LALFABETO ITALIANO

Italijanska azbuka ima dvadesetjedno slovo:

1. a (a)

2. b (bi)

3. c (ci)

4. d (di)

5. e (e)

6. f (effe)

7. g (gi)

8. h (acca)

9. i (i)

10. l (elle)

11. m (emme) 12. n (enne)

13. o (o)

14. p (pi)

15. q (qu)

16. r (erre)

17. s (esse)

19. u (u)

20. v (vu)

21. z (zetta).

18. t (ti)

Ostalih pet slova, k (cappa), j (i lunga), x (ics), y (ipsilon), w (vu doppia), u italijanskom
jeziku se koriste za pisanje stranih rei i internacionalnih skraenica.
K (cappa) se koristi u stranim reima i u skraenicama kao kg, km, kl, kw za (chilogrammo,
chilometro, chilolitro, chilowatt).
J (i lunga) se koristi za imena Jacopo, Jolanda, majolica (maiolica), jazz.
X (ics) esto se pojavljuje u latinizmima kao reca ex: lex-re, lex- presidente, extra(un lavoro extra)/prekovremeni rad/, (un prodotto extra) /to se odnosi na vrhunsku marku/.
Y (ipsilon) ima vrednost glasa i a pojavljuje se u nekoliko rei odomaenih u Italiji: yoghurt,
yacht, derby.
W (vu doppia) je tipino slovo engleske (whisky, week-end, sandwish ) gde se w izgovara kao U
i nemake abecede gde se w izgovara kao V (Wagner, la musica wagneriana, watt, kilowatt).
Izgovor nekih slova :
ci (i)
chi (ki)
ce (e)
che (ke)
gi (i)
ge (e)
h

ghi (gi)
ghe (ge)

ca (ka), co (ko), cu (ku).

ga (ga), go (go), gu (gu).

- se nikada ne izgovara.

qu - iza q uvek ide u a kada iza njih stoje vokali izgovaraju se kua, kue, kui, kuo (quadro,
querella, quiete, quota.)
cq - dok se svi ostali konsonanti mogu predstaviti duplim znakom / Un cane abbaia, la mucca
pascola, una stoffa di lana, oggi piove, un gatto sul tetto, la rosa rossa, / slovo q kada se izgovara
udvojeno pie se cq ( acqua, acquila, acquistare ).
s

- izmeu dva vokala ita se (z), ili na poetku rei ako sledi jedan od suglasnika b ili l
(sbaglio, slancio )

ss - se uvek ita kao (s) /rosso, rossetto/

z - se izgovara kao (c) pizza, i kao (dz) mazzo

gli - gl + i ita se ( lji ) /figli, fogli/

gli - gl + i + a,e,o,u ita se ( lj ) /maglia, moglie, figlio/
gn - (nj) / bagno, agnello, ogni /
sci i sce daju () / sci, scena, sciare, sciopero, sciupare/
sch ispred e ita se (ske) / schermo,scheletro, schema/

ZAMENICE - I PRONOMI
Zamenica zamenjuje imenicu. Line zamenice u italijanskom jeziku su:
1.
2.
3.

io ja
tu ti
lui on lei ona

noi mi
voi vi
loro oni

U dananjem italijanskom, za utivo obraanje (persiranje) jednoj osobi upotrebljavaju se oblici

treeg lica jednine. Ponekad se ove zamenice piu velikim slovom L. Tako lei (Lei) pored ona
dobija znaenje Vi, pa se samo iz konteksta moe utvrditi da li npr. Lei ha ragione znai Ona
je u pravu, ili Vi ste u pravu.
I zamenica 3. lica mnoine loro (Loro) moe se upotrebiti za utivo obraanje veem broju ljudi,
ali samo u posebnom ceremonijalnom stilu: Loro signori mi capiscono Vi me, gospodo
razumete.

PREZENT GLAGOLA ESSERE IL PRESENTE DELL ESSERE

Glagol ESSERE je jedan od dva osnovna glagola italijanskog jezika, pored svog samostalnog
znaenja = biti, koristi se i kao pomoni glagol za graenje sloenih vremena.
Promena glagola ESSERE u prezentu indikativa glasi:

1. io
2. tu
3. lui, lei

singolare
sono
sei

1. noi
2. voi
3. loro

plurale
siamo
siete
sono

PREZENT GLAGOLA AVERE IL PRESENTE DEL AVERE

Glagol AVERE je drugi osnovni glagol italijanskog jezika, pored svog samostalnog znaenja =
imati, koristi se i kao pomoni glagol za graenje sloenih vremena.

Promena glagola AVERE u prezentu indikativa glasi:

singolare
1. io
ho
2. tu
hai
3. lui, lei
ha

plurale
abbiamo
avete
hanno

1. noi
2. voi
3. loro

PREZENT GLAGOLA CHIAMARSI (zvati se)

Povratni glagoli, kao i u srpskom, grade se dodavanjem povratne zamenice: CHIAMARSI
zvati se
(Io)
(Tu)
(Lui/lei)

mi chiamo
ti chiami
si chiama

IMENICA NOME
Imenice mogu biti mukog roda ili enskog roda. U italijanskom jeziku imenice koje se u
jednini zavravaju na a najveim delom su enskog roda. Imenice koje se u jednini zavravaju
na o su skoro sve mukog roda. Pored imenica i prideva koji se u jednini zavravaju na a
odnosno na o, u italijanskom jeziku postoje i imenice i pridevi koje se u jednini zavravaju na
e koje u mnoini prelazi u i. Te imenice i pridevi mogu biti i mukog i enskog roda i radi
raspoznavanja trebalo bi kosultovati renik.
Singolare

Plurale

cas -a

(jedna kua)

cas -e (vie kua)

libr -o

(jedna knjiga)

libr -i

televisor-e (jedan televizor)

( vie knjiga)

televisor-i (vie televizora)

PRIDEV AGGETTIVO

Pridev se slae sa imenicom na koju se odnosi i u rodu i u broju.

jednina

muki rod : vero

enski rod : vera

jednina muki i enski rod: intelligente

mnoina

muki rod : veri

enski rod : vere

mnoina muki i enski rod: intelligenti

Na primer : sentimento vero i

veri amici
i
ragazzo intelligente i

passione vera
parole vere
bambini intelligenti

PREZENT /IL PRESENTE/

Prezent se u prvom redu koristi za radnje ili stanja koja su istovremena s trenutkom
govorenja:
Passeggio con gli amici.
Guardo la tiv.
Prezent se koristi za procese koji su aktuelni u trenutku govorenja:
Anna prende le lezioni di pianoforte.
Koristi se i u poslovicama i iskazima koji upuuju na opte istine kao npr. zakone fizike,
matematike itd:
Lacqua bolle a 100 gradi. Chi cerca trova.
Narativni ili istorijski prezent:
Giovani si alza, si guarda intorno e torna a sedere.
Leopardi nasce a Recanati nel 1798.
Koristi se i umesto futura:
La prossima estate andiamo al mare.
Prezent vrlo esto moe da ima funkciju imperativa:
Ora tu mi racconti tutto.
Koristi se i za izricanje pretnji. Pretiti Italijanu glagolom koji je u futuru (kao to je sluaj
u naem jeziku) znailo bi da e se pretnja ostvariti u nekoj daljoj budunosti i tako ona
gubi na uverljivosti:
Ti ammazzo! (ubiu te)
Ti faccio nero! (ima da te naplavim)

Italijanski jezik ima tri tipa konjugacija glagola koje razlikujemo prema nastavcima infinitiva
prezenta: na -are (1* konjugacija: lodare), na ere ( 2* konjugacija: temere, leggere ), na ire (
3* konjugacija: sentire).
1* amare (voleti)

2* temere (plaiti se)

io
tu
lui/lei
noi
voi
loro

io
tu
lui/lei
noi
voi
loro

am-o
am-i
am-a
am-iamo
am-ate
am-ano

tem-o
tem-i
tem-e
tem-iamo
tem-ete
tem-ono

3* sentire (osetiti, uti)

io
tu
lui/lei
noi
voi
loro

sent-o
sent-i
sent-e
sent-iamo
sent-ite
sent-ono

Kao to se vidi iz primera prezent indikativa pravilnih glagola se gradi oduzimanjem

karakteristinog nastavka are za 1. konjugaciju, -ere za 2. konjugaciju, -ire za 3. u infinitivu a
dobijenoj osnovi infinitiva dodaju se nastavci za prezent.

U treoj konjugaciji, jedan broj glagola u prezentu /inhoativni glagoli/ (indikativa i konjunktiva)
kao i u imperativu proiruje osnovu umetkom isc. Umetak se izgovara dvojako, shodno
pravilima o izgovoru slovne grupe sc ispred vokala: kao ( isc ) ispred o i a , a kao (i) ispred e i i.
Tako na primer glagol finire glasi :
3* finire
io
fin-isc-o (finisko)
tu
fin-isc-i (finii )
lui/lei fin-isc-e ( finie )

noi
voi
loro

fin-iamo
fin-ite
fin-isc-ono

(finjamo)
(finite)
(finiskono)

Glagoli 1. konjugacije kao npr. cominciare i mangiare ne udvajaju -i u 2. licu jednine i 1. licu
mnoine:
io comincio
tu cominci
lui comincia

noi cominciamo
voi cominciate
loro cominciano

io mangio
tu mangi
lui mangia

noi mangiamo
voi mangiate
loro mangiano

Glagoli 1. konjugacije na care i gare, npr. pagare i giocare,uvaju svoj izgovor iz infinitiva
ubacujui -h u 2. licu jednine i 1. licu mnoine:
io pago
tu paghi
lui paga

noi paghiamo
voi pagate
loro pagano

io gioco
tu giochi
lui gioca

noi giochiamo
voi giocate
loro giocano

NEPRAVILNI GLAGOLI ( I VERBI IRREGOLARI )

Ovde e biti prikazana promena samo nekih nepravilnih glagola, u italijanskom jeziku ima dosta
takvih glagola pa bi bilo dobro konsultovati renik ako postoje nedoumice.
andare
io
tu
lui/lei
noi
voi
loro

vado
vai
va
andiamo
andate
vanno

dare
io
tu
lui/lei
noi
voi
loro

stare
do
dai
da
diamo
date
danno

io
tu
lui/lei
noi
voi
loro

fare
sto
stai
sta
stiamo
state
stanno

io
tu
lui/lei
noi
voi
loro

faccio
fai
fa
facciamo
fate
fanno

LAN ARTICOLO
Odreeni lan Articolo determinativo je promenljiv u rodu i broju, tj. slae se sa imenicom
ispred koje stoji

Odreeni lan za muki rod u jednini glasi IL a u mnoini I.

Odreeni lan za enski rod u jedni glasi LA (L') a u mnoini LE.
Oblik il prethodi imenicama mukog roda. Postoji jo jedan oblik odreenog lana za muki rod
koji u jednini glasi LO a u mnoini GLI.
Ovaj oblik odreenog lana koristi se iskljuivo u sledeim sluajevima:
1. ispred imenice koja poinje na s+suglasnik (tzv. s impura neisto s): lo scontrino gli
scontrini, lo sbaglio gli sbagli
2. ispred imenice koja poinje na z: lo zero gli zeri, lo zio gli zii
3. ispred imenice koja poinje na x: lo xenofobo gli xenofobi, lo xilofono gli xilofoni
4. ispred imenice koja poinje na ps / pn: lo psicologo gli psicologi, lo pneumatico gli
pneumatici
5. ispred imenice koja poinje na samoglasnik (tad se elidira): lamico gli amici, lospite gli
ospiti, luomo gli uomini
6. ispred imenice koja poinje glasom : lo sciopero gli scioperi
7. ispred imenice koja poinje glasom nj: lo gnocco gli gnocchi
8. ispred imenice koja poinje glasom j: lo Ionio, lo yogurt

Oblik odreenog lana za enski rod la se apostrofira ispred vokala : la bocca, la danza, la
chiesa, la scintilla, la zia, la zona itd, ali : lerba, limpresa, londa, luva itd, a mnoini je oblik
le koji se nikada ne skrauje.

Neodreeni lan Articolo indeterminativo ini imenicu neodreenom, jo uvek nepoznatom.

Upotrebljava se samo u jednini, u sledeim oblicima : un za muki rod (un ragazzo, un tavolo...),
una i un za enski rod (una borsa, una donna, un'amica...). U svim sluajevima u kojima se
koristi LO ili GLI kao odreeni lan mukog roda za neodreeni e se koristi oblik uno (uno
scontrino, uno zero, uno xilofono, uno pscicologo), odnosno un ako imenica pocinje vokalom
(un amico).

BROJEVI - I NUMERI
Brojevi se u italijanskoj gramatici smatraju podvrstom prideva (aggettivi numerali), poto stoje
uz imenicu i odreuju je. Evo prikaza osnovnih brojeva od 0 do 100:
0 - zero
1 - uno
2 - due
3 - tre
4 - quattro
5 - cinque
6 - sei
7 - sette

10 - dieci
11 - undici
12 - dodici
13 - tredici
14 - quattordici
15 - quindici
16 - sedici
17 - diciassette

20 - venti
21 - ventuno
22 - ventidue
23 - ventitr
24 - ventiquattro
25 - venticinque
26 - ventisei
27 - ventisette

30 - trenta
31 - trentuno...
33 - trentatr
38 - trentotto
40 - quaranta
50 - cinquanta
60 - sessanta
70 - settanta

8 - otto
9 - nove

18 - diciotto
19 - diciannove

28 - ventotto
29 - ventinove

80 - ottanta
90 - novanta
100 - cento

VERBI MODALI AL PRESENTE MODALNI GLAGOLI U PREZENTU

Modalni glagoli (verbi modali) uvode infinitiv bez ikakvog predloga, i kvalifikuju radnju,
izraenu tim infinitivom, kao neophodnu, moguu ili eljenu. Iza glagola sapere dodue moe
stajati predlog di ali se tada znaenje ovog glagola menja:
So scrivere bene. Umem dobro da piem.
So di scrivere bene. Znam / Svestan sam toga da dobro piem.
dovere morati

volere - hteti

Io devo partire presto.

Tu devi ripetere la domanda.
Lui deve rimanere a casa.
Noi dobbiamo lavorare fino a tardi.
Voi dovete preparare un esame.
Loro devono andare a scuola.

Io voglio un caff. / bere un caff.

Tu vuoi comprare le scarpe.
Lui vuole andare in vacanza allestero.
Noi vogliamo dormire fino a tardi.
Voi volete parlare in italiano.
Loro vogliono superare lesame.

potere moi

sapere znati, umeti

Io posso restare un po?

Tu puoi chiudere la finestra?
Lei pu aspettare.
Noi possiamo entrare?
Voi potete parlare pi piano?
Loro possono parlare la lingua italiana.

Io so cucinare bene.
Tu sai suonare il violino?
Lei sa guidare.
Noi sappiamo la verit. / giocare a tennis.
Voi sapete litaliano. / parlare in italiano.
Loro sanno nuotare.