PIHATUR

Puji syukur nu nulis panjatkeun ka kahadirat Allah SWT. Yen nu nulis tos
ngabereskeun ieu tugas Makalah Bahasa Sunda tentang Babad Karawang.
Dina panyusunan makalah ieu, henteu sakedik tahanan anu nu nulis sanghareupan.
Tapi nu nulis nyadar yen kalancaran dina panyusunan makalah ieu henteu sejen berkat
bantuan, dorongan sarta bimbingan ti kolot, ku kituna hahalang-hahalang anu nu nulis
sanghareupan katungkulan. Ku alatan eta nu nulis ngedalkeun hatur nuhun ka:

Bapa guru widang studi Basa Sunda anu tos masihan pancen, patunjuk, ku kituna nu nulis
termotivasi sarta ngaabereskeun tugas makalah ieu.

Kolot anu geus turut mantuan, ngabimbing sarta nungkulan sagala rupa kasu;itan ku kituna
tugas makalah ieu rengse.
Mugi materi ieu tiasa masihan mangpaat sarta jadi sumbangan pamikiran pikeun
pihak anu merlukeun, hususna pikeun nu nulis ku kituna tujuan anu diharepkeun bisa
kahontal, Amin
Hapunten bilih aya kalepatan dina panulisan, nu nulis nyadar yen tugas makalah ieu
masih langkung tina kata sempurna.
Hatur nuhun..

Daftar Eusi

Pihatur ...............................................................................................................

Daftar Eusi ........................................................................................................

Bab I Bubuka ....................................................................................................

A. Kasang Tukang .............................................................................

B. Watesan Masalah .........................................................................
C. Maksad jeung Tujuan ..................................................................

3
3
3

Bab II Eusi ........................................................................................................

Babad Karawang ...............................................................................

Bab III Panutup ...............................................................................................

A. Kacindekan ....................................................................................
B. Saran ...............................................................................................

7
7

Pabukon

BAB I
BUBUKA

A.

Kasang Tukang
Kabupatn Karawang mangrupakeun hiji kabupatn di Propinsi Jawa Barat,
Indonsia. Ibukotana nyata Karawang. Kabupatn ieu wawatesan jeung Kabupatn
Bekasi tur Kabupatn Bogor di beulah kulon, Laut Jawa di beulah kalr, Kabupatn
Subang di beulah wtan, Kabupatn Purwakarta di beulah wtan kidul, sarta
Kabupatn Cianjur di beulah kiduleunnana.
Kabupatn Karawang neundeun loba catatan sajarah. Rengasdengklok
mangrupakeun tempat dimana Soekarno-Hatta dibawa ku para pamuda Indonesia
samemeh Proklamasi Kamardekaan Indonesia tanggal 16 Agustus 1945 jang
ngarancang naskah proklamasi. Rengasdengklok mangrupakeun daerah anu
ngamimitian ngibarkeun bendera merah putih. Kota Karawang oge jadi inspirasi
sastrawan Chairil Anwar nulis karya Antara Karawang-Bekasi. Karawang ngadeg
kaping 14 Sptmber 1633.

B.

Watesan Masalah
Watesan masalah ieu dilakukeun supados panalungtikan bisa luyu jeung tujuan anu
di harepkeun. Watesan masalahna nyaeta: sakabeh anu ngenaan kana babad di
wewengkon karawang

C.

Maksad Jeung Tujuan

Maksud tina karya ilmiah ieu nya eta pikeun nganyahokeun sajak sufi.
Tujuanna tina nyieun karya ilmiah ieu nyaeta:
1) Nganyahokeun salah sahiji babad nu aya di tanah sunda nyata di Karawang
2)
Nganyahokeun
unsur-unsur
babad
sarta
sajarah
Karawang
3)
Bisa nambahan kana kanyaho tina ngaronjatkeun nonoman sunda

BAB II
EUSI
BABAD KARAWANG
Lamun urang nempo lar ka tukang, ka mangsa Tarumanegara nepi ka lahirna Kabupatn
Karawang di Jawa Kulon, Berturut-turut lumangsung hiji pamarntahan anu teratur, alus dina
system pamarntahan puseur (Puseur dayeuh). Pemegang kakawasaan anu bda, kawas
Karajaan Taruma Nagara (375-618) Karajaan Sunda (Mimiti Abad VIII-XVI). Kaasup
pamarntahan Galuh, anu misahkeun diri ti karajaan Taruma Nagara, atawa Karajaan Sunda
dina warsih 671 M. Karajaan Sumedanglarang (1580-1608, Kasultanan Cirebon (1482 M)
sarta Kasultanan Banten ( Abad XV-XIX M).
Kira-kira Abad XV M, ageman Islam asup ka Karawang anu dibawa ku Ajengan badag
Syeikh Hasanudin bin Yusuf Idofi, ti Champa, anu kaceluk jeung sebutan Syeikh Quro, sabab
digigireun / sabeulah lmuna anu pohara luhur, anjeunna mangrupa saurang Hafidh Al-quran
anu bersuara halimpu. Saterusna ajaran ageman islam kasebut dituluykeun sumebarnana ku
para Wali anu disebut Wali Sanga. Sanggeus Syeikh Quro Wafat, henteu diceritakan
dimakamkan di mana. Ngan wa, anu aya dikampung Pulobata, Dsa Pulokalapa, Kacamatan
Lemahabang Wadas, Kabupatn Karawang, mangrupa maqom (di mana Syech Quro kungsi
Ancik).
Dina mangsa ta wewengkon Karawang kalolobaan masih mangrupa leuweung belantara
sarta berawa-rawa. Hal ieu ngajadikeun lamun Karawang asalna ti basa Sunda. Ke-rawa-an
hartina tempat berawa-rawa. Ngaran kasebut luyu jeung kaayaan geografis Karawang anu
berawa-rawa, bukti sjn anu bisa nguatkeun pamadegan kasebut. Sajaba sawarh rancaranca anu cangkaruk knh ayeuna, loba ngaran tempat dimimitian kalayan kecap ranca,
kawas: Rawasari, Rawagede, Rawamerta, Rawagempol sarta sjn-sjn.
Ayana wewengkon Karawang geus dipikawanoh saprak Karajaan Pajajaran anu berpusat di
wewengkon Bogor. Alatan Karawang dina mangsa ta, mangrupa jalur patalimarga anu
pohara penting pikeun nyambungkeun Karajaan Pakuan Pajajaran denga Galuh Pakuan, anu
Berpusat di Ciamis. Asal sjn nyebutkeun, yn buku-buku Portugis (Warsih 1512 sarta
1522) ngajelaskeun yn: Palabuhan-palabuhan penting ti karajaan Pajajaran nyata:
CARAVAN kira-kira muara Citarum, Anu disebut CARAVAN, dina asal tadi nyata
wewengkon Karawang, anu memang perenahna kira-kira Walungan Citarum.
Saprak dahulukala, lamun jalma-jalma anu indit-inditan baris ngaliwatan wewengkonwewengkon ranca, pikeun kaamanan, maranhanana indit berkafilah-kafilah kalayan
ngagunakeun sato kawas Kuda, Sapi, Munding atawa, Keledai. Kitu og halna anu meureun
lumangsung dina jaman baheula, kesatuan-kesatuan kafilah dina basa Portugis disebut
CARAVAN anu aya dikira-kira muara Citarum nepi ka nyodor rada ka pedalaman ku kituna
dipikawanoh jeung sebutan CARAVAN anu saterusna robah jadi Karawang. Ti Pakuan
Pajajaran aya hiji jalan anu bisa ngaliwatan Cileungsi atawa Cibarusah, Warunggede,
Tanjungpura, Karawang, Cikao, Purwakarta, Rajagaluh Talaga, Kawali, sarta berpusat di
karajaan Galuh Pakuan di Ciamis sarta Bojonggaluh.

Lega Kabupatn Karawang dina waktu ta henteu sarua kalayan lega Kabupatn Karawang
mangsa ayeuna. Dina waktu ta Kabupatn Karawang ngawengku Bekasi, Subang,
Purwakarta sarta Karawang sorangan.
Sanggeus Karajaan Pajajaran runtuh dina warsih 1579 M, dina warsih 1580, nangtung
Karajaan Sumedanglarang, minangka penerus Karajaan Pajajaran jeung Rajana Prabu Geusan
Ulun, Putera Ratu Pucuk Umum (Disebut og Pangeran Pamajikan) jeung Pangeran
Santri Turunan Sunan Gunung Jati ti Cirebon. Karajaan Islam Sumedanglarang puseur
pamarntahanana di Dayeuhluhur kalayan membawahi Sumedang, Galuh, Limbangan,
Sukakerta sarta Karawang. Dina warsih 1608 M, Prabu Geusan Ulum wafat digantikeun ku
puteranya Ranggagempol Kusumahdinata, putera Prabu Geusam Ulum ti pamajikanana
Harisbaya, turunan Madura. Dina mangsa ta di Jawa Tengah geus nangtung Karajaan
Mataram jeung Rajana Sultan Agung (1613-1645), Salah sahiji cita-cita Sultan Agung dina
mangsa pamarntahanana nyata bisa menguasasi Pulo Jawa sarta ngawasa Kompeni
(Walanda) ti Batavia.
Rangggempol Kusumahdinata minangka Raja Sumedanglarang masih miboga hubungan
kulawarga jeung Sultan Agung sarta mengajui kakawasaan mataram. Mangka dina warsih
1620, Ranggagempol Kusumahdinata nyanghareup ka Mataram sarta mikeun Karajaan
Sumdeanglarang dihandap naungan Karajaan Mataram, Saprak harita Sumedanglarang
dipikawanoh jeung sebutan PRAYANGAN. Ranggagempol Kusumahdinata, ku Sultan
Agung diangkat jadi Bupati Wadana pikeun taneuh Sunda kalayan wates-wates wewengkon
dipalebah Wtan Kali Cipamali, palebah Kulon Kali Cisadane, dsebelah Kalr Sagara Jawa
sarta, dipalebah Kidul Sagara Kidul. Alatan Karajaan Sumedanglarang aya di handapeun
naungan Karajaan Mataram, mangka ku sorangan Karawang og aya di handapeun
kakawasaan Mataram.
Dina Warsih 1624 Ranggagempol Kusumahdinata wafat; dimakamkan di Bembem
Yogyakarta. Minangka gagantina Sultan Agung mengangkat Ranggagede, putra Prabu
Geusan Ulun, ti pamajikan Nyimas Gedeng Waru ti Sumedang, Ranggagempol II, putra
Ranggagempol Kusumahdinata anu sakuduna narima Tahta Karajaan. Ngarasa disisihkan
sarta nyeri hat. Saterusna anjeunna indit ka Banten, pikeun mnta bantuan Sultan Banten,
sangkan bisa menaklukan Karajaan Sumedanglarang. Jeung Imbalan lamun junun, mangka
sakumna wewengkon kakawasaan Sumedanglarang baris dibikeun ka Sultan Banten. Saprak
harita Loba soldadu Banten anu dikirim ka Karawang utamana di sapanjang Walungan
Citarum, di handapeun lulugu Pangeran Pager Agung, kalayan bermarkas di Udug-udug.
Pengiriman bala soldadu Banten ka Karawang, dipigaw Sultan Banten, lain wa pikeun
minuhan pamnta Ranggagempol II, tapi mangrupa mimiti usaha Banten pikeun ngawasa
Karawang minangka persiapan ngarebut balik Palabuhan Banten, anu geus dikawasa ku
Kompeni (Walanda) nyata Palabuhan Sunda Kalapa.
Asupna soldadu Banten ka Karawang wartana geus nepi ka ka Mataram, dina warsih 1624
Sultan Agung ngutus Surengrono (Aria Wirasaba) ti Mojo Agung Jawa Wtan, pikeun indit
ka Karawang kalayan mawa 1000 soldadu sarta kulawargana, ti Mataram ngaliwatan
Banyumas jeung tujuan pikeun ngaleupaskeun Karawang ti pangaruh Banten. Nyiapkeun
logistik kalayan ngawangun gudang-gudang bas sarta nalungtik rute penyerangan Mataram
ka Batavia.
5

Di Banyumas, Aria Surengrono ninggalkeun 300 soldadu jeung kulawargana pikeun

nyiapkeun Logistik sarta penghubung ka Puseur dayeuh Mataram. Ti Banyumas lalampahan
dituluykeun kalayan ngaliwatan jalur kalr melewato Tegal, Brebes, Cirebon, Indramayu
sarta Ciasem. Di Ciasem ditinggalkeun deui 400 soldadu jeung kulawargana, saterusna
lalampahan dituluykeun deui ka Karawang.
Sanepina di Karawang, jeung ssa 300 soldadu sarta kulawargana, Aria Surengrono, nyangka
yn soldadu Banten anu bermarkas di udug-udug, miboga pertahanan anu pohara kuat, alatan
ta perlu di imbangi mak kakuatan anu nyukupan og. Lngkah mimiti anu dipigaw
Surengrono nyieun 3 (Tilu) Dsa nyata dsa Waringinpitu (Telukjambe), Parakan Sapi (di
Kacamatan Pangkalan) anu kiwari geus kakeueum cai Waduk Jatiluhur ) sarta dsa Adiarsa
(ayeuna kaasup di Kacamatan Karawang, puseur kakuatan di dsa Waringipitu.
Alatan lar sarta hsna hubungan antara Karawang sarta Mataram, Aria Wirasaba tacan
sempet ngalaporkeun pancn anu keur dilaksanakeun Sultan Agung. Kaayaan ieu
ngajadikeun Sultan Agung miboga anggapan yn pancn anu dibikeun ka Aria Wirasaba
gagal dilaksanakeun.
Pengabdian Aria Wirasaba saterusna, leuwih loba diarahkeun ka misi saterusna nyata
ngajadikeun Karawang jadi lumbung par minangka persiapan rencana Sultan Agung
narajang Batavia, digigireun / sabeulah mencetak soldadu perang.
Di dsa Adiarsa, pohara menonjol sakali perjuangan turunan Aria Wirasaba. Sanajan turunan
Aria Wirasaba ku Walanda ngan dianggap minangka patih di handapeun kalungguhan Bupati
ti turunan Singaperbangsa, tapi dilanglang ti sagi perjuangan ngalawan Walanda, pantas
meunang pangajn sarta penghormatan.
Alatan lalawananana ka Walanda, pamustunganana Aria Wirasaba II ditwak ku Walanda
sarta ditmbak mati di Batavia, Kuburannya aya di Manggadua, di deukeut Astana Pangeran
Jayakarta.
Putra Kadua Aria Wirasaba, anu ngaranna Sacanagara boga gelar Aria Wirasaba III,
berpendirian sarua jeung Aria Wirasaba I sarta II, teu dak tunduk ka Walanda, sarta henteu
ninggalkeun misi sesepuhnya, nyata ngamajukeun tatann rahayat, irigasi sarta syiar Islam.
Aria Wirasaba III ninggalkeun kalungguhanana minangka patih, alatan dirasakeunna ngan
jadi jalur pikeun menct rahayatna. Sanggeus wafat anjeunna dimakamkan di Kalipicung,
kaasup dsa Adiarsa ayeuna.

BAB III
PANUTUP
A. Kacindekan
Dina analisis data anu geus dilakukeun kana sajak sufi bisa dicindekkeun sababaraha hal
nyaeta yn Babad Karawang th kacida peryogi urang sadaya salaku urang sunda husuna nu
aya di wewengkon karawang uninga kana sajarah ayana dayeuh karawang numana
kapungkurna karawang th bagian ti dayeuh purwakarta nu ayeuna karawang th bakal jadi
puser industri global
B. Saran
Pikeun ngembangkeun kanyaho kana babad sareung sajarah sunda ti unggal wewengkon,
saena kedah ngalakukeun sababaraha kagiatan, diantarana:
a. Guru-guru anu ngajar kana widang basa sareung sastra sunda di harepkeun supaya
leuwih giat kana ngabimbing murid-muridnab. Murid anu diajarna di harepkeun
supaya diajarna bener-bener.
b. Supaya lebih di tingkatkeun kana kagiatan ngawanohan babad karuhun sunda
c. Ngayakeun hiji pasanggiri anu ngenaan kana budaya sajarah sunda supaya leuwih
resep kana basa sunda.

PABUKON

Asal: http://www.karawangkab.go.id
http://su.wikipedia.org/wiki/Kabupat%C3%A9n_Karawang