GEM DRENC ve SEVK

1. GEM DRENCNE GR
Geminin istenen bir hzda seyredebilmesi iin, ana makine gcnn doru bir ekilde
seilmesi gerekir. Bu da gemiye etkiyen su ve hava direnlerini yenebilecek olan pervane
itmesini temin edebilecek bir g olmaldr. Hava ve deniz koullar, gemi zerindeki
takntlar, przllk ve kirlenme vs. dikkate alnarak geminin toplam direnci ve buna bal
olarak da ana makinenin gc belirlenir. Ana makine gcnn yanl seimi, geminin mr
boyunca iletmeciliini olumsuz olarak etkiler. Gemilerin direnci, en gvenilir olarak ya
matematiksel yntemler uygulanarak ya da model deneyleri gerekletirilerek bulunur. Ancak
n dizayn aamasnda, geminin ana boyutlarna ve form katsaylarna bal olarak yaklak bir
ekilde diren/g tahmini de yaplabilir.
Statik denge durumundaki bir gemiye sadece iki kuvvet etki eder. Bunlar:
1. Geminin Arl ( W=m.g )
2. Suyun Kaldrma Kuvveti ( =.g. )
v hzyla hareket eden bir gemiye ise geminin arl ve suyun kaldrma kuvvetinden baka
pervanenin temin ettii bir itme kuvveti ile su ve havann uygulad hidrodinamik ve
aerodinamik kuvvetler etki eder (ekil 1). Bu kuvvetler:
1. Arlk Kuvveti ( W=m.g )
2. Hidrostatik Basn Kuvveti ( =.g. ): Bu kuvvet, suyun ktle younluuna,
yerekimi ivmesine ve cismin su iinde kalan hacmine baldr.
3. tme Kuvveti ( T ): Bu kuvvet, pervane tarafndan temin edilir.
4. Hidrodinamik Kuvvet: Harekete ters yndeki R (D) diren kuvvetinden (srklenme
kuvvetinden) ve hz dorultusuna dik yndeki L kaldrma kuvvetinden oluur.
Hidrodinamik kuvvet geminin geometrisine, hareketin ve suyun zelliklerine baldr.

PDF processed with CutePDF evaluation edition www.CutePDF.com

ekil 1 v hzyla hareket eden bir cisim zerine etki eden kuvvetler.
Eer bu kuvvetler ve bu kuvvetlerin herhangi bir yere gre momentleri sfr ise o zaman gemi
dnme hareketi yapmadan sabit bir hzla ilerliyor demektir. Yukardaki kuvvetlere ek olarak
gemilere baz durumlarda ayrca ilave kuvvetler de etki eder. Bunlar:
skeleye Yanama,
Yedekte ekilme,
Demirleme,
Dmen Krma ve
Ykleme/Boaltma esnasnda gemiye etkiyen kuvvetlerdir.
Gemilerin su ierisinde belirli bir hzda gidebilmesi ana makine ve pervane sistemindeki
ayarlamalarla salanrken, belirli bir dorultuda gitmeleri de bir dmen sistemi ile salanr.
Eer bunlar yetersiz ise ba itici, k itici, rmorkr, halat, demir, rgat, vin vs. de
kullanlabilir.
Gemilere doal koullarda etkiyen kuvvetler kontrol edilemezler. Bu kuvvetlere rnek olarak
s su ve akntl dar suyolu gibi ortamlardaki kuvvetler ve ayrca rzgr ve dalgalardan
kaynaklanan kuvvetler gsterilebilir. Bu kuvvetlerin de nceden doru bir ekilde tahmin
edilerek gerekli nlemlerin alnmas gerekir.
Bir gemi yzeyine etki eden dinamik basn kuvveti, aada verildii ekilde belirlenir:
2

1
F = C S v2
2
Burada;

C : Katsay

: Suyun Ktle Younluu (zktle),

S : Gemi Islak Yzey Alan ve
v : Gemi Hz olmaktadr.
Gemiyi sabit bir hzda hareket ettirmek iin gerekli olan g, aadaki gibi hesaplanr:

G =

KUVVET YOL
=
= KUVVET HIZ
ZAMAN
ZAMAN

Gemiyi belli bir hzda gtrebilmek iin gerekli olan gcn belirlenmesinde, ncelikle sz
konusu o hz deerindeki geminin direncinin doru bir ekilde hesaplanmas gerekir.
Genel olarak bir akkann ierisindeki bir cisme iki tr kuvvet etki eder. Bunlar:
1. Yzeye Teet Srtnme Kuvvetleri,
2. Yzeye Dik Basn Kuvvetleridir.
Bu kuvvetlerin gemi hareket ynnn tersi dorultusundaki bileenine diren kuvveti denilir.
Bu kuvvet, gemiyi durdurmaya alr. Su ve havadan kaynaklanan ve hareket ynne zt
olarak etkiyen kuvvetler, geminin toplam direncini oluturur ( RT ).

1.1 deal Bir Akkan ine Dalm Cisim Hali

deal akkan, srtnmesiz ve sktrlamaz bir akkan olarak tanmlanr.
Akm izgilerini bozmayacak damla eklindeki bir cisim, ideal bir akkan iine tam batt
zaman herhangi bir dalga oluturmaz dolaysyla dalga yapma direnci (dalga direnci) sfr
olur. Ayrca akkan ideal olduu iin srtnme direnci de sfrdr. Cisme etki eden basn
kuvvetlerinin yatay bileeni sfrdr. Dolaysyla cismin toplam direnci sfr olur (ekil 2).

ekil 2 deal bir akkan iine dalm bir cismin etrafnda akm izgileri, hz ve basn
dalmlar.

1.2 Gerek Bir Akkan ine Dalm Cisim Hali

Gerek akkan, viskoz akkan olarak da isimlendirilir.
Viskoziteden dolay cismin yzeyi ile akkan arasnda bir srtnme oluur. Viskozite
sebebiyle snr tabaka meydana gelir ve cismin etrafndaki basn dalmlar deierek

Viskoz Basn Direnci veya Viskoz Form Direnci denen bir diren oluur. Cismin ba
tarafndan k tarafna doru bir basn art gerekleir (ekil 3).
Dolgun k formuna sahip gemilerde genellikle akm ayrlmas meydana gelir. Bu olay k
akmnda girdap oluumunun bir gstergesidir. Bu girdaplar iin harcanan enerji; viskoz
basn direncinin, Girdap Direnci denen bir bileenini oluturur. Sz konusu bu durum
tanker ve dkme yk gemisi gibi dolgun gemilerde daha fazla nem kazanr.

ekil 3 Gerek bir akkan iinde hareket eden bir cismin etrafnda akm izgileri, snr
tabaka ve basn dalm.

1.3 Gerek Bir Akkan Yzeyinde Hareket Eden Cisim Hali

Gerek bir akkan yzeyinde hareket eden bir cisme; srtnme, snr tabakann ayrlmas
(girdap oluumu) dnda bir de dalga direnci etki eder.
Cisim etrafndaki farkl basn noktalar, bir dalga sistemi meydana getirir. Sz konusu bu
dalga sistemi, diyagonal ve enine dalgalardan oluur.
Dalga yapmaya harcanan enerji, geminin hareketine kar koyan bir kuvvete eittir. Buna

Dalga Yapma Direnci (ksaca Dalga Direnci) denilir. Dalga direnci ideal akkanda da
meydana gelir.