THNG TIN TRN BO CO TI CHNH HP NHT V NHNG HIU BIT

CA NGI S DNG NH HNG N VIC RA QUYT NH

Th.S Nguyn Vn Hng
Mc ch ca bi vit:
S pht trin ca nn kinh t lun gn lin vi s ra i ca cc tp on kinh t v
cc tng cng ty. Vit Nam trong thi gian qua, nhiu tp on kinh t ln v nhiu tng
cng ty ra i, nh du mt bc pht trin ca cc doanh nghip trong nc. c th
nhn bit c tnh hnh ti chnh cng nh kt qu kinh doanh ca c tp on hoc ca
tng cng ty, nh u t thng da vo bo co ti chnh ring v bo co ti chnh hp
nht. Vy bo co ti chnh hp nht cung cp nhng thng tin g cho ngi s dng v tnh
hu ch ca n nh th no, thng tin bo co ti chnh hp nht cung cp c g khc vi
bo co ti chnh ring. Bi vit ny xin lm r tnh hu ch ca thng tin trn bo co ti
chnh hp nht, cng nh nhng khc bit v thng tin trn bo co ti chnh hp nht vi
bo co ti chnh ring, t gip ngi s dng c ci nhn v nh gi ng v tnh hnh
ti chnh ca mt tp on hoc mt tng cng ty a ra quyt nh. Mc khc bi vit
cng mun cp mt kha cnh khc, l s hiu bit ca ngi s dng v BCTC hp
nht v vic trang b kin thc v bo co ti chnh hp nht cho sinh vin trong thi gian
qua.
Ni dung bo co.
Phn ln ngi s dng BCTC u tha nhn rng: Thng tin trn bo co ti chnh
nh hng nh th no i vi vic ra quyt nh. Nh qun l, ch s hu, nh u t, cc
ch n hin ti v tng lai u da vo thng tin trn BCTC a ra quyt nh. Nhng
lu nay, mi khi ni n BCTC, chng ta ch ngh n l BCTC ca mt cng ty, mt
n v ring l. Vy i vi mt tp on, ni c cng ty m v nhiu cng ty con th
sao; hoc mt tng cng ty m ni c n v cp trn v cc n v trc thuc, th liu
BCTC ring c cn cung cp y ht thng tin nh gi cho mt tp on hoc mt
tng cng ty khng? Cu tr li l khng th, m nh gi mt tp on hoc mt tng
cng ty, ngi s dng BCTC thng phi s dng n BCTC hp nht, vy BCTC hp
nht nh th no. l mt bo co m tng hp v trnh by mt cch tng qut,
ton din tnh hnh ti sn, n phi tr, ngun vn ch s hu thi im kt thc nm ti
chnh, tnh hnh v kt qu hot ng kinh doanh nm ti chnh ca tp on nh mt doanh
nghip c lp khng tnh n ranh gii php l ca cc php nhn ring bit l cng ty m
hay cng ty con trong tp on.

Tuy nhin thi gian qua, t vic cng b thng tin trn BCTC hp nht t pha cng
ty pht hnh bo co, n vic s dng BCTC hp nht ca ngi s dng cn nhiu hn
ch. c bit l vic tip cn BCTC hp nht cng nh hiu ng thng tin, v s dng
thng tin trn BCTC hp nht a ra quyt nh ca nh u t cn nhiu iu phi bn
n. iu ng ni l khng t ngi s dng BCTC, trong c i ng lm cng tc cung
cp kin thc cho ngi s dng ch n BCTC ring m pht l i hoc c v nh
BCTC hp nht cha h tn ti. iu ny nh hng rt ln n cc quyt nh u t v
c bit nh hng n kin thc ca ngi hc s dng BCTC hp nht sau ny
Xut pht t nhng vn trn, bi vit mun lm r tm quan trng ca nhng
thng tin trn BCTC hp nht nh hng n quyt nh ca nh u t; s khc nhau gia
thng tin trn BCTC ring v BCTC hp nht; thc trang cng b thng tin trn BCTC hp
nht hin nay, cng nh vic c trang b kin thc v BCTC hp nht t pha ngi hc,
ngi s dng BCTC.
1. Tm quan trng ca thng tin trn bo co ti chnh hp nht.
BCTC hp nht cung cp thng tin kinh t, ti chnh ch yu cho vic nh gi thc
trng tnh hnh ti chnh v tnh hnh kinh doanh ca tp on trong nm ti chnh qua v
nhng d on trong tng lai. Thng tin ca bo co ti chnh hp nht l cn c quan
trng cho vic ra cc quyt nh v qun l, iu hnh hot ng kinh doanh, hoc u
t vo tp on ca ch s hu, ca cc nh u t, ca cc ch n hin ti v tng lai,...
Qua kho st bo co ti chnh c cng b ca cc cng ty nim yt trn th
trng chng khon Vit Nam cho thy: C hn 2/3 s cng ty nim yt c BCTC hp nht
cng khai. Qua cho thy, m hnh tp on kinh t Vit Nam khng cn t na m rt
ng o, s tp on chim phn ln cc cng ty c nim yt trn th trng chng
khon hin nay. iu cng cho thy bo co ti chnh hp nht khng cn xa l i vi
nhng ai quan tm n doanh nghip trn th trng chng khon Vit Nam. Tuy nhin, n
li rt xa l i vi sinh vin v vi nhng ai t trc gi ch quan tm n bo co ti
chnh ring.
S quan trng ca BCTC hp nht i vi ngi s dng BCTC cn th hin ch:
Trc y khi cha bt buc cc cng ty nim yt phi cng b bo co ti chnh hp nht
qu, nn cc cng ty ch cng b BCTC ring. Chnh bo co ti chnh ring ny ch cung
cp cho nh u t nhng thng tin tt v cng ty m, nhng khng c bt k thng tin g
v cc cng ty con. n cui nm khi bo co ti chnh hp nht c cng b, lm cho
nh u t sc bi nhng thng tin xu do cc cng ty con lm n thua l nh hng n
phn li nhun ca c ng cng ty m. Xut pht t thc t , B ti chnh ban hnh

thng t 09/2010/TT-BTC ngy 15 thng 01 nm 2010 bt buc cc cng ty nim yt phi

cng khai bo co ti chnh hp nht qu
2. S khc nhau ca BCTC ring v BCTC hp nht.
- S khc nhau gia BCKT ring v BCKT hp nht.
Bng cn i k ton (ring)
Ti sn
A. TS ngn hn
B. TS di hn

S tin

Ngun vn
A. N phi tr
B. Vn ch s hu

- u t vo cng ty con
Tng Ti sn
Bng cn i k ton Hp nht
Ti sn
A. TS ngn hn
B. TS di hn

S tin

Tng ngun vn
S tin

Ngun vn
A. N phi tr
B. Vn ch s hu
C. Li ch ca c ng

- u t vo cng ty con (1)

S tin

thiu s(2)
V. Li th thng mi(3)
Tng Ti sn
Tng ngun vn
1
( ) Nu tt c cc cng ty con u c hp nht th ch tiu u t vo cng ty con
khng cn s tin trn BCTC hp nht.
(2) Nu cc cng ty con c hp nht m cng ty m nm gi < 100% vn th trn
bo co ti chnh hp nht ch tiu Li ch ca c ng thiu s trn Bng cn i k ton
v ch tiu li nhun sau thu ca c ng thiu s trn bo co kt qu kinh doanh hp
nht c mt s tin nht nh.
(3) Nu gi ph hp nht ln hn so vi phn s hu ca bn mua trong gi tr hp l thun
ca ti sn, n phi tr c xc nh ti ngy mua, th ch tiu li th thng mi trn
BCKT hp nht c mt s tin nht nh.
- Trng hp cc cng ty con c hp nht m cng ty m nm gi 100% vn th s
tin ch tiu Li ch ca c ng thiu s trn Bng cn i k ton v ch tiu li nhun
sau thu ca c ng thiu s trn bo co kt qu kinh doanh hp nht l bng khng.

Bng cn i k ton ring ca cng ty GEMADEPT (GMD)

Ti sn
A. TS ngn hn
B. TS di hn

S tin
781.187.229.322.
2.145.938.320.850

Ngun vn
A. N phi tr
B. Vn ch s hu

S tin
837.354.500.956
2.089.771.049.216

Tng TS
2.927.125.550.172
Tng ngun vn 2.927.125.550.172
Bng cn i k ton hp nht ca cng ty GEMADEPT (GMD)
Ti sn
A. TS ngn hn
B. TS di hn
V.Li th thng

S tin
Ngun vn
S tin
1.073.083.913.383 A. N phi tr
1.849.483.853.409
3.483.172.154.802 B. Vn ch s hu 2.471.309.331.829
49.082.628.918
C. Li ch ca c 190.462.882.947
ng thiu s

mi

Tng TS
4.511.256.068.185 Tng ngun vn 4.511.256.068.185
Qua bng cn i k ton ring trn cho thy: Phn ti sn thuc v ch s hu ca
nhng c ng s hu ca cng ty cng ty GEMADEPT (GMD) l 2.089.771.049.212
ng, tng khi ti sn ca cng ty ti ngy 31/12/2011 l 2.927.125.550.172. Trong khi
bng cn i k ton hp nht, phn ti sn tnh cho c ng ca cng ty m (c ng cng
ty GEMADEPT) l 2.471.309.331.829 , tng hn 450 t.
Qua cho thy, cng l c ng ca cng ty m GEMADEPT nhng qua hai bo
co khc nhau, khi ti sn thuc v h l khc nhau. Nu dng li BCKT ring th
nh u t c ngh rng ti sn thuc v mnh l 2.089 t, trong khi s tht khi ti sn
thuc v h ln ti 2.471 t
- Theo Bng cn i k ton ring, Tng ti sn ca mt cng ty sau khi tr phn n
phi tr phn cn li l ca ch s hu.(ca nhng c ng ang nm gi c phiu ca
cng ty m)
- Theo Bng cn i k ton hp nht, Tng ti sn ca mt tp on sau khi tr
phn n phi tr ca tp on, phn cn li khng phi 100% l ca ch s hu (ca c
ng cng ty m) m phn cn li phi chia mt phn ti sn cho nhng c ng khng
phi l c ng ca cng ty m m l nhng ngi ang s hu mt phn nh vn cc
cng ty con gi l c ng thiu s, phn ny trnh by trn Bng cn i k ton hp
nht vi ch tiu Li ch ca c ng thiu s.
- Vy ti sao li ch ca c ng thiu s khng c trnh by nh mt ch tiu
n phi tr trn Bng cn i k ton hp nht m li trnh by mt ch tiu ring bit?
- Phn vn ch s hu ca c ng s hu c phiu ca cng ty m hai bo co
khc nhau cho kt qu khc nhau. iu ny l ph thuc rt ln vo tnh hnh kinh
doanh ca cc cng ty con. Nu cc cng ty con kinh doanh c li, lm cho mt khon
u t ca cng ty m gia tng, nn vn ch s hu thuc v c ng ca cng ty m gia
tng v ngc li.

Ti sao c s khc bit v con s vn ch s hu, trong khi ch s hu (c ng ca

cng ty m) khng b thm vn, cng khng h rt bt vn. Do Khi lp BCTC ring,
cc khon u t vo Cng ty con c ghi nhn theo phng php vn gc, cn khi
hp nht, n c lp theo phn vn m c ng ca cng ty m hin s hu cng ty
con ti ngy hp nht (Phng php vn ch s hu).
Ti sao trn bng cn i k ton ring khng thy c ch tiu Li th thng mi
trong khi trn Bng cn i k ton hp nht xut hin ch tiu Li th thng mi.
Li th thng mi l phn chnh lch ca gi ph hp nht so vi phn s hu ca
bn mua trong gi tr hp l thun ca ti sn, n phi tr c th xc nh c v cc
khon n tim tng ghi nhn theo quy nh
- S khc nhau Bo co kt qu Kinh doanh.
Trch Bo co kt qu kinh nm 2010 ca cng ty m v tp on Ha Pht H
Ni.
Ch tiu

Theo BCKQKD ring

Theo BCKQKD hp

1.Li nhun sau thu

764.716.383.433
2. Li nhun sau thu ca

nht c tp on
1.376.316.086.778
27.002.469.604

c ng thiu s(4)
3.Li nhun ca

1.349.313.617.174

ng ca cng ty m (5)
(4), (5) bo co ring khng c, ch c BCTC hp nht.
Qua bo co trn cho thy: Theo BCKQKD ring ca HPG th li nhun sau thu c
to ra thuc v ch s hu l 764,7 t, nhng li nhun sau thu thuc v c ng cng ty
m (HPG) trn BCKQKD hp nht l 1.349,3t, tng hn 584,6 t. Cho thy tnh hnh kinh
doanh ca cc cng ty con c li, dn n lm cho li nhun thuc v c ng cng ty m
tng ln so vi khi ch xt ring cng ty m.
- Theo bo co kt qu kinh doanh hp nht, s li nhun sau thu ca c tp on
khng phi l ca nhng c ng ang s hu c phiu ca cng ty m m s li nhun sau
thu ny c mt phn ca c ng thiu s (nu nh cc cng ty con, cng ty m s hu
<100% vn ch s hu).
Qua phn tch trn cho thy: S tin li nhun sau thu thuc v c ng ang s hu c
phiu ca cng ty m 2 bo co l khc nhau. S khc nhau ny l ty thuc vo li, l
cc cng ty con, nu cc cng ty con kinh doanh c li, th lm cho li nhun sau thu ca
c ng cng ty m nhiu hn so vi li nhun sau thu ca ng cng ty m c trnh
by trn Bo co kt qu kinh doanh ring.

3. Thc trng v cng khai bo co ti chnh hp nht hin nay.

Hin nay nhiu cng ty nim yt trn hai sn chng khon HCM v H Ni cng b
bo co ti chnh hp nht chm hn theo quy nh. C nhiu l do l gii cho iu ny
nh: K thut thc hin cc bt ton hp nht phc tp nn cc cng ty phi mt nhiu thi
gian; cc cng ty con np bo co ti chnh v chm; cng c l do khc l cng ty c tnh
chm cng b bo co ti chnh hp nht gim bt tc ng xu n gi c phiu ca
cng ty thi im m th trng ton l tin xu.
Thc t, nm 2008 pht sinh trng hp cng ty m VinashinPetro c kt qu
kinh doanh rt tt, nhng cng ty con i Nam 100% vn ca VinashinPetro li b l rt
nng. Theo VAS, trong nm tp on ny ch cng b cc bo co ti chnh gia nin
ca cng ty m vi kt qu kinh doanh rt tt. Gi c phiu ca VinashinPetro tng rt
mnh. Khi bo co ti chnh hp nht vi kt qu rt xu c cng b, gi c phiu ca
Cng ty gim gn nh ri t do
Theo quy nh hin nay, chm nht sau ngy 25 sau ngy kt thc qu cc cng ty
phi cng khai bo co ti chnh ring, cn bo co ti chnh hp nht qu s c cng b
50 ngy. Chnh iu ny nh hng n quyt nh ca ngi s dng BCTC trong khong
thi gian gia BCTC ring v BCTC hp nht c cng b.
Trng hp Bo co ti chnh ring cung cp thng tin tnh hnh ti chnh v tnh
hnh kt qu kinh doanh tt hn nm trc, nh u t y mnh mua c phiu vo lm gi
c phiu tng ln, n khi bo co ti chnh hp nht c cng b, do cc cng ty con lm
n thua l, lm kt qu kinh doanh ca c tp on gim st. Lm cho nh u t bn i c
phiu v gi c phiu ca cng ty li i xung.
nhn din BCTC hp nht c cng b c hp nht y cc cng ty con hay
khng, ngi s dng hy nhn vo khon mc s tin u t vo cng ty con, nu ch tiu
ny cn s tin, coi nh c mt hoc mt s cng ty con cha c hp nht trong BCTC
4. Cc vn cn lin quan n hiu bit ca gi s dng BCTC hp nht.
- Ngi s dng BCTC hp nht, c bit l nhng nh u t phn ln da vo
thng tin trn BCTC, trong c BCTC hp nht a ra quyt nh. Tuy nhin khng
phi ai cng d dng hiu ht BCTC hp nht. Ngi s dng gp kh khn v vic c
hiu cc thng tin trn BCTC hp nht gip cho vic a ra quyt nh hp l. Nhng l
do dn n iu nh:
+ BCTC hp nht l BCTC mi m c a vo p dng VN (c hng dn
trong TT23/2005 v thng t 161/2007).
+ Rt t ti liu hng dn cch lp, c v phn tch bo co ti chnh hp nht.

+ Ngi s dng cng t c cc c s o to trang b nhiu v kin thc BCTC

hp nht.
+ L do t pha c s o to, bi dng kin thc v k ton - ti chnh:
- i vi sinh vin ngnh k ton, ti chnh (nhng ngi s dng BCTC HN trong
tng lai) ging ng i hc h c trang b kin thc v bo co ti chnh ring, t
vic lp, c hiu n vic phn tch.. Rt t sinh vin c hng dn chu o n vic lp,
c v phn tch bo co ti chnh hp nht. Chnh iu ny lm cho k nng lp, c v
phn tch bo co ti chnh hp nht gp nhiu hn ch sinh vin. n khi ra trng, sinh
vin phi tip cn phn ln l bo co ti chnh hp nht. iu ny lm cho sinh vin cm
thy gia kin thc c trang b nh trng v thc t x hi p dng c mt khong
cch v khong cch ny ngy cng xa ra.
kin thc c trang b trng khng cn xa ri thc tin, khong cch trn
ngy cng rt ngn li, i hi sinh vin cc ngnh k ton, ti chnh cn c trang b kin
thc v bo co ti chnh hp nht.
Mun rt ngn li khong cch trn, th i ng nhng ngi lm cng tc ging dy
nh: Ging vin m nhn cc mn hc lin quan n Phn tch ti BCTC, lp BCTC, cng
nh nhng Bo co vin nhng bui tp hun v BCTC l ht sc quan trng. i ng
ny cn dnh mt lng thi gian nht nh gip cho sinh vin, hc vin ca mnh tip
cn, lp, c v hiu v BCTC hp nht.
Kt lun v kin ngh.
1. ng qun rng c s tn ti hin hu trong x hi ca bo co ti chnh hp nht.
2. Khi s dng thng tin trn bo co ti chnh a ra quyt nh, nh u t ng
dng li bo co ti chnh ring m vn cn c bo co ti chnh hp nht.
3. BCTC hp nht s gip bn nhn bit c tnh hnh ti chnh, cng nh tnh hnh
kinh doanh ca mt tp on hoc mt tng cng ty m BCTC ring s khng gip
c cho bn.
4. Nu ch dng li BCTC ring, bn ch bit c tnh hnh ti chnh v kt qu kinh
doanh ca cng ty m, trong khi cng ty m c u t vn vo cc cng ty con.
5. Nng cao hiu bit ca ngi s dng v BCTC hp nht thng qua m cc bui bo
co chuyn lin quan BCTC hp nht.
6. Khong cch gia thi gian cng b bo co ti chnh ring v bo co ti chnh hp
nht cn rt ngn li.
7. Cn rt ngn khong cch mong i gia thc t i hi ca ngi hc vi thc t
ngi hc c linh hi kin thc v BCTC hp nht.

8. Cn dnh mt khi lng thi gian nht nh gip sinh vin ca mnh tip cn v
bo co ti chnh hp nht t cch lp n vic c hiu v phn tch.
9. Chnh i ng ging vin, nhng ngi lm cng tc ging dy trong lnh vc k
ton, ti chnh l nhng ngi gp phn vo vic rt ngn khong cch mong i
gia thc t i hi v ging dy v BCTC hp nht.
Ti liu tham kho:
BCTC ca cc CTY nim yt trn th trng CK
B ti chnh, H thng chun mc K ton VN.
B ti chnh, H thng chun mc kim ton VN v quc t.
B ti chnh, Cc thng t hng dn.
Bo u t chng khon, S khc bit BCTC Vit Nam v quc t.
IAASB, 2009, ISA 700, ISA 706,ISA 706
Ngy Quc Tun, Nhn din Bo co Ti chnh u t.
www.Vse.org.vn
www.ifac.org.com