5.

BLM
SAVAIN LMSZL
Baz eyler hi deimeyecekmi gibi gelir.Baz eyleri deitirememek bizim
aciziyetimizden midir? Yoksa deimeyi reddeden eyin gllnden midir? aresizlik
umutsuzlukAcKalbi bunlarla dolu olan birisi bir eyleri deitirebilir mi ? Evet.Tam da
bu adam baz eyleri deitirebilir.Zira hayatn bin bir ekle giren hallerini
grmtr.Maskeleri kendi drmemitir belki.Hayat her oyunda galip gelmitir.Hayat her
eyi bildiini sanmaktadr.Galip gelmek ve kaybetmekTm her ey bu iki kelimede mi
gizli? Bir oyuna ya girersiniz ya da girmezsiniz.Ya kazanrsnz ya kaybedersiniz.Bizlere
sylenen bu.Ne acdr ki bizlere nc bir kkn olabilecei asla sylenmedi.YAni nc
bir k olarak oyuna girmemeyi semek bize sylenmedi.Oyuna grmemek ok adiceydi
ynlara gre.Zavall yoldalarmz!Kendi hareketlerini,dncelerini bakasna gre
temellendiriyor malesef.
Savatan daha lmsz olan bir eyi biliyor musunuz? Her canl her nesne bir gn yok olur
ama efsaneler,isimler,fetihler bakidir.Sizce de bu kadar sama baka bir ey olabilir mi?
Birisini ldrdnz zaman hemen etiketlenir insan:katil.Ama i bir ideoloji uruna , bir
toprak paras uruna,an,hret iin ldrmeye gelince daha kaliteli bir etkiket takar toplum
bizlere.Bu sefer kahraman deyip barna basar.Sanki sava alannda asalet varm gibi baz
dv artlarna doru,bazlarna yanl derler insanlar.Byle sama hayaller tarih boyunca
an ve eref uruna, baka yerleri fethetmek uruna saysz genci kanl lmlere
srkledi.Genler ld ama savalar yaamaya devam etti.
Sava alan mitsizliktir.Zafernsanolunun yreini titreten yegane duygu.Heyecan ve
agzllkNe kazanyor ki sava meydanlarnda? Sadece bakalarnn aclarna sebep
olduu iin seviniyo halbuki.Bir toprak parasn fethettii zaman aslnda orada yaayan
insanlara size burada istemiyorum demekte.Zafer aslnda yenilenin aclaryla denen bir
sutur.
Yazlan efsaneler yznden dklen onca kan grmezlikten gelindi.
Son nedir? Son her eyin balad yere dnmesinden baka bir anlam ifade ediyor mu ?
Benim grevim lmszln ilan eden her eyi ldrmek.Benim grevim sava
ldrmekBenim grevim sonun manzarasna giden yolu amak
Emrindeki askerlerle birlikte talim alanine giderken bunlar dnyordu komutan Mandell.
Pei sra yryen askerlerine acyordu.Zira onlarn iradesi yoktu ona gre.Hepsinin kaderi
azndan kacak iki kelimede dmleniyordu belkide.Asker olmakAker olmak demek
umutlarn , hayallerini bir keye atmak demek deil miydi? Asker olmak demek benliini
hie saymak demekti.PEki kendisi de bir asker deil miydi? Kendisi de mi
hayallerini,umutlarn,arzularn pe atmt? Kendisinin de mi benlii yoktu? Maskeler
Baz eyleri deitirebilmek iin nce o eyin doasn anlamalsnz.Baz eyler ancak ve
ancak ieriden yokedilebilirler.MaskelerKomutan Mandell u an bir maske takyordu.Onca
askerin arasnda kendisi de bir asker olarak grnyordu.Ama hissiyat hepsinden tamamiyle
farklyd. Kendisi bu mekanizmay kertmeye yeminli biriydi sadece.
Komutan Mandell bir an iin duraksad.Elini havaya kaldrd.Onu izleyen askerlerine bir
iaretle durmalarn emretti.Yzn askerlerine doru dnd.Askerlerinin hepsinin boynu
bkkt.Hepsi komutandan ekiniyordu belliki.Hepsi de tek bir hata bile yapmak istemiyordu
anlalan.Komutan en n sradakilere bir bakt.ou yirmili yalarda delikanllardan
oluuyordu.Buraya isteyerek mi gelmilerdi? Birka adm daha att.yice yanlarna
yaklat.nnde durduu askerin gzlerine bakmaya alyordu.KAlarn att.Askerin bu

zavall,iradesiz,rkek hali komutan Mandellin cann olduka skmt.Neden imdi daha da

bir nefret ediyordu askerlikten? Anlarnsan bir ey zerinde kafa yorduu zaman algs
seicileir.Artk onun iin dnyann drt bir yanndaki uyarclardan yalnzca kendi
dnd ey,kendisinin nefret ettii ey nemliydi.Yoksa zaten yllardr bu ii yapmyor
muydu? Ama az nce milliyetilie olan nefretini zihninde dile getirmiti.Dolaysyla
askeriyeye sayg duyanlara u an daha bir nefret duyuyordu.Askere seslendi:
-Asker!!!
Askerin kafas hala eikti.ekingenlik ve tela kendini korkuya brakmt.Neden onca asker
varken benim nmde durdu ki ? Neden benim karma geip bana seslendi ? Bunu
anlayamad.Zihni soru stne soru retiyordu.TelaKorkunsan zihninin en fazla soru
retip yant arad anlar
-Sana diyorum asker!
Komutann bu szleri iindeki korkuyu daha bir arttrd.Herkes gibi sadece komutan
izliyordu halbuki.Neden imdi ona baryordu? Neden yz ifadesi olduka sertlemiti?
Neden kzgn bir ses tonu vard? Kendisi bir ey yapmamt.Bir ey yapm olabilir miydi?
Sorular pei sra birbirini izliyordu.Emin olmakKaygnn ba dman emin olmakt.u an
da askerin en ok istedii ey emin olmakt.Bir ey yapmadna dair emin olmak
istiyordu.Beynini felce uratan korkuyla ba edebilecek miydi? Farkl bir dnyadayd
sanki.u anda onu tek ilgilendiren ey masum olduunu kantlamakt.Tm evrende sadece ve
sadece komutanla kendisi vard sanki.Zaman durmutu onun iin.Alglar bir eye
kilitlenmiti.Komutan yineledi:
-Asker! Niye cevap vermiyorsun ? Bu ne kstahlk !
Bu szler kalbindeki korkuyu kat ve kat arttrmt.Kalbi daha bir hzl atmaya balad.Ne
demesi gerekiyordu? Bu tip durumlarda ne yaplrd ki ? Bir asker olarak slerine her konuda
cevap vermesi gerektiini biliyordu.Ama bu sradan bir selam verme ilemi
deildiki.Komutan sinirlenmiti.Ses tonundan bu belliydi.
-Sana diyorum asker! Kafan kaldr.
Delikanl tir tir titreyerek kafasn kaldrd.Kafasn kaldrmt belki ama gzleri bolua
bakyormuasna hareketsizdi.u anda komutann grnts hari her eyi grmeyi
isteyebilirdi.Komutan delikanlnn gzlerine bakt.Gzlerinde korkuyu gryordu.Ama
bilinlice korkmuyordu.Bilin insann iradesiyle orataya kan bir eydi nk.Bu adama
yalnzca slerinden korkmas gerektii retilmiti.Deneyimnsan ruhunun durumlara
alabilmesini , zihninin daha iyi kavrayabilmesini salayan yegane ey.Bu zavall delikan
daha nce korkunun bu trlsn deneyimlemi miydi? Korkuyu biliyor muydu ? Komutan
Mandell bir iki saniye dnd.Yant bulmas hite zor olmamt.Bu gen adam belki
kklnde yamurlu bir gnde akan imeklerle yzyze gelip rkmt.Belki de birka
arkada tarafndan keye sktrlp tartaklanmann eiine geldiinde korkmutu.Burada
belli ki gszlnn farkna varp bir ey yapamayacan anladndan korkmutu.Ama
buraya gelmeden nce sadece ama sadece bakalar tarafndan bir yandan askeriyeye sayg
duymas ve de slerinden korkmas ona tenbihlenmiti. Bu delikanl tamamiyle toplumun
programlad bir robotton baka bir ey deildi. Sadece delikanl m ? Buradaki herkesin
durumu aynyd.

Delikanl korkuyordu.Ama bir yerde korku varsa o korku bulacdr.Sadece delikanl

korkmuyordu.Onun sandaki solundaki arkasndaki herkes korkuyordu.Hepsinin kalbinde
acaba bana da m ayn eyler olacak? sorusu dnp dolayordu.Korku ve sessizlik
Tarihin ilk dneminden beri karde iki kavram.Sessizliin salanmas iin tek gereken
korku.Dzen her zaman korkuyla salanmt.Komutan Mandell bunu biliyordu.
Sorularnn cevaplanmamas , askerin sessizliini korumas onu rahatsz etmi miydi?
Hayr,bilakis bu olduka houna gitmiti.Sonuta herhangi bir seim yapmak zorunda
olmamak iradenin gstergesi deil miydi? Ama bu delikanlnn kendisi istedii iin deil de
kendisinden korktuu iin cevap veremediinin gayet farkndayd.Sa elini havaya
kaldrd.Bir an iin tereddt etti ama delikanlya sert bir tokat att.Herkes aknd.Askerler
iyice bir huzursuz olmulard.Ne diye tokat atmt ki ? HEpsi de tokatn nedenini
sorguluyorlard.SonuSonu denen ey herkesin kalbini bir an iin teskin
ediyordu.Askerlerin kimi delikanlnn kibirli olduunu dnyordu, kimileri delikanlnn
korktuunu dnyordu.Komutan Mandell askerlerin hibirinin suu kendisinde bulduunu
dndn zannetmiyordu.Kabul etmekKorktuunu Kabul etmek belki de yaplabilecek
en zor eylerdendi.Birisi bir eyden korkabilirdi ancak bu korkusunu insanlara anlatmaktan
ekinirdi.Ama i bakasnn korkularn ifa etmeye gelince bu olduka kolayd.Aslnda bu
olduka zevk vericiydi.Gllk ve gszlknsanlarn bizlerin glln dile
getirmesi gurur okayc bir eydi.Ancak korkularmzla anlmakta bir o kadar kk
drc geliyordu bizlere. Delikanlya sulayc,alayc gzlerle bakan askerlerine daha bir
acyarak bakt.Onlar da ayn eyden korkmuyor muydu ? Belki de hepsini benzer ekilde
snasayd hepsi de bu delikanlnn hissettiklerini tam olarak anlayacak ve de bu ekilde
dnmeyeceklerdi.Bir eyin znesi olmak bu demekti.
Peki neden Komutann yerine bu delikanlya sulayc baklarla bakyorlard ki? Komutan
Mandell iin cevaplanamayan soru sorulmamalyd.Bu sorusunun cevab da vard.nk
hepsi de yle yetitirilmilerdi.Hepsi de komutann bir bildii var savyla hareket ediyordu.
Kimse dnmyordu Mandelle gre. Tokat att delikanl alamamak iin kendini zor
tutuyordu.Bembeyaz yzne tokatn etkisiyle allk gelmiti.Mandell daha bir
heyecanland.hadi Evlat karlk ver.Sen de bana vur! Bana hakaret et! Neden bir ey
yapmyorsun? Komutan Mandellin zihninden geenler bunlard.u anda istedii tek ey bu
gen adamn kendisine herhangi bir ekilde karlk vermesiydi. Beklenti...ou zaman
kalbimizden geen eylerin gereklemesini umut ederiz.Ama bu beklentilere karlk
verilemeyince olduka hayal krklna urarz.Delikanl hibir karlk vermemiti.Gzleri
hala bolua bakyormuasna bakyordu.Tir tir titriyordu.Belli ki titremesine engel
olamyordu.Yz armt.Ama imdi bunu dnemezdi.Yalnzca duruunu bozmamak iin
abalamal ve de komutann daha fazla kendisiyle uramamas iin dua edebilirdi.
Komutan Mandell daha da sinirlendi.Eer askeriyede olmasalard , eer baka bir yerde bu
hareketi delikanlya yapsayd byk ihtimal delikanl karlk verecekti. Yakasna yapacak ,
yumruklarn konuturacakt belki de. Belki de az makineli tfek gibi kfrleri sralayacakt.
Delikanl bunu u anda yapamyordu. PEki bunu yapmamas delikanlnn bunlar
hissetmemesi anlamna m geliyordu. ZincirlerZincirin illa ki ayana m vurulmas
gerekir ? lla boynuna bir kpek tasmas m balanmas gerekir? Bu delikanlnn kalbi artk
kendine ait duygular retemiyordu. Fabrikas haczedilmiti. Yalnzca ve yalnzca toplumla
uyum salayan duygular retebilirdi bu fabrika. D denetimEsen rzgara kar
durabilmek Bu delikanl bir yaprak gibi oradan oraya savrulmaktan baka bir varlk belirtisi
gsteremiyordu. Bu delikanl asla ama asla rzgarn o inanlmaz kuvvetine kar var gcyle

bulunduu yerden ayrlmamak iin kkleriyle topraa smsk sarlan bir aa

olamayacakt.Buradaki herkeste bu delikanlnn durumundayd.
Komutan kalarn att.Arkasn dnd ve elini tekrar havaya kaldrd.Bata delikanl olmak
zere herkes aknd.Komutan hareket emrini vermiti. yi ama daha sorduu sorulara cevap
alamamt ki ! Asker ismini sylememiti.Bu ne demek oluyordu? Komutan ne anlatmaya
alyordu ? Herkesin merak ettii de buydu. Komutan ar admlarla ilerlemeye
koyuldu.Askerler de pei sra komutan izlemeye koyuldular. Komutann deneyinin kurban
olan delikanl daha bir aknd. Tm bunlar ne oluyordu ? Komutann karsnda ok silik
grndn biliyordu. Komutan belli ki fkelendirmiti. Ama rzgar her zaman ayn
iddette esmez. Belki de komutann bir anlk fkesi de dinmiti. Ama yine de
endieleniyordu.Ya ayn eyleri bird aha yaarsa ? Ya komutan onunla uramaya devam
ederse? Takntnsan ruhunu en ok megul eden duygulardan. Belki de komutan ona
gerekten takmt.Anlk ve ruhlarn ztlKomutann taknts belki de onu mutlu
ediyordu.KEyif alyordu bu delikanlyla uramaktan.KeifHer insan hayat denen tuzlu
denizde birka yudumda olsa tatl su damlacklar arar. O tatl su damlacklarna mutluluk
diyordu bazlar.Kimileriyse zevk. Belki de komutan az nce olduka keyif almt. Ve artk
kendi ruhunu elendiren bir palyao bulduuna gre bunu kim kaybetmek ister ki ? Aslnda
herkes bizleri elendiren veyahut mutlu eden insanlara tasma takmak isteriz. Biz insanlar
egolarmzn esiriyizdir. Bizler gelmi gemi en bencil yaratklarzdr. Bizleri mutlu eden
insanlarn srekli yanmzda bulunmasn isteriz. Kral ve soytar Kral olan komutan belli ki
soytarsn bulmutu artk
Delikanlnn yrei kaygdan geilmiyordu. aydr buradayd. Gnlerin nceleri
hemencecik getiini dnyordu. Ama artk yle olamayacana dair iine bir phe
dmt.Zaman Saatler,dakikalar,saniyeler Kimine bir anlk gelen bu kavramlar bazen
kendi anlamlarn aan klklara brnebiliyorlard. aydr arkadalaryla birbirlerine
ailelerinden bahsediyorlard. Beraber kahkahalar eliinde yemek yiyorlard. Burada kalan
gnlerini her gn birisi hatrlatyordu onlara.Zaman o kadar abuk geiyordu ki baz zamanlar
ka gnlerinin kaldklarn unutup yenden hesaplamalar gerekiyordu. Ama artk yle
olmayacan dnmt. Kukuini kemiriyordu az nceki yaananlar Artk her
gnnn her dakikasn ve de belk de her sanyesn cnden sayacakt. Belki yemekhaneye
giderken her zaman yaptg gb yemek mensne bakmak yerine artk duvarda asl duran
sate veyahut takvm parcasna bakacakt. Alglar kilitlenecekti. Saatin veyahut takvimin
olduu yerler onun ruhsal durumunu belirleyecekti. Ama ya saatin bekledii gibi hzl
ilerlemediini farkettiinde o vakit saatin olduu yerleri seveblecek myd ? Zaman
stekler , beklentiler, umutlar eer beyazsa zaman da o derece siyaht. Zaman asla bizim
beklentilerimize , umutlarmza veyahut isteklerimize gre akmaz. Zaman sadece kendisini
elendirmeyi ister. Sanki bizlerin skntl olmas, zgn olmas veyahut bir umuda smsk
sarlmamz zamann houna gidiyormu gibi, onu elendiriyormu gibidir. O yzden bizim
duygularmzn aksine davranta bulunur zaman. Soytar asla isteklerde bulunmaz. Soytar
sadece ve sadece Kral elendirmek iin abalar. Ayn ekilde Kraln grevleri arasnda da
soytary dnmek , ona acmak, onun beklentilerine cevap vermek gibi bir durum sz
konusu olamaz. te zaman kraln tahtnda oturup soytarsnn binbir kla giren soytarsnn
onu daha baka hangi yntemlerle elendirebileceini dnmektedir yanlzca.
Buraya gelmeden nce tm bu delikanllarn dncesine gre komutan Mandell bir babayd
onlar iin. Yanlg Bir resmin gzel olabilmesi iin o resmin illaki krmz,sar, yeil vs. tm
renkleri mi barndrmas gerekir ? Tek bir renk kullanlarakta bir resim iyi,gzel olamaz m ?
Bu delikanllarn izdikleri resimde Komutan Mandell affedici, merhametli,nee doluydu.

Her renk esasnda bir duyguyu barndrr. MandellI elinde krmz flamasyla, stnde
yemyeil kyafetleriyle ; banda krmzms bir balkla izmiti herkes. Gerekten de
Mandell yle grnyordu. Ama bu delikanllarn renklere verdikleri anlamlarla Mandellin
verdii anlamlar bir deildi. Merhamet,nee, iyilik Tm bunlar ne ifade ediyordu ki
insanlar iin ? yilik birine acmak myd ? yilik birini affetmek miydi ? Nee anlamadn
eylere glmsemek miydi ? nsanlara anlam veremiyordu Komutan Mandell. Ona gre insan
daha az anlad iin glmserdi. Ne iin glelim ki ? Bu yaam lmle bitmeyecek miydi ?
Bu yaamn herhangi bir anlam var myd ki ? Bu yaama umutla balanmak bouna deil
miydi ? Sama deil miydi ? Btn bunlar iin glmek sadece ama sadece ben hi bir ey
anlamyorum bu yzden glyorum demek anlamna geliyordu.
Ya iyilik ? Birine acmak iyilik miydi ? Bilakis birine acmak onun aa seviyede olduunu
kabullenmekti. Acmay bir erdem olarak grmek acmay Kabul eden iin bir onursuzluk
deil miydi ? Acmay Kabul eden kii karsndakine u mesaj veriyordu halbuki : Ben bu
engebeli daa kamorum. Ltfen sen bu da benim yerime k yi ama bu daa
kamamak senn acziyetinden kaynaklan myormu ? Bu senn ne kadar gsz olduunu
gster miyor mu ? Tm bunlar samalktan baka bir ey deildi Komutan Mandelle gre.
yilik birine yardm elini uzatmak myd ? iyilik a olana bir para ekmek vermek miydi ?
yilik bir insann hatalarn affetmek miydi ? Hayr , Hayr ! Bunlar dnmek bile Komutan
MandellI epey fkelendiriyordu. Biz insanlar kadar bencil yaratklar var myd dnyada ?
Hibir ku bir teki ku aken ona yardm elini uzatyor muydu ? Ya aslan ? Aslan akam
yemei yiyememi yoldana avndan bir para sunuyor muydu ? Dnyada sadece insan
doann yasalarna kar gelmiti. Ama bu kar k her daim ciddi sorunlara neden olmutu.
A olan birine ekmek vermek yerine o kiiye a olmamak iin ne yapmas gerektiini
sylemek o kiiye ve ondan sonraki nesillere olduka nemli bir ey verdiin anlamna gelir.
Kahramanlk Her iyilik biraz da kibrin rndr. Aslnda iyi eyler yapma derdinde
deildir insanlar. Yalnzca onlara biriyle ekmeini paylamann, birini affetmenin, birine
acmann iyi bir ey olduu sylenmitir. Duymak ve dnmek Her duyum dnlm
mdr ? Ekmeini ala paylaan adam ekmeini onunla paylatn oturup dnm
mdr ? Birinin hatasn affeden kii oturup neden hatalar affettiimizi dnmtr?
Elbetteki hayr. Sadece ona bunlarn iyi olduu sylenmitir. Bu yzden bilinsizce yaplan
her davran hibir anlam ifade etmez.
ounluk ve hret Srde yaayan her koyun farkedilmek ister. nk farkedilirse en iyi
ekilde yaayabilir. Farkedilirse srnn kurt karsnda feda ettii koyunlardan syrlr. n
nsandaki kibrin ve de g arzusunun rn. Srnn benimsedii deerlere parallel dnen
her birey bu makama ok kolay ular. Bunlardan en kolay iyilik yapmaktr. Hibir ruh
yoldayla yalnzken iyiliini yapmaz. nk onun iin iyiliini dllendirecek kimseler
belirmemitir evrede. Kibir ve reklam nsan iin en byk gurur: alklanmak.
Komutan Mandell yine dncelere dalmt. Kendisi koyun muydu ? Yoksa koyunlar
avlamak iin az sulanan ve pusuda bekleyen bir kurt muydu ? Hayr hayr ! Kendisi bir
koyun deildi. Bunu iinden defalarca yinelemesine ragmen bir ey onu rahatsz ediyordu.
Gemi Mhrl kap asla almaz diyenler yanlmaktalar. Bir kapnn mhrl olmas hi
alamayaca anlamna m gelir ? Hesaplama Gemi ve gelecek Her daim kllarn
ekip duello etmee yeminli iki valye. nsan ruhu her zaman belirli bir izgi mi izler?
Mandell bunu dnd. Yant bulmas zor olmamt. Gemile gelecei birbirine dman
eden ey : deiim. Gemi fkeli bir baba.Gelecek efkatli ,gereki bir ana. Gemi
srekli hortlayan bir hayalet. Ne kaplar ne zincirler onu dizginleyemiyor.Her daim kayor .

Her daim rahatsz ediyor kurbann. Gemi kzgn. Bir rpda p gibi atlmak houna
gitmiyor. Her deiim bir eyleri kaybetmek anlamna gelir. Komutan Mandell De bir
zamanlar koyun deil miydi ? Bir zamanlar sryle beraber otlamyor muydu? Bunu Kabul
etmek biraz zor gelse de hakikat buydu. Hakikati her zaman gnee benzetirler. Aslnda ne
byk yanlstr bu. Gne gibi parlak olsa herkes grmez miydi onu ? Mandell hafife
glmsedi. Olduka yanl bir benzetmeydi bu ona gre.Hakikat, bir kibrit pnn yayd
kt. Yayd k az gibi grnebilir.Ama kocaman bir oday aydnlatmyor muydu ? te
Mandell Kibriti grmt. Kibriti mealeye dntrmt. Gzlerindeki kara perdeleri
indiren de bu k olmutu. Bu grd iin ansl myd? ans ans diye bir ey yoktu
Mandelle gre. ans sadece ama sadece bizim elimizde olmayan eyler yznden
yaknmamz ve olayn nedenlerini basite indirgememizden baka bir anlam ifade etmiyordu.
Olsa olsa bu bir tesadf olabilirdi. Ama Tanr zar atar m ? Mandellin Tanrs o kibrit
pyd. Kibrit p orada rastgele mi bulunmutu ? Kibrit pn grmesi tamamen tesadf
myd ? Hayr,hayr Tanr onu izliyor olabilirdi sadece. I grmeyi hak edenlere yalnzca
k gsterilir . Evet ama kendisi de bir zamalra bir koyundu . O sralar herkes gibi biriydi.
Eer tanr onu setiyse ne iin semiti ki ? Farkl bir davran sergiliyor muydu ? Hayr ,
hayr! Sadece orada duruyordu. O halde kendisinin gremeyipte Tanrnn grd ey ne idi ?
Grmek Kendisi daha nce gryormuydu ki ? Sadece herkes gibi miniminnack gzlerle
bakyordu her eye. Kstlama Hayattaki her eye hakkettiinden ya fazla ya da az deer
veririz. Hak ettiniden fazla deer verdiklerimiz bizleri hayal krklna uratr. Ama az
deer verdiklerimiz de esasnda her daim bizlere bir eyler verebilmek iin rpnrlar.
Evet,evet. Komutan Mandell daha nce gren gzlerine deer verememiti. Zihninde
dakikalardr dolanan sorular artk bir bir cevabn bulmutu sanki. Peki imdi ne yapacakt ?
Hakikati gren bilge ne yapard ? Oturup hakikati kendine mi saklayacakt ? Yoksa eline
verilen kibrit pn gne gibi parlatacak myd ? Birka saniye dndkten sonra ne
yapmas gerektiini zaten bildiini hatrlad. Onaylama nsan en ok emin olduu eyleri
bile bazen sorguya eker. imizde farkl bir kiilik varm gibi , bir noter varm gibi iimizi
dkeriz ona. Ama bu zatn sadece btn duygularmz,dncelerimizi dinlemesi deildir bizi
teskin eden. Bizleri teskin eden ey esasnda bu zatn kulamza evet,evet. Doru yoldasn
. Diye fsldamasdr. Mandellin kulana da fsldamt bu zat : Hadi ! Durma ,devam
et.. MAndell hafife glmsedi.
Askerleriyle beraber talim alanna nihayet ulamlard. Drt bir yana dizilmi barikatlar,
mitralyzler,yelekler vard. Mandell suratn askerlerine doru dnd. Tek tek tm suratlara
gz gezdirdi. Hepsi de az nce yaanlanlarn tekrar yaanabileceinden korkuyordu. Halbuki
az nce hepsi de delikanly sulamyorlar myd ? Delikanlnn orada utan ve de korku
iinde bulunmas onlar ksmen elendirmiti. imdi ise hepsi de az nceki delikanlnn
tahtna adayd. Bir eye zne olmak demek ite buydu.
Komutan Mandell bard :
-Talim tfeklerini getirin!
Askerlerin ii biraz olsun rahatlamt. Ayn eyleri yaamayacaklard . En azndan bunu
dnyorlard. Gardn indirmek Bir boksrn yapt en byk hata daha nce baka bir
rakibine u anki rakibi tarafndan indirilen yumruun onun zerinde asla kullanlamayacana
olan inantr. Srprizler Srpriz diye bir ey var mdr ? Aslnda her srpriz bizim evremizi
tahlil etme yetimizin zayflnn belirtisidir. Askerler komutann saklad baka bir kart olup
olmadna dair olasl gz ard etmilerdi bir kere. Kendine gven Her gven ayn
zamanda bir zayflktr. Gven ruhun dinamizmini aalara eken yegane eydir.

Talim alanndaki barakadan bir asker talim tfeklerini getiriyordu. Elinde tad tfekleri
drmemek iin zel bir aba sarfediyordu sanki. Komutann yanna iyice sokuldu.
Tavrlarndan adeta ne yapaym tm bunlar ? demek istiyor gibiydi. Komutan Mandell
askere bard :
-Ne dikiliyorsun yle ? Hemen unlar askerlere dat.
Askerin tm askerlere silah vermesi biraz uzun srmt. Barakadan tayabildii kadar
tfei hzl bir ekilde getirip askerlere veriyordu. Soluk solua kalmt. Komutan Mandell
askerin hareketlerini yakndan izliyordu. Her soluk al veriini , her admn , her bakn
gzlemliyordu. Askere iyice kzmaya balamt. Bu asker o kadar beyinsiz miydi ? Bu asker
bu kadar iradesiz miydi ? nsan sadece hareketsizken mi dnme eiliminde bulunurdu ? Bu
asker hi ama hi neden onca tfei kendine tattrdklarn merak etmiyordu. Bu durumu
kabullenmi gibiydi sadece. Mandell tm dikkatini askere younlatrd. Soluk verii gitgide
artyordu. Teslimiyet ve sadakat Sadakatin olduu her yerde biraz beyinsizlik vardr. Sadk
olunan eyin onurunu yitirmemek iin her daim aba sarfederiz. Asla sadk olduumuz eyi
sorgulamayz. Zaten bu yzden ona sadakat denilmiyor mu ? Bir kpek sahibinin katil
olduunu bilse yine ona boyun eer mi ? Mandell yle bir dnd. Yant olumsuzdu.
Kpein bile yapmad bir eyi tm tarih boyunca insan denen mahlukat yapmt. Mandell
trnden daha da bir irenmiti.
Drt be tur sonra asker barakadaki tm tfekleri askerlere datmt nihayet. Komutann
yanna yaklat. Cierleri patlayacak gibiydi. Kan ter iinde kalmt. Ama o buna ragmen ne
nefesini dnyordu ne de yorgunluunu. Dnd tek ey Komutann nnde salam bir
duru sergilemekti. Daha zgrce nefes almann ne demek olduunu bile bilmiyordu bu
delikanl. MAndell askere yle bir bakt. Ardndan seslendi :
-

Heinz Volker!

Askerler ard. Herkes ismi okunan askere bakmt. Orta boylu , Uzun burunlu , sar sal
bir melezdi bu asker. Gzleri fal ta kadar almt. zerinde byk bir aknlk ba
gsteriyordu. Ne yapmas gerekiyordu ? Neden komutan onu armt ? Anlam veremedi.
Mandell dier askerlere bir bakt. Hepsi de bugnn talihlisi olabilirlerdi . Ama ans onlara
glmedii iin hepsi durumdan memnun gibiydi. Tm gzlerde hem rahatlama hem de hafif
merak belirtileri vard. Hepsi rahatlamt rahatlayacaklar kadar , ama komutann bu askeri
neden ardn hala anlayamamlard. Aslnda bu eyler askeriyede son derece doal
eylerdi. Tm de buraya on- on be gn nce gelmemilerdi ki . Aralarnda en yenileri bir ay
nce buraya gelmiti. Burann kaidelerini ezberlemilerdi. Dier komutanlar da onlar
aryordu. Hepsi de ekiniyordu ekinmesine ama bu denli bir korku ve tela ba
gstermemiti. KArlarnda elinde tuttuu kartlardan bambaka kombinasyonlar karan bir
adam mevcuttu. Daha nce delikanly sorguya ekmesi, ona tokat atmas ilerinde daha nce
var olan duygular biraz evirmiti.
Heinz Volker seslendi :
-Evet Komutanm!
Bunu sylerken sesi titriyordu. Akbeti ne olacakt ? Komutan ona ne yapacakt ? Ne diyecekti
? Bilgisizlik Aslnda hepimiz sonumuzu bilmeyen birer canlyz. Bu bilgisizlik bizleri ou
zaman rahatsz etmez. nk insan , varlnn bilincinde olduunu unutarak yaayabilir. Yani
bilgisizliini unutarak Yoksa Heinz Volkerin u durumuyla askeriyeye gelmeden nceki
durumu arasnda hibir fark yoktu. ki durumda da akbetinin ne olacan bilmiyordu.

Toplum elindeki kartlar belli kombinasyonlara gre dzenleyyip oyunun hakimi olduunu
zannediyordu. Oysa ki Mandell onlara tamamen farkl kombinasyonlarla da oyunun
oynanabildiini gstermiti. B da herkesin var olan oyun hakknda bilgisizliklerinin bilincinde
olmalarn salamt. Heinz Volkerin ve dierlerinin byle hissetmelerinin nedeni de buydu.
Mandell askere gr bir biimde seslendi :
ne k asker !
Heizn Volker titreyen bacaklarn hareket ettiriyordu. lk adm att. lk adm sanki uuruma
gden birisinin korkusuna benzer bir korkuyla doldurmutu iini. Ama bir fark vard. Uuruma
giden adam uuruma gideceini zaten biliyordu. Ama u an kendisine ne olacan
bilmiyordu. Dnyadaki en cesur kiiler leceini bilen kiilerdir. Ar bir hastala yakalanan
bireyin, tm uzuvlar fel olmu bir engellinin, ve de cehenneme ve cennete gitmeyi kendi
akbetinin nihai sonucu olarak Kabul etmi,inanm birisine hibir ey zor gelemezdi.
Heinz Komutann yanna geldi. Ne yapacan bilmiyordu. Komutan ondan ne isteyebilirdi
ki ? Bu soruyu zihnine sorduu anda beklemedii bir soru sordu Komutan Mandell :
-

Asker! Elindeki nedir ?

Beklemedii anda sorulan bu soru karsnda biraz afallayan Heinz sorunun tuhafl
karsnda da aknd. Bu soruda ne idi ? Elinde ne var? Eline bir gz att. Kontrol
Emin olduumuz eyler olsa bile ou zaman bunlar kontrol etme gereksinimi duyarz. Emin
olmamak bir zayflk belirtisi miydi? Aslnda emin olmamak ya bilgisizliin bir rnyd , ya
da ezikliin. Karsndaki uyarclar gznde byten, onlara nasl davranmas gerektiini
bilmeyen insanlar hibir eyden emin olamazd.
Heinz elinde silah tadn biliyordu. Ama neden emin olamyordu ? Komutann sorusunda
bir farkllk m vard ? Belki de komutan basit bir soru sormuyordu. Yalnzca herkesin bu
soruyu basit zannetmesini istiyordu. Sa gsterip sol vuruyordu belki de. Belki de sra
kendisindeydi. Daha nceki asker gibi elence malzemesi olacakt . Bunu dnyordu
Heinz. Malzeme Bir eye malzeme olmak iyi miydi ? Kim bir ekmein iindeki sucuk
olmak isterdi ? Sucuk ok lezzeli olabilirdi , ama bu ona ne katard ? Sadece sucuu yiyenler
iin sucuk deerliydi. Bu da o meseleydi ite. Mandell iin kendisi sadece bir ekmein
iindeki sucuktu. Kendisini belki de yerin dibine sokacakt birazdan.
Mandell sorusunu yineledi :
-Asker elindeki nedir dedim ?
Heinz konumalyd. Daha nceki asker konumad iin neler yaamt . Bunu
dndkten sonra cevap iin kendisini hazr hissediyordu. Hayatn anlar Bazen herhangi
bir canlnn,nesnenin kt durumu bile bizlere k tutar. Daha nceki asker Heinze imdi
nasl davranmas hakknda rehber olmutu. Basitlik ou zaman basitlii gz ard eder
zihnimiz. Bir ey bize karmak grndnde aklmza gelen ilk iaretleri hemencecik
unutuveririz. Ama bir problem ne kadar karmaklarrsa aslnda bir o kadar kolay
zlr.Heinz cesaretini toplad:
-Elimde silah var komutanm!

Mandell askerin sorusunu zihninde ne kadar dndn anlad. Halbuki basit bir soru
sormutu. Niye bu delikanl bu soruda bu kadar dnmt ki ? Sokakta ikisi karlasa ve
delikanlya ismini sorsa delikanl bu kadar dnrmyd ki ? Mandellin cevab olumsuzdu.
Her insan aslnda basittir. Basit olmaldr da. Basitlikten kast kendi iradesiyle kendi
davranlarna yn vermekti. yle bir dnd Mandell. Kendisi de basit deil miydi?
KEndisini Tanr sanmyordu ki ! Sadece doru olduuna inand eyleri uyguluyordu ite.
Bir kpek deildi. Her kpeklik basitlikten ayrlmaktr. Karmaa her daim bizlerin benliine
hkmetmeye alan ynlarn zrvalardr. imdi asker bir cevap vermiti MAndelle. Ama
her basitlik bazen bir surprise gebe olabilir. nsann sakinlii her olayla yzleebilmeleriyle
mmkndr. Mandell ne yapacakt ? Zaten ne yapacan biliyordu slnda. Sadece en basit
sorular karsnda bile zihni ypranan, Gerginliin doruklarna kan, fiziksel olarak garip
davranlar sergileyen birine kafasndaki eyi yaptrmak bu zata ne yapabilirdi ? Daha fazla
m korkacakt ? Daha fazla m titreyecekti ? Belki kendisini bboluktaymasna
hissedecekti. Belki zihni daha fazla sorular retecekti. Bunlar yetmez miydi ? Daha fazla ne
olabilirdi ki ? En byk kumarbazlar karsndakini sadece kartlaryla malup eenler deildir.
KAr taraf psikolojik olarak kertenlerdi byk kumarbazlar. Kazanmak onlar iin
karsndakini ezmekti. KEndisi bir kumarbaz deildi. Kazanmak veya kaybetmek onun
umrunda deildi nk. Her reddedi tam olarak gereklemez. Baz eyleri reddetmemiz o
eyin niteliklerinin hibirinin benliimizde olmadn bize gstermez. Ezmek Mandellin
istedii bu deildi . Ama farknda olmadan da karsndakini eziyordu zeten. Asl gllk
farknda olmamaktan doar. Her farkndalk bir zayflktr. Mandell ona acyor muydu ?
Merhamet En yce kraln bile yreini bazen mest eden duygu. KEndisi bu askere
merhamet duyuyor olabilir miydi ? Bir Antonious deildi. Ama kalbinde bir ey yoktu.
AmaKiisel duygulardan mmkn olduu derecede arnm her ama ayn zamanda
gerekleme ihtimali en fazla olandr.
MAndell seslendi :
-

Elindeki tfekle arkadan vur!!!

Herkesin gzleri fal ta gibi almt. aknlk hkm sryordu. Tek akn olmayan
Mandelldi. aknlk bazen bizim sebep olduumuz , sonucunu bildiimiz eyler de bile
bizde beliriverebilirdi. LAkin Mandell de byle bir duygunun esamesi yoktu. Uyumlu
olmak Her uyum ayn zamanda bir gcn de belirtisidir. Mandellin kendi kiiliiyle,kendi
dnceleriyle uyumu onun vermis olduu emrin ounluka kt Kabul edilmesine ragmen
kendisinin hi tereddt etmemesine , her daim dik durmasna neden oluyordu. Ztlklar
Daha nce nasl bu insanlarn iradesilii bir aknlk belirtisi, tuhaflk belirtisi olarak
grmemesi ama ayn durumun Mandell iin uyumsuz ve sama olmas gibi bu durumda
Mandelle hi tuhaf gelmiyor ama askerler ve muhtemelen toplumun dier fertleri iin bir
vahet, samasapan bir saplant veyahut bir delilik olarak grnyordu.
Bu durumun neden samasapan bir saplant,bir delilik olduunu bu askerler ve de toplum
oturup dnm myd ? Elbetteki, hayr diye cevap Verdi kendi iinden Mandell. Asker ne
yapabilirdi? En iyi matematikiler olaslklarn tmn hesaba katanlardr. Asker iin pekok
olaslk mmknd. Ya arkadan vuracakt. Ya da vurmayacakt. Ya da kendini vuracakt. Ya
da komutan vuracakt. Her olaslk gerekleebilirdi. Ama her olasln gc farklyd. Heinz
arkadan vurabilir miydi ? yle bir dnd Mandell. Hayr, hayr. Bunu yapamazd. Belki
ayn tabaa ekmek banan iki dosttular. Belki birbirleriyle aileleri hakknda konuuyorlard.
Belki de arkada ona ilk akn anlatmt. Belki de beraber bir ark sylemilerdi. Balar
Balar birisini haracamamz engelliyordu. Bu iyi bir ey miydi ? Kukusuz iyiydi Mandelle

gre. Peki Heinz arkadan ldrme olasln nasl dnyordu ? Aklna bu adam neden
vurmalym sorusu gelmiti muhakkak. Ama bu adam vurmak zorunda kaldn varsayarsak
o zaman Heinz bu adama kar besledii duygular yine hesaba m katacakt, yoksa bu adam
kolayca harcayabileceini dnp onu ldrecek miydi ? Heinz iradesini mi kullanacakt
burada yoksa Mefistonun oyununa m gelecekti. Heinz MAndellI de vurabilirdi elbet. Ama
bunu yapabilecek cesareti var myd ? MandellI vurursa kendisi de idam edilirdi kukusuz.
Ama en azndan kendi iradesini ortaya karamaz myd. Burada Heinz zevk alabilir miydi ?
Eytan her daim zevki en iyi anlayan varlktr. Gerektiinde zevk iiin bakasna ac ektirir ,
gerektiinde kendi ac eker. Her ac biraz zevk verir. Ama Heinz bunlar u anda dnebilir
miydi ? Mandelle gre hayr . Ama bir eyi dnemiyor olmas o eyin bilinaltnda
olmadn kantlar m ? Elbetteki hayr diye yantlad Mandell. Bir dakikadan az bir srede
bu gencin yapabileceklerine dair olduka geni bir tahlilde bulunmutu Mandell.
Heinz aknln koruyordu. Bu da ne demekti byle ? Bu bir aka myd ? Evet,evet aka
olmalyd bu. ne eilmi kafasn hafife kaldrd. aka olup olmadn nasl anlayabilirdi ?
Birisi eer ki aka yapyorsa nasl grnrd ? Kukusuz birinin aka yapp yapmad
bilinemezdi. nk aka zaten bin bir kla brndrdmz ve de kar tarafa belli
etmekten mmkn olduunca kandmz bir eydi. Yine de bir gz ucuyla bakt komutana.
Ama komutan sakindi. Duruu ayn durutu. Baklar aynyd. Bunlar dnrken Mandell
yineledi:
-Ne duruyorsun ? Arkadan vursana !
nsan uuruma kadar srkleyecek en byk silah : dil. KElimelerin gc kainatn tm
glerine edeer. Zaten o yzden Tanr nce kelam vard demiyor mu ? MAndellin azndan
kan kelimeler Mandelle gre byl bir arkyd. Zira prangalara vurulmu,aklna tecavz
edilmi bir insana zgrln srlarn fsldamt. Ama bu arknn notlarn bilmeyen biri
iin bu ark bir lm melodisiydi.