TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

30

Dimenzionisati armiranobetonski element optereen sledeim aksijalnim silama:

G = 1000 kN (pritisak, stalno optereenje)
P = -800 kN
(zatezanje, vertikalno povremeno optereenje)
D = 250 kN
(alternativno dejstvo, dopunsko optereenje)
Povremeno i dopunsko optereenje mogu, ali i ne moraju delovati istovremeno. Kvalitet
materijala: MB 30, RA 400/500.
Oigledno je da element moe biti i pritisnut (spoljanju silu prihvataju i beton i armatura),
ali i zategnut (ukupnu silu zatezanja preuzima armatura).
Kada dimenzije poprenog preseka nisu poznate, proraun pritisnutih preseka poinje usvajanjem procenta armiranja. Uglavnom se usvaja minimalna vrednost (m=0.6%) i iz uslova ravnotee normalnih sila srauna jedina nepoznata, potrebna povrina betona. Kod
centrino zategnutih elemenata se iz uslova ravnotee normalnih sila sraunava jedina
nepoznata, potrebna povrina armature, nakon ega se presek podesno oblikuje.
Kako u ovom sluaju usvojena armatura mora da zadovolji i raunski potrebnu za sluaj
dejstva sile zatezanja, kao i minimalnu za sluaj dejstva sile pritiska, presek se najpre
dimenzionie prema sili zatezanja.
Ukoliko se u raun uzmu samo stalno i povremeno optereenje, vrednosti koeficijenata sigurnosti su vee nego ako se uzmu u obzir sva optereenja (lan 80 PBAB 87). U sluaju
centrinog zatezanja je ea = 10 > 3, pa zavisno od broja optereenja, sledi:
Zu1 = 1.6G + 1.8P
Zu2 = 1.3G + 1.5P + 1.3D
U ovom sluaju sila G je pritisak. Silu pritiska ne bi trebalo uzeti u obzir kada se trai
maksimalno mogue zatezanje, ali u pitanju je stalno optereenje, koje se mora uzeti u
obzir u svakoj kombinaciji. Ovo je primer povoljnog dejstva stalnog optereenja, jer to je
sila G vea, ukupna sila zatezanja je manja. Sila G se u prethodne izraze unosi sa
negativnim znakom, a parcijalni koeficijent sigurnosti u oba sluaja ima vrednost guG=1.0:
Zu1 = 1.0 ( -1000 ) + 1.8 800 = 440

Zu = 525 kN
Zu 2 = 1.0 ( -1000 ) + 1.5 800 + 1.3 250 = 525
RA 400/500 sv = 400 MPa = 40 kN/cm2
Aa =

Zu 525
=
= 13.13 cm2
sv
40

Usvajanje armature i oblikovanje preseka nije smisleno pre nego to se presek ne

dimenzionie i prema merodavnoj sili pritiska. U sluaju centrinog pritiska je ea = -2, pa
zavisno od broja optereenja u kombinaciji, sledi:
Nu1 = 1.9G+2.1P
Nu2 = 1.5G + 1.8P + 1.5D
Kako je sila usled povremenog optereenja sila zatezanja, nee biti uzeta u obzir, pa sledi:
Nu1 = 1.9 1000 = 1900

Nu = 1900 kN
Nu 2 = 1.5 1000 + 1.5 250 = 1875
Uslov ravnotee normalnih sila moe se napisati u obliku:
Pismeni ispit, 07.04.2009.

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

Nu = Absb + Aasa = AbfB + Aasv

m=

13.13
= 1.95% > 0.6% = m MIN
671

usvojeno:

4.5 11 4.5

Preostaje provera da li je zadovoljen procenat

armiranja za pritisnut element:

20

gde je jedina nepoznata potrebna povrina betona. U prethodni izraz ispravno je uvrstiti
stvarnu povrinu armature, ali kako armatura jo uvek nije usvojena, koristie se raunski
potrebna vrednost, ime je proraun na strani sigurnosti:
4R16
1900 - 13.13 40
2
Ab =
= 671 cm
2.05
U8/20

4R16
4.5

b/d = 35/20 cm

26

4.5

35

8R16 (16.08 cm2)

Poto element moe biti i pritisnut, potrebno je propisati i maksimalni razmak uzengija:
eu ,max .

15 = 15 16 = 24 cm

= min . min( b, d ) = 20 cm = 20 cm

30 cm

31

usv. U8/20

4.5 5.5

20

60

25.5

4.5

Kontinualna greda preko tri oslonca, raspona 26.0 m, pravougaonog poprenog

preseka b/d = 40/60 cm, optereena je jednako raspodeljenim stalnim optereenjem g=30 kN/m (ukljuena i sopstvena teina nosaa, deluje na oba raspona) i povremenim optereenjem p=60 kN/m (deluje u proizvoljnom poloaju na nosau). Potrebno je:
odrediti potrebnu povrinu armature u karakteristinim presecima prema merodavnim
momentima savijanja. Obezbediti da u svim poprenim presecima dilatacija zategnute armature bude barem 7 (dimenzije preseka ne menjati);
izvriti osiguranje od glavnih napona zatezanja na svim delovima nosaa gde je to
potrebno (u sluaju primene koso povijenih profila, mesta povijanja odrediti konstrukcijom integralne krive);
2R22
za usvojeni raspored armature nad osloncem
sraunati napone u betonu i armaturi, srednje
rastojanje i karakteristinu irinu prslina (t=0);
usvajajui geometrijske karakteristike i armatuU10/20
ru preseka u polju, sraunati maksimalni ugib
2R12
nosaa usled stalnog optereenja, vodei
rauna o uticaju teenja betona (j=2.5);
ukoliko je presek sa maksimalnim momentom
2R22
savijanja u polju armiran kao na skici desno,
sraunati koliko je povremeno optereenje p1
mogue naneti na nosa (u kombinaciji sa za4R22
datim stalnim optereenjem g) uz zadovoljenje
propisanih koeficijenata sigurnosti. Smatrati da
4.5 10 11 10 4.5
se i ovo optereenje moe nai u bilo kom po40
loaju na nosau. U obzir uzeti i nosivost pritisnute armature u preseku. Kvalitet materijala: MB 30, RA 400/500.
Pismeni ispit, 07.04.2009.

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

Dijagrami presenih sila

Reakcije oslonaca, dijagrami momenata savijanja i transverzalnih sila na kontinualnom
nosau preko dva jednaka raspona, usled jednako raspodeljenog optereenja na jednom,
odnosno oba raspona, prikazani su na narednoj skici.
p

7 pL
A1 = 16

B1 = 5
8 pL

7
16 pL

T1

1
16 pL

7 L
16

1 pL
C1 = 16

1
16 pL

3 pL
A2 = 8

5 pL
8

3
8 pL

3L
8

9
16 pL
1
2
16 pL

L0 = 7
8L

L0 = 3
4L

M1

9
2
128 pL

49
2
512 pL

B2 = 5
4 pL

3 pL
C2 = 8

T2
3
8 pL

5 pL
8
1 pL2
8

M2
9
2
128 pL

DIMENZIONISANJE PREMA MOMENTIMA SAVIJANJA

MB 30

fB = 20.5 MPa = 2.05 kN/cm2 ; tr = 1.1 MPa = 0.11 kN/cm2

Presek nad osloncem

Maksimalni moment se dobija kada povremeno optereenje deluje na itavom nosau:
qu = 1.6g + 1.8p = 1.630 + 1.860 = 156 kN/m
M u ,max =

qu L2 156 6.0 2
=
= 702 kNm
8
8

pretp. a1 = 7 cm
k=

53

b/d/h = 40/60/53 cm

= 1.811 e a < 7.0

702 10 2
40 2.05

Dilatacija ea1 se naelno moe zadrati na zahtevanom nivou ili poveanjem dimenzije
preseka (to u konkretnom primeru nije doputeno, dimenzije preseka ne menjati), ili
primeniti dvostruko armiranje, zadravajui dilataciju na traenom nivou:
usv . e a = 7 k* = 2.074 ; m* = 26.984%
2

M abu

53
=
0.40 2.05 = 535.4 kNm DMau = 702 535.4 = 166.6 kNm
2.074

pretp. a2 = 5 cm
Pismeni ispit, 07.04.2009.

Aa 2 =

166.6 10 2
= 8.59 cm2
(53 - 5 ) 40

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

Aa1 = 26.984

40 53 2.05

+ 8.59 = 37.91 cm 2
100
40
usvojeno Aa1:

10R22 (38.00 cm2) gornja zona

usvojeno Aa2:

3R22 (11.40 cm2) donja zona

Presek u polju
Maksimalni moment se dobija kada povremeno optereenje deluje samo u jednom polju.
Maksimalne vrednosti momenata Mg i Mp nije potrebno sraunati, jer se ne javljaju u istom
preseku. Potrebno je nai presek sa maksimalnim graninim momentom Mu, a to je presek
u kome je odgovarajua transverzalna sila Tu=0:
qu = 156 kN/m

3
7
Ag = 30 6.0 = 67.5 kN ; Ap1 =
60 6.0 = 157.5 kN
8
16

391.5

Tu

Au = 1.667.5 + 1.8157.5 = 391.5 kN

qu = 1.630 + 1.860 = 156 kN/m

x
2.51

x = Au / qu = 391.5 / 156 = 2.51 m

M u ,max = 391.5 2.51 k=

53
491.3 10 2
40 2.05

Aa1 = 24.366

Mu

156 2.512
= 491.3 kNm
2
e / e = 3.5 / 8.128
= 2.165 b a1
m = 24.366%

491.3

40 53 2.05

= 26.47 cm 2
100
40
usvojeno:

7R22 (26.61 cm2) donja zona

OSIGURANJE OD GLAVNIH NAPONA ZATEZANJA

Presek kod srednjeg oslonca
Maksimalna sila Tu se dobija kada se povremeno optereenje nalazi na oba raspona:
l1 = 1.124

Tg = 5/8306.0 = 112.5 kN
tn=3.07

Tp = 5/8606.0 = 225 kN

> t r

< 3 t r

L0T = Tu / qu = 585 / 156 = 3.75 m

0.11

l = 3.75 1 = 2.405 m
0.307

tRu =

3
kN
(0.307 - 0.11) = 0.295
2
cm 2

Pismeni ispit, 07.04.2009.

(m=2)

tu,u=1.57

585
kN
= 0.307
40 0.9 53
cm 2

tRu=2.95

Tu = 1.6112.5 + 1.8225 = 585 kN

tn =

(m=4)

[MPa]
tr =1.1

M
l = 2.405
L0T = 3.75

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

m = 2 ; q = 45 ; a = 90

Usvojeno:
eu

2 au(1 )
40 (cos 90 + sin 90 cot 45) = 6.78 au( 1 )
40 0.295

pretp. R10 (au(1) = 0.785 cm2)

eu 6.780.785 = 5.33 cm

Ako se usvoje etvorosene uzengije, potrebno rastojanje je dvaput vee, eu 10.66 cm.
usvojeno:

UR10/10 (m=4)

Korektno je sraunati duinu l1 na kojoj su potrebne etvorosene uzengije (od take M

do oslonca). Napon koji mogu prihvatiti dvosene uzengije je:
tu ,u =

2 0.785
kN
40 = 0.157
40 10
cm 2

0.157
l1 = 2.405 1 = 1.124 m
0.295

Na ostalom delu duine osiguranja usvojene su dvosene uzengije UR10/10. Kao

alternativa, umesto unutranje uzengije mogu se postaviti koso povijeni profili.
DAa = 0

(pic momenta)

Presek kod krajnjeg oslonca

Maksimalna sila Tu u ovom preseku se dobija kada povremeno optereenje deluje samo u
razmatranom polju - ista kombinacija daje i maksimalni moment savijanja u polju, pa je
maksimalna transverzalna sila ve sraunata:
tn=2.05

Tu = 1.667.5 + 1.8157.5 = 391.5 kN

tn =

391.5
kN
= 0.205
40 0.9 53
cm2

> tr = 1.1 MPa

< 3 tr

tRu=1.43

tr =1.1

L0T = 391.5 / 156 = 2.51 m

0.11

l = 2.51 1 = 1.164 m
0.205
tRu

eu

L0T = 2.51

m = 2 ; q = 45 ; a = 90

Usvojeno:

2 au(1 )
40 (cos 90 + sin 90 cot 45) = 14.01 au(1 )
40 0.143

pretp. R10 (au(1) = 0.785 cm2)

usvojeno:
DAa =

eu 14.010.785 = 11.0 cm
UR10/10 (m=2)

Tmu
391.5
(cot q - cot a ) =
(1 - 0 ) = 4.89 cm2
2 sv
2 40
usvojeno:

l = 1.164

3
kN
= (0.205 - 0.11) = 0.143
2
cm2

Minimalno treina armature iz polja (usvojeno 7R22)

Pismeni ispit, 07.04.2009.

3R22 (11.40 cm2) 1

[MPa]

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

polje

oslonac

4.5

5R22
2R12

20

UR10/20

25.5

5R22

5.5 4.5

2R22

60
31

4.5

25.5

5R22

UR10/10
UR10/10

4.5

20

2R22

4.5 5.5

60

2R12

4R22

4.5

4.5

40

31

4.5

40

PRORAUN NAPONA PRESEK NAD OSLONCEM

MB 30 Eb = 31.5 GPa n =
a1 =

Ea
210
=
= 6.67
E b 31.5

5 4.5 + 5 10
= 7.25 cm h = 60 7.25 = 52.75 cm
10

a2 = 4.5 cm

a2
4.5
=
= 0.085
h 52.75

Aa1 = 10R22 m1 =

38.00
= 0.0180 = 1.80%
40 52.75

m2 =

7.60
= 0.0072 = 0.72%
40 52.75

Aa2 = 4R22

s2 + 26.67(1.80+0.72)10-2s - 26.67(1.80+0.720.085)10-2 = 0
s2 + 0.336s - 0.248 = 0 s = 0.358
J IIb =

2
0.358 1 - 0.358 = 0.056

2
3

Ma = M g + M p
sb =

(
30 + 60 ) 6.0 2
=
= 405 kNm
8

405 10 2
0.358
kN

= 1.90
2
0.056 + 6.67 0.0072 (0.358 - 0.085 ) (1 - 0.085 )
40 52.75
cm 2

s b = 19.0 MPa e b =
s a1 = 6.67 19.0

1 - 0.358
= 227.8 MPa
0.358

s a2 = 6.67 19.0
Pismeni ispit, 07.04.2009.

sb
19.0
=
= 0.605
E b 31.5 10 3

0.358 - 0.085
= 96.7 MPa
0.358

e a1 =

227.8
= 1.085
210 10 3

ea2 =

96.7
= 0.460
210 10 3

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

PRORAUN RAZMAKA I IRINE PRSLINA PRESEK NAD OSLONCEM

kN
0 .4

MB 30 fbzm = 2.4 MPa fbzs = 0.7 0.24 0.6 + 4

= 0.177
cm 2
0.6

40 60 2
= 24000 cm3 Mr = 0.1772400010-2 = 42.50 kNm < M = 405 kNm
6
a0 = aI - /2 = 4.5 - 2.2/2 = 3.4 cm

Wb1 =

= 22 mm = 2.2 cm

e = 31.0/4 = 7.75 cm

k1 = 0.4 (RA 400/500)

k2 = 0.125 (isto savijanje)

10 + 7.5 2.2 = 26.5 cm

38.00
hbz,ef.
= 0.0359 = 3.59%
= 26.5 cm m z1,ef. =
40 26.5
d / 2 = 60 / 2 = 30 cm
7.75
2.2

l ps = 2 3.4 +
= 11.4 cm
+ 0.4 0.125
10
0.0359

b1 = 1.0 ( RA 400 / 500 )

42.5
= 0.989
z a = 1 - 1.0 1.0
b 2 = 1.0 ( t = 0 )
405

apk = 1.70.9891.08510-311.4 = 2110-3 cm = 0.21 mm

PRORAUN UGIBA
Jb =

40 60 3
= 720000 cm4 ;
12

Wb =

40 60 2
= 24000 cm3
6

Usvaja se za elastino reenje ugib preseka u sredini raspona, mada je maksimalni ugib
nosaa cca. 4% vei (Prilog 5.1, tabela 3.6, str. 497, Tom 2 PBAB 87):
2
30 6.0 4
vb =

= 0.8910-3 m = 0.89 mm
-8
6
384 31.5 10 720000 10
Kod grednih nosaa se kao reprezentativni usvaja presek u polju.
a1 =

5 4.5 + 2 10
= 6.07 cm h = 60 6.07 = 53.93 cm
7

Aa1 = 26.61 cm2 (7R22)

Aa2 = 7.60 cm2 (2R22)

Aa2/Aa1 = 0.286 0.3

Koeficijenti za proraun krivine elementa pravougaonog preseka izloenog sloenom

savijanju su grafiki oitavani (PBAB 87, Tom 2, Prilog 3.4).
a1 =

a1 6.07
a
4.5
n Aa1 6.67 26.61
=
0.1 ; a2 = 2 =
= 0.075 ;
=
= 0.0822
d
60
d
60
bh
40 53.97

Ugib u trenutku t=0

kaI = 0.85 (dijagram 3.4.2) v0I = 0.850.89 = 0.76 mm
kaII = 2.25 (dijagram 3.4.6)
Pismeni ispit, 07.04.2009.

v0II = 2.250.89 = 2.01 mm

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

Mg

9
30 6.0 2 = 75.9 kNm
128

0.4
kN

fbzs = 0.24 0.6 + 4

= 0.253
cm2
0.6

Mr = 0.2532400010-2 = 60.7 kNm < Mg

b1 = 1.0 ( RA 400 / 500 )

60.7
= 0.200
z 0 ,g = 1 - 1.0 1.0
b 2 = 1.0 ( t = 0 )
75.9

vg,0 = (1 z) v0I + z v0II = (1 0.200)0.76 + 0.2002.01 = 1.01 mm

Ugib u trenutku t
c = 0.8 ; j = 2.5 c j = 0.82.5 = 2
kjI = 0.67 (dijagram 3.4.14)

vI = (1+0.672.5)0.76 = 2.03 mm

Interpolacijom vrednosti oitanih sa dijagrama 3.4.25 i 3.4.26 sledi:

a2 = 0.05 k jII = 0.16
0.075 - 0.05
II
(0.17 - 0.16 ) = 0.165
k j = 0.16 +
II
a 2 = 0.10 k j = 0.17
0.1 - 0.05
kjII = 0.148 (dijagrami 3.4.25, 26) vII = (1+0.1652.5)2.01 = 2.84 mm
b1 = 1.0 ( RA 400 / 500 )
60.7
= 0.600
z ,g = 1 - 1.0 0.5
b 2 = 0.5 ( t )
75.9

vg = (1 z) vI + z vII = (1 0.600)2.03 + 0.6002.84 = 2.51 mm

32

Dimenzionisati stub pravougaonog poprenog preseka, dimenzija b/d = 25/60

cm, optereen sledeim uticajima:
Mg = 100 kNm
; Ng = 200 kN (stalno optereenje)
Mp = 50 kNm
; Np = 400 kN (vertikalno povremeno optereenje)
MD = 200 kNm ; ND = 0
(dopunsko optereenje, alternativno dejstvo)
Povremeno i dopunsko optereenje mogu, ali i ne moraju delovati istovremeno. Kvalitet
materijala: MB 30, RA 400/500.
Sva neophodna objanjenja data su u Primeru 28. Bitna razlika je to je alternativno dejstvo u ovom sluaju dopunsko optereenje, o emu treba povesti rauna kod odreivanja
vrednosti parcijalnih koeficijenata sigurnosti (lan 80. PBAB 87).
Zategnuta leva ivica preseka, G+D
MB 30

pretp. a1 = 7.5 cm

fB = 20.5 MPa = 2.05 kN/cm2

b/d/h = 25/60/52.5 cm

M u = 1.3 100 + 1.3 200 = 390 kNm

0.6

- 0.075 = 448.5 kNm

M au = 390 + 260
Nu = 1.3 200 = 260 kN
2

Pismeni ispit, 07.04.2009.

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA

k=

52.5
451.1 10
25 2.05

Aa = 39.952

= 1.775 e b / e a = 3.5 / 3.592 ; m = 39.952%

25 52.5 2.05 260

= 20.37 cm 2
100
40
40

Zategnuta leva ivica preseka, G+P+D

Mu = 1.3 100 + 1.5 50 + 1.3 200 = 465 kNm
Nu = 1.3 200 + 1.5 400 = 860 kN
0.6

M au = 465 + 860
- 0.075 = 658.5 kNm
2

k=

52.5
658.5 10 2
25 2.05

= 1.465 e a < 3.0 Aa2 > 0

usv . ea = 3 k* = 1.719 ; m* = 43.590%

2

M abu

52.5
=
0.25 2.05 = 477.8 kNm DMau = 658.5 477.8 = 180.7 kNm
1.719
pretp. a2 = 5 cm
Aa1 = 43.590

180.7 10 2
Aa2 =
= 9.51 cm2
(52.5 - 5 ) 40

25 52.5 2.05 860

+ 9.51 = 17.33 < 20.37 cm 2

100
40
40

Zategnuta desna ivica preseka, G-D

3R22

h = 60 5 = 55 cm

0.6

M au = 160 + 200
- 0.05 = 210 kNm
2

210 10 2
25 2.05
25 55 2.05 200
Aa1 = 14.697

= 5.36 < 9.51 cm 2

100
40
40
usvojeno: 6R22 (22.80 cm2) levo
3R22 (11.40 cm2) desno

Pismeni ispit, 07.04.2009.

UR8/20
20

e / e = 2.504 / 10
= 2.717 b a
m = 14.697%

3R22

5.5

55

2R12

"levo"
3R22

4.5

k=

"desno"

60

M u = 1.0 ( -100 ) + 1.3 200 = 160 kNm

Nu = 1.0 200 = 200 kN

4.5

25.5

pretp. a1 = 5 cm

4.5

16
25

4.5