Bài Giảng Cấu Tạo Động Cơ Đốt Trong - ĐH Công Nghiệp TP.hcm

TRNG I HC CNG NGHIP TP.
H CH MINH
TRUNG TM CNG NGH T
GIO N MN HC
CU TO NG C T TRONG
NGI SON:
HONG NGC DNG

NGUYN QUC S
H THANH LIM
TP. H CH MINH 2006

1
MC TIU MN HC
CHNG 1:
I CNG V T & NG C T TRONG

NGUYN L HOT NG CA CT
CHNG 2 :
H THNG PHT LC CA NG C T TRONG
CHNG 3 :
H THNG PHN PHI KH CA NG C T TRONG
CHNG 4 :
H THNG BI TRN
CHNG 5 :
H THNG LM MT
CHNG 6 :
H THNG NHIN LIU NG C XNG & DIESEL
CHNG 7 :
H THNG IN NG C
CHNG 1: I CNG V T & NG C T TRONG
CHNG 1 : T-NG C T TRONG

1.1 GII THIU KHI QUT V T
1.1.1 nh ngha v t :
1.1.2 Lch s t :
1.2 CU TO CHUNG V T :
1.2.1 ng c :
1.2.2 H thng truyn ng :
1.2.3 H thng in :
1.3 - GII THIU KHI QUT V NG C T TRONG
1.3.1 ng c t trong (CT
1.3.2 ng c v ng c
1.3.3 Cc thut ng v khi nim
1.3.4 Phn loi v u khuyt
1.3.5 Nguyn l hot ng ca
1.3.6 So snh u khuyt im c
3
CHNG 2: C CU PHT LC
CHNG 2 : H THNG PHT LC.

2.1 NHM CC CHI TIT C NH.
2.1.1 Thn my.
2.1.2 Np xylanh (Np my).
2.2 NHM CC CHI TIT CHUYN NG.
2.2.1 Piston.
2.2.2 Cht piston.
2.2.3 Xecmng.
2.2.4 Thanh truyn.
2.2.5 Bu lng thanh truyn.
2.2.6 Trc khuu
2.2.7 Bnh
2.2.8 Cc loi ca trc k

4
CHNG 3: C CU PHN PHI KH
CHNG 3 : C CU PHN PHI KH

3.1 CNG DNG YU CU V PHN LOI
3.1.1 Cng dng.

3.1.2 Yu cu.
3.1.3 Phn loi.
3.2 S V NGUYN L LM VIC CA C CU PHN PHI KH.
3.2.1 C cu phn phi kh kiu x
3.2.2 C cu phn phi kh kiu x
3.3 CU TO CC CHI TIT CH YU CA C CU PHN PHI KH.
3.3.1 Trc cam.
3.3.2 Con i.
3.3.3 a y.
3.3.4 n by (c m).
3.3.5 Xupap.
3.3.6 ng dn hng xupap.
3.3.7 L xo xupap.
5
CHNG 4: H THNG BI TRN
CHNG 4 : H THNG BI TRN

4.1 NHIM V CA HT BI TRN V CNG DNG CA DU
NHN
4.2 CC PHNG N BI TRN THNG DNG TRONG
.C..T
4.2.1-Bi trn bng phng php vung t du.
4.2.2-Phng n bi trn cng bc.
4.2.3 Bi trn bng cch pha du nhn vo nhin liu.
4.3 KT CU CA CC B PHN CH YU CA H THNG
BI TRN:
4.3.1 Thit b lc du nhn:
4.3.2 Bm du nhn:
4.3.3 Kt lm mt du nhn:
4.3.4 Thng gi hp trc khuu:
6
CHNG 5: H THNG LM MT
CHNG 5 : H THNG LM MT
5.1 MC CH NGHA V PHN LOI
5.1.1 Mc ch_ ngha.
5.1.2 Phn loi
5.2 H THNG LM MT BNG NC
5.2.1 H thng lm mt
bng nc kiu bc hi
5.2.2 H thng lm mt
bng nc, kiu i lu t nhin
5.2.3 H thng lm mt
bng nc kiu tun hon cng bc
5.3 KT CU MT S B PHN CHNH CA HT LM MT BNG
NC
5.3.1 Kt lm mt
5.3.2 Bm nc
5.3.3 Ao nc
5.3.4 Van hng nhit
CHNG 6: H THNG CUNG CP NHIN LIU
CHNG 6 : H THNG NHIN LIU

6.1 HT NHIN LIU NG C XNG S DNG B CH HO KH :
6.1.1 To hn hp kh trong xylanh
6.1.2 Cc b phn c bn trong HTCCNL ng c BCHK
6. 2 H THNG NHIN LIU NG C PHUN XNG IN T :
6.2.1 Lch s pht trin
6.2.2 Phn loi v u nhc im
6.2.3 Cu trc h thng iu khin lp trnh v thut ton iu khin
6.2.4 H thng nhin liu trn ng c phun xng in t :
6.2.5 Cc chi tit trong HTCCNL ng c EFI
6.3 H THNG NHIN LIU NG C DIEZEL :
6.3.1 To hn hp kh t trong xylanh
6.3.2 Phn loi v s nguyn l ca HTNL
6.3.3 Cc chi tit trong HTCCNL ng c Diesel
CHNG 7: H THNG IN NG C
CHNG 7 : H THNG IN NG C
7.1 H THNG KHI NG
7.1.1 Nhim v v s
h thng khi ng tiu biu
7.1.2 My khi ng
7.1.3 H thng h tr
khi ng cho ng c diesel
7.2 H THNG CUNG CP IN TRN T
7.2.1 Nhim v v yu
cu
7.2.2 S tng qut,
s cung cp in v phn b ti
7.2.3 My pht in
7.2.4 Mch in ca
my pht in
7.3 H THNG NH LA
TI LIU THAM KHO

1. Gio trnh L
thuyt Cu to ng c t trong Trng i hc Cng nghip
Tp.HCM - 2006
2. Gio trnh Cu
to ng c Trng i hc S phm Tp.HCM 1999
3. Ti liu hun
luyn ca Toyota (tem, 2,3)
4.
10
CHNG I : KHI QUT CHUNG V T
1.1 GII THIU KHI QUT V T

1.1.1 nh ngha v t :
L mt chic xe c gn ng c n
c th t di chuyn trn t lin
1.1.2 Lch s t :
Karl Fredrich Benz (1844-1929)
Chic t u tin l mt chic xe

chy bng gas do ng Karl Benz ngi c
ch to khong nm 1885 1886, c ba
bnh, mt bnh trc v hai bnh sau.
Nm 1895 ng Henry Ford, Ransom

Olds v mt s ngi khc m nh my sn xut
t ti t nc ny, ng nhin nhng chic
t ch to u tin ny rt th s so vi chic xe
Ransim Olds
hin nay.
Herry Ford
Dy chuyn sn xut t u tin
Nm 1908 ng sn xut c nhng

chic t vi gi c chp nhn c do nhiu
ngi Hoa K di chuyn bng t, y l kiu
T Ford hay cn gi l Model T Ford.
Model T Ford
2
1.2 CU TO CHUNG V T :
1.2.1 ng c :
ng c c th hot ng
c, tt. Th ngoi nhng kt cu v
mt c kh th n c my h thng sau :
- H thng cung cp nhin liu
- H thng nh la (i vi ng c
xng)
- H thng bi trn
- H thng lm mt
1.2.1.1. H thng nhin liu :
i vi xe chy Xng
i vi xe chy Du
1.2.1.2 H thng nh la :
i vi ng c xng th l
h thng nh la
i vi ng c Diesel th l
h thng bm cao p, kim phun
1.2.1.3 H thng bi trn :
1.2.1.4 H thng lm mt :
1.2.2 H thng truyn ng :
1.2.2.1. B ly hp :
1.2.2.2. Hp s :
1.2.2.3. Trc truyn ng : (Lp truyn cardan)
10
1.2.2.4. Cu ch ng b vi sai:
11
1.2.2.5. Sn xe :
12
1.2.2.6. Treo xe : (Nhn gim xc)
13
1.2.2.7. H thng li :
14
1.2.2.8. H thng thng :
15
1.2.2.9. Bnh xe :
16
1.2.3 H thng in :
17
1.2.3.1H thng khi ng (starting system):
18
1.2.3.2 H thng cung cp in (charging system):
19
1.2.3.3 H thng nh la (Ignition system):
20
1.2.3.4 H thng chiu nh sng v tn hiu (Lighting ang Signal system):
21
1.2.3.5 H thng o c v kim tra (gauging system):
22
1.2.3.6 H thng iu khin ng c (Engine control system):
23
1.2.3.7 H thng iu khin t:
24
1.2.3.8 H thng iu ha nhit (Air conditioning system):
25
26
27
28
29
CNG C
CA
U 1 CA
U 2 CA
U3
KQ
XO
A
3. o
ng c Diesel c sdung tre
n xe
a. Xe du lch
b. Xe ta
i
c. Xe mo
to
d. Xe lam
30
31
CHNG I : ONG C OT TRONG
1.3 - GII THIEU KHAI QUAT VE ONG C OT

TRONG
1.3.1 ong c ot trong (CT):
1.3.1.1 Vai tro cua CT:
Nguon ong lc chnh dan
ong cac phng tien giao thong van
tai nh : o to, xe may, tau thuy, may
bay va cac may cong tac khac (may
phat ien, bm nc,)
Hien nay nhieu loai ong c
khac ang c nghien cu va che tao
nh: ong c ien, tuoc bin kh, tuoc bin
nc, ong c chay bang nhien lieu kh,
nang lng mat tri
1.3.1.2 Lch s phat trien cua CT:

1860,
Phap) a che
bang s ot
trng, khong
trnh chay.
J.J. E. Lenoir (1822-1900tao ong c ot trong au tien

chay kh ot ap suat moi
co s nen hon hp trc qua
1876, Nicolaus A. Otto (1832-1891)

va Eugen Langen (1833-1895) tan dung s
gia tang ap suat trong qua trnh chay, e cai
tien dong kh nap. Hieu suat nhiet at c
trong trng hp nay len en 11%.
Sau o, nham nang cao hieu suat
nhiet va giam kch thc ong c ot trong,
Otto a gi y cac chu trnh (nap, nen, chay
dan n va thai) cho 4 hanh trnh piston cua
ong c ot trong.
Nicolaus August Otto
Eugen Langen
2
1884, Alphonse Beau de Rochas (18151893) a mo ta nguyen ly cac chu trnh cua CT.
Ong cung a ra cac ieu kien nham at hieu suat
cc ai cua ong c ot trong nh :
* The tch xy lanh toi a ng vi be mat
bien toi thieu
* Toc o lam viec ln nhat co the at
* Tang t so nen toi a
* Ap suat toi a ke t luc bat au dan n
1886, Hang Daimler Maybach xuat xng

ong c xang au tien co cong suat 0,25 ma lc
so vong quay 600 vong/phut.
1892, Rudolf Diesel (1858-1913) a gi y

mot dang ong c ot trong mi bang cach phun
nhien lieu long vao trong khong kh say nong. Sau
o, hon hp nay t bat chay va co hieu suat nhiet
khoang 26%. Loai ong c nay c biet nh ong
c Diesel ngay nay
1957, ong c ot trong kieu piston quay

(ong c Wankel) c che tao rat gon nhe.
1.3.2 ong c va ong c ot trong::

ong c noi chung la mot thiet b
(may) thc hien viec chuyen oi bat ky
mot dang nang lng nao o sang c nang
e dan ong may cong tac.
Cac dang nang lng
(Sc gio, sc nc,
ien nang, nang lng
mat tri, hoa nangnhiet nang,)
ong c
C nang
(dan ong
may cong tac)
ong c nhiet la mot thiet b chuyen

oi hoa nang do ot chay (hoac oxy hoa nhien
lieu) thanh nhiet nang va bien nhiet nang nay
thanh c nang.
ot chay nhien lieu
(hoa nang nhiet
nang)
Moi chat tch 2

nang lng
Moi chat dan n

sinh cong
(nhiet nang c
nang)
5
So sanh u vakhuyet iem cua hai loai ong c tren:

Noi dung so sanh
ong c ot trong
ong c ot ngoai
1. Hieu suat nhiet
Cao (30% - 45%)
Thap ( 15%)
2. T(0C) moi chat
Cao (25300C)
Cao ( 7000C)
3. Cung cong suat Ne
Gon, nhe vakhong co cac Nang ne, cong kenh v

thiet b noi hi, bo ngng phai co cac thiet b phu
tu va bo qua nhiet
4. Thi gian khi ong
3-5 giay
Nhieu gi
5. Lam mat
Dung t nc
Ton nhieu nc
6. Nhien lieu
ac tien
Re tien
7. Qua trnh khi ong
Phai trang b he thong khi ong c t khi ong khi

ong do ong c khong t ap lc hi nc u ln
khi ong c
8. Cong suat ong c
Cong suat b gii han

( 37.000kW)
Cong suat ong c tuabin

hi nc co the tren
20.000kW
6
1.3.3 Cac thuat ng va khai niem c ban :

1.3.3.1. Hoa kh :
La hon hp gia hi xang va
khong kh tron that eu va ung ty le.
ong c xang hoa kh c tao thanh
ben ngoai xy lanh ong c tai bo che
hoa kh ( carburater). V vay, kh nap
mi hut vao xy lanh ong c xang chnh
la hoa kh trong khi ong c diesel kh
nap mi ch la khong kh (thanh kh).
1.3.3.2 Moi chat cong tac (MCCT):
La 1 khoi kh trong xy lanh
ong c ma nh s thay oi cac thong
so trang thai (the tch , ap suat va
nhiet o) cua no,
7
1.3.3.3 Ky/th (temps):

La thi gian MCCT thay oi
trang thai trong mot hanh trnh
piston hay trong na vong quay cua
truc khuyu.
1.3.3.4 Chu ky (cycle):
La toan the s thay oi

trang thai (s thay oi the tch, ap
suat va nhiet o) cua MCCT t khi
mi em vao xy lanh cho en luc
c xa ra ngoai kh tri.
1.3.3.5 iem chet/t iem:

La v tr cuoi cung cua piston
trong xy lanh ma o no khong the di
chuyen tiep c na. Tai v tr o, van
toc cua piston bang khong va piston se
oi chieu chuyen ong. Co hai iem
chet: iem chet tren/t iem thng va
iem chet di/t iem ha:
iem chet tren (CT):
v tr cua piston nam pha tren xy lanh,
xa ng tam cua truc khuyu nhat.
iem chet di (CD):
v tr cua piston nam pha di xy lanh,
gan ng tam cua truc khuyu nhat.
1.3.3.6 Hanh trnh piston (khoang chay S cua piston):

La khoang dch chuyen cua piston
gia hai iem chet.
A - Hanh trnh dai
B - Hanh trnh vuong
C - Hanh trnh ngan
1.3.3.7 ng knh xy lanh D (long xy lanh) :
La ng knh trong cua long xy lanh.
10
1.3.3.8 The tch xy lanh (dung tch xy lanh, Vh):

La the tch xy lanh ma piston
giai phong khi di chuyen t CT en
CD hoac ngc lai. The tch cong tac
c tnh nh sau:
D 2
Vh
S
4
oi vi ong c nhieu xylanh,
dung tch xy lanh cua ong c bang
ixVh (i la so xy lanh trong ong c
D 2
Vh
S i
4
11
1.3.3.9 The tch buong chay (Vc):

La the tch con lai trong xy
lanh khi piston CT. o la the
tch be nhat cua xy lanh.
1.3.3.10 The tch toan bo xylanh (Va):

La the tch pha tren piston
khi no nam CD. o la the tch ln
nhat cua xy lanh:
Va = Vh + Vc
12
1.3.3.11 Ty so nen() :
La ty so gia the tch toan bo
xy lanh chia cho the tch buong chay.
Ty so nen ch ro the tch xy lanh b
giam i bao nhieu lan, tc la the tch
kh trong xy lanh b ep nho bao nhieu
lan khi piston i t CD len CT. Ty
so nen ky hieu la va c tnh
bang cong thc sau :
V a Vc Vh
Vh
1
Vc
Vc
Vc
13
1.3.4 Phan loai va u khuyet iem cua ong c ot trong:

1.3.4.1 Theo muc ch s dung:
1 - ong c tnh tai: may phat ien, dung dan ong cac loai bm: kh, dau..
va dung trong nong nghiep
2- ong c dung cho o to, tau thuy, may bay,
1.3.4.2 Theo nhien lieu dung cho ong c ot trong:
1- ong c dung nhien lieu long, nhe: xang, benzen, con, kerosene..
2- ong c dung nhien lieu long, nang: Diesel, dau mazut,...
3- ong c dung nhien lieu kh: kh thien nhien (CNG), kh hoa long (LPG)...
4- ong c dung a nhien lieu: dung cac loai nhien lieu long t nhe en
nang
14
1.3.4.3 Theo ac iem cau tao cua ong c:

a-Theo So lng xy lanh:
ong c mot xy lanh va ong c
nhieu xy lanh (ong c 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10,
12 xylanh
15
b. Cach bo tr xy lanh
ong c mot hang xy lanh, ong c
ch V, ong c hnh sao, ong c
piston oi nh.
1. ong c mot day xy lanh

2. ong c oi xy lanh
3. ong c oi nh
4. ong c hnh sao
5. ong c ch U
6. ong c ch V
16
1.3.4.4 Theo phng phap hnh thanh hoa kh (hon hp nhien lieu va khong
kh):
6 Loc gio
7 ong gop hut
8 Ong gop thoat
9 Ong po
1 Bnh xang
2 ng dan nhien lieu
3 Loc xang
4 Bm xang
5 Bo che hoa kh
17
CHNG I : KHAI QUAT CHUNG VE OTO
CUNG CO
CA
U 1 CA
U 2 CA
U3
KQ
u
ng
XO
A
3. o
ng c Diesel th
ng c sdung tre
n xe
a. Xe du lch
b. Xe ta
i
c. Xe mo
to
d. Xe lam
18
CHNG I : KHAI QUAT CHUNG VE OTO
19
CHNG I : NGUYN L HOT NG CA NG C T TRONG
1.3.5 Nguyn l hot ng ca CT:

1.3.5.1 ng c t trong hai k:
ng c hai k l ng c m trong
1 chu trnh cng tc (gm 4 qu trnh: ht,
nn, n v x) c hon thnh trong 2 hnh
trnh piston hoc trong 1 vng quay ca ct my
(3600).
ng c hai k, c mi 1 vng quay
ct my (trc khuu) s c 1 ln ha kh chy v
gin n sinh cng. Ni cch khc, trong 2 hnh
trnh ln xung ca piston th c 1 hnh trnh
sinh cng.
1.3.5.1.2 Cu to ca ng c hai k :
1. Bugi
2. Np quy-lt
3. Xy lanh
4. Cch gi ta nhit
5. L np
6. L thot
7. Bnh gim thanh,
8. Piston
9. Thanh truyn
10. Ct my
11. Bnh
12. Ct-te
13. B ch ha kh
14. Bnh lc gi
15. Kha xng
16. Thng xng
2
1.3.5.1.3 c im ca ng c hai k:
1.3.5.1.4 Nguyn l hot ng ca ng c hai k
K th nht
y hnh trnh chy gin n sinh cng v

mt phn ca qu trnh thi kh chy ng thi
np ha kh mi vo xy lanh.
Ha kh b nn c p sut v nhit
cao (T 280-3000C), p sut (p 8-15
atm(kG/cm2)) gp tia la in phng ra t bugi
lp tc bc chy rt nhanh. p lc ca kh chy
(mi cht cng tc) trong xy lanh tng vt ln
30-40 atm, y piston i xung CD,
* K th hai (piston i t CD n CT):
- Khi piston xung n CD, chm dt k

1, nh qun tnh ca bnh trn (bnh ),
piston i chiu chy ln to ra p thp (chn
khng) ct-te v ht ha kh vo. Trong lc 2
l np v thot cha ng, ha kh tip tc np
vo trong xy lanh, ng thi kh chy tip tc
thot ra ngoi.
- Piston ng l np trc ri mi ng l
thot, do mt phn kh np mi (ha kh c
hi xng) s b kh chy cun ra ngoi. Chnh
v l do ny, ng c hay k tiu hao nhiu
xng hn ng c 4 k.
Tm tt:
Ky th nhat, piston chay xuong
Ky th hai, piston chay len
- Chay + gian n sinh cong
- Tiep tuc nap va thai
- Ep hoa kh cat-te
- Xu-pap nap ong, cham dt nap
- Thoat kh chay
- Xu-pap thoat ong, cham dt thoat
- Nap kh nap mi vao trong xy lanh
- Hut hoa kh (kh nap mi) vao cat-te
Th th nht
Th th hai
5
1.3.5.2 ng c t trong 4 k :
1.3.5.2.1 nh ngha ng c t trong 4 k (ng c 4 th):
L ng c m 1 chu k hon thnh trong 4
hnh trnh. Ni cch khc, piston phi chy ln/xung 4
ln, trc khuu quay 2 vng, trc cam quay 1 vng. Nh
vy, trong ng c 4 k sau 2 vng quay trc khuu (7200)
hoc 4 hnh trnh ca piston ch c 1 hnh trnh sinh
cng.
- Trong mi chu k/chu trnh cng tc ca ng
c t trong, ta thy xy ra 4 qu trnh lin tip nhau l:
np, nn, chy - dn n sinh cng v thi. Cc qu trnh
ny c lp i lp li mt cch tun hon (cc chu k)
trong xy lanh ng c v thi gian din tin ca chng l
nh nhau. V vy, ta c th ni chng c tnh chu k.
1.3.5.2.2 Cu to ca ng c t trong 4 k :
1. Cacte trn
2. Bnh rng trc cam
3. Thn xy lanh
4. Supape ht (np)
5. Bugi
6. Supape thot (x)
7. Quy lt (Culasse, Cylinder head)
8. Piston
9. Thanh truyn (Bielle, Connecting rod)
10. Trc khuu (Crankshaft)
11. Cacte di
Kt cu ca ng c xng 4 k
8
1.3.5.2.3 Nguyn l hot ng ca ng c t trong 4 th :

1.3.5.2.3.1 Nguyn l hot ng theo chu trnh l thuyt:
1.3.5.2.3.2 Nguyn l hot ng theo chu trnh thc t:
a. K ht (hnh trnh np) :
Supape np m sm trc
khi piston ti CT, tng ng vi gc
quay trc khuu t 30 n 120 trc
CT V ng tr sau khi piston
qua khi CD i ngc tr ln, tng
ng vi gc quay trc khuu khong
t 300 n 600 sau CD
b. K nn (hnh trnh nn) :
Piston dch chuyn t CD

ti CT, ng thi nn hn hp nhin
liu(hay nn khng kh vi ng c
Diesel).
10
c. K chy-gin n (hnh trnh sinh cng) :
11
d. K thot (hnh trnh thi) :
12
13
14
1.3.6 So snh u khuyt im ca ng c t trong:

1.3.6.1 So sch gia ng c 4 k v ng c 2 k:
STT
ong c 4 ky
ong c 2 ky
- Chu trnh cong tac c thc hien trong 4 - Chu trnh cong tac c thc hien trong 2 hanh
hanh trnh cua piston (hay 2 vong quay truc trnh cua piston (hay 1 vong quay truc khuyu) trong
khuyu) trong o co 1 hanh trnh sinh cong
o co 1 hanh trnh sinh cong
- Mo men quay truc khuyu t ong eu, yeu - Mo men quay truc khuyu ong eu, yeu cau banh
cau banh a nang hn va co kch thc a nhe hn va co kch thc nho hn
ln hn
15
STT
ong c 4 ky
3.
- V 2 vong quay truc khuyu mi co 1 hanh

trnh sinh cong nen cong suat phat sinh cua
ong c cung kch thc nho hn hoac neu
cung cong suat th ong c 4 ky co kch thc
ln va nang hn:
ong c 2 ky
- V moi vong quay truc khuyu mi co 1 hanh

trnh sinh cong nen cong suat phat sinh cua
ong c cung kch thc vi ong c 4 ky ln
hn. Theo ly thuyet, cong suat nay ln hn gap
2 lan nhng thc te ch ln hn 1,75 1,85 lan v
ong c 2 ky phai danh 1 phan hanh trnh
sinh cong cho qua trnh quet thai (chiem t 3/4
P .n.V .i
M.n
Ne Mex
ML e h kW en 8/10 hanh trnh i xuong cua piston).
,
716
2 4 ky
30
2 ky
Trong o:
- Tang chu trnh cong tac trong 1 n v thi gian
Pe :Ap suat co ch trung bnh
2 lan
(MN/m2)
- Ton that the tch lam viec (cong tac) xy lanh
n : so vong quay truc khuyu
- Chat lng nap thai xau hn
(vong/phut)
I : so xy lanh ong c
Vh : the tch cong tac cua xy
lanh (lt)
16
- Yeu cau lam mat va boi trn t hn, mc o

mai mon t hn va co o ben tuoi tho cao hn
- Moi vong quay truc khuyu co mot hanh trnh

no va sinh cong nen trang thai nhiet va mc
o ma sat mai mon ln hn. V vay, yeu cau
lam mat boi trn cao hn va co o ben tuoi
tho thap hn
- Cau tao ong c pht tap hn v co he thong

nap thai kieu xu-pap nen co nhieu chi tiet e
ieu khien xu-pap ong m nh: banh rang truc
cam, truc cam, em ay, ua ay, co mo
- ong c thng dung he thong quet thai

bang ca va ong m bang chnh piston. Do
o, co ket cau n gian hn, ga thanh che tao
re hn. Tuy nhien, ong c hai ky cung co loai
s dung c cau kieu xu-pap e nap thai)
- Hieu suat nap (the tch): 15-38%
- Qua trnh nap thai ong thi
- Thi gian qua ngan
17
- Chat lng nap thai tot v thi gian nap va thai

dai hn
- Chat lng nap thai kem v thi gian nap thai

t hn (ch trong gan mot hanh trnh cua piston
piston tieu hao nhieu nhien lieu hn)
- Hieu suat nhiet cao hn, co tnh kinh te cao hn.

ong c co chat lng cong tac so vong quay
thap tot hn so vi ong c hai ky
- Hieu suat nhiet thap hn, chat lng cong tac

so vong quay thap xau hn (ong c de b
chet may hoac no khong eu)
- ong c 4 ky c s dung rong rai cho nhng

loai thiet b oi hoi tnh hieu qua cao nh ong c
xe o to, xe tai may keo, xe bus, may cong nong
lam nghiep, may phat ien
- ong c 2 ky c s dung rong rai cho

nhng loai thiet b yeu cau gia thanh che tao
thap. ong c phai gon nhe nh ong c xe gan
may, cac thiet b cam tay hay oi vi ong c
Diesel co cong suat va kch thc ln, tau
thuy va xe la
18
1.3.6.2 So snh gia ng c xng v ng c Diesel:

Thong so so sanh
ong c xang
ong c Diesel
Ghi chu
- Cung va Q1, chu
trnh Otto co t cao hn.
Tuy nhien /c Diesel co
cao hn nen co t
cao hn /c xang
- Chu trnh nhiet ong

va ieu khien ot
chay nhien lieu trong
ong c
- Chu trnh Otto (ang tch).

Hon hp NL+KK chay
nh tia la ien phong ra
t bugi. S chay xay rat
nhanh
- Chu trnh Diesel. Nhien

lieu t chay do nhiet
o va ap suat MCCT
cao
- Nhien lieu s dung
- Dung xang, co khoi

lng rieng thap, tnh boc
hi cao va nhiet o t
chay cao
- Dung Diesel, co kho

lng rieng cao hn, tnh
boc hi kem va nhiet
o t chay thap
19
- Nap nhien lieu
- Hon hp xang va KK
hnh thanh trong suot qua
trnh nap. Dung bo che
hoa kh e tao hon hp
cong tac
- Nhien lieu ap suat

cao c phun thang
vao trong buong chay
gan cuoi qua trnh
nen. Dung bm cap ap
va voi phun e phun
nhien lieu
- ieu khien tai
- Dung bm ga e ieu
chnh lng hon hp kh
nap
- Dung thanh rang BCA

ieu chnh lng n.lieu
phun vao xy lanh ma
khong ieu chnh
khong kh hut vao
- Bm cap ap va kim
phun trong ong c
Diesel oi hoi cong
nghe che tao cao. Do
o, gia thanh ac hn
so vi bo CHK cua /c
xang
20
- Ty le A/F
10-18 (pham vi gii han

hoa kh boc hi nho)
18-100 (pham vi gii

han hoa kh boc hi
ln)
- /c Diesel co the
chay vi hon hp rat
loang
- Phan bo nhien lieu
- Ty le khong kh nhien
lieu khong ong eu
gia cac xy lanh
- Ty le khong kh
nhien lieu ong eu
hn
- /c Diesel hoat ong

vi s can ban tot
hn
- Ty so nen
7,5-12, gii han cao b han

che bi s kch no cua
nhien lieu
13-23, gii han cao b

han che bi s tang
trong lng ong c
(vt qua gii han
ben cua chi tiet ong
c)
- Tnh kinh te cua

ong c Diesel cao hn
ong c xang
21
- Hieu suat nhiet
20-32%, do ong c co ty
so nen thap
25-45%, do ong c co
ty so nen cao
- ong c Diesel tieu

hao it1 nhien lieu hn
ong c xang
a. So vong quay ong Cao toc: 2000-8000

c n (vg/ph)
Cao toc : Vp 16
b. Van toc piston (m/s)
Toc o thap: 400

Trung bnh:
400-1200
Cao : 1200-3500
Vp 6-11
- Cung cong suat ong

c xang co kch thc
nho hn ong c Diesel
10
- Tang ap
- B gii han do kch no

ch dung cho ong c
may bay
- S dung nhieu va
rat thch hp
- /c tang ap co cong
suat ln hn so vi
ong c khong tang ap
cung kch thc
11
- Nhiet o va ap
suat cua kh thai
- Cao, do hieu suat nhiet

thap va ty so nen thap
- Thap hn v ty so
gian n ln hn
- Xu-pap thai cua

ong c xang chu
nhiet o cao hn
22
12
- Khi ong
- De hn
- Kho hn (ty so nen

cao hn)
13
- Kha nang gia toc
- Khong tot nhng c

cai thien bi bm gia toc
bo CHK
- Tot v c bm cao
ap ieu khien
14
- Kha nang che tao
- Tot, co kho khan nhng - Tot, co kho khan

khong nhieu bo CHK
bm cap ap va voi
va he thong anh la
phun
- Trong ieu khien cong

nghe Viet Nam hien
nay
15
- Suat tieu hao nhien

lieu ge (g/kW.gi)
- ay tai: 285-380
- Neu co cung cong

suat, /c xang tieu hao
nhien lieu hn /c Diesel
- ay tai : 220-285
- t tai : tot hn nhieu
so vi /c xang
23
16
- Tnh kinh te cua

nhien lieu
- Gia xang at, mat o - Gia dau Diesel thap,

thap, lng cacbon tnh theo lng cacbon trong the
khoi lng ln hn mot
tch ln hn
chut
17
- Gia thanh ban au
- Thap, re hn
- Cao hn, ac hn
18
- Gia thanh s dung
- Cao
- Thap
19
- Tuoi tho
- Thap hn (v n cao)
- Cao hn (v thng
lam viec che o
tai thap hn nh
mc)
20
- Cac van e ve
chay cua nhien lieu
- Co kch no tai vung

hon hp cha chay, trc
so octan cao th nhiet o
t chay cao
- Kch no do thi gian

chay tre dai. Tr so
Cetan, nhiet o t
chay thap
24
CHNG I : NG C T TRONG
CNG C
CA
U 1 CA
U 2 CA
U3
KQ
XO
A
3. o
n xe
a. Xe du lch
b. Xe ta
i
c. Xe mo
to
d. Xe lam
25
26
CHNG II : C CU PHT LC
Cc chi tit ca h thng

pht lc (c cu trc khuu
thanh truyn) c chia lm hai
nhm:
Nhm cc chi tit khng
chuyn ng (c nh): thn
my (khi xy lanh), np my,
ng lt xy lanh, m np my
v cc te du.
Nhm cc chi tit chuyn
ng: piston, sc mng, cht
piston, thanh truyn, trc khuu
v bnh .
Cu to chung ca trc khuu_thanh truyn
2.1 NHM CC CHI TIT C NH :

2.1.1 Thn my:
2.1.1.1 Nhim v:
- Thn my cng vi np xy
lanh l b rn chc cho tt c cc chi
tit ca mt ng c, l ni lp t v
b tr hu ht cc cm, cc chi tit ca
ng c. C th trn thn my b tr
xylanh , h trc khuu v cc b phn
truyn ng dn ng cc c cu v
h thng khc ca ng c nh trc
cam, bm nhin liu, bm du, bm
nc, qut gi
2.1.1.2 Vt liu
- Thn my c th bng gang c,
hp kim nhm hoc uyara. ng
c c ln c th c thn my bng
thp tm dng kt cu hn.
Thn
my c
lin khi
2.1.1.3 Kt cu
6
- Hu ht cc loi ng c c cng sut

va v nh, c bit l cc ng c
t, my ko hin nay u c thn my
c lin khi l loi thn my c
xylanh c lin vi hp trc khuu v
c gi l thn xylanh hp trc
khuu .
Thn
my
kiu
thn
xylanh
hp trc
khuu
- i vi ng c lm mt bng
nc hay bng dung dch (cht) lm mt,
xung quanh nng xylanh c cc o nc
(bng nc) l khong trng gia vch ngoi
nng xylanh vi v thn my, c dung
dch lm mt tun hon gii nhit cho
ng c.
Xylanh v np quy lt ng c lm mt bng gi
- Khi thn xylanh lm ri vi hp trc khuu

v lp vi nhau bng bulong hay gugiong th
thn my l loi thn my ri . Kt cu trn
hnh a rt ph bin ng c t, my ko .
Mt s ng c tu thy ch dng mt loi
gugiong sut t np xylanh cho n b mt
cacte du,
- Thn my ca ng c lm mt bng gi
thng l thn my ri. V mt nguyn tc c
th dng gugiong ring r hay mt gugiong
ghp np v thn xylanh vi hp trc khuu.
Xylanh c th lm lin vi thn hoc lm ri
dng ng lt ri lp vo thn .
Thn my .c lm mt bng gi
- Ty theo phng php lp t trc khuu trong hp trc khuu m thn my c kt cu

khc nhau . Nhng phng php thng gp trong thc t l :
Trc khuu treo
Trc khuu t
+ Trc khuu treo. Hp trc khuu chia lm hai na, na di l cacte du . Thn my
hay ton b ng c c lp t trn cc gi . y l kiu ph bin cho ng c t, my
ko .
+ Trc khuu t. Hp trc khuu cng chia lm hai na, na di ng thi l b my
. Trc khuu v ton b thn my cng cc chi tit lp rp c t trn b my .
+ Trc khuu lun. Hp trc khuu nguyn khi, do khi lp rp trc khuu vo ng
c phi bng cch lun.
- Theo tnh trng chu lc kh th, ngi ta cn phn bit thn my theo cc dng sau :
+ Thn xylanh hay xylanh chu lc,(xylanh lin vi thn my ). Lc kh th tc dng
ln np xylanh, qua gugiong np my truyn xung thn xylanh.
+ V thn chu lc, (xylanh lm ri dng ng lt ri lp vo thn my). Lc kh th
truyn qua gugiong xung v thn, xy lanh hon ton khng chu lc kh th.
+ Gugiong chu lc, (thn xy lanh v hp trc khuu ri ). Lc kh th hon ton do
gugiong chu.
- Thn my l chi tit rt phc tp, trn b tr cc chi tit ca c cu trc khuu thanh
truyn, c cu phi kh, h thng lm mt .. nhng quan trng nht l xylanh ca ng c.
C th chia ra mt s loi xy lanh nh sau :
+ Xy lanh lin vi thn my. Thn my c cng vng cao, c lm mt tt do tip

xc trc tip vi nc lm mt hay khng kh . Tuy nhin, i vi ng c lm mt bng nc,
do kt cu hp kn nn kh c. Ngoi ra ton b thn my u dng vt liu tt nh vt liu xy
lanh nn lng ph. loi thn my ny c dng ch yu trong ng c c nh c p sut v nhit
khng cao.
+ Lt xy lanh kh. Lt xy lanh bng vt

liu cht lng cao c p vo l xylanh. Sau khi
p c g nh ln khi lp vi m np my s kn
kht hn. Phng php ny khng lng ph vt liu,
thn my c cng vng cao, nhng truyn nhit
ra mi cht lm mt kh khn hn. tit kim vt
liu hn na, mt s ng c ch c lt xylanh
phn trn (bung chy).
+ Lt xylanh t. Xylanh c ch to ri
ri lp vo thn my. G vai xylanh cng c lp
nh ln nh loi trn m bo kn kht. Nc
lm mt bao quanh xylanh nn hiu qu lm mt
tt. Do c dng hp rng nn thn my d c. Tuy
nhin cng chnh v rng h nn cng vng ca
thn my khng cao. Ngoi ra phi gii quyt bao
kn xylanh trnh lt nc lm mt xung cacte
du.
2.1.2 Np xylanh (Np my)

2.1.2.1 Vai tr
- Np xylanh y kn mt
u xy lanh, cng vi piston,
scmng v xylanh to thnh bung
chy. Nhiu b phn ca ng c
c lp trn np xylanh nh bugi,
vi phun, cm xupap, c cu gim p
h tr khi ng Ngoi ra, trn
xylanh cn b tr cc ng np,
ng thi, ng nc lm mt,
ng du bi trn Do kt cu
ca np xylanh rt phc tp.
2.3.2.2 iu kin lm vic

- iu kin lm vic ca np xylanh rt khc nghit nh nhit rt cao, p sut kh
th rt ln v b n mn ho hc bi cc cht n mn trong sn phm chy.
2.3.2.3 Vt liu
- Np xylanh ng c diesel lm mt
bng nc u c bng gang hp kim, dng
khun ct. Cn np xylanh ca ng c lm mt
bng gi thng ch to bng hp kim nhm dng
phng php c hoc phng php rn p (v
d: np xylanh ng c my bay).
- Np xylanh ng c xng thng dng
hp kim nhm, c u im l nh, tn nhit tt,
gim c kh nng kch n. Tuy nhin sc bn c
v nhit thp hn so vi np xylanh bng gang.
10
2.3.2.4 Kt cu
* Np xylanh ng c xng c kt cu ty thuc vo
kiu bung chy, s xupap, cch b tr xupap v bugi,
kiu lm mt (bng nc hay bng gi) cng nh kiu
b tr ng np v ng thi.
- ng c dng c cu phi kh kiu xupap treo c xupap np hi

ln so vi xupap thi. Bugi t bn hng bung chy, khong
cch t bugi n im xa nht ca bung chy gn bng ng
knh xylanh. Vch bung chy c lm mt tt bng cc khoang
nc trnh kch n. Ngoi ra, trn np xylanh cn c khoang
lun a y dn ng xupap v cc l nh dn nc lm
mt thn my ln cng nh mt s l c ng knh ln hn
lp gugiong np my. nh piston c th li ln trong bung chy
c tc dng to xoy lc nh trong qu trnh nn ta iu kin
thun li cho qu trnh sau ny.
11
- ng c dng c cu phi kh xupap t. Ton

b chi tit ca c cu phi kh b tr thn my
nn np my c cu to rt n gin. Theo l
thuyt v kch n, thi gian lan trn mng la t
bugi n nhng vng xa bugi nht l di nht
nn ti nhng vng ny d pht sinh kch n. Do
nhng im xa nht ca bung chy c b
tr cch u tm bugi (vi bn knh R) cng c
tc dng gim xc sut xy ra. Mt khc, ni
chung trong bung chy ng c, xupap thi l
ni nng nht nn d l nguyn nhn gy kch
n, bugi b tr gn xupap thi nn thi gian lan
trn mng la t bugi n xupap thi ngn hn
thi gian chy tr ca hn hp cc b ti y, do
c tc dng chng kch n. Tuy nhin, nhit
ca bugi rt cao.
12
* Np xylanh ng c diesel so vi np
xylanh ca ng c xng ni chung phc tp
hn. Trn np xylanh phi b tr cc ng np,
thi, cm xupap ca c cu phi kh xupap treo,
ngoi ra cn rt nhiu chi tit nh vi phun,
bung chy ph, van kh nn, van gim p, bugi
sy
- Ni chung, kt cu np xylanh ty thuc
vo tng loi ng c c th, trc ht ph thuc
vo kiu hnh thnh kh hn hp ca ng c hay
kiu bung chy ca ng c.
- iu kin lm vic ca np xylanh ng
c diesel rt nng n, c th l nhit cao, p
sut ln. V vy, i vi ng c nhiu xylanh,
np xylanh c th lm ri cho tng xylanh hoc
chung cho mt vi xylanh tng cng
vng.
13
* Np xylanh ng c lm mt
bng gi: chu ng sut nhit ln
nht. Cng ging nh xylanh, np
xylanh u c lm ri v lp vi
hp trc khuu bng cc gugiong.
Trn np xylanh c cc gn tn
nhit vi chiu cao khong 14 20mm. Np xylanh c ch to
bng hp kim nhm.`
14
2.2 NHM CC CHI TIT CHUYN NG

2.2.1 Piston
2.2.1.1 Vai tr
- Vai tr ch yu ca piston l
cng vi cc chi tit khc nh
xylanh, np xylanh bao kn to
thnh bung chy, ng thi truyn
lc ca kh th cho thanh truyn
cng nh nhn lc t thanh truyn
nn kh. Ngoi ra mt s ng
c 2 k, piston cn c nhim v
ng m cc ca np v thi ca
c cu phi kh.
15

iu kin lm vic ca piston rt khc nghit,
c th l :
* Ti trng c hc ln v c chu k :
* Ap sut ln, c th n 120 kg/cm2
* Ti trng nhit cao :
- Do tip xc trc tip vi kh chy c nhit
2200 28000 K nn nhit nh piston c th n
500 8000 K. Do nhit cao piston b gim sc
bn, b kt, nt, lm gim h s np, gy kch n
* Ma st ln v n mn ha hc :
Do c lc ngang N nn gia piston v xylanh
c ma st ln. iu kin bimtrn ti y rt kh
khn, thng thng chi 3 bng vung t nn kh bo
m bi trn hon ho. Mt khc do thng xuyn
tip xc trc tip vi sn vt chy c cc cht n
mn nh cc hi axt nn piston cn chu n mn
ha hc.
16
2.4.1.3 Vt liu ch to
+ Gang
+ Thp
+ Hp kim nhm
2.4.1.4 Kt cu
- thun li phn tch kt cu, c th
chia nhng piston thnh nhng phn nh
nh, u, thn v chn piston, mi phn
u c nhim v ring v nhng c im
kt cu ring.
+ nh piston. nh piston c nhim
v cng vi xylanh, np xylanh to thnh
bung chy. V mt kt cu c cc loi
nh piston sau:
17
The image cannot be display ed. Your computer may not hav e enough memory to open the image, or the image may hav e been corrupted. Restart y our computer, and then open the file again. If the red x still appears, y ou may hav e to delete the image and then insert it again.
18
* nh bng (hnh a), din tch chu nhit nh, kt cu n gin. Kt

cu ny c s dng trong ng c diesel bung chy d b v bung chy
xoy lc .
* nh li (hnh b) c sc bn ln. nh mng nh nhng din tch chu
nhit ln. Loi dnh ny thng c dng trong ng c xng 4 kv 2 k
xupap treo, bung chy chm cu. Cn trn (hnh d) th hin kt cu nh
piston ng c 2 k qut vng qua ca thi. Pha dc ng c lp v pha
ca qut hng dng kh qut ln st np xylanh ri vng xung ra ca thi,
nhm mc ch qut sch bung chy.
* nh lm : (hnh c) c th to xoy lc nh, to thun li cho qu
trnh hnh thnh kh hn hp v chy. Tuy nhin sc bn km v din tch chu
nhit ln hn so vi nh bng. Loi nh ny c dng trong c ng c
diesel v ng c xng.
* nh cha bung chy : Thng gp trong ng c diesel. i vi
ng c diesel c bung chy trn nh piston, kt cu bung chy phi tha
mn ccc yu cu sau y tu tng trng hp c th
19
+ u piston . ng knh u piston thng nh hn ng knh thn v

thn l ng dn hng ca piston . Kt cu u piston phi bo m nhng yu
cu sau :
* Bao kn tt cho bung chy nhm ngn kh chy lt xung cacte du v
du bi trn t cacte sc ln bung chy. Thng thng ngi ta dng xecmng
bao kn. C hai loi xecmng l xecmang kh bao kn bung chy v xcmng
du ngn du sc ln bung chy. S xecmng ty thuc vo loi ng c
* Tn nhit tt cho piston v phn ln nhit ca piston truyn qua
xecmng cho xylanh n mi cht lm mt. tn nhit tt thng dng cc kt
cu u piston sau :
- Phn chuyn tip gia nh v u c bn knh R ln.
- Dng gn tn nhit di nh piston.
- Dng rnh ngn nhit gim lng nhit truyn cho xecmng th nht.
- Lm mt nh piston, trong nhng ng c c ln, nh piston rng c
lm mt bng du lu thng
20
* Sc bn cao. tng sc bn v cng vng cho b cht piston

ngi ta thit k cc gn tr lc .
- Thn piston c nhim v dn hng cho piston chuyn ng trong xylanh.
* Chiu cao h ca thn c quyt nh bi iu kin p sut tip xc,
do lc ngang N gy ra, phi nh hn p sut tip xc cho php
* V tr tm cht c b tr sao cho piston v xylanh mn u, ng
thi gim
va p v g khi piston i chiu. Mt s ng c c tm cht piston lch vi
tm xylanh mt gi tr e v pha no sao cho lc ngang Nmax gim hai bn
chu lc N ca piston v xylanh mn u.
21
* Chng b kt piston. C nhiu nguyn nhn gy b kt piston trong xylanh

c th do :
+ lc ngang N
+ lc kh th
+ kim loi gin n
- Do nhng nguyn nhn trn piston thng b b kt theo phng tm cht
piston. i vi piston bng hp kim nhm, h s gin n di ln nn cng d xy ra
b kt.
22
* khc phc hin tng b

kt piston ngi ta s dng nhng bin
php sau:
+ Ch to thn piston c dng
van, trc ngn trng vi tm cht .
+ Tin vt hai mt b cht
ch li mt cung = 90 - 1000
chu lc m khng nh hng nhiu
n phn b lc.
+ X rnh gin n trn thn
piston. Khi x rnh gi ta khng x
ht m bo cng vng cn thit
v thng
x cho trnh cho xylanh b
g xc
23
+ Chn piston. Hnh v bn l mt kt cu in hnh ca chn piston.

Theo kt cu ny, chn c vnh ai tng cng vng. Mt tr a cng
vi mt u chn piston l chun cng ngh khi gia cng l ni iu
chnh trng lng ca piston sao cho ng u gia cc xylanh. sai
lch v trng lng i vi ng c t my ko khng qu 0,2 0,6%
cn ng c tnh ti v tu thy gii hn ny l 1 1,5%.
24
2.2.2 Cht piston

2.2.2.1 Vai tr
- Cht piston l chi tit ni piston v thanh truyn. Tuy c kt cu
n gin nhng cht piston c vai tr rt quan trng m bo
iu kin lm vic bnh thng ca ng c.
- Cht piston chu lc va p,
tun hon, nhit cao v iu
kin bi trn kh khn.
25
- Cht piston thng c ch to t thp t cacbon v thp hp
kim c cc thnh phn hp kim nh crom, mnggan vi thnh phn
cacbon thp. tng cng cho b mt tng sc bn mi cht
c thm than, xianua ha, hoc ti cao tn v c mi bng.
2.2.2.4 Kt cu v cc kiu lp ghp
- a s cc cht piston c kt cu n gin nh dng tr rng. Cc
mi ghp gia cht piston v piston, thanh truyn theo h trc
m bo lp ghp d dng. Trong thc t c ba kiu lp ghp sau :
26
- C nh cht piston trn b cht. Khi cht phi c lp t do

trn thanh truyn. Cng ging nh phng php trn, do khng phi
bi trn cho b cht nn c th rt ngn chiu di ca b tng chiu
rng u nh thanh truyn , gim c p sut tip xc ca mi ghp
ny. Tuy nhin, mt phng chu lc ca cht piston khng thay i
nn tnh chu mi ca cht km.
27
- C nh cht trn u nh thanh truyn . Khi cht piston

phi c lp t do trn b cht. Do khng phi gii quyt vn bi
trn ca mi ghp vi thanh truyn nn c th thu hp b rng u
thanh truyn v nh vy tng c chiu di ca b cht, gim c
p sut tip xc - mn ti y. Tuy nhin mt phng chu lc ca cht
t thay i nn tnh chu mi km.
28
29
- Lp t do c hai mi ghp. Ti hai mi ghp u khng c kt

cu hm. Khi lp rp, mi ghp gia cht v bc u nh thanh
truyn l mi ghp lng, cn mi ghp vi b cht l mi ghp trung
gian, c di (0,01 0,02mm i vi ng c t my ko). Trong
qu trnh lm vic, do nhit cao, piston bng hp kim nhm gin
ra nhiu hn cht piston bng thp, to ra khe h mi ghp ny nn
cht piston c th t xoay.Khi mt phng chu lc thay i nn
cht piston mn u hn v chu mi tt hn. V vy, phng php
ny c dng rt ph bin hin nay. Tuy nhin phi gii quyt vn
bi trn c hai mi ghp v phi c kt cu hn ch di chuyn
dc trc ca cht, thng thng dng vng hm hoc nt kim loi
km c mt cu. Trc khi lp cht vo b cht nn ngm piston
trong du hoc trong nc nng lp rp d dng.
30
CNG C
CA
U 1 CA
U 2 CA
U3
KQ
u
ng
XO
A
3. o
ng c Diesel th
ng c chetao theo phng pha
p na
o sau a
y
a. Re
n
b. u
c
c. Da
p no
ng
d. Ha
n
31
32
2.2.3 Xecmng
2.2.3.1 Vai tr
- Xecmng kh lm nhim v bao kn trnh
lt kh cn xecmng du ngn du bi trn t
hp trc khuu sc ln bung chy.
- Cng nh piston, xecmng chu ti trng
c hc ln, nht l xecmng u tin
- C th l p sut ca kh chy rt ln nh
trnh by phn iu kin lm vic ca piston,
ngoi ra xecmng cn chu lc qun tnh ln, c
chu k v va p. ng thi, phi k n nhit
cao, ma st ln, n mn ho hc v ng sut
un ban u khi lp rp xecmng vo rnh
piston.
1
- Mt yu cu rt quan
trng i vi vt liu chta
xecmng l phi bo m
n hi nhit cao v chu
mn tt. Hu ht xecmng c
ch to bng gang xm pha hp
kim. V xecmng u tin chu
iu kin lm vic khc nghit
nht nn mt s ng c
xecmng kh u tin, c m
crm xp c chiu dy 0,03
0,06mm c th tng tui th ca
xecmng ny ln 3 n 3,5 ln.
2.2.3.4 Kt cu
- Xecmng kh:
Loi tit din ch nht c kt cu n gin

nht,d ch to, nhng c p sut ring khng
ln, thi gian r kht vi xylanh sau khi lp rp
lu. Loi c mt cn =15 - 30 c p sut tip
xc ln v c th r kht nhanh chng vi
xylanh, tuy nhin ch to phin phc v phi
nh du khi lp sao cho khi xecmng i xung
s c tc dng nh mt li co gt du.
c c u im trn m trnh nhng iu
phin phc nu ngi ta a ra kt cu tit
din khng i xng bng cch tin vt tit din
xecmng. Khi lp vo piston v xylanh, do c
sc cng nn xecmng b vnh i nn c tc
dng nh mt mt cn .
Kt cu ming scmng kh
3
Khi lp rp phi ch : nu vt pha ngoi th phi lp hng xung pha di cn vt pha

trong th phi lp hng ln bung chy, nhm trnh hin tng gim lc cng ca xecmng
do p sut cao ca kh lt t bung chy. Loi hnh thang vt c tc dng gi mui than
khi xecmng co bp do ng knh xylanh khng hon ton ng u theo phng dc trc,
do trnh c hin tng b kt xecmng trong rnh ca n.
V kt cu ming, loi thng d ch to
nhng d lt kh v sc du qua ming. Loi vt c
th khc phc phn no nhng nhc im trn.
Loi bc bao kn rt tt, nhng kh ch to.
- Xecmng du.
Nu ch c xecmng kh th c hin tng bm
du ln bung chy qua khe h mt u xecmng trong rnh
xecmng khi piston i chiu chuyn ng.
Du s b chy, kt mui v tiu hao nhiu du bi
trn.Xecmng du lm nhim v ngn du v ngoi ra dn
u du trn mt xylanh.
Thng thng rnh xecmng du ca piston c
rnh thot du. Kt cu tit din xecmng du c dng li
dao co gt du thng ngp trong thc t. Du gt v s
theo cc l khoan trn piston ri xung cacte du.
Kt cu xecmng du
- Xecmng du.
2.4.3 Thanh truyn

2.4.3.1 Vai tr
Thanh truyn l chi tit ni gia piston v trc
khuu
Thanh truyn chu lc kh th, lc qun tnh ca
nhm piston v lc qun tnh ca bn thn thanh
truyn. Cc lc trn u l cc lc tun hon v p.
i vi ng c tnh ti v ng c tu thy tc thp, ngi ta dng thp t cacbon hoc
thp cacbon trung bnh nh C30, C35, C45. i vi ng c t my ko v ng c tu
thy cao tc, ngi ta dng thp cacbon trung bnh nh C4, C45 hoc thp hp kim crom,
niken. Cn i vi ng c cao tc v cng ha nh ng c t du lch, xe ua ngi ta
dng thp hp kim c bit c nhiu thnh phn hp kim nh mng gan, niken, vnphram
2.4.3.4 Kt cu
Ngi ta chia kt cu thanh truyn
lm ba phn l u nho, u to v
thn thanh truyn. Sau y ta xt kt
cu tng phn c th.
+ u nh
* Khi cht piston lp t do vi u
nh thanh truyn, trn u nh
thng phi c bc lt (hnh a).
The image cannot be display ed. Your computer may not hav e enough memory to open the image, or the image may hav e been corrupted. Restart y our computer, and then open the file again. If the red x still
appears, y ou may hav e to delete the image and then insert it again.
i vi ng c t my ko thng l ng c
cao tc, u nh thng mng gim trng lng.
mt s ng c ngi ta thng lm vu li trn
u nh iu chnh trng tm thanh truyn cho
ng u gia cc xylanh (hnh b).
10
bi trn bc lt v cht piston c nhng phng

n nh dng rnh hng du (hnh c) hoc bi trn cng bc do
dn u t trc khuu dc theo thn thanh truyn (hnh a).
ng c hai k, do iu kin bi trn kh khn, ngi

ta lm cc rnh cha du bc u nh(hnh d). Cng chnh
v bi trn kh khn nn mt s ng c ngi ta dng bi
kim thay cho bc lt (hnh e). Khi lp rp thanh truyn
vi cht piston v piston kh phc tp. Bc lt u nh
thanh truyn thng bng ng thanh hoc thp c trng
hp kim chng mn. Bc lp c di vo u nh ri
c doa t kch thc chnh xc lp ghp.
* Khi cht pittng c nh trn u nh thanh

truyn, u nh phi c kt cu kp cht nh hnh.
11
+ Thn thanh truyn

Tit din thn thanh truyn thng thay
i t nh n ln k t u nh n u to. Tit
din trn (hnh a) c dng n gin, c th to phi
bng rn t do, thng c dng trong ng c
tu thy. Loi ny khng tn dng vt liu theo
quan im sc bn u.
Loi tit din ch I (hnh b)

c sc bn u theo hai phng, c
dng rt ph bin, t ng c c nh
n ng c c ln v c to phi
bng phng php rn khun. Loi tit
din hnh ch nht, van (hnh c v d)
c u im l d ch to,thng c
dng ng m t, xung my c nh.
Cc loi tit din thn thanh truyn
12
+ u to thanh truyn
lp rp vi trc khuu mt cch d

dng, u to thanh truyn thng c ct lm
hai na v lp ghhp vi nhau bng bulong hay
vt cy. Do bc lt cng phi chia lm hai
na v phi c c nh trong trong l u to
thanh truyn.
Hnh bn th hin mt dng kt cu ny
c gi l kiu vu li g. Do u to thanh
truyn chia lm hai na, mt s ng c,
ngi ta lp mt s m bng thp mm b
mt phn cch. Khi sa cha ln, s ly bt cc
tm m ny ra ri tin hnh doa hoc co r li
bc lt. Phng php ny ch dng v nhng
ng c c tnh n chic.
13
. Ngoi ra khi lp m b mt phn cch s lm tng ti trng tc dng ln chi tit lp

ghp ni hai na u to l bulong hay l gugiong thanh truyn, v khi cng ca mi
ghp s gim. i vi ng c c ln, tin khi ch to, ngi ta ch to u to thanh
truyn ring ri lp vi thn thanh truyn. B mt lp ghp gia thn v u to thanh truyn
c lp cc tm m thp dy 5 20mm c th iu chnh t s nn cho ng u gia
cc xylanh.
Trong mt s trng hp, do kch thc u to qu ln nn u to thanh truyn c
chia lm hai na bng mt phng cho t lt vo xylanh khi lp rp. Khi mi ghp s
phi c kt cu chu lc ct thay cho bulong thanh truyn nh vu hoc rng kh. Cn thng
thng u to thanh truyn c ct thnh hai na nh hnh bn.
14
2.2.5 Bu lng thanh truyn

2.2.5.1 Vai tr
Bulng thanh truyn l chi tit ghp ni hai
na u to thanh truyn. N c th dng bulng
hay vt cy (guging),tuy c kt cu n gin
nhng rt quan trng nhng phi c quan tm
khi thit k v ch to. Nu bu lng thanh truyn
do nguyn nhn no .
Bulng thanh truyn khi lm vic chu cc lc nh lc xit ban u,
lc qun tnh ca nhm piston thanh truyn khng k np u to
thanh truyn. Nhng lc ny u l cc lc c chu k cho nn bulong
thanh truyn phi c sc bn mi cao.
15
Bulong thanh truyn thng c ch to bng thp hp kim c cc thnh
phn crom, mnggan, niken Tc ng c cng ln, vt liu bulong thanh
truyn c hm lng kim loi qu cng nhiu.
16
2.2.5.4 Kt cu
Hai na u to c nh v bng mt tr ca bu
lng. u bu long c mt vt A chng xoay khi lp
rp. Cn mt vt B c tc dng lm mm phn i
din vi mt vt A phn lc hai pha trn b mt t
c ng u sao cho tng phn lc tc dng ng
trn ng tm bulong trnh cho bulong b
un.Bn knh gc ln ca cc phn chuyn tip nm
trong khong 0,2 1 mm nm gim tp trung ng
sut.
Phn ni gia thn v ren thng lm tht li tng do ca bulong . ai c
c kt cu c bit ng sut trn cc ren ng u. Ren c to thnh bng
cc phng php gia cng khng phoi nh ln, cn. Ngoi ra bulong thanh
truyn cn c ti, ram v x l b mt bng phun ct, phun bi t cng
HRC 26 - 32. Khi lp ghp phi dng c l lc k m bo m bo
mmen xit ng quy nh ca nh ch to.
17
2.2.6 Trc khuu

y l chi tit rt quan trng
v chim t trng kh ln, c th n
25 30% gi thnh ng c
2.2.6.1 Vai tr
Trc khuu nhn lc tc dng
t piston to momen quay ko cc my
cng tc v nhn nng lng ca bnh
; sau truyn cho thanh truyn v
piston thc hin qu trnh nn cng nh
trao i kh trong xylanh.
18

Trc khuu chu lc T,Z do lc kh th v v lc qun tnh ca nhm
piston thanh truyn gy ra. Ngoi ra trc khuu cn chu lc qun tnh ly tm
ca cc khi lng quay lch tm ca cc bn thn trc khuu v ca thanh
truyn. Nhng lc ny gy un, xon, dao ng xon v dao dng ngang ca trc
khuu trn cc .
19
2.2.6.3 Vt liu v phng php ch to.

Trc khuu ca ng c tc thp nh ng c tu thy v tnh ti
thng c ch to bng thp cacbon trung bnh nh thp C35, C40, C45. Cn
trc khuu ca ng c cao tc thng dng thp hp kim crm, niken. ng
c cng ha nh xe ua, xe du lch, trc khuu c ch to bng thp hp
kim c cc thnh phn mng gan, vn phram . Thp cac bon c u im l r
v c h s ma st trong ln nn gim dao ng xon tt nn sc bn khng cao
bng thp hp kim. Phi trc khuu bng thp thng to bng phng php
rn khun hoc rn t do. Sau phi c v thng ha trc khi gia cng
c. Tip theo gia cng c th, trc khuu c nhit luyn v x l b mt ri
gia cng ln cui nh mi cc trc. Vi kiu to phi bng phng php rn,
lng d gia cng c thng kh ln. Nu to phi bng phng php c th
lng d gia cng c t hn. Tuy nhin, sc bn ca trc khuu nhn c t
phng php c khng cao bng khi dng phng php rn.
20
Gang graphit cu : Gang cu c c im rt d c v r. Ngoi ra do

c cacbon dng graphit cu nn ma st trong ln, chu mn tt v khng
nhy cm vi ng sut tp trung. Khi c to phi c th c c phi c hnh
dng phc tp nh yu cu thit k ra nhm bo m sc bn u trn ton
b trc khuu. Tuy nhin kh khn ln nht khi ch to trc khuu bng gang
cu l cu ha.
21
2.2.6.4 Kt cu
Kt cu trc khuu ph thuc trc ht vo loi trc khuu. Ngi ta phn
chia trc khuu thnh mt s loi sau :
* Trc khuu ghp v trc khuy nguyn.
- Trc khuu ghp l trc gm nhiu chi tit c lp vi nhau. Loi trc
khuu ny c dng nhiu trong ng c c ln, ng c ng gam v i khi
dng trong ng c c nh nh ng c xe my.
- Trc khuu nguyn l trc ch gm mt chi tit. Trc khuu nguyn c
dng trong ng c c nh v trung bnh, v d ng c t, my ko.
Trc khuu ghp
Trc khuu nguyn
22
* Trc khuu c v trc khuu trn c.

Gi s xylanh ca ng c l z v s l i . Nu trc khuu c s l i
= z + 1, tc l gia hai xylanh lin tip nhau lun c mt th c gi l trc
khuu c. Cn nu i < z + 1 th trc khuu c gi l trc khuu trn c.
Thng thng trc khuu trn c i = z/2 + 1. Hnh di m t trc khuu ng
c 4 k, 4 xylanh, trn c ch c 3 .
23
u trc khuu
u trc lp vu quay trc khi
cn thit hoc khi ng bng tay
quay (maniven). Trn u tc khuu
thng c then lp puli dn ng
qut gi, bm nc cho h thng lm
mt, a gim dao ng xon (nu c) v
lp bnh rng trc khuu. B truyn
bnh rng t trc khuu dn ng
trc cam phi kh v bm cao p (ca
ng c diesel) hoc b chia in nh
la (ca ng c xng ) V bm du ca
h thng bi trn.
24
25
C khuu (C trc chnh)

C trc khuu c gia cng
v x l b mt t cng v
bng cao. Phn ln cc ng c c
c trc cng mt ng knh. c
bit c ng c, thng l ng c
c ln, vi ng knh c trc ln
dn t u n ui trc khuu
c sc bn u. Tuy nhin n s
rt phc tp v c nhiu bc lt
hoc c ng knh khc
nhau. C khuu thng rng
lm rnh dn u bi trn n cc
c v cht khc ca trc khuu.
26
27
Cht khuu (C bin)

Cht khuu cng phi c gia cng v
x l b mt t cng v bng cao.
ng knh cht thng nh hn ng knh c,
nhng cng c nhng trng hp ng c cao tc
do lc qun tnh ln ng knh cht khuu
c th bng ng knh c khuu. Trong trng
hp u to thanh truyn lm lin khi lp bi kim
mt s ng c hai k, do phi lp lng thanh
truyn t u trc khuu nn dng knh cht
phi ln hn ng knh c. Cng nh c khuu,
cht khuu c th lm rng gim trng lng
v cha du bi trn. dn du bi trn ln b
mt cht khuu c cc phng php kt cu.
28
29
Du bi trn thng c dn t thn my n cc c trc khuu, ri theo

cc ng rnh trong c, m khuu dn ln cht khuu. V tr ly du ra bi
trn cht khuu thun li nht l v tr m ti p sut tip xc nh nht,
nhng chi tit kiu ny kh gia cng. Do lc ly tm, cc cn bn cha trong
du bi trn vng ra xa tm quay nn nh c ng nh du sch pha trong
khoang rng ca cht c dn ra bi trn. Do trc khuu c cc khoang
cha du nn khi khi ng phi c thi gian du in y cc khoang.
nhanh chng a du ln bi trn ln b mt trc khuu, ngi ta dng
ng dn lp p trong trc khuu, tuy nhin du khng c lc sch thm
nh hiu ng ly tm nh ni trn.
30
31
M khuu
M khuu n gin v d gia
cng nht l c dng ch nht v
dng trn. i vi ng c c c
khuu lp bi, m khuu trn ng
thi ng vai tr c khuu. gim
trng lng, ngi ta thit k m
khuu ch nht c vt gc. m
khuu van c sc bn u hn .
trnh tp trung ng sut,
gia m v c khuu, cht khuu
thng c cc bn knh chuyn tip r
32
i trng.
i trng l cc khi lng gn trn trc khuu to ra lc qun tnh ly
tm nhm nhng mc ch sau :
* Cn bng lc qun tnh ly tm Pk ca trc khuu .
* Cn bng mt phn lc qun tnh chuyn ng tnh tin cp I. Thng

thng ngi ta cn bng mt na lc qun tnh chuyn ng tnh tin cp I ca
nhm piston thanh truyn .
* Gim ti trng tc dng cho mt c khuu
* i trng cn l ni khoan bt cc khi lng khi cn bng ng h
trc khuu.V mt kt cu c cc loi i trng sau :
* i trng lin vi m khuu, thng thng dng cho ng c c nh v
trung bnh nh ng c to, my ko.
* d ch to, i trng c lm ri ri lp vi trc khuu.
Lp bng phng php hn thng lm cho trc khuu bin dng v li ng sut
d lm gim sc bn mi ca trc khuu nen phng php ny t c dng. Thng
thng i trng c lp bng bulong vi trc khuu. gim lc tc dng ln
bulong, i trng c lp vi m trc khuu bng rnh mang c v c kp cht
bng bulong.
33
ui trc khuu
Hinh bn nu mt kt cu in hnh ca ui trc khuu, rt ph bin
ng c t, my ko. Theo kt cu ny, ui trc khuu c mt bch lp
bnh v c lm rng lp vng bi trc s cp hp s. Trn b mt
ngng trc c lp pht chn du, tip l ren hi du c chiu xon ngc
vi chiu quay ca trc khuu gt du tr li. St v c trc cui cng l
a chn du. Du c cc kt cu chn du ngn li s roi xung v theo l
thot tr v cacte du .
1. ui trc khuu c mt
bch lp bnh
2. ui trc khuu c mt cn
lp bnh
3. ui trc khuu c bnh
rng dn ng c cu ph
34
2.2.7 Bnh
2.2.7.1 Vai tr
Cng nh cc my mc khc, bnh ca ng c t trong c vai tr gi
cho khng ng u ca dng c nm trong gii hn cho php . Ngoi ra,
bnh cn l ni lp cc chi tit ca c cu khi ng nh vnh rng khi ng
v l ni nh du tng ng vi im cht v khc vch chia gc quay trc
khuu.
Bnh ng c tc thp thng l gang xm,
cn ca ng c tc cao thng dng thp t
cacbon.
35
2.2.7.3 Kt cu
Theo kt cu, ngi ta chia bnh thnh cc loi sau:
- Bnh dng a l bnh mng c mmen qun tnh nh nn ch dng
cho ng c tc cao vrt hay gp ng c t, my ko. B mt bnh
c gia cng phng, nhn lp a ma st v a p ly hp. Ngoi ra trn
bnh thng c lp p vnh rng khi ng.
- Bnh dng vnh l bnh dy
c momen qun tnh ln. Mt s ng
c cn s dng bnh nh mt pu li
truyn cng sut ra ko cc my cng tc .
- Bnh dng chu l bnh c
dng trung gian ca hai loi trn. Bnh
loi ny c momen qun tnh v sc bn
ln, thng hay gp ng c my ko.
36
2.2.8 Cc loi ca trc khuu

2.2.8.1 Bc lt
Bc lt trn trc khuu gm bc lt c
khuu v bc lt cht khuu. V mt kt cu hai
loi tng t nh nhau, ch khc nhau ch yu l
v kch thc.
V thc cht, bc lt gm gp bc bng thp
v lp hp kim chu mn trng trn b mt gp
bc. Gp bc thng c ch to bng thp t
cacbon c n hi cao v trnh b ti cng
trong qu trnh p lp hp kim chu mn.
tng tnh bm ca hp kim chu mn trn gp
bc gia hai lp c mt lp kim loi rt mng
khong 0,05 0,1 mm. Thng thng bc c
lm t hai na v c kt cu hm trn .
37
38
39
- Hp kim bacbt
Ph bin l bacbit nn thit v bacbit nn ch. V t chc kim loi, v d,
bacbit nn thic gm nhng ht ng (Cu) v hp ng thic (CuSn) cng trn nn
thic (Sn) mm. Khi lm vic, nn thic mm s mn nhanh chng v to thnh ni
cha du bi trn, cn cc ht cng s ly trc. Hp kim bacbit c u im l
c tnh do cao, d c, c tnh bm tt v d r kht vi trc. Tuy nhin p sut
tip xc cho php nh, chu nhit km v thic kh t. V vy bc lt vi hp kim
bacbit thng ch c dng trong ng c xng.
- Hp kim ng ch
T chc kim loi ca hp kim ng ch l hn hp c hc ca ng (Cu)
v ch (Pb), c th l cc tm ch mm trn nn ng cng. Hp kim ng ch c
sc bn c v nhit cao, cng ln, p sut tip xc cho php ln, dn nhit tt,
do c dng trong nhng ng c c p sut ln nh ng c diesel. Nhc
im c bn ca hp kim ng ch l d b thin tch khi c do nhit nng chy
ca ng v ch rt khc nhau. Ngoi ra khi dng hp kim ng ch, c trc phi
c nhit luyn t cng cao.
40
- Hp kim nhm
Hp kim nhm ng vai tr l hp kim chu mn c trng, cn v
khuch tn trn gp bc thp to bm dnh . Bc lt hp kim nhm c sc
bn c hc v cng cao, h s dn nhit ln, do ngy cng c dng rng
ri thay th cho b mn ng ch . Nhc im c bn ca hp kim nhm l
kh dnh bm trn gp bc thp v h s dn n di ln nn khe h bc trc
phi ln hn so vi khi dng hp kim ng ch.
- Hp kim gm
Hp kim gm c u im ch yu l t phi bi trn v kim loi dng
xp c th cha c du bi trn. Ngoi ra, kh nng chu nhit ca hp kim
gm rt cao. y l loi vt liu mi, gi thnh ch to cn kh cao nn cha
c s dng rng ri.
41
42
43
44
45
CNG C
CA
U 1 CA
U 2 CA
U3
KQ
u
ng
XO
A
3. Bac xe
c ma
ng l
a c mamo
t l
p cro
m da
y
a. 0,01 - 0,02 mm
b. 0,03 - 0,06 mm
c. 0,07 - 0,09 mm
d. 0,10 - 0,13 mm
46
CHNG III : C CU PHI KH
3.1 CNG DNG YU CU V PHN LOI

3.1.1 Cng dng.
C cu phn phi kh dng

dng np y hn hp kh
(ng c xng) hay khng kh
sch (ng c diezel) vo cc
xy lanh k np v thi sch
kh chy trong cc xy lanh ra
ngoi k x
3.1.2 Yu cu.
Cc c cu phn phi kh cn p ng cc yu cu sau:
- m bo np y v thi sch, mun vy xupap cn m sm v ng
mun ty theo kt cu ca tng loi ng c.
- m bo ng kn bung chy ca ng c trong cc k nn, n.
- ng m ng thi gian quy nh.
- m ln dng kh d lu thng.
t mn, ting ku b.
- D iu chnh v sa cha, gi thnh ch to r.
3.1.3 Phn loi.
Trong ng c t trong thng s dng cc loi:
- C cu phn phi kh kiu xupap t.
- C cu phn phi kh kiu xupap treo.
- C cu phn phi kh kiu kt hp (va t va treo).

3.2 S V NGUYN L LM VIC CA C CU PHN PHI KH.
3.2.1 C cu phn phi kh kiu xupap t.
3.2.1.1 Cc s b tr
3.2.1.2 Nguyn l lm vic.

3.2.2 C cu phn phi kh kiu xupap treo.
3.2.1.1 Cc s b tr
3.2.1.2 Nguyn l lm vic.
3.3 CU TO CC CHI TIT CH YU CA C CU PHN PHI KH.

3.3.1 Trc cam.
3.3.1.1 Cng dng.
- Trc cam dng iu khin
vic ng m cc xupap theo ng th t
lm vic ca cc xy lanh. mt s ng
c, trc cam cn c nhim v dn ng
bm du, bm nhin liu (ng c
diezel) b chia in (ng c xng).
- C hai phng php dn ng
cho trc cam :
1. Phng php dn ng trc
tip.
2. Phng php dn ng gin
tip. (trong phng php ny ngi ta c
th s dng dy sn hoc dy curoa)
1. Phng php dn ng trc tip.
2. Phng php dn ng gin tip. (trong phng php ny ngi ta c

th s dng dy sn hoc dy curoa)
10
11
12
13
14
3.3.1.2 Cu to
Trc cam bao gm cc b phn ch yu sau:
3.3.1.2.1 C trc v trc cam:
- C dng hnh tr cho trc cam quay trong cc gi trc. Trn c trc c
rnh xon cha du bi trn.
- Trc cam ca c cu phn phi kh dn ng gin tip thng lp trong trc
trn thn my. S trc thng l:
Z = i/2 + 1 hoc Z = i + 1, trong i l s xy lanh.
Loi ng c xng hay dng trc cam t c trc cn ng c diezel hay dng
trc cam nhiu c trc (so vi s xy lanh ca ng c).
Kch thc v kt cu ca c trc v trc cam ty thuc vo phng php
lp trc cam.
15
16
Trc cam ca ng c t v my ko thng lp theo kiu t lun t pha u

n cui pha thn my, v vy ng knh ca c trc phi ln hn bt k b
phn no trn trc (cam, bnh rng dn ng bm du hoc b chia in, cam
lch tm dn ng bm xng.) khi lp trc cam khng b vng cc b phn
y. Trong mt vi kiu kt cu, d lp trc cam, cc c trc cam thng c
ng knh nh dn k t u n cui trc cam. Tuy nhin do kch thc cc c
khc nhau nn cng khc nhau khin cho vic sa cha, ch to v thay th trc
cam v trc cam thnh phc tp.
17
-Khi trc cam lp theo kiu trn, trc cam thng dng bc ng bng thp, mt
trong trng hp kim babt, hoc ng bng hp kim nhm p vo thn my. Tuy
vy i khi bc lt trc cam cng phn lm hai na ri p ln c trc. Hai na
bc lt c c nh vi nhau bng vt hoc bng vng l xo.
18
-Trong c cu phn phi kh dng trc cam dn ng trc tip xupap, cc gi

trc cam thng lm ri ri lp ln np xy lanh. Nhng cng c khi lm thnh
trc cam ring ri lp ln pha trn np xy lanh. Lm nh th c th khin cho kt
cu np xy lanh n gin hn, lp ghp d dng v d bi trn bnh rng dn ng
trc cam. Khe h ng knh gia c trc cam v bc lt phi nm trong khong
0,03 0,1mm.
19
Cam thi v cam np:

Trong ng c t my ko trc cam thng
khng phn on, cc cam lm lin trc.
Trong cc ng c tnh ti v tu thy cam
thi v cam np thng lm ri tng ci ri
lp ln trc bng then hoc bng ai c. Hnh
dng v v tr ca cam phn phi kh quyt
nh bi th t lm vic, gc phn phi
kh v s k ca ng c. Trong ng c bn
k, cam thi v cam np c th b tr cng
trn mt trc v theo v tr ca cc xupap,
nhng cng c th b tr cc cam cng tn
trn mt trc (mt trc ton cam thi v mt
trc ton cam np). Trong ng c hai k,
cam phn phi kh u l cam thi.
20
21
Kch thc ca cc cam ch to lin vi trc thng nh hn ng knh

c trc v loi trc ny thng lp theo kiu t lun qua cc trc trn thn
my. Ngc li cc loi cam ri thng c kch thc ln hn c trc v loi
ny thng lp theo kiu t vo cc trc ( trc lm thnh hai na) bn
hng thn my.
- Cam ri cn phi lp trn rc
v nh v chnh xc. V vy thng
dng cch c ng cam bng then,
then hoa, vt nh v, bu lng, ....
Khi cn thit phi xoay cam
iu chnh pha phn phi kh, cam
ri khng lp trc tip ln trc m
lp trn ng lt sau y dng ai c
hm cht cam vi ng lt. Ong
lt ny dng then nh v.
22
-Trong ng c mt hng xy lanh, gc lch nh cam ca hai trc cam cng tn

c xc nh bi s xy lanh v s k ca ng c cn v tr ca cam cng tn
quyt nh bi th t lm vic ca cc xy lanh v chiu quay ca trc cam.
23
chn dc trc cam.

- gi cho trc cam khng dch chuyn theo chiu trc (khi trc cam,
thn my hoc np xy lanh gin n) khin khe h n khp ca bnh rng
cn v bnh rng nghing dn ng trc cam thay i lm nh hng n
pha phn phi kh, ngi ta phi dng chn dc trc. Trong trng hp
bnh rng dn ng trc cam l bnh rng cn hoc bnh rng nhing,
chn phi b tr ngay sau bnh rng dn ng. Cn khi dng bnh rng rng
thng, chn c th b tr bt k v tr no trn trc cam v trong trng
hp ny, trc cam khng chu lc dc trc v d trc cam hoc thn my c
gin n khc nhau cng khng lm nh hng n pha phn phi kh nh
trong trng hp dng bnh rng nghing v bnh rng cn.
- Cng ging nh chn dc trc ca trc khuu, chn dc trc ca
trc cam cng li dng cc mt bn ca c trc cam t ln cc bch chn bng
thp hoc ng khng ch khe h dc trc v chu lc chiu trc.
24
3.3.1.3 Vt liu ch to v phng php to phi.

Vt liu ch to trc cam thng l thp hp kim thnh phn cacbon thp
nh thp 15X, 15MX, 12XH 3A 18XBHA ... hoc thp cacbon thnh phn cacbon
trung bnh nh thp 40 hay thp 45.
Cc mt ma st ca trc cam
(mt lm vic ca cam, ca c trc,
ca mt u trc cam...) thm than
v ti cng. su thm than thn
vo khong 0,7 2mm, cng t
HRC 52 65. cc b mt khc v rut
trc cam cng thp hn, thng
vo khong HRC 30 40.
Trc cam thng c to phi
bng phng php rn.
25
3.3.2 Con i.
3.3.2.1 Cng dng.
- Con i l mt chi tit my truyn lc
trung gian, ng thi con i chu ng lc
nghing do cam phi kh gy ra trong qu trnh
dn ng xupap, khin cho xupap c th hon
ton khng chu lc nghing (trong c cu phn
phi kh xupap t).
3.3.2.2 Cu to v vt liu.
- Kt cu con i gm hai phn: phn dn
hng (thn con i) v phn mt tip xc vi
cam phi kh. Thn con i u c dng hnh
tr cn phn mt tip xc thng c nhiu
dng khc nhau.
26
- Cc loi con i thng lm bng thp cacbon thnh phn cacbon thp
hoc trung bnh (thp 15 30) hoc thp hp kim 15X, 20X, 12XH3A, 18XHBA.
Mt lm vic c thm than, ti t cng HRC 52 65.
- Hin nay, con i thng lm bng gang, mt nm thng bng gang
trng hoc c khi c gn mt lp gang trng ln mt nm ca con i bng
thp.
Con ln ca con i con ln thn lm bn thp III X6, III X9 v III X15.
ti t cng HRC 58 62. khe h gia phn thn con i v l trn thn
my thng vo khong 0,01 0,08mm.
27
3.3.2.3 Phn loi.

Con i c th chia lm ba loi chnh sau: con i hnh nm v hnh tr,
con i con ln, con i thy lc.
Con i hnh nm v hnh tr.
- Con i hnh nm v hnh tr c dng rt nhiu. Khi
dng con i ny, dng cam phn phi kh phi dng cam li.
ng knh ca mt nm tip xc vi cam phi ln trnh
hin tng kt.
Con i hnh nm c dng rt nhiu trong c cu xupap t. Thn con
i thng nh, c, vt iu chnh khe h xupap bt trn phn u ca thn.
Nhng nm gn y, c cu phn phi kh xupap treo rt pht trin nn con i
hnh nm thng lm rng. Thn con i to, mt tip xc vi l dn hng ln
nn t mn. Phn lm tip xc vi u a y thng c bn knh ln hn bn
knh cu ca u a y khong 0,2 0,3mm.
28
Cc con i hnh tr u c kt cu rt n gin, nh v d ch to. Thn con

i hnh tr c kch thc va bng ng knh mt tip xc.
Mt tip xc ca con i hnh nm v hnh tr thng khng phi l mt
phng m l mt cu c bn knh kh ln (R = 500 1000mm) nn kh nhn ra.
S d lm nh vy l trnh hin tng mn vt con i (hoc mt cam) khi
ng tm con i khng thng gc vi ng tm trc cam. Khi mt tip xc l
mt cu, con i tip xc vi mt cam tt hn nn trnh c hin tng co
xc.
Ngoi ra, thn con i v mt nm trn u, ta thng lp con i lch vi mt
cam mt khong e = 1 3mm. Nh th trong qu trnh lm vic, con i va
chuyn ng tnh tin va chuyn ng quay chung quanh ng tm ca n.
Nu mt nm con i lm hi li, mt lm vic ca cam phn phi kh thng c
cn t 4 10.
29
Con i con ln.

Con i con ln c th dng cho tt c cc dng cam, nhng thng dng
vi dng cam tip tuyn v cam lm.
Do con i tip xc vi mt
cam bng con ln nn ma st
gia con i vi cam l m st
ln. V vy u im c bn ca
loi con i ny l ma st nh
v phn nh chnh xc quy lut
chuyn ng nng h ca cam
tip tuyn v cam lm.
Nhc im ca con i
loi ny l kt cu phc tp.
30
Con ln c lp trn trc phn di ca con i, i khi cn dng c

bi gim hao mn cho cht lp con ln.
Tri vi con i
hnh nm v hnh tr,
trong qa trnh lm vic
con i con ln khng
c quay quanh trc
tm ca n trnh hin
tng kt con ln. V vy
con i thng c nh
v bng then, bng rnh
phay trn lp con i
hoc bng bn chng
quay.
31

Con i thy lc (con i du).
Trong qa trnh lm vic, xupap v cc chi tit my khc ca c cu phn phi
kh gin n do chu nhit cao. V vy trnh hin tng knh xupap ngi ta
thng phi khe h nhit trong khu dn ng c cu xupap.
Chnh v c khe h nhit ny nn trong qa trnh
m ng xupap mt nm con i lun lun va p vi
cam phn phi kh, gy ln ting g va p gia xupap
vi con i (trong c cu phn phi kh xupap treo).
trnh hin tng trn, trong cc xe du lch cao cp
ngi ta thng dng loi con i thy lc. Dng loi
con i ny c cu phn phi kh khng tn ti khe h
nhit nn khng gy va p gia cc chi tit my trong
c cu phn phi kh do trnh c ting g. Loi
con i thy lc dng trong c cu phn phi kh
xupap t
32
Ngoi ra, dng con i thy lc cn c mt u im c bit l c th t

ng thay i tr s thi gian tit din ca c cu phn phi kh. V khi tc
ng c tng ln, do kh nng r r du gim i nn xupap m sm hn khi chy
tc thp, iu rt c li i vi qa trnh np ng c.
gim ting va p ca c cu phi kh, trong mt s ng c cn dng
l xo bn hnh ch U. Mt u l xo lp vo con i, u kia lp vo l xo
xupap. L xo bn lun lun p con i t st vo mt cam. Khi cam y con i
ln, l xo ch U khin cho con i tip xc t t vi ui xupap nn gim c
hin tng va p.
33
Con i thy lc.

1: B t
2: Np piton
3: ng du t block my
4: L du
5: Thn con i (xylanh)
6: Bi cu
7: khung gi
8: L xo di piston
9: Trc cam
10: L xo 1 chiu
11: Piston
12: L du vao piston
13: L van 1 chiu
14: L du
15: Block my
16: vu cam
34
35
CNG C
CA
U 1 CA
U 2 CA
U3
KQ
XO
A
3. o
n xe
a. Xe du lch
b. Xe ta
i
c. Xe mo
to
d. Xe lam
36
3.3.3 a y.
a y dng trong c cu xupap treo thng l mt
thanh thp nh, di, c hoc rng dng truyn lc t con
i n n by. gim nh trng lng, a y hng lm
bng ng thp rng hai u hn gn vi cc u tip xc c
mt tip xc hnh cu (u tip xc vi con i) hoc mt cu
lm (u tip xc vi vt iu chnh). i khi c hai u tip
xc ca a y u l hnh cu.
a y thng lm bng thp cacbon thnh phn trung
bnh. u tip xc lm bng thp cacbon, hn gn vi a y
ri ti t cng HRC 50 60.

3.3.4 n by (c m).
3.3.4.1 Cng dng.
n by l chi
tit truyn lc trung
gian mt u tip xc
vi a y, mt u
tip c vi ui
xupap. Khi trc cam
nng con i ln, a
y y mt u ca
n by i ln, u kia
ca n by nn l xo
xupap xung v m
xupap. Do c n by,
xupap m ng theo
ng pha phn phi
kh.
2

3.3.4.2 Cu to v vt liu.
- u tip xc vi a y thng c vt iu chnh. Sau khi iu chnh khe h
nhit, vt ny c hm cht bng ai c. u tip xc vi ui xupap thng c
mt tip xc hnh tr c ti cng. Nhng cng c khi dng vt khi mn thay
th c d dng. Mt ma st gia trc v bc lt p trn n by c bi trn
bng du nhn cha trong phn rng ca trc. Ngoi ra trn n by ngi ta cn
khoan l dn du mt tip xc vi ui xupap v mt tip xc vi vt iu
chnh.

- n by thng dp bng thp cacbon thnh phn cacbon trung bnh nh
cc loi thp 30, 35, 40, 45. trong mt vi loi ng c xng c nh, n by dp
bng thp tm ri hn hai na vi nhau.
- Khi lm vic, mt tr phn u n by va ln va trt trn ui
xupap, khin cho xupap b nghing i v do mt nm xupap chm sm hn
thi gian quy nh.
3.3.5 Xupap.
3.3.5.1 Cng dng.
Cc loi xupap dng
ng m c ht v ca x
theo th t cc k lm vic
ca ng c.
3.3.5.2 Cu to.
Xupap c cu to gm 3
phn:
+ Nm xupap,
+ Thn xupap,
+ ui xupap.
Nm xupap.
10

Mt lm vic quan trng ca phn nm xupap l mt cn, c gc cn =
15 450.
Gc cng nh tit din lu thng cng ln, tuy nhin khi nh, mt nm
cng mng, cng vng ca mt nm cng km do d b cong vnh, tip
xc khng kn kht vi xupap. i vi dng kh lu ng vo xy lanh, khi
nh qa ,
v d = 00, dng kh lu ng cng b gp khc. Ngc li, khi ln,
mt nm xupap dy v bn hn, dng kh thi i ra cng d hn.
Do , tuyt i a d xupap ca cc
ng c u dng gc = 450 va bo
m bn ca nm, va bo m tit din
lu thng khi m xupap v va bo m
dng kh lu ng d dng. Xupap np ca
mt s loi ng c cng thng dng gc
= 300, cn xupap thi th hu nh ch dng
mt loi gc = 450.
11
12
Gc ca mt cn trn nm xupap cn thng lm nh hn gc ca mt cn trn

xupap khong 0,5 10 xupap c th tip xc vi theo vng trn mp
ngoi ca mt cn (nu nh mt xupap rng hn mt cn ca xupap). Lm nh
th c th bo m tip xc c kn kht d mt nm c b bin dng nh.
Chiu rng b ca mt cn trn nm
xupap thng bng: (0,05 0,12)dn.
chiu dy cua nm thng vo khong
(0,08 0,12)dn. trong dn l ng
knh nm xupap. Chiu rng b ca mt
cn ph thuc vo cng ca vt liu
lm xupap v xupap. Nu nh
cng ca xupap ln hn ca xupap
th chiu rng ca xupap phi ln hn
chiu rng ca v ngc li.
13
Kt cu ca nm xupap chng nhng c nh

hng ti quyt nh ti gi thnh ch to m cn
nh hng ti bn, trng lng v tnh trng lu
ng ca dng kh qua hng xupap na. Kt cu
ca nm xupap thng c ba loi chnh nh sau:
Nm bng: u im ca loi xupap nm bng

l ch to n gin, c th dng cho c xupap thi
hoc xupap np. V vy a s cc ng c u dng
loi xupap ny.
14
Nm lm: Xupap nm lm c c im l
bn knh gc ln gia phn thn xupap v
phn nm rt ln. Kt cu ny c th ci thin
tnh trng lu thng ca dng kh np vo xy
lanh ng thi c th tng c cng
vng cho phn nm xupap. gim gim
trng lng ca xupap khi tng bn knh gc
ln, mt di ca nm b khot lm su vo
thnh dng loa kn. Nhc im ca xupap
lm l ch to kh v mt chu nhit ca
xupap ln, xupap d b nng. Xupap lm
thng dng lm xupap np ca ng c my
bay v mt s ng c cng ha.
15
Nm li :Dng nm li ci thin
c tnh trng lu ng ca dng
kh thi (v mt nm li ln, nn hn
ch khu vc to thnh xoy khi thi
kh). Chnh v vy, xupap thi ca
tt c cc ng c cng ha u
lm theo dng nm li. gim
trng lng ca nm, ngi ta
thng khot lm pha trn phn
nm. Nhc im ca loi xupap
li cng ging nh ca loi xupap
lm: kh ch to v b mt chu
nhit ln.
16
Do xupap trong qa trnh lm vic phi chu ng

nhit cao, nht l trong ng c cng ha.
Nhit trn xupap truyn qua phn din tch tip xc
vi (din tch ny thng rt nh) v thn xupap.
V vy vn tn nhit ca xupap rt kh khn.
Trong cc loi ng cng ha, xupap thi
thng lm rng, trong cha natrium (Na). Lng
Na chim khong 50 60% dung tch l rng. Do
Na nng chy 3700K (970C) nn khi xupap lm
vic, Na thu nhit ca xupap, nng chy thnh th
lng to 9iu kin truyn nhit t nm xupap xung
pha thn xupap c nhanh v tt hn, khin
xupap thi ca cc ng c cng ha ny khng b
chy.
17
Thn xupap.
Thn xupap thng c ng
knh thch ng dn hng tt, tn
nhit tt v chu c lc nghing khi
xupap ng m. h thp nhit
ca xupap, ngi ta thng c xu
hng tng ng knh thn xupap v
ko di ng dn hng ti gn nm
xupap. Nhng do phi m bo tit
din lu thng ca dng kh v m
bo xupap gn nh nn thn xupap
cng khng th qa ln.
Khi khng c lc nghing tc dng nh khi dn ng xupap bng con i,

hoc lc nghing nh nh khi dn ng xupap bng n by, thn xupap thng
ng knh vo khoang dt = (0,16 0,25)dn.
18

Khi trc tip dn ng xupap, lc nghing tc dng trn thn upap ln nht,
nn ng knh ca thn c th tng ln n dt = (0,3 0,4)dn. Trong dn l
ng knh ca nm xupap.
trnh hin tng xupap mc kt trong ng dn hng khi b t nng,
ng kng ca thn xupap phn ni tip vi nm xupap thng lm nh i mt
t hoc khot rng l ca ng dn hng phn ny .
Chiu di ca thn
xupap ty thuc vo
cch b tr xupap, n
thng thay i trong
phm vi kh ln: lt =
(2,5 3,5)dn. Chiu di
ca thn cn lc chn
lp ng dn
hng v l xo xupap.
19
20
ui xupap.
Phn
ui
xupap
thng
c
dng c bit
c th lp
ghp vi a l
xo.
Cc
phng php
lp ui xupap
vi a l xo
gii thiu trn.
21

tng tui th cho

xupap v m bo xupap
lm vic tt, (ng kn
khng lt kh), c th thit
k c cu c bit xuay
xupap quanh ng tm ca
n, khin cho xupap va di
ng ln xung va quay
trn. Tc quay thng
nh, vi chc ln ng m
xupap mi quay mt vng.
22
23
24
Ngoi ra trn ng c cn s dng c

cu quay xupap dng ng lt hnh cn. Trong
kt cu ny mng hm xupap khng lp trc
tip vi a l xo m lp trc tip vi ng lt
hnh cn. Ong lt ny lp trong l hnh cn
ca a l xo v ch tip xc vi mt cn ca
l bng mt vnh pha trn ca ng lt. V vy
mmen ma st trn mt tip xc ny rt nh.
Trong qa trnh dao ng ca cu, mmen
ma st c lc gim xung bng khng do
to iu kin cho xupap xuay quanh trc ca
n.
Do xupap quay c quanh trc ca n,
thn xupap s lu mn v nm xupap tip xc
kht vi hn, t bi cong vnh.
25

xupap.
Trong c cu phn phi kh xupap t, ng thi v ng np b tr
trn thn my, cn trong c cu phn phi kh xupap treo, ng thi v ng np
b tr trong np xy lanh. gim hao mn cho thn my v np xy lanh khi chu
lc va p ca xupap, ngi ta thng dng xupap p vo hng ng thi v
ng np.
Trong cc ng c dng thn my
hay np xy lanh bng gang, xupap
thng ch np trn ng thi, cn
khi thn my v np xy lanh bng
hp kim nhm, xupap dng cho c
ng thi v ng np. Kt cu
ca xupap rt n gin, thng ch
l mt vng hnh tr, trn c vt mt
cn tip xc vi mt cn ca nm
xupap.
26
- Mt ngoi ca xupap c th l mt tr trn c tin rnh n hi lp

cho chc. C khi mt ngoi c cn nh (khong 12o). Loi xupap hnh cn
ny thng khng p st y m mt khe h hn 0,04mm. Nh th sau ny nu
b lng ra, ta c th ng nt su xung hn lp cht hn. Trn mt cn ca
cng tin rnh n hi, sau khi p vo, kim loi trn thn my hoc np xy lanh
s in kn vo rnh v gi cht ly .
- xupap thng lm bng thp
hp kim hoc gang hp kim (gang trng).
Chiu dy ca nm trong khong (0,08
0,15)do. Chiu cao ca nm trong
khong (0,18 0,25)do (do l ng knh
hng ). xupap bng thp hp kim
thng p vo thn my hoc np xy lanh
vi di khong 0,0015 0,0035 ng
knh ngoi ca .
27

3.3.6 ng dn hng xupap.
3.3.6.1 Cng dng v vt liu.
d sa cha v trnh hao mn cho thn my hoc np xy lanh ch lp
xupap, ngi ta lp ng dn hng xupap trn cc chi tit my ny. Xupap c
lp vo ng dn hng theo ch lp lng
28
Ong dn hng xupap thng ch to bng cc loi gang hp kim, gang do

c nhit luyn. Trong cc ng c hin i, ng dn hng c p bng bt
kim loi sau s l ngm tm du bi trn. Loi vt liu kim loi gm ny chu
mn rt tt v khng cn bi trn, tuy vy gi thnh ch to kh cao nn ch dng
cho nhng loi ng c cao tc. Trong mt s ng c cao tc cn dng ng dn
hng bng hp kim ng thanh nhm. Loi ng dn hng ny dn nhit rt tt,
khi thiu du
29
3.3.6.2 Cu to.
Kt cu cc loi ng d64n hng xupap gii thiu trn hnh 3.20. Ong
dn hng c p vo thn my hoc thn xylanh n mt khong cch nht
nh. Loi c vai cng hay dng, khi ng dn hng c ng st vai. Do c
vai tuy d lp ghp nhng tnh cng ngh km. Ngoi hai loi trn i khi cn ng
ng n hng mt ngoai c cn nh ng p vi l cn trn thn my hoc
np xylanh.
Chiu dy ng dn hng thng vo khong 2,5 4mm; chiu di ca
ng dn hng ph thuc vo ng knh v chiu di ca thn xupap, thng c
r s vo khong (1,75 2,5)dn (dn ng knh nm xupap). di khi p ng
dn hng bng (0,003 0,00)d1 (d1 ng knh ngoi ca ng dn hng).
Khe h gia thn xupap vi ng dn hng ph thuc vo iu kin nhit v
kt cu ca xupap. i vi loi xupap c thn to, khe h thng phi bng 0,004dt
i vi xupap np v bng 0,006dt i vi xupap thi. i vi loi xupap thn nh,
khe h tng i ln hn: (0,005 0,01)dt i vi xupap np v (0,008 0,012)dt
i vi xupap thi. Trong dt l ng knh thn xupap.
30

Cn ch rng ng dn hng bao gi nh ch to di hnh thc bn thnh
phm, ng ch c gia cng chnh xc ng knh ngoi. Sau khi p ng dn
hng vu thn xylanh hay thn my, ta mi dng dao doa doa l ca ng n
hng n kch thc quy nh.
31

3.3.7 L xo xupap.
3.3.7.1 Cng dng v vt liu.
- L xo xupapdng ng kn xupap trn xupap v m bo xupap
chuyn ng theo ng quy lut ca cam phn phi kh, do trong qa trng
m ng xupap khng c hin tng va p trn mt cam.
L xo xupap lm vic
trong iu kin ti trng
ng thay i rt t
ngt. Vt liu ch to l
xo xupap thng dng
dy thp c ng knh 3
5mm loi thp C65;
C65A; 50XA.
32
3.3.7.2 Cu to.
- Loi l xo thng dng nhiu nht l l xo xon c hnh tr. Hai vng
hai u l xo qun xt nhau v c mi phng lp ghp. S vng cng tc ca
l xo (l s vng khng k hai vng u) thng t 4 10. S vng cng tc cng
t, mi vng ca l xo bin dng cng nhiu (nu m bo m xupap nh nhau)
v vy l xo chu ng sut xon cng ln. Ngc li, nu s vng cng tc nhiu
qa, l xo qa di, cng ca l xo gim, tn s dao ng t do thp d b cng
hng, sinh va p vi mt cam.
33
- Trong mt
vi ng c, ngi ta
trnh cng hng ca
l xo bng cch lp vo
mt ta ca l xo cc
vnh gim rung nh
hnh bn. Vnh gim
rung lm vic theo
nguyn tc li dng s
ma st gia l xo vi
vnh tiu hao cng
dao ng khin cho l
xo khng dao ng
cng hng.
34
- Trong nhng loi ng c tc rt

cao, lc qun tnh ca c cu phn
phi kh c l xo c tr s rt ln, gy
nn hin tng va p mnh gia cc
chi tit my trong c cu phn phi
kh. V vy trong nhng ng c ny,
ngi ta dng c cu phn phi kh
khng c l xo x pp m ng m
xupap hon ton bng c cu cam.
Mi xupap ca c cu phn phi kh
ny dng hai cam nh cc loi cam
thng thng, mt cam dng m
xupap v mt cam dng ng
xupap. Vi vy, xupap c hai quan h
ng hc vi trc cam.
35
36
37
38
CNG C
CA
U 1 CA
U 2 CA
U3
KQ
XO
A
3. o
n xe
a. Xe du lch
b. Xe ta
i
c. Xe mo
to
d. Xe lam
39
CHNG IV : H THNG BI TRN

a y
Lc nht tinh
Con i
Ccte nht
Sn cam
Nhng ct
my
Thn my
Trc cam
ng Nht
chnh
Trc khuu Thanh truyn
Piston
Bm nht
Lc nht th
Ccte nht
1
4.1 NHIM V CA H THNG BI TRN V CNG DNG CA DU NHN:

- H thng bi trn ca ng c t trong c
nhim v a du n cc mt ma st, ng thi lc
sch nhng tp cht ln trong du nhn khi du nhn
ty ra cc mt ma st ny v lm mt du nhn m
bo tnh nng ho l ca n.
- H thng bi trn ca cc loi ng c t
trong u dng du nhn lm gim ma st ca trc,
a nhit lng do ma st sinh ra ra khi trc. Ngoi
ra du nhn cn bo v cc b mt ca cc chi tit trong
ng c khng b g (oxyt ho b mt).
- Du bi trn (du nhn) dng trong cc h
thng bi trn c rt nhiu loi. La chn s dng loi
du nhn no tu thuc vo mc ph ti ca trc
tnh nng tc v mc cng ho ca ng c.
Nhng ni chung, du nhn trong ng c t trong c
4 cng dng c bn sau y:
1- Bi trn cc b mt ma st, lm gim tn tht ma st: Trong trng hp ny du

nhn ng vai tr cht liu trung gian m vo gia cc b mt ma st c chuyn ng tng
i vi nhau khin cho cc mt ma st khng trc tip tip xc vi nhau. Chnh cn c vo
tnh cht ny m ngi ta phn loi ma st trt ca trc thnh 4 loi:
-Ma st kh xy ra khi gia hai b mt ma st hon ton khng c du nhn, cc mt
ma st trc tip tip xc vi nhau.
-Ma st t xy ra khi gia hai b mt ma sa(t c mt lp du bi trn khin trong
qu trnh chuyn ng cc mt ma st hon ton khng tip xc trc tip vi nhau.
-Ma st na kh hoc na t xy ra khi mng du nhn ngn cch b mt ma st b
ph hoi. Mt ma st tip xc cc b nhng vng mng du nhn b ph hoi.
-Ma st ti hn: l trng thi trung gian gia ma st kh v ma st t. Khi xy ra ma

st ti hn, trn mt ma st tn ti mt mng du rt mng, mng du ny chu tc dng ca lc
phn t ca b mt kim loi nn bm cht trn b mt kim loi v mt kh nng lu ng. V
vy trong trng hp ny, lc ma st quyt nh bi qu trnh sn sinh do kt qu ca lc tng
tc gia b mt ma st v mng du nhn.
He so
ma sat
Ma sat kho
Ma sat t
Gang vi gang
0,15
0,07 - 0,12
Gang vi ong
0,15 - 0,2
0,07 - 0,15
Thep vi thep
0,15
0,05 - 0,1
Thep vi ong
0,15
0,01 - 0,15
Thep vi Babit
0,25 - 0,28
0,05 - 0,1
0,20
0,05 - 0,1
Vat lieu o truc
Thep vi Nhom
2 - Lm mt trc: Trong qu trnh lm vic, cng do tn tht ma st

chuyn bin thnh nhit nng lm nhit ca trc tng ln rt cao. Nu
khng c du nhn, cc ma st s b qu nng ri h hng. V vy, du nhn
trong trng hp ny ng vai tr cht lng lm mt trc, ti nhit lng
do ma st sinh ra khi trc, m bo nhit lm vic bnh thng ca
trc.
Cn phi lu rng nhit ho hi ca du nhn ch vo khong 40
70kcal/kg (trong khi nhit ho hi ca nc l 590kcal/kg) v kh nng dn
nhit ca du nhn cng rt nh (0,0005 cal/0C.g.s; trong khi y, ca nc l
0,0015cal/0C.g.s). Nhng nc khng th thay th c chc nng ca du
nhn. V vy, du nhn pht huy c tc dng lm mt cc mt ma st,
bm du nhn ca h thng bi trn phi cung cp cho cc mt ma st mt
lng du kh ln.
3-Ty ra mt ma st: Trong qu trnh lm vic, cc mt ma st c st vi

nhau gy nn mi mn mt kim loi ri ra bm trn mt ma st. Do c du nhn
chy qua mt ma st nn n cun theo cc tp cht trn mt ma st; v vy m bo
mt ma st lun lun sch, trnh c hin tng mi mn do tp cht c hc.
4-Bao kn khe h :
gia pittng vi xilanh, gia
xecmng vi pittng v.v
khin cho kh nng lt kh
qua cc khe h ny gim i.
* Bn cng dng k
trn ca du nhn ph thuc
rt nhiu vo tnh nng ho
l ca du nhn, nht l ph
thuc vo nht ca n.
4.2 CC PHNG N BI TRN THNG DNG TRONG CT

4.2.1-Bi trn bng phng php vung t du.
- Phng n bi trn ny thng dng trong cc
ng c mt xylanh, kiu xylanh nm ngang c kt cu rt
n gin nh ng c T62, W1105 v.v hoc trong mt
vi loi ng c mt xylanh kiu ng kt hp bi trn
vung t du vi bi trn bng cch nh du nh ng c
Bcna, Slavia kiu c v.v
- Nguyn l lm vic c th nh sau: Du nhn
cha trong ccte c tha mc du lp trn u to thanh
truyn mc ht tung ln. Mi mt vng quay ca trc
khuu tha ht du mc du mt ln. Cc ht du vung t
bn trong khng gian ca ccte s ri t do xung cc mt
ma st ca trc. m bo cho cc trc khng b
thiu du, trn cc vch ngn bn trn trc thng c cc
gn hng du.
4.2.2-Phng n bi trn cng bc.

- Hu ht cc ng c t trong ngy nay u dng phng n bi trn
cng bc: Du nhn trong h thng bi trn c bm du y n cc b mt
ma st di mt p sut nht nh, do hon ton c th m bo yu cu bi
trn, lm mt v ty ra mt ma st ca trc.
- H thng bi trn cng bc ca ng c t trong thng bao gm
cc b phn c bn sau y: thng cha du hoc ccte, bm du nhn, bu lc
th v lc tinh du nhn, kt lm mt du nhn, cc ng ng dn du, ng h
bo p sut v ng h bo nhit du nhn.
- Tu theo v tr cha du nhn, h thng bi trn cng bc phn thnh
hai loi: h thng bi trn ccte t (du cha trong ccte) v h thng bi trn
ccte kh (du cha trong thng du bn ngoi ccte). Cn c vo hnh thc lc
v h thng bi trn cng bc li phn thnh hai loi: h thng bi trn dng
lc thm v h thng bi trn dng lc ly tm (ton phn v khng ton phn).
4.2.2.1 Nguyn l lm vic ca h thng bi trn cng bc ccte t

- Du nhn cha trong ccte c bm du ht qua phao ht (v tr ca phao ht bao
gi cng nm lp l mt thong ca du nhn ht c du sch v khng c bt kh) y
qua lc th
y du c lc sch cc
tp cht c hc c c ht ln, sau du
nhn c y vo ng du nhn
chnh chy n cc trc khuu;
trc cam v.v ng du trong trc
khuu a du ln bi trn cht ( du
to thanh truyn) ri theo ng du trn
thanh truyn ln bi trn cht pittng.
Nu trn thanh truyn khng c ng
du th u nh thanh truyn phi c l
hng du. Trn ng du chnh cn c
cc ng du a du i bi trn c cu
phi kh v.v .
- Khi nhit ca du ln cao qu 800C, do nht gim st, van iu khin s

m du nhn i qua kt lm mt. Khi bu lc th b b tc, van an ton c du nhn
y m ra, du s khng qua lc th m ln thng ng du chnh. Van an ton m bo p
sut ca du bi trn ca ton h thng c tr s khng i.
- Ngoi ra, bi
trn b mt lm vic ca
xylanh, pittng v.v ta li
dng du vung ra khi
u to thanh truyn trong
qu trnh lm vic. mt
vi loi ng c, trn u
to thanh truyn khoan mt
l nh phun du v pha
trc cam, ci thin iu
kin bi trn cho trc cam
v cho xylanh.
10
4.2.2.2 Nguyn l lm vic ca h thng bi trn cng bc ccte kh.

- S khc nhau ca h thng bi trn ccte kh so vi h thng bi trn ccte t
th hin ch h thng bi trn ccte kh dng thm hai bm du ph 15 ht ht du
trong ccte v thng di 14, sau bm 2 ht du t thng cha i bi trn.
S h thng bi trn cng bc ccte kh
11
- Do du nhn c cha trong thng du ngoi ccte nn ng c c th lm vic

nghing ln m khng s thiu du nh loi ccte t ( loi ny khi ng c lm vic
nghing ln, du nhn dn v mt pha khin phao ht du b hng). V vy cc loi
ng c izen dng trn my i t, xe tng, my ko, tu thu v.v thng hay dng h
thng bi trn ccte kh.
- Van d trn h thng s ng li khi nhit ca du cao. Ap sut ng m van
thng iu chnh vo khong 0,15-0,2MN/m2 (1,5-2kG/cm2)
S b tr bm tay v bm in
12
- Trong mt s ng c tnh ti v tu thu, trn h thng bi trn cn b

tr bm tay hoc bm in cung cp du nhn n cc mt ma st v in y
cc ng ng dn trc khi khi ng ng c; s b tr bm tay hoc bm
in gii thiu trn hnh bn. Ngoi ra m bo bi trn cho mt lm vic ca
xylanh, h thng bi trn ca cc loi ng c ny cn thng van phn phi
cp du nhn vo mt s im chung quanh xylanh nh hnh. L du thng
khoan trn lt xylanh nh hnh.
- a du ln bi trn c cu phi kh ca ng c t my ko thng
thit k theo phng n gii thiu trn hnh 5.5. Du nhn theo ng du khoan
trn thn my ln a y ri vo n by ri vo trc n by sau theo cc
ng du khoan trn n by phun v pha l xo xupap v tr v cc te.
- u im ln nht ca cc phng n bi trn cng bc l m bo bi
trn tt cc trc do gim c mi mn v tn tht ma st, tng tui th cho
ng c. Tuy vy, nhc im c bn ca h thng bi trn cng bc l kt cu
ca h thng rt phc tp.
13
14
4.2.3 Bi trn bng cch pha du nhn vo nhin liu.

- Cch bi trn ny ch c dng bi trn cc chi tit my ca ng
c xng hai k c nh, lm mt bng khng kh hoc bng nc. Du nhn c
pha vo xng theo t l 1/20 1/25 th tch. Mt s ng c c nh ca c,
Tip thng pha du nhn vi t l t hn, thng vo khong 1/30 1/33. Hn
hp ca du nhn v xng sau khi qua b ch ho kh c x thnh cc ht nh,
cng vi khng kh np to thnh kh hn hp. Kh hn hp ny c np vo
ccte ca ng c ri theo l qut i vo xylanh. Trong qu trnh ny, cc ht du
nhn ln trong kh hn hp ngng ng bm ln b mt cc chi tit my bi
trn cc mt ma st. Cch bi trn ny thc t khng cn h thng bi trn thc
hin vic bi trn cc chi tit my rt n gin, d dng nhng do du nhn theo
kh hn hp vo bung chy nn d to thnh mui than bm trn nh pittng.
Pha cng nhiu du nhn, trong bung chy cng nhiu mui, d lm cho pittng
qu nng, d xy ra hin tng chy sm, kch n v on mch do buji b bm
mui than. Ngc li, pha t du nhn, bi trn km, ma st ln d lm cho
pittng b b kt trong xylanh.
15
4.3 KT CU CA CC B PHN CH YU CA H THNG BI TRN:
4.3.1 Thit b lc du nhn:

4.3.1.1 Cng dng
- m bo trc t b mi mn do tp cht, du nhn dng bi trn phi rt sch.
Trong qu trnh lm vic du nhn b phn hu v nhim bn bi nhiu loi tp cht nh:
+ Mt kim loi do cc mt ma st mi mn, nht l trong thi gian chy r ng
c mi v trong thi gian ng c lm vic qu chu k i tu.
+ Cc cht tp ln trong khng kh np nh ct bi v cc cht khc. Cc tp
cht ny theo khng kh np vo xylanh ri ln vi du nhn, chy xung ccte.
+ Mui than do nhin liu hoc du nhn chy bm trn xylanh, theo du nhn
xung ccte.
+ Cc tp cht ho hc do du nhn bin cht, b oxy ho hoc b tc dng ca
cc loi axit sinh ra trong qu trnh chy.
loi b nhng tp cht trn, nht l cc tp cht c hc, ngi ta phi lc sch
du nhn bng cc thit b lc du.
16
4.3.1.2 Cu to v nguyn l hot ng ca mt s loi bu lc

4.3.1.2.1 Bu lc c kh.
Dng cc phn t lc c kh, ch yu bao gm cc lai sau:
- Phao ht du: Kt cu ca phao ht du gii thiu trn hnh. N bao gm c hai phn
chnh: bu phao v li lc th. Bu phao lm cho phao ht lc no cng ni lp l trn mt
thong ca du nhn nn c th ht c lp du sch.
- Li lc bng ng hoc bng
thp, c mt li ln n 1mm2, ch
yu dng lc sch bt bn v tp
cht c kch thc ln. Phao ht du
c lp vi ng dn du 4 bng khp
ng v vy phao c th lc i mt gc
nht nh, nh khi ng c lm vic
cao khc nhau, phao ht du lc
no cng ni trn mt du, khng b
hng ra khi mt du trong ccte.
Bu lc c kh
1: bu phao; 2: li lc; 3: khp ng; 4:
ng dn du
17
5.3.1.2.2 Bu lc thm :
- Bu lc thm ngy nay c
dng ht sc rng ri, nguyn l lm vic
ca bu lc thm c th nh sau: du
nhn c p sut cao chui qua (thm qua)
cc khe h nh (khe h c th nh n
0,1m) ca phn t lc, do cc tp
cht c ng knh ht ln hn kch
thc khe h u b gt gi li khng
chui qua phn t lc, v vy du nhn
c lc sch.
- Du bn theo ng du 3 vo trong lc, vt
liu lc 6 s gi li cc cn bn v cho du sch thm qua
v i ra ng du 4 i bi trn cc chi tit ca ng
c. Van 5 c tc dng ngn cn du chy ra ngoi khi bu
lc nm ngang hoc lt p. Khi li lc b tc th p sut
du s tng ln khi van 7 s m, lc ny bu lc khng
c tc dng lc du.
18
Kt cu bu lc:
1: thn bu lc;
2: Vng m;
3: ng du vo;
4: ng du ra;
5: van kim tra;
6: vt liu lc;
7: van s m khi lc b tc.
19
- Tt c c loi bu lc thm u ging nhau v nguyn l v cu to chung, chng ch khc nhau

v cu to vt liu lc.
- Trong mt s loi ng c dng trn xe t,
ngi ta cn dng bu lc thm dng tm lc
kim loi, bu lc t hp gm c lc th v lc
tinh(lc th bao pha bn ngoi c th dng loi
lc dng di lc hoc li lc. Lc tinh t pha
bn trong dng li lc bng giy lc).
u im chung ca tt c cc loi tm
lc thm l kh nng lc rt tt, lc rt sch.
Nhng nhc im chung ca chng l kt cu
rt phc tp v thi gian s dng rt ngn. Theo
th nghim thng khng qu 50 gi, cht bn
bm y khe lc khin cho khe lc b b, van an
ton ca lc phi lm vic, khin cho bu lc mt
tc dng.
20
S lp bu lc thm thng dng
21
5.3.1.2.3 Bu lc ly tm:
Trong nhng nm gn y, bu
lc ly tm c dng rng ri v chng c
nhng u im c bn sau y:
+ Do khng dng li lc (cc
phn t lc) nn khi bo dng nh k
khng cn thay th cc phn t lc.
+ Kh nng lc tt hn nhiu so
vi loi lc thm dng li lc.
+ Tnh nng lc t ph thuc vo
mc cn bn lng ng trong bu lc.
+ Kh nng thng qua khng ph
thuc vo s lng tp cht lng ng trong
bu lc.
22
5.3.1.2.3 Lc t tnh:
Lc t tnh ch yu c dng nhiu lc mt st trong du nhn. Loi
lc ny thng dng mt thanh nam chm lp trn nt du lp y ccte. Do hiu
qu lc mt st ca loi nt du c gn nam chm rt cao nn trong cc ng c ngy
nay thng c dng rt rng ri.
5.3.1.2.4 Lc ho cht:
Bu lc du loi ny ch yu s dng cc ho cht nh ccbon hot tnh,
phn chua v.v hp th tp cht nh nc, cc cht xyt, cc axit yu v.v c
ln trong du.
Cc loi ng c t trong ngy nay, khng dng loi bu lc ny na.
23
5.3.2 Bm du nhn:
5.3.2.1 Cng dng
- Bm du nhn l mt trong nhng b phn quan trng ca ng c, n c
nhim v cung cp lin tc du nhn c p sut cao n cc mt ma st bi trn,
lm mt v ty ra mt ma st. Bm du dng trong ng c t trong u l loi
bm th tch chuyn du bng p sut thu tnh nh cc loi bm pittng, bm phin
trt, bm bnh rng v bm trc vt. Trong bm bnh rng c dng ht sc
ph bin v n c cc u im nh: nh gn, p sut bm du cao, cung cp du lin
tc v lm vic rt an ton, tui th kh di. Di y gii thiu mt vi loi bm du
thng dng trong ng c t trong.
24
5.3.2.2 Cu to v nguyn l hot ng ca mt s loi bm

5.3.2.2.1-Bm bnh rng:
25
Nguyn l lm vic v kt cu
ca bm bnh rng rt n gin n gm
c hai bnh rng (s rng thng t hn
17) c dn ng theo chiu nht nh.
Khi trc ch ng c trc khuu
hoc trc cam dn ng bnh rng ch
ng quay dn ng bnh rng b ng
quay theo chiu ngc li. Du nhn t
ng du p sut thp c hai bnh
rng bm du gung sang ng du p
sut cao theo chiu mi tn. trnh
hin tng chn du gia cc rng ca
bnh rng khi n khp, trn mt u ca
np bm du c rnh trit p .
26
- Trong cc ng c
izen trc tip dn ng chn
vt ca tu thu, do trc khuu
ca ng c quay o chiu nn
bm du nhn phi dng c cu
van c bit m bo d bnh
rng ca bm quay theo chiu
no du nhn vn khng i
chiu lu ng, du lun lun i
n cc mt ma st m khng b
ht chy ngc v ccte
Bm bnh rng ca ng c o chiu

27
Bm bnh rng n khp trong
28
5.3.3 Kt lm mt du nhn:
29
30
5.3.4 Thng gi hp trc khuu:

1-Thng gi h:
31
2-Thng gi kn:
32
CHNG IV : H THNG LM MT
CHNG 5 : H THNG LM MT
5.1.1Mc ch_ ngha.

- Trong qu trnh lm vic ca ng c t trong, nhit truyn cho cc chi
tit my tip xc vi kh chy (pittng, xecmng, xupap, np xylanh, thnh xylanh)
chim khong 25 35% nhit lng do nhin liu chy trong bung chy to ra. V
vy cc chi tit thng b t nng mnh lit: nhit nh pittng c th ln n
6000C, cn nhit nm xupap c khi ln n 9000C.
- Nhit cc chi tit my cao s gy ra cc hu qu xu sau y:
+ Ph ti nhit ca cc chi tit my ln, lm gim sc bn, cng vng v
tui th ca chng.
+ Do nhit cao, nht ca du bi trn gim nn tn tht ma st tng.
+ C th gy kt b pittng trong xylanh do hin tng gin n nhit.
+ Gim h s np.
+ i vi ng c xng, d pht sinh hin tng chy kch n.
5.1.2 Phn loi

- Cn c vo mi cht lm mt,
ngi ta chia h thng lm mt thnh hai
loi: h thng lm mt bng nc v h
thng lm mt bng khng kh.
- Trong h thng lm mt bng
nc, ngi ta li chia ra thnh ba loi: bc
hi, i lu t nhin v tun hon cng
bc. Cn c vo s vng tun hon v kiu
tun hon, ngi ta chia h thng lm mt
thnh cc loi: mt vng tun hon kn, mt
vng tun hon h, hai vng tun hon
(trong c mt vng kn, mt vng h).
Di y ln lt gii thiu h thng lm
mt ni trn.
5.2 H THNG LM MT BNG NC

5.2.1 H thng lm mt bng nc kiu bc hi
- H thng lm
mt bng nc kiu bc
hi l loi n gin nht.
H thng ny khng cn
bm, qut. B phn cha
nc c hai phn: phn
khoang cha nc c hai
phn: phn khoang cha
nc lm mt ca thn
my v phn thng cha
nc bc hi lp vi thn.
5.2.2 H thng lm mt bng nc, kiu i lu t nhin
- Trong h thng lm mt bng

phng php i lu t nhin, nc lu ng
tun hon nh chnh p lc hai ct nc
nng v nc lnh.
- chnh p c tnh theo cng
thc sau:
= ght, N/m2
(*)
trong : - khi lng ring ca nc
(kg/m3);
h hiu ca chiu cao trung bnh ca hai
ct nc nng v lnh (m);
- h s gin n ca nc 0,00018m3/m3
0
C;
t chnh nhit ca hai ct nc

nng v nc lnh.
Trn thc t c gi tr b,
do chiu cao h b hn ch
bi kt cu v b tr chung
nn nhc im ca kiu
lm mt bng i lu t
nhin l vn tc ca nc
b: khi h = 0,2 0,5m; t =
200C th = 7 17,65
N/m2 v vn tc nc lu
ng = 0,12 0,19 m/s.
iu dn n chnh lch
nhit ca nc vo v
nc ra ln, v vy m thnh
xylanh c lm mt khng
u.
5.2.3 H thng lm mt bng nc kiu tun hon cng bc
- Nc lm mt t thn ng c ln np xylanh qua cc ng n van iu nhit.

Nc t van iu nhit c chia ra hai dng: mt ra kt lm mt qua bm ly tm; mt tun
hon tr li ng c. S phn chia lu lng cho cc dng ny ph thuc vo nhit ca
nc lm mt v do van iu nhit t ng iu chnh, ng dn khng kh v hi nc khi
ng c b nng.
- Kiu lm mt tun hon cng bc dng trn ng c t my ko phn lm
hai loi: h thng tun hon kn, nc sau khi qua kt lm mt li, tr v ng c, cn trong
h thng tun hon h th ngc li, nc lm mt sau khi lm mt ng c th thi ra
ngoi. H thng lm mt kn c rt nhiu u im nn c dng rt rng ri trong cc loi
ng c t trong. Trong h thng kn, np kt lm mt c hai van: van x hi v van ht
khng kh. Van x hi nc lm vic khi p sut trong h thng lm mt ln hn 0,15
0,125MN/m2 (1,15 1,25 kG/cm2) (hnh a), cn van ht khng kh s m khi trong h
thng lm mt c p sut nh hn 0,095 0,09MN/m2 (0,95 0,9kG/cm2) (hnh b). Nh
vy m h thng lm mt kiu kn c p sut trong kt lm mt cao hn mt t so vi kiu
lm mt tun hon h.
5.3 KT CU MT S B PHN CHNH CA H THNG LM MT BNG NC

5.3.1 Kt lm mt
- Kt lm mt dng h nhit
ca nc t ng c ra ri li a tr vo lm
mt ng c.
- Trong ng c t my ko, kt
lm mt gm c ba phn: ngn trn cha
nc nng, ngn di cha nc ngui v
gin ng truyn nhit ni ngn trn v ngn
di vi nhau. Hiu sut truyn nhit ca b
phn truyn nhit ph thuc ch yu vo tc
lu ng ca hai dng mi cht (mi cht
to nhit l nc v mi cht thu nhit l
khng kh). V vy tng h s truyn nhit,
pha sau kt nc thng c b tr qut gi
ht gi i qua gin ng truyn nhit (gm
cc ng v l tn nhit).
- Hiu qu tn nhit ph thuc vo nhng yu t sau y:

1-Kh nng tn nhit t nc vo khng kh ca cc ng v l tn nhit.
2-Tc lu ng ca nc v ca khng kh lm mt.
10
11
- Thng thng kt nc
hay dng kiu ng dn nc dt, b tr
nhiu hng so le, cm trong cc l tn
nhit. Loi kt nc kiu ng trn, gi
i qua ng cn nc th chy bn
ngoi ng ni chung t c dng.
Tuy loi kt nc ny c u im l
ng nc i hp, din tch thng
gi tng i ln do lm mt tt,
nhng cng c nhc im l do
ng nc hp nn hay b tc do cn
bn trong nc ng li; ng cng
dng nhiu mi hn nn khng bn,
sa cha khng tin li, gi thnh cao.
12
- Kt cu ca b phn gin ng tn nhit v l tn nhit ca kt lm mt gii thiu trn hnh di.

Loi kt nc dng ng dt c sc cn khng kh t hn v din tch tn nhit ln hn khong 2
3 ln so vi ng trn nhng loi ng ny khng bn v c nhiu mi hn v kh sa cha. Kiu
ng trn hnh c u im l n gin d sa cha do lm bng nhng ng tho lp c m
khng hn vo hai ngn cha trn v di. Hn na nu tc gi i qua gin ng truyn nhit
ln th hiu qu ca loi ng trn cng tt. Do kiu ng trn c dng kh ph bin trong
cc loi kt nc xe vn ti v my ko.
13
- Mun tn nhit tt, vt liu lm ng

v l tn nhit phi dn nhit tt (ng hay
ng thau tt hn thp). Thnh ng v l tn
nhit phi mng (chiu dy ng khong 0,13
0,20mm, chiu dy l tn nhit khong 0,08
0,12mm). tng din tch tn nhit, nn dng
loi ng nc dt (kch thc ng dt khong a
= 13 20mm, b = 2 4mm ng thi hn vo
ng nc dt nhiu l tn nhit khong cch
gia cc l: tb = 2,5 4,5mm. Tc lu ng
ca nc ph thuc vo lu lng nc. Nu
ng b th khi tc lu ng xc nh,
mun tng lu lng nc phi tng s ng
ln. Nu din tch ht gi xc nh th khi
tng s ng phi b tr nhiu hng ng do
sc cn khng kh s tng ln, mt khc din
tch tn nhit ca cc l tn nhit s nh i lm
gim s tn nhit.
14
15
* Bnh nc ph (bnh gin n):
- Hu ht cc h thng lm
mt u c bnh nc ph ring
bit hay bnh gin n. N c
nc lm mt mt mc
no (khng y) v ni vi
phn trn ca kt nc bng
ng mm. Khi ng c nng,
nc lm mt dn n y v
chy ti bnh nc ph. Khi
ng c ngui, nc lm mt
co li. iu ny lm tng khng
gian trng trong h thng lm
mt, khi nc lm mt t
bnh nc ph chy v kt lm
mt.
16
17
5.3.2 Bm nc
- Trong h thng lm mt bng nc, bm nc c nhim v cung cp nc cho h
thng lm mt vi lu lng v p sut nht nh. Lu lng ca nc lm mt tun hon
cn cho cc ng c thay i trong phm vi: 68 245l/kWh =(50 180l/ml.h) v s ln tun
hon 7 12 ln/ph.
18
- Bm nc dng trong
cc loi ng c t thng l
bm y (hnh bn). N c
gn pha trc ng c v c
dn ng bi dy cudoa t puly
trc khuu. Nc t kt nc i
vo trong bm c cc cnh
bm y ti o nc. Trc bm
c bi bi kn nn khng
cn bi trn. Vng m (seal)
ngn cn nc lm mt i ngang
qua bi. Bm nc dn ng bi
dy cudoa qut. i khi bm
nc c dn ng ring
(khng chung vi qut gi) .
19
5.3.3 Ao nc
- Ao nc l khong
khng gian m gia vch
xylanh v block my v
np quy nt. Nc lm
mt t bm u tin chy
vo o nc block my.
Sau nc lm mt t o
nc block my i ln o
nc trn np quy nt ri
tr v kt lm mt.
20
5.3.4 Van hng nhit

- Van hng nhit l van dng iu chnh nhit nc lm mt. N lm iu ny
bng cch iu chnh dng chy t ng c ti kt lm mt. Van hng nhit c lp gia
np quy nt v kt lm mt. Khi ng c ngui, van hng nhit ng. Khi ng c nng ln,
van hng nhit m. S ngn cn hay cho dng chy chy qua kt lm mt c biu din trn
di.
21
22
23
5.3.5 Qut gi
- Kt nc i khi cn dng gi
ngn cn s qa nhit ca ng c. iu ny
thng xut hin khi xe ng yn v vn tc
thp. Khi xe chuyn ng v pha trc vi
tc cao khng kh i xuyn qua kt lm
mt gii nhit cho kt nc v ng c. Qut
gi ko thm khng kh i ngang kt lm
mt. Qut gi c th l qut c kh hay qut
in.
- ng c t dc dn ng cu
sau thng dng qut c kh v qut c
gn vi trc ca bm nc. Qut gi c
lm bng thp tm hay nha tng hp c t 4
n 7 cnh v cng quay vi bm nc.
tng hiu sut ca qut ta thng dng tm
chn hng gi.
24
5.3.5.1 Thay i tc qut gi
- Nhiu loi ng c t dc
dng qut gi thay i tc
bng cch dng ly hp (hnh
6.24). Ly hp qut gi l khp ni
thy lc c iu khin bi nhit
, b phn c lp gia puly
bm nc v qut gi.
- Khi ng c cn lnh, ly
hp trt do qut gi khng
quay. iu ny lm gim ting n
v khng tn cng sut ng c.
Khi ng c nng, nhit lm
cho du i vo khp ni thy lc
nhiu hn. Khi ly hp qut gi
bt u ko qut gi quay.
25
5.3.5.3 Qut in
- Nhng xe c ng c t ngang dn
ng cu trc thng dng qut in
hnh bn. Cng tc nhit ch m qut khi
cn thit. V d, trong ng c cng tc s
ng khi nhit nc lm mt khong
2000F (930C). Cng tc s ngt khi nhit
nc lm mt nh hn nhit ny.
Trn nhng xe c gn my lnh, vic m
my lnh cng bng cng tc nhit. Qut
my lnh s quay khi my lnh m. Trong
cc xe c h thng iu khin t ng
ng c vic bt, tt qut c iu khin
bi mt modul iu khin in (ECM).
26
27
28
CNG C
CA
U 1 CA
U 2 CA
U3
KQ
XO
A
3. o
n xe
a. Xe du lch
b. Xe ta
i
c. Xe mo
to
d. Xe lam
29
CHNG IV : H THNG CUNG CP NHIN LIU
6.1 H THNG NHIN LIU NG C XNG S DNG B CH HO KH :
1. Thng xng
3. Lc xng
5. B ch ho kh
7. ng gp ht
9. ng p
2. ng dn
4. Bm xng
6. Lc gi
8. ng gp thot
1
6.1.1 To hn hp kh t trong xi lanh

- Nhin liu ca loi
ng c ny l xng
n c to iu
kin bay hi v ho
trn vi khng kh
trong mt b phn
c bit ca h thng
nhin liu gi l b
ch
ho
kh
(carburetor), do vy
m loi ng c ny
cn c tn gi l
ng c carburetor.
- Xng c c trng bi nhng tnh cht c bn nh: khi lng ring, kh

nng sinh nhit, kh nng bay hi, kh nng chng kch n (tr s Octan).
- Xng l thnh phn nh nht trong cc sn phm ch t du m, khi lng
ring ca xng nm trong khong 0,6 0,78 g/cm3.
- Kh nng sinh nhit ca xng c c trng lng nhit thu c khi t
chy hon ton 1 kg nhin liu. Cc loi xng t thng c kh nng sinh nhit trong
khong 44100 n 46200 kJ/kg.
- Hin tng kch n c th xy ra khi x dng loi xng khng thch hp. Bn cht ca
hin tng ny nh sau : Trong iu kin bnh thng, tc chy ca ca hn hp trong
xi lanh vo khong 25 30 m/s v p sut trong xylanh tng t t. Nu s dng xng
khng thch hp th mt phn nh ca hn hp kh chy s bt la v lan truyn vi vn tc
rt ln (ti 2000 m/s), lc ny p sut trong xi lanh tng t ngt, tc ng ln pttng lm
pht ra ting g c trng v to nn rung mnh trong ng c. y chnh l hin tng
kch n, hin tng ny lm ng c hot ng mt n nh, gim hiu sut, tng n,
tng nhit , gy mi mn nhanh cc chi tit (thm ch lm hng cc chi tit), c bit l
cc chi tit trong c cu trc khuu thanh truyn.
6
- Cn phn bit hin tng kch n vi trng hp bt la cc b trong bung t trc

khi bu gi pht tia la in do ng c qu nng: lc ny, ti mt s im trong bung t,
mui than b t nng tr thnh ngun t chy nhin liu thay cho bu gi. Hin tng
ny c th nhn thy theo du hiu: sau khi tt kho in, ng c vn cn hot ng thm
mt thi gian ngn na. Hin tng ny cn c tn gi l hin tng "dieseling" bi v
ng c c th n m khng cn nh la ging nh trong ng c diezel.
- nh gi kh nng chng kch n ca ng c xng, ngi ta s dng tr s Octan. Tr
s ny cng ln th kh nng chng kch n cng cao. i vi cc loi xng t tr s
Octan nm trong khong t 68 n 98. ng c c t s nn cng cao th i hi phi s
dng xng c tr s Octan cng cao.
- C 2 phng php o tr s Octan: phng php nghin cu v phng php m t. Hin
nay, phng php nghin cu c s dng ph bin v tr s Octan o c theo phng
php ny c k hiu l RON (Research Octane Number).
- Cc loi xng c tr s Octan xp x 90 gi l xng thng, cn cc loi xng c tr s
Octan ln hn 95 c gi l xng cao cp (xng "Super")
- tng kh nng chng kch n ca xng, ngi ta thng pha thm cc cht
ph gia c bit. Trong sut mt thi gian di, ch l cht ph gia chng kch n ch yu
cho cc loi xng t. Tuy nhin, ch l mt cht c tnh c hi cao nn ngy nay hu ht
cc nc trn th gii, trong c Vit Nam cm s dng xng pha ch.
10
11
- Sau khi c ht vo trong xi lanh, hn hp kh chy b trn ln vi lng kh

chy cn st li trong to thnh hn hp lm vic. T l kh st cng cao th tc
chy ca hn hp cng thp v vic bt chy cng cng kh khn hn. iu ny thng
xy ra khi ng c hot ng tc thp, chng hn ch khng ti lng kh st rt
ln nn ng c c th hot ng c bnh thng th hn hp kh chy phi m c
hn (h s d lng khng kh < 1). Nu t l kh st trong hn hp kh chy vt qu
50% th kh nng bt chy khng cn na v ng c s b dng. y cng chnh l mt
trong nhng nguyn nhn hn ch s vng quay lm vic ti thiu ca ng c.
12
6.1.2 Cc b phn c bn ca h thng nhin liu s dng ch ho kh

6.1.2.1 B ch ho kh
6.1.2.1.1 Nguyn l hot ng ca b ch ho kh
H thng nhin liu bao gm

c thng cha, bm xng, b lc
xng, b ch ho kh v cc
ng ng.
13
14
15
B
phn c bn ca b
ch ho kh l
hng khuych tn
(cn gi l bung
ho kh), n cu
to nh mt on
ng b tht li
on
gia
(venturi). Chnh
on ny ngi ta
b tr ng phun
ca ng xng
chnh.
16
- Lng kh c ht qua
carburetor ph thuc vo
m ca bm ga: bm ga
m cng ln thi lng kh i
qua cng nhiu, ngha l tc
dng kh hng khuych
tn cng tng v lng xng
b ht vo cng ln. Nh
vy, bm ga cho php iu
khin hot ng ca ng c
cc ch ti khc nhau tu
theo iu kin lm vic. Vic
iu khin bm ga c
thc hin nh mt bn p b
tr trong ca bin t, thng
c gi l bn p ga.
17
6.1.2.1.2 Cc ch lm vic ca b ch ho kh
* Ch khi ng :
18
- Khi khi ng ng c trng thi ngui, iu kin to hn hp kh chy kh khn hn

nhiu. Th nht l v lc ny, trc khuu ng c quay vi tc rt chm (~ 100 v/ph) bi vy
chn khng trong hng khuych tn rt nh. Nguyn nhn th hai l nhit thp kh
nng bay hi ca nhin liu km i rt nhiu. Do vy, khi khi ng ng c, cn phi c hn
hp m c. to c hn hp m c trong iu kin khi ng, b ch ho kh c
trang b
Khi khi ng, cc bm ga v bm

kh u ng v vi vy m chn khng
trong b ch ho kh lc ny rt ln mc
d s vng quay ca ng c l rt nh.
Xng c ht qua c ng xng chnh
v ng xng khng ti, trong khi
khng kh ch c i qua gcl kh ca
ng khng ti v qua mt van nh trn
bm kh. Nh m hn hp kh chy
cp vo cc xi lanh l rt m c.
19
* Ch khng ti
- ch ny, ch cn
cp mt lng xng rt nh
duy tri cho ng c
hot ng n nh vi s vng
quay thp nht. Lc ny,
bm ga gn nh ng hon
ton cho nn pha trn
bm ga chn khng hu
nh khng cn na v v vy
ng xng chnh khng hot
ng. Ngc li, pha di
bm ga chn khng li
rt ln v ti y ngi ta b
tr l phun ca ng xng
khng ti.
20
21

Bài Giảng Cấu Tạo Động Cơ Đốt Trong - ĐH Công Nghiệp TP.hcm

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bài Giảng Cấu Tạo Động Cơ Đốt Trong - ĐH Công Nghiệp TP.hcm

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRNG I HC CNG NGHIP TP.

HONG NGC DNG

TP. H CH MINH 2006

I CNG V T & NG C T TRONG

H THNG PHT LC CA NG C T TRONG

H THNG PHN PHI KH CA NG C T TRONG

H THNG NHIN LIU NG C XNG & DIESEL

CHNG 1: I CNG V T & NG C T TRONG

CHNG 1 : T-NG C T TRONG

CHNG 2 : H THNG PHT LC.

2.2.8 Cc loi ca trc k

CHNG 3: C CU PHN PHI KH

CHNG 3 : C CU PHN PHI KH

3.1.1 Cng dng.

CHNG 4: H THNG BI TRN

CHNG 4 : H THNG BI TRN

CHNG 6: H THNG CUNG CP NHIN LIU

CHNG 6 : H THNG NHIN LIU

TI LIU THAM KHO

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

1.1 GII THIU KHI QUT V T

Chic t u tin l mt chic xe

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

Nm 1895 ng Henry Ford, Ransom

Dy chuyn sn xut t u tin

Nm 1908 ng sn xut c nhng

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

1.2.1.1. H thng nhin liu :

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

1.2.1.3 H thng bi trn :

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

1.2.2 H thng truyn ng :

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

1.2.2.3. Trc truyn ng : (Lp truyn cardan)

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

1.2.2.6. Treo xe : (Nhn gim xc)

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

1.2.2.8. H thng thng :

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

1.2.3.1H thng khi ng (starting system):

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

1.2.3.2 H thng cung cp in (charging system):

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

1.2.3.3 H thng nh la (Ignition system):

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

1.2.3.4 H thng chiu nh sng v tn hiu (Lighting ang Signal system):

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

1.2.3.5 H thng o c v kim tra (gauging system):

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

1.2.3.6 H thng iu khin ng c (Engine control system):

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

1.2.3.7 H thng iu khin t:

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T

1.2.3.8 H thng iu ha nhit (Air conditioning system):

CHNG I : KHI QUT CHUNG V T