xc
nh cc chuy
n d
ch
L
2
p y 0 R (1 cos o )

t x0 R. sin 0

(3.45)

5. Tnh l
i bn knh ng cong trn R1=(R+p) v tnh chnh xc cc y
u tc
a
ng cong trn theo R1

.R .
T R1 . tan( ); K 1 0
(3.46)
2

102

180

6. Xc

nh chi
u di ph
n cn l
i ca
ng cong trn K0 ng vi gc 0 sau
.R .0
khi btr CCT, K 0
(ho
c K0 = R.0 vi
ng rad)
0 tnh b
0
180

7. Xc

nh
i
m b
t
u, k
t thc ca CCT v
rt ng
n c
a ng cong
N=-(T+t)
(3.47)
NC=N+K 0+2Lct
(3.48)
=2(T+t) (K0 +2Lct)
(3.49)
Trong
: N, NC, l l trnh c
a
i
m b
t

u, k
t thc v
nh ca
ng
cong tng hp.

R1
R
R1

NC

TC
KO

YO

XO

Hnh 3.20 Tnh ton

ng cong chuy
n ti
p trong tr
ng hp L1 =L2
8. Theo cng thc (3) xc

nh to
ca cc i
m CCT cch nhau 5-10m/c
c
sau
da vo to
ny c
m nhnh 1 ca CCT
9. Tnh v c
m nhnh th2 ca CCT tng t
10. Tnh v c
m ph
n ng cong trn cn l
i K0
M
t i
m A b
t ktrn ph
n
ng cong trn c chi
u di cung

n Tl St vi
gc ch
n cung sc t
a xt, yt theo htrc N
c tnh theo cng thc sau:
103

x t = t + R.sin(0 + )

(3.50)

y t = R 1 R.cos(0 +
)

(3.51)

180 0 S t
,
.R

S
R

vi t , rad ho
c
Y

St
N

YO

Yt

R1

XO
Xt

Hnh 3.21 Stnh ton phn ng cong trn.

3.9.2 ng cong trn n
i hai u b
ng hai ng cong chuy
n ti
p khng
i xng.
Trong trng hp ny hai ng cong chuy
n ti
p clothoid n
i hai
u
ng
cong trn c chi
u di khc nhau v thng skhc nhau (A1 A2).
m b
o
tnh mquan th tsca 2 thng s

A1
A2

A 2 1
.
A 3
1

Trng hp ny thng x
y ra khi mun
t tuy
n
i qua cc
i
m cho.
n gi
n cho cng tc c
m tuy
n nn ch
n R v A nguyn. N
u trong thc t
khng ththc hi
n
c
i
u
, v dchi
u di
ng tang c
n ph
i chnh xc

i vi m
t ho
c l chai pha ca
ng cong, th nn u tin thng s
ng
clothoid nguyn cn bn knh
ng cong trn c thkhng nguyn.
Vi
c tnh ton v cm ng cong tng hp
c thc hi
n theo trnh tsau:

104

NC
t2

TC
Y2

T2

K0

R1

P
p

po1

T02

x2

po 2

R2

Y1

X1
t1

T1
T01

Hnh 3.22 Tnh ton ng cong chuy

n ti
p trong trng hp L1L2
1. Tnh gc k
p 1 v 2 tng ng vi hai
ng cong chuy
n ti
p theo cng
L ct1

thc bi
t ; 1

2R

L ct 2

, 2

(3.52)

2R

V ki
m tra
i
u ki
n btr
ng cong chuy
n ti
p (1 + 2) (3.53)
2. Xc

nh cc t
a

i
m cui ca
ng cong chuy
n ti
p : X 1,Y1,X2,Y2.
3. Xc

nh cc chuy
n d
ch po 1, po 2 t
tnh
c R1 v R2 ;
po1 Y1 R (1 cos 1 )
po 2 Y2 R (1 cos 2 )

R 1 R po1
R 2 R po 2

(3.54)

cos 1 R1

4. Tnh cc gc k
p 1 v 2 da vo hphng trnh cos 2 R2 (3.55)

1
2

R 2

R 1

cos

cos

(3.56)
Gi
i hta c 1 a tan
v 2 a tan
sin
sin

5. Xc

nh cc chuy
n d
ch T1, T2 v t1 v t2 , p :
vi t 1 X1 R * sin 1 , t 2 X2 R * sin 2
v T1 R1 * tan
1
, T2 R2 * tan
2
.

(3.57)
(3.58)
105

p p1 po1 p2 po2 po1 R 1 .

1po 2 R 2 .
1
cos 1
cos 2

(3.59)
R
R
p 1 R 2 R
cos 1
cos 2

6. Xc

nh chi
u di ph
n cn l
i c
a ng cong chuy
n ti
p Ko da vo cng

.R .o

thc K o

180 o

Vi o = (1 +2) (1 +2 ).

(3.60)

7. Xc

nh cc i
m b
t

u, k
t thc ca
ng cong chuy
n ti
p, cc i
m
ND, NC
To1 = t1+T1 ; To2 = t2+T2 ;
(3.61)
Nhng n
i dung cn l
i tng tnhtrn.
3.9.3 ng cong tng hp bao g
m hai nhnh clothoid
i u
Cc
ng clothoid ti
p xc nhau t
o thnh m
t thp
ng cong c hai nhnh
clothoid
i
u. T
i i
m ti
p xc 2 ng clothoid sc cng m
t bn knh
cong v chung m
t ng tang. Tutheo vi
c sd
ng cc nhnh
ng clothoid
c thng sb
ng nhau ho
c khng b
ng nhau
chia ra thp ng cong i
xng ho
c khng
i xng.

NC1
NC2

Ri

Rmin

N1

-ng thng
k= 0

N2

-ng cong clothoid

ki= 1 = Li
Ri A

-ng cong clothoid

-ng thng
k= 0

ki

k= 1
Rmin

Li

Hnh 3.23 Bnh

v ng bi
u di
n cong k c
a hai ng cong
clothoid
i
u
i xng
106

Vi
c sd
ng thp ng cong c hai nhnh clothoid
i

u nhi
u l
n b
chng l
i bi v xu
t hi
n cc v
n
khng thu
n li khi ph
i t
o nn
d
c
ngang ph hp vi
ng lc ch
y xe c
n ph
i chuy
n trc ti
p tcong t
ng
sang
cong gi
m t
i i
m giao nhau. S
n

nh ch
y xe v mquan khi
s
bx
u
i, nhng i
u chx
y ra khi bn knh cong t
i chgiao nhau tng
i
nhv gc chuy
n hng l
n. V thngi ta khuyn chdng lo
i thp
ng cong ny trong trng hp
a hnh bkh
ng chv bn knh cong t
i
0
i
m ti
p xc nhau ln,
ng th
i gc chuy
n h
ng nh(R > 600 m; 13,5 ).
1. Thp
ng cong c hai nhnh clothoid
i
u
i xng
Cc y
u tc
a chng c xc
nh trn hnh v
. T
i i
m ti
p xc hai
ng
cong clothoid c cng m
t bn knh cong R1 =R2=Rmin v c chung
ng tang.

t
T

NC1
NC2

Yo

X0

R min
N2

N1

Hnh 3.24 Tnh ton ng cong tng hp c hai ng cong clothoid

i

u
i xng
Theo hnh vta c:
T X 0 t ; t Y0 tg

T X 0 Y0 tg
2
2

(3.62)

Vi
c tnh ton c
ng tng tnhtrn.
2. Thp
ng cong c hai nhnh clothoid
i
u khng
i xng
Hai
ng clothoid c thng skhc nhau, t
i i
m n
i chng c cng mt bn
knh cong R 1=R2=Rmin v c chung
ng ti
p tuy
n.
Hai
ng cong clothoid c chi
u di L1L2 thng sA1A2 v
ng tang
chnh T1 T2.
Cc y
u tc
a
ng cong t
ng hp
c trnh by nhhnh v
Gc ngo
t = 1+2
Trong
cc gc ti
p tuy
n 1, 2 c xc

nh tcc cng thc

107

t1

N C2

Tm1

T2

B
To

Tm2

N1

N2

R min

To

N C1

T1

t2

Hnh 3.25 Tnh ton ng cong tng hp c hai ng cong clothoid

i

u khng
i xng
A2
1 12
2R
A2
1 22
2R

A1 A 2
A A 2
R 1
2
2R
2

t suy ra

(3.63)

n gi
n trong tnh ton c
m tuy
n nn dng cc thng sclothoid v bn
knh t
i
i
m ti
p xc l snguyn
Cc
ng tang chung Tm1 v Tm2 c xc
nh theo cng thc:
Y
Tm1 o 1
sin 1
Y
Tm 2 o 2
sin 2

(3.64)

Theo hnh vta c T1=T o1+t1 v T 2=To2 +t2

(3.65)

Xc
nh t1 v t2 t
nh l hm ssin trong tam gic AB:
t1
T Tm 2
m1
sin 2 sin( )
t2
T Tm 2
m1
sin 1 sin( )

sin 2 (Tm 1 Tm 2 )
t1
sin
sin 1 (Tm1 Tm 2 )
t2
sin

(3.66)

Xc
nh To1 v T o2 thng qua Xo1 v Xo2 nhsau:
To1 X o1 Yo1 cot g1
To 2 Xo 2 Yo 2 cot g2
108

(3.67)

T
tnh ra
c T1 v T2 v tri
n khai tng tnhcc ph
n trn.
3.9.4 ng cong chS

ng cong chS c t
o thnh bi hai nhnh clothoid ng
c chi
u nhau, hai
ng clothoid ny c chung i
m xu
t pht (R = ), t
i i
m
y chng c
ng tang chung v
i
m
y cng chnh l i
m g
p nhau c
a hai nhnh
clothoid. N
c sd
ng ni hai ng cong ngc chi
u nhau, schuy
n
ti
p ca hai
ng cong
y
c b
o

m hi ho. i
u ki
n btr
ng
cong chuy
n ti
p l kho
ng cch gi
a hai
ng trn D khng
c qa ln,
hai
ng trn khng c bao nhau, khng c c
t nhau ho
c ti
p xc nhau.

m b
o nng siu cao
c

n, chai nhnh clothoid nn c thng s

b
ng nhau. N
u trong thc tdo h
n chca
a hnh khng
m b
o
c
i
u
ki
n
y th tlA 1/A2 khng nn v
t qu 1,5

A1
R1

M2

M1

R2

R=

A2

Hnh 3.26 Nguyn t

c ca ng cong chS
Khi thi
t k
i
u ki
n l tng l

m b
o cho hai bn knh
ng cong trn
b
ng nhau. N
u do
i
u ki
n

a hnh khng ththc hi

n
c yu c
u
y th
nn tun theo nhng gii h
n di y:
-

A1 = A2 R1 2 R 2

A1 A2 R1 3 R 2

A1 = A2 R1 = R 2 (
i
u ki
n l tng)

Trsxu
t pht dtnh ton ng cong chS khi thi
t kl kho
ng cch
D
c
a hai
ng cong trn st
o nn ng cong chS . C thxc

nh trsc
a
kho
ng cch
D:
D M 1M 2 ( R 1 R 2 )

(3.68)

D ( R 1 R 2 ) 2 T 2 ( R 1 R 2 )

(3.69)
109

W
K1 K

K1

lu

K2

-ng clothoid

k= 1
R1

-ng clothoid

k= 1 =0

k i = 1 = Li2
Ri A

k= 1
R2

Li

b) Bnh -ng cong k

e chy
hi phn x
Mp bn p

M p bn t

ri phn x
e chy
Tim -ng

iscmin = in

isc1

-ng cong trn

-ng cong trn

R=

a) -ng cong ch S

isc = 0

iscmin = in

isc2

c) Din bin nng siu cao

Hnh 3.27 ng cong chS

Btr siu cao trong
ng cong chS c thhi
n hnh 3.27c, ring
o
n
chuy
n tisc=in
n i sc=0 ph
i

m b
o d
c phthm ti thi
u 0,30%

m
b
o thot nc.
c thc
m
ng cong chS vi cc thng snguyn, cho php tn t
i mt
o
n th
ng ng
n chm gia hai
i
m xu
t pht c
a hai nhnh clothoid, chi
u di
c
a n khng c vt qu trsdi y:
Ltc 0,08 (A 1 + A2)

(3.70)

V nhv
y ngi sd
ng ng v
n c
m th
y
ng khng c
i
m g
y r r
t.
Ph
i trnh khng cho hai nhnh clothoid n
m trm ln nhau. N
u c
n ph
i b
tr mt
o
n th
ng chm gia ln th ph
i

m b
o chi
u di o
n th
ng t
i thi
u
cho b
ng 3.9 sau (Theo tiu chu
n thi
t kng t c
a CHLB c [26]).
S d
ng cc ph
n m
m thi
t k tuy
n
ng hi
n

i nh Softdesk,
LandDestop,... c thv
, xc
nh t
a c
a
ng cong chS c
ng nhcc
d
ng ng cong k
t hp khc r
t ddng.
110

B
ng 3.9 Chi
u di t
i thi
u on th
ng trong
ng cong chS
Loi ng

ng t

ng cao t
c

T
c thi
t kV tk
(km/h)

30-40

50-60

70-80

90-100

100

120

140

Chi
u di t
i thi
u
ca
o
n th
ng
chm Ltc (m)

60

100

150

200

300

300

300

3.9.5 ng cong xo
n
c

t ho

id
-

co
n

M
t
ng cong trn di lin t
c khng thsdng
c trong thc tthi
t k
do vng cc cng trnh ho
c
a hnh tnhin. Mt
o
n th
ng ng
n chm gia
hai
ng cong trn cng chi
u ho
c l hai ng clothoid
i
u lm cho hnh

nh con
ng xu
t hi
n nhng
i
m g
y. Nh
ng cong chuy
n ti
p v
i t
cch l mt y
u tlin k
t

m b
o cho hnh
nh con
ng
c hi ho. Mun
thc hi
n c i
u ph
i thomn
i
u ki
n hai ng trn bph
n c
n ph
i
thi
t kthnh m
t
ng cong chung, hai
ng ny khng
c c
t nhau v
khng c ti
p xc nhau (hnh 3.28). Bn knh
ng cong trn v thng s
ng clothoid ph
i ph h
p vi nhng quy

nh chung khi thi

t kthp
ng cong. Thng sca
ng clothoid nn n
m cc gii h
n sau y:

R1

R2

gc

cl o

an

M1

-ng cong 1

t
ng
-

g
an

gt

M2

cl o
ng

a
c

-ng clothoid
k1 =

k i = 1 = L2i
Ri A

1
R1

i
t ho

o
gc
n
-
-

2
ng

-ng cong 2
k2 = 1
R2

Li

Hnh 3.28 Nguyn tc v bnh

ng cong c
a ng cong xo
n c
111

R
A 2 ti R2 vi R1 > R2
2

Cc tsc
a ng cong xo
n
c

R2
D
0,2 ~ 0,8 ;
0,003 ~ 0,03 l thch hp
R1
R1

V
i D l kho
ng cch nhnh
t gia hai
ng cong trn D = R1 - R2 - M
Khi ttnh
ng cong xo
n
c cc phng php

t ra cho ngi thi

t kc
ng
gi
ng nhtrng hp
ng cong chS.
3.9.6. ng cong chuy
n ti
p b
ng cc nhnh ng clothoid ni ti
p nhau.

ng ny
c l
p nn tmt lo
t cc o
n clothoid cng hng nhng thng
skhc nhau, t
i
i
m ti
p xc chng c chung
ng tang v cng bn knh.
Lo
i
ng ny
c l
p ln thai ho
c nhi
u nhnh clothoid. N
u
ng ny
c dng lm y
u t
ng cong cc
ng
c phn c
p th cc trs
Rmin v Amin ph
i l
y theo b
ng 3.8. Tlc
a cc thng s
ng clothoid ni
ti
p nhau (A1:A2) khng nn vt qu 1,5 l
n. Lo
i ng ny thng c s
d
ng lm ng cong hm phanh. Theo hnh 3.29 ta c cc cng thc sau y
cho trng hp
ng cong chuy
n ti
p c t
o thnh thai
o
n ng
clothoid:
Y

Y'

M1
M

R1

E2
A2

X'

'
'

A1

O'

E1

Hnh 3.29 N
i ti
p hai
ng cong clothoid OE1 v E1 E2
-

ng clothoid 1 c chi
u di cung OE1=L E1, gc ti
p tuy
n 1, thng s
A1 , bn knh cong R1 v hta
OXY

ng clothoid 2 c chi
u di cung E1 E2 =LE2 , gc ti
p tuy
n 2, thng
sA2 , bn knh cong R v ht
a OXY

Quan hgia cc gc ti
p tuy
n
112

= 1 1

(3.71)

2 = 2 +

(3.72)

Ta i
m E2
c xc

nh hOXY (XE, YE) phthuc vo t

a c
a E1
v E2 cc htrc OXY v OXY nhsau:
X E = XE 1 + (XE 2 - XE 1) . cos - (YE 2 - YE 1 ) . sin

(3.73)

Y E = YE 1 + (XE 2 - XE 1) . sin + (YE 2 - YE 1) . cos (3.74)

Ta
c
a tm M xc
nh bi cng thc
X M = XE 1 + (X M - XE 1 ) . cos - (YM - YE 1) . sin

(3.75)

YM = R + f

(3.76)

Trong
kho
ng cch f b
ng
f = Y E 1 + (XM - XE 1 ) . sin + (Y M - YE 1) . cos R

(3.77)

Chi
u di tng c
ng ca 2
o
n clothoid ni ti
p:
Ltc = LE 1 + (L E 2 - LE 1 )

(3.78)

Nhc
i
m c
a ng ny l schuy
n ti
p cc
i
m ni, t
i c sthay

i vcong (phthu
c vo bc nh
y ca thng scc
ng clothoid).
3.9.7. ng cong chC

R1

O1

ng cong chC l sk
t hp hai
ng cong clothoid cng chi
u ni vi
nhau, c ho
c khng c ng cong trn gia, lo
i ny chnn dng trong
nhng i
u ki
n

a hnh
c bi
t.

O2

R2

A1
A2

k1= 1
R1

ki = 1
Ri

1
k=R

ki = 1
Ri

k2 = 1
R2

Hnh 3.30 Nguyn t

c v bnh
ng cong c
a
ng cong chC

113

3.10 M BO TM NHN TRN NG CONG NM.

Trong
ng cong b
ng c bn knh nh
, nhi
u trng hp c chng ng
i v
t
n
m pha b
ng
ng cong gy trng
i cho t
m nhn nhmi ta luy
o, nh
ca, cy c
i,...Mun
m b
o c t
m nhn S trn
ng cong c
n ph
i xc

nh
c ph
m vi ph bchng ng
i v
t c
n trt
m nhn.
T
m nhn trn
ng cong n
m c ki
m tra
i vi cc t ch
y trn ln xe
pha bng
ng cong vi githi
t m
t ngi li xe cch mp m
t ng 1,5m
v
cao cch m
t ng 1,0m (tng ng vi trng hp xe con).
Cc phng php xc

nh ph
m vi c
n db
:
3.10.1 Phng php gi
i:

1'

2'
3'

2
1
1,
5m

ng gii han nhn

Quy ao xe chay

4'

Hnh 3.31 Sxc

nh t
m nhn theo phng php gi
i
Trn bnh
ng cong n
m vvi tlln (Hnh 3.31), theo ng qu
o
xe ch
y,

nh i
m
u v i
m cu
i c
a nhng dy cung c chi
u di b
ng
chi
u di t
m nhn S. Vng cong bao nhng dy cung ny ta c ng gii
h
n nhn. Trong ph
m vi ca ng bao ny t
t ccc chng ng
i v
t
u ph
i
c ph bnhcy ci, nh ca,
3.10.2 Phng php gii tch:
Theo phng php ny ta tnh ph
m vi t
nh ngang Z b
ng cc cng th
c gi
i tch,
chia thnh cc trng hp:
Trng hp khng btr ng cong chuy
n ti
p, hnh 3.32 a), b)

+ Trng hp 1: hnh 3.32 a) khi S K

+ Trng hp 2: hnh 3.32 b) khi S > K
Trng hp c btr ng cong chuy
n ti
p , hnh 3.32 c), d)

+ Trng hp 1: khi S K 0
+ Trng hp 2: hnh 3.32 c) khi K0 S < K
+ Trng hp 3: hnh 3.32 d) khi S K
114

S
K

K
Z

Z1

N
A

Z2

Rs

O
a) Khng c CCT S < K

Yc

c) C CCT

Ls

Ls

A
M

O
Ko < S < K

Z2

Rs

Ls

K=2Ls+K 0

S-K
2

Z3

Rs

XM

Ls

K=2Ls+K 0

XC

Z1

K0

K0

S
Z2 Z1

Rs

O
b) Khng c CCT S > K

XC

S-K
2

O
d) C CCT S > K

Hnh 3.32 Sxc

nh cly t
nh ngang theo phng php gii tch

Ko

B
z/2

z/2

B
A

Rs

O
a) Xc nh phm vi tnh ngang khi khng c CCT

b) Xc nh phm vi tnh ngang khi c CCT

Hnh 3.33 Xc

nh
ng gii hn nhn theo phng php gi
i tch

115

B
ng hnh h
c, chng ta tnh ton
c cly t
nh ngang ln nh
t nhhnh 3.32
k
t quthhi
n b
ng sau:
Khi
khng
btr
ng
cong
chuy
n
ti
p

B
ng 3.10 Cc cng thc tnh cly t
nh ngang Z
1. Khi S K hnh a)

Z R s (1 cos )
2

2. Khi S > K

hnh b)

S K

Z R s (1 cos )
sin
2
2
2

1. Khi S K0

Z R s (1 cos )
2

180S

; K s0
R s
180
R
K s0
180

180S

Rs
R (2)
K0 s
0
180
L
s , Rad
2Rs

2. Khi K0 S < K hnh c)

Z R s (1 cos

2 X C X M

)
sin( )
2
cos
2

Khi c
btr
ng
cong
chuy
n
ti
p

YC YM
arctg
X X
C
M
R s (2)
K0
0
180
L
s , Rad
2Rs

Vi
C(XC ,YC ) ~ LS
M(XM ,YM ) ~

S K 0
Ls
2

3. Khi K S hnh d)
2 X C

)
sin(
)
2
cos 2
S K

sin
2
2

Z R s (1 cos

YC
arctg
X

C
R (2)
K0 s
180 0
Ls

, Rad
2Rs

C(XC ,YC ) ~ LS
Trong cc cng thc trn:
116

: Cly t
nh ngang tnh ton

S
: Chi
u di t
m nhn c
n
m b
o (S1 ho
c S 2 ty trng hp vi
nhng ng khng c d
i phn cch gia th t
m nhn S=S2 cn nhng
ng c d
i phn cch gia th S=S1),

: Chi
u di
ng cong n
m t
ng hp

K0

: Chi
u di
ng cong trn khi c btr CCT

RS

: Bn knh qu
o xe khi tnh ton t
nh ngang R S R 1,5m

R, b

: Bn knh
ng cong v chi
u r
ng m
t ng thi
t k

LS

: Chi
u di CCT qu
o xe ng vi RS v thng sA thi
t k

: Gc hp bi ti
p tuy
n t
i
i
m cu
i CCT v cnh tuy
n

C(XC , YC ) ~ LS : Ta
cc ca i
m cu
i CCT ng vi LS

M(XM , YM) ~ L s

b
2

Qu o xe chy

S K 0
S K 0
: Ta
c
a i
m M ng vi L s
2
2

Cy phi n

Z
Zo

1.0m
1.5m

Qu o xe chy

t phi o

Z
Zo

1.0m
1.5m

Hnh 3.34 Xc
nh ph
m vi cn dbtrn m
t c
t ngang.
117

Sau khi xc
nh c ph
m vi t
nh ngang ln nh
t Z, btr ph
m vi c
n db
trn bnh nhhnh 3.34
Trong ph
m vi Z v trn 1,0m c
n ph
i dbcc chng ng
i v
t nhnh ca,
cy c
i,

t . Nhng
phng cy cc thm
c l
i nn ph
i dth
p hn
0,5m ho
c dngang m
t
ng

Hnh 3.35 Hnh nh v

m b
o t
m nhn trong ng cong
3.10.3
m bo t
m nhn ban m:
Ban m, t
m nhn trong ng cong
b
ng bh
n chv gc mc
a chm tia
sng
n pha t b (thng 20 )Do ,
mun
m b
o sng trn
o
n
ng
di b
ng S (S-T
m nhn yu c
u) th bn
knh ng cong R c xc
nh theo
tnh ton sau:

Hnh 3.36 Tnh

m b
o t
m nhn ban
m.
S 180
S 180
180.S
30S
.
; 2 2 .
R
R
15.S
.R
.R
2

118

Thng thng khi

20
t h bn knh
ng cong yu c
u l R=15S,
n pha ch
chi
u sng trn
o
n
ng pha trc kho
ng 100m, v v
y ta c R=1500m. Bn
knh R=1500m th

m b
o t
m nhn ban m trn ng cong tng
ng
ng th
ng.
3.11 NH GI MC AN TON KHI THIT KBNH TUYN
Ngy nay, an ton giao thng trthnh mt m
c tiu h
t sc quan trng v
c
quan tm

c bi
t khi thi
t kxy dng mi hay c
i t
o nng c
p ng c
, c
ng
nhqu
n l, khai thc cc tuy
n
ng hi
n hu.

i vi cc
ng cong n
m thi
t k
c nh gi b
ng: hsthay
i
ngo
t c
a ng cong CCRS (Curvature Change Rate) cng quan hgia cc
ng cong thi
t kli
n kCCR=CCRSi-CCRSi+1, quan hgia tng
ng
cong ring bi
t vi trsthay
i cong ton tuy
n CCR S v cong c
a tuy
n
DC (Degree of Curve)
Cc tiu chu
n an ton nh gi mc
an ton c
a tuy
n l:
- Tiu chun an ton thnh
t:
m b
o cho n thi
t k

t c ch
t
lng tt.
- Tiu chu
n an ton thhai:
m b
o

t
c t
c
khai thc mong
mun vi su
t
m b
o 85%
- Tiu chu
n an ton thba:
m b
o an ton vm
t
n
nh
ng lc h
c
c
a t.
Sau y ta nghin cu chi ti
t cc thng schnh phc vcho vi
c xy dng ba
tiu chu
n trn.
3.11.1 Hsthay
i ngot ca ng cong CCRS (Curvature Change
Rate)
Hsthay
i ngo
t ca
ng cong CCRS l thng sthi
t k
c a ra
CHLB c [26].
T
i m
i
ng cong hsthay

i ngo
t CCRS
c xc
nh nhsau:
1.
i vi
ng trn c bn knh R v chi
u di
ng cong K (hnh 3.37a)
K
.63,7.103
.10
CCR S
R
, gon / km
K
K
3

Trong
:

(3.79)

R- Bn knh
ng cong (m)
K- Chi
u di
ng cong trn (m)
K
R

K
R

- gc ngo
t , rad .63,7 , gon (400gon1 =2rad)
1

gon

n v
o gc th
ng sd
ng c v m
t sn
c chu u 360

=400gon=2radian)

119

K2

K3

R=

A2

L2

R
R= =

c)

K2
R2

R=R2
R=R2
R=
R = R2
R2

R= R
R=
R

L1

A1

R
R= =

R= =
R
8

L2

LE
AE

1
R =R 1
R =R 1

A2

R
R= = R1
R

R
R= R
R=

K
R1
1

K
R

A1
R=
R=

b)

L1

R
R=
R=

a)

R=
R1
8

R
R= =8
R

R
R= =R

R= R1
R=R2
R=R2
R=R3

d)
Hnh 3.37 Stnh CCRS

2.
i vi
ng cong trn nhi
u thnh ph
n (hnh 3.37b)
K 1 K 2 K 3

, rad
R R R

1
2
3
K1 K2 K 3

.63, 7.10 3
R R R

2
3
CCR S 1
, gon / km
K1 K 2 K 3

(3.80)

Trong
: R 1, R2, R3 v K1 , K2, K 3 l
n lt l bn knh v chi
u di c
a cc
ng cong 1, 2 v 3.
3.
i vi thp
ng cong clothoid -
ng cong trn -ng cong clothoid
(hnh 3.37c)

Ta c

L
K L
1 2 , rad
2R R 2R
L1 K L 2
.63,7.103

2R R 2 R
CCR S
, gon / km
(L 1 K L 2 )

(3.81)

V
i K, L1, L2 l chi
u di ng cong trn v hai ng cong clothoid. R l bn
knh ng cong trn cb
n.
120

4. i vi thp hai ng cong trn (R 2>R1) ph

i hp n
m gia hai ng
cong clothoid hai
u v mt
ng cong clothoid chm gia (hnh 3.37d)
L1
K1 A 2E
A 2E K1
L

2 2 2 , rad
2R 1 R 1 2R 2 2R 1 R 1 2 R 2
L1
K1 A 2E
A 2E
K
L

1 2
.63, 7.10 3
2
2
2R

R
2
R
2
R
R
2
R
1
1
1
2
2
1
CCR S
, gon / km
(L 1 K1 L E K 2 L 2 )

(3.82)

Trong
:
A1 , A2, A E ;L1 , L2 , LE Thng sv chi
u di c
a
ng cong
clothoid hai
u v gia
5.
i vi
ng th
ng
Do R=nn CCRS = 0 (gon/km)

(3.83)

3.11.2 cong DC (Degree of Curve)

Thng scong DC
c
nghtrong cc hng d
n thi
t kMv
Canada, cng thc xc

nh nhsau:
360 0 5729,6
.
DCft

,
ng feet
vi R tnh b
2
R
R
100ft

(3.84)

1476,38
.
DC m
,

R
100m

(3.85)

vi R tnh b
ng m

K
. 63,7
gon
R
tCCR s
, vi K l chi
u di
ng cong trn, m v
L
km
63700
gon
K
L
, km ta c CCR S
, , vi R tnh b
ng m ta c thtm s
1000
R
km

tng quan gia CCRS v DC nhsau:

CCR S 36,50.DC m
CCR S 11,13.DCft

(3.86)

3.11.3 Xc
nh t
c khai thc vi su
t bo
m 85% (V85%)
B
ng cc nghin c
u thc nghi
m
a ra c cc cng thc tnh V85% vi
cc thng sCCRS v DC nhsau:
-

CHLB c vi tc
gii h
n 100km/h
10 6
V85
8270 8,01.CCR S

(3.87)

M(New York) vi t
c gi
i h
n 90km/h
121

hay

V 85=93,85-1,82.DCm

(3.88)

V 85=93,85-0,05.CCRS

(3.89)

3.11.4 Cng thc xc

nh hslc ngang thi
t k(RA) v hslc ngang
yu cu (RD)
Nhph
n 3.5 ta c cc cng thc xc
nh hslc ngang (f) nhsau:
Hslc ngang thi
t k
:

Vd2
RA
i
127.R sc

(3.90)

Trong
V d l t
c thi
t k(Design Speed), km/h
Hslc ngang tng ng vi t
c khai thc V 85 :

V852
RD
i
127.R sc

(3.91)

Trong
V d l t
c thi
t k(Design Speed), km/h
Hi
u sca hai hslc ngang ny = RA-RD bi
u thmc
n
nh
ng
h
c b
o
m an ton cho xe ch
y khi vo
ng cong.
3.11.5 Thi
t lp cc tiu chu
n an ton
M
t tiu chu
n quan trng van ton giao thng c
n
c xem xt khi thi
t k
mi hay c
i t
o
ng cl ph
i thi
t ksao cho b
o

m c sph hp gia
t
c khai thc v tc thi
t k
. Ngh
a l b
o

m schnh l
ch gia t
c
khai thc V 85 vi tc thi
t kVd V85 Vd c trskhng ln, chnh l
ch t
c
ny cng nh
n thi
t kcng c
nh gi t
t.
Khi thi
t kbnh
, cc ng cong thi
t kring bi
t c
n ph
i c xem xt
m
i tng quan gia cc
ng cong li
n kthng qua hi
u shsthay
i
ngo
t c
a cc
ng cong CCR S CCR Si CCR Si1 cng nhtng quan gia
m
i ng cong ring bi
t vi trstrung bnh CCR S c
a ton tuy
n thng qua
hi
u sCCR Si CCR S . Cc hi
u sny cng nhth bnh tuy
n c thi
t k
cng c ch
t lng t
t.
n

CCR

CCR S

Si

.L i

(3.92)

Trong
:

n l s
ng cong ca
o
n tuy
n
Li chi
u di ng cong i c CCRSi

122

Nhng
ng cong c thi
t ksiu cao cha
t yu c
u, khi
n cho xe
i vo b
m
t
n

nh
ng hc do trt ngang thng hay x
y ra tai n
n giao thng. i
u
ny x
y ra khi xe ch
y v
i tc khai thc V85 xu
t hi
n lc ngang khc bi
t
nhi
u so vi lc ngang thi
t ktc l = RA-RD c trsln.
T
t cnhng phn tch trn cho php thi
t l
p ba tiu chu
n an ton giao thng
c thhi
n b
ng 3.11 sau.
B
ng 3.11 Cc tiu chu
n an ton giao thng
Cc thng s

Tt
1. Tiu chun an ton thnht
a) V85 Vd
10km/h

Phn loin thi

t k
Chp nhn c

Xu, km

> 10km/h v 20km/h

>20km/h

> 180gon/km v 360gon/km

>360gon/km

> 10km/h v 20km/h

>20km/h

180gon/km

> 180gon/km v 360gon/km

>360gon/km

3. Tiu chun an ton thba

a) CCRSi
180gon/km
b) RA-RD
+0,01

> 180gon/km v 360gon/km

>360gon/km

-0,04 v < +0,01

< -0,04

b) CCR Si CCR S

180gon/km

2. Tiu chun an ton thhai

a) V85 i V85i1
10km/h
b) CCR Si CCR i1

Ttiu chu
n an ton thnh
t v thhai
c nghin cu, cc nc
xy
dng
th
htrcho ngi thi
t k
ng t la chn bn knh hp l c
a
cc
ng cong trn
c btr lin ti
p trn bnh
tuy
n.

a) CHLB c
b) M
Hnh 3.32: I- vng thi
t ktt; II-vng ch
p nh
n c; III-vng thi
t kx
u
123

124

CHNG 4

THIT KTRC DC V TRC NGANG

4.1 XC
NH DC DC CA NG
4.1.1 Xc
nh d
c d
c ca ng Bi ton kinh t
-kthut
Trong thi
t k
ng t, vi
c

nh tiu chu
n d
c d
c ph
i c tnh ton
da trn nguyn t
c t
ng chi ph xy dng v v
n doanh l nhnh
t, ph
i xt mt
cch tng hp nhng
nh hng c
a
dc ti gi thnh xy dng
ng v ti
cc chtiu khai thc v
n t
i nhtc xe ch
y, mc tiu hao nhin li
u, t
n
d
ng sc chc
a t,
d
c d
c ca
ng c
nh h
ng ti gi thnh xy dng v chy
u l
i vi
kh
i lng cng tc n
n ng. d
c dc cng ln, chi
u di tuy
n
ng
vng
i v ni cng rt ng
n, khi lng o
p cng gi
m, gi thnh xy
dng do cng hth
p.
Ngc l
i, khi
d
c dc cng ln th xe ch
y cng lu, t
c
xe ch
y cng
th
p, tiu hao nhin li
u cng ln, hao mn s
m l
p cng nhi
u tc l gi thnh
v
n t
i cng cao. M
t khc, khi
d
c dc ln th m
t
ng cng nhanh hao
mn (do l
p xe v nc ma bo mn), rnh d
c mau hhng, cng tc duy tu
b
o dng cng nhi
u. Tc l khi
dc cng ln th chi ph v
n doanh cng tn
km, lu lng xe ch
y cng nhi
u th chi ph ny cng t
ng.
d
c d
c t
i u l
d
c ng vi t
ng chi ph xy dng v khai thc l nh
nh
t.

ng quan h
dc d
c chi ph

Chi ph

C : Chi ph xy dng
E : Chi ph v
n doanh
: Tng chi ph xy dng v v
n
doanh
C

d
c d
c i opt
c xc

nh c
n c
vo

a hnh, dng xe, khn

ng xy
dng, khn
ng duy tu b
o dng, tng
k
t cc kinh nghi
m,...
i opt

i (%)

Hnh 4.1 Quan h

dc dc i (%) v chi ph

125

4.1.2 Quy
nh khi xc
nh d
c v chi
u di o
n d
c:
Tiu chu
n thi
t k
ng hi
n hnh TCVN 4054-05 [1], quy
nh vd
c v
chi
u di
o
n d
c nhsau:
- dc d
c ln nh
t i max : Tutheo c
p h
ng ng, dc dc t
i a
c
quy
nh trong b
ng 1.14 v b
ng 4.1. Khi g
p kh kh
n c th
nght
ng ln
1% nhng
dc d
c ln nh
t khng vt qu 11%. ng n
m trn cao
2000m so vi mc nc bi
n khng c lm dc qu 8%.
Bng 4.1 dc dc ln nh
t cc cp
ng [1]
Cp hng

II

a hnh

ng
bng

ng
bng

dc dc ln
nht %

III
ng
bng,
Ni
i
5

IV
ng
bng, Ni
i

V
ng
bng,
i

Ni

10

VI
ng
bng, Ni
i
9

11

- ng i qua khu dn c, ng c nhi

u xe th schy : khng nn lm d
c
d
c qu 4%.
- Dc dc trong h
m : khng d
c qu 4% v khng nhqu 0,3% (thot nc).
- Trong ng
o :
m b
o thot nc v rnh d
c khng ph
i
o qu su
th d
c d
c ti thi
u l 0,5% (Khi kh kh
n l 0,3% v o
n dc ny khng
ko di qu 50m).
- d
c nn dng : khng nn ln hn 3%
nng cao ch
t lng v
n t
i, khi
trn
ng c nhi
u xe n
ng, xe ko moc ch
y th ph
i c
n cvo tnh ton

c
tnh
ng lc theo lc ko
xc

nh i max
B
ng 4.2 Chi
u di ln nh
t ca d
c d
c (m)[1]
Vtt
(km/h)
dc (%)

20

30

40

60

80

100

120

4
5
6
7
8
9

1200
1000
800
700
600
400

1100
900
700
600
500
400

1100
900
700
600
500
-

1000
800
600
500
-

900
700
-

800
-

10 v 11

300

- Chi
u di
o
n dc ln nht l max : Chi
u di o
n c dc d
c khng c qu
di, khi vt qu quy

nh trong b
ng 4.2 ph
i c cc o
n chm dc 2,5% v c
126

chi
u di
btr ng cong ng (ti thi
u 50m). Cc
o
n chm cn lm ch
trnh xe cho
ng c 1 ln xe

i vi
ng vng ni, dc ln quanh co hi
m trc thbtr
ng cu n
n
theo 22TCN 218-94
Bng 4.3 Chi
u di dc t
i a vi cc d
c khc nhau trn ng cao t
c[2]
dc dc
%
2
3
4
5
6

Cp 120
1500
800
600
-

Chi
u di dc tia (m)
Cp 100
Cp 80
1000
800
900
600
700
500

Cp 60
1000
800
600

- Chi
u di o
n dc nh nh
t lmin : Chi
u di ti thi
u o
n
i dc ph
i

btr ng cong ng v khng nhhn cc quy

nh b
ng 4.3
B
ng 4.4 Chi
u di ti thi
u on
i d
c [1]
Tc thi
t k
, km/h
Chi
u di tithi
u i
dc, m

120

100

300

250

80
200
(150)

60
150
(100)

40
120
(70)

30
100
(60)

20
60
(50)

Ghi ch : Tr
strong ngo
c c dng cho cc
ng c
i t
o nng c
p khi kh
i lng b vnh
m
t ng ln.

i vi ng cao tc chi
u di d
c ti thi
u l 300m, 250m, 200m, 150m tng
ng vi cc c
p 120, 100, 80, 60 v ph
i btr chi
u di
ng cong ng.
4.1.3 Chi
t gim d
c d
c trong ng cong bng c bn knh nh:
Trong
ng cong b
ng c bn knh nh
,
d
c d
c thc tst
ng ln, biv:
-

Trong ng cong c btr siu cao, t

ng hnh h
c ca
d
c siu cao v
d
c d
c sln hn
dc d

nh p dng

Cng kh
c ph
c chnh cao nhng chi
u di b
ng
ng cong ng
n hn tim ng nn dc d
c mp
trong sln hn dc dc tim ng

B
ng 4.5 quy

nh chi
t gi
m
dc d
c trong cc ng
cong c bn knh nh

Id

Ihp thnh

Isc

Nhv
y d
c d
c ti a c thp d
ng trong cc
ng cong c bn knh
R50m l :
Iad-max = I max Icg , (%)

Bng 4.5 Lng chi

t gi
m d
c d
c trong
ng cong nm c bn knh nh[1]
Bn knh cong n
m, m
20 - 25 25 - 30 30 - 35 35 - 50
D
c d
c ph
i chi
t gi
m, Icg ,%
2,5
2
1,5
1
127

4.2 NG CONG NG.

i
u ki
n btr ng cong
ng:
Khi hi
u
i stuy
t
i gia 2

d
c

Lm

Li

m b
o t
m nhn tnh ton,
tr
c dc l
n
u khng gy khc,
xe ch
y an ton m thu
n, nhng
+ i1
ch
i dc trn tr
c d
c ph
i thi
t
kng cong
ng l
i ho
c lm
d
ng
ng cong trn ho
c parabol
b
c 2.

- i2

+ i2

- i1

+ i2
+ i2

+ i1

+ i1
- i1

- i1

i = /i1 -i 2/ 1% khi Vtt 60 km/h

- i2

2% khi Vtt < 60 km/h

- i2

ph
i n
i ti
p b
ng cc
ng cong
ng .
Ch : d
u c
a i l d
u

i s
, ln d
c mang d
u
+xu
ng dc mang d
u
-
4.2.1 Xc
nh bn knh t
i thi
u ca ng cong ng l
i
Bn knh ti thi
u c
a
ng cong
ng li c xc
nh t
i
u ki
n

m t
m
nhn ca ngi li xe trn tr
c dc (Hnh 4.2).
Theo hnh vta c tam gic vung
ABC c AC l
ng cao thu
c
c
nh huy
n:

S
l1
B

d1

AC = BC.CD
v d
c d
c ca
ng i r
t nh,
bn knh
ng cong ng R r
t ln
so vi d1 v d2 nn c thxem:
AC l1 ; BC d 1; CD 2R - d 1 2R
V
i d1 v d 2 l chi
u cao t
m m
t
c
a ngi li xe
n m
t
ng, m.

l2

d2

Do ta c:

l1 2R .d1
D

Hnh 4.2 Stnh ton bn knh

ng cong
ng li
Tng tta cng c:
128

l 2 2R.d 2
Do :

S l1 l 2 d1 d 2
T suy ra:
-

R min
2 d1 d2

,m

(4.1)

Khi hai t cng lo

i g
p nhau, ta c d1 = d2 = S2 (t
m nhn hai chi
u), do :

R min
-

S2

2R

S2 2
,m
8d

(4.2)

i vi trng hp

m b
o t
m nhn m
t chi
u th: d2 = 0; S = S1 (t
m nhn
m
t chi
u), do
:
2

R min

S
1 ,m
2d1

(4.3)

4.2.2 Xc
nh bn knh t
i thi
u ca ng cong ng lm:
Bn knh ti thi
u c
a
ng cong ng lm
c xc

nh t
i
u ki
n

m b
o
khng gy kh ch
u
i v
i hnh khch v vt t
i ch
u c c
a l xo t bi
lc ly tm (Hnh 4.3).
G
i b l gia tc ly tm cho php, theo [1,2] th b = 0,50,7m/s2 , ta c:

v2
v2
b R min ;
R
b

v tc
xe ch
y, m/s.

Hnh 4.3 Sxc

nh bn knh ng cong
ng lm
N
u V tnh b
ng km/h v b = 0,5m/s2 th:
V2
R min , m
6,5

(4.4)

* Xc

nh bn knh ng cong
ng lm theo
i
u ki
n t
m nhn ban m
Vban m pha n c
a t chi
u
c trong
ng cong
ng lm mt chi
u
di nhhn so vitrong
ng th
ng.
129

G
i hp l chi
u cao c
a pha
n ( hp =1,2 m
i vi xe con).
l gc mr
ng ca pha
n. ( thng =10).
Th S1 2 2.R.(hp+S1.sin)
S21
R
2.(h p S1 .sin )

(4.5)

vi S1l t
m nhn m
t chi
u yu c
u
4.2.3 La ch
n bn knh ng cong ng
Trong thi
t ktr
c d
c vi
c la ch
n bn knh ng cong ng nh
m t
o
i
u
ki
n tt cho xe ch
y

m b
o an ton m thu
n, m
t khc
ng cong ng ph
i
bm st

a hnh

m b
o cho khi lng cng trnh t v cng trnh n
nh
lu di, v v
y cng vi
c la ch
n bn knh ng cong
ng ph
i thomn hai
i
u ki
n trn, trong trng hp khng trnh c mi v
n d
ng cc gii h
n
tnh ton theo cng thc trn.
Bn knh
ng cong ng chn cho bao t
t vi

a hnh, t
o thu
n li cho xe
ch
y v mquan cho
ng nhng khng nhhn cc trghi trong b
ng 4.6, 4.7.
Bng 4.6 Bn knh tithi
u ca ng cong
Tc thit k
, km/h
120 100
80
60
Bn knh ng cong ng li, m
Ti thi
u giihn
11000 6000 4000 2500
Ti thi
u thng thng
17000 10000 5000 4000
Bn knh ng cong ng lm, m
Ti thi
u giihn
4000 3000 2000 1000
Ti thi
u thng thng
6000 5000 3000 1500
Chi
u di ng cong ng ti
100
85
70
50
thi
u, m

ng li v lm [1]
40
30
20
700
1000

400
600

200
200

450
700

250
400

100
200

35

25

20

Bng 4.7 Bn knh v chi

u di ti thi
u ca ng cong ng trn ng cao tc [2]
Cc chtiu
Cp 120 Cp 100
Cp 80
Cp 60
Bn knh ng Tithi
u, (m)
12000
6000
3000
1500
cong ng li
Tithi
u thng
17000
10000
4500
2000
thng, (m)
(20000)
(16000)
(12000)
(9000)
Bn knh ng Tithi
u, (m)
5000
3000
2000
1000
cong lm
Tithi
u thng
6000
4500
3000
1500
thng, (m)
(12000)
(10000)
(8000)
(6000)
Chi
u di ng cong ng ti
100
85
70
50
thi
u, (m)
Ghi ch : Cc trstrong ngo
c b
ng 4.7 l cc trsbn knh
ng cong
ng
t yu c
u
vthu nh
n thgic v khi c
i
u ki
n th nn thi
t kng cong ng vi bn knh
.

130

4.3 TNH TON V CM NG CONG NG

4.3.1 Cc cng thc tnh ton cb
n
V cc d
c i1 v i2 r
t nhnn ta c cc cng thc

i = /i1 -i 2/

Chi
u di
ng cong
ng
K R.R.i
Ti
p tuy
n ng cong ng
T

(4.6)
(4.7)

K R.i

2
2

(4.8)

Xc
nh to
cc
i
m trn
ng cong ng: V cc gc v
r

t nhnn:
D

TD

P
K

i1

TC
i2

Hnh 4.4 S
tnh ton
ng cong
ng
1
1
1
1 x
x2
y BE BC x. sin x. tan x. y
2
2
2
2 R
2R
T2 K2

2R 8 R

Phn cd khi x=T l d

(4.9)
(4.10)

131

x2
Phng trnh y
l cs
tnh ton
ng cong ng, d
u
+vi
2R

ng cong ng lm, d
u
- vi ng cong
ng l
i
4.3.2 Trnh ttnh ton v cm ng cong ng

Cc cng thc t(4.6)

n (4.10) v hnh 4.5 l cstnh ton v c
m
ng
cong ng.
1. Xc
nh vtr c
c (
nh) c
a ng cong
ng : Thng

nh ng cong
ng ri vo cc vtr cc, n
u khng th ph
i chm cc v c
ng ddng xc

nh
c
nh giao c
a 2 ng th
ng c d
c i1 v i2
2. T(4.6), (4.7) v (4.8) xc
nh c chi
u di K v ti
p tuy
n T c
a
ng
cong
ng. Tcc gi trT, o sang 2 bn
nh theo phng ngang sxc

nh
c i
m b
t
u (TD) v i
m k
t thc (TC) c
a ng cong ng .
K

HT
y

HTK

TD
i1

y E

TC
i2

Hnh 4.5 S
tnh ton
ng cong
ng
3. Xc
nh phn cd theo (4.10) , xc
nh
i
m gia P ca
ng cong
ng
4. Tnh ton nhnh 1
ng cong ng :
- Dng TD lm g
c to
,trc x n
m ngang, tr
c y th
ng ng
132

Xc
nh cc cc ri vo ph
m vi nhnh 1 v kho
ng cch x c
a chng

Tnh ton tung

y ca cc cc theo cng thc y

x2
2R

Tnh ton cao thi

t kcc c
c HTK = HT + y
Trong
H T l cao theo ng tang
- Tnh ton cao o
p : h=HTK-HTN
5. Tnh ton nhnh 2 ng cong
ng : Tng t, vi TC l g
c to
, trc x
hng sang tri, tr
c y th
ng ng
6. Ghi cc cao
thi
t kln tr
c dc: Trong ph
m vi
ng cong ng bao gi
c
ng ph
i ghi 2 cao
: Cao HT v cao HTK
-

Cc quan hv trnh ttnh ton trn

c l
p vi githi
t chi
u di ti
p tuy
n,
chi
u di cung, chi
u dy cung l h
u nhb
ng nhau. Githi
t ny hon ton c
thch
p nh
n c khi tnh ton cc y
u tng cong
ng v gc ngo
t t
i

nh
ng cong
ng i r
t nh.
4.4 NHNG YU CU V NGUYN TC C BN KHI THIT K
TRC DC.
4.4.1 Cc yu c
u v nguyn t
c cb
n khi thi
t ktrc d
c
Thi
t k
ng
hay thi
t ktr
c d
c l xc
nh vtr ca m
t
ng trn tr
c
d
c so vi m
t

t tnhin.
Khi thi
t k
ng cn tun theo cc yu c
u v nguyn tc sau
y:
- Tr
c d
c c
nh hng nhi
u

n cc chtiu khai thc ca

ng nht
c
xe ch
y, khn
ng thng xe, tiu hao nhin li
u v an ton giao thng, c
nh
hng ln
n kh
i lng cng tc v gi thnh xy dng, do khi thi
t k
ng
ph
i

m b
o tuy
n ln
u, t thay
i dc, nn dng dc b. Ch
nhng ni

a hnh kh kh
n mi sd
ng cc tiu chu
n gii h
n nhi max, i min,
Lmax, Lmin, R min, Kmin,...Khi thi
t ktr
c d
c c
n ph
i hp ch
t trthi
t kbnh

, tr
c ngang, phi hp gia
ng cong n
m v ng cong ng, ph
i hp
tuy
n vi c
nh quan

m b
o
ng khng bg
y khc, r rng v hi ho v
m
t thgic, ch
t lng khai thc c
a
ng nhtc xe ch
y, n
ng lc thng
xe, an ton xe ch
y cao, chi ph nhin li
u gi
m.
-
m b
o cao
cc
i
m khng chtheo su
t d
c tuy
n
ng
-
m b
o thot nc tt tn
n
ng v khu vc hai bn ng. C
n tm cch
nng cao tim
ng so v
i m
t
t tnhin v n
n ng
p c ch
thy
nhi
t t
t hn so vi n
n ng
o. Chsd
ng n
n ng
o nh
ng
o
n
tuy
n kh kh
n nhqua vng
i ni, sn dc l
n,

133

- dc dc t
i cc o
n n
n
ng
o ho
c

p th
p (c
n ph
i lm rnh d
c)
khng
c thi
t knhhn 0,5% (c bi
t l 0,3%)

m b
o thot nc t
t t
rnh dc v lng rnh khng b
ng bn ct.
- Khi thi
t k
ng c
n ch
n i
u ki
n thi cng. Hi
n nay chy
u thi
cng b
ng cgii nn tr
c d
c
i dc l
t nh
t skhng thu
n li cho thi cng,
cho duy tu b
o dng v khai thc
ng
- Tr
c dc trn nhng cng trnh vt qua dng nc c
n thi
t ksao cho

m
b
o cao
,
d
c, chi
u di
o
n dc, cc ng cong n
i dc hp l

m b
o
thot nc t
t v n

nh chung c
a ton cng trnh
4.4.2 Xc
nh cc i
m kh
ng chkhi thi
t kng - nh hng ca
i
u ki
n
a hnh khi thi
t ktrc dc.
4.4.2.1 Xc

nh cc
i
m kh
ng chkhi thi
t kng
:
Cc
i
m kh
ng chl cc i
m
cao ca n
n
ng
c xc

nh.
C hai lo
i i
m kh
ng ch
: lo
i
c xc

nh chnh xc nhcao c
a n
n
ng nhng chgiao nhau cng mc vi ng s
t, vi cc
ng t khc.
Cc
i
m kh
ng chkhc c xc
nh theo trschi
u cao

p ti thi
u so vi
m
t

t tnhin nhcao
m
t c
u, cao
n
n
p t
i khu vc ng
p nc, cao
n
n

p trn c
ng,
Cao
ng t
i nhng
i
m khng chc quy

nh nhsau:
- Cao
thi
t kmp n
n ng nhng o
n ven sng,

u c
u nh
, c
ng, cc
o
n qua cc cnh
ng ng
p nc ph
i cao hn mc nc ng
p theo t
n su
t
tnh ton (c xt
n mc nc d
nh v chi
u cao sng v
) t nh
t l 0,5.
T
n su
t thi
t kn
n
ng c quy

nh :
+ ng cao tc :
1%
+ ng c
p I, II :
2%
+ ng cc c
p khc :
4%
- Cao
n
n ng
p t
i vtr cng trn ph
i

m b
o chi
u cao
t
p ti
thi
u l 0,5m c
ng khng bvdo lc va
p ca l
p xe t. Khi chi
u dy o
ng dy hn 0,5 m, chnh cao ny ph
i thi cng c chi
u d
y o ng..
N
u khng th
a mn yu c
u trn th dng cng ch
u lc nhc
ng b
n, c
ng
h
p,
- Cao
y o ng ph
i cao hn mc nc ng
m tnh ton (hay mc n
c

ng thng xuyn) m
t trscao
ghi trong b
ng 4.8
- Cao ng
t
i vtr c
u
c quy
nh nhsau (Hnh 4.6):

134

MNTK

Hmc

Hnh 4.6 Sxc

nh cao ng
t
i vtr cu
Hmc MNTK + t + k, m

(4.11)

trong
:
MNTK mc nc thi
t k
;
t t
nh khng di c
u;
+ n
u sng c thng thuy
n th l
y b
ng khthng thuy
n;
+ n
u sng c cy tri th l
y b
ng kho
ng cch cy tri;
k chi
u cao c
u t
o ca c
u (gm chi
u cao d
m c
u, b
n m
t c
u, chi
u
dy m
t
ng).
B
ng 4.8 Chi
u cao tithi
u tnh tmc nc ngm tnh ton (ho
c mc nc

ng thng xuyn) t
i y o
ng
Loit p nn ng
Ct bi, ct nh,ct pha st nh.
Ct bt, ct pha st n
ng
Ct pha st bi
St pha ct bt, st pha ct n
ng, st bo, st n
ng

Sngy lin tc duy tr mc

nc trong 1 nm
Trn 20 ngy Di 20 ngy
50
30
70
40
120 80
50
100 120
40

4.4.2.2 nh hng ca i
u ki
n
a hnh khi thi
t ktrc dc.
C 2 phng php thi
t kl thi
t ktheo phng php
ng bao v thi
t k
theo phng php ng ct, vi
c p dng phng php no stuthu
c vo
tng lo
i

a hnh.
- Vng
i v vng ni : nhng vng ny thng thng dc
a hnh thng
ln hn
dc ln nh
t cho php
i vi
ng, v v
y n
i chung l thi
t ktheo
phng php hnh c
t, t
c l ng
i c
t
ng m
t
t tnhin v t
o thnh
nhng
o
n o

p xen k
. Trong trng hp ny c
n cn b
ng gia
o v
p
t
n dng v
n chuy
n dc, l
y

t tn
n
o chuy
n sang n
n

p. Khi thi
t k
c
ng c
n trnh
t
o thnh nhng o
n ng
o lun b
m t (n
n
o c
t
ngang mc nc ng
m), dbst lv do
ph
i sd
ng cc cng trnh ch
n
nc ng
m ho
c gia cmi ta luy
t ti
n.
135


m b
o n
n
ng n
nh, h
n chsd
ng tng ch
n
t, tt nh
t dng
d
ng ng o c m
t c
t ngang chL.
Phng php ny th
ng dng cho ng c
p cao.
-
a hnh tng
i tho
i ca vng
i v vng ni,
ng
c thi
t ktheo
phng php hnh bao. Ngoi ra phng php ny cn dng thi
t kng c
i
t
o nng c
p, ng c
p th
p.
4.5 PHNG PHP THIT KTRC DC NG T
Thi
t ktr
c d
c
ng t tc l v
ch
ng (ng ni cc cao
thi
cng) trn m
t c
t d
c
a hnh tnhin vtheo tr
c ng. ng
thi
t k
v
ch khc nhau th cao thi cng cc
i
m (cc cc) c
ng khc nhau, d
n
n
kh
i lng o
p khc nhau v gi
i php kthu
t thi
t kcc cng trnh
chng
v cc cng trnh c
u cng c
ng c thkhc nhau. V thkhi thi
t k
ng
, ngoi vi
c c
n b
o

m cc yu c
u kthu
t
i vi cc y
u ttr
c
d
c quy
nh trong quy ph
m thi
t k(nh
m b
o

m xe ch
y an ton, m thu
n)
cn c
n ph
i ch c
i thi
n hn na
i
u ki
n ch
y xe v ch
t lng v
n doanh,
c
ng nhph
i cg
ng
t ti phng n rnh
t vtng chi ph xy dng v v
n
doanh, khai thc.

t c t
i u vkinh t
-kthu
t nhv
y trong qu trnh
thi
t kc
n ch cn nh
c kkhi btr tng mi o
n d
c, m
i
ng cong
ng ch
i d
c. Ch ph
i hp cc y
u tbnh
, tr
c ngang vi cc r
ng
cy trng dc theo tuy
n t
o
c sphi hp khng gian

n, ch
thi
t kt
o thu
n li cho cc cng trnh n
n m
t
ng. Cng trnh ch
ng
v
thot nc (b
o
m thot nc nhanh v thot h
t nc m
t, b
o

m chi
u cao

p trn m
c nc ng
p v ch
thunhi
t thu
n li, b
o
m chi
u cao
p
trn n
n c
ng),. Ch t
o thu
n li cho qu trnh thi cng (thu
n li cho my
lm vi
c

t n
ng su
t cao).
Tng tnh
i vi bnh tuy
n, vi
c thi
t ktr
c d
c lin quan v c
nh
hng

n h
u h
t cc y
u tv cc cng trnh khc trn ng v thkhng th
ddng bi
t v
nh gi mt ph
ng n ng v
ch thno l hp l, l
t
yu c
u. i
u ny gy lng tng cho nhng ngi mi b
t tay vo cng vi
c thi
t
kv cn thi
u kinh nghi
m. Do
gi
m bt sphng n ph
i
a ra so
snh, ngay t
u c
n c phng n tr
c dc
m b
o g
t bc cc phng n
khng hp l c
ng nhb
o

m ch
ng v
ch
c
ng
c cskinh t
kthu
t nh
t

nh. Mt phng php thi

t knhv
y c thti
n hnh theo trnh
tsau:
1. Tr
c h
t c
n nghin cu xc

nh cao kh
ng chv
cao mong mun
(cng g
i l cc
i
m kh
ng chv cc i
m mong mun) mi i
m (hay mi
c
c chi ti
t) trn m
t c
t d
c

a hnh tnhin.

136

Hnh 4.7 i
m mong mun trn trc ngang v k
ng xuyn qua t
p hp
cc
i
m mong mun trn tr
c d
c.
cao khng chhay i
m khng chl nhng
i
m ng
thi
t kb
t bu
c
ph
i ph
i i qua theo yu c
u nhi
m vthi
t k(i
m
u,
i
m cui, i
m qua
cc thnh ph, thtr
n) ho
c b
t buc ph
i
i qua

m b
o cc yu c
u c
a
cng trnh khc trn
ng (cao
p trn cng, trn mc nc ng
m, cao
vo c
u, kh
ng chdo mc nc dng v chi
u cao sng) ho
c b
t bu
c ph
i
i qua do c
t nhau vi cc cng trnh khc (chgiao nhau vi
ng s
t,
ng
bkhc), chi men theo vnh hthuli, thu
i
n..). xc
nh cc cao

kh
ng chni trn c
n i
u tra thu th
p sli
u ngoi thc
a v cc cquan
qu
n l cc cng trnh c lin quan (v dquy ho
ch san n
n thtr
n v thnh
phtuy
n
i qua) ng thi ph
i nghin cu quy trnh quy ph
m,

nh hnh
thi
t kc
ng nhph
i ti
n hnh tnh ton vthuv
n (t
i cc cng trnh c
u,
c
ng). cao mong mun hay i
m mong mun l nhng
i
m tuy khng b
t
buc, nhng
ng thi
t knn i qua b
o

m mt yu c
u no (hay
m
t quan
i
m thi
t kno
) vkthu
t, kinh tho
c v
i
u ki
n thi cng.
xc

nh cc
i
m mong mun c
n ti
n hnh phn tch trn t
ng tr
c ngang
tng ng vi tng cc chi ti
t c
m v
o vtrn thc

a, ho
c tng ng
137

vi tng
o
n tuy
n c m
t c
t ngang ging nhau (v do
n tuy
n i trn sn
ni c dc ngang t thay
i) trn mi tr
c ngang sti
n hnh thi
t kthn
n
ng v cng trnh. ng thi tnh ton phn tch kinh tkthu
t cc phng
n c chi
u su o v chi
u su
p khc nhau rt ra cc phng n hp l
ho
c t
t nh
t t
i vtr
. cao thi
t kn
n
ng tng ng vi phng n
hp l ho
c t
t nh
t chnh l
cao mong mu
n (i
m mong mu
n) tutheo
quan i
m ch

o, khi thi
t kc thxc

nh vtr
i
m mong mu
n trn tr
c
d
c theo m
t trong cc cch di y:
Xu
t pht tvi
c xc

nh chi
u cao
o

p kinh thay vtr

t tr
c
ng
rnh
t tng ng vi mi tr
c ngang .

Theo quan
i
m ny, ngi thi
t kcho vtr
t tuy
n thay
i v tng ng
tnh
c khi lng
o

p v kh
i lng xy dng cng trnh ch
ng

(n
u c) v gi thnh cc cng trnh ch
ng
. Theo kinh nghi
m phn tch so
snh
i vi trng hp tuy
n i sn ni nc ta th thng thng khi
d
c ngang sn ni <30% nn l
y i
m mong mu
n t
i vtr tim
ng
(khng
o khng

p) l rnh
t. Khi
dc ngang sn ni > 50% th nn
dng gi
i php o n
n
ng va (n
n ng chL) l rnh
t. Khi

d
c ngang t30-50%th nn thin v
o hn
p. Kinh nghi
m ny c th
v
n dng trong thi
t ktr
c dc sb.

i vi cc tuy
n
ng vng
ng b
ng gi
i php chnh l
p n
n
ng.
Chi
u cao

p kinh tnh
t trong trng hp ny c thxc

nh theo quan
i
m thi
t ktng thn
n m
t
ng, trn csphn tch tnh ton quan h
gia ch
thunhi
t vi cng
ca

t n
n ng (thay
i tuthu
c
vo sphn b
m trong n
n ng).
Xu
t pht tquan
i
m t
o thu
n li cho vi
c xy dng ng ho
c thomn
cc yu c
u hay h
n chvm
t thi cng. Ch
ng h
n tuy
n
i sn ni, nhng
ngi kh
o st thi
t k
ng nc ta thng c quan i
m thi
t kthin
vn
n o, ngh
a l cg
ng v
ch
ng
sao cho b
o

m
c
i
u ki
n
t
o
c n
n
o va
(n
n
ng chL)
trnh gi
i php xy t
ng
ch
n ho
c

p m
t ph
n trn sn d
c. i vi vng sn ni d
c g
t th
quan i
m ny cng c ngh
a l thi
t k
ng
nhthno
trnh c
k ho
c h
n chti mc th
p nh
t vi
c xy dng tng ch
n ch
ng
n
n
ng. Nhng ngi c quan
i
m ny cho r
ng n
n o vng ni l thu
n
li nh
t cho my thi cng, tc thi cng snhanh v khng ph
i lm k,
khng ph
i
p thm m
t ph
n trn s
n d
c, ti
t ki
m
c v
t txy dng
ng l lo
i hi
m v ph
i chtxa
n (xim
ng, s
t thp..),
ng thi n
n
ng sb
o
m n

nh. Tuy nhin theo quan

i
m ny, trn thc t
thng d
n ti chi
u cao taluy
o kh cao v nhv
y th c thdgy st l
ta luy (ta luy khng

m b
o
n

nh). Do khi xc
nh i
m mong mun
trong trng hp ny, nn ch
m b
o chi
u cao ta luy
o khng vt
qu chi
u cao gii h
n b
o

m ta luy n

nh vm
t ch
c. tnh ton

138

ki
m tra nhanh, vi
c xc

nh chi
u cao taluy gii h
n cng vi cc lo
i

t
bi
t chtiu cl (c, ,
) c thtrc ti
p tra theo ton
.
Khi thi
t k
, cmi tr
c ngang c p thGabarit n
n
ng

t
c
yu c
u o brng n
n ng. Ki
m tra nhanh chng chi
u cao ta luy v
tng ng tm c chi
u su
o mong mu
n v xc
nh
cao mong
mun.
Ngoi ra thu
n li cho vi
c l
y

t khi thi cng (khng ph

i o thng
u,
khi tuy
n i qua vng

t canh tc) c thv

ch
ng theo quan
i
m cn
b
ng khi lng
o
p (o
n
o 2 bn va v
n chuy
n dc

n
o
n

p gia). V
n dng quan
i
m ny ph hp hn cl khi tuy
n
i qua
vng
i.
-

Xc
nh
i
m mong mun xu
t pht tquan i
m thi
t kphi hp khng
gian cc y
u ttuy
n vm
t quang h
c. Lc ny, trn csdng hnh phi
c
nh cc
o
n tuy
n, pht hi
n cc chbbp mo ho
c khng
m b
o s
phi hp

n trn
nh, t
thi
t k
i
u ch
nh trn
nh v xc

nh
c
tom
i ca cc i
m c
n i
u ch
nh ng thi
t k
. Tung
mi c
n ph
i
i
u ch
nh l
i
m mong mu
n trn tr
c dc.

2. Sau khi xc
nh c i
m mong mu
n v
i
m khng chcc tr
c ngang
khc nhau, thi
t kghi cc
i
m ln tr
c dc. Nht
p hp cc i
m mong
mun ghi c ny, chng ta bi
n nhng quan
i
m thi
t ktru tng thnh
nhng d
u hi
u cthchd
n cho vi
c v
ch
ng trn tr
c dc m
t cch ch

ng. Lc ny vi
c v
ch
ng thi
t kc
n cg
ng

t
c hai yu c
u sau:
-

Bm st t
p hp cc
i
m mong mu
n v
i qua cc
i
m kh
ng ch
.

Th
a mn cc tiu chu
n kthu
t khc vbtr cc
o
n dc (chi
u di d
c
ln nh
t v nhnh
t) v
d
c d
c ln nh
t v vcc ng cong
ng
i
m
i d
c
ng thi thomn vtr tng hgia cc ng cong
ng
v ng cong n
m trn bnh
theo quan i
m b
o

m
u

n khng
gian ca tuy
n c
ng nhb
o
m i
u ki
n ch
y xe an ton.

Hai yu c
u ny thng m
u thu
n vi nhau, do
khi v
ch
ng thi
t k
ph
i nghin cu
gi
i quy
t trc cc mu thu
n ny t
i tng
o
n/vtr cth
trn tr
c d
c. Trong trng hp khng thdung ho
c th ngi thi
t ktr
c
h
t xem xt l
i tuy
n
thi
t k(
c
m) trn bnh
, tc l v
n
ch
nh tuy
n
thomn
c nhi
u nh
t chai yu c
u trn. Chkhi khng thch
nh tuy
n
ho
c ch
nh tuy
n cng khng mang l
i hi
u quth mi cn nh
c
quy
t
nh
thi
t kn
ng theo m
t yu c
u no
.
Vi
c thi
t k
ng theo t
p hp cc i
m mong mun nhtrn (xem l cc
bi
n s
) c thgip thi
t kv
ch c m
t
ng thomn mt m
c tiu h
n
chnh
t

nh vm
t gi thnh v i
u ki
n xy dng
ng (hm m
c tiu)
trong i
u ki
n
m b
o cc chtiu kthu
t thng thng theo quy ph
m thi
t
139

k(
i
u ki
n b
t buc). M
c d b
o
m c cc chtiu kthu
t tc l tho
mn
c cc yu c
u vm
t ch
t lng v
n doanh ca tuy
n mt mc
no
nhng m hnh ton hc c
a phng php thi
t kni trn r rng
khng
thhi
n v
nh gi
c ch
t l
ng v
n doanh mt cch
nh lng (cthl
hm m
c tiu khng xt c gi thnh v
n doanh v khai thc ng) y
chnh l nhc
i
m. R rng l vi phng php thi
t kny c th

m b
o
c i
u ki
n gi thnh xy dng nhnh
t (khi ng
cg
ng bm st cc
i
m mong mu
n xc
nh, vi quan
i
m
trong
i
u ki
n vtr tuy
n bnh
c xem l duy nh
t khng cn thay
i
c n
a). Nhng khng
m b
o
c tng gi thnh xy dng v v
n doanh, khai thc
ng nhnh
t. Tuy
nhin kinh nghi
m thc tcho th
y vi cch thi
t kni trn thng v
n gip
cho vi
c thi
t kng ch
ng hn, c c
n cv hp l hn-Nh
t v hi
n
cha c mt phng php no b
o

m thi
t ktuy
n (bao g
m cbnh v
tr
c dc tuy
n)

t ti u vxy dng v khai thc. Hi

n nay mi chb
o
m c
thso snh kinh t
-kthu
t
chn
c phng n tt nh
t trong scc
phng n c
p ti. Nhng hi
n cha c phng php no b
o
m khng

l
t m
t phng n c ngh
a l v
n c thc tnh tr
ng ph
ng n t
i u khng
n
m trong cc phng n
a ra so snh v ta khng pht hi
n
c n.
Vm
t v
n doanh, khi v
ch ng nn trnh cc
o
n ln xu
ng dc thay
i
thng xuyn, trnh v
ch tr
c dc r
ng ca m nn dng cc
o
n d
c di ho
c
dng cc ng cong b
ng bn knh ln.
c bi
t trong

a hnh vt o nn
trnh thi
t kcc
o
n d
c gy t
n th
t cao
.
4.6 PHNG PHP LP THTC XE CHY V TNH THI
GIAN XE CHY.
Tc v thi gian xe ch
y l cc chtiu r
t quan trng ni ln ch
t lng s
d
ng m
t tuy
n ng. T
c
v thi gian xe ch
y c
ng cho php xc
nh cc
chi ph v
n t
i, l chtiu quan tr
ng
lm bi ton so snh kinh tkthu
t khi
chn phng n. Ngoi ra, n cn dng cho vi
c l
p kho
ch ch
y xe v tchc
giao thng.
4.6.1 Lp thv
n t
c xe chy
- thtc xe ch
y
c l
p cho mt vi lo
i xe
i di
n cho thnh ph
n xe
ch
y trn
ng.
- thtc xe ch
y c vtrc ti
p trn tr
c dc, tr
c honh trng vi tr
c
ngang c
a tr
c dc v c cng tl
, tr
c tung l tc xe ch
y vvi tl
1cm=5-10km/h.
- tht
c xe ch
y
c vcho cchi
u
i l
n chi
u v
.
- Trnh tl
p th
t
c xe ch
y nhsau:
140

1. Xc
nh t
c
xe ch
y trn tng o
n d
c theo
i
u ki
n cn b
ng sc ko.
Tc l ng vi 1
o
n d
c c dc dc id v c hsma st f tm
c nhn t

ng lc D = f id , tra bi
u nhn t
ng lc ng v
i lo
i t
ang xt stm
c v
n tc v (Hnh 4.8).
2. Xc

nh t
c
h
n chcc i
u ki
n:
+ ng cong n
m c bn knh b:
V 127 R
isc
, km / h

(4.12)

V,km/h
60
50 Sgt
40

Stt
Sgt

30

L, m

i1

i3

i2

ng o

Hnh 4.8 Bi
u
t
c xe ch
y t
c tnh
ng lc c
a xe
+ T
i cc
ng cong ng li c t
m nhn h
n ch: Tcng th
c tnh bn knh
ng cong ng tnh c S1 2dR tnh ngc ra v
n t
c V hc.
+ T
i cc
ng cong
ng lm V 6,5R (km/h)
+ T
i nhng
i
m gy ca tr
c dc m khng btr ng cong
ng,

m
b
o khng bsc m
nh, t
c cho php c tnh theo cng thc kinh nghi
m:
V

26Pg
(km/h) ; vi P
vt t
i ca l xo cho php, P=0,05-0,15

+ T
i cc ni c
d
c ln cng h
n cht
c

m b
o an ton giao thng.
B
ng 4.9 Tc
h
n chkhi xung d
c
dc xung (%)
Vhc (Km/h)

0,11

0,09

0,07

0,06

0,05

0,04

20-25

40

60

80

100

120

+ o
n qua khu dn c, cc chgiao nhau : Theo cc quy

nh hi
n hnh c
a
lu
t giao thng ng b

141

+ Theo ch
t lng m
t ng : M
t
ng c
p th
p B1 v B2 v
n tc Vhc=4060Km/h; m
t
ng c
p cao A2 V hc=80-100km/h; m
t ng c
p cao A1 khng
h
n ch
.
3.
nh tc
t
i
a cho php trn ton tuy
n. Tc
ny do b
ng ph
ng m
t
ng, br
ng ph
n xe ch
y, cc trang thi
t ban ton, lo
i xe... quy
t

nh.
4. Da vo cc trsvt
c cn b
ng v tc
h
n ch
, v
tht
c xe
ch
y gm nhng o
n t
c
u.
5. Xc
nh
o
n chuy
n ti
p gia hai
o
n c tc khc nhau,
n
i cc o
n
t
c

u
c vi nhau.
C hai trng hp:
+ Chi
u di
o
n t
ng tc hay gi
m t
c : xc

nh theo
i
u ki
n vcn b
ng sc
ko:

St,g

V22 V12

,m
254
D tb
f i

(4.13)

trong
:
V 1 v V2 tc
trc v sau khi t
ng ho
c gi
m t
c, km/h;
D tb trstrung bnh nhn t
ng lc tnh ng vi V1 v V2

1
D tb
D D 2
2 1

(4.14)

D
u trc bi
u thc khi t
ng t
c dng d
u (+) v khi gi
m t
c dng d
u (-).
+ Trng hp c
n ph
i hm xe: khi xe ang ch
y vi tc cao, nhng do
i
u
ki
n vng xe ph
i gi
m t
c

m b
o an ton. Chi
u di o
n
ng
hm xe c
n thi
t:

Sh k.

V12 V22
,m
254
i

(4.15)

Trng hp chi
u di o
n t
ng ho
c gi
m t
c tnh
c l
n hn chi
u di thc
tt
c

t ti t
c
cn b
ng
ng lc th ph
i da vo chi
u di
o
n
ng thc t
tnh ngc l
i tc
V 2.
4.6.2 Vn t
c trung bnh v thi gian xe ch
y trung bnh
Trn cc
o
n coi l
ng nh
t c chi
u di li c tc
xe ch
y

u o
n vi-1 v
cui
o
n v i . Ta c
v i v i1
2

- T
c trung bnh : vitb

(4.16)
li
vitb

- Thi gian xe ch
y trung bnh : t itb

142

Thigian xe ch
y ton tuy
n T t itb

(4.17)

1
n

Tc
xe ch
y trung bnh Vtb

(km/h)

(4.18)

C
n ch r
ng cc
i lng ny khc nhau theo chi
u i v chi
u v

(km/h)

Vmax

V2
V1

V3
Tng tc

Gim tc

V4

Hm xe

Vmin
L1

(km/h)

L2

L3

L4

(km)

V2
V1

V3
V4

t1

t2

t3

t4

t5

t6

t7

(pht))

T
Hnh 4.9 Bi
u
v
n t
c v thi gian xe chy.
4.6.3 nh gi phng n thi
t ktheo hsan ton
Hsan ton ca m
t
o
n tuy
n Kat
c xc

nh b
ng tsgia vn t
c xe
c thch
y c trn
o
n
ang xt (V cp) v v
n tc xe ch
y c
a o
n ktr
c
n (V tr). Tsny cng nhth chnh l
ch v
n t
c gia 2
o
n cng ln v xc
su
t x
y ra tai n
n scng ln.
V
K at cp
Vtr

(4.19)

C
n vbi
u v
n tc chai chi
u nh gi hsan ton cho chai chi
u
i
v vc
a tuy
n
ng. K
t qu
c l
p thnh bi
u
hsan ton
143

V
n t
c xe ch
y
tnh ton hsan ton l vn t
c xe ch
y l thuy
t xc

nh theo phng php thng thng vi lo

i xe con

Khng xt

n nhng chh
n chtc
do yu c
u vtchc giao thng
nhqua khu dn c, qua nt giao, ...

Khng xt ti cc chhm phanh gi

m tc trc khi vo cc o
n ph
i
h
n chtc

Trc dc

Vtr

Vcp

Bnh

Hnh 4.10 S
xc
nh hsan ton
Tiu chu
n
nh gi mc an ton xe ch
y theo hsan ton nhsau :
- Kat 0.4
: R
t nguy hi
m
- Kat = 0.4 0.6
: Nguy hi
m
- Kat = 0.6 0.8
: t nguy hi
m
- Kat > 0.8
: Khng nguy hi
m
Khi thi
t k
ng m
i, ph
i
m b
o mi
o
n tuy
n c hsKat 0.8; Vi cc
n c
i t
o v
i tu
ng ph
i

m b
o K at 0.6
4.7 TRC NGANG V CC C TRNG CH YU CA TRC
NGANG
4.7.1 Br
ng ph
n xe ch
y
Br
ng ph
n xe ch
y
c xc
nh phthuc vo lu lng xe ch
y trn
ng, thnh ph
n, t
c xe ch
y v vi
c tchc phn lu
ng giao thng. B
rng c
a n b
ng t
ng brng cc ln xe btr trn
ng.
Brng c
a m
t ln xe c xc
nh phthu
c vo chi
u rng c
a thng xe,
kho
ng cch tthng xe
n ln xe bn c
nh v tbnh xe
n mp ph
n xe
ch
y (Hnh 4.11).

144

B1

B2

Hnh 4.11 Sxc

nh br
ng phn xe ch
y
- Br
ng ln xe ngoi cng xc
nh theo cng thc:

b c
b c
B1 x y c
x y
2
2

(4.20)

trong
:
b chi
u r
ng thng xe, m;
c cly gia hai bnh xe, m;
x kho
ng cch tthng xe ti ln xe c
nh;
y kho
ng cch tgia bnh xe
n mp ph
n xe ch
y,
- Khi ph
n xe ch
y gm nhi
u ln xe th nhng ln xe n
m gia tnh theo cng
thc:
B2 = b + x1 + x2
(4.21)
x 1, x2 kho
ng cch tthng xe ti ln xe c
nh;
Cc trsx, y c xc

nh theo cng thc th

c nghi
m sau:
x = 0,50 + 0,005V
khi ln xe c
nh ngc chi
u;
x = 0,35 + 0,005V
khi ln xe c
nh cng chi
u chi
u;
y = 0,50 + 0,005V
trong
x, y tnh b
ng m, cn V tnh b
ng km/h;
Khi tnh ton c
n ph
i xt chai trng hp: xe con c kch thc b nhng t
c
xe ch
y cao, xe t
i c tc
th
p nhng kch thc ln.
4.7.2 Lng:
D
i

t song song v n
m st ph
n xe ch
y gi l lng. Lng c tc
d
ng gicho mp m
t
ng khng bhh
ng. L
ng ph
i

m b
o khi c
n
thi
t t c thtrnh ho
c
trn l
ng. Khi sa cha xy dng m
t ng,
l
ng cn l ni dng
cha v
t li
u.
Khi Vtt 40km/h th l
ng c m
t ph
n gia c
,
145

- Khi V=40km/h th ph
n gia cny c v
t li
u khc vi m
t ng
- Khi V60km/h th ph
n gia cny c c
u t
o
n gi
n hn so vi m
t
ng
(bt lp, bt chi
u dy, dng v
t li
u km hn) nh
ng lp m
t c
a n ph
i cng
v
t li
u vi m
t
ng (khuy
n khch dng k
t c
u lgia cnhm
t
ng)

Nen ng
Mat ng

Le

id

in

igcl

Le

in

Gia co

igcl

id

Tim ng

Hnh 4.12 Cu to n
n ng

ng c Vtt t60km/h trln ph

i c di d
n hng l v
ch sn li
n r
ng
20cm n
m trn lgia c
, st vi mp m
t
ng.
B
ng 4.10 dc ngang cc y
u tca m
t c
t ngang
Y
u tmt ct ngang
Ph
n mtng v phn lgia c
B tng xi m
ng v b tng nha
Cc lo
i m
t ng khc, m
t ng lt tt, ph
ng
Mtng lt ch
t lng trung bnh
Mtng dm, cp phi, m
t ng c
p th
p
Ph
n lkhng gia c
Ph
n d
i phn cch: tuvt li
u ph

dc ngang %
1,5 - 2,0
2,0 - 3,0
3,0 - 3,5
3,0 - 3,5
4,0 - 6,0
Nhtrn

4.7.3 D
i phn cch gia
D
i phn cch gia chc btr khi ng c bn ln xe trln v gm c
ph
n phn cch v hai ph
n an ton c gia chai bn. Kch thc t
i thi
u
ca d
i phn cch
c qui
nh trong b
ng 4.11.
B
ng 4.11 Cu to t
i thi
u d
i phn cch gi
a [1]
Cu to di phn cch

Phn
phn
cch, m

Phn an
ton (gia
c), m

Chiu rng ti
thi
u di phn
cch gia, m

Diphn cch b tng c sn, b

v
a c lp ph, khng btr tr
(ct) cng trnh

0,50

2 x 0,50

1,50

Xy b v
a, c lp ph, c btr
trcng trnh

1,50

2 x 0,50

2,50

Khng c lp ph

3,00

2 x 0,50

4,00

146

Hnh 4.13 C
u to diphn cch gia
a) nng cao;
b/ cng cao, c phm
t ng;
c/ hthp thu nc vo gia

Khi d
i phn cch r
ng di 3,00 m, ph
n phn cch c phm
t v bao
b
ng b v
a.
Khi d
i phn cch r
ng t3,00 m
n 4,50 m:
n
u bao b
ng b v
a th ph
i
m b
o
t ph
n phn cch khng lm b
n

m
t ng (

t th
p hn b v
a), b v
a c chi
u cao t nh
t 18 cm v ph
i
c lp
t st

m nn ch
t ng
n nc th
m xung n
n m
t
ng pha
di.
nn tr
ng cho
c cy b
i
gi
t v cy bi khng cao qu 0,80 m.
Khi d
i phn cch rng trn 4,50m (
dtrcc ln xe mr
ng, tch i

n
n
ng ring bi
t) th nn c
u t
o trng, c cng trnh thu nc v khng
cho nc th
m vo n
n
ng.
Ph
i c
t d
i phn cch gi a lm chquay
u xe. Chquay
u xe c
btr:
cch nhau khng d
i 1,0 km (khi chi
u rng d
i phn cch nhhn

4,5m) v khng qu 4,0 km (khi d

i phn cch r
ng hn 4,5 m);
tr
c cc cng trnh h
m v c
u ln.

Chi
u di chc
t v mp c
t c
a d
i phn cch ph
i cho xe t
i c 3 trc
quay
u. Chc
t g
t theo qu
o xe, t
o thu
n li cho xe khng va vo
mp b v
a.
4.7.4 D
i phn cch bn
Chbtr d
i phn cch bn tch ring ln xe

p v xe th s
t trn ph
n l
gia c(ho
c lgia cc mrng thm) vi ph
n xe ch
y dnh cho xe cgii.
147

Btr v c
u t
o d
i phn cch bn c thsdng m
t trong cc gi
i php
sau:
b
ng hai v
ch klin tc theo 22 TCN 237 (chvi ng c
p III);
b
ng cch lm lan can phng hm
m (tn ln sng). Chi
u cao tm
t

l
ng
n
nh tn ln sng l 0,80 m.
Cc trng hp nu trn c btr trn ph
n lgia cnhng ph
i
m b
o
d
i an ton bn cch mp ln xe t ngoi cng t nh
t l 0,25 m.
Chi
u rng d
i phn cch bn gm: chi
u rng d
i lan can phng h(ho
c
v
ch k
) cng thm d
i an ton bn.
C
t d
i phn cch bn vi khong cch khng qu 150m theo yu c
u thot
nc. Btr chquay
u ca xe th strng vi chquay
u c
a xe c
gii.
B
ng 4.12 v 4.13 quy

nh vcc y
u tti thi
u trn tr
c ngang (4054-05)
B
ng 4.12 Br
ng ti thi
u cc bph
n trn m
t c
t ngang [1]
(cho

a hnh
ng b
ng v
i)
Cp hng ng
Cp I
Cp II
Cp III
Cp IV
Cp V
Cp VI
Tc
thi
t k(km/h)
120
100
80
60
40
30
Sln xe tithi
u
dnh cho xe cgii
6
4
2
2
2
1
(ln)
Brng 1 ln xe (m)
3,75
3,75
3,50
3,50
2,75
3,50
Brng ph
n xe ch
y
2x11,25
2x7,50
7,00
7,00
5,50
3,5
dnh cho cgii(m)
Brng d
i phn cch
3,00
1,50
0
0
0
0
gia (m) (*)
Brng lv lgia c
3,50
3,00
2,50
1,00
1,00
1,50
(m) (**)
(3,00)
(2,50)
(2,00)
(0,50)
(0,50)
Brng n
n ng ti
32,5
22,5
12,00
9,00
7,50
6,50
thi
u (m)
Ghi ch:
(*)
: Brng d
i phn cch gia c c
u t
o ni i
u 4.4 [1]. y dng trsti
thi
u khi di phn cch c c
u to b
ng d
i phn cch btng c sn ho
c xy
v
a, c lp phv khng btr tr(ct) cng trnh.
(**) : Strong ngo
c hng ny l brng ph
n lc gia cti thi
u. Khi c th
,
nn gia cton chi
u rng lng, c bi
t l khi ng ng khng c ng bn
dnh cho xe th s.

148

B
ng 4.13 Br
ng ti thi
u cc bph
n trn m
t c
t ngang [1]
(cho

a hnh vng ni)

Cp hng ng
Tc thitk(km/h)
Sln xe dnh cho xe cgii(ln)
Brng 1 ln xe (m)
Brng phn xe chy dnh cho xe
cgii (m)
Brng d
i phn cch gia v
phn cch bn (m)
Brng tithiu ca lng (m)
Brng tithiu ca n
n ng
(m)

Cp III
60
2
3,00

Cp IV
40
2
2,75

Cp V
30
1
3,50

Cp VI
20
1
3,50

6,00

5,50

3,50

3,50

Khng c
1,5
1,0
1,0
(gia c1,0m) (gia c0,5m) (gia c0,5m)
9,00

7,50

6,50

1,25
6,00

4.7.5 Ph
m vi b
o vk
t c
u htng giao thng ng b:
Ph
m vi b
o vk
t c
u ht
ng giao thng
ng bgm
t ca
ng b
, hnh
lang an ton
ng b, ph
n trn khng, ph
n di m
t

t, ph
n di m
t n
c
c lin quan
n an ton cng trnh v an ton giao thng ng b
.
Gii h
n hnh lang an ton
i vi
ng bc quy

nh [3] tnh tmp chn

mi
ng

p ho
c mp
nh mi
ng o, mp ngoi c
a rnh dc ho
c mp
ngoi c
a rnh

nh c
a
ng trra hai bn l:
-

20 m (hai mi mt)
i vi ng cao t
c,
ng c
p I, c
p II;

15 m (mi l
m mt)
i vi
ng c
p III;

10 m (mi mt)
i vi ng c
p IV, c
p V;

05 m (n
m mt)
i vi
ng di c
p V.

4.8 LN PHLEO DC V LN CHUYN TC

4.8.1 Ln phleo dc
1. i
u ki
n btr : Chxt
n vi
c btr thm ln xe phleo d
c khi h
i
ba
i
u ki
n sau
y:
- Dng xe leo d
c vtqu 200 xe/h.
- Trong lu lng xe t
i vt qu 20 xe/h.
- Khi d
c d
c 5 % v chi
u di d
c 800 m.

i vi cc
o
n ng c dki
n btr ln xe leo dc, ph
i so snh cc chtiu
kinh t kthu
t gia hai phng n ho
c c btr ln xe leo d
c ho
c hdc
d
c c
a
ng (trnh btr ln xe leo d
c).
149

Ln xe leo dc thng
c xem xt
i vi ng hai ln xe khng c d
i phn
cch gia,
i
u ki
n vt xe bh
n ch
.
2. C
u t
o v btr ln xe phleo d
c:
-

Br
ng ca ln phleo d
c l 3,50 m, trng hp kh kh
n cho php gi
m
xung 3,00 m;

Nn btr thnh 1 tuy

n
c l
p, n
u khng
c, ln phleo dc

t trn
ph
n lgia c
; n
u brng lgia ckhng
th mrng thm cho
3,50
m (3,00 m) v b
o

m l

t r
ng 0,50 m. (T
i
o
n leo dc ny xe

p
v xe th si cng vi xe t
i trn ln phleo d
c).

o
n chuy
n ti
p sang ln xe phph
i
t trc
i
m b
t

u ln dc 35 m
v mrng d
n theo hnh nm theo mrng 1:10 ; o
n chuy
n ti
p tln
xe phtrl
i ln xe chnh cng
c vut n
i hnh nm kt
i
m
nh d
c
vi thu h
p 1:20 (chi
u di
o
n vut ni hnh nm l 70 m).

Ln ph leo dc
Ln xe chnh
Ln xe chnh
Ln ph leo dc

Bnh

Trc dc

Hnh 4.14 Btr ln phleo dc trn

ng 2 ln xe
4.8.2 Ln chuy
n tc
Ln chuy
n t
c
c btr cc chxe chuy
n hng vo cc
ng khc c
p.
Khi xe tng c tc thi
t kth
p vo cc ng c tc thi
t kcao, ta
ph
i btr ln t
ng tc. Ngc l
i, ta c ln gi
m tc.
Ln gi
m tc c
u t
o theo ki
u song song ho
c theo ki
u n
i trc ti
p (xem hnh
4.15 a v b) ln t
ng tc c
u t
o theo ki
u song song (theo hnh c).
Ln chuy
n tc r
ng 3.50m. Chi
u di
o
n hnh nm ti thi
u di 35m (mr
ng
1m trn chi
u di 10m). Chi
u di
o
n chuy
n t
c tnh theo gia t
c dng l
1m/s2, gia tc m l 2m/s2.Chi
u di o
n gi
m t
c khng di 30m, chi
u di
o
n t
ng t
c khng di120m.
150

Ln chuy
n t
c nn
t trn d
c dc nhhn 2%. Khi bu
c ph
i c d
c ln hn
2% ph
i tnh hi
u ch
nh theo d
c, ho
c nhn vi hs1.2.
Cc chra ho
c vo ca ln chuy
n t
c ph
i
m b
o
t
m nhn ti ln xe m
xe sgia nh
p.

Hnh 4.15 Cc gi
i php btr ln chuy
n t
c
a - Chra kiu btr song
song
b - Chra ki
u ni trc ti
p
c - Chvo ng cao tc
ki
u btr song song

1 - ng nhnh
2 - o
n chuy
n tc (gim tc vi trng hp a v b;
t
ng tc vi trng hp hnh c);
3 - o
n chuy
n ln hnh nm;
4 - ng nhnh kim lun chc n
ng
chuy
n ln v chuyn tc.

4.9 NNG LC THNG HNH CA NG.

Nhng khi ni
m vn
ng lc thng hnh v mc ph
c vca
ng

c
trnh by ph
n 1.2 chng 1, y chng ta nghin cu cc m hnh v
phng php tnh n
ng lc thng hnh phbi
n hi
n nay.
4.9.1 M hnh ng lc hc n gi
n
M hnh
ng lc hc
n gi
n thng dng
tnh n
ng lc thng hnh l
thuy
t ca m
t ln xe. Theo phng php ny, ngi ta quan ni
m trn mt ln
xe, dng xe chc mt lo
i (xe con) ch
y cng mt tc
v (m/s) cch nhau mt
cly an ton t
i thi
u d (m)

m b
o an ton.
Cng thc xc

nh n
ng lc thng hnh:
151

3600v 1000V
Nlth

, xe / h
d
d

(4.22)

Trong
:

N lth khn
ng thng xe l thuy
t ln nh
t ca m
t ln xe, xe/h;
V tc
xe ch
y cho cdng xe, km/h;
d - kho
ng cch t
i thi
u gia hai xe, cn g
i l kh
ng hc c
a
dng xe.
Gi trc
a kh
ng h
c d cn r
t phn tn, cth
:
- Nhm thnh
t: c
a cc tc giGreenshields, Svante, aenkp quan ni
md
gm c chi
u di xe lx, chi
u di xe ch
y trong lc k
p ph
n ng tm l lpv
m
t o
n dtrl 0
- Nhm thhai : c
a cc tc giBerman, Saar, Birulia, Alison... vi d cn bao
gm thm m
t chi
u di hm xe Sh (xem hnh 4.16)
d = lp+S h +lo +l x

(4.23)

l pu

Sh

l0

lx

Hnh 4.16 Kh
ng hc c
a xe theo Berman, Saar, Birulia, Alison...
Trong
:
l pu chi
u di xe ch
y
c trong thi gian ngi li xe ph
n ng
tm l, lpu = V/3,6 (m);
Sh chi
u di ng m xe i
c trong qu trnh hm phanh,
K.V 2
Sh
254
i

l 0 cly an ton, 5 10m;

l x chi
u di xe, m;
Do :
1000V
, xe / h
V
K.V 2

l 0 l x
3,6 254
i

N lth

(4.24)

Nhm thba : ca cc tc giPhixenson, Elide... vi d cn bao gm thm

vo mt
o
n b
ng hi
u chi
u di hm xe gia hai xe Sh2 -Sh1.
Nhm tht: chtrng xc
nh d b
ng thc nghi
m

152

V d l hm b
c 2 c
a V nn khi l
p quan hgia V v N ta th
y ng vi m
t t
c
no
th scho khn
ng thng xe l ln nh
t, khi t
c xe ch
y t
ng ln
ho
c gi
m xung
u lm cho khn
ng thng xe gi
m theo (xem hnh 1.10b)
kho
ng tc
ng vi n
ng lc thng xe ln nh
t vo kho
ng 40-60 km/h.
Cc trc
a N theo nhm 1 l khng t
n t
i, y l mt i
u khng hp l, theo
nhm 2, cc trl 2700 xe/h, nhm 3 l 1060 xe/h v nhm 4 l 1600 xe/h [15]
4.9.2 Quan i
m ca Nga:
Trng phi Nga tnh ton n
ng lc thng hnh thc tb
ng cch a vo cc h
schi
t gi
m ty thuc vo cc i
u ki
n thc t
.
15

N tt N max K i (xe/h)

(4.25)

i
1

V
i N max khn
ng thng xe thc tln nh
t c
nghNmax=2000xe/h/ln
vi 15 hschi
t gi
m K phthu
c vo i
u ki
n thc tnhsau:
Bng 4.14 HsK1 kti chiu rng phn xe chy
TrsK1 khi phn xe chy c
Chiu rng ln xe,
(m)
Nhi
u ln xe
2 ln xe
0,90
0,96
1,00

<3
3,5
3,75

0,85
0,80
1,00

Bng 4.15 HsK 2 kti chi

u rng lng
TrsK2
Chi
u rng l
,
Chi
u rng l
,
(m)
(m)
1,00
2,00
3,75
0,97
1,50
3,00
0,92
2,50
Cly tmp
phn xe chy
ti chng
ngi vt trn
lng (m)
2,50
2,00
1,50
1,00
0,50
0,00

TrsK2
0,80
0,70

Bng 4.16 HsK 3 kti thong ngang

Nhi
u c mt bn ng
Nhi
u chai bn ng
HsK 3 khi chi
u rng ln xe (m)
3,75

3,50

3,00

3,75

3,50

3,00

1,00
0,99
0,97
0,95
0,92
0,85

1,00
0,99
0,95
0,90
0,83
0,78

0,98
0,95
0,94
0,87
0,80
0,75

1,00
0,98
0,96
0,91
0,88
0,82

0,98
0,97
0,93
0,88
0,78
0,73

0,96
0,93
0,91
0,85
0,75
0,70
153

Bng 4.17 HsK 4 kti nh hng ca xe tiv xe ko moc

Tlsxe c
HsK 4 khi tlxe ti nhv xe titrung (%)
ko moc
10
20
50
60
70
(%)

1
5
10
15
20
25
30

Dc dc

(%)
2

6
7

0,99
0,97
0,95
0,92
0,90
0,87
0,84

0,98
0,96
0,93
0,90
0,87
0,84
0,81

0,94
0,91
0,88
0,85
0,82
0,79
0,76

0,90
0,88
0,85
0,82
0,79
0,76
0,72

0,86
0,84
0,81
0,78
0,76
0,73
0,70

Bng 4.18 HsK5 kti nh hng ca dc dc

HsK 5 khi sxe ko moc trong dng xe (%)
Chi
u di

d
c (m)
200
500
800
200
500
800
200
500
800
200
500
800
200
500
800
200
300

10

15

0,98
0,97
0,96
0,96
0,95
0,93
0,93
0,91
0,88
0,90
0,86
0,82
0,83
0,77
0,70
0,75
0,63

0,97
0,94
0,92
0,95
0,93
0,90
0,90
0,88
0,85
0,85
0,80
0,76
0,77
0,71
0,63
0,68
0,55

0,94
0,92
0,90
0,93
0,91
0,88
0,86
0,83
0,80
0,80
0,75
0,71
0,70
0,64
0,53
0,60
0,48

0,89
0,87
0,84
0,86
0,83
0,80
0,80
0,76
0,72
0,74
0,70
0,64
0,63
0,55
0,47
0,55
0,41

Bng 4.19 HsK 6 kti nh hng ca tm nhn

Chiu di tm
TrsK6
Chiu di tm
TrsK6
nhn (m)
nhn (m)
< 50
0,69
150-200
0,90
50-100
0,73
250-350
0,98
100-150
0,84
> 350
1,00

154

Bng 4.20 HsK7 kti bn knh ng cong nm

Bn knh ng
TrsK7
Bn knh ng
TrsK7
cong nm (m)
cong nm (m)
< 100
0,85
450-600
0,99
100-250
0,90
> 600
1,00
250-450
0,96
Bng 4.21 HsK8 kti shn chtc
Tc hn ch
TrsK8
Tc hn ch
(km/h)
(km/h)
10
0,44
40
20
0,76
50
30
0,88
60

TrsK8
0,96
0,98
1,00

Bng 4.22 HsK 9 kti nh hng ca nt giao thng

ng ni vo
Giao ct
Lng xe r
HsK 9 khi chi
u rng phn xe chy trn ng chnh (m)
tri (%)
7,00

7,50

10,50

7,00

7,50

0
20
40
60
80

Nt n gi
n
0,97
0,98
1,00
0,94
0,95
0,85
0,87
0,92
0,82
0,83
0,73
0,75
0,83
0,70
0,71
0,60
0,62
0,75
0,57
0,58
0,45
0,47
0,72
0,41
0,41
C phn lung tng bph
n bng
o an ton,
khng c ng cong chuy
n ti
p
1,00
1,00
1,00
0,98
0,99
0,97
0,98
1,00
0,97
0,98
0,93
0,94
0,97
0,91
0,92
0,87
0,88
0,93
0,84
0,85
0,87
0,88
0,92
0,84
0,85

0-60
80

Phn lung hon ton,

1,00
1,00
1,00
0,98
0,99
0,95

0
20
40
60
80

1,00
0,97

1,00
0,97

10,50

0,98
0,91
0,82
0,73
0,70

1,00
0,99
0,97
0,93
0,92
1,00
0,98

155

Bng 4.23 HsK10 kti tnh trng ca lng

HsK 10
Loi hnh gia cv tnh
Loi hnh gia cv tnh
trng ca lng
trng ca lng
M
t ng c
p cao
1,00
Khng gia c,kh ro
Gia c dm
0,99
m v bn
Thm c
0,95
Bng 4.24 HsK 11 kti loimt ng
HsK 11
Loi lp mt
Loi lp mt
B tng nha nhm
B tng nha nhn
B tng xi mng l
p ghp

Lt
M
t ng tcng
M
t ng tmm

1,00
0,91
0,86

HsK 10
0,90
0,45

HsK 11
0,42
0,90
0,1-0,3

Bng 4.25 HsK 12 kti vtr cc cng trnh trn ng

HsK 12
Vtr chngh
, trm xng, chxe so vi ph
n xe chy
Hon ton cch ly, c ng rring
Hon ton cch ly, c ng ni mrng
Hon ton cch ly, khng c ln xe ni
Khng cch ly

1,00
0,98
0,80
0,64

Bng 4.26 HsK13 kti sphn ln xe trn phn xe chy

HsK 13
Phng php tchc giao thng
V
ch tim ng
V
ch tim ng v vch
nh hng
V
ch kp tim ng
C bin bo h
n chtc
C bin chln xe

1,02
1,05
1,12
K13=K8
1,10

Bng 4.27 HsK 14 kti shi

n di
n ca ng cong chuy
n ti
p rxe
HsK14 cho ln xe
Loing cong chuyn Cng xe trn ng
ti
p chuy
n tc
rso vi cng xe
Bn phi
Bn tri
trn ng trc (%)
Ln xe chuyn tip tch
khiphn xe chy chnh
Lo
i thng thng
Khng c ng cong
chuyn tip

156

10-15
25-40
10-15
25-40
10-25
25-40

0,95
0,90
0,88
0,83
0,80
0,75

1,00
0,95
0,95
0,90
0,90
0,80

Tlsxe
bus (%)
1
5
10
15
20
30

Bng 4.28 HsK 15 kti thnh phn dng xe

HsK 15 khi sxe con chi
m (%)
70
0,82
0,80
0,77
0,75
0,73
0,70

50
0,76
0,75
0,73
0,71
0,69
0,66

40
0,74
0,72
0,71
0,69
0,68
0,64

30
0,72
0,71
0,69
0,67
0,66
0,63

20
0,70
0,69
0,67
0,66
0,64
0,61

10
0,68
0,66
0,65
0,64
0,62
0,60

4.9.3 Quan i
m ca HCM [17,15]:
Theo quan i
m ca HCM (nhm tc giHighway Capacity Manuel) n
ng lc
thng hnh l sxe hp l thng qua c mt m
t c
t, m
t o
n tuy
n trong
i
u ki
n phbi
n vng v vdng xe trong cng mtn vthi gian.
1. N
ng lc thng hnh ca ng 2 ln xe:
N
ng lc thng hnh c
a
ng 2 ln xe (
ng ngoi
th
, xt nhng
o
n
c m
t c
t ngang n
n ng
n
nh, c hai chi
u xe ch
y, mi chi
u c 1 ln xe,
khng bao gm nhng
o
n c nt giao thng hay cc giao c
t cng mc) l
1700 xcq/h cho m
i chi
u xe ch
y. Khn
ng thng xe h
u nhkhng ph
thu
c vo sphn bxe trn
ng, ngo
i trnhng
o
n ng 2 ln xe ko
di skhng vt qu 3200 xcq
/h cho chai nhi
u xe ch
y. Vi
o
n ng c
hai ln xe chi
u di nh
, (v dtrn c
u, o
n ng h
m) th khn
ng thng xe
c th

t c l 3200 - 3400 xcq/h.

Phn trm thi gian b cn tr (%)

E
D
C
B
A

Vn tc xe chy trung bnh (km/h)

Hnh 4.17 Bi
u tiu chu
n mc ph
c vc
a
ng 2 ln xe
157

Bng 4.29 Tiu chun mc phc vca ng 2 ln xe cp I

LOS
Phn trm thi gian bcn tr
Vn tc xe chy trung bnh
(%)
(km/h)
A
35
> 90
B
> 35 - 50
> 80 - 90
C
> 50 65
> 70 80
D
> 65 - 80
> 60 - 70
E
> 80
60
Ch : Mc phc vF sdng khi sut dng vt qu khn
ng thng xe ca o
n
ng phn tch
Bng 4.30 Tiu chun mc phc vca ng 2 ln xe cp II
LOS
Phn trm thi gian bcn tr(%)
A
40
B
> 40 - 55
C
> 55 70
D
> 70 - 85
E
> 85
Ch : Mc phc vF sdng khi sut dng vt qu khn
ng thng xe ca o
n
ng phn tch

2. N
ng lc thng hnh ca ng nhi
u ln xe:
C thsd
ng b
ng 4.31
xc

nh khn
ng thng xe c
ng nhmc ph
c v
:
Bng 4.31 Tiu chun mc phc vcho ng nhi
u ln xe
Mc phc v(LOS)
FFS (vn tc xe
Tiu
chu
n
chy tdo)
A
B
C
D
M
t
xe ln nh
t
(xe/km/ln)
100 km/h

158

11

16

22

25

Tc trung bnh (km/h)

100.0 100.0 98.4

91.5

88.0

Tsv/c ln nht

0.32

0.50

0.72

0.92

1.00

Su
t dng phc vln nh
t
(xe/gi/ln)

700

1100

1575 2015 2200

11

16

22

26

Tc trung bnh (km/h)

90.0

90.0

89.8

84.7

80.8

Tsv/c ln nht

0.30

0.47

0.68

0.89

1.00

Su
t dng phc vln nh
t
(xe/gi/ln)

630

990

1435 1860 2100

M
t
xe ln nh
t
(xe/km/ln)
90 km/h

FFS (vn tc xe
chy tdo)

80 km/h

70 km/h

Tiu chun

Mc phc v(LOS)
A

M
t
xe ln nh
t
(xe/km/ln)

11

16

22

27

Tc trung bnh (km/h)

80

80

80

77.6

74.1

Tsv/c ln nht

0.28

0.44

0.64

0.85

1.00

Su
t dng phc vln nh
t
(xe/gi/ln)

560

880

1280 1705 2000

M
t
xe ln nh
t
(xe/km/ln)

11

16

22

28

Tc trung bnh (km/h)

70

70

70

69.6

67.9

Tsv/c ln nht

0.26

0.41

0.59

0.81

1.00

Su
t dng phc vln nh
t
(xe/gi/ln)

490

770

1120 1530 1900

4.9.3 Phng php m ph

ng xc
nh nng lc thng hnh
M phng l vi
c m tl
i mt qu trnh, m
t hthng no
trong thc t
thng qua m
t qu trnh hay mt hthng khc, c thl vi qui m khc v
c
ng c thtrn my tnh.
M phng giao thng
c tr
t sm, vo nhng n
m 1960 v 1970. Cho
n
nay, cc m hnh m phng (hay cc chng trnh m ph
ng) c nhng b
c
ti
n vt b
c v
ang
c p d
ng rng ri, nh
t l cc nc pht tri
n v
thhi
n
c vai tr n
i b
t ca mnh trong cc v
n
vqu
n l v quy ho
ch
giao thng. Cc m hnh m ph
ng nhn chung
i theo 2 hng ln: m hnh m
phng vm v m hnh m ph
ng vi m.
1. M hnh m ph
ng vm
M hnh m ph
ng vm l m hnh nghin cu da trn cc quan hton h
c

c xc
nh, c k
t tcc k
t qunghin cu, kh
o st trc ti
p trn
nhng
o
n
ng hay t
i cc vtr nt giao thng c
a m
t m
ng li
ng b
hay giao thng ca m
t khu vc. Trong cc m hnh m phng vm, dng xe
c
n gi
n ho v
c m hnh ho da trn m hnh dng ch
t lng hay
dng ch
t kh. Da trn cc hphng trnh ton h
c ca cc m hnh dng ny
(Navier-Stokes, Boltzmann) ng
i ta xy dng cc quan hton h
c cho dng
giao thng vi cc thng stng
ng nhng mang ngh
a
c trng cho
dng giao thng, chng c xc d
nh trn csthc nghi
m. Trong thc tm
hnh ho dng giao thng da trn m hnh dng ch
t l
ng
c sd
ng nhi
u

159

nh
t. Cc thng scb
n ca hphng trnh Navier-Stokes
c xem xt
i
vi dng giao thng l m
t
, v
n t
c v lu lng.
M hnh m phng vm r
t gi
ng vi cc phng php nghin cu vdng
giao thng ci
n. Qu trnh giao thng trong m
t vng hi
n hnh
c quan st
di gc vm, tc l xem xt dng giao thng m
t cch t
ng th
. Tnh ch
t
c
a qu trnh giao thng l tnh ch
t c
a chung c
a t
t ccc phng ti
n - tnh
ch
t c
a dng xe. Tutheo tng githi
t m cc tnh ch
t ny
c thhi
n
trong m hnh di d
ng cc phng trnh ton hc, cc tham s, nhng
i
u
quan trng nh
t l chng ph
i

m b
o phng trnh lin tc ca m hnh m
phng vm.
Tuy nhin, do chxt qu trnh giao thng mc
vm nn cc y
u tmang
tnh ch
t chi ti
t c
nh h
ng
n qu trnh giao thng nhhnh vi ca m
i c
nhn
i
u khi
n phng ti
n, tnh ch
t c
a tng lo
i xe
khng
c xt
n.
Do v
y, cc m hnh m phng vm thng khng thch hp khi nghin cu v
cc qu trnh giao thng t
i nhng ni giao nhau hay t
i cc o
n ng giao
thng trong th
, ni m tnh ch
t c
a tng
i tng tham gia giao thng c

nh hng ln
n ho
t
ng c
a qu trnh giao thng.
i
m quan tr
ng trong khi xy dng m hnh vm l vi
c p d
ng cc phng
trnh ton hc sao cho ph hp nh
t vi
i
u ki
n giao thng thc t
. Chnh v
v
y m
c r
t nhi
u m hnh m phng vm c p dng hi
n nay, ch
ng
h
n nhm hnh m phng vm sdng trong HCM, m hnh
ng h
c, m
hnh kh
ng hc,.. m
i tc gi
, tng ng vi i
u ki
n nghin cu thc ti
n l
i
da trn cc m hnh cb
n xy dng nn cc m hnh mi ph hp hn.
2. M hnh m ph
ng vi m
Vcb
n, m hnh m phng vi m, nhtn gi ca n, m tl
i ho
t
ng c
a
qu trnh giao thng vi mc
chi ti
t cao. Nhng m hnh thuc ki
u m
phng vi m
c

c trng vi vi
c m ttng phng ti
n giao thng
ng
thi vi stng tc gia cc
i tng c
a hthng giao thng bao g
m cc

i tng
n l. Phng ti
n giao thng v ngi i
u khi
n phng ti
n
giao thng
c th
ng nh
t vi nhau trong mt
i tng, v c gi l i
tng giao thng. i tng ny c nhng

c tnh ca phng ti
n giao thng
v
ng thi cng c nhng

c tnh c
a ngi i
u khi
n ph
ng ti
n giao
thng ; v dnhc phng ti
n l xe t con tham gia giao thng, ngi
i
u khi
n l ngi trung nin th
i tng sc cc thuc tnh nhkch th
c
l kch th
c ca xe t con, t
c ln nh
t l 40 km/h (tuthu
c vo ngi
i
u khi
n phng ti
n, m
c d phng ti
n tham gia giao thng c khn
ng
p ng cao hn). Qu trnh m ph
ng
c ti
n hnh b
ng cch
th
cc
i
tng giao thng vo trong mi trng
o do my tnh t
o ra (l khu vc c
n
nghin cu c ti hi
n l
i trong my tnh). Vi nhng thu
c tnh c
a
i tng
v nhng quy t
c
c xc
nh trc, cc
i tng giao thng
sho
t
160


ng theo m
t qu trnh no , v do v
y st
o nn ho
t
ng giao thng c
a
khu vc c
n m ph
ng.
u i
m ni b
t ca cc m hnh m phng vi m so vi cc m hnh m ph
ng
vm l mc chnh xc cao. Do xt
n tng
i tng n lnn khn
ng
tch hp thuc tnh c
a tng lo
i
i tng c htrt
i a bn trong m hnh.
c nhng chng trnh htrchi ti
t
n mc,

c tnh ca tng lo
i xe con
khc nhau c
ng
c xt
n. Ngoi ra, da vo k
t quca qu trnh m ph
ng
vi m, ng
i ta cn c thd
n xu
t ra hng lo
t nhng y
u tkhc nhau c lin
quan
n qu trnh giao thng (
i
u m cc m hnh m phng vm khng th
lm
c) nh: mc
phc vLOS; mc nhi
m vti
ng n, kh th
i; tiu
hao vnhin li
u c
a phng ti
n; trn o
n
ng hay ckhu vc giao thng
nghin cu.
Bng 4.32 Mtsphn m
m m phng giao thng.
STT

Tn phn m
m

Loi

Cquan xy dng phn m

m

Nc

01

VISSIM

vi m

PTV System

02

SimTraffic

vi m

Trafficware

03

DYNASIM

vi m

Dynalogic

Php

04

PARAMICS

vi m

Quadstone

Anh

05

FREQ

vm

California Department of
Transportation

4.10 XC
NH S LN XE TRN NG
Theo nguyn l vi
c xc
nh sln xe l cn b
ng gia cung (n
ng lc thng
hnh c
a ph
n xe ch
y) v c
u (lu lng v
n chuy
n ngy m ca n
m tng
lai) trong mt
i
u ki
n nh
t

nh vch
t lng dng xe hay mc phc v.
C
u: C
ng xe
a vo tnh ton l cng
xe ngy m trung bnh c
a
n
m tng lai, xc
nh theo
i
u tra dbo ho
c ngo
i suy.
Cung: Khn
ng
p ng c
a ph
n xe ch
y khng
n gi
n l tng khn
ng
thng hnh c
a ln xe. N cn g
n vi ch
t lng dng xe hay ch
t lng ph
c
v.
4.10.1 Xc
nh sln xe trn mt ct ngang ca ng
Cng thc tnh ton:

N cgi
n lx
Z.N lth

(4.26)

Trong
:
161

n lx sln xe yu c
u, l snguyn, nn l sch
n, trtrng hp hai
chi
u xe c lng chnh l
ch
ng kho
c c tchc giao thng

c bi
t.
N cgi lu lng xe thi
t kgicao
i
m, xcq
/h
N lth N
ng lc thng hnh t
i
a, l
y nhsau:
-

Khi c phn cch xe ch

y tri chi
u v phn cch t vixe th sl
y
b
ng 1.800xcq/h;

Khi c phn cch xe ch

y tri chi
u v khng c phn cch t vi xe
th sl
y b
ng 1.500xcq
/h;

Khi khng c phn cch tri chi

u v t ch
y chung vixe th sl
y
b
ng 1.000xcq/h;

Z hssd
ng n
ng lc thng hnh, l
y nhsau:
-

Vtt 80km/h l 0,55

Vtt = 60km/h l 0,55 cho vng

ng b
ng; 0,77 cho vng
i ni;

Vtt 40km/h l 0,85.

Sln xe thng l 1, 2, 4, 8 khi sln xe ln hn 8 th

t v
n xy dng
tuy
n mi
p ng cc yu c
u giao thng mi.
4.10.2 Dbo lng giao thng n
m tng lai
1. Dbo theo quy lu
t hm sm
N t = N0 (1+q)t-1

(4.27)

Trong
: N t LL xe ch
y ngy
m trung bnh n
m (xe/n
) n
m tng lai
N0 LL xe ch
y ngy
m trung bnh n
m (xe/n
) n
m

u
t Thi gian dbo ktn
m
u tin (n
m)
q Tlt
ng trng lu lng xe hng n
m
Tlt
ng trng lu lng xe hng n
m q c xc

nh theo chu
i sli
u
quan tr
c ho
c dbo p theo tng quan gia n vi cc chtiu kinh tvm
nhGDP hng n
m. Vi st
ng trng kinh thi
n nay nc ta th c thl
y
gi trc
a tlt
ng trng q t5
n 12%.
2. Dbo theo quy lu
t hm stng tuy
n tnh
N t = N0[1+q(t-1)]

(4.28)

Quy lu
t ny ph hp vi m
t st
ng trng giao thng khng nhi
u trong vng
ang xt v c th
c dng
dbo sau m
t thi k t
ng theo hm sm
------o0o-----

162

CHNG 5

THIT KCNH QUAN V PHI HP CC YU T

TUYN NG T
5.1 MC NH THIT KCNH QUAN NG T
Khi thi
t kb
t km
t tuy
n
ng no cng ph
i tranh tht
o ra cc
i
u ki
n
ng thu
n li nh
t cho ngi li xe c khn
ng pht huy h
t khn
ng
ng
lc c
a t.
Theo nhng quan i
m thi
t k
ng t hi
n
i, thi
t khnh h
c
ng
c
n ph
i phn bi
t r hai lo
i
ng. Lo
i thnh
t ng cho mi lo
i xe ch
y
vi tc th
p (V tt < 50 km/h), tc ny cc lo
i xe cgii hi
n
i khi c
n
thi
t c thd
ng xe
t ngt tc thi trong kho
ng 1 giy (10m

n 15m qung
ng ch
y xe). G
n nhtrong mi trng hp kho
ng cch ny c th

m b
o
ddng trn ng v v
y v
n an ton giao thng trn cc con
ng lo
i ny
l n gi
n. C thcoi r
ng m hnh ng Xe ph hp vi lo
i
ng
ny. Lo
i
ng thhai
ng cho xe ch
y vi tc cao (V tt 50 km/h).

ng t
c
cng cao th ngi li xe
nh gi con ng v
a ra cc quy
t

nh i
u khi
n xe ch
y cng khc nhi
u vi m hnh
ng lc h
c chy xe ni
trn. Qu trnh thi
t k
ng trnn phc t
p hn nhi
u c
c m
t con
ng ch
y xe an ton. Ngi li xe khng bri vo tnh tr
ng nguy hi
m do
ng v giao thng gy nn.

i vi
ng t tc cao, hnh d
ng chung ca con
ng trc m
t ngi
li xe, gip h
nh gi
ng
n di
n bi
n ca con ng chn
c ph
ng
thc ch
y xe ng

n, k
p thi, quan trng hn nhi
u so vi tng y
u thnh
h
c trn tng m
t c
t ring r
. Mt con ng an ton
c t
o nn bi sphi
hp c ch ca cc y
u tm
t c
t c
a ng v khng gian chung quanh
ng. Sphi hp hp l ny c tch ly tkinh nghi
m khai thc
ng
cht khi
c rt ra ttnh ton.
Tuy
n ng l m
t
ng khng gian hi ho,

u
n ph hp vi c
nh quan
mi trng xung quanh
ng thi li dng c
nh quan t
i
m cho ng, gy
cho ngi li xe nhng ch c
n thi
t v nh
n r hng tuy
n.
M
c tiu chy
u c
a vi
c thi
t kc
nh quan ng t l
m b
o cho tuy
n
ng thi
t kc hi ho,

n vm
t thgic, trnh nhng phi c
nh
khng gian khng t
t (bbp mo, bgy khc) gy ra cho ngi li xe phn
on sai vi
u ki
n xe ch
y,
m bo xe ch
y an ton m thu
n vi t
c
cao
v c phi c
nh h
p d
n trong hnh lang c
a tuy
n ng thi
t k
, theo cch
slm gi
m c m
c
n
i
u v t
ng cng an ton giao thng.
Shi ho c
a tuy
n ng
c thhi
n hai kha c
nh
l shi ho bn
trong v shi ho bn ngoi:
163

Shi ho bn trong (internal harmony) m tshi ho n

i t
i c
a b
n
thn con ng khi n ln d
c, xu
ng dc ho
c chuy
n hng v mi d
c
taluy c
a ng ln xung quan hnhthno vi tim
ng. C ngh
a
l ng
i thi
t kph
i hnh dung, t
ng tng
trong qu trnh thi
t k
ph
i ph
i hp cc y
u tBnh
, Tr
c dc v Tr
c ngang nhthno.
y l v
n tru tng, r
t kh kh
n n
u chdng gi
y v bt m ngi
ta ph
i nh

n strgip ca my tnh.

Shi ho bn ngoi (external hamorny) m tsph

i hp gia
ng
t v mi trng bn ngoi. K
t quc
a shi ho bn ngoi l con
ng v mi trng t
o nn mt v

p ki
n trc trn nguyn t
c tn
trng mi trng hn l ph vn.

Nhi
m vthi
t kc
nh quan:
1. K
t hp hi ho gia cc y
u tca tuy
n

m b
o cho xe ch
y thu
n li, an
ton vi t
c cao
2.
m b
o hng nhn
ng c
a ngi li
3.
nh tuy
n v cc y
u tca tuy
n sao cho khng sinh ra cc chsai l
ch v
quang hc
4.
m b
o tuy
n k
t hp hi ho vi c
nh quan xung quanh khng
nh hng
nhi
u
n mi trng sinh thi
5 B
o vcc di tch l
ch sv v
n ho, cc vng

t nng nghi
p qu gi.
5.2 S KT HP GIA NG V CNH QUAN MI TRNG
5.2.1 Nguyn tc chung vthi
t kcnh quan
C
nh quan l tng hp cc tc nhn i
n hnh vthin nhin xu
t hi
n nhi
u l
n
trong khu vc ch
n tuy
n nh
a hnh,

a v
t, cy c
, ao h
,... c
nh h
ng

n vi
c chn tuy
n
ng.
Cc lo
i c
nh quan

c trng: Vng
ng b
ng-Th
o nguyn, vng
i v vng
ni.
Nguyn t
c chung thi
t kc
nh quan:
-
m b
o cho tuy
n ng trthnh mt ng khng gian
u

n, m thu
n.
Trong khng gian ng khng bbp mo, khng gy sai l
c vthgic, hng
tuy
n ph
i r rng
- Thi
t kquang hc trn
ng cn thng bo cho li xe r cc tnh hu
ng trn
ng vi m
t lng thng tin va ph
i. Khi thi
u thng tin ph
i tm cch b
sung b
ng cc bi
n bo, gng ph
n chi
u ho
c trng cy,...
5.2.2 Nguyn tc i tuy
n vng
ng bng v th
o nguyn
164


c
i
m c
a

a hnh vng ny l i
u ho, khng c chnh l
ch ln vcao
.

a hnh tho
i, d
c nhkhng g
p cc chng ng
i v
t ln v
a hnh
Nguyn t
c
i tuy
n l k
t hp vi mi trng, khng c
t nt

a hnh, khng nn
lm cc o
n th
ng di qu m btr xen kb
ng cc ng cong c bn knh
ln
gi
m tai n
n do
ng n i
u gy ra.
5.2.3 Nguyn tc i tuy
n vng i
Vng
i c

c
i
m l
a hnh c nhi
u thay
i. Mu
n gi
m bt kh
i lng
cng tc, tuy
n nn i theo cc
ng cong ln g
n vi

a hnh. Nhng ta luy

o

p nn c d
ng tho
i cong
t
o nn su
n ln ttgia n
n
ng v

a hnh hai bn.

5.1.4 Nguyn tc i tuy
n vng ni
Vng ni l ni c
m tuy
n kh kh
n, tuy
n ph hp tt nh
t v
i thin nhin
v ti
t ki
m kh
i lng
o

p, khi c
m tuy
n c thsdng cc tiu chu
n k
thu
t gii h
n
Thi
t kcc y
u tca ng nhnn, m
t
ng, cc
ng cong, tng ch
n
m
t cch hi ho, ph hp vi c
nh quan thu ht hnh khch ch v
l
i
d
u
n c
a con ngi chinh ph
c thin nhin.
C ththay n
n
ng

p cao b
ng 2 n
n ng
p
c l
p t
ng
n
nh v
ti
t ki
m khi lng.
Cc ta luy o,

p cao nn chia b
c tr
ng cy che.
5.3 I TUYN THEO NG TANG V TUYN CLOTHOID

i vi nhng ng c
p th
p (V40km/h) thng i tuy
n theo ng tang.
Vi
c
i tuy
n ny st
o ra mt tuy
n ng cng, gy khng hi ho m thu
n
nhng vi
c c
m tuy
n, thi cng ddng hn.
Nhchng 3 trnh by, trong thi
t k
ng cao t
c,
ng cong clothoid
ngoi chc n
ng l
ng cong chuy
n ti
p n
i tng th
ng vo
ng cong
trn n cn l mt y
u t
c l
p c vai tr nhy
u tng th
ng v y
u t
ng cong trn, lm cho tuy
n
ng trnn m
m m
i,

n trong khng
gian, ph hp vi

a hnh c
nh quan mi trng, m thu
n vm
t thgic v
b
ng ph
ng vm
t quang hc t
o
i
u ki
n cho xe ch
y an ton vi t
c cao.
Phng php thi
t ktuy
n coi ng cong clothoid l m
t y
u t
c l
p vi
ng th
ng v
ng cong trn v cc nguyn t
c k
t hp gia cc y
u tny
vi nhau gi l phng php thi
t ktuy
n clothoid,

c bi
t thch hp thi
t
kbnh
cc
ng t c
p cao,
ng cao t
c.
Trnh tthi
t ktuy
n
ng theo ng cong clothoide
165

1. Trn b
n
vi tlln nghin c
u

a hnh v c
nh quan thin nhin c
a
vng c
m tuy
n,

c bi
t l ng chim bay
xc
nh cc i
m kh
ng ch
.
Trn b
n c
ng phn bi
t cc vng

a ch
t thuv
n b
t li, cc khu di tch
l
ch sv
n ho, b
o tn,...Sau ph
i phc th
o tuy
n
ng nh
m thomn cc
yu c
u ph
i hp c
nh quan.
C thdng thc nha d
o u
n l
n qua cc
i
m kh
ng ch
Khi c d
ng tuy
n sn b
, chn cc bn knh ng cong trn ph hp sau
n
i cc
ng cong trn ny b
ng cc
ng cong clothoide
2. Nghin cu phi hp cc y
u tc
a tuy
n
3.
nh vl
n cui tuy
n
ng: i
m

u,
i
m cui, cc c
c trn tuy
n, th
hi
n tuy
n b
ng cc y
u tbnh
, tr
c d
c, tr
c ngang,...
5.4 S PHI HP CC YU T CA TUYN.
5.4.1 Mc ch ph
i hp cc y
u tca tuy
n
Sphi hp cc y
u tca tuy
n nh
m:
-

T
o m
t t
m nhn t
t, cung c
p

y thng tin cho ngi li xe k

p thi
xtr cc tnh hu
ng.

T
o tm l tin c
y, tho
i mi ngili c mt mi trng lao
ng tt, t
m
t nh
c v c hi
u su
t cao.

Trnh cc chkhu
t, cc ni gy
o gic lm ngi li phn tm, xl khng
ng
n.

T
o m
t cng trnh ph hp c
nh quan, gp ph
n nng cao v

p c
a khu
vc
t tuy
n.

Cc quy
nh ny bu
c ph
i thc hi
n trn cc ng c t
c thi
t ktrn
80km/h, khuy
n khch thc hi
n vi
ng c t
c
thi
t ktrn 60km/h v l

nh hng cho ng cc c
p khc.
Sphi hp ny ph
i l thc thng trc c
a ngi thi
t kv trn thc tl
khng
i gi xy dng ln nhi
u. Khi ph tn gia t
ng, ph
i xt hi
u quca

ng v
n.
5.4.2 Ph
i hp cc y
u ttrn bnh
.
nh hng ca
cong trn bnh
ng
n t
c xe ch
y c trnh by
trn hnh 5.1. Gc chuy
n hng bnh qun cng nhtc xe ch
y cng cao.
i
u ny c chai m
t x
u v tt trong thi
t kv khai thc
ng nh
m

m
b
o an ton giao thng. ng cng th
ng th vi
c
t c t
c tnh ton cng
ddng. ng th
ng lm xu
t hi
n nguy cxe ch
y vt qu tc cho php
cng nhi
u,

y l m
t x
u. ng th
ng trn bnh
c
ng hay d
n
n nhng
166

nh gi sai l
m
i vi tr
c dc
ng (dc bkhuy
ch

i) lm cho ngi
li xe gi
m tc xung di mc c
n thi
t gy nn xung
t nguy hi
m tpha
sau xe.
140
v

Vm :Tc trung bnh

V85 :Tc 85%

130
Km
h
120

110

100
v85
90

80

70

vm

10

15

20

25

DC
100m

Hnh 5.1 nh hng c

a cong trn bnh
ng
n t
c
chy xe
Sphi hp cc
ng cong trn bnh
ng hnh 5.2. ph
i t
o nn mt con
ng hi ha
cc ng cong c ngi li xe nh gi
ng.
Bnh cong hi ho

Rmin

Bnh cong khng hi ho

Rmin

Hnh 5.2 Sph

i hp cc ng cong trn bnh ng
D
i y trnh by mt snguyn t
c phi hp cc y
u ttuy
n trn bnh

1.Trn bnh
, tuy
n i nhi
u
ng cong bn knh ln tt hn l i o
n th
ng
di chm b
ng cc
ng cong ng
n, tuy
n
i li d
ng
a hnh (men ba rng,
ven
i, i theo sng) t
t hn l i c
t, ph
i lm cc cng trnh
c bi
t (tng
ch
n, c
u c
n...)
167

2. Gc chuy
n hng nhph
i btr bn knh cong n
m ln.
B
ng5.1 Bn knh cong n
m t
i thi
u phthuc vo gc chuy
n h
ng
Gc chuy
n hng,
Bn knh
ng cong
nm ti
thi
u, m

C
p I v c
p II
Vtt 100km/h
Cc c
p khc

20 000

14 000

8000

6000

4000

2000

1500

10 000

6000

4000

3000

2000

1000

800

3. Trnh cc thay
i
t ngt:
-

Cc bn knh cong n
m knhau c trskhng ln hn nhau 2 l
n.

Cui cc o
n th
ng di khng
c btr bn knh cong t
i thi
u.

Nn c chi
u di o
n cong x
p xb
ng ho
c ln hn chi
u di
o
n
th
ng chm trc n.

4. Khi
ng c 2 ph
n xe ch
y chi
u
i v chi
u vtch bi
t, nn thi
t kthnh
2 tuy
n c n
n
ng
c l
p, d
i phn cch mr
ng
ho hp

a hnh, c th
bi
n thnh hai n
n ng ring bi
t, ti
t ki
m khi lng, cng trnh

p v n

nh hn.
5.4.3 Ph
i hp cc y
u ttrn trc d
c
1. Trnh thay
i d
c li lm l
t nh
t trn m
t
o
n ng ng
n ho
c sau mt
o
n
ng th
ng di
2. Bn knh
ng cong ng nn dng trsln (2-4)R min
m b
o yu c
u
thu nh
n thgic
3. N
u tuy
n n
m trong m
t o
n th
ng trn bnh
th gia 2
ng cong
ng
lin ti
p cng chi
u (nh
t l vi
ng cong
ng lm) khng nn btr
o
n
d
c
u ng
n m thay b
ng m
t ng cong c bn knh ln.
4. Thi
t kng cong ng c chi
u di ln hn chi
u di hm xe.
5.4.4 Ph
i hp bnh v mt ct dc.
Trong qu trnh thi
t kcc y
u thnh hc c
a
ng t, chng ta sd
ng cc
o
n th
ng, ng cong
ng,
ng cong b
ng, v cc
dc thi
t k
. Tuy
nhin, cc y
u ttuy
n trn bnh v tr
c dc khng ththi
t k
c l
p m
chng ph
i
c phi h
p vi nhau. Vi
c phi hp t
t gi
a cc y
u tbnh v
tr
c d
c slm t
ng mc
hi ho, m thu
n, t
ng cng c
nh quan m khng
m
t mt chi ph. Ng
c l
i sph
i hp ny khng t
t ssinh ra
o gic, nhi
u v
tr trn tuy
n
ng c c
m gic bgy khc, xo
n v
i hng b
t ng.

i vi
ng cao t
c ho
c
ng c d
i phn cch c
nh,

nh vtuy
n
ng trn thc
a th vi
c thi
t ktuy
n

m b
o c c
nh quan l y
u t
quy
t
nh.
168

a) Bnh

b) Tr
c dc

c) Hnh
nh
ng

Hnh 5.3 Sph

i hp kinh i
n gia bnh v trc dc
ng
Sph
i hp l t
ng gia bnh v tr
c dc
c trnh by trn hnh 5.4.
i=0
-ng cong
ng li

Trc dc P
-ng cong
ng lm

i=0
-ng cong
ng li

Bnh

Hnh 5.4 Sphi hp l tng gia bnh

v tr
c dc
ng

169

Trong nhng ph
i hp
y c
n ph
i trnh sao cho con ng khng b
l
nm
t
nhtrn hnh 5.5.

Hnh 5.5
ng ln
Ho
c l khng lm cho tr
c dc
ng b
nh gi sai nhtrn hnh 5.6 v hnh
5.7

Hnh 5.6 Tr
c d
c lilm phi hp vibnh
c cong nh

Hnh 5.7 M
t
o
n thng ngn trn trc dc cu gy ra cm gic sai l
m
Trong nhng trng hp phc t
p c
n ph
i cn nh
c nhi
u phng n phi hp
gia bnh
v tr
c dc khc nhau
sao cho cc thng tin vng

n vi
ngi li xe k
p thi v chnh xc. Hnh 5.8. Trnh by cc phng n phi hp
v hnh
nh
ng
c t
o ra. lm r hn hnh
nh ng i khi ph
i dng

n cc cng trnh nhn t

o c chch.

170

Hnh 5.8 Cc phng n phi hp v cc hnh

nh
ng t
o ra
Nhv
y
ph
i hp t
t gia cc y
u ttuy
n trn bnh v tr
c dc th ngi
ksthi
t kc ththam kh
o m
t sn
i dung mang tnh ch
t hng d
n sau:
1. Cc ng cong v
o
n dc ph
i c cn nh
c klng. o
n d
c di,
o
n th
ng v
o
n cong ln t
i vtr d
c
ng ho
c ng cong c bn knh
chm trc vi
dc siu cao nh
u khng hp l. Mt b
n thi
t khp
l l b
n thi
t kcg
ng khng sdng nhng tiu chu
n gii h
n
2. Trnh btr nhi
u
ng cong
ng trn m
t o
n th
ng di (ho
c
ng
cong n
m c bn knh ln). S
i dc lin tc trn tr
c d
c n
u khng phi
hp t
t vi
ng cong n
m sgy ra cho ngi li xe
o gic tuy
n
ng
bli lm b
t thng v t
o nn tuy
n c nhi
u chkhu
t.
3. Trnh btr nhi
u ng cong n
m trn mt o
n tuy
n ph
ng t
o nn tuy
n
quanh co.
171

4. Khng

t
ng cong n
m c bn knh nhsau
nh ng cong ng l
i.
Tnh hung ny c thgy nguy hi
m cho ngi li xe bi v ngi li xe c
thkhng nh
n th
y c s
i hng tuy
n

c bi
t l vo ban m.
5. Cg
ng sng cong n
m b
ng s
ng cong
ng v nn btr trng

nh. Khi ph
i btr l
ch,
l
ch gia hai

nh
ng cong (n
m v ng)
khng ln hn 1/4 chi
u di
ng cong n
m. Khi
ng cong
ng khng
thbtr trng

nh vi ng cong n
m th
nh ng cong n
m nn btr
trc
nh
ng cong
ng n
u theo hng
i l rtri, cn n
u theo h
ng
i l rph
i th
nh ny btr sau.
6.
ng cong n
m nn di v trm ra pha ngoi
ng cong ng (m
i bn t
20-100m).
7. Khng btr ng cong ng c bn knh nhn
m trong ng cong n
m
(st
o ra cc u li hay cc hlm). Nn
m b
o R lm >R n
m.
8. Cng cong
ng v ng cong n
m c
n ph
i c t
ng bn knh n
u c
thkhi ti
p c
n cc nt giao thng, ni m vi
c

m b
o t
m nhn l r
t quan
trng
M
c d tnh th
m mca tuy
n st
ng ln khi ph
i hp gi
a
ng cong
ng
v ng cong b
ng, tuy nhin ngi thi
t kph
i ch v sph
i hp ny c
khn
ng sinh ra
o gic. ng cong
ng l
i slm cho
ng cong b
ng xu
t
hi
n vi bn knh ln hn so vi thc ttrong khi

ng cong
ng lm l
i
lm cho ng cong b
ng bnhhn. Chi
u di ng cong
ng cng nhth

nh hng ca n cng r nt. N

u ng cong n
m c bn knh nhnh
t th
ng cong
ng li c thlm cho ngi li xe duy tr m
t tc
cao hn mc
an ton cho php. Trong khi
, ng cong
ng lm c thlm cho ngi li
xe c

nh hng khng ng v th
m ch phanh
t ng
t khng c
n thi
t.
phi hp t
t hn gia
ng cong
ng v
ng cong n
m, c
n sd
ng
ng
cong n
m c trsbn knh ln hn trst
i thi
u tutheo tc
thi
t k
.
M
t vi n
i dung khc c
ng mang tnh ch
t hng d
n nhl: Vi
c thi
t k
ng cong n
m c bn knh t
i thi
u cu
i d
c g
t ho
c g
n i
m th
p nh
t
ng cong
ng lm c bn knh nhl khng hp l. Nh ni trn khi
tuy
n ng sc c
m gic bng
n l
i, hn na khi xung cu
i dc t
c xe
ch
y thng ln hn gy cho ngi li xe cc ph
n ng
i
u khi
n xe ch
y
khng hp l, nh
t l vo ban m.
5.4.5 Ph
i hp gia bnh ,trc d
c v tr
c ngang
1. Vi
c ph
i hp gia cc y
u ttuy
n nhbnh
, tr
c d
c v tr
c ngang tr
c
h
t l cc y
u tny
c sdng cc chtiu tt hn cc chtiu gii h
n sau
l ph
i hp cc y
u ttuy
n vi nhau t
o ra m
t tuy
n
ng

m b
o cc
yu c
u kthu
t v kinh t
.

172

2. Sph
i hp gia tr
c ngang v tr
c dc cn
c

m b
o th
a mn cc yu
c
u ca cc
i
m khng chv i
m mong mu
n nhtrnh by chng 4.
5.4.6 Ph
i hp gia tuy
n ng v cng trnh.
1. Btr tuy
n
ng th
ng trn c
u v h
m, tuy
n vung gc v
i dng ch
y.
V
i cc
ng c
p cao (V80km/h) c ththi
t kng cong n
m v
ng trn
c
u v h
m

m b
o tnh lin t
c c
a cng trnh
2. Khng nn thay
i d
c, thay
i h
ng tuy
n trong ph
m vi c
u, h
m v
ph
m vi 10m 2
u cng trnh.
5.4.7 Sk
t hp vi cnh quan.
1. Ph
i nghin cu kcc y
u t

a hnh v thin nhin c

a khu vc
k
t hp
m
t cch hp l, khng ph vquy lu
t tnhin, trnh cc cng trnh
o su

p cao, trnh dng cc cng trnh

c bi
t.
2. Quy

nh vdc mi taluy xu
t pht trn cc nguyn l ch
c ca

t . Ta
luy c th
:
- Thay
i ph hp vi d
c ngang thng g
p trn

a hnh.
- C g
t trn

nh taluy v mrng 2
u taluy
- Cc taluy th
p di 1m, do khng t
n nhi
u kh
i lng nn lm dc 1: 4
~1:6 v c gt trn

nh v chn taluy.
- Taluy cao nn lm b
c th
m. B
c th
m t
o
n

nh cho taluy, lm ch
ch
n nc xi taluy v nn tr
ng cy bi.
5.4.8 Thi
t ktr
ng cy phi hp vi tuy
n ng
Trng cy d
c
ng t
ng th
m m
, c
i thi
n mi trng, h
p thu
Ccbon
ioxit v t
ng lng xi cho khng kh. Cy c
i lm gi
m bt slo m
t
v gi
m bt nhi
t vng kh h
u nhi
t
i n
c ta. Trng cy cng quan
trng cho vi
c lm gi
m tn th
t ngu
n nc v lm gi
m ti
ng
n.
Vi
c chn lo
i cy trng v s
p x
p chng d
c theo m
i con ng ph
i tng

i ph hp
t
o mt khng gian t
t v nh
p nhng, c tnh d
n hng cho li
xe. Nhv
y cng tc trng cy gm cc ni dung sau:
- Chn lo
i cy tr
ng, sphong ph ca cc lo
i cy trng.
- V
tr trng cy ( gia ho
c dc theo bn c
nh ng).
- Kho
ng cch trng cy ( kho
ng cch gia cc cy v kho
ng cch
n

ng t)
- Ss
p x
p cc lo
i cy ( kho
ng cch gia cc hng cy, kho
ng cch t
nhin gia cc b, lo
i cy nhtrc cy to v tng tnhv
y).
DI Y L MT SHNH MINH HONI LN S PHI HP GIA
CC YU THNH HC TRN BNH V TRC DC NG T:
173

A. Chlm trn mt o
n dc di

B. Chlm c khc phc

Cnh tuyn thng

Bnh tuyn

Ct dc tuyn
Phng n ngh

Hnh 5.9: ng cong

ng lm ngn trn
on dc di
174

A.

Nhng
i
m l
i ng
n trn
ng cong n
m di

A.

Cc
i
m li
c kh
c phc
Bnh tuyn

Phng n ngh

Ctdc tuyn

Hnh 5.10. ng cong

ng lm c chi
u di ngn trn
ng cong n
m di
175

A.Cc im lilm xut hi

n trc ng cong nm

B. ng cong ng lm c chi
u di ln nitip vo ng cong bng
Bnh tuyn

Ct dc tuyn
Phng n ngh

Hnh 5.11. ng cong ng lm c bn knh nhngay trc ng cong nm.

176

A.

A.

N
n tuy
n khi c
t qua dng sng

Ko di cnh tuy
n t
i o
n c
t qua dng sng.
Bnh tuyn

Cc phng n ngh

Dng sng

Ct dc tuyn

Hnh 5.12. Ko di cnh tuy

n ti
o
n
ng vo cu.
177

A. Hai
ng cong n
m cng chi
u c
o
n chm ng
n.

B. Thay thhai
ng cong b
ng cng chi
u c
o
n chm ng
n b
ng mt
ng cong ln
Bnh tuyn

Phng n ngh
Ct dc tuyn

Hnh 5.13. Hai

ng cong cng chi
u vi
o
n chm ngn (broken-back curve)
178

Hnh 5.14. Sph

i hp khng t
t gia
ng cong
ng v ng cong nm.

179

A. S
i d
c lin t
c bm st
a hnh sgy m
t c
nh quan

B. Kh
c phc
a hnh t
o nn c
nh quan t
t
Bnh tuyn

Phng n ngh

Ct dc tuyn

Hnh 5.15. Khc ph

c

a hnh
em li shi ho vm
t c
nh quan cho
tuy
n
ng

180

Bnh tuy
n

Ct d
c tuyn

Hng m
t nhn

Hnh 5.16. Tuy

n
ng trng nhbgy khc

181

Hnh 5.17. Sphi hp tt gia

ng cong
ng li v ng cong n
m

Hnh 5.18. sph

i hp t
t gia ng cong
ng lm v ng cong bng

182

Hnh 5.19. M
t s
o
n ng ph
i hp r
t t
t cc y
u thnh h
c,

em li v

p vm
t c
nh quan.
------o0o------183

184

CHNG 6

THIT KNT GIAO THNG

6.1. KHI NIM CHUNG VNT GIAO THNG
6.1.1. Khi ni
m chung vnt giao thng.
Nt giao thng l ni giao nhau ca hai hay nhi
u tuy
n
ng t, tai
cc xe
c thti
p t
c ho
c
i hng hnh trnh. M
i ngng tnt g
i l nhnh nt
giao thng, thng g
p l ng ba, ng tnhng
i khi c thl ng n
m, ng
su. Nt giao thng cn l giao nhau gia ng t vi ng s
t.
Lu lng giao thng t
i nt (M) l t
ng slng xe ra hay vo cc nhnh c
a
nt (hnh 6-1).
MBV MBR

MTR
MTV

MV
MR

MNR MNV
A/ Ng t-

MTR
MTV

MV
MR

MNR MNV
B/ Ng ba

Hnh 6-1. S
xc

nh lu lng xe ti nt
V dvi ng tta c cng thc sau :
M Mdv Mtv Mnv Mbv
M Mdr Mtr Mnr Mbr

(6.1)

M Mi
i
1

- Mv l lu lng vo hng ng, Mr l lu lng xe ra h

ng ng
Cc nhnh khc k hi
u tng t
.
- Mi lu lng trn m
t c
t nhnh i
- n : slng nhnh c
a nt.

185

Khi kh
o st lu lng giao thng trn nt, slng xe vo, ra nt ph
i cn
b
ng, n
u c sai sln tc kh
o st khng chnh xc. Ngoi ra khi kh
o st
lu lng m
i

u vo ph
i phn lu lng ra: sxe
i th
ng + rph
i, r
tri; xe rtri
nh hng ln ti khn
ng thng xe v an ton giao thng c
a
nt.
T
i nt giao thng x
y ra xung
t gia cc dng xe nh: giao c
t; tch, nh
p
lung, ngoi ra t
i nt giao thng c

o trung tm cn c chuy
n

ng hn
hp. Vmc
an ton ngi ta nh gi giao c
t hs5, nh
p lung hs
3, tch lu
ng hs1(hnh 6-2). Khn
ng thng c
a nt
nh hng ti kh
n
ng thng qua c
a ton m
ng li, n t
c t
i nt thng x
y ra nhi
u hn
trn ng ngoi nt. Tai n
n giao thng trn cc nt chi
m tlln cao
trong tng stai n
n giao thng trn ng

a) im ct

b) im tch

c) im nhp

8E
8T

4E

16K

0K

=32

d) Chuyn ng hn hp

4T
=8

3E
3T
3K
=9

3E
3T

E = Nhp dng
T = Tch dng

3K

K = ct dng

=9

Hnh 6.2. Cc d
ng xung
t t
i nt giao thng

186

Khi thi
t knt giao thng ph
i ch ti
ng chnh v ng ph
,
ng
chnh l
ng c c
p kthu
t cao hn, n
u l nt giao gia hai ng cng c
p
h
ng th
ng no c l
u lng cao hn l ng chnh.
6.1.2. Phn loi nt giao thng
Nt giao thng ng t
c chia lm hai lo
i.
6.1.2.1. Nt giao thng cng mc
Nt giao cng mc cn gi l nt giao b
ng l nt m giao thng di
n ra trn
cng m
t b
ng (cng mc cao
). Nt giao cng mc cn phn thnh:
a/ Nt giao
n gi
n, cc nhnh
c ni vi nhau bi cc cc
ng
cong n
i vut.
b/ Nt giao knh ho, trn nt
c btr cc
o d
n hng, mthm
ln, sd
ng cc lo
i v
ch, mi tn d
n h
ng cho xe i vo ra thu
n li.
c/ Nt hnh xuy
n l nt t
i vtr trung tm nt c btr

o hnh trn hay

elp cc xe ph
i quay quanh
o theo chi
u ngc chi
u kim
ng h.
d/ Nt giao b
ng c i
u khi
n b
ng n tn hi
u p d
ng cc th

t
ng khn
ng thng qua, h
n chtai n
n.
6.1.2.2. Nt giao thng khc mc
Nt giao thng khc mc l nt m giao c
t gia cc
ng thai mc trln,
nhcc cng trnh nhn t
o nhc
u vt, h
m chui v cc
ng nhnh n
i ti
p.
Nt giao khc mc c chia ra:
a/ Nt giao khc mc khng lin thng: khi giao c
t gia hai tuy
n
ng
nhng xe khng th chuy
n hng t
ng ny sang ng khc. (khng c
nhnh n
i)
b/ Nt giao khc mc lin thng: l nt giao khc mc xe c thchuy
n t
ng ny sang
ng khc nhcc nhnh ni. Ngi ta c thphn chi ti
t hn
l nt giao lin thng hon ch
nh v khng hon ch
nh. T
i nt giao hon ch
nh
c nhnh n
i cho cc dng xe mun chuy
n hng v khng cn giao c
t,
thng l giao nhau gia hai
ng c
p cao. Nt giao khc m
c lin thng
khng hon ch
nh khi giao nhau gia
ng c
p cao v
ng c
p th
p, trn
ng c
p th
p v
n cn giao c
t gia cc dng xe.
6.1.3. Cc yu c
u khi thi
t kxy dng nt giao thng .
Nt giao thng l ni t
p trung nhi
u phng ti
n, ng
i tham gia giao thng nn
thng x
y ra n t
c, tai n
n. Nhi
m vthi
t kxy dng ph
i b
o yu c
u:

187

m b
o khn
ng thng qua hp l v
m b
o ch
t lng giao thng;

m b
o an ton giao thng;

c hi
u qukinh t
;

m b
o mquan v vsinh mi trng.

Trong
mc tiu l an ton giao thng ph
i u tin hng
u, ti
p sau l kh
n
ng thng xe v ch
t lng giao thng ri mi

n cc y
u tkhc.
Khn
ng thng qua ca nt l sphng ti
n giao thng c
a dng phc thc
t
qua dng chnh trong m
t n vthi gian (nt xe ch
y theo lu
t ng chnh
ph) ho
c tng sphng ti
n c ththng qua nt trong n vthi gian. Kh
n
ng thng qua mi nt phthu
c nhi
u y
u tnhng tr
c h
t l quy m nt.
V v
y khi thi
t k
trnh n t
c quy m nt ph
i ph hp vi c
p
ng vo
nt v lu lng giao thng trong tng lai, thng l
y lu lng tng lai ph
hp vi c
p
ng thi
t k
.
Ch
t lng giao thng c nh gi b
ng mc
thu
n li cho ngi li xe
sm nh
n bi
t cch
i
u khi
n xe vo, ra khi nt, thi gian ch
i xe khi qua
nt. Mun v
y s
nt nn chn
n gi
n, r rng v t thay
i trn tuy
n.
An ton giao thng l tiu ch chung khi thi
t kxy dng cc cng trnh giao
thng,
i vi nt cng ph
i coi tr
ng.
Vm
t kinh tbao gm kinh txy dng, khai thc, vi xy dng nt cn lin
quan ti di
n tch chi
m dng v chi ph gi
i phng m
t b
ng v v
y khi thi
t k
nt
c bi
t cc nt c quy m ln c
n c phn tch kinh t
, kthu
t. Nn a ra
m
t vi phng n so snh la ch
n, c thxem xt khn
ng phn k

u t.
Cc nt giao thng

c bi
t l nt giao khc mc l cng trnh quan tr
ng, v v
y
ki
n trc ph
i ph hp vi c
nh quan xung quanh.
Nt giao thng l ni t
p trung phng ti
n v v
y khn
ng x
y ra nhi
m mi
trng do ti
ng
n, b
i v kh th
i v v
y cc v
n ny khi thi
t kc
n xem xt.
6.1.4. La chn loi hnh nt
La chn nt ph
i c
n cvo lu lng giao thng, i
u ki
n kinh tv kthu
t
khc, c ththam kh
o b
ng 6-1.
6.1.5. Cc ti li
u cn i
u tra kh
o st khi thi
t knt.
thi
t kmi hay c
i t
o nt giao thng c
n thu th
p cc ti li
u sau:
-

Quy m c
p h
ng kthu
t cc tuy
n c
a nt;

Bnh
khu vc tl1:500, tr
c d
c tuy
n 1: 500;

Lu lng giao thng hi

n t
i qua i
u tra, tng lai qua dbo;

188

Tnh hnh n t
c, tai n
n t
i nt hi
n nay vi nt c
i t
o.

Quy ho
ch xy dng t
i khu vc nt.

Thi
t knt c
n cvo:
-

TCVN 4054 :2005. ng t - Yu c

u thi
t k
.

TCVN 5729: 1997. ng cao t

c yu c
u thi
t k
.

22 TCN 273 01. Tiu chu

n thi
t k
ng t.
B
ng 6-1. Ph
m vi sd
ng cc lo
i hnh nt giao thng.
Lu lng xe trn ng ph, xcq/n
Lu lng xe
trn ng
Nt n
chnh, xcq/n
gin

Nt knh ha
C o trn
ng ph

C o, ln chv
ln n xe rtri
trn ng chnh

Cc loi
hnh khc

1 000

500

500 1 000

2 000

500

500 2 000

3 000

450

450 1 000

1 000 1 700

1 700

4 000

250

250

250 1 200

> 1 200

5 000

700

> 700

> 5 000

400

> 400

Trong gio trnh ny chy

u nu yu c
u thi
t k
i vi nt giao thng ngoi
th
.
6.2. THIT KNT GIAO CNG MC
6.2.1.Khi ni
m chung v yu cu thi
t k
Nt giao thng cng mc chi
m chy
u trong t
ng snt c
a m
ng li giao
thng v c u
i
m xy dng khai thc
n gi
n, gi thnh th
p hn nhi
u so
vi nt giao thng khc mc.
Tc thi
t kcc y
u thnh hc
i v
i cc hng chnh l
y b
ng t
c
thi
t kca
ng ngoi nt, bn knh n
i vut vi xe rtri ti thi
u

m
b
o v= 15 km/h.
T
m nhn t
i nt sd
ng t
m nhn mt chi
u, c phn ra trng hp
ng
ph
ng chnh v khng phn bi
t, ph
m vi
m b
o t
m nhn (hnh6-3)

189

-ng gii hn tm nhn

S 1b

S1a

S1a

-ng chnh

So
-ng gii hn tm nhn

-ng ph

a/ trng hp khng phn ng chnh ph b/ trng hp ng chnh ph

S1a t
m nhn 1 chi
u ng a ; S1b tm nhn 1 chi
u ng b
So chiu di li vo ng ph10 mt.

Hnh 6-3. S
m bo tm nhn t
i nt
T
t nhin l
y theo tr
ng hp a/ l an ton nhng nhi
u trng hp khng th
gi
i to
c.
Gc giao tt nh
t l vung hay kho
ng t 70- 1100 , trong trng hp gc giao
nhph
i c ph
ng c
i tuy
n, btr thm cc
o
c
i thi
n i
u ki
n giao
thng t
i nt.

90
70

10
-1

a) gc giao tt nht

b) Thay ng t- bng 2 ng 3

c) nn -ng ph

Hnh 6.4. Cc phng n c

i t
o khi gc giao nh
Tr
c d
c vtr
t nt t
t nh
t t
i ni b
ng ph
ng, trong
i
u ki
n kh kh
n
d
c d
c c
ng khng nn qu 4%. C thbtr nt trn ng cong
ng lm,
nhng khng trn
ng cong
ng li.
Cc nt giao thng cng mc khi thi
t kc thphn thnh m
t sd
ng chy
u
di
y.

190

6.2.2. Nt giao cng mc

n gi
n.
Nt giao cng mc n gi
n thng c thi
t kt
i cc giao c
t gia cc
ng

a phng vi nhau, cc
ng phkhu vc. Vi cc ng t, ng ba chc
n b
tr b
i cc
ng cong n
i vut R = 15m vi cc ng ngoi th
ng trong
thR = 8m.
R

R=15

R=15

a/ ng tn gi
n

b/ ng ba
n gi
n

Hnh 6.5.a C
u t
o nt giao n gin
ng cong 3 cung trn: ng cong 3 cung trn l m
t d
ng gi
n ha c
a
ng cong chuy
n ti
p clothoide nh
m lm cho xe vo
ng cong nhv ra
kh
i ng cong
ddng, khng bl
n sang ln xe tri chi
u.
Kinh nghi
m cho ta cc trsbn knh v gc chuy
n hng nhb
ng 6.2
(th
ng tlcc bn knh l: R1 : R 2 : R 3 = 2 : 1 : 3)
A

xe vo

R2

R1

R3

xe

ra

Hnh 6.5.b ng cong 3 cung trn

191

B
ng 6.2 Kinh nghi
m cu to ng cong 3 cung trn
Gc chuy
n
hng
()

ng cong vo
R1 (m)

44
44 -:- 74
75 -:- 112
113 -:- 149
150 -: 180

60
50
40
35

1 ()

ng
cong c
bn R2
(m)

ng cong ra
R3 (m)

3 ()

16
20
27
34

50
30
25
20
15

90
75
60
60

10
12
16
21

Theo hnh 6.5b xc

nh
c cc ti
p tuy
n tng hp AO, BO v c
u t
o
ng
cong nhsau:
2
1 3

(6.2)

R R 3
AO
R 1 R 2
sin 1 2

R 2 R 1
tg 900
cos 90 0

(6.3)

R R 1
BO
R 3 R 2
sin 3 2

R 2 R 3
tg 900
0
cos 90

(6.4)

Trong
:
R 1
R 1 R 2

1 cos 1

(6.5)

R 3
R 3 R 2

1 cos 3

(6.6)

Khi thi
t kng cong,
v
a bao quanh 3 cung trn nhng br
ng ln xe st
v
a ph
i c mthm t(2 -:- 2,5)h, vi h l chi
u cao c
a v
a.
Thc tquan tr
c cho th
y cc nt n gi
n, khi btr b
ng
ng cong 3 cung
trn slm cho t
c xe rph
i t
ng t15-20% v nng cao r r
t an ton xe
ch
y.
t
o i
u ki
n cho xe c thrph
i
c thu
n li c thvut ln xe rph
i
t
i nt.

192

3m

60m

R=15

a) Ng 3 c -ng vut cho xe r phi

R=15

R=15

30m

3m

3m

60m

30m

60m

R=15

-ng chnh

R=15

b) Ng 4 c -ng vut cho xe r phi

Hnh 6.7. Nt giao c n

i vutcho xe rphi
6.2.3.Nt giao cng mc c btr thm ln xe rtri, ph
i (mr
ng).
Khi nt giao gia
ng chnh,
ng phm lu lng xe rph
i, rtri trn
ng chnh ln ngi ta ph
i thi
t kcc l xe rph
i, rtri. Vi
c btr thm
ln xe rph
i thng khng kh kh
n

193

a) Ng 3 c ln ch cho xe r tri, phi trn -ng chnh

b) Ng 4 c ln ch r phi cho -ng chnh

c) Ng 4 c ln ch r tri, phi cho -ng chnh

Hnh 6-8 M
t sng 3, 4 c mthm ln
t
o cc ln xe rmrng tt, t
t nh
t l tlmr
ng 1:10 (chi
u rng ln
xe l 3.5m th o
n vu
t 35m). Chi
u di chxe tuthu
c vo lu lng xe tnh
ton c
n dng, trong trng hp khng xc
nh
c l
y 30 40 m.
Btr ln xe rtri khi ng c d
i phn cch gia chi
u r
ng 3m ti
n
hnh xn d
i phn cch gia. Trng hp chi
u rng d
i phn cch nhph
i ti
n
hnh mrng d
i phn cch

t 3,5m sau
l
i xn t
o thnh
ng xe rtri
(hnh 6-9).

194

3,5 m

Lvo = 30-35 m

Ld= 30-40 m

Lv - Chiu di on vut ni
Ld - Chiu di on dng xe

3,5m

a) Cu to ln cho xe r tri bng cch xn di phn cch gia

Lvo = 30-35 m

Ld= 30-40 m

b) Cu to ln cho xe r tri khi di phn cch nh

Hnh 6-9 Cch cu to ln xe rtri.

6.2.4. nt giao thng c sdng
o dn hng (nt knh ho)
t
o
i
u ki
n cho ngili xe
i
u khi
n ddng, gi
m xung
t t
i nt,
t
o chdng chn cho ngi
i bkhi chi
u r
ng m
t
, khi thi
t kngita s
d
ng cc

o d
n hng.
o c
u t
o cao hn m
t ng t20 25 cm, trn b
m
t

o tutheo di
n tch ln hay nhngi ta c thtr
ng cy c
nh ho
c lt
g
ch ho
c dng sn trn bm
t ng
t
o

o.

o thng dng l

o tam gic,

o hnh gi
t nc hay

o di lm ni dng
chn cho ngi
i b
, ring vi

o trn ta xt nt giao thng hnh xuy

n.

o tam gic
c sdng lm
o trung tm ng ba, gc cc ng 3 ng 4,

o git nc thng btr

ng pht
i nt ( hnh 6-10)
Phn lo
i
o : Theo quy trnh M1990 phn ra:
-
o ln : l
o c chi
u ln t nh
t 30m
-
o nh: l

o c di
n tch nhhn 9m2, tr
ng hp trong thnh ph
o
khng nhhn 4,5m2 v ng ngoi thnh ph6,75m2.
-
o va l trung gian gia hai lo
i trn.
Kch thc

o tutheo v
n tc thi
t k v
i
u ki
n gi
i phng m
t b
ng.
Trong i
u ki
n cho php theo 22TCN 273-01, c
u t
o

o tam gic t
o
i
u
ki
n cho xe rph
i tng chnh vo
ng phbn knh R= 45m, t
ng
phra ng chnh R= 25 m.
Trng hp kh kh
n chi
u di c
nh khng nhhn 3,6m khng kchgt trn,
t
i nt giao thng c gc c
t nhsd
ng cc lo
i
o btr thm ln
ng k
v
ch, mi tn trn ng c thc
i t
o tnh hnh giao thng t
i nt. (Hnh 6-11)

195

a) o tam gic ng 3

b) o tam gic to ln r phi ng t-

c) o git n-c trn -ng ph

Hnh 6.10. Btr

o t
i nt

Trng thi ban u

Un cong -ng ph

Un cong -ng ph
+ s dng o
cho ln r tri

Hnh 6-11 C
i t
o tnh hnh giao thng t
i nt gia
ng chnh v phbng
cc
o.
196

>2, 0m

R2

R1

10 . . 30m

<40m

R=0,5 . . 1m
<5m
R1, R2 : Bn knh cong

R=0,75m

a/
o git nc

b/ o tam gic

Hnh 6.12. Cch c

u t
o cc
o
Vvi
c p dng cc

o trong thi
t k
, theo GS. B Chng th :
- Sd
ng t
o hn nhi
u

o.
- Sd
ng

o to h
n
o nh.
Kinh nghi
m tchc giao thng H N
i v thnh phHCh Minh th ph
i
th
n trng,

c bi
t sd
ng nhi
u

o chi
m di
n tch m
t
ng lm gi
m kh
n
ng thng xe c
a dng giao thng hn hp hi
n nay.
D
i
y l v dsd
ng cc
o, ln phc
i thi
n i
u ki
n giao thng t
i nt
c gc c
t nh.

Hnh 6-12. Sdng cc

o, ln rci thi
n giao thng nt gc c
t nh.
197

6.3. NT GIAO THNG HNH XUYN

6.3.1. Khi ni
m chung
T
i cc nt giao thng ng 5, ng 6, qu
ng trng, ho
c t
i cc nt c gc
giao c
t nhngi ta thi
t kcc
o trn ho
c lp gia v cc xe ph
i chuy
n

ng xung quanh
o ny. Nh
m cc dng giao c
t blo
i b, chcn cc
dng tch v nh
p lu
ng. D
ng nt ny ph hp v
i giao thng tc
th
p, dng
giao thng h
n hp.
Nt hnh xuy
n cn
c dng lm ng d
n cho nt giao thng khc
mc. Hi
n c nhi
u quan i
m khc nhau, m
t thi gian ngi ta h
n chp
d
ng, nhng quan st th
y r
ng nhc

o trung tm buc li xe ph
i h
n ch
t
c
do gi
m h
n cc tai n
n nghim trng v v
y g
n y ngi ta b
t
u
p dng trl
i. Anh ngi ta cn p dng r
t nhi
u cc nt c
ng knh nh
v mang l
i hi
u qu
. nc ta nhi
u
a phng p d
ng cc nt giao thng
hnh xuy
n vi nhi
u kch thc
o khc nhau.

R vo

R ra

Lt

r n

o trung tm

Hnh 6.13a. Nt giao thng hnh xuy

n
Nt giao thng lo
i ny c cc u nhc i
m sau:
198

* u i
m
-

Giao thng c
a dng xe
i trong nt l ti
u ch
nh, t
c
gi
m cho ph
hp vi bn knh
o v lu lng xe, cc dng xe tcc hng
ng
vo nt sau
tnh
p dng, tr
n dng v tch dng

i ra cc khu ph
khc

Khi chuy
n tnt giao khng c
o trung tm sang nt giao c

o trung
tm th xung

t gi
m
i nhi
u, ring
i vi dng xe cgii vi nhau ch
cn c tch v nh
p lung, hnh 6.13b l th dm
t ng tkhi khng c

o trung tm vi ng tc
o trung tm

Xung t gia t v b hnh.

Xung t gia xe c gii.

Hnh 6.13b Xung

t t
i ng tv nt hnh xuy
n
Bng 6.2. Lo
i nt v t
c thi
t k
Loi nt
o
Vng xuy
n nh
Nt trong
th
Ln
n trong
th
Ln
i trong th
Ln
n ngoi
th
Ln
i ngoi
th

Tc thi
t k(Km/h)
25
25
35
40
40
50

An ton giao thng cao do tri

t tiu ton bcc i
m xung
t nguy hi
m
(i
m c
t) chc i
m tch v nh
p., t
c th
p nn gi
m tai n
n nghim
trng.

m b
o giao thng lin t
c nn khn
ng thng xe
ng k
199

Khng c
n chi ph cho i
u khi
n giao thng

Khng c
n xy dng cc cng trnh

c bi
t

t ti
n nn gi thnh r

Hnh th
c

p, t
ng mquan cho thnh ph
, trn

o trung tm c thxy
dng bn hoa ho
c tng i

* Nhc i
m
-

Di
n tch chi
m d
ng m
t
ng ln. Bn knh
o phthuc vo v
n t
c
thi
t k
. V d
, bn knh

o R = 25 50 m v vng xuy
n c t3

n4
ln xe th di
n tch chi
m
t ca nt F = 0.3 0.5 ha.

Hnh trnh xe ch
y trong nt di, b
t li cho xe th sph
i
i qua vng
xuy
n bn knh ln.

6.3.2. Yu c
u thi
t k
a. V
n tc thi
t k
V
n t
c thi
t kphthu
c vo c
p
ng thi
t k
,
i vi cc
ng ph

m
b
o an ton giao thng ngi ta chqui

nh v
n tc xe 40 50 km/h, khu dn c
v
n t
c t
i a l 30 km/h v v
y v
n t
c vo nt c ththi
t kth
p hn.
Theo khuy
n co ca AASHTO th v
n t
c thi
t kph hp vi lo
i nt theo
b
ng 6-9a.
b. Cc phng php tnh khnng thng qua ca nt

i vi nt giao thng hnh xuy

n (hnh6-14), mun xc
nh khn
ng
thng qua th cc xe ph
i ch
y theo lu
t quy

nh.
4

3
1

qk

qz

Hnh 6-14. Sxc

nh khn
ng thng qua nt hnh xuy
n

200

Lu
t ny
c Lin hp quc (UNO) hp n
m 1968 t
i Vin, quy

nh ph
i
trc tri sautc l u tin cc xe ch
y quanh

o, xe cc nhnh mu
n vo
ph
i ch. Khn
ng thng xe c
a
ng phtnh theo l thuy
t qung thi gian
trng. Trn hnh 3-38, khn
ng thng xe qz c
a nhnh 2 phthuc vo
ng
chnh quay quanh

o qk . C nhi
u tc gida trn csl thuy
t ny v c k
t
qukhc nhau.
c, theo Brilon n
u ng vng v ng vo c m
t ln xe, th khn
ng
thng qua qz c xc
nh theo cng thc sau:
q z = 1.089. e ( - 0,000 72.qk) xe/h

(6.7)

Theo cng thc trn, khn

ng thng qua nhnh q z , cha xt t
i kch thc nt
m chxt ti
nh hng lng ng vng q k.
Tc giStuwe
nghin cu
a ra cng thc c xt
n
nh hng y
u thnh
h
c c
a nt:
qz = 1.805,16. E( -0,000742.qk) + F(DD) + F ( EM)

(6.8)

Trong hai cng thc trn qk l lu lng trn

ng chnh, qz l khn
ng thng
xe ca nhnh; DD = A/A ; D l
ng knh
o tnh b
ng mt, A - snhnh
c
a nt; F(DD); F(EM) l cc hm sphthuc cc thng sni trn. Nhng hai
cng thc trn v
n cha xt ti sln xe ca
ng vng v ng vo nt.
Brilon ti
p t
c nghin cu v ng
a ra bi
u xc
nh khn
ng thng qua qz
c
a ng vo, phthu
c vo lu l
ng q k sln xe c
a ng vng v
ng
d
n (hnh 6-15)
Kh nng thng xe L (xe/h)
1600
1400
1200

1000

800
600
400
200

0
50

100
150
200
250
C-ng xe quanh o qk (xe/h)

300

1) 2 ln ng vo, 3 ln quanh
o; 2) 2 ln ng vo, 2 ln quanh
o;
3) 1 ln ng vo ,2-3 ln quanh
o; 4) 1 ln ng vo , 1 ln quanh o

Hnh 6- 15. Bi
u xc

nh khn
ng thng qua c
a
ng vo qz theo Brilon
201

Vi cc ph
ng php trn cho ta xc
nh khn
ng thng qua ca nhnh
chcha ph
i ca cnt. Qua kinh nghi
m thc tcc tc gi
a ra khn
ng
thng qua gii h
n nt c 1 ln vng quanh

o 25.000 28.000 xcq

/ n, nt
c quy m ln c th
t ti 50.000 60.000 xcq
/n. Nhv
y khn
ng thng
xe phthuc nhi
u vo quy m nt.
Anh, Nh
t ngi ta dng cng thc thc nghi
m xc
nh khn
ng
thng qua ca nt. Mt nt c shnh xuy
n hnh 4- 40, th khn
ng thng
qua c
a cnt:
Q = K ( W +A )

( xcq/h)

(6.9)

W t
ng chi
u rng cc ng vo nt ( m)
A l t
ng di
n tch mrng m2
K hsthng xe tuthu
c vo snhnh
Nt 3 nhnh K= 80 xcq
/nh; 4 nhnh k= 60 xcq
/ h; 5 nhnh k= 55 xcq/h
w2

a1

a2

w3

w1
a4

a3

Q = K(W +A )
W = w1 + w2 + w3 + w4
A = a1 + a2 + a3 + a4
w4

Hnh 6-16. Stra khnng thng xe nt hnh xuy

n
Vthi gian chtrung bnh cc xe nhi
u nc thng nh
t dng cng thc sau:
T = e 3,15R

( s)

(6.10)

R l tsgia sxe thc tv khn

ng thng qua cho php ( l
y b
ng 80% kh
n
ng thng qua l thuy
t)
c. ng knh
o trung tm
Khi thi
t k
,
i vi
o trung tm ta c
n ph
i gi
i quy
t 2 v
n sau:
* Ch
n hnh d
ng
o

202

N
u nt giao nhau bi hai
ng phc
p ngang nhau, giao th
ng gc th
c thsd
ng
o trung tm hnh trn (trng hp a)

N
u
ng chnh giao vi ng ph
, m u tin giao thng cho hng
chnh th dng
o lp (tr
ng hp b)

N
u ta c
n thot xe nhanh ra khi nt (v dnt khu vc qu
ng trng)
th
o trung tm c d
ng hnh vung
c gt trn c
nh (trng hp c)

N
u hng xe rph
i tng
i nhi
u th dng d
ng

o con thoi.

Hnh 6.17. Cc dng

o trung tm
* Kch thc
o
Kch thc

o phthuc vo tc xe thi
t k
, lu lng xe vo nt, chi
u
di o
n tr
n dng, slng v gc giao nhau gia cc trc
ng phvo
nt. Tuy nhin kch th
c
o cng ln th di
n tch chi
m dng

t cng
nhi
u, hnh trnh xe trong nt cng t
ng. Chng ta c ththam kh
o cc s
li
u sau khi thi
t kkch thc

o:
-

Phn lo
i

o theo ng knh :

o nhD= 5 25 m, trung bnh 25 40

m, ln D> 40 m, r
t ln D> 50 m.

Theo qu trnh nghin cu v phn tch ch

chuy
n
ng ca xe trn
cc
ng th c ththam kh
o b
ng sau:

203

Bng 6.3. ng knh

o v sln xe trong vng xuy
n
ng knh
o trung tm(m)

20

40

60

80

100

Sln xe ch
y trong vng xuy
n

5.8

9.5

9.5

9.0

Br
ng t
ng cng ph
n xe ch
y
6.0
trong vng xuy
n
-

Theo Lin X c
, th tuthu
c vo c
p
ng v s
ng vo nt m la
chn
ng knh

o nhsau:
B
ng 6.4. Cp h
ng
ng v
ng knh
o, snhnh nt
o khi sng vo nt
C
p h
ng k ng knh
thut
ng
4
5
6

120

140

160

II

110

115

130

III

90

95

108

IV - V

50

57

65

Theo A.A Ruzkov (Nga) th c thla chn nhsau:

+ cc phdn cth R o = 10 m
+ Gia
ng phchnh ton thnh phv ng phkhu vc khi:
lu lng xe th
p th Ro = 25 m
lu lng xe cao th R o = 40 m
+ T
i cc khu cng nghi
p, kho tng th Ro = 25 40 m
+ Nt giao c
a cc
ng trc c xe i
n bnh hi Ro = 40 m.
Theo qui trnh VN 20TCN - 104 - 83 ca Vi
t Nam:
Bng 6.5. Snhnh nt v bn knh
o theo 20TCN-104-83
Tn g
i
Bn knh ti thi
u c
a

o trung tm (m)

S
ng phvo nt
3

20

25

30

40

Theo hng d
n AASHTO: ngi ta khng chquan tm ti

o chnh m
quan tm ti cng knh vng trn n
i ti
p (tc l ng knh ngoi k
cph
n xe ch
y quanh nt).
+ Ngi ta
a ra
ng knh vng ngoi
i vi nt giao thng hnh
xuy
n c m
t ln xe nhsau (B
ng 6-6a)

204

Bng 6.6a- ng knh ngoi c

a nt hnh xuy
n
i vi nt c 1 ln
Loi vng xuy
n

ng knh ngoi (m)

Vng xuy
n nh
Vng xuy
n trong th
Ln n thuc thnh ph
Ln n ngoi thnh ph

13 25
25 30
30 40
55 - 60

+
i vi vng xuy
n c thai ln xe quanh
o trung tm th quy
nh
nhsau (B
ng 6 - 6 b)
B
ng 6.6b- Brng t
i thi
u v
ng knh
o
Br
ng t
i thi
u

ng knh ngoi
(m)

ng quanh o (m)

ng knh o
trung tm (m)

45
50
55
60
65
70

9.8
9.3
9.1
9.1
8.7
8.7

25.4
31.4
36.8
41.8
47.8
52.6

c. Cc y
u tkhc
Ngoi
ng hnh d
ng v knh

o mang tnh quy

t

nh khi thi
t kta cn
ph
i quan tm

n cc y
u tthi
t kchi ti
t nh:
-

Brng ph
n xe ch
y c
a vng xuy
n v sln xe

Chi
u di c
a o
n trn dng (c nh
ng ni qui

nh Ltrn dng = (3 4)v

mt, vi v (m/s)

Cc

o d
n hng (n
u c)

Cc bn knh
ng cong vo v ra nt

Ch ng cho ngi
i b. (Hnh 6-18) l v dnt giao thng hnh
xuy
n vi
y cc
o, v
ch, bi
n bo hng d
n cho ngi
i b
.

Trng hp gc giao nhc thsd

ng nt giao c hai
o hnh xuy
n
gi
m qung
ng quay quanh
o (hnh 6.19)

205

Hnh 6-18. Nt giao thng hnh xuy

n vi cc
o, v
ch chdn, bi
n bo hi
u
m
t
u vo.

Hnh 6-19. Nt vi hai

o nh.
Nh
n xt chung: Vi giao thng thVi
t Nam hi
n nay l giao thng h
n hp
vi v
n t
c th
p nn p dng nhi
u nt giao hnh xuy
n vi bn knh

o nhv
n
c hi
u qu
, i khi vi
ng phkhng ph
i phchnh
o trung tm bn
knh ch5-10 mt.

206

6.4. NT GIAO THNG KHC MC

6.4.1. Khi ni
m chung
Khi lu lng giao thng ln, nt giao thng cng mc khng

m b
o
thng xe d
n

n n t
c, hay khi ng cao tc giao nhau vi cc
ng khc th
ph
i xy dng nt giao thng khc mc. Nt giao thng khc mc c nh
ng u
nhc i
m sau:
u i
m
Khn
ng thng xe ln, trnh n t
c, xe ch
y qua nt khng ph
i chi do
ti
t ki
m th
i gian v nhin li
u.
Nhc i
m
Gi thnh xy dng cao, chi
m di
n tch

t ln, v n
u khng ph
i hp tt s
ph vki
n trc xung quanh, khng ph hp v
i
thc nhng nh th
p
t
ng. khng ph vki
n trc xung quanh th ph
i lm cc ng h
m chui
d
n
n kh kh
n trong v
n
thot nc v t
ng cao gi thnh xy dng.
Chnh v nhng l do trn nn nt giao thng khc mc thng c xy dng
cc ca ng c
a thnh ph
, vo bn trong thnh phth t
c xy dng.
6.4.2. Cc yu c
u thi
t k
a. Hnh dng nt
Vi
c ch
n hnh d
ng ca nt l phthu
c vo dng xe t
i nt, theo nguyn
t
c u tin hng c lu lng ln v phthu
c vo
i
u ki
n

a hnh. M
i nt
giao thng khc mc ph
i l cng trnh hi ho vi

a hnh xung quanh v v

y
r
t a d
ng. Hnh thc n
i ti
p g
m nhnh a) rph
i, b) rtri bn trc ti
p, c) r
tri gin ti
p hnh 6.20a.

a. rphi

b. rtri bn trc ti
p

c. rtri gin ti
p

Hnh 6.20a. Cc hnh thc n

i ti
p cb
n

207

Cc d
ng ng 3 ng 4 cb
n thng
c p dng cc hnh sau:

a. Hnh kn trompete

b. Hnh bng n

c. Hnh tam gic

Hnh 6.20b. Cc dng ng 3 khc mc

Hnh 6.20c. Cc d
ng ng 4 khc mc hnh hoa th
208

Hnh 6.20d. Cc d
ng ng 4 khc mc hnh qutrm

Hnh 6.20e. Cc d
ng ng 4 khc mc
i xng khc
209

b. Tiu chun thi

t k
Tiu chu
n thi
t kng ngi ta thng phn ra
ng chnh v nhnh.
B
ng 6.7. Loi nhnh v vn tc thi
t
Nt khc mc hon chnh
Loi nhnh

Nt khc mc khng hon chnh

Cc cch trin tuyn

Khng ph hp

Ph hp

Khng ph hp

60 - 80

50 - 60

60 - 80

40 - 60

40

40

40 - 60

Ph hp
40 - 60

Trc tip

40 - 60

Na trc tip

40

30 - 40

30
Gin tip
R.m
60 - 80
(Trc tip)

40 - 80

Phn nhnh tuyn

Tiu chu
n thi
t kng chnh:

Trn cc
ng chnh, cc tiu chu
n thi
t kdc dc, m
t c
t ngang,
d
c ngang, bn knh
ng cong b
ng, ng cong ng, t
nh khng ph hp
vi tiu chu
n c
a ng trc
. Trn
ng cao t
c dc d
c 4 5 % (thng
thng l 4%, trong trng hp kh kh
n mi dng 5%) th t
nh khng l 4.5 m,
n
u xt
n nng c
p ng th t
nh khng l 4.7 m.
-

Tiu chu
n
ng nhnh:

Yu c
u vtiu chu
n
ng nhnh tng ng vi v
n tc thi
t k
c
l
y b
ng 6.7 .

210


ng cong chuy
n ti
p trn bnh dng
ng cong Cltit vi tham
sA = 1/3 R, vi nhng
ng cong c R = 40 60 m l
y A = R.
dc d
c qui
nh b
ng 6.8, nhng trng hp kh kh
n c ths
d
ng i = 10% trn hng xu
ng dc.
M
t c
t trn ng nhnh phthu
c vo lu lng giao thng c ththam
kh
o hnh 6.24 ho
c 6.25,
o
n gia
ng nhnh th
ng thi
t khai
ln xe c d
i phn cch ho
c khng d
i phn cch.
d
c ngang trn ng nhnh phthu
c vo bn knh ng cong v
v
n tc thi
t k
,
dc ngang l
y l 2% , trong
ng cong tham kh
o
hnh 6.21
Thi
t kcc ln qu theo nguyn t
c chi
u r
ng t
ng tt, gc m12 0,
quan hgia chi
u di v chi
u r
ng
o
n tch v nh
p tham kh
o hnh
6.22 v 6.23.
Ng ba trn ng c
p th
p thng c cc
o d
n hng, t
i cc xe
ph
i ch
y theo lu
t ng chnh ng phho
c
c i
u khi
n b
ng
n tn hi
u.
Bng 6.8. Quan hgia vn tc thi
t kv y
u tkthut
ng nhnh
Cc y
u tthi
t k

K hiu

Gii hn cc y
u tthitkv vn tc
thi
t kVtk (km/h)
30

40

50

60

70

80

25

50

80

130

190

280

Bn knh ng cong bng

R [m]

dc dc: Ln dc

+ i [%]

5.0

- i [%]

6.0

Xung dc
Bn knh ng cong ng li

Rli [m]

500

1000

1500

2000

2800

4000

Bn knh ng cong ng
lm

Rlm [m]

250

500

750

1000

1400

2000

dc ngang min

I nmin [%]

2.5

dc ngang max

I nmax [%]

6.0

dc phthm cnh

i [%]

0.1a (a l khong cch tmp titrc quay

[m]

Tm nhn tithiu

Sh [m]

25

30

40

60

85

115

211

Hnh 6.21. Quan hgia bn knh cong, vn t

c v d
c ngang ng nhnh

212

Hnh 6.22. Thi

t kln nhp dng trn
ng nhnh

Hnh 6.23. Thi

t kon tch ln trn ng chnh

213

Hnh 6.24. Cc dng m

t c
t ngang nhnh r1 chi
u

Hnh 6.25. Cc dng m

t c
t ngang nhnh r2 chi
u

214

a=

ln
lz

en

0.00

0.000

0.05

0.005

0.10

0.020

0.15

0.045

0.20

0.080

0.25

0.125

0.30

0.180

0.35

0.245

0.40

0.320

0.45

0.405

0.50

0.500

en

a=

0.005
0.015
0.025
0.035
0.045
0.055
0.065
0.075
0.085
0.095

Ln
Lz

ln
lz

en

en

0.50

0.500

0.55

0.595

0.60

0.680

0.65

0.755

0.70

0.820

0.75

0.875

0.80

0.920

0.85

0.955

0.90

0.980

0.95

0.995

1.00

1.000

in

0.095
0.085
0.075
0.065
0.055
0.045
0.035
0.025
0.015
0.005

in =en - i

Hnh 6.26. Quan hgia chi

u r
ng, chi
u di trn cc
o
n tch nh
p ln

Mt ct C

Mt ct A

Hnh 6.27. Cc y
u tcbn nhnh nt giao thng khc mc khng hon ch
nh.
Nt giao thng khc mc l cng trnh phc tp, ki
n trc cng trnh c ngh
a
ln

i vi khu vc. Trong gio trnh ny ch

a ra cc ki
n thc cb
n cc
tiu chu
n v

nh hng, cn quy
t
nh cthphthu
c vo ngi thi
t k
.
215

MT SHNH NH NT GIAO THNG KHC MC BN C

THAM KHO, PHN TCH

216

------o0o-------

217

218

TI LIU THAM KHO

1. CHXHCNVN. Tiu chu
n Vi
t Nam. ng t Yu c
u thi
t k
TCVN 4054-05, H Ni 2005
2. CHXHCNVN. Tiu chu
n Vi
t Nam. ng t cao tc Tiu chu
n
thi
t kTCVN 5729-97, H Ni 1997
3. Ngh
nh s186/2004/N-CP ngy 05 thng 11n
m 2004 ca Chnh ph
Quy

nh vqu
n l v b
o vk
t c
u ht
ng giao thng ng b
4. Bgiao thng v
n t
i, 22TCN 273-01 Tiu chu
n thi
t k
ng t.
5. Nguy
n Quang Chiu, B Chng, Dng Hc H
i, Nguy
n Xun
Trc. Thi
t kng t, t
p 1. NXB Giao thng v
n t
i, H N
i 1990.
6. GS.TS B Chng. Thi
t kng t, t
p 1. Nh xu
t b
n Gio d
c,
H N
i 2001.
7. B Chng, Nguy
n Quang
o. Nt giao thng trn
ng t,
t
p1. NXB Gio d
c. H Ni, 2000
8. Nguy
n V
n
nh. Gio trnh thi
t k
ng t, t
p 1. Trng

i hc
Giao thng s
t b, H Ni 1969
9. GS.TS Dng H
c H
i. Thi
t kng cao t
c. Nh xu
t b
n KHKT,
2000.
10. GS.TSKH Nguy
n Xun Trc, GS.TS Dng Hc H
i, PGS.TS Vnh
Ph
ng Stay thi
t k
ng t - Nh xu
t b
n Gio dc, 2001.
11. PGS.TS Nguy
n Quang To
n. Thi
t kng t hi
n

i. Bi gi
ng cao
hc.
i h
c GTVT 2000.
12. Nguy
n Quang Phc. Bi gi
ng thi
t kng t, H GTVT 2005
13. PGS.TS Nguy
n Xun Vinh. Phng php thi
t ktuy
n Clothoid cho

ng t. Nh xu
t b
n Xy dng, 2006.
14. Trng nh Giai Thi
t ktuy
n
ng t cao tc Nh xu
t b
n
GTVT, 2002. Ngi d
ch KS. inh Vi
t Hng, hi
u nh GS. Nguy
n
Quang Chiu.
15. AASHTO. A policy on Geometric Design of Highway and Streets.
Whasington 1994.
16. Caltrans Highway Design Manual, California 2004. http://www.dot.ca.gov
17. Highway Capacity Manual. 2000
18. Convention on Road Traffic . Geneva, 19 September 1949
219

19. Werner Schnabel/ Dieter Lohse Grund lagend der strassenvierkehrs

technik und der verkchrs planung Verlg fun Bawesen 1997.
20. Wolf Strassen Plannung Werner Verlag 2004.
21. Richtlinien fr die Anlage von Stra
en Linienfhrung (RAS-L) Ausgabe
1995 (Tiu chu
n thi
t ky
u thnh hc
ng t c
a CHLB c)

220

MC LC
Trang

LI NI U

CHNG 1 CC KHI NIM S DNG TRONG MN HC

THIT KHNH HC NG T

1.1 NG BV MNG LI NG B

1.1.1 T
m quan trng ca m
ng l
i
ng btrong
i s
ng x
h
i

1.1.2 M
ng li ng bVi
t Nam, hi
n t
i v tng lai pht
tri
n

1.2 CC BPHN CA NG B

14

1.2.1 Tuy
n
ng

14

1.2.2 Cc bph
n ca
ng

17

1.2.3 Cc bph
n
c bi
t ca
ng

19

1.2.4 Cc khi ni
m vgiao thng ng t

19

1.3 PHN LOI NG B

31

1.3.1 Cc ki
u phn lo
i ng b

31

1.3.2 Phn lo
i ng theo t
m quan trng vgiao thng.

32

1.3.3 Phn lo
i ng theo c
p qu
n l

32

1.3.4 C
p h
ng kthu
t c
a
ng t cng cng

33

1.3.5 C
p h
ng kthu
t ca
ng t cao t
c

35

1.4 NHNG L THUYT (M HNH) S DNG TRONG

THIT KHNH HC NG

36

1.4.1 Cc yu c
u
i vi thi
t khnh h
c ng

36

1.4.2 L thuy
t
ng lc h
c ch
y xe (m hnh xe-
ng)

36

1.4.3 L thuy
t thi
t ktheo nguy
n vng ca ngi tham gia giao
thng (m hnh xe-
ng-ng
i li-mi trng ch
y xe)

37

1.5 CC TIU CHUN THIT K V TM QUAN TRNG

CA N.
1.6 MN HC THIT KNG T

40
41

221

CHNG 2 - S CHUYN NG CA T TRN NG

43

2.1 CC LC TC DNG KHI XE CHY

43

2.1.1 Lc c
n

43

2.1.2 Lc ko v qu trnh sinh ra sc ko

46

2.2 PHNG TRNH CHUYN NG CA T V BIU

NHN TNG LC

48

2.3 LC BM CA BNH XE VI MT NG

50

2.4 SHM XE V CLY HM XE

53

2.5. TM NHN XE CHY.

55

2.5.1 Xc

nh chi
u di t
m nhn xe ch
y theo s
1

55

2.5.2 Xc

nh chi
u di t
m nhn xe ch
y theo s
2

56

2.5.3 Xc

nh chi
u di t
m nhn xe ch
y theo s
3

57

2.5.4 Xc

nh chi
u di t
m nhn xe ch
y theo s
4

58

2.6 SCHUYN NG CA ON XE KO MOC

61

2.7. TNH HAO TN NHIN LIU V HAO MN LP TRN

NG

62

2.7.1 Tnh hao t

n nhin li
u

62

2.7.2 Hao mn s
m lp

64

CHNG 3 THIT KBNH TUYN

65

3.1 KHI NIM CHUNG V NHNG NGUYN TC CBN

65

3.1.1 Khi ni
m

65

3.1.2 Phng hng cnh tuy

n

65

3.1.3 Nhng yu c
u chung
i vi tuy
n trn bnh

65

3.1.4 Nhng nguyn t

c cb
n khi v
ch tuy
n,

nh tuy
n
3.2 THIT KCC ON TUYN NM TRN NG
THNG

65

3.3 C IM CA S CHUYN NG CA T TRONG

NG CONG TRN.

69

3.4 LC NGANG V LA CHN HSLC NGANG

3.4.1 i
u ki
n
n

nh ch
ng l
t.

70

222

68

71

3.4.2 i
u ki
n
n

nh ch
ng trt ngang.
3.4.3 i
u ki
n m thu
n v ti
n nghi v
i hnh khch.

72

3.4.4 i
u ki
n ti
t ki
m nhin li
u v s
m l
p.

73

3.4.5 La ch
n hslc ngang tnh ton

73

3.5 SIU CAO V BTR ON NI SIU CAO

3.5.1 Siu cao, tc dng c
a siu cao
3.5.2 dc siu cao
3.5.3 o
n n
i siu cao v cc phng php nng siu cao

74
74
75
76

3.6 MRNG PHN XE CHY TRONG NG CONG

84

3.6.1 Tnh ton

mr
ng

84

3.6.2 Btr
mr
ng m
t
ng trong
ng cong
3.7 THIT KV BTR NG CONG TRN

85

3.7.1 La ch
n bn knh ng cong trn

88

3.7.2 N
i ti
p cc
ng cong trn.
3.8 NG CONG CHUYN TIP

89

3.8.1 Tc d
ng ca
ng cong chuy
n ti
p

91

3.8.2 Xc

nh chi
u di ca CCT

91

3.8.3 Nghin cu d
ng hnh h
c c
a
ng cong chuy
n ti
p

92

3.8.3.1
ng cong clothoid.

93

3.8.3.2
ng hoa thLemniscat Becnulli

97

3.8.3.3
ng cong cong parabol b
c3

98

3.8.3.4 Cc
ng cong khc.

98

3.9 THIT KV TNH TON NG CONG CLOTHOID

3.9.1 ng cong trn ni hai

u b
ng hai ng cong chuy
n ti
p

i xng.

73

86

91

99
101

3.9.2 ng cong trn ni hai

u b
ng hai ng cong chuy
n ti
p
khng
i xng.

104

3.9.3 ng cong t
ng hp bao gm hai nhnh clothoid
i
u

106

3.9.4 ng cong chS

109

3.9.5 ng cong xo
n
c

111

3.9.6.
ng cong chuy
n ti
p b
ng cc nhnh
ng clothoid n
i

112
223

ti
p nhau.
3.9.7. ng cong chC

113

3.10 M BO TM NHN TRN NG CONG NM.

3.10.1 Phng php gi
i

114
114

3.10.2 Phng php gi

i tch

114

3.10.3
m b
o t
m nhn ban
m

118

3.11 NH GI MC AN TON KHI THIT KBNH

TUYN

119

3.11.1 Hsthay
i
ngo
t c
a
ng cong CCRS (Curvature
Change Rate)

111

3.11.2 cong DC (Degree of Curve)

121

3.11.3 Xc
nh tc
khai thc vi su
t b
o

m 85% (V85 %)

121

3.11.4 Cng thc xc

nh hslc ngang thi

t k(RA) v hs
lc ngang yu c
u (RD)

122

3.11.5 Thi
t l
p cc tiu chu
n an ton

122

CHNG 4 THIT KTRC DC V TRC NGANG

125

4.1 XC
NH DC DC CA NG

125

4.1.1 Xc

nh
d
c d
c ca
ng Bi ton kinh t
-kthu
t

125

4.1.2 Quy
nh khi xc
nh
d
c v chi
u di o
n dc:

126

4.1.3 Chi
t gi
m d
c d
c trong ng cong b
ng c bn knh
nh:
4.2 NG CONG NG.

127

4.2.1 Xc

nh bn knh t
i thi
u ca
ng cong
ng li

128

4.2.2 Xc

nh bn knh t
i thi
u ca
ng cong
ng lm:

129

4.2.3 La ch
n bn knh ng cong ng
4.3 TNH TON V CM NG CONG NG

130
131

4.3.1 Cc cng th
c tnh ton cb
n

131

4.3.2 Trnh ttnh ton v c

m
ng cong
ng

132
133

4.4 NHNG YU CU V NGUYN TC CBN KHI THIT

KTRC DC.
4.4.1 Cc yu c
u v nguyn t
c cb
n khi thi
t ktr
c dc
224

128

133

4.4.2 Xc

nh cc i
m kh
ng chkhi thi
t kng -
nh
h
ng ca
i
u ki
n
a hnh khi thi
t ktr
c d
c.

134

4.5 PHNG PHP THIT KTRC DC NG T

136

4.6 PHNG PHP LP THTC XE CHY V TNH

THI GIAN XE CHY.

140

4.6.1 L
p
thv
n t
c xe ch
y

140

4.6.2 V
n tc trung bnh v thi gian xe ch
y trung bnh

142

4.6.3 nh gi phng n thi

t ktheo hsan ton

143

4.7 TRC NGANG V CC C TRNG CH YU CA

TRC NGANG

144

4.7.1 Br
ng ph
n xe ch
y

144

4.7.2 Lng

145

4.7.3 D
i phn cch gia

146

4.7.4 D
i phn cch bn

147

4.7.5 Ph
m vi b
o vk
t c
u ht
ng giao thng
ng b

149

4.8 LN PHLEO DC V LN CHUYN TC

149

4.8.1 Ln phleo dc

149

4.8.2 Ln chuy
n tc

150

4.9 NNG LC THNG HNH CA NG.

151

4.9.1 M hnh
ng lc hc
n gi
n

151

4.9.2 Quan i
m c
a Nga

153

4.9.3 Quan i
m c
a HCM

157

4.9.3 Phng php m phng xc

nh n
ng lc thng hnh

159

4.10 XC
NH SLN XE TRN NG

161

4.10.1 Xc
nh sln xe trn m
t c
t ngang ca
ng

161

4.10.2 Dbo lng giao thng n

m tng lai

162

CHNG 5 - THIT KCNH QUAN V PHI HP CC

YU T TUYN NG T

163

5.1 MC NH THIT KCNH QUAN NG T

163

5.2 S KT HP GIA NG V CNH QUAN MI

164
225

TRNG
5.2.1 Nguyn t
c chung vthi
t kc
nh quan

164

5.2.2 Nguyn t
c i tuy
n vng
ng b
ng v th
o nguyn

164

5.2.3 Nguyn t
c i tuy
n vng
i

165

5.1.4 Nguyn t
c i tuy
n vng ni

165

5.3 I TUYN THEO NG TANG V TUYN CLOTHOID

165

5.4 SPHI HP CC YU TCA TUYN

166

5.4.1 Mc
ch phi hp cc y
u tc
a tuy
n

166

5.4.2 Phi hp cc y
u ttrn bnh

166

5.4.3 Phi hp cc y
u ttrn tr
c dc

168

5.4.4 Phi hp bnh v m

t c
t dc.

168

5.4.5 Phi hp gia bnh

, tr
c dc v tr
c ngang

172

5.4.6 Phi hp gia tuy

n
ng v cng trnh.

173

5.4.7 Sk
t hp vi c
nh quan.

173

5.4.8 Thi
t ktr
ng cy phi hp vi tuy
n
ng

173

CHNG 6 -THIT KNT GIAO THNG

185

6.1. KHI NIM CHUNG VNT GIAO THNG

185

6.1.1. Khi ni
m chung vnt giao thng.

185

6.1.2. Phn lo
i nt giao thng

187

6.1.3. Cc yu c
u khi thi
t kxy dng nt giao thng .

187

6.1.4. La ch
n lo
i hnh nt

188

6.1.5. Cc ti li
u c
n i
u tra kh
o st khi thi
t knt.

188

6.2. THIT KNT GIAO CNG MC

189

6.2.1.Khi ni
m chung v yu c
u thi
t k

189

6.2.2. Nt giao cng mc n gi

n.

191

6.2.3.Nt giao cng mc c btr thm ln xe rtri, ph

i (m
rng).

193

6.2.4. nt giao thng c sdng

o d
n hng (nt knh ho)

195

6.3. NT GIAO THNG HNH XUYN

198

226

6.3.1. Khi ni
m chung

198

6.3.2. Yu c
u thi
t k

200

6.4. NT GIAO THNG KHC MC

207

6.4.1. Khi ni
m chung

207

6.4.2. Cc yu c
u thi
t k

207

TI LIU THAM KHO

219

MC LC

221

227