BAB 5

KEKAYAAN EKONOMI SABAH

MENARIK MINAT
SYARIKAT BORNEO UTARA BRITISH
OBJEKTIF
PEMBELAJARAN

PENGETAHUAN

PENGUKUHAN

MASTER

OBJEKTIF
PEMBELAJARAN

1. Memerihalkan pertapakan SBUB di Sabah.

2. Menerangkan usaha SBUB mengukuhkan kuasa di Sabah.
3. Menerangkan usaha SBUB mengeksploitasi hasil bumi Sabah.
4. Menerangkan perubahan sosial yang dilaksanakan oleh SBUB di Sabah.

PENGETAHUAN

5.0

Mukadimah

5.1

SBUB bertapak di Sabah

5.2

SBUB mengukuhkan kuasa di Sabah

5.3

SBUB mengeksploitasi hasil bumi Sabah

5.4

Perubahan sosial yang dilaksanakan oleh SBUB di Sabah

Brunei
SABAH

dikuasai

Sulu

Sultan Brunei serah Sabah

kepada Sultan Sulu

1704

Sultan memberi konsesi

kepada Baron Von
Overback dan Alfred Dent

1878

Persatuan Sementara
Borneo Utara British Berhad

1880

Syarikat Borneo Utara

British (SBUB)

1882

Pemerintahan Jepun

1941

Kronologi Penguasaan asing

di bumi Sabah sehingga
1945

5.1 SBUB bertapak di Sabah

beri konsensi
Sabah ada potensi

C.L Morse

S.Brunei
1865

Menarik minat

10 tahun
jual

Belanda

C.L Morse

jual
J.W Torrey
T.B Harris

Overback

minta bantuan
Britian

Sepanyol

syarikat

Amerika.Syarikat

* Gebenor Treacer
(Labuan)

Alfred Rent
Edward Dent

Bersetuju bantu
Overback baharui
Pajakan.
m/s 102-103

5.1 SBUB bertapak di Sabah

Sultan Brunei
baharui perjanjian

* Teluk Kimanis

Overback

* Sg Sibuki

serah

Overback Dent + Sultan Sultan Adam

serah

Sg Pandesan
Sg Sibuku

Overback jual hak kepada

Alfred Dent
Edward Dent

1880

Kukuhkan kedudukan

* Adward Dent

Tubuhkan PSBUBB usaha dapatkan piagam

tujuan
Majukan perniagaan

Piagam Diraja Kerajaan British 1881

m/s 102-103

5.1 SBUB bertapak di Sabah

Nov 1881
anugerah

Kerajaan British

kepada

PIAGAM DI RAJA

kesan

PSBUBB

British dapat mentadbir Sabah

Dapat menghalang kuasa
barat lain

tukar nama

1882

PSBUBB

SBUB

Residen pertama

Sir Rutherford Alcock

Pengarah Urusan

Alferd Dent
m/s 102-103

5.1 SBUB bertapak di Sabah

SBUB tandatangan

1888

Persatuan
Perlindungan Borneo Utara

kesan
Syarat Pemberian Piagam
PSBUBB (SBUB)

1. Sabah menjadi negeri naungan

British
2. British bertanggungjawab
terhadap hal ehwal luar Sabah

1. Tidak

boleh serah wilayah tanpa kebenaran British.

2. Mesti menerima nasihat daripada British
3. Mesti memerintah dengan adil dan saksama.
4. Mesti melantik pegawai yang diakui British
5. Memelihara
- adat
- agama rasmi
- undang-undang politik tempatan.
m/s 104

5.2 SBUB mengukuhkan kuasa di Sabah.

Majlis Penasihat
Menasihat Gabenor dalam hal pentadbiran.
Ahli setiausaha kerja, ketua pasukan keselamatan
Lembaga Pengarah
(di London)

GABENOR di Sabah
W.H Treacher

Pemegang Saham

SETIAUSAHA KERAJAAN

KETUA-KETUA JABATAN
Jab. Pos
Jab Polis
Jab. Buruh
Jab. Kewangan
Jab. Tanah& Ukur

m/s 105-108

RESIDEN
Ketua pentadbiran
di setiap residensi
4 Residensi
Pantai barat ,Pantai timur
Sandakan , Pedalaman
KETUA ANAK NEGERI
Tugas:
1 Jaga keamanan
2. Urus pembahagian tanah
3. Kutip cukai & memajukan pertanian

Residen

PEGAWAI DAERAH
(orang Eropah)
- ketua pentadbiran
- majistret
- pemungut cukai
- bendahari daerah
- pegawai buruh
- ketua pentadbiran di
pej daerah
Tim Pen Peg Daerah
(penduduk tempatan)

KETUA KAMPUNG
Tugas
-Urus hak ehwal kampung& keamanan
-Bantu memajukan pertanian

5.2 SBUB mengukuhkan kuasa di Sabah.

Mahkamah di Sabah

Mahkamah

Bidang Kuasa

Hakim

Mahkamah
Majistret

Mahkamah Anak
Negeri

Mengendalikan keskes berat seperti kes

pembunuhan,
penculikan, dan
rompakan.

Mengendalikan keskes peribumi yang

berkaitan dengan
undang-undang Islam
dan hukum adat.

Pegawai Daerah

Dilantik dari kalangan

Ketua Anak Negeri
yang arif dalam
agama Islam dan
adat.
Ms 108

5.2 SBUB mengukuhkan kuasa di Sabah.

Sebab SBUB Mewujudkan Dua Jenis Mahkamah

Menjimatkan kos pentadbiran

Memastikan jenis hukuman yang dikenakan sesuai

dengan budaya masyarakat tempatan

Mematuhi syarat piagam dengan memelihara adat resam,

agama dan undang-undang penduduk tempatan.

5.3 SBUB mengeksploitasi hasil bumi Sabah

Pembalakan
Kawasan:
Tawau
Sandakan
Lahad Datu

Perlombongan

Pertanian
Tradisional

Hasil:

Hasil:

Hasil:

Emas
(Sg Segama)

Sarang Burung

Getah
Beaufort,Jesselto
dan Tenom)

Pokok Sagu
Tenaga Buruh:
Indonesia
Filiphina

Arang Batu
(Silimpopon dan
Labuan)

Kelapa
Rotan

Eksport
China
Britain
Australia

Pertanian
Dagangan

Mangan
(Teluk Marudu)

Trepos

Tembakau
(Pulau Banggi
Teluk Marudu ,
Lahad Datu ,Tawau
Dan Sandakan)

m/s 109-113

Hasil Bumi Sabah

5.3 SBUB mengeksploitasi hasil bumi Sabah

Sirip Ikan yu

Pokok Lanut

5.4 Perubahan Sosial SBUB di Sabah

Kesihatan

Perbandaran

Perhubungan

Pendidikan

Hospital :

Sandakan

Keretapi

Mubaligh Kristian

-Jeselton
-Sandakan
-Beaufort
-Kudat

Diasaskan Willian Pyre

Peranan
-pusat pentadbiran
-pelabuhan a.bangsa
-pusat pembalakan
-nama lain (Elopura)
maksudnya bandar
yang cantik.

Dibina tahun 1896 dari

Westen ke Beaufort

Sandakan :Ins Byron

1939 49 sekolah
3700 pelajar.

Kudat

Jalanraya

Klinik
-Di desa

Pusat Kesihatan
- Di luar bandar

-Pusat pentadbiran

Jeselton
-Diasaskan 1900
-Nama lain Api-Api
- Sangga Mata
Peranan :- pusat
pentadbiran
pelabuhan

1905 Beaufort Jeselton,

Tenom- Malakop
Bawa hasil ke
pedalaman

Jabatan Pelajaran
1909- sekolah latihan

Sekolah Melayu
Lokasi : Jeselton,
Sandakan, Lahad Datu,
Kudat dan Tawau

Air dan Sungai :>

1890 : steamship
Tujuan : angkut
penumpang dan
barang.

1921 Kota Belud

1930 10 sekolah
- 400 pelajar

Cina
Dibina oleh masyarakat
Cina

m/s 115-119

5.4 Perubahan Sosial SBUB di Sabah

JALAN RAYA & KERETA API

BANDAR UTAMA SABAH

5.4 Perubahan Sosial SBUB di Sabah

Tawau

Pelabuhan
Jalan raya

Sandakan

Jalan kereta api

Polis

Kudat
Perhubungan

Skuad Terbang

Perubahan
sosial

Melayu

Semporna

Sekolah

Kota Kinabalu
(Jesselton)
Setem

Bangunan
SBUB mula
mengeluarkan setem
sejaak 1883

Sekolah
Rendah
Kurang
wang

Lahad Datu

Uniform

Mubaligh

Cina

Bandar

Tidak
menguntungkan

Logi air

Menara Jam
Hospital

Akhbar

PENGUKUHAN

5.1

SBUB bertapak di Sabah

5.2

SBUB mengukuhkan kuasa di Sabah

5.3

SBUB mengeksploitasi hasil bumi Sabah

5.4

Perubahan sosial yang dilaksanakan oleh SBUB di Sabah

Sabah

1.Namakan pelabur-pelabur yang tertarik dengan ekonomi Sabah.(ms102)

i.
ii. .
iii
iv. .
2.Tanaman dan . gagal mendatangkan
pulangan kepada syarikat Torrey.(ms102)
3. Perjanjian 1877 antara Sultan Brunei dan Overback, baginda kehilang dua
kawasan iaitu . dan ..(ms103)
4.SBUB hendaklah memelihara. , . dan undangundang tempatan. (ms104)

Pengukuhan

Amerika Syarikat
Britain
5. Mengapakah kedua-dua pelabur dari negara di atas
begitu inginkan Sabah?
ms103
A.
B.
C.
D.

Potensi ekonomi
Kepelbagaian budaya
Keamanan negeri
Kedudikan pelabuhan

6. Di antara berikut yang manakah merupakan syarat pemberian

Piagam kepada Persatuan Sementara Borneo Utara British ?(ms104)
I Mesti menerima penasihat British
II Memerintah dengan adil dan saksama
III Memelihara agama adat resam penduduk tempatan.
IV Boleh menyerahkan wilayah tanpa persetujuan kerajaan British.
A I dan II
B II dan III
C III dan IV
D I dan IV

7. Labelkan Resendensi di Sabah ( ms 107)

i. .
iii. .

ii. .

iv. .

Tajuk : .

8. Dengan merujuk carta organisasi SBUB di Sabah, isi

jadual di bawah dengan menyatakan peranan jawatanjawatan berkenaan. (ms106)
Jawatan
Gabenor
Residen
Pegawai Daerah
Ketua Anak Negeri
Ketua kampung

Peranan

9. Mengapakah SBUB perlu mendapatkan Piagam Diraja

daripada kerajaan British?
(ms104)
I. Memajukan perniagaan mereka
II. Mengukuhkan kedudukannya
III. Menguatkan pertahanan
IV. Meluaskan pengaruh
A.
B.
C.
D.

I dan II
II dan III
III dan IV
I dan IV

Syarikat Borneo Utara British memaksa penduduk tempatan

10 menambahkan hasil keluaran tradisional dan hasil jualan ini
.
dikenakan cukai.
Apakah tujuan langkah ini?
(ms111)

A Mengatasi masalah kewangan

B Mengaut keuntungan yang tinggi
C Memperkenalkan tanaman komersial
D Mengawal kewangan penduduk tempatan
11 Penduduk Sabah telah bekerja keras namum tidak dapat menikmati
keuntungan malah menghadapi kesukaran hidup.
Apakah punca keadaan ini?
(ms110-111)
A Pertanian sara diri
B Kemelesetan ekonomi
C Dibebani pelbagai cukai
D Kekurangan hasil pengeluaran

12 a. Lukiskan jalinan jalan keretapi.

12 b. Lukiskan

pada bandar yang memiliki hospital

13. SBUB hanya menyediakan pendidikan rendah di Sabah .

Apakah alas an SBUB bertidak demikian?(ms116)
A
B
C
D

Kekurangan guru
Kekurangan wang
Tiada sokongan peribumi
Masalah muka bumi Sabah

Lahat Datu
Tawau
Sandakan
14. Apakah persamaam ketiga tiga bandar di atas?(ms118-119)
A
B
C
D

Pusat perlombongan
Pusat kegiatan pembalakan
Bandar yang pernah menjadi pusat pentadbiran
Bandar yang muncul kerana pertanian dagangan